LESPAKKET OVER HET OPENBAAR VERVOER
INHOUDSOPGAVE Inleiding LESSEN Introductie Les 1: Onderweg met het openbaar vervoer Reizen met bus Les 2: In de bus Les 3: Wegwijs met kaartjes voor in de bus Les 4: Welke bus? Les 5: De bushalte Les 6: Vertrektijden bij de halte opzoeken Les 7: Vertrektijden op het internet opzoeken Les 8: Eenvoudige praktijkles vanaf school Les 9: Praktijkles met overstap Reizen met de trein Les 10: De trein Les 11: Een treinreis plannen Les 12: Een kaartje kopen bij de automaat Les 13: Op het station / vertrektijden opzoeken Les 14: Maken van een treinreis Sociale veiligheid Les 15: Ongemakkelijke situaties Les 16: Vertraging Toets Les 17: Toets en OV-certificaat BIJLAGEN VOOR LEERLINGEN (PRINT + USB-stick)
Werkblad 1: Het openbaar vervoer Werkblad 2: In de bus Werkblad 3: Kaartjes Werkblad 4: De halte bij school Werkblad 4a: Klokkijken Werkblad 5: De route Werkblad 6: Op tijd reizen Werkblad 7: Een reis plannen met internet Werkblad 8: Eenvoudige praktijkles vanaf school Werkblad 9: Een busreis met overstap Werkblad 10: De trein Werkblad 11: Plannen van een treinreis met internet Werkblad 12: Een treinkaartje kopen Werkblad 13: Op tijd reizen Werkblad 14: Maken van een treinreis Werkblad 15: Ongemakkelijke situaties Werkblad 16: Vertraging Werkblad 17: Toets
COLOFON Dit lespakket OV4U is ontwikkeld door Mobycon in samenwerking met OnderwijsAdvies en VSO De Keerkring in Zoetermeer in opdracht van Metropoolregio Rotterdam Den Haag (voorheen Stadsgewest Haaglanden). Fotografie: Ceridwen Jan Albrecht Jan van den Berg Sander Foederer Bas Halin Frank Jansen Mobycon Annika Mostert Nieuwspunt OV-chipkaart Nederlandse Spoorwegen Redactie en vormgeving: Mobycon Uitgever: Mobycon Meer informatie: www.ov4u.nl
Š Copyright 2016 Mobycon, Delft. Versie Haaglanden 2016
  Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher
INLEIDING Met dit lespakket maken leerlingen uit het speciaal onderwijs op een heldere en aantrekkelijke manier kennis met het reizen met het openbaar vervoer. Mobiliteit is belangrijk voor het meedoen in de maatschappij. Het openbaar vervoer zorgt ervoor dat veel mensen mobiel zijn of kunnen blijven. Vanaf hun 15e jaar neemt bij leerlingen in het speciaal onderwijs de noodzaak om te reizen intensief toe door stages. Als deze leerlingen leren en durven te reizen met het openbaar vervoer neemt hun kans op een passende stageplaats toe. Ze zijn immers niet meer gedwongen de stageplaats te zoeken in de directe woonomgeving. Leren reizen met het openbaar vervoer levert, naast een grotere kans op het vinden van een geschikte stage of werkplek, nog meer op voor leerlingen: • Toename van het zelfvertrouwen van de leerlingen (durven en doen). • Eenvoudiger toegang tot het zelfstandig wonen. • In een vroegtijdig stadium op een positieve manier ervaring op doen met het openbaar vervoer.
Het OV4U lespakket laat de leerlingen in maximaal 15 lessen kennis maken met het openbaar vervoer. Na twee introductielessen leren de leerlingen een eenvoudige reis met de trein, bus, tram of metro voor te bereiden. Vervolgens maken zij een ingewikkeldere reis. Na deze voorbereiding worden de reizen ook daadwerkelijk gemaakt. De leerlingen sluiten de lessenserie af met een toets, die wordt beloond met een OV-certificaat. OV4U voor ieder niveau Het primaire doel van deze modules is dat leerlingen na deze lessen goed bekend zijn met het reizen met het openbaar vervoer. Alle basisinformatie om te kunnen reizen met het openbaar vervoer is in deze map vermeld. Of de leerlingen na deze lessen zelfstandig kunnen reizen, is volledig afhankelijk van de capaciteiten van de leerlingen: soms gaat dat vrij vlot en soms is voor een langere tijd intensieve, individuele reisbegeleiding nodig. Het is belangrijk om ook de ouders van de leerlingen in een vroeg stadium te informeren over het project en de doelstelling van het project. Als hulpmiddel hiervoor is in de bijlage op de USB-stick een voorbeeldbrief voor de ouders opgenomen.
Voor een aantal lessen in deze module is het noodzakelijk dat de leerlingen op een bepaald niveau functioneren. De leerlingen moeten onder andere redelijk kunnen lezen en klokkijken (digitale tijd). Daarnaast moet hij of zij op sociaal-emotioneel gebied sterk genoeg zijn om zelfstandig in de publieke ruimte en minder bekende situaties te kunnen handelen. Voor de leerlingen die deze vaardigheden niet goed genoeg beheersen, is een aanvullende module geschreven: Sociale Veiligheid; les 15 en 16 met bijbehorende werkbladen. Drie niveaus zijn verwerkt in het lespakket; van eenvoudig naar meer complex: • Een eenvoudige bus-, tram- metroreis en eenvoudige treinreis maken, met enige voorbereiding, maar zonder plannen. • Alle werkbladen maken zonder extra opgaven. • Alle werkbladen maken met de extra opgaven voor meer gevorderde leerlingen.
Handleiding leerkracht 3
Behoefte aan maatwerk Deze lesmap legt niet het ‘totale’ openbaar vervoer uit. Het is belangrijk dat de leerlingen niet meer informatie krijgen dan werkelijk nodig. Zo kan de aandacht volledig gericht worden op onderdelen die voor hen zinvol zijn.
LEESWIJZER Het OV4U lespakket bestaat uit twee delen: een handleiding voor de docent en werkbladen voor de leerlingen. De handleiding geeft een korte introductie per lesblok en doelen, organisatie en korte beschrijving per les. De werkbladen geven oefenstof voor de leerlingen.
De lesstof bestaat uit vier onderdelen: 1 Het eerste deel omvat les 1 en dit is een algemene les. Hier wordt uitgelegd wat openbaar vervoer is, worden vervoersmiddelen beschreven en komt een aantal begrippen ter sprake. 2 Het tweede deel van de map omvat het reizen met bus. In de lessen 2 tot en met 9 wordt stap voor stap toegewerkt naar het maken van een reis met de bus. 3 In het derde deel, trein, wordt uitgelegd hoe het reizen met de trein gaat. Dit zijn de lessen 10 t/m 14. 4 Het vierde deel gaat verder in op sociale veiligheid, waardoor leerlingen weten hoe om te gaan met bepaalde situaties en wordt er ook op ingegaan wat te doen als het reizen anders loopt dan dat gepland was. 5 Het vijfde deel is een toets waar de leerling een OV-certificaat kan behalen.
LESSEN
Handleiding leerkracht 5
Les 1: Onderweg met het openbaar vervoer Doel van de les:
De leerlingen weten welke kenmerken bij het openbaar vervoer horen De leerlingen kunnen verschillende openbaarvervoersvormen onderscheiden en kennen belangrijke begrippen, zoals dienstregeling, overstappen en route
Indeling les:
Introductie OV4U Leergesprek reismogelijkheden Leergesprek openbaar vervoer, ondersteund door materialen Maken werkblad 1
Materiaal voor de les:
Materialen over het openbaar vervoer (folders, kaartjes...) Werkblad 1
Opdracht voor leerlingen: De leerlingen nemen actief deel aan de leergesprekken De leerlingen maken na de leergesprekken werkblad 1
Opening: wat is OV4U Open met een introductie wat OV4U is. Vertel wat de leerlingen van de lessen kunnen verwachten en wat het doel is.
Leergesprek reismogelijkheden In deze eerste les leren de leerlingen wat openbaar vervoer is. Bespreek de verschillende mogelijkheden om te reizen. Welke manier om te reizen kennen de leerlingen en waar hebben ze ervaring mee opgedaan? Hoe zijn de leerlingen vandaag naar school gekomen? Introduceer de mogelijkheid om met openbaar vervoer te reizen naast auto, fiets en taxi. Openbaar vervoer is een manier van reizen waarmee met andere mensen (die je vaak niet kent) samen gereisd wordt. Iedereen mag mee als hij of zij maar een 'kaartje' heeft. Ga daarbij ook in op de verschillende vormen van openbaar vervoer: bus en tram voor de kortere afstand, de metro gaat soms onder de stad door. De trein is voor de langere reizen.
Leergesprek openbaar vervoer Ga in het tweede deel van het gesprek in op wat er zoal komt kijken bij het reizen met het openbaar vervoer. Afhankelijk van het kennis- en leerniveau van de leerlingen kan er dieper op bepaalde onderwerpen worden ingegaan. Bespreek in ieder geval de onderwerpen op pagina 8 kort. Bedenk dat ze nog terug足komen in vervolglessen. Handleiding leerkracht 7
• Voertuigen: de bus rijdt op de weg. De tram rijdt op rails die in de straat liggen. De metro rijdt ook op rails en gaat soms onder de stad door. De trein rijdt op spoorbanen van station naar station. • Routes: bus, tram, metro en trein rijden altijd dezelfde route. De routes heten lijnen. Deze lijn heeft altijd een nummer (behalve de trein) en een vast begin- en eindpunt. Heel vaak begint of eindigt een lijn bij een treinstation. • Haltes en stations: mensen stappen in de bus en tram bij een halte. Bij de trein en de metro heet dit een station. Op deze haltes of op stations kan worden overgestapt van bijvoorbeeld de ene trein naar de andere trein, of van de bus op de trein. • Tijden: het openbaar vervoer rijdt op vaste tijden. Het complete overzicht van deze tijden heet een dienstregeling. Deze tijden zijn te vinden bij de haltes en stations, maar ook in een busboekje, folder over een bepaalde lijn en op internet. Het is vaak zo dat een bus, tram, metro of trein bijvoorbeeld ieder uur, ieder half uur of ieder kwartier vertrekt. Van maandag tot en met vrijdag op drukke tijden gaan er vaak meer bussen, omdat er dan ook veel meer mensen reizen. Het kan zijn dat de bus op zaterdag of zondag maar eens per uur rijdt of helemaal niet. • Kaartjes: een geldig vervoerbewijs is nodig om te kunnen reizen met het openbaar vervoer. In de bus is dit vaak een OV-chipkaart met eventueel een abonnement. Voor de trein is dit een e-ticket of een (eenmalige) OV-chipkaart, eventueel met een abonnement.
Tip: indien er een internet verbinding beschikbaar is, kan samen met de leerlingen op sites van de NS of de site van het lokale vervoerbedrijf worden gekeken.
Handleiding leerkracht 8
Introductie materialen Verzamel bij de voorbereiding voor de eerste les verschillende materialen die te maken hebben met het openbaar vervoer. Verzamel de beschikbare materialen bijvoorbeeld in de themahoek van de klas. Dit kan zijn een treinkaartje, de OV-chipkaart, een busboekje of een folder van een bepaalde lijn, een van internet geprint vertrekschema van een lijn bij een halte, foto’s van openbaar vervoer, folders van het OV-bedrijf en de spoorwegen et cetera... Een aantal steekwoorden voor het zoeken van afbeeldingen op internet zijn: bus, trein, tram, metro, dienstregeling, halte, station, treinkaartje, OV-chipkaart. Foldermaterialen kunnen worden afgehaald bij het loket van de NS of van het vervoerbedrijf in de regio. Op pagina 40 staat een lijst met websites waarop contactgegevens van deze vervoersbedrijven staan, Doe-opdracht voor de leerlingen Laat de leerlingen werkblad 1 maken. Hierop staat een aantal foto’s van vervoermiddelen en zaken die te maken hebben met het openbaar vervoer. De opdracht is ‘Schrijf de juiste woorden onder de afbeeldingen’.
Les 2: In de bus, tram of metro Doel van de les:
De leerlingen kennen een aantal basishandelingen die horen bij het reizen met de bus, met de tram of met de metro
Indeling les:
Terugblik vorige les Leergesprek handelingen Naspelen reis met de bus of tram Maken werkblad 2
Materiaal voor de les:
Stoelopstelling in de klas Werkblad 2
Opdracht voor leerlingen: De leerlingen nemen actief deel aan de leergesprekken De leerlingen maken een ‘proefreis’ in de klas De leerlingen maken na de leergesprekken werkblad 2
Lesopening Start de les met een korte terugblik op de vorige les. Vorige keer is ook de bus ter sprake gekomen. In deze les wordt het reizen met de bus verder behandeld.
Wat komt er allemaal kijken bij het reizen met het openbaar vervoer? De leerlingen hebben al enig idee; in deze les wordt het concreet. Leg de leerlingen de volgende situatie voor: stel dat je weet welke bus je wilt nemen, dan ga je naar de halte en wacht op de bus. En dan? Laat de leerlingen in een kringgesprek verschillende stappen noemen en schrijf deze op het bord. Als de lijst volledig is, wordt de reis nagespeeld. Naspelen busreis In een toneelspel wordt een reis met de bus nagespeeld. De leraar/docent is de buschauffeur, een leerling is de reiziger. Het spel begint op het moment dat de leerling bij de halte staat en de bus komt aanrijden. De volgende vaardigheden worden geoefend: • Het aanhouden • Het instappen • De begroeting van de chauffeur • Het inchecken met de OV-chipkaart of een vervoerbewijs kopen • Het gewenste gedrag vertonen in de bus, tram of metro: netjes gaan zitten, rustig of zachtjes praten, verboden te roken, eten bewaren voor later, laat het netjes achter bij het verlaten van de bus, tram of metro. Wat doe je als er een ouder iemand binnenkomt of iemand met krukken? • Goed opletten waar je bent
Handleiding leerkracht 9
• Het op tijd laten stoppen met de stopknop • Het uitchecken met de OV-chipkaart • Uitstappen. Kijk heel goed uit met uitstappen en wacht met oversteken totdat de bus, metro of tram weg is, zodat je goed zicht hebt op de weg en de weggebruikers. Situaties tijdens de reis Het spel kan enkele keren worden gespeeld. Bij de volgende keren wordt er een situatie aan toegevoegd. Een aantal voorbeelden: wat doe je als… • je er achter komt dat je je bus hebt gemist? • je ontdekt dat je in de verkeerde bus zit? • iemand je vraagt of dit de bus naar het station is? • je de stopknop te vroeg hebt ingedrukt? • je bent vergeten om de stopknop in te drukken? • je niet meer weet bij welke halte je eruit moet? Hoe vraag je dan hulp aan de chauffeur? • iemand aan je vraagt of je met hem meegaat om bijvoorbeeld een hamburger te eten?
chaffeur
Handleiding leerkracht 10
Voertuigen Bij ieder soort openbaar vervoer hoort een bepaald voertuig. Het verschil tussen trein en bus is duidelijk. Een sneltrein is weer anders ingericht dan een stoptrein; bijvoorbeeld meer zitcomfort. Dat verschil bestaat ook bij bus (stadsbus of interliner) en tram (tram en sneltram). Bij de inrichting van het voertuig gaat het om comfort om te zitten, plek om te staan of bagage kwijt te kunnen en om het goed kunnen in- en uitstappen makkelijk gaat; ook voor mensen met een beperking of boodschappenwagentje. Ook kan er sprake zijn van de inzet van buurtbussen (8 plaatsen geen staanplaatsen) of worden er op sommige trajecten kleinere bussen ingezet (met bijvoorbeeld 20 zitplaatsen). Iets om rekening mee te houden met het plannen van een reis. Doe-opdracht: vul de werkbladen in De leerlingen maken werkblad 2. Werkblad 2 is een striptekening, waarbij de plaatjes in de verkeerde volgorde zijn geplaatst. Er zijn drie werkbladen. Een werkblad bus, tram en metro. Afhankelijk van de ligging van de school kan een keuze gemaakt worden welk werkblad wordt gebruikt.
WERKBLAD 1
HET OPENBAAR VERVOER
VERVOERMIDDELEN • Hieronder staan foto’s die allemaal te maken hebben met reizen. Zet onder elke foto welke manier van reizen op het plaatje staat. • Kies tussen: • taxi • tram • auto • bus • fiets • trein • lopen
.................................. ................................. ................................................ .........................................
5
6
7
.................................. ................................. .................................................
Werkblad 1
HET OPENBAAR VERVOER
WERKBLAD 1
OPENBAAR VERVOER Bij het openbaar vervoer horen heel veel verschillende dingen: bussen, treinen, maar ook haltes, kaartjes en gebouwen. Zet onder de volgende afbeeldingen wat op het plaatje staat. Kies tussen: • OV-chipkaart • eenmalige OV-chipkaart • treinstation • bushalte • buschaffeur • kaart met alle buslijnen
187
Noor
dzee
kana
al
Kennemer Gasthuis
Santpoort
Noor
Santpoort Zuid
dzee
kana
al
Spaarndam
Bloemendaal
Bloemendaal
’t IJ
Overveen
Overveen
Haarlem
Sloterdijk
Halfweg
ZwanenburgHalfweg
Haarlem Spaarnwoude
Zwanenburg
Centrum
Centraal Station
Zandvoort
Geuzenveld
Slotermeer
Haarlem
Zandvoort
Kennemer Gasthuis
Aerdenhout
Bentveld
Sint Lucas Andreas Ziekenhuis
Schalkwijk
Amsterdam
Amsterdam Lelylaan
HeemstedeAerdenhout
Slotervaart
Osdorp
Antoni van Leeuwenhoek
Heemstede Vijfhuizen
Nieuw Sloten
Slotervaart
Sloten Badhoevedorp
Spaarne Ziekenhuis
5524
Hoofddorp
Olympiaweg
5830
5725
Ouderkerk a/d Amstel
5840 5825 5724
Oude Meer
De Hoek
Weesp
5836
Bovenkerk
5734
5733
Beinsdorp
Hillegom
5846
Arnoud
Oosteinde
De Hoek
Nieuw-Vennep
187
Naarden-Bussum
5735
Nigtevecht 5743
Winkelcentrum Getsewoud
Vreewijk
5643
Brink
Aalsmeer
5754
365 365
Rijsenhout
Nieuw-Vennep
5466
R o n d e H o e p s p o l d e r
5834
5744
Zuiderdreef
5556
Noordwijkerhout
Weesp
Driemond
5633 5534 5546
Muiderberg
Bijlmer
Luchthaven Schiphol
Weeresteinstraat
5566
5820
AmsterdamZuidoost
Duivendrecht
Schiphol
Hillegom
De Zilk
RAI
VU Medisch Centrum
Amstelveen
5536
De Zilk
Zuid
Haarlemmermeerpolder
5623
Bennebroek
Vogelenzang
Nieuwe Meer
Bussum-Zuid
Ankeveen
plassen 5856 5847
5835
Groote poel
Lisserbroek
Lisse
Nederhorst den Berg
Nes a/d Amstel
Brugrestaurant
5544 Vuurtorenplein
Bussum
Ankeveense
Abcoude
Abcoude
5844
5555
5866
5745
Baambrugge
5753
Horstermeer
v.d. Mortelstr. Anna Blamandreef
Bollenbad
187
5653
Sassenheim
30 31
Leimuiden
5465
5446
Rijnsoever
30
57
50
30 31
1 22
2
Leiden
444 44 90 43 444 v. Oldenbarneveltweg
44
444
43
Scheveningen Haven/Strand
4 44 38 5 90
Zoeterwoude-269 Rijndijk
400
45
5423
Voorschoten
Wilnis
0
Zoeterwoude-Dorp
400
Zoeterwoude Dorp
2
Zevenhoven 5953
Woubrugge
Kruisweg
Aardam RK Kerk
5473
Het Oude Ambacht Herenhof
Woerdense Verlaat
Meeuwenlaan Slikkendam
Ridderveld
Eisenhowerlaan
Nieuwkoop
A. Schweitzerbrug
Aarlanderveen
Flat Meerzicht
Koudekerk aan den Rijn
5943
5973
Rijnhavenkade Centrum Hoge Zijde
Europalaan
Alphen aan den Rijn
Beerendrecht Alphen a/d Rijn
Kerk en Zanen
5963
Nieuwkoopseweg
Rijnhaven
De Bonte Paal
Weidedreef
Kockengen
5472
5933
5947
3
5937
5927
Westbroek
Maarssen 5925 126 Maarssen NS
5910 5915
Haarzuilen
Zegveld Hoek
Kamerik
Weipoort
Zuidbuurt
5923
Kanis
Meije
5180
5457 400
45
22 Duinzigt
5935
5944
Noorden
Ter Aar
Kerkweg
5443
176
Kerk
Papenveer
HazerswoudeRijndijk
176
176
Starrenburg
5 Starrenburg
Noordeinde 5863
Sluispad
Potgieterlaan/ Gemeneweg
Kniplaan
46
Kerkehout
169 186-187
176 Zoeterwoude A4 P+R
44
22 Oude Waalsdorperweg
5462
Heineken
5452
Bijdorp
45 46
Karel Doormanlaan
43
Meerburg
Brahmslaan
Boschgeest
5414
Den Haag
11
2 Oranjewijk
186-187 269
46 Vlietwijk
Bloemenwijk
5
1 9 21 23 Scheveningen Noorderstrand
Scheveningen
269
3
Zilverfabriek Vlietwijk Nieuw Voordorpstraat
Nassauwijk Centrum
Voorschoten
38
44
Ziekenhuis
2 169
4
Adegeest
5424
6
43
Kerkstraat
RK Kerk
Van Fenemalaan
183
1 2 Alrijne
Leiderdorpse Brug
1
Leiden Lammenschans
5433
44
Wildrust
De Kievit
1 183
2
4
Fortuinwijk
182
2
182
Tuinstadwijk
3
5
3
5
5957
Langeraar
5463
Hoogmade 365
Leiderdorp
183
6
De Kooi
269
Centrum Korevaarstr.
Haagwegkwartier
De Vink
Leiden
Weyermanstraat Deijleroord
365 56
3
1
4 Zuid-West
Leyhof
6 183
6 1
Boshuizen
2 3
6
5444 365
Leiden Centraal
221
5
2 1
De Vink 1
56
3 4 LIJNNUMMERS ZIE LEGENDA
43 wijk LUMC
Hoge Mors
5444
43 385 386 Maaldrift
De Hoef
Nieuwveen
Rijnsaterwoude
Braassemer meer
5464
5954
5453
Lage Mors
43
Haagse Schouw
Tienhuizen
43
Paardebrug
RK Kerk
4
3
3 Merenwijk 4 Merenwijk
Pesthuis57
37
Universiteitsterrein
5434
44
5958
56
510
50
Alrijne Ziekenhuis
5445
Wassenaar
Duinrell 44 444
Loenen
50
Marelaan 57
Rijpwetering
Oud-Ade
Oegstgeest 186-187
386
37 250 386 854
90
90
Warmond
186 187 386 Haaswijk 57
Frederiksoord
21
Oud Rijnsburgerweg
Mijdrecht
Roelofarendsveen
Baan
Haaswijklaan
5455 20
37
38 5
5945
Stationsstraat
Plassen
5454
57
250 854 Noordeinde
Rijnsburg
Boslaan 37
38
Valkenburg
Hilversum
Kortenhoef
5955
5855
Vinkeveen
Vrouwenakker
5664
Kager
50
21
37
Sandtlaan
38 Molentuinweg 90
5436
5435
250
20
221
221
38
Katwijk
1
5456
’t Heen
5654
Oude Wetering
854
37
Raadhuis Duindoornlaan Drieplassenweg
38
Nieuwe Wetering
30
385
90
Vreeland
plassen
Waverveen
5854
5853
Kaag
164 Station Sassenheim Sassenheim
90 Biltlaan
37 Rijnmond 31
Loenersloot
5752 Burg. Bakhuizenlaan
Lisserweg
Buitenkaag
31
37 38 Vuurbaak
5956
Vinkeveense Amstelhoek
Schoutenlaan
Voorhout
Voorhout Nagelbrug
90 385
De Kwakel Kudelstaart
Abbenes
Boekerslootlaan
De Willem v.d. Bergh
Estec
’s-Graveland
Uithoorn De Kuil
Westeinderplassen
5554
Lijnbaanweg
Noordwijk
365 365
Zwammerdam
5914
Vleuten
5159
Duttendel
..................................................... ................................................... ........................................ GGZ Rivierduinen
Duinzigt
Ziekenhuis Bronovo
421
Erasmusplein Moerwijk
4
Bouwlust
Zichtenburg
Lozerlaan
51 In de Bogaard
16 17 Wateringen
3
Voordijkshoorn
35
32
Kijckerweg
Schipluiden
De Lier
Jogchem van der Houtweg
33
Westpolder
BERKEL WESTPOLDER
174
Berkel Westpolder
Bolwerk
Delft
Rodenrijs
al
Polsbroek
B
170 173 B
Ho
174
Beneluxhaven
Dintelhaven
5447
streekvervoer buiten Haaglanden Brielle (met lijnnummer)
ven
50 182
250
269
400
510 2
3
Botlek
Den Haag
38
Leyenburg
56
183 365
854 4
Geervliet
26
6
21
23
PERNIS
3 55
37
74
421
69 Pernis
4 70
Delft
Prins
30
n Friso
have
1 37 60 TUSSENWATER
32
33
51
55
61 5316 62
64
19 40
ven
174
21 24 De Esch
E
Zuid
Rivium Schaardijk 95
B 36
38
51 64
53
54
126
C
226
67 Charloise Poort
Naaldwijk
Vreewijk
44 64 66 67 68 69 Maasstad Zuider 70 72 73 75 76 77 Zuidplein Lombardijen
(begin/eind-)halte voor de SLINGE volgende lijnen: Zuidwijk31 30
34
32
33
Rijswijk
78 79 80 Hoogvliet Metro 79 Meeuwenplaa
Deze kaart is een uitgave van Veolia. De kaart is met de meeste zorg samengesteld. Aan deze kaart kunnen geen Rhoon Poortugaal rechten worden ontleend. RHOON
17
18 50
23 51
Dorpzicht
Portland
Portland
Smitshoek
Nieuwland
Carnisselande
Paddewei
Veiling ZHE
Dierenstein
CentrumNoord Barendrecht
Zijderveld
Lek
Langerak 5174
Schoonrewoerd
Meerkerk
5322
5166 5384 5194
1 5 94 1 3 8 9 5 1 96 3
5 246
187
De Bongerd
Hei- en Boeicop
Groot Ammers
5343
97
5
Ridderhaven
30 52
182
183
Nieuwpoort
Krimpenerhout
Boezemweg
Ridderkerk
Korte Baanstraat
Lek
Goudriaan
5374
Streefkerk
5376
Schuwacht
Ottoland
5184
5364
Centrum
Nieuw Lekkerland Brandwijk
Kinderdijk
Hoornaar
5354
290
Spinozastraat
5366
Alblasserdam
5165 5344
5334
Leerbroek
5155
Noordeloos
Lekkerkerk
5333
Tiendweg Noord
Slikkerveer
Station Lombardijen
(begin/eind-)halte voor de volgende lijnen:
36
29
5144
5154
Ammerstol
5353
Krimpen a/d Lek
Beverwaard
Ikazia Ziekenhuis Erasmus MC Daniël den Hoed
Pendrecht
21
A 24
92
5324
182 184 187 246 290 Busstation
(begin/eind-)halte voor de volgende lijnen:
Stormpolder 96
Nieuwe Maas
IJsselmonde
POORTUGAAL
HOOGVLIET
19
ParkShuttle
5314 MAASHAVEN
143 144 145
Centrum
rixha
62 79 Poortugaal
69
2 Charlois
n
es Beat
rieth (begin/eind-)halte voor de aven volgende lijnen:
50
Hoogvliet 71 72
165 170 173 177 400
5247
industrie, sportpark, begraafplaats
Schiedam
Joha
Prins
StationPr. Marg
C
(begin/eind-)halte voor5326 de volgende lijnen:
31 Hartelkanaal 35 36
186 187
bebouwing, binnenstad, toekomst. beb., bijz. gebouw
en
Zoetermeer Centrum West
(begin/eind-)halte voor de volgende lijnen:
4
doorgaande lijnen
1
mhaven
.B O O GERDWE G
G.J .V .D
21
37
45 169
43 57
20
31
30
221
D
RIJNHAVEN
aven
Maash
halte knooppunten ZUIDPLEIN
96
CapelleWest
Feyenoord 66 Feijenoord
WILHELMINAPLEIN
Rijnhaven
2
eha
45
s
77 ss Rotterdam
5 19
6
5 Sein
24 381 386
44
7
47 Noordereiland
Waterbus 7 Willemsplein
aa eM
Charlois
Ameide 5164
Bergambacht Loetbos
l
a/d IJssel
LEUVEHAVEN
Euromast
uw Nie
Charlois 70
Heijplaat
Lexmond
Lopikerplein
Gelkenes
Burg. Neetstraat
Hollandse IJs s e
Krimpen
EENDRACHTSPLEIN
Erasmus MC
COOLHAVEN
Middelwatering
3
2 16
380
444 Heenvliet
DIJKZIGT
Middelland
Delfshaven
72 Sluisjesdijk 68 RDM Campus Waalhaven
C
CAPELSEBRUG KRALINGSE ZOOM
5147
Tienhoven
5156
Ouderkerk a/d IJssel
Oostgaarde
DE TERP
C CAPELLE CENTRUM
SLOTLAAN
C
B
A
Havenziekenhuis
3 19 2 9 98 92 2
E 22
90
383 385
DELFSHAVEN
54 De Gorzen
halte knooppunten
Pernis
C
umhav
5163
Cabauw
Berkenwoude
5332
a/d IJssel
IJsselland Ziekenhuis
SCHENKEL
B
VOORSCHOTERLAAN
OOSTPLEIN
BLAAK
Jaarsveld Gemeentehuis/ Provinciale weg
Cabauw
5363 Albert Plesmanstraat
Schoonhoven
Capelle
Oosterflank PRINSENLAAN
A
C
B
A
GERDESIAWEG
E
5134
Lopik
Dorp
Vlisterstee
5372
5331
Blaak
BEURS
C
B
A
De Gorzen
Schiedam
Petrole
D
C
B
183
4 18 43
46
4 23 42 Marconiplein MARCONIPLEIN
VIJFSLUIZEN
A
5300
Vlist
63 64 v. Duvenvoordestr.
Uitweg 5143
Dorp
Mr. Kesperplein
Kralingen STADHUIS
Nieuwe Westen
145
28 382
5257
ziekenhuis, politiebureau, VVV-kantoor, camping
126
126 Vlaardingen Oost
57 Westerhoofd
en
17
Vierpolders
kerk, kasteel, molen, watertoren
5319
C
Oostwijk
Vlaardingen Centrum
3 km
Stolwijk
5342
Henri Dunantplein
Plas
5311
4 7 8 20 21 23 24 25 33 38 40 44 D
Rotterdam Centraal
40
126
Liesveldviaduct Centrum
Vettenoordse polder
Het Scheur
halte knooppunten
hav
3
6 9 15 Zwartewaal
Tram- of buslijn RET stadsvervoer
5286 zone met zonenummer
126
5329
1:65.000 56 Station Vlaardingen West
0
5337 Centraal Station
(begin/eind-)halte voor de volgende lijnen:
Rotterdam CS
E Blijdorp Blijdorp
A B
Kralingse
Rotterdam
CentrumNoord
BLIJDORP
8 Spangen
143
ven
aven
Nieuwenhoorn
as
Albl
5356
Oud Alblas
6
5169
Leerdam
Nieuweland
5176
Asperen
6176
........................................................ .................................................. .......................................... bos / park, groot watervlak, kanaal
ZALMPLAAT
C•ARTOSTUDIO2015©
SPIJKENISSE CENTRUM
11 Metro Centrum
5318
Spui
Oud-Beijerland
Simonshaven Zuidland Nieuw-Beijerland
5348
ud
e
Ma
17 183 184
Station Barendrecht
Molenvliet
Oranjewijk
Rijsoord 31
5328
Giessenburg
Giessen-Oudekerk
5385
Hendrik-Ido-Ambacht
Heerjansdam
as
Wijngaarden
Barendrecht
Heinenoord
Hekeling
Werkblad 1
182 25
Oudenhoorn
Stellendam
182
Buitenoord
Carnisselande
O
5336
ede
182
79 Delta Psych. Centrum
Ruwaard van Putten ziekenhuis
HEEMRAADLAAN
DE AKKERS
rd
Spijkenisse
o
Abbenbroek
5266
Hellevoetsluis 5276
No
7466
metrolijn RET met halte Tram- of buslijn HTM stadsvervoer veerpont
niëha
Eem
E
Westwijk
Vlaardingen West
Leiden Britan
meer
(begin/eind-)halte voor de volgende lijnen:
spoorlijn met station(snaam)
1e Petroleumh
4
Den Haag Centraal Station
halte in dienstregeling halte voor zonegrens halte op zonegrens
en
5414
5339
halte knooppuntenRozenburg
eindhalte
nshav
32 Overschie
Brielse
Overstaphalte voor aansluitende bussen
St. Laure
BLAAK
22 Duinzigt
5287
Rockanje
Tinte
Prins Alexander
Rotterdam Noord
38 Crooswijk
Abtsweg
Spangen
C
B
A
el
Schollevaar
141
bundel van meer dan drie lijnen (met halte en éénrichtingspijl)
2
Overschie
B
Schiedam Centr. Schiedam Centrum
Oud Mathenesse
TROELSTRALAAN
140
36
5347
buurtbus
Busstation
Delft
Indische Buurt
36 126 226
SCHIEDAM CENTRUM
PARKWEG
Nieuwland
Vlaardinger Ambacht
36
38 51 53 54 A
36
Vlietland Ziekenhuis Schiedam Nieuwland
36
226
126 226
3e Petroleu
174
Oostvoorne
226
Vlaardingen
126 226 36
Station
Maassluis
35 174 Station Noord
40
32 Overschie
226
Viaduct
Maassluis
Rotterdam Alexander OOSTERFLANK
8 Kleiweg
De Lugt
Spaanse Polder
121 Hof van Spaland 24 Holy 36
Station West Maassluis-West
7e Petroleumhaven
IJss
Franse Kade
Nieuwerkerk a/d IJssel 30 Schollevaar
Capelle Schollevaar
St. Franciscus Gasthuis
42 Bedrijvenpark Noord-West
Kethel
5327 Holy
al
haven
ven
elha
na
5267 RandstadRail
E
40
5349
ka
Holy Noord 56
Maasland
126 226 Einthovendreef
nd
4
57 Holy-Noord
Commandeurskade
Stadsmolen
la
reguliere lijn (met halte uit dienstregeling,lijnnr. en éénrichtingspijl)
32
5277
se
Krimpenerwaard
Nieuwerkerk a/d IJssel
5321
GRASKRUID
MELANCHTHONWEG
5315
36
Stellingmolen
Ca 5357
Legenda
Kruiningen
Chemie
Hart
5e Petroleumhaven
aven
ssipih
Missi
Eindhalte
A
Ommoord
ALEXANDER
33 Rotterdam Airport
Spaland
21 51 53 121 Woudhoek
33
’t Woudt
A
Bergse Dorpsstraat 174
33
n
Lageweg
Ringvaarthal/NS
Zevenkamp
BINNENHOF
4 Molenlaan
MEIJERSPLEIN
Luchthaven Rotterdam
5377
Oostvoornse Meer
5310
Meijersplein 33
B
ROMEYNSHOF
Burg. F.H. van Kempensingel
25 Schiebroek Schiebroek Hofwijck
lla
DE TOCHTEN AMBACHTSLAND NIEUW VERLAAT HESSEPLAATS
Hillegersberg
174
40
Lopikerkapel Industriewe
5153
5362
NESSELANDE RODENRIJS
5325
De Zweth
Lickebaertshoeve
5137
Vianen
Café van Vliet
Polsbroekerdam
5162
Gouderak Essendreef
KVT
5449
Kwakelweg
o
5152
Busstation Lekbrug 65
Moordrecht
Nesselande
E
36
33
Verkadestraat
4e Petroleumhaven
Benschop
Haastrecht
el IJss he sc nd lla
5172
174
5320 Boterdorpseweg
Maasdijk
5367 haven
6e Petroleum
Overwaard
5142 5132
Dorp
5341
Bergschenhoek
Berkel en Rodenrijs
40
33
Beerkana
5460
173
Veld en Beemd
170 173
Oude Leede
5161
Lopikerwaard
5361 Stolwijksluis
Hoekeindsebrug
484
69 Technopolis
Molenwal
Hekendorp
173
Hoekeindseweg
174
173
Technopolis
Delft Zuid 64 60
62
Hoofdstraat
GroenteVeiling Westerlee
5448
n
St. Petrus
51 64 65 104 Stadscentrum 605 105 195 104 283 Binnenstad
5171
Gouda Goverwelle
Zevenhuizen 170
PIJNACKER ZUID
174
484
60 64 Tanthof 1
5118
Nieuwegein
IJsselstein
Oudewater
Gouda
Gouda
173
Bleiswijk
Noordpolder
E 484
174
37
Ruyven
Delfgauw 37
69
5122
5141
5151
5351
Groene Hart Ziekenhuis
173
484
484
5420 484
Korenmolenweg
Klapwijk
Pijnacker
484 Delfgauweseplein 484
Emerald 37
Achtmanstraat 174
5131
Montfoort
Driebruggen
Coenecoop
Goudse Poort
55
Delfgauw
55
TNO
Keizerrijk
Plassen 5470
Zuidplas
Sterrenlaan
Delftech
Tanthof Oost
62
Tanthof West Abtswoudsepark
Reeuwijk-Brug
Station Centrum
Zuidplas Centrum
Mammoet
484
61 IKEA Nassauplein
69
TU
60
Haven Voorhof 40 Jan Campertlaan 174
Hodenpijl
Gemeentehuis
5168
Reeuwijkse
Reeuwijk-Brug
Kerkweg West Waddinxveen
5450
383
382
al na Ka
Hoek van Holland Haven
8e Petroleumhaven
Europahave
Centrum
173 177
Veiling Bleiswijk
173
64 Camping
37
Wippolder
5426
64
Stefanna 62
V. d. Slootsingel
Lierhand
Moerkapelle
177 383
Zoetermeerselaan
382
55
64 Olof Palmestr. 60
TU-Aula
33
32
Voorhof 62
32
32
5387
37
Reinier de Graaf Gasthuis Buitenhof 62
5437
32 33 36
Werner von Siemensstraat
74
5330
Zuidpoort
Delft Station Delft Westerkwartier
62
33
32
Manege
Naaldwijk
Kruisbroek
De Hoekstee
173 177
Lansinghage 74
Lansinghage 74
5430
Transferium Westraven
e w ou
Zuidweg
Heenweg
Hoek van Holland Haven
LIJNNUMMERS ZIE LEGENDA
Hof van Delft
33
’t Woudt
5000
Achthoven
5191
5369
Waddinxveen
G
31
Heenweg
Schelpweg
Hoek van Holland Strand
Groot Genoeg
’t Woudt
Nieuwe Plantage 61 51
61
Hoefslagendreef
Den Hoorn
R.K. Kerk Hof van Delftstraat My Home is My Castle 32
5439 FloraHolland
30 31 32 33 34
v. Adrichemstraat
Woudselaan
37
30 FloraHolland
36
Busstation Pijletuinen Pijle Tuinen
Utrecht CS
116 117 128 145 180 195 245 285 295
5112
Waarder Reeuwijk-Dorp
Staringlaan
Waddinxveen Noord
Zilverstraat
170
WKC De Vlieger 71
27 Langerak
Laan van Rapijnen
Oosterheem
4 Zoetermeer Javalaan
Hoornerhage
PIJNACKER CENTRUM
Wateringseweg
Kuyperwijk 61
37
Westlands Museum
Nederhof 36
36 31
Opstal
5438
Station
Zoetermeer WKC Rokkeveen Rokkeveen Oost 71 72 72
Utrecht
Langerak
Damzigt 145
165
177
Zijdeweg
Paul Steenbergenlaan
R.K. Kerk
Kwintsheul
Nieuweweg
31
Naaldwijkseweg 31 35 Maasdijk
Palenstein
Van Galenstr. Zoetermeer Oost
Driesprong
55
27
Boekbinderslaan
De Meern De Meern Zuid
Oosterheem
V. Aalstln.
Dorp
71 72 Delftsewallen
E
484
5111
Veldhuizen
Middelland
Gouwe
5428
30
Honselersdijk
34 35
35
Zoeterhage
52 Mandelabrug Station NS
484
Molenvliet
route ma/vrij spits
5121
173
Rokkeveen West
15
60
Waterviolier
GGZ Delfland
Molenvlietbrink
5160
Broekvelden
Linschoten
De Bras
Indische Buurt
5120
Waterrijk
Hofpoort
Willem Dreeslaan
Palenstein
3 Dorp
Driemanspolder
71 72
NOOTDORP
60 Nootdorp
484
Stadhuis
Driemanspolder
Viaduct Viaduct Afrikaweg Afrikaweg
Harmelen Eikenlaan
Israëllaan Molenvliet baan
3
LIJNNUMMERS ZIE LEGENDA
3
Craeyenburg
60
51
Wateringen
Papelaan 31
's-Gravenzande
Hoek van Holland
484
Nootdorp Centrum
Voorweg
Meerzicht
Meerzicht
Defensie ’t Haantje
Parijsplein
Suydervelt
165
381 382 383
Zijde
165
4
5441 Seghwaert
Zoetermeer Centrum-West 3 4
5431 50 52 380
Zorgcomplex IPSE De Bruggen
60
5416
Steenvoorde 30 37
30 Laan van Ypenburg
30
Strijpkade Laan van Wateringse Veld Plein
Rotonde Houtkade E
Nootdorp
5421
50
51
Schaapweg
Hoge Veld
21 25
Dr. Weitjenslaan
Poeldijk 36
3 4 E
Ypenburg
484 Weidevogellaan
30
Ypenburg
52 Rijswijk Station
37 Vrederust
50
30
PlaspoelRijswijk polder
50
18 De Schilp
Carry v. Bruggenhof
Vrederust 9
Vrederust
52
Patentlaan
Paterswoldestraat
4
Veiling
5429
35
Burg. Kampschoërstraat Vlotlaan
30
30
Station Ypenburg
52
Attractiepark Drievliet
Laan van ’s-Gravenmade
30
Guntersteinweg
37
Melis Stokelaan
Berestein
36 De Uithof
35
Diakonessenhuis
Rijswijk
50
Boskoop
Boskoop
380 381
Schweitzerlaan
Westdam
5150
Nieuwerbrug
380 381
165
Dijkmanschans
Leidsewallen
Staatsliedenkwartier
Schilderskwartier
Bodegraven
5471
Seghwaert
400
Westerpark 3 4
70
WKC Noordhove 70
De Leyens
De Leyens LangeLand Ziekenhuis
Buytenwegh
30 LEIDSCHENVEEN
Benthuizen
Noordhove 3
Meerpolder
Snowworld
Leidschenveen
380 381 382 383
51
Paul Captijnlaan
34
34
FOREPARK
Buytenwegh
Voorburg
Moerwijk
Morgenstond
2
Parnassia
De Tol
Westerhonk
Ter Heijde Duinstraat
Zwartenhoek
Emmaplein
51
50
Haga Ziekenhuis
36
35
Houtwijk
Haegheflor 421
31
Monster Westlandse Druif
31 35 36 37 Leyenburg 421 6
Leyenburg
31 421 Arnold Spoelplein
Kraayenstein
Zoetermeer
5411
45
26 28 Voorburg Station
Binckhorst
5140
5170
5451
5461
Laakkwartier
5130
Woerden
Gelderswoude
5442
400
165
Voorburg
45
380 381 382 383
5400
Dorp
Stompwijk
LeidschendamZuid
LEIDSCHENDAM VOORBURG
Den Haag HS
Schilderswijk
Zuiderpark
Stompwijk
45
De Rietvink
Leidschendam
Damlaan
45
Haagse Markt
Buitentuinen Loosduinen
Loosduinen 3
31
Raadhuiskwartier
46
46
H
Begraafplaats Ockenburgh
Dorestad
25
50
51
4
46
’t Lien
Leidsenhage
Essesteijn
HazerswoudeDorp
GGZ Rivierduinen
46
De Heuvel
Mariahoeve
VOORBURG ’T LOO
LAAN VAN NOI
Van Heurnstraat 46
50 51 Grote Markt
3
Vruchtenbuurt
Waldeck
Ockenburgh
24
5413
Bezuidenhout
Beatrixkwartier
Binnenhof
3 4
MCH Westeinde
5419 Bohemen 23 24 26
De Zijde
2 19
Leidschendam Leidsenhage
Station Mariahoeve
Carel Reinierszkade E 3 4
Laan van NOI
44
LIJNNUMMERS ZIE LEGENDA
Den Haag Centraal
Bomenbuurt
Bloemenbuurt
Kijkduin
Leidschendam Noord
MCH Antoniushove
Mariahoeve
44
43
43
Centrum
Haga Ziekenhuis
Duivenvoorde 6
Zuidwerflaan
18 Clingendael 444 Louwman Clingendael 86 Museum 5 38 90
Benoordenhout
Statenkwartier
Vogelwijk
d
5410
17
Statenkwartier
12 22
Duindorp
Zwijdrecht
5375
Papendrecht
5365
5175
6186
WERKBLAD WERKBLAD2d 2b 2c 2
HET IN DEOPENBAAR BUS VERVOERBEDRIJF
INGRID IN DE BUS Hieronder zie je Ingrid en die gaat met de bus reizen. Wat hoort bij welk plaatje? Knip de plaatjes van werkblad 2 uit en plak ze op in de goede volgorde.
Werkblad 2
WERKBLAD WERKBLAD2d 2b 2c 2
HET IN DEOPENBAAR BUS VERVOERBEDRIJF
IN DE BUS Plak hier de foto's op de goede volgorde.
1. De bus aanhouden.
2. Instappen en inchecken.
3. Gaan zitten.
4. Op het knopje druk-
5. Uitchecken met de
6. Uit de bus stappen.
ken om bij de volgende
OV-chipkaart.
Handleiding leerkracht Werkblad15 2
WERKBLAD WERKBLAD2d 2b 2c 2
HET IN DEOPENBAAR TRAM VERVOERBEDRIJF
INGRID IN DE TRAM Hieronder zie je Ingrid die gaat met de tram reizen. Wat hoort bij welk plaatje? Knip de plaatjes van werkblad 2 uit en plak ze op in de goede volgorde.
Handleiding leerkracht Werkblad17 2
WERKBLAD WERKBLAD2d 2b 2c 2
HET IN DEOPENBAAR TRAM VERVOERBEDRIJF
IN DE TRAM Plak hier de foto's op de goede volgorde.
1. De tram aanhouden.
2. Instappen.
4. Gaan zitten.
5. Op het knopje drukken om bij de volgende
7. Uit de tram stappen.
3. Inchecken met de
6. Uitchecken met de OV-chipkaart.
Handleiding leerkracht Werkblad19 2
WERKBLAD WERKBLAD2d 2b 2c 2
HET IN DEOPENBAAR METRO VERVOERBEDRIJF
IN DE METRO Hieronder zie je mensen die met de metro gaan reizen. Wat hoort bij welk plaatje? Knip de plaatjes van werkblad 2 uit en plak ze op in de goede volgorde.
Werkblad 2