Divers Antwerpen - 45

België

Van Afghanistan tot Zwitserland

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

Rusland

Divers

Antwerpen

donderdag 29 oktober 2009 www.gva.be

Rusland

“Mijn baboesjka

“We zijn

blz. 5

blz. 6

heeft me opgevoed”

hier niet om zieltjes te winnen”

Teksten: Koen Verstraeten, Maaike Floor, Liesbeth Baeten, Stijn Janssen Coördinatie: Kris Vanmarsenille Foto’s: Arlette Stubbe, Bert Hulselmans, Dirk Kerstens, Raymond Van Beygaerden, Belga, Reuters, Isopress, VRT, AP, EPA, GPD, GVA

Eindredactie: Carine Tollenaere

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 9 oktober 009

Cijfers

Geschiedenis 6 4

"3$5*4$)& 0$&""/

'*/-"/%

4

"-

3

&3

(SP[OZ

7P MHB

O %P

7PMHPHSBE 3PTUPW

0

0&,3"*/&

/PSJMTL

6 0

:FLBUFSJOCVSH

C

$IFMZBCJOTL 0NTL

"TUSBLIBO

4

/PWPTJCJSTL

-

"

/

#

*

NB

,B[BO

,PMZ

"SLIBOHFMTL

/J[IOJZ /PWHPSPE

*

B -FO

Grootste land ter wereld

.PTLPV

[FF

JTFZ :FO

Rusland

4U 1FUFSTCVSH

JSLB *OEJH

.VSNBOTL

-BQUFW [FF

;FNMZB , B S B

&

3

.BHBEBO ;FF WBO 0LIPUTL :V[IOP 4BLIBMJOTL

%

"NVS

#BSFOUT /PWBZB [FF

#FSJOH [FF

0PTU 4JCFSJTDIF ;FF

4WBMCBSE

/0038&(&/

&

LN

"OHBSB VS "N

,SBTOPZBSTL *SLVUTL

,";",)45"/

7MBEJWPTUPL .0/(0-*&

ÂĽ (3"1)*$ /&84

,IBCBSPWTL

#BJLBM NFFS

$)*/"

+"1"/

MM Officieel: Russische Federatie MM Hoofdstad: Moskou MM Regeringsvorm: federale republiek MM Staatshoofd: Dmitri Medvedev MM Regeringsleider: Vladimir Poetin MM Religie: Russisch-orthodox (58%), is-

lam (5%), boeddhisme (5%), Jodendom (0,2%), sjamanisme/animisme MM Oppervlakte: 17.098.242 km² MM Inwoners: 140.041.247 (2009) MM Munteenheid: Russische roebel MM Landcode internet: .ru MM Landcode telefoon: +7 MM Nationale feestdag: 12 juni (Onafhankelijkheidsdag) MM Plaats op lijst rijkste landen: 67/177

Rurik MM De oorsprong van het late-

re Russische Rijk ligt bij de verovering van Novgorod (ten zuiden van Sint-Petersburg) door de Varjaren, afkomstig uit ScandinaviĂŤ. In de 9de eeuw verenigde hun hoofdman Rurik de stammen rond Novgorod en zijn opvolger trok verder naar het zuiden om Kiev in te nemen. Het Rijk van Kiev was welvarend en machtig, maar niet voor lang. Vanuit het oosten drongen de Mongolen bin-

“Het eerste jaar kwam ik vier kilo bij�

Een van de zeven stalinistische taartgebouwen van Moskou.

“Ik ben als Russin opgegroeid in Estland, mijn man Frank is een Nederlander en we hebben elkaar leren kennen in Engeland. We hebben onze stek gevonden in Antwerpen.� “Na ons huwelijk in 1994 hebben we beslist om ons te vestigen in een land waar wij allebei op neutraal terrein waren. Dus niet in Rusland of in Nederland. Londen was me te groot en zo is het Antwerpen geworden.�

“Ik heb het me nog geen ogenblik beklaagd. Het klikte gewoon tussen Antwerpen en mij. Het eerste jaar ben ik vier kilo bijgekomen.�

Katya de Vries (37) heet eigenlijk Katya Tjervova, maar zij heeft niet graag dat we haar familienaam noemen. “Sinds ik getrouwd ben, heet ik Katya de Vries. Ik weet dat in Vlaanderen getrouwde vrouwen vaak hun meisjesnaam gebruiken, maar in Rusland is dat anders. Het heeft zeker niet te maken met een gebrek aan emancipatie.� “Ik ben opgegroeid in Estland.

Dat was lange tijd een satellietstaat van de Sovjet-Unie. Mijn ene opa was een kolonel van een tankdivisie van het Sovjet-bezettingsleger. Mijn andere opa was verantwoordelijk voor de veiligheid van de Estse spoorweginfrastructuur.

Het was de strategie van de Sovjets om de sleutelposities in de satellietlanden in handen te geven van Russen.� “Mijn ouders wonen nog in Estland, ook al is dat land nu onafhankelijk. Mijn vader is ook spoorwegingenieur en is net als zijn vader chef van de veiligheid van de spoorwegen. Hij is dat omdat hij bekwaam is, niet omdat hij Rus is.

Hij spreekt vloeiend Ests. Mijn ouders komen twee keer per jaar naar Antwerpen. Wij gaan twee keer per M

jaar naar ginder.â€? “Voor veel Russen is BelgiĂŤ te druk omdat de mensen hier zo dicht opeen leven. BelgiĂŤ is net zo groot als Estland, maar met tien keer zo veel inwoners. Ik merk aan veel Russische vrienden dat ze bevangen zijn door een gevoel van claustrofobie.â€? “De Russen in Rusland wonen weliswaar benepen, soms in niet meer dan een tweekamerflat, maar als je daar naar buiten gaat, ben je zo in een park. En als je de bus neemt, ben je in een kwartier in een bos. Hoe ver moet je in Antwerpen gaan om een echt bos te vinden?â€?

MM

“Russen zijn rechtuit.

Vlamingen vinden dat bot� katya de vries lerares zedenleer

Katya en haar man wonen met hun twee kinderen Nathalie en Alexi in Edegem. Haar man is informaticus.

Zij werkt als lerares zedenleer. “De Russen die hier wonen investeren veel in hun kinderen en dat is niet verwonderlijk want velen zijn economische vluchtelingen die naar hier zijn gekomen om hun kinderen een betere toekomst te geven. Die ambitie zorgt natuurlijk voor druk op die kinderen. Die moeten vaak Latijn-wetenschappen volgen op een katholieke school. Soms is die ambitie te hoog gegrepen en dan zie je die kinderen via het beruchte cascadesysteem naar beneden tuimelen. Tot

grote ontgoocheling van de ouders.

Russen zijn vaak conservatief wat de opvoeding van hun kinderen betreft.

Discipline en kennisoverdracht worden hoog geacht.â€? “In Estland ging ik natuurlijk naar een school waar in het Russisch onderwezen werd. Ook vele Esten stuurden hun kroost naar een Russische school. Dan was je gewapend om te gaan studeren aan de universiteit van Sint-Petersburg of Moskou en kreeg je meer carrièremogelijkheden.â€? “Russen zijn rechtuit. Ze zeggen waar het op staat. Vlamingen vinden dat bot. Russen komen vaak als plakkerig en emotioneel over. Vlamingen daarentegen zijn schuwer, houden afstand, spreken zich vaak niet uit en zijn formeler. Als een kindje uit de straat bij ons komt spelen, dan vindt de moeder dat volgende keer ons kindje bij hen moet komen. Er moet met gelijke munt worden betaald.

Op zich vind ik dat uitstekend, maar voor een Russische moeder hoeft dat niet. Je moet niet alles afwegen. Desondanks heb ik in de afgelopen jaren toch een behoorlijk aantal Vlaamse vriendinnen gekregen.� (lacht) “Je ontdekt je identiteit pas als je ze vergelijkt met een andere cultuur.

Ik heb geworsteld met mijn identiteit. Er was een periode dat ik niet Russisch wilde zijn, dat ik het moeilijk had met de politiek van Poetin.

Ik zag hoe de kitsch ingang vond in de Russische cultuur, hoe ongenadig de Russen toesloegen in TsjetsjeniĂŤ.

Ik maakte aan de telefoon ruzie met mijn vrienden in Rusland. Ik vond dat ze hun oren lieten hangen naar de propaganda van Poetin. Zij vonden dat ik te westers was geworden.� “Pas later heb ik begrepen dat er

meerdere manieren bestaan om een Russische - of een Vlaamse - te zijn.

Poetin, of de tegenwoordige kitsch, bepalen de Russische identiteit niet.

Net zoals kabouter Plop de Vlaamse identiteit niet bepaalt.�

“Hoe meer je geassimileerd geraakt in je nieuwe thuisland, hoe meer je nadenkt over je eigen idenditeit. Ben ik nu een Vlaming? Zal ik het ooit worden? Zal ik het nooit worden?�

Katya de Vries: “Veel Russen vinden BelgiĂŤ te druk. Iedereen woont hier zo dicht bij elkaar. Terwijl Russen wel benepen wonen, maar eens buiten, zijn ze zo in een park of bos.â€?

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 29 oktober 2009

nen. Zij bleven twee eeuwen heer en meester.

Ivan de Grote MM Intussen ontwikkelde het

vorstendom MoskoviĂŤ (Moskou) politieke macht. In de 15de eeuw ontworstelde het zich aan de heerschappij van de Mongolen en werd Ivan de Grote tot tsaar gekroond. Hij lijfde alle Russische vorstendommen in.

Ivan de Verschrikkelijke MM Zijn opvolger – Ivan de Ver-

schrikkelijke – begon aan veroveringstochten naar het oosten. In 1640 bereikten de Russen de Stille Oceaan. Inmiddels was de dynastie van de Romanovs aan de macht gekomen, die tot de revolutie van 1917 in stand bleef.

de hoofdstad naar een moerassig stuk land aan de Oostkust. In korte tijd werd Sint-Petersburg uit de grond gestampt.

Catharina

MM De opvolgster van Peter de

Peter de Grote

MM Tsaar Peter de Grote richtte

zijn blik op Europa en verplaatste

Grote – Catharina – breidde het Russische Rijk verder naar het zuiden uit.

Nicolaas II MM Toen de laatste

tsaar, Nicolaas II, niet alleen de oorlog tegen Japan verloor (1905), maar ook nog een smadelijke nederlaag leed tegen de Duitsers in de Eerste Wereldoorlog, was het met hem gedaan. In februari 1917 kwam er een regering van socialisten en liberalen.

Omdat die geen einde kon maken aan de hongersnood en de

uitzichtloze oorlog met de Duitsers, grepen de communisten acht maanden later hun kans.

Lenin

MM Onder lei-

ding van Lenin brak de Oktoberrevolutie uit. Aan de basis van de nieuwe machthebbers stonden zogeheten arbeidersraden of sovjets.

“BelgiĂŤ is mijn familielandâ€?

Galina Matslova was de afgelopen 9 jaar de stuwende kracht achter het Russisch theater in Antwerpen, de eerste zes jaar als directeur.

Haar Belgische man leerde ze al 15 jaar geleden kennen in Moskou. “BelgiĂŤ is misschien niet mijn moederland, maar wel mijn familielandâ€?, vat ze samen.

2.692 Russen wonen in Antwerpen

“Mijn man was een zakenrelatie van een familielid. Zo heb ik hem leren kennen. Voor hem was het liefde op het eerste gezicht. Voor mij veeleer op het tweede gezicht�, lacht Galina. “Ik begreep hem niet zo goed, want hij sprak natuurlijk geen Russisch.�

Hij nam Galina 15 jaar geleden mee naar BelgiĂŤ, waar ze trouwden. “Toen waren hier nog niet zo veel Russen. Ik kreeg dus ook geen kans om Russisch te spreken waardoor ik in een soort vacuĂźm terechtkwam. Na enkele maanden ben ik met Nederlands begonnen.

Voor ik het verstond, had ik de indruk dat conversaties erg emotioneel geladen waren door de hoge toonhoogte. Het was pas na enkele jaren dat ik begreep dat het normaal was. Met mijn man praatte ik in het begin Engels. Hij heeft nooit Russisch geleerd omdat het voor hem heel moeilijk is en bovendien niet noodzakelijk. Hij kan natuurlijk wel wat uitdrukkingen�, knipoogt Galina.

M

Zoon Edward aan de piano. “Elke kerstavond geeft hij een concert voor de familie. Hij speelt al 4 jaar en doet het graag�, zegt moeder Galina.

Russisch theater M M Negen jaar geleden richtte Galina

samen met enkele anderen het Russisch Theater op. “De eerste zes jaar was ik directeur, nu help ik gewoon waar ik kan.

We huren zalen voor repetities en podia voor optredens. We zitten dus overal en nergens: in de kelder van het oude badhuis, in de Russische kerk, in het Klokhuis, in de Arenberg. In het begin hebben we wel een keer Midzomernachtsdroom geprobeerd, maar daarmee kunnen we niet concurreren met andere gezelschappen. De mensen willen trouwens ook dat we de Russische stukken spelen. We doen dat in het Russisch, met boventitels.

Tolken komen bijvoorbeeld vaak kijken om hun Russisch te oefenen. Onze regisseur Iroete Lebedeva is er al negen jaar.

Jammer genoeg staat ze nu op het punt naar Frankrijk te verhuizen. Een nieuwe regisseur zou prachtig zijn, maar we realiseren ons dat Russische regisseurs niet dik gezaaid zijn.

MM

“Jullie conversaties klinken erg emotioneel geladen� galina maslova

“In het begin miste ik mijn familie ook wel. De enige manier om contact te hebben was door een brief te sturen en dat duurde dan twee weken. Tegenwoordig zijn er zo veel manieren dat de afstand veel kleiner voelt en ik het niet zo erg vind. Mijn leven is ook hier. Ik heb een zoon die net begonnen is in het eerste middelbaar. Ik ben veel aan het schilderen, thuis en aan de kunstacademie van Brasschaat. Tot nu toe probeer ik verschillende stijlen, maar ik moet wel een richting kiezen dit jaar. In december ben ik gevraagd voor een vernissage. Dat is leuk, maar ik hoop er ook ooit eentje zelf te organiseren zodat ik aan vrienden en familie kan laten zien wat ik in de afgelopen jaren heb gedaan.�

Voor haar theatergezelschap zoekt Galina Maslova een regisseur die Russisch spreekt.

BELLEN NAAR HET BUITENLAND

BEL DE HELE WERELD ROND TEGEN EXTREEM LAGE TARIEVEN

VANAF

â‚Ź0,12

â‚Ź0

*

ORTEL ORTEL** NAAR

PER MIN.

7DULHYHQ SHU VHSWHPEHU ‡ 7DULHYHQ ]LMQ LQFO %7: ‡ 9RRU HHQ RYHU]LFKW YDQ DOOH WDULHYHQ JDDW X QDDU ZZZ RUWHOPRELOH EH (HQPDOLJH FRQQHFWLHNRVW YRRU RQGHUOLQJ JUDWLV EHOOHQ LV Ą SHU RSURHS ‡ 0D[LPDOH JHVSUHNVWLMG YRRU RQGHUOLQJ JUDWLV EHOOHQ LV PLQXWHQ ‡ 2QGHUOLQJ JUDWLV EHOOHQ JHOGW DOOHHQ ELQQHQ %HOJLs

www.ortelmobile.be

connecting the world

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 29 oktober 2009

Vervolg geschiedenis STALIN MM Na een

machtsstrijd in de top werd Jozef Stalin de nieuwe leider.

Hij bleek een meedogenloze alleenheerser die tegenstanders zonder pardon uit de weg ruimde. In 1941 vielen de Duitse troepen de Sovjet-Unie binnen. Aanvankelijk met succes, maar na de Slag om Stalingrad in 1943 keerde het tij. Het Rode

Leger drong de Duitsers tot halverwege Europa terug. De overwinning op nazi-Duitsland eiste een hoge tol van de Sovjet-Unie.

Twintig miljoen Russen kwamen om.

CHROESTSJOV

MM Na de dood van Stalin kwam

Nikita Chroestsjov aan de macht.

Hij probeerde de Sovjet-Unie een menselijker gezicht te geven. In deze tijd kwam de Sovjet-Unie herhaaldelijk in aanvaring met

de Verenigde Staten. Het kwam nooit tot een echte oorlog tussen de supermogendheden, maar soms scheelde het niet veel in de Koude Oorlog. Zo waren er spanningen rond het Suez-kanaal, bij de afsluiting van West-Berlijn en een Russische raketbasis op Cuba.

Het Russische leger greep in toen Tsjecho-Slowakije wat al te liberaal werd (1968 Praagse Lente).

BREZJNEV

ANDROPOV EN TSJERNENKO

door Leonid Brezjnev. In de politiek veranderde nauwelijks iets.

1982 en de “tussenpausen” Andropov en Tsjernenko begon er

MM Chroetsjov werd opgevolgd

MM Na de dood van Brezjnev in

in 1985 een frisse wind te waaien in Moskou.

GORBATSJOV MM De nieuwe par-

tijleider Michaël Gorbatsjov predikte glasnost (openheid) en perestrojka (hervormingen). Al twee jaar na zijn aantreden sloot Gorbatsjov met de Amerikaanse president Reagan

“Een Rus kan moeilijk antwoorden op de vraag: Alles goed?”

Beweren dat er nog een IJzeren Gordijn hangt tussen professor Vladimir Ronin en de Vlamingen is overdreven, maar over bepaalde dingen is hij niet te spreken.

Wat hem bijvoorbeeld ergert aan de Vlaming is dat die zo veel jaren na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie nog geen onderscheid maakt tussen pakweg Oekraïners en echte Russen. En wat hem soms ook de kast op jaagt, is dat hem elke dag die vermaledijde vraag ‘Alles goed?’ voor de voeten wordt geworpen.

“Daar kan je als rechtgeaarde Rus moeilijk een antwoord op geven”, beweert hij.

Het is niet voor niets dat deze docent Russisch aan de Lessius Hogeschool ooit een boekje heeft geschreven met de veelzeggende titel: Russen en Belgen: is het water te diep? Vooral het feit dat nog alle mensen van de vroegere Sovjet-Unie door Vlamingen als Russen worden aangesproken, getuigt volgens hem van een grote desinteresse voor de oostelijke medeEuropeanen.

“Echt, ik begrijp niet dat de meeste Vlamingen nog steeds geen onderscheid maken tussen de bewoners van de vroegere deelstaten.

Hoe is het mogelijk dat jullie Oekraïners en Georgiërs nog vaak als Russen bestempelen?”

Vladimir is evenwel een aimabel man die als geen ander de Antwerpse geschiedenis van zijn Russische landgenoten bestudeerde en er al ettelijke boeken over heeft geschreven.

De liefde voor een Antwerpse vrouw bracht hem 19 jaar geleden naar Antwerpen. Volgens zijn eigen geschiedschrijving behoort hij daarmee tot de laatste van de vijf immigratiegolven die Russen om tal van redenen – politieke, economische, familiale en zo meer – sinds de 19de eeuw naar Antwerpen brachten.

“Ooit woonden er 5.000 onderdanen van de tsaar in Antwerpen”, vertelt Ronin. “Ze vormden vóór 1914 de derde grootste buitenlandse gemeenschap in de stad.

Vandaag is daarvan nog maar weinig overgebleven. Veel emigranten hadden geen nakomelingen of vertrokken later naar Amerika. Sommigen gingen werken in Congo.

De mensen uit Rusland hebben ook nooit één groep gevormd. Het is zo’n enorm land met zo veel etM

Vladimir Ronin: “Ooit woonden er 5.000 onderdanen van de tsaar in Antwerpen.”

nische verschillen dat je niet echt van ‘de Rus’ kan spreken.”

Een broodjeaapverhaal dat hij wel de wereld wil uithelpen is het alom verbreide ‘fabeltje’ dat het Falconplein een Russische plaats bij uitstek was in Antwerpen en in handen zou zijn geweest van de Russische maffia.

“Oké, er hing een aantal malafide figuren rond, die onder andere Russisch kenden, maar voor de rest is het allemaal sterk overdreven”, beweert hij. “Het klopt dat de meeste winkels - die aan Georgische Joden toebehoorden - er een Russisch opschrift hadden, maar die zijn nu op één na verdwenen. Er rezen vragen over de koopwaar die er werd aangeboden.

Maar ik kan me niet voorstellen dat de stad het zou toelaten dat hier op zo’n grote schaal oneerlijke zaken werden gedaan.”

MM

“Russen spreken vaker en onverholen over hun problemen” vladimir ronin professor

En dan de tweede ergernis, die hij met een knipoog vertelt. Het gaat vreemd genoeg om de beleefdheidsvraag die hem iedere dag wordt gesteld: ‘Alles goed met u?’

“Als Rus is het bijna onmogelijk om die vraag te beantwoorden”, zegt hij. Daar zijn minstens drie redenen voor.

“Ten eerste komt het gewoon nooit voor dat alles goed gaat; waarom

Peter de Grote beklom de kathedraal MM Door zijn standbeeld in de

Kloosterstraat is tsaar Peter de Grote allicht de meest opvallende Russische aanwezige in het Antwerpse straatbeeld van vandaag. “Rusland heeft het standbeeld 11 jaar geleden aan de stad Antwerpen geschonken”, vertelt professor Ronin. “Het staat vrijwel op dezelfde plaats waar de tsaar in 1717 voet aan wal heeft gezet. Hij was op doorreis van Amsterdam naar Parijs en heeft toen drie dagen in Antwerpen

dan doen alsof? Ten tweede zijn de Russen soms bijgelovig zodat we er niet op durven te antwoorden. En ten derde: voor ons is deze

gelogeerd. Er zijn daar tal van verhalen over. Een daarvan is dat hijzelf de kathedraal heeft beklommen. Dat deed hij nadat hem was verteld dat de kerk 123 meter hoog was. Hij geloofde dat niet. Daarom gaf hij aan een van zijn stafleden de opdracht om een stuk touw van die lengte te gaan kopen en er een lood aan te bevestigen. Hij is dan zelf naar de top van de toren geklommen en heeft het touw naar beneden gegooid.”

manier van communiceren veel te oppervlakkig. Wij vinden elkaar juist in onze problemen en spreken daar vaker en onverholen over.”

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 29 oktober 2009

een historisch verdrag over wapenvermindering.

MM Gorbatsjov wilde en kon niet langer militaire en economische steun geven aan de landen in Oost-Europa. Vervolgens spatten de communistische regimes daar eind 1989 uit elkaar. In de SovjetUnie begonnen nationalistische stromingen in de deelrepublieken zich te roeren. Litouwen verklaarde zich in 1990 als eerste onafhankelijk.

MM De politiek van Gorbatsjov zaaide verdeeldheid tussen her-

vormingsgezinde en conservatieve communisten. Gorbatsjov maakte geen duidelijke keuze tussen beide kampen, waardoor zijn eigen positie ook verzwakte.

JELTSIN

MM Boris Jeltsin was net twee

maanden president van de Russische Federatie (dus niet van de hele Sovjet-Unie), toen de coup tegen Gorbatsjov werd gepleegd.

Jeltsin haalde fel uit naar de coupplegers. Hij klom op een tank en

hield een speech, waarna het leger zijn kant koos.

MM Gorbatsjov trad af en de Sovjet-Unie werd op 1 januari 1992 officieel opgeheven.

MM Op die datum werd de Russische Federatie officieel een onafhankelijke staat met Jeltsin als president. Jeltsin was een grillige man, wellicht mede door zijn drankprobleem. Hij deinsde er niet voor terug hele kabinetten

plotseling naar huis te sturen.

Onder zijn bewind nam bovendien de tegenstelling tussen arm en rijk sterk toe. Sommige mensen wisten in korte tijd superrijk te worden.

POETIN

problemen in Tsjetsjenië. Hij werd bij de verkiezingen in 2000 dan ook met grote meerderheid van stemmen gekozen tot president.

MEDVEDEV

MM Poetins tweede

MM Op oudejaarsdag 1999 kondig-

de Jeltsin volkomen onverwacht zijn aftreden aan. Een kroonprins stond al klaar: ex-KGB-chef Vladimir Poetin. Die was populair vanwege zijn harde aanpak van de

ambtstermijn als president liep af in 2008. Hij werd opgevolgd door Dimitri Medvedev.

Zelf werd Poetin de nieuwe premier van Rusland.

Olga Iakovlevskaya haalt banden aan tussen Rusland en België

“Mijn baboesjka heeft me opgevoed” Toen Olga Iakovlevskaya in Antwerpen aankwam, was voor veel mensen het Falconplein de eerste associatie met Rusland.

“Nu gelukkig niet meer”, zegt Olga opgelucht.

Op het kleine pleintje tussen de Kloosterstraat en de Riemstraat staat een levensgroot beeld van Peter de Grote. Het was Olga Iakovlevskaya die het initiatief nam voor het standbeeld van de tsaar.

“Peter de Grote meerde hier in 1717 met zijn schip aan en bleef drie dagen in Antwerpen. Hij kocht kunst, las boeken in de stadsbibliotheek en beklom de kathedraal.

Toen hij boven was, gaf hij een zwarte slaaf de opdracht om touw te gaan halen om de kathedraal op te meten. Dat negerjongetje was de overgrootvader van Poesjkin”, vertelt Olga.

Een standbeeld van Peter de Grote leek Olga een mooi symbool voor de Russisch-Belgische banden. “Met hulp van professor Waegemans en beeldhouwer Georgi Frangoelyan en een hoop sponsors hebben we het plan kunnen realiseren. In 1998 was het beeld af. Het staat hier dus al 11 jaar.”

Olga groeide op in Sint-Petersburg en zat daar op de prestigieuze balletschool. “Mijn grootmoeder had me ingeschreven. We deden veel optredens, ook op de 1 meifeesten bijvoorbeeld. Ik heb het communistische regime niet zo bewust beleefd, die balletschool was een andere wereld.”

Olga werd voor een groot deel opgevoed door haar baboesjka, haar grootmoeder. Zoals veel Russische kinderen.

“Ik heb veel bewondering voor haar. Ze is geboren in de tijd van de tsaar, maakte de revolutie mee en de periode dat Stalin aan de macht was. En daarna nog de Tweede Wereldoorlog met de blokkade van Leningrad en de Breznjev-periode. Over Stalin vertelde ze nooit iets, want de muren hadden oren.

Maar ik heb veel gruwelverhalen gehoord over de blokkade van negenhonderd dagen. Mensen leden zo’n honger dat ze soep maakten van een leren riem, ratten kookten en soms zelfs mensen opaten. De dochter van een bakkersgezin was zo doorvoed dat ze werd vermoord om op te eten.”

Tot haar 25ste danste Olga in M

Het Rode Plein in Moskou.

Links (onder en boven): de Basiliuskathedraal.

Rechts: het Nationaal Historisch Museum.

MM

“Het was een schok om te zien dat je elders twintig soorten kinderjasjes kon kopen, in verschillende modellen en kleuren” Olga IakOvlevskaya kunstenares

Olga Iakovlevskaya met haar Peter de Grote.

Sint-Petersburg. Daarna verhuisde ze naar Moskou, waar ze choreograaf werd van dansshows op het ijs.

“Dat was in volle perestrojka. Het belangrijkste verschil was dat we ineens naar het buitenland mochten reizen. In 1989 ging ik met mijn man en kinderen een toertje Europa doen. Het was echt een schok voor mij om te zien dat je in Finland twintig soorten kinderjasjes kon kopen, met allemaal verschillende modellen en kleuren. In Rusland had je maar drie soorten en liepen alle kinderen er zo’n beetje hetzelfde bij.”

Toen haar man in België ging wer-

ken, verhuisde Olga mee. “Voor mij was Antwerpen de stad van Rubens.

Mijn ouderlijk huis stond op driehonderd meter van de Hermitage, dus iedere zondag sleepte mijn moeder me mee naar het museum. Rubens was een van de meesters die daar hingen.”

Het was moeilijk om een job als danseres te vinden. “Ik was 32 toen ik hier kwam. Dat is al oud om opnieuw te beginnen als ballerina.”

In 1995 begon Olga dan met een andere passie: kunst. Met Art Group organiseerde ze tentoonstellingen.

Ze ijverde er ook voor om de kerk aan de Loosplaats als Russische kerk te

gebruiken. En sinds 2001 organiseerde ze al vier keer ‘the Belgian days’ in Rusland. Eerst zelf, later samen met de Kamer van Koophandel.

“Russen weten niets over België. Ik wil met die Belgische dagen in Rusland de twee landen aan elkaar voorstellen. Zowel voor investeerders, als voor kunstenaars en politici.”

Olga’s droom? In Antwerpen ‘witte nachten’ organiseren. Een beroemd festival in Sint-Petersburg met veel muziek en andere optredens om de lange nachten in de zomer te vieren.

Het eilandje, aan het MAS, zou de ideale plek daarvoor zijn. Daar wil ik binnenkort werk van maken.”

“Ik heb Poetin over Antwerpen verteld” Met de Belgian Days in Sochi ontmoette Olga zowel Yves Leterme als Russisch president Vladimir Poetin. De Winterspelen van 2014 zijn in Sochi. “Ik heb hem verteld over de Olympische Spelen van 1920 in Antwerpen toen de Olympische vlag was gestolen”, vertelt Olga. “Hij luisterde geboeid. Het is écht een charmante man.”

MM

Olga Jakovlevskaya ontmoette Vladimir Poetin.

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 29 oktober 2009

Kookkunst

Recept

Borsjtsj

Russische keuken

Rode bietensoep

Ingrediënten

MM De Russische keuken

is van oorsprong een boerenkeuken met veel sobere, maar voedzame gerechten. Gerechten die je veel tegenkomt zijn haring, zuurkool en roggebrood.

De oorzaak hiervan zijn de strenge Russische winters die er voor zorgen dat er veel houdbare ingrediënten gebruikt worden.

MM 500 g rode bietjes MM 2 grote wortels MM 1 knol MM 200 g witte kool MM 1 grote ui MM 500 g rundvlees MM 30 g boter MM 1,5 l vleesbouillon MM 3 eetlepels rode wijnazijn MM 2 laurierblaadjes MM 1 theelepel suiker

MM zout MM zwarte peper MM 1 bosje peterselie MM dille MM zure room

Bereiding

MM Groenten schoonmaken en

kleinsnijden.

MM Rundvlees in blokjes snijden.

MM In een grote braadpan de boter smelten, vlees, wortels, knol en ui toevoegen en ca. 10 minuten smoren, tot het vlees bruin en de groente gaar is.

Tien jaar geleden moesten de Russisch-orthodoxen hun geloof in Antwerpen belijden zoals de eerste christenen ruim 2.000 jaar geleden: in donkere, koude kelders. Uiteraard niet uit vrees voor vervolging, maar uit noodzaak omdat de gemeenschap nergens een onderkomen vond.

“Ik kom hier niet om zieltjes te winnen” Tot ze precies tien jaar geleden een deel van de grote, maar in onbruik geraakte Sint-Jozefskerk aan het Stadspark konden afhuren en inrichten tot een sfeervolle orthodoxe gebedsruimte.

Op een zondagochtend trokken we er nietsvermoedend naartoe.

We werden er ruim drie uur onM

dergedompeld in een volstrekt unieke, Oost-Europese, mystieke sfeer.

Priester Andrei stelde ons achteraf gerust: “We willen geen zieltjes winnen.”

Met materialen en voorwerpen die ze allicht uit hun geboortelanden lieten overkomen, heeft de Russischorthodoxe gemeenschap de kerk naar haar smaak en behoeften ingericht. Waar vroeger het altaar stond, is nu een halve maan afgeba-

kend met tapijten, doeken en grote iconen van hun heiligen.

Kelder “Deze ruimte is maar een voorlopige oplossing, want onze gemeenschap droomt nog steeds van een eigen kerk”, vertelt godsdienstlerares Elena. “Toch het is al een hele vooruitgang. Voordien zaten we in een kelder en telden we maar een tiental gelovigen. Vandaag komen er hon-

derden mensen naar de vieringen. Ze komen echt van overal: uit Hasselt, Gent, zelfs uit Luik. Ik denk dat we vandaag de grootste parochie in Vlaanderen vormen.

Je zou eens op feestdagen moeten komen. Dan tellen we meer dan 1.500 bezoekers.”

Drie uur Op zondag is de ruimte goed gevuld met zo’n 200 gelovigen, onder wie veel oude vrouwen met hoofddoek, maar ook opvallend veel jonge koppels met pasgeborenen. Na de viering staan ze in een lange rij om de baby’s tegen de borst van priester Andrei te drukken. Een klein koor zingt onafgebroken religieuze gezangen.

Kortom, de stemming zit er goed in.

Dat mag ook wel, want we zijn vertrokken voor een viering die maar liefst 3 uur duurt...

Hulp Een oude vrouw drijft achteraan in de kerk een bijzonder goeddraaiende handel in smalle, groene kaarsjes.

MM

“Ik kom hier niet om landgenoten te zien, ik wil alleen God ontmoeten” lina russisch-orthodoxe

De gelovigen kopen ze met tientallen om ze aan te steken aan de altaren, onder de streng ogende iconen.

De kaarswalm hult de ruimte in een mystieke sfeer. “Je mag gerust weten dat ik doodgraag kinderen zou hebben”, vertrouwt Oxana, een jonge vrouw uit Oezbekistan, ons toe. “Maar om een of andere redenen lukt het me niet om zwanger te worden. Hier staat een speciale heilige in de kerk. Als ik een kaas brand voor haar, hoop ik dat ze me gaat helpen.”

Lina is een echte Russiche en probeert elke zondag te komen. “Het is erg belangrijk voor mij om ook hier

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 29 oktober 2009

Drank MM Biet-

jes toevoegen, wat vleesbouillon erover gieten en azijn, laurierblaadjes en suiker toevoegen en met zout en peper kruiden.

MM Goed doorroeren en afgedekt ca. 45 minuten laten pruttelen.

MM Peterselie en dille wassen

en tot een struikje binden. Met de witte kool in de pan doen en de ingrediënten nog eens 30 minuten laten koken.

MM Kruidenstruikje en laurierbladen verwijderen.

MM De soep nog eens goed doorroeren en met zure room serveren.

Wodka: koud en snel drinken MM Wodka wordt meestal bereid

uit granen, al kunnen bij speciale wodka’s ook aardappelen worden gebruikt.

MM Men laat de rogge en gerst ontkiemen, waarbij uit het zetmeel vergistbare suiker ontstaat.

MM Na gisting wordt het (dan nog) licht alcoholische mengsel gedestilleerd en meteen gebotteld. Er is dus geen ‘rijpingsproces’.

MM Het alcoholgehalte van

wodka varieert tussen de 40% en 45%. Op het platte land kan dat oplopen tot 60%.

MM De traditionele drinkwijze uit Rusland is puur uit de vriezer in bescheiden glaasjes ter grootte van een vingerhoed. Na een toast drinkt iedereen het glas ad fundum. Direct erna wordt ‘ geblust’ met vet vlees, gezouten en gerookte vis en hapjes met ham.

Twee van de houten gebouwen in de Kizji Pogost op Karelisch, een eiland in het Onegameer in de Russische deelrepubliek Karelië.

Kizji Pogost staat op de werelderfgoedlijst en is een van de populairste toeristische attracties van Rusland.

Toegang tot Kizji is in de zomer alleen mogelijk per draagvleugelboot en in de winter per sneeuwmobiel.

Bekende Russen Gagarin

Joeri Gagarin (1934 1968) maakte op 12 april 1961 als eerste mens een ruimtereis aan boord van de Vostok 1. In 1960 was de Russische piloot samen met 19 collega’s geselecteerd om als eerste groep de opleiding tot ruimtevaarder te volgen.

Hardnekkige complottheorieën beweren dat minstens twee andere Russen voor Gagarin in de ruimte zijn geweest. Deze zouden zwaar gewond zijn geraakt of het zelfs niet hebben overleefd. Betrouwbare bewijzen zijn er evenwel niet. Gagarin verongelukte tijdens een routinetrainingsvlucht met een MiG-15 straaljager op 27 maart 1968. Hij was 34, was getrouwd en had 2 kinderen. Zowel het kosmonautentrainingscentrum in Sterrenstad bij Moskou als de stad Gzjatsk, nabij zijn geboortedorp, zijn naar hem genoemd.

Tolstoj

Een van de typische monumentale blokken in Moskou.

in Antwerpen ‘mijn god’ te vinden. Ik ben in mijn land gedoopt en wil mijn geloof hier verder belijden. Ik kom hier helemaal niet om andere landgenoten te treffen. Ik wil hier alleen God ontmoeten.”

Rookpauze Tijdens de viering is de kerk een duiventil: de gelovigen lopen voortdurend in en uit. Alexie uit Kirgistan last na een uur een rookpauze in en steekt een sigaar op in het tuintje rond de kerk.

“Een uur bidden is voor mij genoeg”, lacht hij. “Mijn vrouw heeft drie uur nodig. We komen speciaal vanuit Sint-Niklaas. Ik zoek hier vooral stabiliteit. Na tien jaar heb ik nog steeds geen Belgische papieren. Dat vreet aan mij. Ik kom hier om voor ons gezin sterkte en moed af te smeken. Buitenlanders hebben dat meer nodig dan Belgen.”

Geen psychiater De viering begon om 10 uur, maar pas om halfeen kan priester Andrei zich van zijn gelovigen losrukken en

ons te woord staan. Voordien hebben zeker honderd mensen voor hem in de rij gestaan om zijn zegelring te kussen. Voor velen had de priester zichtbaar troostende woorden.

“Ach, het werk van een priester is overal hetzelfde”, zegt hij. “We zijn een luisterend oor en staan erg dicht bij onze mensen. Bovendien zijn de meesten van mijn parochianen migranten. Die hebben vaak nog meer problemen dan anderen. Maar we zijn geen psychiaters. Het grote verschil is dat ik hun geen oplossingen aanbied. Ik vertrouw hun problemen toe aan onze god.”

Priester Andrei werd vijf jaar geleden speciaal door de patriarch van Moskou naar Antwerpen uitgezonden om hier de orthodoxe gemeenschap uit te bouwen.

Voelt zijn missie aan als missionariswerk? “Nee, zeker niet. Ten eerste is België Afrika niet. En ten tweede: ik ben hier niet om zieltjes te winnen bij de Antwerpenaren. Ik ben hier om de Russisch-orthodoxen bij te staan. Daar heb ik al meer dan een dagtaak aan.”

Drie uur rechtstaan MM Moslims mogen op een ta-

pijt gaan zitten, christenen hebben stoelen of banken om te verpozen. Russische orthodoxen moeten heel de lange rit van meer dan drie uren staande uitzitten. Er staan in heel de kerk geen banken of stoelen.

Al die uren staan ze recht, moeten ze om de haverklap knielen en opstaan. Priester Andrei en zijn gelovigen leveren op die manier elke zondagvoormiddag de inspanningen van een marathon. En op de koop toe: ze zijn verplicht nuchter naar de viering te komen. “Wilt u de reden daarvoor kennen”, zegt priester Andrei. “Het verhaal wil dat onze tsaar Ivan de Verschrikkelijke tijdens een van zijn reizen in Europa gemerkt had dat in katholieke kerken

banken stonden. Terug in Rusland liet hij ook in alle orthodoxe kerken banken plaatsen.

Toen hij op een dag door Moskou liep, werd zijn weg plots versperd door een man die languit voor hem ging neerliggen. Het was onze heilige Basilius. Hij weigerde op te staan.

Toen de tsaar hem vroeg waarom hij deed, antwoordde Basilius: “Als gelovigen zich voortaan mogen veroorloven om te gaan zitten in het aanschijn van God, dan is het mij zeker toegestaan om te gaan liggen voor de tsaar.” De volgende dag verbood Ivan de verschrikkelijke alle banken en stoelen in de kerken. Maar wij geven de oude mensen wel een stoel”, lacht priester Andrei.

Ljev (Leo) Nikolajevitsj Tolstoj (1828 - 1910) kwam uit een familie van hoge adel. Op het landgoed waar hij opgroeide maakte hij kennis met het leven van de arme boeren. Samen met de gedichten, sprookjes en legenden van Poesjkin zou het een grote invloed hebben op zijn later schrijfwerk. Tolstoj is natuurlijk erg bekend van de werken Oorlog en Vrede en Anna Karenina. Deze hebben een onschatbare invloed gehad op de wereldliteratuur.

Maar ook ’s mans politieke en religieuze visies waren vooral in het destijdse klimaat niet te negeren. Eén en ander deed hem op een gegeven moment afstand doen van zijn rijkdom en hij ging een eenvoudig leven leiden.

Tsjechov Anton Pavlovitsj Tsjechov (1860 1904) is vooral bekend als schrijver van korte verhalen en toneelstukken en wordt geëerd als een der grootsten uit de literatuurgeschiedenis. Op een eenvoudige manier portretteert hij kleurrijke verzamelingen van menselijke thema’s. Hij doet dat vooral als waarnemer. Bij Tsjechov dus geen preken of oplossingen. Enkel een blik op conflict met open einde. Bekende werken zijn Kruisbessen (1898), De Dame met het Hondje (1899) en De Kersentuin (1904).

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 29 oktober 2009

Speciaalzaken

Russische specialiteiten in Matrjoshka

Het goud van de tsaar

MM Net geen supermarkt, maar heel

MM Import- en exportzaak Volga heeft de

wat meer dan een souvenirwinkeltje is Matrjoshka. Specialiteiten uit de voormalige Sovjet-Unie voeren er de hoofdtoon. Zalmkaviaar, opgelegde tomaatjes, koud gerookte makreel, koekjes, bier en natuurlijk wodka. Je vindt er ook boeken, traditionele kleding en warme mutsen. Het grootste deel van de klanten is Russisch sprekend en Oost-Europeaan, maar de Belgen druppelen ook wel binnen. Ze zijn eens in Rusland geweest of hebben Russische vrienden. In elk geval zijn ze nieuwsgierig naar een set smaken

en gewoontes waar ze slechts het bovenste laagje van kennen. Om daaraan tegemoet te komen, begint eigenares Margarita Briker in december met een lunchbar achterin de winkel. Bezoekers kunnen er proeven van de delicatessen, traditioneel geserveerd in beschilderd houtservies Hohloma en door Peter de Grote ingevoerd Delfts of Gjel.

Matrjoshka, Anneessensstraat 5, 2018 Antwerpen, tel. 03-231.81.01, lm.company@telenet.be, www.rusmag.be.

Open: ma-za van 10u tot 18u.

i

missie om Antwerpen te laten kennismaken met Tsarskaya gold of Czars Gold.

Deze premium wodka werd gemaakt ter ere van de 300ste verjaardag van SintPetersburg. Met puur water uit het Ladogameer als basis, lindeboomhoning en lindebloesems als toevoeging en een filtering door goud van 24kt bereikt de drank een zachte en verfijnde smaak. De fles is een juweeltje, met oude gravures en gouden details. Eigenaar Tom Waltens begon de zaak na zijn huwelijk met zijn Russische partner. Tijdens het feest

waren de gasten zo enthousiast over de wodka dat er lang over nagepraat werd en er werd later naar gevraagd. Zo bleek dat een product van dergelijke kwaliteit niet te vinden was in België. “Er zijn heel wat wodka’s die je kan mixen. Czars Gold is lekker puur als shot. Je drinkt het met een hartige hap achteraf.”

Volga, Korte Beeldekensstraat 28, 2060 Antwerpen, tel. 03-297.53.26, gsm 0474-55.43.86, info@volga-import-export.com, www.volgaimport-export.com. Contact: ma-vr van 16u tot 22u; za van 12u tot 22u. Logeren in Moskou in een appartement? Check www.starmos.be

i

Van Viktoria Sorina moet je geen haastwerk verwachten. “Je hebt in Antwerpen nieuwe Russen en oude Russen. Ik ben een oude Rus”, zegt Viktoria Sorina. Zij is 83, maar haar ogen lachen als die van een jonge vrouw.

In de stijl van de oude meesters Viktoria Sorina is kunstenares. Haar werk hangt in menige Vlaamse huiskamer. Het publiek houdt van haar portretten, landschappen en stillevens.

Zij heeft dan ook een machtig oeuvre op haar naam.

Ondanks haar hoge leeftijd staat zij bijna dagelijks voor de ezel in haar atelier achter haar woning in de Sint-Lambertusstraat in Berchem.

“Ik ben geboren op 23 april 1926 in het landelijke Termirgoeuwskaja in de Noord-Kaukasus. Mijn vader Wasilii Sorin was de chef van een houttransportbedrijf. De bomen die in de bergen werden gekapt, moesten langs de rivier naar het dal worden gebracht. Mijn moeder Elisaweta Kobzewa was huisvrouw. Ik had nog twee broers, Ivan en Anatoli.”

“Aan mijn jonge leven kwam een eind toen in 1942 de Duitsers Rusland binnenvielen. Ik was zestien jaar. Mijn vader en oudste broer waren in het Rode Leger. Ik werd opgepakt en meegevoerd naar een werkkamp in Duitsland. Elke morgen moesten we begeleid door soldaten drie kilometer verderop gaan werken in een munitiefabriek. Drie jaar heb ik in dat kamp gezeten.”

“We verbleven in barakken. Alleen ’s zondags hadden we vrij en ik ging dan met vriendinnen op wandel in het kamp. Er verbleven daar ook Tsjechen, Fransen en Belgen.

Tijdens zo’n wandeling leerde ik een Vlaamse jongen uit Wevelgem kennen. Jacques Smeets heette hij.

Hij was 23 jaar. We werden verliefd.

Ik viel voor zijn mooie ogen.”

“Het werkkamp was gelegen op een plek waar de Russische en Amerikaanse bevrijdingslegers elkaar in 1945 ontmoetten. Jacques en ik zijn met een paar andere koppeltjes gewoon uit het kamp gewandeld en naar de brug gelopen waar de Russische en de Amerikaanse wachtposten lagen. Wij wisten dat de Russen niet zouden toelaten dat ik naar M

het Westen zou oversteken. Dat werd beschouwd als landverraad. Jacques bezwoer mij om tijdens de controle geen woord Russisch te spreken. Het was geweldig spannend, maar uiteindelijk viel het allemaal nog mee. ‘Zijn jullie allemaal Belgen’, vroeg de Sovjet-wachtpost. We zwaaiden van ver met onze papieren.

‘Ja’, riepen wij en we mochten door.”

“Zo begon mijn leven als Belgische. Pas 28 jaar later zou ik voor het eerst terug naar Rusland reizen en zag ik mijn ouders en twee broers terug.”

“In België zijn wij getrouwd en wij hebben ons in Antwerpen gevestigd.

Mijn man zaliger was leraar aan de kapperschool. Tegelijk had hij een kapsalon op de Grote Steenweg in Berchem. Wij kregen vier kinderen.”

Na de geboorte van haar vierde kind begon Viktoria haar studies aan de gemeentelijke Academie voor Schone Kunsten in Berchem, waar zij niet alleen de technieken van de schilderkunst leerde, maar ook kunstgeschiedenis en pedagogie. En dat terwijl zij een gezin van vier kinderen bestuurde.

Vanaf 1974 stond zij zelf als docent in de portretklas van de Academie van Berchem. Op haar beurt bracht zij leerlingen de knepen van het vak bij.

Ondertussen creëerde zij het ene werk na het andere, voerde opdrach-

Viktoria Sorina: “Ik maakte duizend werken in 41 jaar.”

MM

“In het Duitse werkkamp leerde ik een Vlaamse jongen kennen.

Ik viel voor zijn mooie ogen” viktoria sorina kunstenares

ten uit, nam deel aan wedstrijden en ontving prijzen en onderscheidingen. Zoals de Prijs van het Portret tijdens de Grote Internationale Expositie van de Hedendaagse kunst in Lyon. Zij stelde tentoon in België, Nederland, Frankrijk, New York en Quebec.

“Ik schilder in de traditie van de fijnschilderkunst van de oude meesters. Dat wil zeggen met oog voor detail en precisie.”

Viktoria Sorina besteedt veel tijd en aandacht aan het naboosten van materialen zoals porselein, koper en hout. Zij hanteert daarbij een perfecte, vrijwel toetsloze, gladde afwerking van het oppervlak. Van haar moet je geen haastwerk verwachten.

“Van iemand die een portret bestelt bij mij, verwacht ik dat hij of zij toch tien keer komt poseren en dat voor telkens twee uur.”

“De grote werken, dat wordt me te zwaar. Ik beperk mij tot kleinere stillevens. Duizend werken heb ik gemaakt in 41 jaar. Haast alle dagen sta ik nog in mijn atelier”, aldus Viktoria Sorina.

Volgende week:

Roemenië

Rwanda

Saint Lucia

Saudi-Arabië