Divers Antwerpen - 44

België Portugal

Van Afghanistan tot Zwitserland

Divers

Antwerpen

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

donderdag 22 oktober 2009 www.gva.be

Portugal

“Portugal zou

“Voor Belgen

blz. 3

blz. 4

een katholiek land zijn, maar ik vind Vlamingen veel katholieker”

moet ik het vlees dikker snijden”

Teksten: Dominique Piedfort Coördinatie: Kris Vanmarsenille Foto’s: Dirk Kerstens, Wim Hendrix, Bert Hulselmans, Thomas Legrève,Reuters, AP, GPD, GVA

Eindredactie: Carine Tollenaere

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag oktober 009

Toen en nu IP

B -JN

#SBHB

7JBOB EP $BTUFMP

5B

1PSUP

#SBHBODB

B FH N

P %PVS

$IBWFT 7JMB 3FBM

VS P

.JO

LN

%P

#BSDB E "MWB

"WFJSP $PJNCSB 'JHVFJSB EB 'P[

Portugal

7JTFV FH OE .P

SF [F ;F

(VBSEB

MM Portugal is het meest

$PWJMIB

$BTUFMP #SBODB

5BHVT

41"/+&

1 0 3 5 6 ( "

T HV 5B

.PSB

&TUSFNP[

4BHSFT ¥ (3"1)*$ /&84

(VBE

.PVSB 4JOFT

4BEP

"5-"/5*4$)& 0$&""/

JBOB

&WPSB

-JTCPO 4FUVCBM

Land van de grote ontdekkingsreizigers

P

-FJSJB $BMEBT EB 3BJOIB

-BHPT

Van wereldmacht tot arm land

#FKB 4FSQB

'BSP

(PMG WBO $BEJ[

westelijke land van het Europese continent dat sinds 1986 tot de Europese Unie behoort.

MM Het land beslaat ongeveer 16 procent van het Iberisch Schiereiland.

MM Tot Portugal behoren eveneens de eilandengroep de Azoren en het eiland Madeira.

MM Als het land van de grote

ontdekkingsreizigers groeide het in de 15de en 16de eeuw uit tot een wereldmacht, maar het verval kwam snel.

Ook wegens ontij zoals de aardbeving van Lissabon in 1755.

MM Portugal evolueerde naar een van de armste landen van Europa.

MM In de twintigste eeuw komt het land van 1926 tot 1974 onder het juk van een dictatuur terecht.

MM De Anjerrevolutie instal-

leerde een parlementaire democratie.

MM In 1986 trad Portugal toe tot de Europese Unie.

MM Sinds begin 2006 is het staatshoofd president Anibal Cavaco Silva, een Liberaalconservatief.

MM De huidige regeringsleider is minister-president José Socrates (sinds maart 2005). De minister-president regeert voor een periode van vijf jaar.

“Ik ben hier echt content” Fora de Horas, vrij vertaald: de tijd bestaat even niet. Alleen al daarvoor zou je een Portugees pilsje bestellen bij Mila Dias Almeida, de bekendste cafébazin van het Sint-Jansplein.

“Voor het mooie weer hoef ik niet meer naar Portugal, de jongste jaren is het hier even warm.” dichtbij meegemaakt. “Dankzij de havenindustrie was hier veel werk voor Portugezen. De bazen brachten hen onder in pensionnetjes die allemaal in deze buurt lagen. Al snel kwam de familie over. Portugezen passen zich snel aan en het onderwijs of de sociale zekerheid is hier M “In 1989 kwam ik hier op vakan- veel beter.” tie. Mijn zus werkte in Antwerpen Het Sint-Jansplein is een Portuals huishoudhulpje bij een Joodse gees dorp, maar kent dit volk de familie, en ik kwam haar bezoeken. rest van Antwerpen? Mila in elk gePlotseling kreeg ik een job aangebo- val niet. den als schoonmaakster. En kijk, nu “Het spijt me, ik kom zelden verder dan dit plein. Je moet dat woon ik hier nog altijd. Ik wil graag eindelijk Nederbegrijpen. Mijn hele leven lands leren. Maar de stond wat in het teken cursussen zijn moeivan overleven. Ik ben een alleenlijk combineerbaar met het uitbaten staande moeder van mijn café.” van drie kindeFora de Horas ren. Ik wilde met Intussen heeft Sint-Jansplein 18 Mila wel de Belalles in orde zijn. gische nationaliteit Ik had heel wat Antwerpen verworven en baat verantwoordelijkheid. Daarom was ze al 14 jaar Fora de Horas uit. De televisie dat werk heel bestaat er op het middaglangrijk. Ik stond op, uur afgestemd op een schreeuging werken en kwam terug werig Portugees spelprogramma. thuis. Voor andere dingen was er eiAchter de toog hangt een foto van genlijk geen tijd. Die situatie was deChristiano Ronaldo en Super Bock zelfde voor veel Portugezen die hier is er populairder dan Jupiler. zijn komen wonen.”

“Ik ben hier echt content”, zegt Van heimwee lijkt Mila weinig last Mila. “Ik ken hier iedereen, en ieder- te hebben. “Voor het mooie weer een kent mij. Het is hier goed wonen. hoef ik niet meer naar Portugal. De Dat was vroeger anders. Tien jaar ge- jongste jaren is het hier even warm leden was het Sint-Jansplein nog een geworden. En de Portugese cultuur vuile en gevaarlijke buurt. Dat lag kom je hier overal tegen. Ach, in Porniet aan de Portugezen, want dat is tugal of in Antwerpen wonen, dat is eigenlijk niet het belangrijkste. Waar zeker geen agressief volk.”

“Gelukkig hebben de stad en je jezelf goed voelt, dat is jouw thuis. de politie knap werk geleverd. Zo is het toch?”

Het is hier nu proper en ik kan hier zonder problemen rond- M M lopen. Daarom zeg ik vaak: ‘Dankjewel’ tegen de agenten voor wie ik veel respect heb. Ik geniet ook erg van de evenementen die hier plaatsvinden, zoals de komst van die grote olifant tijdens de Zomer van Antwerpen van enkele jaren geleden. Toen heb ik even niets gedaan in het café.” (lacht) Mila heeft de toestroom van Por- mila dias almeida tugezen op het Sint-Jansplein van cafebazin “Ik woon nu al twintig jaar in Antwerpen”, vertelt Mila.

“Ik ben afkomstig uit de universiteitsstad Coimbra.

Op die universiteit heb ik nooit gezeten. Daar zaten vooral de kinderen van de rijke mensen.

Café

“Belgen moeten altijd snel ergens naartoe.

In Fora de Horas tikt de klok even niet”

Mila, cafébazin van Fora de Horas, vindt het goed wonen op het Sint-Jansplein: “Ik ken iedereen, en iedereen kent mij.”

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 22 oktober 2009

Cijfers

Bijna elf miljoen Portugezen MM Hoofdstad:

Lissabon

MM Religie:

rooms-katholiek MM Oppervlakte: 91.982 km² MM Inwoners: 10.707.924 (telling in 2009).

Het merendeel van de bevolking woont langs de kustlijn van 832 kilometer of in grote steden

als Porto en Lissabon. Het achterland is erg schaars bevolkt. De meeste Portugese gemeenten tellen daar niet meer dan 2.000 inwoners.

MM Volkslied: A Portuguesa MM Munteenheid: euro MM Nationale feestdag: 10 juni

MM Landcode telefoon: +351 MM Landcode internet: .pt MM Export: kleding en textiel,

wijn, visconserven, hout en papier. Portugal dekt de helft

van de wereldbehoefte aan kurk.

MM Plaats op de lijst van rijkste landen: 29/177

“Het Nederlands heeft mijn leven bepaald” Wie ik Antwerpen Portugees studeert, krijgt wellicht les van Joana Seixas.

De Portugese staat ons te woord in perfect Nederlands. Ze weerlegt meteen ook enkele clichés die over haar land de ronde doen. “Portugal is meer dan het land van de fado.”

Joana Seixas doceert aan de Artesis Hogeschool op het departement waar vertalers en tolken worden opgeleid.

Daarbij passeren tevens lessen in Portugese cultuur de revue.

Ook tijdens de avondschool Portugees voor volwassenen staat ze voor de klas. “Ik vind het heel leuk om te doen. Het verrast me dat zo veel mensen Portugees willen leren. Het zijn er zeker meer dan honderd”, meldt Joana.

“Het zijn niet alleen jonge studenten, ook heel wat volwassenen willen om allerlei redenen Portugees studeren. Mijn vrienden reageren vaak verbaasd: Wie wil er nu lessen Portugees volgen in Antwerpen?’ Ik weet het wel, Spaans is veel populairder.

Ach, misschien maken die Spanjaarden gewoon meer reclame. (lacht) Want zo veel verschil tussen Spaans en Portugees is er niet, hoor. Het is bijna dezelfde taal. Alleen de uitspraak is helemaal anders.”

Met Joana’s Nederlandse uitspraak is in elk geval niets mis. Dat lijkt niet zo vanzelfsprekend.

“Ik ben in Portugal opgegroeid en ben afkomstig uit de stad Porto.

Daar ben ik met Nederlandse studies begonnen. Ik heb eigenlijk Duits en Engels gestudeerd. Daar kon ik een taal bijnemen. Nederlands lag dus eiM

genlijk een beetje voor de hand.”

“Ik vond het hoe langer, hoe meer een mooie taal. En op een bepaald moment zag ik Portugal even niet meer zitten. Tegelijk wilde ik mijn Nederlands verbeteren. Dus was het logisch dat ik naar Nederland trok. Ik had nooit gedacht dat ik uiteindelijk in Antwerpen zou belanden. Maar deze hogeschool zocht iemand die Portugees kon geven. Het leek me heel leuk om te doen, dus waarom niet solliciteren?”

“Intussen zit ik hier al drie jaar. Dat was nooit het plan. Maar het bevalt me hier. Ik kan me niet voorstellen dat ik hier de rest van mijn leven blijf wonen.

Al kan het best zijn dat ik hier nog een tijdje blijf. Het is best wel grappig. Nederlands studeren is voor mij begonnen als een hobby. Uiteindelijk heeft het mijn leven bepaald.”

“Tja, ik loop graag langs rivieren, maar dat is in Antwerpen niet zo prettig. Hier gebeurt bijna niets langs het water. Daarom ga ik heel graag naar de jachthaven aan het Eilandje. Daar is het wel heel leuk. Natuurlijk is dat haventje heel klein.”

“In Porto woonde ik op vijf minuten wandelen van het strand. Aan de zee een koffietje drinken, dat mis ik waarschijnlijk het meest. En bij de mensen hier mis ik vaak het positieve. Vele Antwerpenaren zijn te afstandelijk, vind ik. Niet alleen in het persoonlijke contact, ook wanneer je een winkel binnenstapt. Je krijgt zelden een glimlach cadeau. Blijkbaar is dat normaal.

Maar wie aan de andere kant van de toog staat, denkt vaak: dat kan toch een beetje aardiger?”

Compensatie voor dat gemis zoekt

Joana niet op het Sint-Jansplein, het soort isolement, dat zeker niet.“ Portugese epicentrum van AntwerOp politiek vlak lijkt het een ruspen. tig land, met weinig communautai“Ik doe er soms een paar re spanningen. “Portugal inkopen. Maar ik ben kent verschillende renaar hier gekomen gio’s, maar we kenmet een duidelijke nen geen echte diaingesteldheid. Ik lecten. Portugal wilde een nieuheeft één taal en we stad leren één cultuur. Dat kennen. Daarom is hier wel een heb ik geen bebeetje anders. Al Portugezen hoefte om andeben ik nooit over wonen in re Portugezen op de taalgrens gete zoeken. Op het weest. Da’s jammer, Antwerpen Sint-Jansplein zit ik want de Ardennen wel graag tijdens een zouden heel mooi zijn. voetbalwedstrijd om dan Misschien zegt dat wel heel lekker Portugees bier te drinken: veel over dit land. Ik spreek NederSuper Bock!” lands en voor mijn gevoel leef ik geDe meeste Belgen linken Portugal woon in Vlaanderen, omdat ik in mijn met voetbal. Wie een beetje dieper omgeving bijna altijd over Vlaanderen graaft, komt uit bij de gedichten van hoor spreken. Het voelt aan alsof het Pessoa en de vele ontdekkingsreizi- Franstalige gedeelte niet bij dit land gers. Er is wellicht meer? hoort. Het is echt zo, ik ervaar geen “Ja, er is veel meer. Misschien pro- eenheid bij jullie.” moot Portugal zich niet goed genoeg.

Ik heb de indruk dat de mensen een verkeerd beeld van Portugal hebben.

Ze denken aan een heel katholiek land waar iedereen naar fado luistert. Dat is helemaal niet zo. Dat zijn clichés.

Ik vind de mensen hier bijvoorbeeld veel katholieker. En fado hoorde bij het vroegere, dictatoriale regime.

Daarom heeft de jeugd er zich tegen BEL DE HELE afgezet. Die luistert liever naar moWERELD ROND derne muziek, al is fado een beetje aan een comeback bezig. Nee, Portugal is TEGEN EXTREEM een heel modern land waar alle techLAGE TARIEVEN nologie aanwezig is. Natuurlijk liggen we in Europa als klein landje wat afgelegen, maar Portugal leeft niet in een www.ortelmobile.be

2.799

MM

“Vlamingen denken dat Portugal een heel katholiek land is, maar ik vind de mensen hier veel katholieker” joana seixas docente

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 22 oktober 2009

Society

Beroemde Portugezen Ferdinand Magellaan

Vasco da Gama

MM Portugal is een land

MM Vasco da Gama (1469-

van ontdekkingsreizigers.

Magellaan (1480-1521) is wellicht de meest bekende. In 1519 vat hij ongewild een reis rond de wereld aan door een jaar later per toeval de Stille Oceaan te ontdekken. Magellaan, eigenlijk in dienst van de Spaanse koning, overlijdt tijdens de trip en maakt de thuiskomst in Sevilla op 6 september 1522 nooit mee.

1524) vaart in 1499 als eerste over zee naar India. Het is een wreedaardige ontdekkingsreiziger die onderweg schepen, bemanning incluis, laat zinken en steden vernielt. Toch wordt in 1998 in Lissabon de plaatselijke Lange Wapper naar hem genoemd. Toeristen kennen vast de Vasco Da Gamabrug. Ook

een Braziliaanse voetbalclub draagt zijn naam.

José Mourinho

MM Voetballand Portugal

kan op vele namen trots zijn. Eusebio, de zwarte parel uit Mozambique, maakt in de jaren zestig furore bij Benfica Lissabon en schittert op het WK 1966 in Engeland.

Momenteel is Christiano Ronaldo, aanval-

ler bij Real Madrid, de grote vedette.

Toch zetten we liever de opmerkelijke levenswandel van coach José Mourinho in de kijker. Hij begint zijn carrière als tolk van Bobby Robson bij Sporting Lissabon. Mourinho besluit het zelf als trainer te proberen en loodst in 2002 het bescheiden Leiria van een degradatieplaats naar een Europees ticket. Mourinho is dan amper 39. Twee jaar later stunt hij met Porto via winst in de Champions League waarop hij naar het

deze zaak te beginnen. Met succes. Ik heb niet alleen Portugese klanten, ook vele Belgen komen hier langs.”

Die Belgische klanten krijgen geen rare vleessoorten voorgeschoteld.

“Ik kan niet zeggen dat mijn vlees typisch Portugees is. Ah ja, ik koop het gewoon hier”, zegt de slager. “De charcuterie met veel gerookt vlees en de kaassoorten die je hier kan kopen, zijn wel echt Portugees. Er zit ook een verschil in de manier waarop ik het vlees snijd. Portugezen houden erg van dun gesneden vlees, de Belgen hebben het liever wat dikker gesneden, heb ik al vaak gemerkt.” (lacht) MM

“Het leven in Portugal is hard” antonio rocha slager

Antonio Roca met een cabrito, een geit, voor slagerij Sint-Jans.

“Voor Belgen moet ik het vlees dikker snijden” Wie de verbeelding mag laten spreken in de slagerij van Antonio Rocha, twijfelt niet. Een heuse geit in de koeltoog heet hier cabrito. De volgende klant, vermomd als supporter van Benfica, ziet dat het goed is. Het lijkt wel een scène van Van vlees en bloed uit Lissabon. Niets is minder waar! Welkom in slagerij Sint-Jans.

Op nummer drie van het Sint-Jansplein is de Portugese vlag prominent aanwezig.

Achter de koeltoog zwaait Antonio Rocha de plak. Samen met zijn vrouw en wat helpers is hij mooi in het rood en het wit gekleed. “Fantastisch, ik zit precies in Lissabon”, zegt de fotograaf.

“Ik ben afkomstig uit Porto, mijn M

vrouw is opgegroeid in Lissabon”, reageert Antonio in het Frans, want de Nederlandse taal kent hij nog niet zo heel goed.

“Zeven jaar geleden ben ik naar Antwerpen gekomen. In Portugal was ik al slager, maar het leven is daar hard. Hier kon ik als arbeider aan de slag in een vleesfabriek. Na een tijdje begreep ik dat er in Antwerpen geen Portugese slagerij was. Daarom besloot ik

Veel Portugezen maken van het Sint-Jansplein een minidorp. Echt contact met de stad hebben ze vaak niet. Dat is bij Antonio anders.

“Ik woon hier niet. Mijn adres bevindt zich in Hoboken. Ik woon daar heel graag. Antwerpen is niet alleen mooi aan de schitterende kathedraal. Ik trek graag naar de kleine dorpjes in de omgeving. Zo vind ik Kontich heel aangenaam.

Ik kom er erg graag.” ”Momenteel probeer ik de Belgische nationaliteit te verwerven. De aanvraag is al ingediend in Brussel. Mijn dochter is hier geboren. Daarom is dat voor mij erg belangrijk. Ik wil echt tot dit land behoren”, vertelt Ricardo.

Al kan alles beter. Of we bijvoorbeeld ook bij hem de dvd van Van vlees en bloed kunnen kopen? “Wat zeg je? Het spijt me, daar heb ik nog nooit van gehoord. Is het een tv-serie over een slager? Die wil ik zeker zien…”

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 22 oktober 2009

Londense Chelsea trekt en de club de eerste landstitel sinds 50 jaar bezorgt.

Momenteel is hij aan de slag bij Inter Milaan, maar ook in de Italiaanse competitie is hij ongenaakbaar. The Special One heeft met zijn clubs al zeven jaar geen thuiswedstrijd verloren!

Fernando Pessoa

MM Pessoa (1888-1935) is een van de

belangrijkste dichters uit de wereldgeschiedenis. Hij groeit op in Zuid-Afrika,

waar hij Shakespeare, Dickens en Keats leert kennen. Wanneer hij als rijpe tiener weer in Lissabon arriveert, start hij een obscuur leven. Hij is een anonieme hulpboekhouder en komt nooit verder dan welgeteld één platonische relatie met een secretaresse.

Pessoa is een kille man die overlijdt aan een alcoholvergiftiging. Dit alles wordt gecompenseerd door zijn nagelaten werk. Rode draad vormt zijn stelling dat

leven in de zin van najagen van steeds nieuwe ervaringen eigenlijk niet hoeft.

Een bloemlezing van zijn gedichten is uitgegeven door de Arbeiderpers, dat ook zijn enige prozawerk, Het boek der rusteloosheid, uitbracht.

Amalia Rodrigues MM Wie Portugal met muziek linkt, komt

vooral bij fado uit. Het Portugese levenslied ontstaat in de arme stadswijken.

Amalia Rodrigues (1920-1999) is de

“Over vijf jaar wonen we weer in Portugal” In café Espigueiro troept bij een topwedstrijd van het Portugese nationale voetbalelftal heel wat schoon volk samen. Op de hoek van het Sint-Jansplein met de Van de Wervestraat kwamen we zelfs ooit burgemeester Patrick Janssens en Tom Barman tegen. Toch kan cafébaas Carlos Pimenta niet snel genoeg terug naar Portugal vertrekken.

“Mijn ouders konden eind jaren vijftig aan de slag in de mijnen van Waterschei.

Daarna vond mijn vader ander werk in de bouwsector.

Ik was vier jaar toen ik in 1964 in Antwerpen aankwam”, legt Carlos uit.

“Dit café baat ik nu elf jaar uit, ik hoop het nog vijf jaar vol te houden.

Dan stop ik er definitief mee en trek ik terug naar Portugal, naar een rustige streek in de bergen ten noorden van Porto.”

Dat lijkt wat vreemd. Carlos spreekt het pure, Antwerpse dialect. Een echte Portugees lijkt er in hem niet te schuilen. Maar dat is een misvatting.

“Ik, geen Portugees? Dat is helemaal niet zo. Toen ik jong was, voelde ik me echt Antwerpenaar. Dat is M

MM

“Ik kan niet meer tegen de stress.

In de bergen hoop ik weer rust te vinden” carlos pimenta cafebaas

Carlos Pimenta en Paula Castro op het Sint-Jansplein. “Wanneer Portugal voetbalt, is het hier exotisch.”

grootste fadokoningin.

Aan fado kleeft wel een kleine smet. Het dictatoriale regime houdt met fado het volk tam. Maar Amalia collaboreert liever niet en steunt stiekem de Communistische Partij. Toch komen fadomuzikanten na de Anjerrevolutie op een zwarte lijst te staan. Pas in de jaren tachtig krijgt Amalia een rehabilitatie. Wanneer ze in 1999 sterft, is het Portugese volk in rouw.

Haar huis in Lissabon is nu een museum.

drastisch veranderd. Ik heb me afgezet tegen de Belgische politiek wat het vreemdelingenbeleid betreft. Toen ik Belg wilde worden, kostte me dat een kleine 1.000 euro en moest ik het leger in. Nu zie ik nieuwkomers kansen krijgen die ik nooit heb gehad. Daar kan ik absoluut niet tegen.”

Carlos klinkt vermoeid, en dat is hij ook. “Ik kan niet meer tegen de stress.

Ik wil in Portugal de rust terugvinden. Ik heb vlak voor mijn deur al een moord meegemaakt. In die elf jaar zijn er op dit plein vijf doden gevallen. Als vader van drie kinderen vind ik het nu tijd om te vertrekken.”

Raar, in de ogen van de publieke opinie lijkt het leven aan het SintJansplein anders fel verbeterd. Carlos spreekt dat tegen. “Verbeterd?

Wandel er eens over. Het zit vol clochards, drugsverslaafden en dealers.

Spijtig, maar het is wel zo. Goed, wanneer Portugal voetbalt, is het hier exotisch. Waarom? Omdat ik dat organiseer om weer niet dezelfde toestanden van elke dag mee te maken. Want wanneer er niet wordt gevoetbald, zie je hier vooral veel ‘bandieterij’. Echt, ik ben het moe.”

Wat maakt café Espigueiro zo typisch Portugees? “De kleine snacks, zoals viskroketten, kom je in Portugal bijna altijd tegen. En espigueiro’s zijn de kleine huisjes op het platteland waarin maïs wordt gedroogd. Die zie je in de bergen in het noorden.”

“Naar die streek heb ik echt heimwee. Ik heb daar wat eigendom. Drie tot vier keer per jaar trek ik er met mijn vrouw naartoe. Mijn ouders wonen daar nu.”

“Wanneer ik nadien terug in Antwerpen kom, is er altijd dat gevoel van heimwee. Daar is er nog rust. Die vind ik hier niet meer. Rentenieren kan ik niet. Daarom wil ik ginds opnieuw een zaak beginnen. Niet in een grote stad als Porto, want dan maak ik weer dezelfde dingen als hier mee. Nee, ik trek naar de bergen. Ik ga daar werken, gewoon om de levenskosten te kunnen betalen. Niet om veel geld te verdienen, dat gaat vandaag toch niet meer. Ik kan het weten, ik heb heel mijn leven hard gewerkt en alles op de propere manier. Ik hoop nu gewoon de rust terug te vinden.”

“Portugees eten doe ik thuis wel” Feliciana Monteiro is een Portugese die de haven onder de loep neemt op het departement Transport en Ruimtelijke Economie van de Universiteit Antwerpen.

“Ik werk als researcher. Op het departement Transport voltooi ik promotieonderzoek.”

“Sorry dat ik Engels spreek, het is een beetje onze taal op de universiteit. Ik ken maar een paar Nederlandse woordjes”, bekent Feliciana, die voornamelijk de productiviteit van de Antwerpse haven onderzoekt.

“Mijn thesis is nog niet af. Die hoop ik volgend jaar af te ronden. Voor interessante bevindingen is het dus nog te vroeg. Onlangs heb ik wel een congres in Los Angeles gevolgd. Dat was erg interessant. De Antwerpse haven gold in Los Angeles echt als een referentie.”

Feliciana voelt zich ook meer en meer betrokken bij de stad. “Intussen woon ik bijna vijf jaar in Antwerpen. Het eerste jaar dacht ik dat mijn verblijf erg kortstondig zou zijn. Ik logeerde in een studio en voelde me niet echt verbonden met Antwerpen.”

“Toen ik begreep dat ik langer in de stad zou verblijven, zocht ik een grotere woonst. Ik ging Antwerpen ook echt ontdekken en leerde een charmante, vredige stad bij een mooie stroom kennen. Ook het idee dat je hier gewoon naar je werk kan wandelen of fietsen vind ik geweldig.”

“Intussen zijn al heel wat familieleden op bezoek gekomen. Je weet wel, om chocolade te komen proeven of Belgisch bier te drinken. (lacht) Zij waren erg positief over de stad.”

De Portugese drukte aan het SintJansplein zoekt Feliciana niet vaak op.

“Ik woon in de omgeving van de Nationale Bank en hou meer van andere buurten. Ik heb het gevoel dat ik een ander soort migrant ben. Begrijp me niet verkeerd, ik ga graag naar het plein om wijn of pasteitjes te kopen. Maar er constant rondhangen, doe ik niet. Eigenlijk vertoef ik in Antwerpen zelden tussen Portugezen, ook omdat ik mijn landgenoten bijna nooit tegenkom in academische kringen.”

“En wanneer ik uitga, zoek ik liever de Antwerpse restaurants op. Niet alleen uit nieuwsgierigheid. Portugees eten doe ik thuis wel. Zo leer je een stad toch het best kennen? Tja, Portugezen zijn een volk met een lange traditie van emigreren. Daarom gaat integreren ons normaal heel gemakkelijk af. Ik had in elk geval weinig problemen om me aan te passen in Antwerpen. Natuurlijk mis ik mijn vrienden en familie soms. En dat geldt zeker voor de kookkunsten van mijn moeder. (lacht) Maar op drie uur vliegen sta je in Portugal. Nee, ik klaag niet. Antwerpen bevalt me prima. ” M

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 22 oktober 2009

Toen en nu

Porto uit Porto?

Portugal is een niet onaardig wijnland, maar het meest bekend blijven Madeira en Porto.

MM Madeira wordt logischer-

wijs gemaakt op het eiland Madeira, Portugees gebied in de Atlantische Oceaan.

MM Porto is weliswaar afgeleid van de stad Porto, maar is eigenlijk afkomstig uit de Dourovallei in het noordoosten van het land, een eind ver-

Amper een maand geleden zwaaide aan de Ankerrui Paraiso do Paladar de deuren open.

In het Portugese restaurant wil Maria de Lurdes Pimenta Pereira meer presenteren dan de traditionele gamba’s. Met succes, ondervonden we.

“Heeft het gesmaakt?”

Wees gerust, Maria.

wijderd van de kuststad in het westen.

MM Port wordt sinds het begin van de 17de eeuw in Portugal gemaakt. De bereiding is ontstaan doordat Engeland in onvrede leefde met Frankrijk, toen al een groot wijn producerend land. De Engelsen gingen in andere streken op zoek naar wijn. Helaas, de wijnen uit Portugal en Spanje smaakten niet meer zo na de

bootreis naar Engeland. Er werd naar oplossingen gezocht. Aan het einde van de bereiding werd er wat brandewijn toegevoegd aan de port. Vandaar de nog altijd versterkte zoete wijn die naar de 20 graden neigt. Pas aan het einde van de 18de eeuw stopte men de gisting door toevoeging van wijnalcohol.

Door deze ingreep behoudt port veel restzoet, een gevolg van de nietvergiste suikers.

“Twaalf euro voor een menu vinden Portugezen te duur” Paraiso do Paladar betekent paradijs van de smaak. Dat wil Maria bewijzen door ons haar specialiteit cataplana te serveren, een flink uit de kluiten gewassen visschotel waar twee personen van kunnen smullen. Helaas zitten we in tijdnood, dus wordt het de dagschotel: poulet à braz, vrij vertaald: kip van bij ons.

verscheidene specialiteiten aan, zoals rijst met zeevruchten of bijvoorbeeld carne de Porco d’Alentjana, een typisch gerecht uit het zuiden van Portugal.”

“Ons restaurant slaat erg aan bij de Belgen. We bieden menu’s aan tegen 12 euro, drank inbegrepen, misschien daarom. Al vinden vele Portugezen dat nog te duur.”

Over haar eerste dagen in Antwerpen blikt Maria minder tevreden ter ug. “Ik woonde aan het Sint-Jans-

Er verschijnt een schotel waar je volgende ingrediënten in kan ontwaren: filterdunne, gebakken aardappelslierten, ei, olijven en uiteraard kip. Ziet er heel lekker uit. Als dessert volgt pomme caché, ook iets typisch Portugees. Wanneer de appel tussen de vanillepudding en merengue gevonden is, schuift Maria even mee aan.

“Ik ben afkomstig uit Guimaraes en woon nu drie jaar in Antwerpen.

Ik zocht meer werkkansen en begreep dat hier niet zo veel authentieke, Portugese restaurants zijn. Ik zie wel een paar eetcafés waar ze vooral snacks of gamba’s serveren, maar geen restaurants Paraiso do Paladar met een uitgebreide Ankerrui menukaart.”

Antwerpen “Daarom bieden we M

Restaurant

plein, dat beviel me echt niet. Ik had daar veel angst. Ik voelde er veel agressie. Na een tijdje begon ik me wat aan te passen. Intussen zijn we drie jaar verder en voel ik me een stuk beter. Andere aanpassingsproblemen had ik niet echt.

Ik woonde 23 jaar in de omgeving van

MM

“Portugezen zijn erg gastvrij, ook tegenover buitenlanders” maria de lurdes pimenta pereira restauranthoudster

Parijs, wat maakt dat het weer hier voor mij geen geheimen meer heeft.” (lacht) Ik heb meer problemen met de houding van de Antwerpenaren tegenover mijn taal. Wanneer ik hier Frans spreek, wordt dat zelden aanvaard. Terwijl dit land toch twee- of drietalig is?”

“In Portugal staat men erg gastvrij tegenover elke buitenlander.

Hier kan je zelfs geen simpele inlichting krijgen wanneer je geen Nederlands praat. Al mag ik niet te streng zijn. Tijdens mijn eerste dagen hier ben ik op een geweldige manier opgevangen. En Antwerpen blijft een prachtige stad met een zeer mooie kathedraal. Ik heb het hier naar mijn zin, hoor.”

i

Deze nieuwe Antwerpenaar krijgt van ons een sim-pakket van Ortel Mobile om naar familie en in haar thuisland te bellen.

Maria de Lurdes Pimenta Pereira in haar restaurant op de Ankerrui: “Het SintJansplein beviel me niet echt.”

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 22 oktober 2009

Recept

Pastéis de nata (Portugese roompasteitjes) Een niet te missen culinair aspect van Lissabon zijn de wereldberoemde pastéis de Belém.

MM Pastéis de

Belém zijn kleine, romige pasteitjes bestrooid met poedersuiker en kaneel.

Slechts enkele mensen kennen het ruim 150 jaar oude recept.

Het recept van pastéis de nata is wel bekend. Ook die zijn erg lekker en komen in de buurt van de pastéis de Belém.

Ingrediënten (voor 12 stuks) MM 3 plakjes

roomboterbladerdeeg MM 1 vanillestokje

MM 125 ml slagroom MM 2 eierdooiers MM 3 eetlepels suiker MM 2 theelepels bloem MM vormpjes van 4 à 5 cm door-

snede

Bereiding

MM Oven voorverwarmen op

250°C of gasovenstand 6.

MM Bladerdeeg ontdooien.

MM Intussen vanillestokje in de lengte opensnijden en in pannetje met slagroom aan de kook

brengen.

MM Verwijder het vanillestokje, schraap met een scherp mesje het vanillemerg eruit en roer het door de slagroom.

MM Eierdooiers losroeren met suiker en bloem.

MM Ca. 3 eetlepels hete room erdoor roeren.

MM Eimengsel al roerend bij room in pan schenken en verwarmen tot mengsel iets gebonden is (niet laten koken).

MM Pan van vuur nemen. Vormpjes invetten en bekleden met

bladerdeeg, goed aandrukken. Roommengsel over vormpjes verdelen.

MM Pasteitjes in midden van de oven in ca. 10 minuten bruin bakken.

MM Pasteitjes uit oven in vorm ca. 10 minuten laten afkoelen.

MM Uit vorm nemen en op rooster verder laten afkoelen.

Voor het serveren de pasteitjes dik bestrooien met poedersuiker en bestuiven met kaneelpoeder.

(

Tien voor taal

Dank u.

Obrigado.

Hallo.

Ola. Moeder.

Mae. Vader.

Pai. Man. Homem.

Vrouw.

Mulher.

Tafel.

Mesa.

Stoel.

Cadeira.

Muziek.

Musica.

Voetbal.

Futebol.

“De salarissen die je hier kan verdienen, zijn in Portugal ondenkbaar” In restaurant Eskape op de Paardenmarkt serveren de zussen Isabelle en Sandra Rodriguez even simpele als lekkere Portugese gerechten.

Isabelle Rodriguez is in de wieg gelegd voor een leven tussen de kunst, maar is naar Antwerpen moeten emigreren. Omdat je in het leven soms niet te kiezen hebt.

“Zes jaar geleden ben ik vanuit Porto naar Antwerpen overgekomen”, laat Isabelle weten. “Mijn vader woonde hier al samen met mijn moeder. Hij werkte als lasser in de haven, maar kreeg een werkongeval. Daarom kon hij ons niet langer onderhouden.”

“We hadden geen keuze. We moesten wel naar hier komen. Ik stond op het punt om in Portugal naar de universiteit te trekken. Ik zou me gaan specialiseren in kunstrestauratie. In plaats daarvan kwam ik hier terecht. Misschien kan ik de studies in Antwerpen na een cursus Nederlands opnieuw oppikken, dacht ik.”

Intussen staat Isabelle met haar zus dus in Eskape, al wil ze dat geen restaurant noemen.

“We hebben geen menukaart.

Elke dag bieden we één vis- en vleesschotel aan. Het zijn telkens simpeM

le, maar lekkere Portugese gerechten zodat de klanten zich meteen thuis voelen.”

“Vandaag maken we visfilet met bonenrijst of gestoofde kip met pasta.

Dat concept slaat aan, ook bij de Belgen. Al vragen die meestal om dorade of gamba’s. Blijkbaar kennen ze dat het best uit de Portugese keuken.”

Buiten Eskape was het leven voor Isabelle in Antwerpen niet altijd gemakkelijk.

“Ik ken vijf talen, maar geen Nederlands. Dat vormde hier tijdens de begindagen een heel groot probleem. Ik verstond de mensen niet. Nu lukt het me veel beter, vooral als de mensen traag spreken. En op de buurt rond het Sint-Jansplein had ik het niet helemaal begrepen. Daarom trok ik er liever wat van weg. Alle Portugezen troepen er samen. Hier op de Paardenmarkt kom je al met veel meer mensen in contact.”

“We serveren ook nog snacks in een zaak in de Osystraat. Je merkt meteen dat daar een ander soort volk over de vloer komt. De klanten zijn hier veel meer divers. De helft bestaat uit Belgen. Ik vermoed dat de Antwerpenaren het op dit adres gezelliger vinden.”

Uiteraard had Isabelle iets anders voor ogen toen ze uit Portugal vertrok.

“Mijn studieresultaten waren uitstekend. Ik kon zo naar de universiteit. Maar het mocht niet zijn. En voorlopig is er weinig tijd om verder te studeren. Daarom ken ik in Antwerpen ook enkel het Sint-Jansplein, de kathedraal en het Centraal Station.

Ik werk hier van maandag tot zondag en op dinsdag moet ik schoonmaken.

Ik weet waar de musea zijn in Antwerpen, maar wanneer moet ik die bezoeken? Ik hoop dat het leven over twee jaar wat rustiger wordt.”

Of haar leven daarna in Antwerpen verder gaat, weet Isabelle nog niet.

“Ik had hier samen met mijn vriend een huis gekocht. Maar door alle toestanden zijn we uit elkaar gegaan.

Misschien koop ik hier nog een appartementje en blijf ik nog een paar jaar.”

“Ik kan mijn toekomst niet bepalen.

Vaak hoor ik Portugezen vertellen dat ze na vijf jaar in Antwerpen willen terugkeren, maar ze keren nooit terug.

Integendeel, al snel volgen vrouw en kinderen de man die hier is komen werken. Want de salarissen die je hier kan verdienen, zijn in Portugal ondenkbaar. Een goed leven leiden is daar heel moeilijk. Daarom blijf je hier, ook al mis je de zon en de vrienden. Ik kan het weten. Maar ach, ik doe het momenteel niet slecht. Echt, het gaat best hoor…”

Restaurant Eskape Paardenmarkt Antwerpen

De familie Rodriguez in de Portugese eettent Eskape. “We serveren de typische gerechten waardoor onze klanten zich thuis voelen. “

Van Twee Zusters naar Lisboa Ingewijden in de Portugese gemeenschap raden Twee Zusters aan op het Sint-Jansplein. Eigenlijk is het veeleer een refter dan een restaurant waar je naar verluidt wel lekker kan eten. Helaas had de bazin geen zin in een reportage en werden we niet echt vriendelijk afgewimpeld.

Vele Antwerpenaren trekken voor gamba’s ook naar Lisboa in de Amsterdamstraat, maar ook daar kregen we het deksel vreemd genoeg op de neus. Gelukkig bewezen Isabelle en Maria de Lurdes het tegendeel: Portugezen zijn heus wel gastvrij en vriendelijk.

8.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 22 oktober 2009

Historiek

Anjerrevolutie maakt einde aan dictatuur van Caetano De Anjerrevolutie (Revoluçao dos Cravos) was de bijna geweldloze militaire staatsgreep die op 25 april 1974 in Portugal plaatsvond. De linkse opstand maakte een einde aan het bewind van Marcello Caetano, die dictator Antonio de Oliveira Salazar in 1968 was opgevolgd.

Aanleiding van de op-

stand waren de koloniale oorlogen in Afrika, onder meer in Mozambique en Angola. Die hadden het intussen straatarme land aan de rand van de economische afgrond gebracht. De bevolking migreerde massaal naar de Europese buurlanden.

Maar het bewind bleef autoritair en legde zelfs de vrijheid van meningsuiting aan banden.

In april 1974 barstte de bom.

Duizenden Portugezen kwamen samen met opstandige militairen op straat.

Uit dankbaarheid kregen de militairen rode anjers in de loop van hun geweer gestopt.

Zo kwam de Portugese revolutie aan haar mooie naam.

Na een overgangsperiode van ruim een jaar kreeg Portugal een parlementaire democratie.

Een beeld van de Anjerrevolutie in 1974 in Portugal. Portugese soldaten en burgers vieren het einde van de dictatuur.

Ekiki was jarenlang het beste Portugese restaurant van de stad. Je vond de stemmige zaak in de Korte Winkelstraat, bij de Ossenmarkt. Nu is het de naam van twee zaken in de Houwerstraat waar je haast alle Portugese voedingsmiddelen kan kopen. Carla Bastos waakt er over de bacalhau en de pastéis de Belém.

“Antwerpen is mijn stad geworden” In Ekiki at je vis zoals het hoort. Lekker lang peuzelen, geen gedoe op een bedje van dit of dat. Tot de vaste klanten behoorde onder andere Juan Lozano, weliswaar een Spanjaard, maar toch.

“Toen mijn moeder ziek is geworden, hebben we het restaurant moeten sluiten. Mogelijk heropenen we ooit. Het is nog zoeken naar een geschikte locatie. Portugese cafés zijn er in de stad genoeg, maar restaurants veel minder.”

“De winkel in de Houwerstraat is er altijd geweest. En twee jaar geleden hebben we een tweede zaak geopend”, zegt Carla terwijl een klant een Portugese krant koopt.

“Hier vind je bijna alle Portugese producten. De meest typische?

De gedroogde bacalhauvis. Of de vinho verde. Dat is sprankelende, witte wijn. Sardines in blik zijn in Portugal ook erg populair, net zoals het bier Super Bock. En de Portugese chorizo, die kan je niet vergelijken met de Spaanse chorizo die worsten kom je in Portugal weinig tegen. We verkopen hier ook verse gebakjes, zoals de beroemde pastéis de Belém uit Lissabon. Niet alleen de Portugezen komen hier over de vloer, we hebben ook vele Belgische, Spaanse of Italiaanse klanten.”

De familie Bastos arriveerde 35 Carla Bastos: “Terugkeren naar Portugal zie ik niet zitten.” jaar geleden in Antwerpen. Carla’s ouders zijn terug naar het thuisland vertrokken, naar de geboortestreek ten zuiden van Porto. Zijzelf blijft liever in de stad wonen.

“Mijn ouders wonen in een heel mooi gebied. Ik ga er graag op vakantie. Er voor altijd blijven, zie ik niet zitten. Het leven in Portugal is niet zo simpel. Bovendien is Antwerpen echt mijn stad geworden.

De eerste jaren waren niet gemakkelijk. Als je geen Nederlands kent, is de integratie moeilijk. Het is niet zo dat ik nu vele Belgische vrienden heb, maar ik kan met iedereen goed overweg. Echt, ik woon heel graag in Antwerpen” De Houwerstraat is een zijstraat van het Sint-Jansplein. Carlos Pimenta van café Espigueiro is niet lief voor de buurt. Carla blijft liever diplomatisch. “Ik denk dat iedereen de buurt op zijn of haar manier bekijkt. Ik vind het hier prima, en ik ben niet alleen. Mijn broer woont nu in Zwitserland. Wanneer hij hier komt, zegt hij het altijd: ‘Antwer-

Volgende week:

Rusland Roemenië komt aan bod op 5 november