Divers Antwerpen - 34

België Marokko

Van Afghanistan tot Zwitserland

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

donderdag 11 juni 2009 www.gva.be

Marokko

Voor 56 euro kortingbonnen

Divers

Antwerpen Blz. 16

Blz. 16 in de krant Hafssa Harchaoui

Nassira Hajou

blz. 2

blz. 7

“Wat je je dochters verbiedt, moet je je zonen ook verbieden.”

Elhassan Radi

“Veel moskeeën zijn klaar om erkend te worden.” blz. 1-8

Fatima Marzouki

“Ik serveer Marokkaanse schotels zoals bij mijn oma thuis.” blz. 4 Teksten: Karin Vanheusden Coördinatie en eindredactie: Kris Vanmarsenille Foto’s: Patrick De Roo, Jan Van der Perre, Luc Daelemans, Bert Hulselmans, Arlette Stubbe, Wim Hendrix, Jaak Vandyck, GPD

“Sommigen vergooien hun kansen. Dat vind ik zó jammer.”

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 11 juni 009

Hier en nu

Land van de Imazighen

41"/+&

"M )PDFJNB

,IFOJGSB

.PVMP VZ

B

0VKEB

#PV "SGB

3C JB

."30,,0

&TTBPVJSB

"HBEJS

.FLOFT FS

4BGJ

'F[

'JHVJH

.BSSBLFDI T 4PV

0VBS[B[BUF %S B B

Land van koning Mohammed

$BTBCMBODB "M +BEJEB

"5-"/5*4$)& 0$&""/

0VN

Marokko

4F CPV

,FOJUSB

3BCBU

MM De staat Marokko is ontstaan

toen het land zich op 2 maart 1956 onafhankelijk verklaarde van Frankrijk. De naam Marokko werd voor het eerst gebruikt door de Spanjaarden. De oorspronkelijke bewoners van Marokko zijn de Imazighen, de Berbers.

MM 1.200 v Chr.: Vestiging van eerste Fenicische handelsposten.

.*%%&--"/%4& $FVUB 41"*/ ;&& 5FUPVBO .FMJMMB 41"*/

4USBBU WBO (JCSBMUBS 5BOHJFS

4JEJ *GOJ

"-(&3*+& %SBB

5BSGBZB

."63*5"/*¯

8&45&-*+,& 4")"3"

LN ¥ (3"1)*$ /&84

MM 100: Een Romeinse provin-

cie onder de naam Mauretania Tingitana.

MM Tot 700: Overheerst door onafhankelijke Berbers.

MM 700: Arabieren veroveren het land, de islamisering begint, maar Marokko blijft onder controle van de Berbers.

MM 8ste eeuw: Eerste Islamitische staat onder sultan Moulay Idriss. Zijn zoon Idriss II sticht de stad Fes. MM 11de eeuw: Ontstaan Berberdynastieën der Almoraviden

(hoofdstad Marrakech) en Almohaden (hoofdstad Rabat).

MM 13de eeuw: Mariniden nemen het land in. De Portugezen veroveren Ceuta, de Spanjaarden Melilla.

MM 16de eeuw: Sa’adi-sjarifen nemen het roer over.

MM 17de eeuw: De Filaliërs of de Alawieten van Tafilalet komen aan het bewind.

MM 1911: Marokko wordt een Frans protectoraat. Abdelkrim el Khettabi, een Berbers verzetsheld, start een volksopstand.

Hafssa Harchaoui (36) beantwoordt niet meteen aan het clichébeeld van een Marokkaanse vrouw. Naast haar job als VDAB-consulente, volgt deze alleenstaande moeder van twee kinderen, aan de Lessius Hogeschool een bijkomende opleiding sociaal tolken en in Brussel een opleiding Gezinswetenschappen. “Ik wil altijd meer”, zegt ze.

“Ik pas niet echt in het plaatje” “Neen, ik pas niet echt in het plaatje”, lacht Hafssa. “Ik ben moslima, maar ik draag geen hoofddoek. Ik draag wel op een andere manier mijn steentje bij. Ik leef mijn eigen leven, en dat is in de Marokkaanse gemeenschap niet vanzelfsprekend.”

“Mijn ouders hebben mijn zus en mij altijd overbeschermd. Wij speelden nooit buiten, gingen nooit naar verjaardagsfeestjes, mee op schoolreis of uit logeren. Met als gevolg dat ik altijd met mijn neus in de boeken zat. Ik ben wel tweede generatie, maar mijn ouders spraken maar een weinig Nederlands. Blijkbaar had ik de capaciteiten om te studeren, want ik was een schitterende leerling. Tot mijn twaalfde heb ik ook dagelijks Arabische lessen gevolgd: grammatica, geschiedenis, wiskunde. Ik had twee boekentasjes, eentje voor de gewone school, eentje voor de Arabische school. In 1984 heb ik hiervoor zelfs een door Marokko erkend diploma gekregen. Een primeur in Europa.”

“Na het middelbaar ben ik een opleiding regentaat begonnen. Maar na mijn huweijk heb ik die studies moeten afbreken. Ook binnen mijn huwelijk heb ik nooit veel vrijheid gekend. Na 9 jaar ben ik gescheiden.”

Na haar scheiding had Hafssa het M

Hafssa: “Ik ben niet in Marokko geboren, en toch ben ik er thuis.”

50%

POLAND

ROMANIA

**

CONGO DRC

MOROCCO

BEL DE HELE WERELD TURKEY

OP BOVENSTAANDE BESTEMMINGEN ELKE DAG VANAF 16:00H TOT 04:00H

VAST & MOBIEL

www.ortelmobile.be

ROND TEGEN EXTREEM LAGE TARIEVEN! *Eenmalig starttarief voor onderling gratis bellen is € 0,15 * Maximale gesprekstijd voor onderling gratis bellen is 10 minuten * Onderling gratis bellen geldt alleen binnen België * Voor een overzicht van alle tarieven en voor meer informatie over onze actie gaat u naar: www.ortelmobile.be ** Actie geldig vanaf 8 mei 2009

moeilijk om haar leven een nieuwe wending te geven. “Ik ben een tijdje weer thuis gaan wonen. Ik zat op dat moment met mezelf helemaal in de knoop, had zoveel vragen over mijn afkomst, mijn geloof. Ik wilde daarom dolgraag naar Marokko, om mij en mijn kinderen onder te dompelen in de Marokkaanse cultuur. Mijn ouders begrepen me niet helemaal, en probeerden me die plannen uit het hoofd te praten. Maar ik heb altijd een speciale band met Marokko gehad. Ondanks ik er niet ben geboren, en ondanks ik er na die negen jaar van mijn huwelijk niet meer ben geweest. Ik ben er thuis.”

MM

“Ik heb mijn ouders vaak gechoqueerd.”

“Omdat ik mezelf op de een of andere manier wilde bewijzen, heb ik drie tickets gekocht en ben met mijn kinderen Farah (nu 13) en Mehdi (nu 8) zes weken door Marokko gereisd.

Ik ben geen familie gaan opzoeken, maar ben door het land getrokken: Casablanca, Essaouira, Meknes, Marakkech, ... Het was een geweldige ervaring, hét moment van de waarheid voor mij. Ik ben er heel sterk uit gekomen. Vanaf dan is alles is zijn plooi gevallen. Ik ga nu heel geregeld

GRATIS!!

ONDERLING BELLEN VAN ORTEL NAAR ORTEL*

connecting the world

terug. Vooral Marakkech, waar van mijn moeder afkomstig is, heeft mijn hart veroverd.“ Hafssa heeft na haar reis naar Marokko een jaar loopbaanonderbreking genomen. Ze werkte toen al enkele jaren als VDAB-consulent.

“Neen, niet om te rusten, om een opleidingsproject voor laaggeschoolde jongens te coördineren. Het was een zware selectieproef -ze zochten eigenlijk een mannelijke begeleider-, maar ik heb het toch gehaald. Het idee was jongens, uitgekozen door straathoekwerkers, te begeleiden naar een opleiding in de bouw. Met afsluitend een inleefreis naar Marokko, waar ze o.m. een weeshuis hebben gerenoveerd.”

“Niet evident natuurlijk, ik ben er met een heel klein hartje aan begonnen. Eerlijk gezegd, ging ik de confrontatie met die gasten liever niet aan. Langzaamaan heb ik hun vertrouwen kunnen winnen en stapje voor stapje hebben ze mij als een van hen aanvaard. Het zijn helemaal geen gevaarlijke bulldogs, maar heel lieve jongens. Die op school zijn vastgelopen, en daardoor weinig kansen hebben op de arbeidsmarkt. Die te Belgisch zijn om thuis in het plaatje te passen, of te Marokkaans voor de buitenwereld. Ik meen daarom dat in de eerste plaats de aanpak thuis dringend moet veranderen. Wat je je dochters verbiedt, moet je ook je zonen verbieden. Dat is mijn idee.”

“Ik heb mijn ouders vaak gechoqueerd, omdat ik dingen deed die Marokkaanse vrouwen doorgaans niet doen. Een tijdje is het moeilijk geweest, maar nu is onze relatie weer perfect. Ik heb altijd opengestaan voor iedereen. Ik ben moslima, maar draag geen hoofddoek. Ik ben daar ook nooit toe gedwongen.

Maar ik krijg wel veel reacties, vooral van vrouwen. Zij zien mij niet als een moslima. Nochtans voel ik me wel zo, ik draag mijn geloof in mijn hart.

Ik wil met mijn diploma gezinswetenschappen zinvolle projecten opzetten waarmee ik anderen kan helpen. Op die manier probeer ik mijn steentje bij te dragen.”

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 11 juni 2009

Cijfers MM 1934: Heel Marokko komt

de onafhankelijkheid.

MM 3 maart 1961: Mohammed V sterft en wordt opgevolgd door zijn zoon Hassan II. MM 1965: Hassan installeert een absolute monarchie zonder politieke vrijheden.

MM 23 juli 1999: Hassan II sterft, en wordt opgevolgd door zoon Mohammed VI. Hij zet een punt achter de achteruitstelling van de Berbers.

MM 2004: Het familierecht, wordt aangepast, waardoor de vrouw meer rechten krijgt.

onder Frans gezag.

MM 1943: Istiqlal, de Verenigde Onafhankelijkspartij,eist volledige onafhankelijkheid, met koning Mohammed V als koning. Mohammed en zijn gezin gaan onder Franse druk in ballingschap. Er breekt een volksopstand los.

MM 5 november 1955: Mohammed V keert als koning terug.

MM 2 maart 1956: Marokko wordt onafhankelijk. Via aparte verdragen erkent Spanje ook

“Ze moeten de echte islam leren kennen” Attawaasol is een relatief jonge vereniging die de échte islam bekend(er) wil maken onder moslims en ook onder niet-moslims. “Wij zijn geen moskeevereniging, maar een islamitische vereniging die openheid wil bereiken.”

“Het is absoluut niet onze bedoeling een puur islamitisch instituut te stichten. Wij staan open voor iedereen die geïnteresseerd is in de islam. Wij organiseren o.m. lezingen en debatavonden over de islam: over het huwelijk in de islam, over Palestina, onlangs over de politieke deelname van moslims in het westen. In samenwerking met de universiteit van Rotterdam organiseren wij ook lessen Arabisch.”

Youcef Naimi (21), geboren en getogen op de Luchtbal, is een jonge islamleerkracht, die les geeft in scholen in Ekeren, Kapellen en Kalmthout. Zijn job is hem op het lijf geschreven, zegt hij. In zijn vrije tijd is hij ook ondervoorzitter van Attawaasol, wat letterlijk Vereniging voor Dialoog en Verbinding betekent.

“In 2000 is onze vereniging gesticht”, begint Youcef. “We merkten dat vooral jongeren met vragen over de islam zaten.”

Attawaasol, dat sinds 2006 in een groot pand op de Sergeyselstraat in Borgerhout is gehuisvest, heeft ook een goed draaiendekinderwerking, met lessen Arabisch en islam. Alle lessen, ook de lezingen, worden in het Nederlands gegeven. In samenwerking met De Roma organiseerde de vereniging tijdens de ramadan een grootse iftar (vastenverbreking), waarop buren werd uitgenodigd.

“Attawaasol werkt vanuit de soennitische islam, dus vanuit het standpunt van openheid en dialoog, want dát is de kern van de islam. De tijd van naast elkaar te wonen zonder elkaar te kennen, moeten we achterwege laten. We moeten leren om echt samen te leven.”

“De eerste generatie is om financiële redenen naar België gekomen, en was niet bezig met het ontwikkelen van een nieuwe identiteit. De jongeren van nu wel. Ve-

36% Berbers, 98% moslims MM Officiële naam: Konink-

rijk Marokko; Al Mamlakah al Maghribiyah MM Oppervlakte: 446.550 km² MM Hoofdstad: Rabat MM Staatsvorm: constitutionele monarchie MM Aantal inwoners: 34.859.364 MM Levensverwachting: 69,5 jaar mannen, 74 jaar vrouwen MM Talen:Arabisch, Berbers,

Frans MM Godsdiensten:98,7% moslim, 1,1% christelijk, 0,2% joods MM Munteenheid: dinar MM Landencode telefoon: 212 MM Landencode internet: .ma MM Afkomst bevolking: 36% Berbers, 2 0% Arabieren, 40% gearabiseerde berbers, 0,2% joden MM Export: textiel, elektronische onderdelen, ruwe mineralen, fosfaten, petroleum, groenten, fruit, vis MM Plaats op lijst van rijkste landen: 126/177

“Vooral vrouwen komen naar de hammam” In de Bischopstraat, een zijstraat van de Carnotstraat, ligt Chahinaz Hammam.

Hoewel de buitenkant het niet laat vermoeden, waan je je eens de deur achter je dichtvalt in een echt Marokkaans badhuis.

In de Leeuwerikstraat in Borgerhout is al jaren hammam El Magreb gevestigd, maar daarmee hield h et aanbod hammams in Antwerpen op. Souad El Ajjane had dat ook begrepen. “Zoveel Marokkanen in Antwerpen en maar één hammam.

Dat kan niet, dacht ik en ik ben op zoek gegaan naar een pand.”

Souad migreerde op haar 19de van Marokko naar Nederland, waar ze veel familie heeft wonen. Intussen is ze moeder van drie kinderen, de jongste is anderhalf.

“Na de geboorte van Chahinaz, naar wie ik de hammam heb genoemd, was ik dringend toe aan iets nieuws. Ik wilde niet altijd thuis en binnen zitten. Mijn man heeft een kapsalon en een internetwinkel, maar daar zag ik me niet werken.

Ik ken Antwerpen en ik wist meteen dat dit zou aanslaan.”

De werken om de garage die het vroeger was om te toveren in een oosterse hammam, met vrolijke tegeltjes, koperen luchters en met de hand uitgesneden lambrizeringen, hebben anderhalf jaar geduurd.

“In september is het opengegaan en sindsdien draaien de zaken prima. Ik heb een gemengd - Marokkaans/niet-Marokkaans- publiek, maar vooral vrouwen, die meestal in groep met enkele vriendinnen komen. Mannen gaan niet zo graag naar de hammam.”

De hammam , die deels in de kelderverdieping is ondergebracht, is onderverdeeld in verschillende compartimenten. Alle vertrekken zijn betegeld, het geurt er naar oosterse kruiden en de stoom plakt meteen aan je huid.

“Ik heb ook een speciaal bruidsarrangement. De eerste van de vier dagen van een Marokkaans trouwfeest is de hammam-dag, wanneer de bruid zich met haar vriendinnen ontspant en mooi maakt voor haar M

M

Banaissa, Vera-Aisha, Youcef, Hassan en Yassine van de islamitische vereniging Attawaasol.

len hebben het moeilijk, en zitten in een ’identiteitscrisis’. Ze zitten met vragen, over hun toekomst, over hun geloof. Wij doen ons deel van het werk, maar we zien ook een rol voor de overheid.”

MM

“We moeten leren om echt samen te leven.”

Youcef Naimi

“We hebben dit gebouw gekocht voor 500.000 euro, waarvan eenderde nu is afbetaald dankzij giften en schenkingen, maar dat kunnen we niet houden. Daarom hopen we op financiële steun van de stad. We willen een partner zijn van de stad.”

De jongste jaren zoeken nogal wat jongeren hun toevlucht tot een meer conservatieve islam. “Dat hoort uiteraard bij die identiteitscrisis. Omdat de jonge generatie geen aansluiting

meer vindt bij de oudere, zoeken zij dikwijls naar antwoorden op het internet. Dat is problematisch, want veel sites verkondigen zeer conservatieve ideeën. Hierin heeft de gemeenschap een belangrijke taak, maar ook het onderwijs, én de islamleerkrachten. Moslimjongeren hebben te veel de neiging zichzelf enkel als moslim te zien. Nochtans zijn zij én Belg én moslim.”

“Ten slotte moeten ook de moskeeen hun verantwoordelijkheid nemen.

Mensen kunnen niet eender wat verkondigen. De islamitische overlevering vertelt ons dat moslims zich moeten aanpassen aan de wetten, normen en waarden van het land waar ze zich bevinden. Uiteraard staan die normen en waarden door de mondialisering en inwijking van buitenlanders ook onder nieuwe invloeden.”

Attawaasol, Sergeyselstraat 52, Borgerhout, 0484-87.70.75, www.attawaasol.org

i

Souad in de hammam.

huwelijk.”

Tradtioneel is de hammam een plek waar mensen zich kunnen wassen, maar ook ontspannen, mensen ontmoeten, nieuwtjes opvangen. Bij Chahinaz kan dat ook, maar je kan er ook terecht voor een massage of scrubbehandeling, voor een nieuw kapsel of een schoonheidsbehandeling. Souad biedt haar klanten ook harira en andere Marokkaanse hapjes aan.

Voor vrouwen is de hammam op dinsdag, woensdag, donderdag, vrijdag en zaterdag open, tussen 12 en 21u, op zondag van 10 tot 17u. Voor mannen diezelfde dagen, maar vanaf 21u tot middernacht.

Chahinaz hammam, Bisschopstraat 8, 2060 Antwerpen, 03.636.19.22, www.chahinaz.be

i

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 11 juni 2009

Muziek

Van chaabi over gnawa tot charki MM Chaabi (feest-

Beroemd

muziek), reggada (poëtisch), raï, gnawa (trance uit WestAfrika),

in Antwerpen

charki (Egyptisch)... de Marokkaanse muziek is zo verscheiden als de volkeren die er hebben gewoond: Arabieren, Sub-Saharavolkeren, moslims uit Andalusië en joden.

MM In Antwerpen is Rachid Kasmi (links), die op éénjarige leeftijd vanuit noord-oost-Marokko naar Antwerpen is gemigreerd, al jarenlang erg populair. Begin jaren 90 raakte hij bekend met de groep Marakbar van Luc Mishalle. Later richtte hij zijn eigen mu-

ziekstudio op. De muziek van Rachid en zijn groep is ook bekend in Nederland en Duitsland.

www.kamsirachid.be

MM Nog een beroemdheid uit

Antwerpen is Abdellah Marrakchi Bhaija. Deze schitterende percussionist speelde o.m. bij Galileo’s Left Wing, Think of One en Olla Vogola. Hij richtte zelf Oriental Express, Sahara Blues en Marakkech Sukar op. Tegenwoordig is hij de vaste percussionist van Bart Peeters.

“Ik serveer Marokkaanse schotels zoals bij mijn oma thuis”

De allereerste recette van El Warda bedroeg 15.000 frank. Sinds die dag, 12 jaar geleden, zit het restaurant van Fatima Marzouki en haar man Mohamed El Sabbagh alle dagen afgeladen vol. Ook broers Redouan en Yussef stapten in Fatima’s culinaire voetsporen en openden elk hun eigen restaurant.

“Ik maak vlees- en visbereidingen, met veel groenten en aardappelen.

In de meeste Marokkaanse restaurants is dat nochtans not done. Omdat dat zogezegd goedkope producten zijn. Voor sommigen wijst dat zelfs op een gebrek aan gastvrijheid.

Maar ik serveer in mijn restaurants wel de échte Marokkaanse keuken. Zoals ze in alle gezinnen wordt gegeten.”

Fatima Marzouki (39) leidt een superdruk leven. Ze is moeder van vier kinderen: Reda (9), Nidaal (6), Mey (4) en Badr (3), maar bovenal runt ze samen met haar man Mohamed twee populaire en immer volgeboekte restaurants. Ze doet ook catering voor feesten en geeft geregeld kooklessen en -workshops. Intussen ligt haar tweede kookboek Kijk & Kook met Fatima al even in de winkel. Van het eerste, Koken met Fatima, werden ruim 11.000 exemplaren verkocht. En dat is nog niet genoeg, want ze droomt luidop van een ruim kookatelier annex tuin in haar nieuwe huis. “De renovaties moeten nog beginnen, maar dat zou zalig zijn”, zegt ze.

Fatima opende in 1997 haar eigen Marokkaans restaurant El Warda (De Roos) in de Draakstraat, op een boogscheut van haar ouderlijk huis. Sindsdien heeft El Warda een ijzersterke reputatie opgebouwd, en opende ze om de hoek het Bizanaat, een spin-off van El Warda, maar dan in buffetstijl.

“Ik was 10 maanden oud toen ik met mijn ouders naar België verhuisde. Ik heb de passie voor het koken van mijn oma en mijn moeder geerfd. Ik ben de oudste van een gezin met 10 kinderen, zodat ik al vrij snel mijn moeder in de keuken hielp.”

“Als kind al had ik het idee dat mijn oma’s handen kruiden afgaven. Met een minimum aan ingrediënten kan ze de lekkerste schotels klaarmaken. Met wat bloem en maïs rolt ze zelf couscous in de zon, om dan met een beetje peper, zout, wat kip, pompoen en melk, voor een hele bende een onvoorstelbare maaltijd klaar te maken.”

Tagines, marmita’s, de Marokkaanse keuken is een stoofkeuken.

“Vooral een sudderkeuken. Lekker M

Fatima Marzoukimet haar man Mohamed en de kinderen (van links naar rechts) Badr, Reda, Mey en Nidaal.

Koken zit Marzouki’s in het bloed De moeder van Fatima, Zarah, is opgegroeid in een gezin met 16 kinderen in Salé, dichtbij Rabat. “In de zomer was het altijd feest bij mijn oma”, zegt Fatima. “Er was altijd zoveel volk en oma maakte dan grote stoofpotten. Ze kon fantastisch koken. Wij aten altijd uit grote schalen. De pot in het midden van de tafel en eten met onze handen, niet altijd met mes en vork. Het brood in de saus van de stoofschotel soppen. Het brood dient dan als lepel of vork om te scheppen.”

Naast Fatima zijn ook broers Redouan en Youssef een restaurant begonnen:

MM Broer Redouan Marzouki

opende in 2004 samen met zijn vrouw Nadia eethuis Z’Hoor, waar de hedendaagse Arabische keuken wordt geserveerd.

Redouan leerde de stiel bij zijn moeder, en later in de keuken van El Warda.

Z’Hoor, Verschansingstraat 24, Antwerpen, 03-238.88.30

i

MM Broer Youssef Marzouki

opende in 2008 met zijn vrouw Najat L’ Air Maroc. Leuk interieur, heerlijke gerechten. l’ Air Maroc, Oude Leeuwenrui 24, Antwerpen, 03-226.26.96, www.lairmaroc.be

i

gemarineerd vlees, aangevuld met een gamma salades en tapenades.

Op een Marokkaans trouwfeest zal je nooit couscous eten. Gastvrijheid op zijn Marokkaans betekent immers veel vlees, weinig groenten, en een interieur met veel kristal en koper.

Het moet allemaal veel geld hebben gekost. Ik hou niet zo van een blink-blink-decor, ik maak liever een schotel met linzen, aardappeltjes en groenten. In de ogen van sommige Marokkanen ben ik daarom een boerin. (lacht)” “Via satelliet-tv volg ik het kookprogramma van Choumicha, de Piet Huysentruyt van Marokko. Ze trekt van streek tot streek op zoek naar traditionele gerechten.”

Experimenteren of een fusionkeuken is niet aan Fatima besteed.

“Ik kan me dat niet permitteren, omdat ik de echte, traditionele Marok-

kaanse keuken serveer. Zoals mijn oma, mijn moeder, zoals het moet.

Ik heb mijn vaste gerechten.”

In El Warda eet een gemengd publiek, hoewel de Antwerpse Marokkanen weinig op restaurant gaan.

“De jongeren gaan wel graag naar de Marokkaanse snackbars, waar ze het Marokkaanse junkfood eten.

Meestal halen ze hun neus op voor traditionele hutsepotgerechten met linzen en runderpoten. Zelf kook ik elke dag voor mijn kinderen. Ik wil dat zo. Twee keer per week Marokkaans, verder Indiase curry’s, Italiaanse pasta. Zoals elke jonge moeder, zeker?”

El Warda, Draakstraat 4, Antwerpen, 03-239.31.13, www. elwarda.be; Bizanaat, Kleine Hondstraat 3, Antwerpen; zelfde telnr, www.elwarda.be/bizanaat Kijk & Kook met Fatima, 3mPubishing nv, 24,95 euro.

i i

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 11 juni 2009

Recept

Papillot van zeebaars met charmoula MM Ingrediënten

- 1 grote (of 4 kleine) zeebaars of goudbrasem met kop en staart - 1 flinke tomaat - 1 geconfijte citroen (ook in bokkaal te koop op zuiderse markt) - Voor de charmoula (typisch Marokkaanse bereiding, vergelijkbaar met pesto) - 1/2 bussel bladpeterselie - 1/2 bussel korianderblaadjes

- 1 theelepel komijnpoeder - 1 theelepel paprikapoeder - mespunt cayennepoeder - zout - 3 gepelde knoflookteentjes - 5 eetlepels olijfolie - het sap van 1 citroen MM Bereiding

- De zeebaars wassen en droogdeppen met keukenpapier - De oven voorverwarmen op 200° - Bussel bladpeterselie en korianderblaadjes wassen en ontdoen van steeltjes - Twee vellen aluminiumfolie van 30 bij 40cm. Op de ovenplaat leggen met

de matte zijde naar boven - De tomaat wassen en in fijne ringen snijden

- De bladpeterselie en de korianderblaadjes samen met de overige ingrediënten van de charmula mixen in een keukenmachine tot een gladde pasta - De charmula in en rond de zeebaars aanbrengen. Minstens een uur, maximum 24u laten marineren in de koelkast - Leg de tomatenringen op de folie.

De zeebaars erbovenop, dan de folie goed aandrukken rondom de zeebaars - Elke zijde meermaals dichtplooien.

De zeebaars zit ’gevangen’. Er mag geen stoom vrijkomen. Laat de papil-

(

Tien voor taal Marokkaans Arabisch

lot 30 minuten gaarstomen.

MMTip

- Het pakketje uit de oven halen en meteen op een bord serveren.

Maak hierbij een lekker gekruide rijst (met zout en olijfolie).

- Alle ingrediënten die je toevoegt aan de zeebaars in de papillot mogen charmula hebben.

- Voeg je tomaten toe, dan heb je tomatencharmula; gebakken paprikablokjes, paprikacharmula. Ook te gebruiken als basis voor andere sauzen.

Uit: Kijk & Kook met Fatima

Antwerpen telt 36.758 Marokkanen

Hallo! Gegroet!

Es-salam-alaikoem Tot ziens!

Ma a s-salam!

Bedankt!

Choekran!

Hetzelfde Kiefkief “De mensen hebben nog wat tijd nodig om ons te leren kennen”, zeggen Jamel en Samira.

“Het huwelijk is het belangrijkste moment voor Marokkanen” Een Marokkaanse weddingplanner. Uniek in België. Jamel El Makhi en Samira Moussaoui hebben bij de opening van hun zaak Harosa (’bruid’) vorig jaar november heel wat mediaaandacht gekregen. “De zaken gaan nog niet zoals we willen, maar we houden vol, omdat we voor 100% in ons concept geloven”, zeggen ze.

Net zoals iedereen, willen wij weten of Jamel en Samira een stel zijn.

Neen dus. Toch wel ongewoon binnen de Marokkaanse gemeenschap: een man en een vrouw, zonder ’huwelijksband’, die samen een zaak runnen, en dan nog wel een weddingplanningbureau.

“Ach, ja, de mensen moeten dat een beetje gewoon worden. Vertrouwen winnen. Dat komt wel in orde”, zeggen ze.

Samira heeft na haar huwelijk 9 jaar in Duitsland gewoond en gewerkt. Sinds enkele jaren is ze weer in Borgerhout, waar ze geboren is.

“Ik heb al 1001 jobs gehad: ploegleidster in een fabriek, secretaresse op een school, tandartsassistente, serveerster. Net zoals Jamel, eigenlijk. Tot we elkaar een jaar geleden zijn tegengekomen en eenzelfde droom bleken te hebben: een eigen zaak opstarten. En omdat we allebei ervaring hebben in het orgaM

niseren van feesten, was het idee van weddingplanning snel geboren.”

“Het huwelijk is een van de allerbelangrijkste momenten in het leven van Marokkanen”, vervolgt Samira.

“Niet trouwen is not done, samenwonen is taboe. Niet dat het niet gebeurt, maar zeker niet openlijk. In de Koran staat:”God heeft man en vrouw geschapen om bij elkaar te zijn. De enige verbintenis is het huwelijk”. Of ook: trouwen is de helft van je geloof.”

MM

“Marokkaanse trouwfeesten verlopen vaak nogal chaotisch omdat iedereen alles zelf wil doen.”

Jamel el mahki

“En juist op die belangrijke momenten willen wij alle stress en zorgen wegnemen”, zegt Jamel.”Het gebeurt zo dikwijls dat bruid en bruidegom, en hun respectievelijke families, amper kunnen genieten van het feest.

De meesten zijn moe en uitgeput van alle voorbereidingen, en vooral blij wanneer alles afgelopen is. “ “Wij hebben al veel Marokkaanse trouwfeesten meegemaakt, en

meestal verlopen die nogal chaotisch. Omdat iedereen alles zelf wil doen. Daarom dachten wij: dat moet beter, professioneler kunnen. “ Een Marokkaans trouwfeest duurt doorgaans vier dagen. Ongeveer 200 gasten worden uitgenodigd. De kostprijs bij Harosa varieert tussen 5.000 en 20.000 euro. Is dat niet een beetje veel?

“Meestal beslissen de ouders over hoe het feest eruit moet zien. En ze willen veel: mooie uitnodigingen, prachtige decoratie, tafelbekleding, een orkest, dakka marakchia (sfeermakers), uitgebreide schotels, verschillende jurken, een ziana (kleedster)...En ja, dat kost gauw hopen geld, en velen haken inderdaad af.”

“De mensen hebben nog wat tijd nodig om ons te leren kennen. Belgen springen meestal snel op iets nieuws, Marokkanen niet, zij wachten liever af. We hebben een aantal kandidaattrouwers die ons hebben geëngageerd. Maar die huwelijken zullen pas volgend jaar plaatsvinden.”

Intussen zoeken Jamel en Samira naar nieuwe concepten om hun Harosa naambekendheid te geven.

“Naast huwelijksfeesten, organiseren we ook geboorte- en besnijdenisfeesten. Maar ook voor events willen we gaan, zoals een een vrouwendag of een islamlezing.”

Harosa, Kroonstraat 178, Borgerhout, www.harosa.be

i

Hoe gaat het met je?

Kif ntina?

Met mij gaat het goed!

Ana alhamdoelillah!

Het is mooi weer vandaag Ijoema ijaw mziwen Als God het wil Inch’Allah Tot ziens!

Bislèma!

Ik eet halalvoedsel Ana kannakoel makla halal Ik woon graag in Antwerpen Kayhazabni nskoen f’Anvers Als de zon schijnt, droom ik van vakantie Min katdgoel saifya, kan hlam nasafar Ik ga elk jaar op vakantie naar Marokko Kul ham kan mchi n’Magrib

Marokkaanse families op weg naar hun land voor de vakantie.

M In België wonen in totaal ongeveer 265.000 Marokkanen, zowel de genaturaliseerden als niet.

Sinds 2006 vormen de Marokkanen in België de grootste groep migranten, na de 262.120 Italianen en de 159.336 Turken.

In Antwerpen leven er 36.758 Marokkanen (7,8% van de bevolking), van wie ongeveer 11.700 alleen de Marokkaanse nationaliteit hebben. De rest heeft ook de Belgische.

De meeste Marokkanen wonen in Borgerhout. In 1970 waren daar van de 951 vreemdelingen 692 Marokkaan. In 1981 was ongeveer 15% van de bevolking Marokkaan. In Borgerhout is nu bijna 40% van vreemde origine, van wie de meesten Marokkaanse roots hebben.

In 1962 zijn in verschillende Marokkaanse steden wervingsbureaus geopend. In 1964 sloot België een akkoord met Marokko.

Met de brochure Vivre et travailler en Belgique werden de gastarbeiders geronseld. Met de belofte van hoge lonen en een comfortabel leven, en de uitdrukkelijke vraag het gezin mee te brengen, vertienvoudigde het aantal Marokkanen.

Ongeveer de helft komt in en rond Brussel terecht. In Vlaanderen vestigen ze zich vooral in Antwerpen, waar ze in de Metallurgie van Hoboken, de werkzaamheden aan de metro, bij General Motors, in de afvalverwerking en in de slachthuizen aan de slag gaan.

Naast de gastarbeiders van de jaren 60, de gezinsherenigers van de jaren 70 en de huwelijksmigratie achteraf, is er nog steeds ook een grote stroom illegale Marokkaanse migranten. De meesten worden opgevangen door familie of vrienden, en werken in het zwart, vaak worden ze uitgebuit.

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 11 juni 2009

Ondernemers

In Marokkaanse geuren en kleuren...

Gemiddeld start één Marokkaanse Belg per dag een eigen zaak op. Dat blijkt uit cijfers van het Staatsblad. Ruim 68% van de Marokkanen is actief in de handel. Toch heeft de Marokkaanse gemeenschap, goed voor 2% van de Belgische bevolking, maar een aandeel van 0,25 tot 0,4% in het landschap van de ondernemers.

Antwerpen, waar 20% van de Marokkaanse gemeenschap woont, telt slechts 7,5% van de

Marokkaanse ondernemers. Aan de andere kant van de taalgrens loopt het vlotter. Samen met Brussel tekent de Franstalige gemeenschap voor 85% van de Marokkaans-Belgische ondernemers.

Toplocaties voor Marokkaanse handelszaken in Antwerpen zijn de Turnhoutsebaan in Borgerhout, de Handelstraat in Antwerpen-Noord en de Abdijstraat op het Kiel.

Het allereerste Marokkaans kruidenierswinkeltje (sinds 1975) op

de hoek van de Provinciestraat en de Bleekhofstraat wordt nog altijd uitgebaat door Houmad Khouche en Allal Khadari. Intussen zijn er in Antwerpen talloze winkeltjes bijgekomen. Altijd open op zondag!

Morocco Nuts. Abdeselam El Younoussi (56) ging ongeveer 30 jaar geleden in Antwerpen als bakker aan de slag. Nu runt hij, samen met zijn vijf zonen, Hicham, Mohamed, Mustafa,Khalid en Rachid, Morocco Nuts, een handel gespecialiseerd in

oosterse kruiden en olijven. Elke dag kan je Morocco Nuts tegenkomen op een of andere markt in en rond Antwerpen. In Borgerhout kan je in hun kruidenierswinkeltje terecht.

Kroonstraat 163, Borgerhout, 03-227.08 .12

i

Rungis (Provinciestraat), De Zeeparel (Turnhoutsebaan), Maritime (Turnhoutsebaan), Royal Luxe (Bleekhofstraat), Al Hoceima (Korte Zavelstraat) zijn enkele van de vele Marokkaanse viswinM

kels. Je vindt er alle dagen verse vis, heerlijke visslaatjes en gebakken vis aan democratische prijzen. Sommige hebben ook een eetzaal, waar je heel goedkoop en lekker kan eten.

Rungis Fish, Provinciestraat 122, 03.231.31.87

i

“Mijn Arabisch-westerse ontwerpen vliegen weg” Najat Yachou opende Modellera’s drie jaar geleden, vlak naast De Roma in Borgerhout. Ze ontwerpt en maakt exclusieve Marokkaanse feestkleding.

M “Elk stuk dat je hier ziet hangen,

is een exclusief ontwerp”, zegt Najat, terwijl ze haar handen over het fijne borduurwerk laat glijden. “In Marokko dragen vrouwen liefst de trendy modellen, allemaal gelijkend, met een beetje verschil. Hier wil elk vrouw met iets aparts uitpakken.”

Najat Yachou was een maand oud toen ze vanuit het Noord-Marokkaanse Berkane naar Borgerhout verhuisde. Ze groeide er op en na haar middelbare school aan Sint-Agnes ging ze bij Dries Van Noten aan de slag.

“Begonnen als knipster, geëindigd als retoucheuse.

Maar ik heb ook geholpen met patroonwerk. Ik droomde toen al van een eigen winkel met eigen collectie, maar ik dacht nooit dat ik het zou aankunnen.

Vooral het paperassenwerk, de administratie, zag ik niet zitten.”

Na drie jaar als retoucheuse bij Princesse op de Meir, waar ze ook meehielp op de soirée-afdeling, viel het geluk haar als bij toeval in de schoot.

Najat met een van haar ontwerpen.

“Op deze plek hier had vroeger een fotograaf zijn winkel. Toen ik op gegeven moment foto’s kwam ophalen, een feest, was je al heel gelukkig. Die bewonderde ik dit pand en vooral de tijden zijn veranderd. Nu willen jonmooie etalage.Komt goed uit, zei ge vrouwen met nieuwe coupes uitde fotograaf, het staat ’over te pakken. Niet alleen met traditionele nemen’. Na overleg met modellen, maar ook met de westerse mijn man was de deal snit: rokjes met bijpassende vestjes, snel beklonken, en ik jurkjes met korte mouwen.Maar wel heb er nog geen mo- altijd met een Arabische toets in de ment spijt van gehad.” afwerking. Ik zoek altijd naar origiNajat trekt om de nele accenten. Traditioneel worden paar maanden naar Pa- de Marokkaanse jurken afgebiesd rijs op zoek naar exclusieve met geborduurde knopjes, ik gebruik stoffen. “Vooral zijden en viscose, bijvoorbeeld parels.” maar ook fluweel, wat in de traditoDe prijs van de prachtige jurken nele Marokkaanse kleding nu in is”, varieert van 350 tot 450 euro. “Dat lijkt duur, zeker voor het publiek vertelt Najat.

“Toen ik een jong meisje was, was hier. Maar in Marokko kosten hander in onze gemeenschap nog maar gemaakte, unieke stukken al gauw weinig belangstelling voor feestkle- 1.000 tot 2.000 euro. ding. Onze ouders kwamen van ’den Een klant laat haar blik langs de buiten’ en als je een jurk van je moe- rekken glijden. Af en toe haalt ze der of oudere zus mocht dragen op er iets uit. “Zie je hoe dat is geborM

MM

“In Marokko kosten handgemaakte, unieke stukken al gauw 1.000 tot 2.000 euro.” najat Yachou

Kaftan: lang gewaad voor mannen taKsita: feestelijk gewaad dat uit een onder- en bovenjurk bestaat Djellaba: lang gewaad met kap babouche: oosterse pantoffel hijaab: hoofddoek boerKa: Afghaanse variant van chador chaDor: bedekt het hele lichaam, duurd?” vraagt ze. “Met behalve het gezicht zilverdraad. Twee draadniKaab: sluier die het hele jes door elkaar, heel migezicht bedekt, behalve nuscuul werk. In november de ogen

moet ik naar een trouwfeest.

Ik wil een jurk kopen, maar dan moet ik nu beginnen sparen, want goedkoop is het niet. Nochtans verdienen ze er niet veel op, denk ik. Als je weet hoeveel tijd erin kruipt om zoiets te maken.”

Moderella’s heeft een trouw klantenbestand uit Nederland. ”Mensen uit Rotterdam en Utrecht.

Ik heb enkele defilés in Nederland gehouden en dat brengt op. De mensen beginnen me te kennen. De zaken draaien goed, eigenlijk heb ik versterking nodig om aan de vraag te kunnen voldoen. Maar personeel aannemen kost een bom geld, en dat risico durf ik voorlopig nog niet ne-

men. Ik zou bijvoorbeeld dolgraag meer westerse modellen maken, maar daar kruipt meer tijd in, omdat een traditionele jurk, buiten het borduurwerk, feitelijk niet veel patroon nodig heeft. Als ik zo’n westers stuk in de winkel hang, is het weg voor ik het weet. Daar zou ik graag meer tijd voor hebben.”

Modellera’s, Turnhoutsebaan 284, Borgerhout, www.modelleras.com

i

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 11 juni 2009

Bakkerij Zahnoun heeft vier vestigingen in Antwerpen. Je vindt er de lekkerste Marokkaanse gebakjes, broden, maar ook slagroom- en chocoladetaarten. Ook Zamouri (Sergeyselstraat, Borgerhout), Roma (Kerkstraat, Turnhoutsebaan) en El Amien (Hendriklei, Kiel) kunnen er wat van.

In tegenstelling tot de Vlaamse bakkers, die amper nog opvolging vinden, schieten de Marokkaanse bakkerswinkels als paddestoelen uit de grond.

M

Zahnoun, Somerstraat 1, Antwerpen.

i

Tafraoute (Handelstraat), Sultaan (Turnhoutsebaan), Osama (Korte Zavelstraat), Chamal Trading Belgium (Lange Beeldekensstraat), of iets duurder: Bazar Bizar M

(Steenhouwersvest), Boudoir Oriental (Steegsken), Imperial Deco (Kloosterstraat). Hier vind je tagines, kleurrijke schotels, mooie vazen, hennalampen, theepotten en glaasjes, mozaïekmeubels... * Nagham Music is een splinternieuwe cd-dvd-winkel met uitsluitend Marokkaanse en Arabische muziek. Je vindt er ook derbouka’s, belly dance-pakjes, shisha’s (waterpijpen) in alle maten en kleuren.

Turnhoutsebaan 236, Borgerhout, www.naghammusic.com

i

Antwerpen Averechts organiseert allerlei leuke stadswandelingen (in groep of niet) door de verschillende wijken van de stad. Op de website vind je een uitgebreid overzicht.

M

antwerpenaverechts.be; 03-260.39.39

i

Juf Nassira (met hoofddoek) met enkele van haar leerlingen voor de poort van het IMS-Sint-Agnes in Borgerhout.

“Iets bereiken in je leven, doe je niet door stil te zitten” Nassira Hajou (24) is leerkracht aan het Instituut Maris Stella-Sint-Agnes in Borgerhout. “Ik kan het niet verdragen als ik jonge mensen hun leven zie vergooien”, zegt ze. Deze jonge moeder uit Deurne volgt bovenop haar fulltime dagtaak nog een opleiding boekhouden in avondonderwijs.

“Mijn agenda is volledig volgeboekt en soms is het wel wat veel, maar ik wil iets bereiken in mijn leven en dat doe je niet met stil te zitten”, zegt Nassira. In Instituut Stella Maris-Sint-Agnes in Borgerhout staat ze bekend als een strenge, maar correcte juf.

“Op mijn negende zijn we van Olen naar Deurne verhuisd. Mijn moeder voelde zich niet zo thuis in Olen. In Antwerpen woonde veel meer familie. Nu ben ik getrouwd en woon dicht in de buurt van mijn ouders.

Net als mijn broers en zussen.”

En net zoals haar nichtjes en zus doorliep Nassira haar middelbare school in Sint-Agnes in Borgerhout, de school waar ze nu ook lesgeeft.

“Ik heb secretariaat-talen gevolgd.

M

Technische dus. In die tijd een beetje ’tegendraads’, want alle meisjes deden ’kledij’. Na mijn studies ben ik tijdelijk beginnen werken als kassierster in de Makro. Tijdens een oud-leerlingendag - waarop ik als enige van mijn vroegere klas aanwezig was- heeft Paul Geerts, de directeur van het IMS, me voorgesteld als jojo’er (startbanenproject voor allochtone jongeren ) te beginnen.

Dat heb ik anderhalf jaar gedaan:

absenties opnemen, ouders bellen wanneer leerlingen niet opdagen, middagtoezicht, vertalen voor ouders. Ik stond toen al bekend als een strenge. Maar ik vind: regels zijn er om opgevolgd en gerespecteerd te worden.”

Sinds haar huwelijk draagt Nassira een hoofddoek, maar niet in de klas. “Mijn ouders hebben het me nooit verplicht, maar sinds mijn huwelijk ben ik een hoofddoek beginnen dragen. Hier op school draag ik er uiteraard geen. Ik heb daar ook geen problemen mee. Ik probeer alles te doen om een goede moslim te zijn, maar in deze wereld lukt dat niet altijd even gemakkelijk. ” Nassira werkt sinds dit schooljaar als leerkracht informatica/administratie. Na haar jojo-project heeft ze haar lerarenopleiding afgewerkt.

“Ik werk graag met leerlingen, vind het zalig ze te motiveren, hen de ogen te openen, hen het belang van studeren duidelijk te maken.

Sommigen vergooien hun kansen, dat vind ik zo jammer. Ik geef mezelf dan altijd als voorbeeld. En ik zeg hen ook dat ze me later gelijk zullen geven. Maar dan is het misschien te laat.”

“Ik ben geen boeman, maar mijn leerlingen weten duidelijk waar de grens ligt. Geen kauwgom, niet door elkaar babbelen, hand opsteken als je iets wil zeggen, op tijd komen. Als ze later op kantoor gaan werken,kunnen ze ook niet te laat komen.”

“Maar de tijden zijn veranderd.

De jongeren, en zeker ook de meisjes, zijn veel mondiger geworden, weten precies wat ze willen. De meeste meisjes zien ook wel in dat ze een diploma nodig hebben om werk te vinden. Tegenwoordig is het noodzakelijk met twee te werken. Ook Marokkaanse ouders zijn veranderd, vroeger waren ze veel stenger voor hun dochters. Overbescherming, noem ik dat. Ik heb me altijd heel vrij gevoeld. Ze vertrouwden mij en ik mocht alles.”

MM

“Eigenlijk zou ik graag rechten gaan studeren.”

Nassira Hajou

“Iedereen doet natuurlijk wat hij wil met zijn leven. Maar ik wil verder. Ik volg nu avondschool boekhouding. Misschien word ik ooit zelfstandig boekhoudster. Eigenlijk zou ik graag rechten gaan studeren... We zien wel. Het is nu al druk genoeg. Mijn dochtertje Ryahana (1,5 jaar) zit in de kribbe en als ik na mijn dagtaak thuiskom, is er nog veel te doen. Gelukkig kijken we nu uit naar een lange reis naar Marokko. Familie bezoeken, zon, zee, genieten van het land.”

Een beeld van een markt in Casablanca met op de achtergrond de grote Hassan II moskee.

.DIVERS ANTWERPEN Verenigingen

Moskee en muziek MM De Marokkaanse gemeen-

schap telt vele verenigingen: moskeeverenigingen zoals Bilal vzw, jongerenverenigingen zoals El Wafa, vrouwenverenigingen zoals El Moustaqbal, etc.

Atlas van ’t stad, verkrijgbaar bij Atlas, Carnotstraat 110, Antwerpen.

i

MM De Federatie voor Marok-

donderdag 11 juni 2009

Hoogvliegers kaanse Democratische Verenigingen, met Mohamed Chakkar als coordinator, ondersteunt en overkoepelt een 100-tal verenigingen.

Oudstrijdersstraat 9, Borgerhout, www.marokkaansefederatie.com

i

MM Mousssem is een kunstencen-

trum dat muziek, theater, dans en literatuur uit de Magreblanden naar de podia brengt, o.a.het CC Berchem en de Brusselse Beursschouwburg.

Moussem Nomadisch Kunstencentrum, Driekoningenstraat 126, Berchem, 03-286.88.52

i

Schrijfster en stand up comedian MM Rachida Lamrabet is geboren

in Marokko, maar opgegroeid in Borgerhout. In 2006 won ze met Mercedes 207 de Kifkif Literatuurprijs, in 2007 met Vrouwland de Vlaamse Debuutprijs en met Een kind van God was ze laureate voor de BNG Nieuwe Literatuurprijs. In september gaat haar eerste theatervoorstelling Belga in première in ’t Arsenaal in Mechelen. Migratie is haar onderwerp.

MM Youssef El Moussaoui is een

jonge stand up comedian die met zijn 100%legaal bekend is geworden in Antwerpen, later in heel Vlaanderen. Na zijn tweede show Monkey business werkt hij nu aan Child’s Play.

i

www.onemanshow.be

Rachida Lamrabet.

Nog geen Marokkaanse moskee erkend Hoewel de islam in België sinds 1974 een officiële godsdienst is, heeft het tot 2007 geduurd voor de eerste moskeeën in Vlaanderen werden erkend.

Van de 15 erkende in Vlaanderen, zijn er twee in Antwerpen. En hoewel de Marokkaanse gemeenschap de grootste van Antwerpen is, werd nog geen enkele Marokkaanse moskee erkend.

Elhassan Radi (41) is geboren in het Noord-Marokkaanse Midar. Hij is getrouwd en vader van 3 kinderen. Hij heeft gestudeerd aan de universiteiten van Fez en Rabat, en ook aan de UCL in Louvain La Neuve.

MM Radi is lid van de moslimexecutieve en jurylid van het fonds voor armoede van de Koning Boudewijnstichting. Hij heeft ook les gegeven aan de Faculteit Vergelijkende Godsdiensten. Hij werkt sinds jaren als projectmedewerker bij vzw De 8, de lokale integratiesector.

Elhassan Radi in moskee Taqoua in Deurne.

Waarom slaagt geen enkele Marokkaanse moskee in Antwerpen erin een erkenning te krijgen? Dat vroegen we aan Elhassan Radi, Antwerpse Marokkaan en lid van de Moslimexecutieve.

M Ongeveer 16% van de bevolking

Aït Benhaddou is de naam van een bekende kasba in de buurt van Ouarzazate.

in Antwerpen is moslim. Om precies te zijn 76.148 mensen. Zij kunnen terecht in 36 moskeeën of gebedshuizen. De meeste van die gebedshuizen zijn Marokkaans en bevinden zich in Borgerhout. Sommige zijn meer dan 20 jaar oud en zijn niet veel meer dan een grote garage. Tot nog toe zijn er twee moskeeën in Antwerpen erkend: Noor Ulharam in Antwerpen-Noord en het Turkse Mehmet Akif Cultureel Centrum in Antwerpen-Zuid. Door de trage bureaucratische werking van de administratie, is de financiering nog niet in orde.

“De Marokkaanse gebedshuizen

zijn 20-30 jaar geleden vanuit kleine, lokale netwerken ontstaan. Volledig met eigen middelen. In die beginjaren trokken Marokkaanse migranten, afkomstig uit een bepaalde streek of dorp, naar dezelfde moskee. Ze kochten een huis of een garage, en richten er een gebedsruimte in. Met zeer beperkte middelen en met een heel beperkte toekomstvisie. Voor veel moskeeën straalt die geschiedenis af op de huidige werking en structuur. Een aantal moskeeën hebben intussen hun structuren bijgeschaafd, hun gebouw gerenoveerd. Ze zijn klaar om ook erkend te worden.”

Na een eerste erkenningsronde werd geen enkele Antwerpse moskee erkend. Het ingediende dossier van El Mouslimine werd geweigerd na een negatief advies van Staatsveiligheid.

Ook in een tweede ronde bleven verschillende dossiers steken, ofwel in negatieve adviezen van de stad (brandveiligheid) of van Staatsveiligheid. ”In verband met El Mouslimine zijn er na de weigering verschillende gesprekken, brieven, mails geweest, maar er

komt helaas geen verandering in het dossier. Noch het kabinet Keulen, noch de moslimexecutieve weet waarop dat negatief advies is gebaseerd.”

MM

“Het Antwerps beleid inzake moskeeën is zoals het weer: veranderlijk en onbetrouwbaar.”

ElHassan Radi

Misschien omdat niet duidelijk is welke boodschap de moskeeën uitdragen? “Sinds een jaar of vier preken imams in een aantal moskeeën ook in het Nederlands, gezien meer dan de helft van de bezoekers amper Arabisch begrijpt. Andere moskeeën werken met vertalingen. De moslimexecutieve stimuleert de imams Nederlands te leren.”

Volgens Radi heeft de moslimexecutieve zich wel degelijk ingespannen om de kandidaat-moskeeën te

begeleiden met hun dossiers.

“In Wallonië verloopt alles vlot.

Ook in Limburg, West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant. Alleen in Antwerpen niet. Het Antwerps beleid inzake moskeeën is dan ook vergelijkbaar met het weer: zeer veranderlijk en onbetrouwbaar. Het ene moment adviseert het college positief, dan weer negatief. Dat is een politiek probleem, gegroeid uit het verleden.

Moslims zijn altijd veel meer gezien als fysieke krachten dan als een socioculturele en religieuze entiteit. Het wordt stilaan tijd dat hier verandering in komt.”

“Binnen de moskeeën zijn mondige jongeren actief. Zij doen moeite om toenadering te zoeken tot nietmoslims, bijvoorbeeld door opendeurdagen te organiseren. Ook daarmee wordt rekening gehouden in de erkenningsprocedure. Maar worden kerkfabrieken en synagogen op hun maatschappelijke relevantie beoordeeld? Ik dacht het niet. De raden van bestuur zullen mettertijd verjongen, maar ook dat is geen simpel verhaal.

Het voorstel van schepen Monica De Coninck om het aantal moskeeën te beperken door fusering is goed en wordt gedragen door de gemeenschap. Maar dat mag niet ten koste van de mensen gaan, vooral de ouderen die minder mobiel zijn.”

Volgende week:

Mauritius Mexico Moldavië Mongolië.