Divers Antwerpen - 26

België Japan Jamaica

Ivoorkust

Van Afghanistan tot Zwitserland Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

Divers

Antwerpen

Donderdag 2 april 2009 www.gva.be

Ivoorkust

Jamaica

Japan

“Mijn zoontje

“Jamaicanen gaan

“Japanners worden

voetballer? Dat hij maar dokter of advocaat wordt”

niet naar de carwash, ze wassen hun auto onder de waterval”

streng opgevoed, een beetje militaristisch zelfs”

blz. 2-3

blz. 4-5

blz. 6-7-8

Christelle N’Goran

Kevin Millar

Teksten: Kobe Verheyen, Kristin Matthyssen, Dirk Hendrikx Coördinatie: Kris Vanmarsenille Foto’s: Arlette Stubbe, Jan Van der Perre, Patrick De Roo, Bart Van Hoeydonck, PhotoNews, Belga, EPA, AP, GVA

Mitsue Idehara

Eindredactie: Carine Tollenaere

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag april 009

Toen en nu MALI

Kinderarbeid op plantages

BURKINA FASO

Odienne

Korhogo Boundiali

GUINEA

IVOOR KUST

Touba

Seguela

Ivoorkust

TOGO

Bouake

Man

Abengourou

Daloa

Yamoussoukro

Guiglo Gagnoa

Agboville Adzope

Divo

Grootste cacaoproducent

LIBERIA

Abidjan Aboisso

San-Pedro Tabou 100km

MM Ivoorkust is een land in

Bondoukou

Golf van Guinea

© GRAPHIC NEWS

Afrika dat grenst aan Liberia, Guinee, Mali, Burkina Faso, Ghana en de Golf van Guinee.

MM Het land kent een tropisch klimaat, in het zuiden vochtiger, in het noorden droger.

MM In 1986 werd de internationale landsnaam gewijzigd in Côte d’Ivoire, maar deze benaming is weinig ingeburgerd.

MM Liefst veertig procent van

de totale wereldproductie in cacao is uit Ivoorkust afkomstig.

Maar de goed draaiende cacaohandel heeft wel een duistere keerzijde. In 2001 bleek dat er intensieve kinderarbeid op cacaoplantages in het land aan de gang was. In 2002 werd ook ontdekt dat zo’n 284.000 kinderen gevangen zaten in dwangarbeid in de WestAfrikaanse cacao-industrie.

Het merendeel van hen (200.000) bevond zich in Ivoorkust.

“Mijn zoontje voetballer?

Dat hij maar advocaat of dokter wordt”

Tien voor taal Goeiendag.

Any Sogoman.

Goedenavond.

Any Sou. Alstublieft.

Sabary.

Bedankt.

Any Tché.

Hoe gaat het met u?

Ika Kênin?

Christelle N’Goran (24) kwam in 2000 naar ons land. Ze volgde haar ouders, en is ondertussen zelf de fiere mama van de anderhalf jaar oude Christ Désyriel.

Christelle ging vroeger graag op café in Antwerpen. Maar dat is voorgoed gedaan. ”Sinds ik moeder ben, kan dat niet meer. Christ is voortaan het enige dat telt voor mij. Voor hem moet alles en iedereen wijken.

Zelfs uitgaan.”

De bijna 25-jarige vrouw kwam negen jaar geleden in Antwerpen terecht. “Mijn ouders woonden hier. Ik ben hen één keer komen bezoeken. En daarna besloot ik dat ik graag voor altijd bij hen wou zijn.

Ik kon hen moeilijk missen, en vestigde mij daarom definitief in België.”

Christelle volgde eerst een jaar Nederlandse les, en ging daarna kantoor studeren. Nadat ze die studie had voltooid, trok ze naar Brussel.

“Ik ging er een opleiding als verpleegster volgen. Maar lang heeft dat niet geduurd. Ik ben in die peM

Ik hou van jou.

M’bifè.

Het is mooi weer.

Ka Téré Nogoya.

MM

Leest u Gazet van Antwerpen?

Ibé Gazet van Antwerpen Kanlanwâ?

“Bij mijn familie in Ivoorkust voel ik me weer helemaal jong” Christelle N’GoraN

riode zwanger geworden. Stoppen met mijn studies en voltijds voor mijn kindje zorgen was de enige optie.”

Christ Désyriel is ondertussen een flinke knaap. “Ik ken veel voetballers”, zegt Christelle. “En zij zeggen allemaal: ‘Hopelijk wordt Christ ook een goede voetballer.’ Maar ik heb toch liever dat hij advocaat wordt. Of dokter. (lacht) Al is met een goede sportman natuurlijk ook niets mis.”

Soms mist Christelle haar thuisland wel. “Ooit wil ik terug. Maar gemakkelijk is dat niet, want ik heb daar geen verblijfplaats meer. Elk jaar ga ik wel op reis naar Ivoorkust.

Christelle N’Goran (24) kwam in 2000 naar ons land. Ze volgde haar ouders, en is ondertussen zelf de fiere mama van de anderhalf jaar oude Christ Désyriel.

Dat is heel leuk. Alle stress valt daar opeens weg. Ik hou ervan om mijn familie te zien en samen met hen te wandelen. Op zo’n moment voel ik me weer helemaal jong.”

Toch is de Ivoriaanse blij dat ze in Antwerpen woont. “Ik heb het hier erg naar mijn zin. De Antwerpenaars zijn heel vriendelijk. Eén keer heb ik eens een minder leuke ervaring

gehad. Ik was samen met mijn zus een adres aan het zoeken. Omdat we dat niet direct vonden, vroeg ik twee blanken om hulp. Toen ze me zagen komen, maakten ze direct een wegwerpgebaar. Zoiets is niet leuk, zeker niet als je veel moeite doet om je te integreren. Maar je mag je dat soort zaken niet aantrekken, anders word je zelf verzuurd.”

Germinal Beerschot speelt dit jaar kampioen.

N’bah djate ko Germinal Beerschot bé nakê kampioen yé.

Ik spreek Antwerps zonder accent.

N’bé Antwerps fô ni accent yé.

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 2 april 2009

Recept

Ivoriaan verdient 710 euro per jaar MM Officiële landstaal: Frans MM Hoofdstad: Yamoussoukro MM Regeringsvorm: republiek MM Staatshoofd: president

Laurent Gbagbo (sinds 2000) MM Regeringsleider: Guillaume Soro (sinds 2007) MM Parlement: Nationale Vergadering (175 leden, termijn van vijf jaar) MM Religie: islam 37%, christendom 25%

Society

Aloco Poisson

MM Oppervlakte: 322.463 km² MM Inwoners: 18.373.060 MM Volkslied: L’Abidjanaise MM Munteenheid:

Bekende Ivorianen

Ingrediënten

MM Afrikaanse bakbananen MM tilapia-filet MM komkommer MM ajuin MM tomaten

CFA-frank (XOF) MM Gemiddeld inkomen: 710 euro per persoon per jaar MM Belangrijkste bronnen van inkomsten: tropisch hout, koffie, cacao, palmolie, katoen MM Nationale feestdag: 7 augustus MM Webcode: .ci MM Telefooncode: 255 MM Plaats lijst rijkste landen: 166/177

MM Didier Drogba

(voetballer)

MM Aruna Dindane (foto)

Bereiding

(voetballer)

en bak ze goed door in een pan.

Bak ook de tilapia. Mix de rauwe groenten (ajuin, tomaat en komkommer) tot puree. Schik alles op een bord. Smakelijk!

(schrijver)

MM Snij de bananen in schijfjes

MM Koné Mamadou

MM Alpha Blondy

(reggaezanger)

“Ik kijk gratis naar voetbal” Michel Koné is voorzitter van de Ivoriaanse vereniging in Antwerpen. Als hij teruggaat naar zijn thuisland, neemt hij massa’s lederen ballen en voetbaltruitjes mee.

Michel Koné (42) is een voorbeeld voor Belgen: in tegenstelling tot veel geboren en getogen Belgen spreekt hij de drie landstalen.

“Ik kan Nederlands, Frans en ook een mondje Duits”, zegt hij trots.

“Dat laatste komt omdat ik, enkele jaren voordat ik in België arriveerde, nog een hele poos in Duitsland heb gewoond en gewerkt. Ik vind het wel leuk dat ik die drie talen spreek. In eigen land is het niet mogelijk om alle landstalen te kennen, want daar zijn er liefst zestig.”

Michel arriveerde in ons land in november Ivorianen wonen 1998. “Het beviel me hier in Antwerpen. direct. Al snel vond ik werk bij de Werf- en Vlasnatie. Nu heb ik een job in suikerfabriek Candico.”

Naast zijn professionele beverhuisde Rene in 1999 naar grootzigheden, is Michel ook voorzitter stad Antwerpen. van de Ivoriaanse vereniging in “Daar kreeg ik het snel naar mijn Antwerpen. “In onze vereniging is zin. In vergelijking met Arendonk was iedereen welkom. Wij organiseren Antwerpen natuurlijk wel ongeloofculturele en sportieve activiteiten, lijk groot en druk, maar ik leerde er maar onze vereniging heeft ook snel nieuwe mensen kennen. Ivoriaeen sociaal doel. We zijn er voor nen zijn heel sociaal. Zodra we horen elkaar. Als er iemand sterft, helpen dat er iemand nieuw uit Ivoorkust is we de getroffen familie. En als er aangekomen, gaan we hem of haar beergens een nieuw kindje geboren zoeken. Zo ontstaat binnen de kortste wordt, springen we te hulp om een keren een grote familie.” leuk feestje te organiseren.”

Ook de Antwerpse politici bevalGeregeld keert Michel terug len Rene wel. “Ik ben grote fan van naar Ivoorkust. “Mijn familie en het cordon sanitaire. Deze openlijke vrienden overdonderen me dan afwijzing van racisme is goed voor het met vragen over Europa. Hoe zijn positieve imago van Antwerpen. En ik de mensen daar? En wat voor culheb de indruk dat het ook echt werkt, tuur hebben ze? Ik neem ook altijd want in vergelijking met tien jaar een heleboel cadeautjes mee. Voorgeleden krijgen wij Afrikanen veel al lederen ballen en voetbaltruitjes minder negatieve reacties naar het voor de jonge voetballertjes. Voor hoofd geslingerd.” hen is dat ongelooflijk, een cadeau M

Rene Kouassi was misdienaar én voetballer tegelijk.

“Ik ben fan van het cordon sanitaire” Rene Kouassi heeft een boeiend leven achter de rug.

Hij was ooit verdediger bij de plaatselijke voetbalploeg in Arendonk, maar is nu volledig ingeburgerd in Antwerpen.

“Ik ben ouder dan veertig”, antwoordt Rene Kouassi als we hem naar zijn leeftijd vragen. “Meer wil ik daarover niet kwijt. (lacht) In ons land is leeftijd een beetje taboe. We lopen niet graag met ons aantal levensjaren te koop.”

Of Rene nu 42, 49 of 54 is, een gevarieerd leven heeft hij in ieder geval al gehad.

“Ik ben in 1990 in België terechtgekomen. Een vriend van mij woonde hier. Ik bezocht hem, kreeg het hier naar mijn zin, en besloot om in Brussel te gaan wonen.”

Na een jaartje hoofdstad, kwam Rene in het Kempense Arendonk terecht. “Ik was de eerste Afrikaan die zich daar vestigde. Al bij al viel dat heel goed mee. Ik maakte er een punt van om me zo goed mogelijk in te werken in het sociale weefsel. Ik werd misdienaar, en ik ging voetballen bij de plaatselijke club. De mensen zagen mij al snel als één van hen.

En dat was heel goed, want dankzij de positieve ervaring die ze daar met mij hadden gehad, kregen ook andere buitenlanders het gemakkelijker om zich in Arendonk te vestigen.”

Toch was het niet allemaal rozengeur en maneschijn in de Kempen.

“In Turnhout volgde ik een cursus voor computerprogrammeur.

M

MM

“De openlijke afwijzing van racisme is goed voor het positieve imago van Antwerpen” Rene Kouassi

Dat was eind jaren negentig erg populair. Maar die cursus is nooit iets geworden. De leraar mocht me niet.

Ik denk dat het kwam omdat ik een Afrikaan was. Hij zei me op het einde van het eerste jaar dat ik niet naar het volgende jaar mocht. Dat betekende het einde van mijn programmeerdroom.”

Na zijn omzwervingen in Arendonk

ELKE

2

262

Michel Koné: “Voor onze jongeren zijn de Ivoriaanse voetballers van Beveren helden.”

NIEUW ACTIE! E

de MINUUT*

INTERNATIONAAL BELLEN

GRATIS!!

T TO

uit Europa krijgen. Ze zien het als een stimulans om hard te trainen. Ze hopen ooit een grote voetbalcarrière in Europa uit te bouwen. De Ivoriaanse spelers van Beveren zijn voor hen echte helden.”

Ook Michel houdt enorm van voetbal. “Vanuit mijn appartement kijk ik uit op een voetbalveld. Op zaterdag en zondag worden er wedstrijden gespeeld. Ik sta die dagen op tijd op om daarvan te kunnen genieten. Ik zou wel gek zijn als ik dat niet deed.

Omdat ik alles vanuit mijn raam kan zien, moet ik geen vijf euro toegangsgeld betalen.” (lacht)

ROND TEGEN EXTREEM

50%

G

IN

RT KO

BEL DE HELE WERELD

www.ortelmobile.be

LAGE TARIEVEN! *EENMALIG STARTTARIEF VOOR ONDERLING GRATIS BELLEN IS € 0,15 * MAXIMALE GESPREKSTIJD VOOR ONDERLING GRATIS BELLEN IS 10 MINUTEN *ONDERLING GRATIS BELLEN GELDT ALLEEN BINNEN BELGIE * VOOR EEN OVERZICHT VAN ALLE TARIEVEN EN VOOR MEER INFORMATIE OVER ONZE ACTIES GAAT U NAAR: WWW.ORTELMOBILE.BE

GRATIS!!

ONDERLING BELLEN VAN ORTEL NAAR ORTEL*

connecting the world

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 2 april 2009

Situering

Cijfers Montego Bay

Falmouth St Ann’s Bay

Savanna-la-Mar

Brown’s Town Mandeville

Jamaica Land van 1001 watervallen

Black River

30km

Ocho Rios

Port Antonio

Spanish Town

Kingston

May Pen

Portmore

Morant Bay

J A M A I C A Ca r r i b i s c h e

Zee

© GRAPHIC NEWS

Britse Queen is staatshoofd Jamaica is een eiland in het Caraïbisch gebied, ten zuiden van Cuba. Het land maakt deel uit van het Gemenebest van Naties.

MM Staatshoofd:

koningin Elizabeth II MM Oppervlakte: 10.991 km² MM Hoofdstad: Kingston MM Inwoners: 2.804.332 MM Munt: Jamaicaanse dollar MM Taal: Engels

MM Religie: 61% is protestant MM Klimaat: tropisch. Heet en

vochtig, matig in binnenland MM Regeringsvorm: parlementaire monarchie MM Volkslied: Jamaica land we love MM Nationale feestdag: 1ste maandag van augustus MM Webcode: .jm MM Landcode telefoon: 876 MM Natuurlijke rijkdommen: bauxiet, gips, kalksteen, suiker, bananen en rum MM Plaats op lijst rijkste landen: 101/177

“Jamaicaanse vrouwen kennen het geheim van de eeuwige jeugd” Paulette Shaw (55) en Kevin Millar (38) werken allebei in restaurant Caribbean Inn in de Korte Nieuwstraat. Alles verwijst er naar hun zwoele roots Jamaica. Er is zelfs een vlag van Bob Marley.

Caraïbisch restaurant

Paulette bracht haar prille kinderjaren door in Jamaica, meer bepaald in Ocho Rios, de paradijselijke aanlegbasis voor cruiseschepen. Kevin is dan weer een getogen Antwerpenaar, maar met zijn moeder spreekt hij nog altijd Patois.

Ocho Rios (Spaans voor 'acht rivieren') was vroeger een vissersdorp, maar is vandaag een populaire toeristische bestemming, bekend om het diepzeeduiken. Vedetten zoals Rolling Stone Keith Richards komen er vakantie vieren. Zoals zo veel Jamaicanen, verhuisden Paulettes ouders naar Engeland om er te werken.

“In Jamaica is er weinig geld en werk, maar er is geen hongersnood. Je kan er het eten letterlijk van de bomen plukken. Zo veel vruchten groeien er in de natuur. De mensen zijn er arm, maar gelukkig.”

Paulette straalt nog altijd de zwierigheid, het spontane levensvuur en de typische gastvrijheid van de Jamaicanen uit.

“Ik voel me een volbloed Caraïbische. In de zomer leef ik helemaal op. Qua landschap is Jamaica het mooiste van de Caraïben. Cuba is vlak en dor, terwijl Jamaica prachtig groen ziet. Ze noemen het niet voor niets het land van de 1001 watervallen.

Jamaicanen gaan niet naar de carwash. Ze parkeren hun auto onder de waterval. Echt waar, darling!”

Na de dood van haar mama, volgde Paulette haar tweede

Caribbean Inn Korte Nieuwstraat 18 2000 Antwerpen Tel: 03-231.03.77 www.caribbeaninn.be

M

Kevin Millar en Paulette Shaw onder de vlag van Bob Marley, hét icoon van Jamaica.

moeder naar Antwerpen. “Mijn moeder is gestorven op haar 47ste.

Doorgaans worden Jamaicanen heel oud. Ze zien er veel jonger uit dan hun kalenderleeftijd. Komt omdat wij zo veel goeie kokosmelkcrèmes op onze huid smeren. Mijn grootmoeder is 98, maar ze ziet er 70 uit, zonder overdrijven!”

Paulette is in Antwerpen de zakenpartner van Ronny Van den Hoeven. In de Korte Nieuwstraat serveren ze de lekkerste gerechten uit de Jamaicaanse keuken. De Simple Minds en Grace Jones kwamen er al eten. “En reaggaester Shaggy!”, zegt Paulette trots. “Hij is ook van Jamaica!”

“Jamaica de culinaire top van de Caraïben, met de beste rum, de lekkerste

MM

“Jamaicanen wassen hun auto onder de waterval” Paulette Shaw horecavennoot

bakbananen, zalige blue mountainkoffie en typische vruchten zoals de achee, die er uitziet als roerei”, vertelt Ronny. Er zijn zowel Portugese, Indiase als Afrikaanse invloeden.”

Paulette serveert ons rijst met bonen en geitenvlees. Om duimen en vingers van af te likken!

Jamaicanen zijn een mix van Ethiopisch, Nigeriaans, Chinees en Indiaas slavenbloed. “En nog een heleboel andere”, weet Kevin. “We zijn er trots op. Die mix maakt ons heel

'open minded' en gastvrij.”

Kevin Millar is in Engeland ge-boren, maar verhuisde op zijn achtste naar Antwerpen. Hij is gediplomeerd drukker en voelt zich op en top Antwerpenaar.

“Ik ben zelfs officieel ambassadeur van Antwerpen. Ik volgde een opleiding bij de stad om toeristische informatie te geven.”

“Al honderd keer heb ik gezegd dat ik mijn familie in Jamaica eens zou opzoeken, maar het is er nog nooit van gekomen.” Hoeveel Jamaicaan er nog in mij zit? Kevin moet lachen. “Ik hou van reggae, maar ik hou ook van andere muziek. Met mijn moeder spreek ik Patois. Maar ik voel mij bovenal Antwerpenaar.”

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 2 april 2009

Toen en nu

Bakermat van reggae en rum MM In 1494 werd het eiland

ontdekt door Christoffel Columbus. Die gebruikte het tot 1509 als privé-eiland waarna de Spanjaarden het eiland Santiago noemden en er vanaf 1517 Afrikaanse slaven lieten komen. Een groot deel van hen kwam uit Ethiopië.

MM In 1655 werd Jamaica veroverd door de Engelsen. Veel Spanjaarden die er woonden

vluchtten naar Cuba. Ze lieten hun slaven achter op Jamaica met het oog op hun hulp bij een eventuele herovering van het eiland. In 1670 werd Jamaica formeel aan Engeland overgedragen. Onder Brits bestuur werd Jamaica een belangrijk wingewest. Er kwamen grote aantallen plantages, waar vooral suikerriet werd verbouwd. Op de plantages werden slaven uit West-Afrika tewerkgesteld.

MM In 1838 kwam een einde aan

de slavernij in het gehele Britse imperium, en daardoor ook in Jamaica. In 1944 kreeg Jamaica volledig zelfbestuur en algemeen kiesrecht.

MM Het land werd onafhankelijk in 1962.

MM De officiële taal van Jamaica is Engels. De meerderheid van de bevolking spreekt het Jamaicaanse Patois, een creoolse taal.

Een gesimplificeerd Engels vormde de basis, aangevuld met Afrikaanse talen, Europese talen (Spaans-Portugees) en

“Binnenkort wonen we zes maanden per jaar naast de blue lagoon”

Als je hen ziet afkomen, denk je spontaan: “Daar heb je weer een man van middelbare leeftijd met een veel jongere vrouw.” Maar ze blijken exact even oud! Gelukkig beschouwt Ulrich onze dwaling niet als een belediging, maar beziet hij het veeleer als een compliment voor zijn vrouw, en zo is het ook. Net als Paulette bewijst Fay dat Jamaicanen er allemaal heel jong uitzien.

Vijftien jaar geleden leerden ze elkaar in Antwerpen kennen.

Hun Jamaicaans restaurant No Problem op de Kaaien, over café Beveren, met lekkere curry-geit, achee en gemarineerde barbecue was een begrip. Maar ze hebben de deur nu dichtgetrokken en gaan genieten in Port Antonio, waar de film Cocktail met Tom Cruise werd gedraaid. “Tien jaar hebben wij over en weer gevlogen”, zegt Ulrich. “Haar vader, moeder, broers en zussen wonen er nog. Ik ben volledig aanvaard door haar familie. Meer zelfs: ik heb nu twee families. Zo ervaar ik het.”

Fay belandde via Londen in Antwerpen. “In de jaren zeventig was Antwerpen veel levendiger dan Londen om te fuiven. Antwerpen stond voor dag én nacht amusement, in Londen botste je altijd op 'closing time'. Door in Antwerpen juweeltjes te kopen die we in Londen met winst verkochten, financierden wij onze overtocht Dover-Oostende.”

“In Jamaica gaat het er relaxed aan toe. De politie is er nog echt je vriend” Ulrich Daems parttime Jamaicaan

Tien voor taal

In Jamaicaans Patois (een creoolse taal) Laat me met rust.

Nuh badda mi.

Dat is van mij.

A fi mi.

Vader.

Faada.

Vriendinnetje/liefje.

Dawta.

M

MM

(

Knap meisje.

Criss ting.

De afspraak met Fay Brown (57) en Ulrich Daems (57) op de Antwerpse Grote Markt gebeurt op een drafje, want het koppel staat op het punt naar zijn strandhuis in Fay Browns geboortestad Port Antonio te emigreren.

Aziatische talen (waaronder Mandarijnenchinees).

MM Het geloof wordt op Jamaica op een zeer intense, maar in het dagelijks leven op een vaak bijzonder vrijzinnige wijze beleefd.

MM Jamaica is de bakermat van de reggae en de rum. Bekende rootsreggae-performers zijn Bob Marley en Peter Tosh.

MM Jamaica staat ook bekend als het land met de beste rum, een destillaat uit melasse, suikerrietsap of suikerrietsiroop.

Dat is mijn meisje.

A fi mi gyal dat.

Asafa Powell (links) en Usain Bolt.

Hofleverancier van grootste wereldatleten MM Asafa Powell is regerend

olympisch kampioen op de 4 maal 100 meter, Usain Bolt is wereldrecordhouder op de 100 meter en olympisch kampioen op de 100 meter en de 200 meter.

MM Bij de vrouwen was Merlene Ottey jarenlang het uithangbord. Hoewel ze nooit olympisch kampioen werd, wordt ze algemeen beschouwd als een van de beste atletes ooit.

Ik ben weg.

Mi gwaan.

46

Wat gebeurt er?

Whappen?

Jamaicanen wonen in Antwerpen.

Wat wil je?

Whey yuh want?

Het kan mij niet schelen.

Mi nuh care.

Kijk niet zo naar mij.

Nuh badda watch mi.

Fay en Ulrich, nu nog voor het Antwerps stadhuis, straks in hun strandhuis in Port Antonio.

“Vanaf januari willen we zes maanden per jaar in Port Antonio wonen. Overmorgen vertrekken we voor de laatste voorbereidingen.

Omdat we allebei kinderen en kleinkinderen in Antwerpen hebben, blijven we wel wat pendelen.”

Ulrich ziet het helemaal zitten.

“We willen onze privévilla vlakbij de blue lagoon ook verhuren aan familie, vrienden of gewoon iedereen die van Jamaica houdt. De meest interessante vakantiemaanden zijn november, december en januari.

Nu de centrale snelweg af is, denk ik dat het eiland een grote toeristische toekomst te wachten staat.”

Volgens Ulrich zien Jamaicanen er wat ruw uit, met hun rastakapsels. “Eigenlijk zijn het juist heel zachtaardige mensen. De politie is er nog echt je vriend, ze komen thuis een pintje pakken, alles gaat er heel relaxed aan toe. Je krijgt er een heel vrij gevoel, nonchalant, en toch zijn er nog voldoende regels en limits. Ik heb veel in Afrika gereisd, maar dat is toch iets helemaal anders. Met Jamaicanen kan je afspraken maken.”

Naar Fay en Ulrich in Port Antonio? www.seaviewvilla.be of 0475-65.09.60. Fay en Ulrich kregen van ons een Ortel Mobile-belpakket.

i

Geef de fles water eens aan.

Gi mi a bokkle a wata.

Heer, heb medelijden!

Lawd ave mercy!

Jongen, ik vind je aardig.

Bwaay mi like yuh still yuh nuh.

Ik hou van jou.

Mi luv yuh.

Ik kom gauw terug.

Mi soon come back.

Cannabis bleek tijm Jamaica en reggae worden geassocieerd met dikke joints.

Zowel Paulette als Fay vinden dat fel overdreven. “De Jamaicaanse cannabiswetgeving is zelfs strenger dan in Vlaanderen”, zegt Ulrich.

M Helemaal afwezig zijn de drugs ook niet. Ronny heeft een geweldige anekdote. “Op een klein Jamaicaans marktje bood iemand me cannabis aan. Ik heb zelf nooit gerookt, maar dacht dat ik er Paulette mee kon plezieren. Hij lokte me mee naar een klein achterafsteegje, waar ik plichtsbewust betaalde en een zakje overhandigd kreeg. Zo fier als een gieter schonk ik mijn gedurfd geschenk aan Paulette.

Zij schoot in een geweldige lach! Het bleek tijm te zijn! Ik had me laten foppen!”

M

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 2 april 2009

Bevolking

Tokio Sakhalin

337 Japanners/km2

(RUSLAND)

RUSLAND

CHINA

O -K

Zuidelijke Kuril-eilanden

Akita Sendai

Japan Het land van de rijzende zon

J A P A N Japanse Zee

NO

OR D

Sapporo A RE

ZUIDKOREA

Hiroshima Kobe

Fukuoka Nagasaki Kyushu

OostChinese Zee

Shikoku

Honshu

Tokio

Yokohama

STILLE OCEAAN

Nagoya Kyoto Osaka

Kitakyushu

Filippijnse Zee

Okinawa

Grootste stad ter wereld

Hokkaido

200km © GRAPHIC NEWS

MM Officiële naam:

Nippon of Nihon MM Hoofdstad: Tokio MM Regeringsvorm: parlementaire monarchie (keizerrijk) MM Oppervlakte: 377.873m² MM Inwoners: 127 miljoen MM Religie: shintoïsme, boeddhisme MM Munt: yen MM Internetcode: .jp MM Landcode telefoon: + 81 MM Ranglijst rijkste landen: 8/177

De metropool Tokio telt 40 miljoen inwoners en is daarmee koploper in de wereld.

MM Tokio-stad telt 8,5 miljoen

inwoners. Elke dag stappen hier 7 miljoen mensen op het grootste metronetwerk ter wereld.

MM Tijdens de oorlog werd de stad zo zwaar gebombardeerd dat er in totaal meer slachtoffers vielen dan door de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.

“Elke dag iedereen in bad en ’s avonds op de grond zitten om naar tv te kijken”

Koji Yamada, 46, staat achter het fornuis in het betere Japanse restaurant Les saveurs de Yamada in de Kronenburgstraat op het Zuid in Antwerpen.

Hij woont hier intussen zo’n 15 jaar, maar in het Nederlands voelt hij zich nog niet echt op zijn gemak. En hij gaat nog altijd op de grond zitten om tv te kijken.

276

nen ers wo . n n a p n Ja werpe in Ant

Jongeren houden niet meer vast aan tradities, vindt Koji Yamada.

MM

“Almaar meer jongeren zitten gewoon op een stoel aan tafel in plaats van op een tatamimatje op de grond” catherine careme restauranthoudster

Catherine Careme, dochter Emilie en Koji Yamada.

Gelukkig is er zijn echtgenote, Catherine Careme (43) uit Mortsel - “met Franse roots maar toch geheel en al Antwerpse” - die moeiteloos voor twee praat en even gemakkelijk voor drie, want hun dochter Emilie (15) heeft meer het timide van haar vader dan het extraverte van haar moeder.

“De taalbarrière mag je niet onderschatten”, zegt Catherine. “Als Koji onder Japanners is, praat hij honderduit. In het Nederlands moet hij zoeken M

De oudste tweeling ooit geknield op een tatamimatje.

naar woorden en maakt hij een veel meer gesloten indruk.”

De reusachtige taalsprong die Japanners elders in de wereld moeten maken, verklaart volgens Koji en Catherine ook waarom ze op ons soms een gesloten, afstandelijke indruk maken.

“Ik heb het zelf meegemaakt toen ik Koji achterna reisde naar Japan in 1990”, vertelt Catherine . “We hebben daar vijf jaar gewoond. Emilie is er geboren. We woonden in een buurt in Osaka waar ik als enige buitenlandse veel bekijks had. De mensen hielden in het begin duidelijk afstand. Tot ze

merkten dat ik ook Japans sprak. Dan was het ijs meteen gebroken. Blijkbaar waren ze gewoon bang dat ze iets in een andere taal moesten zeggen.”

JAPANS RESTAURANT Les saveurs de Yamada Kronenburgstraat 31 2000 Antwerpen Tel. 03-226.62.42

Rood vel Japanners hebben zo hun eigen tradities, merkte Catherine. “Het bekende badritueel bijvoorbeeld. Iedereen van de familie gaat elke avond in bad. Enfin, ze nemen eerst een douche, wassen zich grondig - soms schrobben ze tot hun vel rood ziet - en dan gaan ze zitten in een soort van hoge kuip gevuld met heet water dat tot aan de hals komt, zoals onze moderne bubbelba-

den maar zonder bubbels. Zo blijven ze een tijdje zitten weken, om alle spieren te ontspannen. Daarna douchen ze nog even, afspoelen zeg maar, en dan is de volgende aan de beurt. Sommige vrouwen wassen daarbovenop nog elke ochtend hun haar. Omdat het klimaat er vochtig warm is en je haar

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 2 april 2009

Recept

Sushifeestje voor 4 personen Sushi zijn de bekende gerolde Japanse hapjes met rauwe vis, rijst en zeewier.

MM Benodigdheden

(voor 4 personen - voldoende voor 6 rollen) M 450 gr sushi rijst M 10 dl water M 4 el rijstazijn M 2 el basterdsuiker M 2 tl zout M 6 blaadjes nori (zeewier)

wasabi sojasaus M bamboematje MM De bovenstaande ingrediënten kun je normaal ook in de supermarkt vinden. Voor de vulling kun je naar keuze gebruiken: zalm, forel, tonijn, cocktailgarnalen, crab sticks, omelet van 4 eieren, kleine komkommer, avocado of een combinatie.

MM Was de speciale rijst schoon in koud water en laat uitlekken.

Breng de rijst met het water in een pan aan de kook. Zet daarna het vuur laag en laat de rijst zonM M

der deksel 10 tot 15 minuten op laag vuur koken tot het water is opgenomen en de rijst een plakkerige brij is geworden. Haal de pan van het vuur en laat de rijst afgedekt 10 minuten nagaren.

Maak van de azijn, suiker en zout een mengsel en roer deze door de rijst. Laat hierna de rijst verder afkoelen tot kamertemperatuur.

MM Snij alle ingrediënten voor de vulling van de sushi in dunne reepjes van een halve centimeter breed. Leg een vel zeewier (nori) op een bamboematje en verdeel een kleine hoeveelheid rijst over

het vel. Laat aan de zijkanten en aan de bovenkant een rand van 2 cm vrij. Leg een beetje wasabi in een horizontale lijn in het midden op de rijst. Leg de vulling in een dunne horizontale strook, op een hoogte van ca 5 cm van de onderkant op de rijst. Rol de nori met behulp van het matje stevig op vanaf de onderkant en druk de uiteinden tegen elkaar aan. Het uiteinde van de nori kan met een natte vinger worden dichtgeplakt.

Vul alle nori en laat de rollen afkoelen in de koelkast.

(

Tien voor taal

MM

“Vergeleken met Kyoto en Osaka is Antwerpen een heel kalme stad.” koji yamada kok

wat plakkerig is in de ochtend.”

En toch, zoals overal ter wereld laten ook de jongere generaties in Japan de tradities steeds meer schieten. “Elke avond met de collega’s iets gaan drinken en pas de laatste trein naar huis nemen, bijvoorbeeld. Dat was vroeger een sociale verplichting, en ook lang niet altijd even leuk. Dat gebeurt aanzienlijk minder onder jongere werknemers. En meer en meer jongeren zitten gewoon op een stoel aan tafel, in plaats van op een tatamimatje op de grond”, vertelt Catherine. “Bij mijn schoonmoeder is daar nog geen sprake van.

Die is zeer gehecht aan de oude gewoonten.”

Er zijn twee basishoudingen waarin Japanners urenlang op de grond zitten. “Mannen kiezen soms de kleermakerszit, maar als vrouw moet je daar wat mee oppassen. (lacht) Wij zitten altijd op onze knieën”, zegt Catherine.

Ik probeer dat even en al na seconden beginnen mijn spieren en pezen heftig te protesteren. “Je spieren zijn natuurlijk wat kort.

Dat is normaal als je het niet gewend bent”, zegt Catherine.

Koji zegt dat hij thuis nog altijd liever náást de zetel op de grond zit als hij tv kijkt.

In zijn restaurant kun je uiteraard gewoon aan tafels plaats-

nemen. “De inrichting is vrij sober. Dat hebben we bewust zo gedaan”, zegt Catherine. “Alles draait hier om het eten, niet om de dure lusters.”

Je komt hier niet om enkel sushi’s naar binnen te spelen. Die zitten alleen bij de voorproevertjes.

Daarna serveren Koji en Catherine een typisch Japans degustatiemenu met zeven gangen.

Feest met zeven gangen Snoep even mee: • Kenchin jiru (soep) • Seafood sla (rauwe vis) • Gepaneerde groenten met Isuzu saus • Skrei met miso (soort kabeljauw) • Iberico filet met mosterd (pata negra, ofte zwart Spaans varken) • Rijst & Michosoep • Gepocheerde peren met Macha ijs De menu’s variëren van week tot week en bestaan zo veel mogelijk uit ecologisch en biologisch geteelde producten. Voor de zeven gangen betaal je 43 euro, voor zes 36 en voor vijf 29.

“Het belangrijkste in de Japanse keuken zijn groenten”, zegt Koji.

“Frietjes heb ik zelf graag, maar die serveren we niet. Alles is met rijst. En we hebben zowel

Franse wijnen als sake, rijstwijn.”

De betere sake heeft een hoger alcoholpercentage dan wijn en je hebt net als bij wijn goede en minder goede jaargangen en goedkope tot peperdure 'grand cru' sakes.

Koji verliet Japan na een opleiding in de Franse keuken - “dat was bij ons de top” - en liep verschillende jaren stages in Frankrijk. Via via belandde hij in Antwerpen, waar hij voor het eerst in een Japans restaurant aan de slag ging en Catherine leerde kennen. Daarna trok hij terug naar Japan en waagde vijf jaar later, in 1995, opnieuw de overstap. “Dat viel even tegen, een paar maanden had ik geen werk en zat ik maar de hele dag thuis.”

Toen kon hij aan de Ossenmarkt de keuken in en was hij opnieuw vertrokken.

Kalm Antwerpen Het allereerste verschil dat Koji kan bedenken tussen Antwerpen en Japan is dat het hier zo rustig is. “In vergelijking met Kyoto, waar ik ben opgegroeid, en Osaka, allebei miljoenensteden, is Antwerpen heel kalm. Ginds is er altijd drukte op straat, met veel lawaai, er is altijd ergens wat te doen. Als we hier sluiten en buiten komen, is er soms geen kat te zien.”

“Het leven in Japan valt nooit stil”, vertelt Catherine met een tik tikje heimwee. “Winkels, banken en postkan-

toren zijn er langer open. Een middagpauze, waarbij je om kwart na twaalf al bijna wordt buitengekeken omdat ze om halfeen sluiten, dat is ginds ondenkbaar. Klanten zijn altijd heilig, je krijgt altijd een goede service. Als de ene supermarkt dicht is, is er wel een andere in de buurt open, zeven dagen op zeven.”

Bijna even vriendelijk Verder kan Koji over Antwerpenaars alleen zeggen dat ze vriendelijk zijn, wat we natuurlijk zelf ook al wisten. Maar ook weer niet zó vriendelijk als Japanners.

“Hoffelijkheid is echt heel belangrijk in de Japanse cultuur”, zegt Catherine. “Je begroet mekaar uitvoerig, je zegt altijd goeiendag. Ze zullen nooit alleen maar een ja of een nee mummelen, je weet altijd precies waar je aan toe bent. Je ziet ook niet gauw iemand afgesnauwd worden.”

Streng voor zichzelf Een cliché dat voor een deel klopt is dat van het Japanse eergevoel .

“Iemand die bij een bedrijf werkt en het idee heeft dat hij een serieuze fout heeft gemaakt, zal zelf zijn ontslag aanbieden. Ook al heb je er niet het sociale vangnet dat wij kennen. Wie zonder werk valt, moet zijn plan trekken.”

In de pers hier lees je wel eens dat zelfmoord nog altijd een eer eervolle dood heet te zijn voor een Japanner, bijvoorbeeld als hij failliet gaat of zijn werk verliest. Dat herkent Koji dan weer niet: “Dat had je in de samoeraitraditie. Daarvoor moet je teruggaan tot de achttiende eeuw.”

Voorbeeld Aangenaam!

Ik heet Mitsue.

Ik spreek Nederlands.

Dit wordt aldus uitgesproken: Hajimemashite!

Watashiwa Mitsue to moushimasu.

Watashiwa orandago wo hanashimasu.

Om Japans te schrijven gebruik je de twee Japanse alfabetten plus het Chinese schrift. De drie komen door elkaar voor, ook in één zin. “Dat is historisch gegroeid. In de zevende eeuw werd het toen dominante Chinese schrift, met de karakters die telkens een begrip voorstellen, overgenomen”, zegt japanologe Ingeborg Verplancke van de KU Leuven. “De uitspraak werd 'verjapanst'. De twee Japanse alfabetten zijn latere vereenvoudigingen van het Chinese schrift.”

Dat geeft dus: 1. het Japanse basisalfabet, bestaande uit klinkers en lettergrepen. Hiermee beginnen kleine Japannertjes in de lagere school. Dit alfabet wordt ook gebruikt voor het verbuigen en vervoegen van Chinese tekens. De voorbeeldzin wordt dan:

2. het fonetische alfabet, dat nog eenvoudiger is. Dit wordt gebruikt voor vreemde eigennamen of termen, zoals Jan, bier of computer.

De voorbeeldzin fonetisch:

3. de uit China overgenomen karakters of kanji.

Een 15-jarige Japanner zou er zo’n 1.500 moeten kennen, genoeg om een krant te kunnen lezen. Studenten japanologie moeten 15 kanji per week leren.

Hieronder volgt nog eens de voorbeeldzin, met de drie soorten tekens door elkaar:

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 2 april 2009

Oorlog

Klimaat

Nucleaire dood en vernieling

Land van zware natuurrampen

MM Japan heeft als enige land

Aardbevingen en taifoens (orkanen) dreigen altijd in Japan.

met de kracht van atoombommen kennisgemaakt. De eerste viel op 6 augustus 1945 op Hiroshima, een havenstad met 1,3 miljoen inwoners, en maakte 78.000 slachtoffers in een fractie van een seconde.

Dat aantal liep door de straling op tot 140.000. Drie dagen later maakte Fat Man in Nagasaki 39.000 doden in één klap.

MM Japan is een vulkanische

eilandenboog en behoort tot de seismisch meest actieve gebieden ter wereld. De aardbevingen worden veroorzaakt door drie aardplaten die over elkaar heen wringen. Dat veroorzaakt grote spanningen die zich kunnen ontladen in een plotse beving.

De twee zwaarste aardbevingen vorige eeuw: 0 Op 1 september 1923 werd Tokio getroffen door een aardbeving met een kracht van 8,2 op de schaal van Richter. De stad werd door de beving en de daarop volgende brand nagenoeg volledig verwoest. Er vielen meer dan 140.000 doden.

0 Op 17 januari 1995 werd Kobe getroffen door een aardbeving met een kracht van 7,3 op de schaal van Richter. De stad werd grotendeels verwoest. Er vielen 6.433 doden en 43.000 gewonden. 250.000 gebouwen werden zwaar beschadigd.

Mitsue Idehara voor het Museum voor Schone Kunsten: “Je hebt hier veel tijd nodig om vrienden te maken.”

“We zijn streng opgevoed, een tikje militaristisch zelfs” De Japanse kunstenares Mitsue Idehara (42) woont in de straat van 'Patrick', de burgemeester. Maar ze wil daar weg.

“We huren een flat in de Pacificatiestraat, op het Zuid.

Een prettige buurt, maar we zouden in de stad een huis willen kopen. Alleen is het allemaal zo duur”, zegt ze.

“We”, dat zijn Mitsue en haar man Jan Bouwen (40), een ingenieur met wie ze in 2003 getrouwd is. “In Antwerpen. Voor de gelegenheid zijn mijn ouders naar hier gekomen. Het is de enige keer dat ze in België geweest zijn”, vertelt de schilderes-graficus.

Zij reist om de twee jaar naar haar geboorteplaats, Okayama City. Die stad hoort niet thuis in het rijtje 'grote steden in Japan', maar is nog altijd groter dan Brussel.

Mitsue praat thuis Frans met haar man. “En als we kinderen krijgen, waar ik op hoop, spreek ik Japans M

met hen en mijn man Nederlands.”

De artieste praat met typisch Japanse omzichtigheid over de mensen hier en ginder. “Verschillen tussen Japanse en Vlaamse mannen?

Ik weet het niet. Japanners zijn wel uitgesproken hoffelijk. En tegelijk iets minder open, wat vormelijker.

Vlamingen zijn spontaner.”

Wat later in het gesprek, als ze het over haar jaren in Frankrijk heeft, zegt ze dan weer dat Vlamingen nogal timide zijn en niet zo snel hun hart openen en vriendschappen sluiten. “Je hebt hier veel tijd nodig om vrienden te maken.” Ze voegt er snel aan toe dat ze erg gesteld is op de Belgische mentaliteit. “En jullie werken hard, net als Japanners.”

Parijs “Ik ben in mijn twintiger jaren naar Frankrijk getrokken”, vertelt ze.

Vet eten Mitsue Idehara staat geregeld achter het fornuis en draait haar hand niet om voor de betere sushi. “Soms maak ik sushi’s voor gezelschappen en feesten voor een Japanse traiteur in Antwerpen. De Belgische keuken is lekker, maar voor een Japanse maag al gauw te vet en te zwaar. Een friet eet ik zonder mayonaise.

Een beetje zout is al genoeg. (lacht) Jullie gebruiken ook zo veel boter! Ik moet daar altijd om lachen: in de supermarkt kopen jullie vlees met zo min mogelijk vet en thuis wordt dat dan gebraden in veel boter.

Dat is toch absurd!”

“Eerst naar Tours en dan naar Pa-rijs, om Frans te leren en voor mijn verdere artistieke opleiding. In Pa-rijs kom je na je 26ste niet meer binnen in een academie. In Antwerpen hebben ze die leeftijdsgrens niet. Dus ben ik naar hier afgezakt. Ik werd ook aangetrokken door de Vlaamse schilderstraditie, met grote namen als Rubens, Bruegel en Van Dijck.”

Met enige financiële steun van haar ouders is Mitsue Idehara zich hier tot haar 38ste blijven bekwamen in de schilderkunst en grafiek. “Ik heb geregeld tentoonstellingen, zowel alleen als in groep, en ook nog in Japan”, zegt ze. Haar stijl beschrijft ze als “figuratief met een beetje fantasie”. Voor wie haar werk apprecieert: het is betaalbaar. Kleine schilderijen heb je vanaf 300 euro, gravures vanaf 120 euro.

Grommend In een poging om de Japanse ziel toch enigszins te doorgronden, verwijs ik naar de films van Kurosawa en anderen, waarin de personages elkaar vooral grommend en snauwend lijken toe te spreken. “Ja maar dat zijn al oudere films”, zegt ze. “Het is wel zo dat we redelijk streng, een beetje militaristisch, worden opgevoed. In dit opzicht kun je ons vergelijken met de Duitsers. Vanuit die opvoeding kun je ook verklaren dat we altijd zo beleefd zijn.”

Ze benadrukt ook een vrolijk aspect van de Japanse spirit. “We feesten veel. Onze feesten zijn vaak natuurgebonden. Het begin van de lente bijvoorbeeld wordt algemeen gevierd, met als symbool de kerselaar, zoals bij jullie met Kerstmis de kerstboom.”

Volgende week: Jemen

Jordanië

Kaapverdië

Kameroen