Bouwbedrijf mei 2018

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

Bouwbedrijf

MEI 2018 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

RELANCEWET GOEDGEKEURD

Belangrijke lastenverlaging voor bouwbedrijven

ENERGIECONGRES VCB

Het verslag

GEBREK AAN INGENIEURS

Bouw trekt aan alarmbel

DOSSIER

VRAGEN OVER DE GDPR?

DE CONFEDERATIE STAAT U BIJ

/confederatie.bouw @Confedbouw

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

Buitenwerkers

lopen vier- tot vijfmaal meer risico op

huidkanker

VOORKOM VERBRANDING en smeer je huid in met:

50+

Dreumex Sun Protection Foam SPF50+ √

Gemakkelijk aan te brengen en te verdelen

√

Zeer zacht en trekt snel in, niet plakkerig

√

Bevat geen parabenen, parfum en kleurstoffen

√

Geschikt voor alle huidtypes (ook geschikt voor behaarde gedeelten van de huid)

www.dreumex.com

EDITO

De conjunctuur is goed, maar beroepsactie en waakzaamheid blijven nodig

H

et ondernemersvertrouwen is vandaag veel groter dan het gemiddelde van de voorbije tien jaar. Onze sector profiteert mee van het verbeterde economische klimaat, dat onder meer leidt tot een toename van de werkgelegenheid en een stijging van het beschikbare gezinsinkomen.

Er blijft nog veel te doen, maar onze beroepsactie werpt vruchten af.

De bouw profiteert duidelijk ook van een aantal factoren die zijn activiteit bevorderen, zoals de lage hypothecaire interesten, de hogere kwaliteitseisen gesteld aan woningen, de stevige investeringen in niet-residentieel vastgoed en vanzelfsprekend ook de komende gemeenteraadsverkiezingen, die een toevloed van werken in de burgerlijke bouwkunde met zich meebrengen.

De Confederatie is natuurlijk verheugd over de situatie, en wil deze zo lang mogelijk in stand houden. Ze tracht de factoren die een positieve invloed kunnen hebben op de bouweconomie, voor de lange termijn te consolideren.

In het licht van het voorgaande zijn we vrij tevreden over de bereikte resultaten.

De regering heeft een taxshift ingevoerd, de vennootschapsbelasting hervormd en de sociale lasten voor de bedrijven verlaagd. Het zijn stappen in de goede richting. In de bouwsector zal de lastenverlaging zeer aanzienlijk zijn, zeker vanaf het jaar 2020. Ze zal de competitiviteit van onze bedrijven in de concurrentiestrijd met het buitenland een stuk versterken.

Ook op het vlak van de btw beginnen onze beroepsacties vruchten af te werpen, onder meer wat betreft de verlaagde btw voor afbraak gevolgd door heropbouw tot woning. De parlementaire commissie Financiën heeft ons recent ondervraagd over de uitbreiding van deze verlaging van de huidige 32 steden en gemeenten tot het hele grondgebied, en over de verkoop van deze woningen.

In de toekomst zal de verhuur van nieuwe gebouwen voor professionele doeleinden trouwens onder de btw-regeling vallen. Daardoor kan men gebruik maken van de aftrek en de recuperatie van de btw, wat gunstig is voor vastgoedinvesteringen.

Ten slotte heeft de regering het Nationaal Pact voor Strategische Investeringen goedgekeurd. In 2018 is er € 400 miljoen uitgetrokken voor de renovatie van overheidsgebouwen. Maar we zullen in de komende maanden actie voeren om daarbovenop concrete engagementen te bekomen, met het oog op een sterke, structurele relance van de overheidsinvesteringen in bouwwerken.

Zeker, er blijft nog veel te doen. We bereiden ons daarop voor. In de nabije toekomst hebben de gemeenteraadsverkiezingen al meteen een grote inzet. We hebben deze aangekaart in onze memoranda gericht aan de politieke partijen. Een nog belangrijker rendez-vous voor de bouw zijn de federale en gewestelijke verkiezingen van volgend jaar. Maar u mag erop rekenen: de Confederatie zal present zijn!

Paul Depreter Voorzitter mei 2018 • Bouwbedrijf 3

INHOUD

14 Relancewet

De Confederatie heeft jarenlang gevochten voor een lastenverlaging in onze sector. Einde maart is de wet die dit regelt, eindelijk goedgekeurd. Nog niet alle praktische details zijn bekend. Maar we bespreken de voornaamste elementen.

17 We helpen u met de GDPR

Op 25 mei worden nieuwe en strengere regels van kracht op de verwerking van persoonsgegevens. Dit heeft ook gevolgen voor u. De boetes zijn fors, maar paniek is niet nodig. De Confederatie loodst u door de praktische aspecten.

4 Bouwbedrijf • mei 2018

30 Energiecongres

Het tiende energiecongres van de Vlaamse Confederatie Bouw stond in het teken van innovatieve technieken en materialen en de optimale wisselwerking tussen beide.

Met 250 deelnemers was het weer een groot succes.

44 Loodtoren

In Brussel staat een erg zeldzaam stuk industrieel erfgoed: de loodtoren.

Deze werd omgebouwd tot een school en een zaal voor optredens. Doorheen heel het project stonden kringloopeconomie en maximaal hergebruik van materialen voorop.

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

Bouwbedrijf

DOSSIER

MEI 2018 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

17 Inleiding Waarom u dit dossier moet lezen.

18 GDPR samengevat Wat u moet weten.

20 Sara Cockx Paniek is niet nodig.

23 Ondersteuning Stap naar uw lokale confederatie!

25 Getuigenissen Aannemers aan het woord.

RELANCEWET GOEDGEKEURD

Belangrijke lastenverlaging voor bouwbedrijven

ENERGIECONGRES VCB

Het verslag

GEBREK AAN INGENIEURS

Bouw trekt aan alarmbel

DOSSIER

VRAGEN OVER DE GDPR?

DE CONFEDERATIE STAAT U BIJ

/confederatie.bouw @Confedbouw

PROJECTEN & BEDRIJVEN

46 Ledenvoordelen Uw lidmaatschap rendeert!

44 Kringlooprenovatie De loodtoren opgeknapt en herbestemd.

48 Bouwmarkt Komatsu - Wienerberger FLIR ONE 50 Markant

• Nieuwe voorzitter CCW • Cijfer van de maand De vacatures in de sector.

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

SECTOR & BEROEPEN

INLEIDING

3 Edito De goede conjunctuur mag ons niet in slaap wiegen.

11 Regionaal standpunt Laten we van Brussel een smart city maken.

BOUWBELANGEN

12 Autokosten Aftrek hervormd in de vennootschapsbelasting.

14 Lagere sociale lasten Stap in de goede richting.

CONTACTEN Bouwbedrijf is het maandblad van de vzw ­Confederatie Bouw, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Verantwoordelijke uitgever: Filip Coveliers, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Afgiftekantoor: Gent X Redactie: Peter Graller, Marc Guéret en Marc De Wilde tel. 02 545 57 30 – fax 02 545 59 02 peter.graller@confederatiebouw.be Vormgeving: Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Abder-Razzaaq Boujdaini abder-razzaaq.boujdaini@cnc.be Franstalige uitgave: Construction

28 In het parlement VCB verdedigt er uw belangen.

30 Energiecongres Waar staan onze overheden?

32 Noodkreet De bouw heeft ingenieurs nodig.

34 Woningpas Info over een woning gebundeld.

36 BouwRadar Gratis ondersteuning van uw bedrijfsbeheer.

38 Frank Goes Nieuwe voorzitter van FABA. 40 WTCB TV over zonnepanelen op hellende daken.

Druk: Graphius Reacties - vragen: communicatie@confederatiebouw.be Met de medewerking van: • de studiediensten van de Confederatie Bouw Morgane Halleux, tel.02 545 56 33 - fax 02 545 59 09 morgane.halleux@confederatiebouw.be • Vlaamse Confederatie Bouw Johan Walewijns, tel. 02 545 57 49 - fax 02 545 59 07 johan.walewijns@confederatiebouw.be • Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad Morgane Cendoya, tel. 02 545 58 29 - fax 02 545 59 06 morgane.cendoya@confederatiebouw.be • Confédération Construction Wallonne Catherine Houtart tel. 02 545 56 68 - fax 02 545 59 05 catherine.houtart@confederatiebouw.be

Abonnementen: Claude Bernaerts, tel. 02 545 56 88 - fax 02 545 59 00 claude.bernaerts@confederatiebouw.be Reclame: Kristel Dekempeneer, tel. 02 545 56 99 - fax 02 545 59 08, kristel.dekempeneer@confederatiebouw.be of kde@confederatiebouw.be.

Prijs jaarabonnement Leden van de Confederatie Bouw: begrepen in het lidgeld Niet-leden: € 137,80 (incl. BTW en ­portkosten) / buitenland: € 300 (incl. BTW en portkosten)

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers De vzw Confederatie Bouw wil met deze publicatie gepaste, betrouwbare, volledige en exacte informatie brengen. Ze kan echter niet aansprakelijk worden gesteld indien ze hierin tekortschiet. Alle elementen van deze publicatie zijn beschermd door het auteursrecht van de vzw Confederatie Bouw. Overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is slechts toegelaten mits voorafgaande toestemming en uitdrukkelijke vermelding van de bron.

Vanaf nu wordt B­ ouwbedrijf gedrukt op papier geproduceerd met hout uit duurzaam beheerde bossen. De­­duur­­zaamheid wordt gegarandeerd door de internationale organisatie Forest Stewardship Council (FSC), die niet alleen het bos controleert maar de hele handelsketen tot aan de drukker.

5 mei 2018 • Bouwbedrijf bouwbedrijf - februari 2016 5 www.confederatiebouw.be

EVENEMENT Open Wervendag op 6 mei

Aannemers geven het brede publiek unieke kijk op de bouw U bent aannemer. U bent dus “Zot van de bouw”, en kijkt elk jaar uit naar Open Wervendag, die unieke dag dat de leden van de Confederatie het hek rond de bouwplaats opengooien en het brede publiek een blik achter de schermen gunnen. Dit jaar vindt OWD plaats op 6 mei. Er vallen 145 ongelofelijke projecten te bewonderen.

Het is al de twaalfde keer dat de leden van de Confederatie dit jaarlijkse imago-evenement voor onze sector organiseren. Het wordt een sterke editie, met 145 bouwprojecten. Ze zijn nog volop in opbouw en afwerking.

Precies daarom vormen ze het ideale podium waarop onze aannemers hun kennis, vakmanschap en toekomstvisie kunnen delen.

Deze projecten zetten in de kijker hoe dynamisch en toonaangevend bouwbedrijven zijn, niet alleen als het gaat om het bouwen zelf, maar ook als het gaat om milieu en energie. Alle Belgen, jong en oud, zullen met eigen ogen kunnen vaststellen hoe fascinerend bouwprojecten en -beroepen zijn. De passie van onze aannemers is een stimulerende ervaring voor onze jongeren die nog voor een beroeps- of studiekeuze staan.

In dit artikel geven de foto’s een voorproefje. Maar niets overtuigt meer dan het ter plaatse horen en zien. Op Open Wervendag worden het bouwvernuft en de gedrevenheid van de aannemers en hun personeel tastbaar – op originele plaatsen en vanuit ongewone hoeken, waar het brede publiek anders nooit komt.

Godshuizen De Schipjes - A2Z Renovatie

Kennismaken met de toekomst

Bouwprojecten zijn de vertaling van wie wij zijn, hoe wij leven en willen leven. Gebouwen markeren gemeenten, steden, ja zelfs hele streken en landen.

Deze twaalfde editie van Open Wervendag is dus meer dan ooit een staalkaart van trends.

|

FACELIFT EN METAMORFOSE VAN STEDEN EN GEMEENTEN

Oude industriële zones of in onbruik geraakte bedrijfssites, of iconische gebouwen met culturele en historische 6 Bouwbedrijf • mei 2018

7500 Doornik - IFA-PME- Kumpen

HoGent nieuwbouw Gebouw T- Strabag

5000 Namur - Eurogare - Franki Duchene 5 5300 Andenne - Le Phare Transformatie openbaar gebouw in Passief Museum - Gillion Construct

2000 Antwerpen - Scheldekaaien - Artes Roegiers

6600 Bastogne - Ossature bois - Menuiserie Maquet 2

9000 Gent - NTGent - Denys

waarde krijgen een duurzame facelift én een nieuwe bestemming. Nieuwe cultuurhuizen, administratieve gebouwen, scholencomplexen, gloednieuwe sportinfrastructuur worden niet enkel landmarks die de steden en gemeenten een nieuwe identiteit geven, maar vertalen ook de ecologische en hoogtechnologische ambities.

De vitaliteit en dynamiek die van steden en gemeenten weer bruisende en levendige woon-werk-leefzones maken, kan ontdekt worden dankzij de verrassend originele en architecturale parels waar kinderen, jongeren, ouderen, studenten, jonge gezinnen, medioren, senioren, zorgbehoevenden samen zullen wonen, werken, ontspannen, zorg krijgen - en helaas ook begramei 2018 • Bouwbedrijf 7

›››

EVENEMENT

Cultuurcentrum - Strabag

VEILIGHEID PRIMEERT

›››

ven en gecremeerd worden.

|

DUURZAAM BOUWEN EN GROENE ENERGIE

Open Wervendag is er voor iedereen, gratis en vrij toegankelijk. De bezoekers hoeven vooraf niet in te schrijven, tenzij anders vermeld. De bedrijven verwelkomen hun bezoekers doorlopend van 10.00 u. tot 17.00 u. Bijna altijd worden er activiteiten georganiseerd en krijgen de bezoekers uitleg tijdens een rondwandeling.

Maar Open Wervendag is ook een imago-evenement voor de bouw en de bouwbedrijven. Dus VEILIGHEID eerst! De deelnemende bouwbedrijven engageren zich om de werf extra veilig te laten betreden. Enkele tips:

Nooit eerder gaven de bouwprojecten zo duidelijk te kennen dat wij steeds duurzamer en milieuvriendelijker bouwen. BEN wordt het nieuwe normaal voor woningen, appartementen, studentenverblijven en zorgcentra.

Passiefbouw rukt op in nieuwbouw, maar ook in renovaties van scholen, sportcomplexen, administratieve centra, cultuurhuizen en musea. Restauraties van geklasseerde monumenten combineren erfgoed met ecologische innovatie en duurzaamheid.

Groene energie uit geothermie, windturbines, het transport van elektriciteit van land over zee naar land … de toekomst wordt nu gemaakt.

In Oostende en Brugge ontdekken de bezoekers unieke energie-infrastructuurprojecten met windenergie, geothermische warmtenetten, en bovendien de Nemo Link, die de elektriciteitsnetten van het vasteland koppelt aan die in de UK.

een digitale transitie door. Zaken als BIM en Lean Management veranderen het bouwproces grondig, net als de innovatieve materialen en technieken, de virtuele realiteit en artificiële intelligentie die hun intrede doen. We bouwen meer en meer modulair, en bouwelementen worden steeds vaker in het atelier geproduceerd op basis van 3D-modellen. Het potentieel van on-site 3D-printing wordt onderzocht.

Resultaat? De uitvoeringstijd op de werf wordt korter en de kwaliteit gaat omhoog.

|

|

INNOVATIEVE TECHNIEKEN

Bouwen wordt steeds complexer.

Onze sector innoveert dus, en maakt

8 Bouwbedrijf • mei 2018

• maak de veiligheidsinstructies duidelijk en vraag deze te respecteren; • hou eventueel mensen met kleine kinderen extra in het oog; • idem voor mensen met huisdieren. Eis dat ze aan de lijn gehouden worden en verbied indien nodig de toegang tot bepaalde zones of zelfs de hele werf; • baken de paden goed af.

VEILIGHEID primeert altijd op een bouwplaats, dus zéker op zondag 6 mei.

DE BOUW, EXCELLENTE WERKGEVER

Het is geen geheim dat onze bouw-

bedrijven moeilijk geschikte mensen vinden. Open Wervendag wil de sector het goede imago geven dat hij verdient.

De getoonde projecten eisen vakmanschap, gedegen kennis en visie op de toekomst om nog andere uitdagende projecten te kunnen binnenhalen en realiseren. De bezoekers zullen op 6 mei kunnen vaststellen dat we duizenden jobs aanbieden en de orderboekjes vol staan. Aan werk geen gebrek! De digitale veranderingen en innovaties vereisen meer en nieuwe profielen. De bouw is niet enkel de grootste, maar zeker de meest creatieve en innovatieve werkgever. Check de vele vacatures op www.openwervendag.be

•

1190 Brussel- Het Mariënstadion -JDelens-CERAU

8570 Vichte - Ter Vichte Resort - MCS 4

4650 Herve - Het klooster van de Recollectinen Gustave et Yves Liégeois

1840 Londerzeel - Sportoase De Lijster - Alg. Bouw Maes 9000 Gent - HoGent nieuwbouw Gebouw T- Strabag

mei 2018 • Bouwbedrijf 9

GO DIGITAL!

TOUR & TAXIS BRUSSEL WWW.DIGITALCONSTRUCTIONBRUSSELS.BE

REGIONAAL STANDPUNT

Van Brussel een smart city maken

T

ijdens het VOKA-congres op 27 maart 2018 wees de CEO van VOKA, Hans Maertens, op twee steden die hem na aan het hart liggen: zijn geboortestad Lichtervelde en Brussel. Staande voor de burgemeester van Antwerpen die op de eerste rij zat, voegde hij daar meteen aan toe: "maar niet wat het bestuur ervan betreft".

De complexiteit van Brussel doet het Brussels gewest pijn. Je hebt de stad, 18 gemeenten, het Gewest, de federale staat, het Vlaams Gewest, de Federatie Wallonië-Brussel en de Europese Unie.

"Brussel blijft vasthouden aan zijn web van 19 gemeenten dat het bedrijfsleven dagelijks moeilijk maakt."

Brusselse vertegenwoordigers hekelen het gebrek aan betrokkenheid van de federale staat en de Europese Unie en de traagheid van de bouwplaatsen op de openbare weg. Vlaamse vertegenwoordigers laken het algemene slechte beheer van de Brusselse instellingen en de steeds nieuwe schandalen. De beroepsorganisaties laken het slechte beheer van de mobiliteit, de lange termijnen voor het verlenen van stedenbouwkundige vergunningen, allerlei heffingen en administratieve eisen.

Tijdens het eerste kwartaal van 2018 was er in Brussel een nooit geziene golf van faillissementen (860) en banenverlies.

Ondanks alles groeit de bedrijfssector. De sociale partners praten op een constructieve manier met elkaar. De mensen uit het onderwijs, de beroepsopleiding en de werkgelegenheid ontwikkelen gemeenschappelijke projecten via opleidingsen tewerkstellingspools. Een nieuwe ambitieuze samenwerking tussen de VDAB en Bruxelles-Formation streeft naar uitmuntendheid. Het hervormde Actiris slaagt erin het Gewest een plek te geven bij de koplopers van de Belgische steden met de laagste werkloosheidsgraad. Het dynamisme van de Brusselse economische spelers biedt de arbeidsmarkt 702.000 arbeidsplaatsen, dat is ongeveer 16 % van de Belgische binnenlandse werkgelegenheid, terwijl de stad nauwelijks 10 % van de nationale bevolking onderdak verschaft. Op Europees niveau wordt Brussel beschouwd als de op drie na rijkste regio wat bbp per inwoner betreft.

Wij vragen dat Brussel zijn structuren vereenvoudigt en vlotter maakt en een ondernemingsvriendelijk beleid invoert. Ondanks herhaalde verzoeken van de meeste stuwende krachten blijft het Brussels Gewest vasthouden aan zijn web van 19 gemeenten dat het bedrijfsleven dagelijks moeilijk maakt. Gevallen zoals: "Ik log me in op het gewestelijk coördinatieplatform voor bouwplaatsen maar de nacht begint in elke gemeente niet op hetzelfde tijdstip", zijn slecht.

De stad blijft vasthouden aan haar nodeloos lange en complexe stedenbouwkundige procedures. Brussel moet een positieve en dynamische toekomstvisie ontwikkelen.

Dat kan. Ik had de gelegenheid dit nog naar waarde te schatten op MIPIM, waar kleinere steden een samenhangende en aangename toekomstvisie lieten zien.

De CBB-H blijft permanent voortstrijden om van Brussel een plek te maken waar het goed is om te leven, te ondernemen, te werken en te investeren, om er een smart city van te maken die past bij zijn statuut van Belgische en Europese hoofdstad.

Marc Ruebens Voorzitter Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad mei 2018 • Bouwbedrijf 11

VENNOOTSCHAPSBELASTING

Aftrek autokosten hervormd De hervormde vennootschapsbelasting bevat ook grondige aanpassingen aan de aftrek van autokosten. Deze worden in verschillende fasen ingevoerd.

12 Bouwbedrijf • mei 2018

V

oor zelfstandigen is het belangrijk dat de aftrekregels voor autokosten in de personenbelasting vanaf dit jaar gelijkgeschakeld worden met die in de vennootschapsbelasting. Dat wil onder meer zeggen dat de aftrek afhangt van de CO2-uitstoot.

Vanaf aanslagjaar 2021 worden de regels bovendien strenger, en komen er ook maatregelen tegen de zogenaamde valse hybridewagens.

Zelfstandigen

Vanaf dit jaar zijn autokosten in de personenbelasting niet langer aftrekbaar tegen het vaste percentage van 75 %. De getrapte aftrekbeperking van de vennootschapsbelasting is nu van toepassing. De percentages variëren van 120 % voor een elektrische auto, over 100 % voor een auto met een uitstoot van hoogstens 60 g/km tot 50 % bij een uitstoot van meer dan 195 g/km (zie de tabel).

Er geldt wel een overgangsregeling.

Voor een personenwagen aangeschaft vóór 2018 blijft de minimumaftrek 75 %. Wat niet wijzigt, zijn de aftrekken voor de brandstofkosten en de

Vennootschappen

Vanaf aanslagjaar 2021 (de boekjaren die afsluiten vanaf 31 december 2020) komt er een einde aan het getrapte systeem van aftrek beschreven in de tabel. In dat systeem kan een verschil in uitstoot van één gram per kilometer het aftrekpercentage in een hogere categorie doen terechtkomen.

Het gevolg zijn fors hogere fiscale kosten. De aftrek van autokosten wordt vanaf aanslagjaar 2021 berekend met de volgende formule: Aftrekpercentage = 120 – ( 0,5 x Brandstofcoëfficiënt x CO2uitstoot in g/km )

Ongeacht de uitkomst van de formule is het maximumpercentage 100 % en het minimum 50 %.

De brandstofcoëfficiënten hebben de volgende waarden: • 1,00 voor diesel; • 0,90 voor aardgas (Compressed Natural Gas of CNG) als het belastbaar vermogen minder dan 12 fiscale pk bedraagt; • 0,95 voor de andere brandstoffen:

TABEL De aftrek voor autokosten in de personenbelasting

die vanaf dit jaar geldt.

Aftrekpercentage 100 % 90 % 80 % 75 % 70 % 60 % 50 %

Verworpen uitgaven 0% 10 % 20 % 25 % 30 % 40 % 50 %

intresten van autoleningen. Deze blijven respectievelijk op 75 % en 100 %.

Vanaf aanslagjaar 2021 worden wijzigingen ingevoerd in de vennootschapsbelasting (zie verder). Deze zullen dus ook gelden voor zelfstandigen.

CO2-uitstoot (g/km) diesel Tot 60 >60 tot 105 >105 tot 115 >115 tot 145 >145 tot 170 >170 tot 195 >195 of geen gegevens beschikbaar

CO2-uitstoot (g/km) benzine Tot 60 >60 tot 105 >105 tot 125 >125 tot 155 >155 tot 180 >180 tot 205 >205 of geen gegevens beschikbaar

benzine, LPG, biobrandstof, elektrische wagens …

Deze formule zal ook toegepast worden voor de berekening van het aftrekpercentage van de brandstofkosten.

EEN VOORBEELD MAAKT VEEL DUIDELIJK.

Een benzinewagen met een CO2-uitstoot van 98 g/km heeft nu recht op een aftrek van 90 %.

Vanaf 2021 wordt dat 120 – (0,5 x 0,95 x 98) = 73,45 %.

De aftrek van 120 % voor elektrische wagens zal niet meer bestaan want 100% zal het maximum zijn. Ook de 120 % aftrekbaarheid van de kosten van gemeenschappelijk vervoer wordt opgeheven.

Hybridewagens

Vanaf aanslagjaar 2021 wordt het fiscale voordeel voor elektrische wagens beperkt tot modellen met een grote batterijcapaciteit. Op die manier doet de regering iets tegen de valse hybridewagens. Dat zijn oplaadbare hybridewagens waarvan de batterijcapaciteit zo beperkt is, dat ze slechts een kleine afstand elektrisch kunnen rijden. In de praktijk rijden deze valse hybriden dus hoofdzakelijk op klassieke brandstof.

Het criterium is een accucapaciteit van 0,6 kWh per 100 kg autogewicht.

Als een wagen onder deze grenswaarde blijft, geldt de CO 2-uitstoot van de niet-hybrideversie van hetzelfde model.

Het aftrekpercentage zal dan fors lager liggen. Het is mogelijk dat er geen overeenstemmend model met klassieke aandrijving bestaat. Dan wordt de officiële CO2-uitstoot vermenigvuldigd met 2,5 om het aftrekpercentage te berekenen. Ook in dit geval geldt een overgangsregeling: een valse hybridewagen die vóór 1 januari 2018 gekocht is, blijft buiten schot.

Er bestaan ook gewone, stekkerloze hybriden. Voor deze verandert er niets. De officiële uitstootwaarde wordt gebruikt in de berekening.

•

INFO: marleen.porre@confederatiebouw.be

mei 2018 • Bouwbedrijf 13

RELANCEWET GOEDGEKEURD

Belangrijke lastenverlaging voor bouwbedrijven De Confederatie heeft jarenlang gevochten voor een lastenverlaging in onze sector. Einde maart is de wet die dit regelt, eindelijk goedgekeurd. Nog niet alle praktische details zijn bekend. Maar we bespreken de voornaamste elementen.

H

et principe van de lastenverlaging is eenvoudig: de werkgever houdt de bedrijfsvoorheffing in op het loon van de werknemer, maar stort slechts een deel door. Het is een uitbreiding van de vrijstelling van doorstorting die al bestond voor de ondernemingen die arbeid in opeenvolgende ploegen verrichten.

Het voordeel dat zo ontstaat, heeft geen enkele invloed op het loon van de werknemer. Het komt enkel ten goede aan de werkgever.

Voorwaarden

Om de vrijstelling te kunnen toepassen, moet aan al de volgende voorwaarden tegelijk voldaan zijn: • het gaat om werknemers die op locatie werken. Dus op een bouwplaats en bijvoorbeeld niet in het atelier of het magazijn van het bedrijf; • de werknemers verrichten werken in onroerende staat zoals gedefinieerd door de btw-regelgeving. Het grootste deel van het werk van bouwvakkers valt daaronder. Wend u in geval van twijfel tot uw lokale confederatie; •

de werknemers werken in ploegverband. Concreet gaat het om werk verricht in één of meer ploegen van minstens twee personen. Deze moeten hetzelfde of complementair werk doen, zowel wat betreft de inhoud als

14 Bouwbedrijf • mei 2018

BETERE CONCURRENTIEPOSITIE VOOR BELGISCHE BOUW De lastenverlaging is een gevolg van de relancewet, voluit de wet “betreffende de versterking van de economische groei en de sociale cohesie”. Ze versterkt de positie van Belgische bouwbedrijven die eigen personeel in dienst willen houden. Voortaan kunnen deze beter concurreren met buitenlandse bedrijven uit EU-landen met lagere loonlasten, die werknemers naar hier detacheren.

De regering had deze lastenverlaging beloofd en daarvoor ook een budget uitgetrokken: € 100 miljoen in 2018, € 200 miljoen in 2019 en € 604 miljoen vanaf 2020. Voor de Confederatie, die al lang aandringt op een dergelijke lastenverlaging, had de maatregel verder mogen gaan. Hij had ook vroeger effect mogen hebben. Pas in 2020 krijgt de verlaging haar volle uitwerking. Daarnaast is de

de omvang. Het is niet noodzake lijk dat het gaat om “opeenvolgende ploegen” • het bruto-uurloon van deze werkne mers moet minstens € 13,75 bedragen. Dat is het geval voor de

beperking tot ploegenarbeid niet onze wil. Maar in de gegeven omstandigheden was dit het hoogst haalbare.De relancewet, die verschillende werkmaatregelen bevat, had eigenlijk al in januari goedgekeurd moeten zijn. Maar ze werd geblokkeerd door een belangenconflict.

Dat ging over een ander onderdeel, het onbelastbaar bijverdienen. Intussen is dat uit de wet gehaald. Uiteindelijk gaf het parlement zijn goedkeuring op 22 maart 2018. De bekrachtiging door het Staatshoofd volgde op 26 maart en de publicatie in het Staatsblad op 30 maart.

Als we dit schrijven heeft de belastingadministratie nog geen instructies gegeven over de details van de concrete toepassing. We houden u op de hoogte zodra we meer weten.

arbeiders van paritair comité 124. Hun minimumloon voor categorie I ligt boven dit drempelbedrag. Het is niet vereist dat ze een ploegenpremie krijgen, een toeslag bovenop het normale

SECTORAAL VOORDEEL LANGER WERKEN BLIJFT TOEGEKEND VANAF 60 JAAR De sector stimuleert bouwvakarbeiders om langer te werken.

Daarom geeft hij een beloning aan bouwvakkers die voldoen aan de voorwaarden van het normale SWT, maar toch blijven werken na hun zestigste. De beloning bestaat uit een extra storting van € 500 per kwartaal voor hun aan-

vullend pensioen.

Dit jaar schoof de grensleeftijd voor SWT op naar 62. Maar het voordeel wordt in 2018 en in de toekomst nog altijd toegekend vanaf 60. Dat beslisten de sociale partners van de bouw.

Voor alle duidelijkheid: dit slaat alleen op arbeiders die voor de rest

loon. Die vereiste bestaat wel in de regeling voor opeenvolgende ploegen.

Grootte van de vrijstelling

De vrijstelling is gelijk aan een bepaald percentage van de belastbare bezoldigingen van alle betrokken werknemers samen. In 2018 bedraagt dit percentage 3 %. Volgend jaar gaat het naar 6 % en vanaf 2020 bedraagt het 18 %.

Maar let op: het gaat hier wel degelijk om de betrokken werknemers. De vrijstelling geldt enkel voor de belastbare bezoldigingen van de werknemers die werken in onroerende staat verrichten, in ploegverband en op locatie.

Premies, vakantiegeld, eindejaarspremie en achterstallige bezoldigingen zijn niet opgenomen in de basis voor de berekening.

in aanmerking komen voor de normale regeling van het SWT. Het is niet van toepassing op de afwijkende stelsels voor zware beroepen, nachtarbeid, werknemers met ernstige lichamelijke gebreken enzovoort.

INFO: hendrik.dewit@ confederatiebouw.be marleen.porre@ confederatiebouw.be

Inwerkingtreding

De vrijstelling is van toepassing op de bezoldigingen betaald of toegekend sinds 1 januari 2018. Maar voor de details is het nog wachten op de administratieve instructies. Deze moeten onder meer zeggen hoe men het voordeel toepast voor de maanden waarvoor de bedrijfsvoorheffing intussen gestort is.

De startdatum die oorspronkelijk in de relancewet stond, is dus behouden, ondanks de vertraging die de goedkeuring van de wet opliep (zie kader).

•

INFO: hendrik.dewit@confederatiebouw.be marleen.porre@confederatiebouw.be /

NIEUWE OPZEGTERMIJNEN VANAF 1 MEI 2018 In de eerste drie maanden van een arbeidsovereenkomst wordt de opzegtermijn gehalveerd. Ook dit staat in de relancewet. Daarmee komt de regering deels tegemoet aan de verzuchtingen van de sector, die de afschaffing van de proefperiode betreurt.

Toen de regering in 2014 de statuten van arbeiders en bedienden deels gelijkschakelde, schafte ze de proefperiode af. De bouwsector heeft hiertegen altijd geprotesteerd. Aannemers gebruikten deze periode om het potentieel van een nieuwe werknemer correct in te schatten. De proefperiode is niet opnieuw ingevoerd, maar de opzegtermijn in de eerste drie maanden van een arbeidscontract is wel gehalveerd.

Wanneer een werkgever een werknemer moet ontslaan, zijn dit de nieuwe termijnen vanaf 1 mei 2018:: Anciënniteit in de onderneming

Opzegtermijn

Anciënniteit < 3 maanden

1 week

3 ≤ anciënniteit < 4 maanden

3 weken

4 ≤ anciënniteit < 5 maanden

4 weken

5 ≤ anciënniteit < 6 maanden

5 weken

De andere termijnen in de bouwsector, die van toepassing zijn sinds 1 januari 2018, zijn dezelfde gebleven.

Ontslag vóór 1 mei 2018 Als een werknemer ontslagen is vóór 1 mei 2018 blijven de oude opzegtermijnen van toepassing, met al hun gevolgen. Bedraagt de anciënniteit minder dan drie maanden, dan is de termijn dus twee weken. Dat wordt vier weken bij een hogere anciënniteit die onder de zes maanden blijft.

Aangeworven vóór 1 mei 2018 Wat met werknemers die in dienst traden vóór 1 mei 2018, maar ontslagen worden vanaf die datum? In dat geval zijn de nieuwe opzegtermijnen van toepassing. Concreet: een werknemer die begin april 2018 aangeworven werd, maar half mei het bedrijf moet verlaten, heeft recht op een opzegtermijn van één week. Hij heeft een anciënniteit van minder dan drie maanden.

INFO: philippe.stienon@confederatiebouw.be

mei 2018 • Bouwbedrijf 15

PUBLIREPORTAGE

Zelfstandige of zelfstandig bedrijfsleider?

Dan moet u zeker een extra pensioenkapitaal aanleggen. En een Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) of Individuele Pensioentoezegging (IPT) zijn fiscaal interessante oplossingen* voor u en/of uw onderneming. Uiteraard kunt u – met fiscale voordelen – ook sparen voor uw pensioen als particulier, via het pensioen- en langetermijnsparen.

Dit jaar werden de fiscale plafonds voor een VAPZ, en pensioen- en langetermijnsparen geïndexeerd. We leggen hieronder de nieuwe – eenvoudige – spelregels uit.

Nieuwe fiscale plafonds voor 2018 Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) Voor het VAPZ (Vita VAPZ bij Federale Verzekering) bedraagt de maximumpremie 8,17 % van het geherwaardeerde netto belastbaar beroepsinkomen van 3 jaar geleden (dus 2015) met een absoluut maximum van e 3.187,04. De premies zijn aftrekbaar als beroepskost, waardoor u een lager belastbaar inkomen hebt… en u dus minder sociale bijdragen moet betalen. Afhankelijk van uw beroepsinkomen kunt u maar liefst tot 63% van uw VAPZ-premie recupereren. Daarbovenop geniet u met een Vita VAPZ van één van de beste rendementen van de markt: 2,30%** (een jaarlijks gewaarborgde intrestvoet van 1,25% die kan worden aangevuld met een ristorno leven***).

Ook bij uitbetaling van uw pensioenkapitaal geniet u van een voordelige fiscale regeling. Van een VAPZ wordt op het einde van het contract 3,55% RIZIV-bijdrage afgehouden en een solidariteitsbijdrage van maximum 2%. Wanneer u het kapitaal opneemt bij uw wettelijk pensioen (of later), dan moet u dit (exclusief eventuele

Bouw - Pension indépendants 2018.indd 1

ristorno’s leven) aangeven. U moet bv. slechts 5% gedurende 10 jaar aangeven als u op uw 65ste uw kapitaal opneemt, op uw 64ste geeft u 4,5% aan gedurende 13 jaar, etc.

Pensioensparen en langetermijnsparen Spaart u op individuele basis voor uw pensioen? Zowel voor het pensioensparen (Vita Pensioen Pensioensparen bij Federale Verzekering) als het langetermijnsparen (Vita Pensioen Langetermijnsparen bij Federale Verzekering) werden de fiscale plafonds geïndexeerd. U kan in 2018 (aanslagjaar 2019) in een Vita Pensioen Pensioensparen tot e 960 storten, in een Vita Pensioen Langetermijnsparen tot een maximum van e 2.310, afhankelijk van uw beroepsinkomen.

Het fiscale voordeel – zowel voor pensioen- als langetermijnsparen – bedraagt steeds 30% (+ uitsparing op de gemeentebelasting). Dit geeft u bij een pensioensparen een belastingvermindering tot e 288!

Bij het langetermijnsparen wordt het fiscale voordeel geëvalueerd samen

met de eventuele fiscale voordelen die verbonden zijn aan de terugbetaling van een hypothecair krediet. Vita Pensioen Langetermijnsparen is daarom de ideale oplossing voor wie geen hypothecair krediet (meer) heeft lopen – of nog plaats heeft in zijn “fiscale korf” – en toch maximaal van de fiscale voordelen wil genieten.

*De fiscale behandeling hangt af van de individuele situatie van de klant en kan in de toekomst wijzigen. ** De rendementen van het verleden vormen geen waarborg voor de toekomst. Onder voorbehoud van goedkeuring op de Algemene Vergadering van 15 mei 2018. *** De regels omtrent de toewijzing van de ristorno’s leven toegevoegd aan de contracten, zijn vastgelegd in de statuten van de Vereniging van Onderlinge Levensverzekeringen. De ristorno’s leven evolueren met de tijd in functie van de resultaten en de toekomstperspectieven van de verzekeringsonderneming, haar solvabiliteit, de economische conjunctuur en de toestand van de financiële markten in verhouding tot de verbintenissen van de Vereniging van Onderlinge Levensverzekeringen, die deel uitmaakt van de Groep Federale Verzekering. De rendementen uit het verleden vormen geen garantie voor de toekomst. De statuten kunnen op www.federale.be geraadpleegd worden.

Redactie: Federale Verzekering

www.federale.be

03/04/2018 10:37:17

DOSSIER GDPR

Wij helpen u met de nieuwe privacyregelgeving Binnenkort zult u zorgzamer moeten omspringen met de persoonsgegevens die u verwerkt. Ja, dat slaat ook op u beste lezer, want ook u verwerkt persoonsgegevens, of u dat nu beseft of niet.

De veranderingen zijn het gevolg van een Europese verordening, de General Data Protection Regulation of GDPR. Op het eerste gezicht zijn de nieuwe regels zeer streng en de boetes hoog. Maar maak u niet ongerust. De kans is klein dat u binnenkort gecontroleerd wordt. En bovendien staat uw lokale confederatie u bij, met raad en daad en handige tools. Nog vragen? Begin met het lezen van dit dossier!

mei 2018 â&#x20AC;˘ Bouwbedrijf 17

DOSSIER GDPR

Maak gebruik van de reeks gratis modeldocumenten van de Confederatie!

Op 25 mei is het zover: dan wordt de fameuze General Data Protection Regulation ofte GDPR van kracht.

Deze Europese verordening zal het verwerken en bewaren van persoonsgegevens een stuk strenger maken. Wie de nieuwe reglementering aan zijn laars lapt, riskeert een boete. Maar panikeren hoeft niet want de tools die de Confederatie aan haar leden ter beschikking stelt, helpen u al een heel eind op weg.

P

rivacy is de jongste jaren een steeds belangrijker item geworden. En daar is onze internetsamenleving uiteraard niet vreemd aan. Denken we maar aan de ophefmakende hackings van kredietkaartgegevens of aan de recente onthullingen over de lekken bij sociale netwerksite Facebook. De persoonsgegevens en vooral de interesses van miljoenen burgers bleken in handen gevallen van het wat duistere Britse marketingbureau Cambridge Analytica, dat ze misbruikte om onder meer de Amerikaanse presidentsverkiezingen te beïnvloeden.

Mark Zuckerberg mocht het persoonlijk gaan uitleggen in de Amerikaanse Senaat.

De Europese Unie heeft zich voorgenomen om de privacy van haar burgers beter te gaan beschermen en dus wordt op 25 mei a.s. de GDPR van kracht. Het gaat niet om een richtlijn maar om een verordening en die geldt ineens voor alle EU-landen. Omzetten in nationale wetten hoeft niet.

Infodossier

Ook onze bouwbedrijven verwerken een pak persoonsgegevens. Of het nu gaat over klanten, prospecten, leveranciers of personeel: er worden stelselmatig bestanden van bijgehouden. En dus dient ook u de nodige maatregelen te treffen om tegen de cruciale datum 18 Bouwbedrijf • mei 2018

van 25/05/18 uw onderneming GDPRconform te maken. Maar als lid van de Confederatie Bouw, staat u er niet alleen voor!

De voorbije maanden hebben we u op verschillende manieren geïnformeerd. Er waren de artikels in Bouwbedrijf, de berichten in onze dagelijkse Bouwflash, de infovergaderingen die in alle uithoeken van het land werden georganiseerd en sinds kort kan u bij heel wat lokale Confederaties terecht voor heuse GDPR-workshops. Ook staat sinds begin dit jaar een uitgebreid infodossier online op onze website. Daarin vindt u meer uitleg over het doel en de inhoud van de nieuwe privacy-reglementering. Onder meer via een regelmatig geactualiseerde lijst met FAQ.

Praktisch

Zoals we u reeds hebben geadviseerd in onze Nieuwjaarseditie, kan u het best in een aantal stappen te werk gaan.

Eerst en vooral dient u een inventaris te maken van de verschillende soorten gegevens die u verwerkt. Op basis daarvan kan u dan het cruciale en verplicht bij te houden “verwerkingsregister” gaan opstellen en de nodige praktische veiligheidsmaatregelen gaan treffen.

Eén van de belangrijkste doelen van de GDPR is immers dat de veiligheid van de gegevens te allen tijde gewaarborgd moet zijn. Daartoe dienen de nodige

maatregelen genomen. Zowel op technisch als op organisatorisch vlak.

Het belangrijkste document binnen uw GDPR-beleid wordt dus het fameuze gegevensverwerkingsregister. Het brengt eigenlijk volledig in kaart hoe u binnen uw firma met persoonsgegevens omgaat. Wettelijk gezien moet het register volgende elementen bevatten: de contactgegevens van de verwerkingsverantwoordelijke (bv. de bvba Janssens) en zijn aangestelde (bv. de zaakvoerder); het doel van de verwerking; de categorieën van personen van wie er data worden verwerkt (bv. klanten en leveranciers); de bestemmelingen van de gegevens (bv. de RSZ of de Fiscus); de mededeling of er al dan niet data naar een land buiten de Europese Unie worden verstuurd; de bewaringstermijn en een oplijsting van de genomen beveiligingsmaatregelen. Bovendien dient u een overzicht te bieden van de op de ingangsdatum van 25/05 reeds bestaande verwerkingen.

Exceltoepassing

Om onze leden het leven wat makkelijker te maken, heeft de Confederatie een elektronisch verwerkingsregister opgesteld. Het gaat om een gebruiksvriendelijke Exceltoepassing, die u sinds anderhalve maand gratis kan downloaden van onze website. Naast het register zelf, bevat de tool ook nog volgende luiken: een handleiding inclusief

gebruiksvoorwaarden; een standaard identificatiefiche; sjabloon van een verwerkingsfiche; een inventaris waarin uzelf op maat van uw bedrijf het nodige aantal detailfiches kan aanmaken. Alle wettelijk verplichte informatie die u invult in de fiches, belandt automatisch op de juiste plaats in het verwerkingsregister. En tot slot bevat de toepassing ook lijsten met een opsomming van standaardvermeldingen waaruit u kan selecteren om op te nemen in uw fiches.

Datalek

Wat u in elk geval moet vermijden, is een zogenaamde data breach of datalek. Het gaat om een inbreuk die per ongeluk of op onrechtmatige wijze leidt tot ofwel de ongeoorloofde toegang tot persoonsgegevens ofwel tot de vernietiging, het verlies, de wijziging of de verboden verstrekking van diezelfde gegevens. Indien dit toch zou gebeuren (de (bedrijfs)gsm van uw bediende is bijvoorbeeld gestolen of hij heeft zijn laptop verloren op de trein), dan dient u binnen de 72 uur na kennisname van de feiten, de Autoriteit voor de Gegevensbescherming (de opvolger van de Privacycommissie) te verwittigen. Ook een typedocument om datalekken te registreren en te rapporteren wordt u door de Confederatie online ter beschikking gesteld.

Tot slot raden we u aan om zeker ook eens overleg te plegen met uw ICT-leverancier. Misschien moet u uw beveiligingssoftware laten uitbreiden of dienen bepaalde programma’s dringend geüpdatet.

VOLGENDE MODELDOCUMENTEN IN HET KADER VAN DE GDPR KAN U ALS LID GRATIS DOWNLOADEN VIA ONZE WEBSITE WWW.CONFEDERATIEBOUW.BE/GDPR: • Elektronisch verwerkingsregister in Excel (inclusief handleiding en lijsten met standaardvermeldingen) • Model van Data Protection Notice (Verklaring i.v.m. uw gegevensbeschermingsbeleid) • Model van Data Protection Policy (Beleid i.v.m. de verwerking van de persoonsgegevens van uw werknemers) • Procedure in geval van een datalek (de fameuze “data breach”) • Modelregister om inbreuken te melden bij de Autoriteit voor de Gegevensbescherming • Clausule om op uw website te plaatsen • Clausule voor uw uitgaande e-mails • Clausule om te gebruiken op uitnodigingen (voor events, opendeurdagen enz.)

• Clausule om op te nemen in contracten met uw opdrachtgever/klant • Clausule voor onderaannemingscontracten

mei 2018 • Bouwbedrijf 19

GDPR-EXPERT SARA COCKX

“Bouwsector zal niet het eerste doelwit zijn van controles” Sara Cockx is advocaat bij Schoups-Advocaten in Antwerpen en is een specialist op het vlak van arbeidsrecht, privacy en gegevensbescherming. Samen met de Confederatie heeft ze de modeldocumenten opgesteld die u helpen om in orde te zijn met de GDPR. We legden haar enkele vragen voor.

25 mei nadert met rasse schreden en onze leden zitten met vragen over de GDPR. Kunt u ons zeggen wat ze zeker moeten doen met het oog op die belangrijke datum?

Sara Cockx: “Om helemaal in orde te zijn moet heel wat gebeuren. Maar ik zal drie prioriteiten aanduiden voor 25 mei. De eerste is het opstellen van een register van de verwerking van persoonsgegevens. In de praktijk is dat verplicht. Ondernemingen moeten in een bestand, bijvoorbeeld een Excel-rekenblad, registreren welke persoonsgegevens ze verwerken en vermelden met welk doel ze dat doen en welke categorieën personen betrokken zijn. In dat bestand moet ook staan aan wie deze gegevens overgemaakt worden en hoelang ze bijgehouden worden. Het register hoeft niet publiek te zijn, het is een intern document. Maar het is van kapitaal belang.

In het geval van een controle door de Gegevensbeschermingsautoriteit – de huidige Privacycommissie – is dit het eerste document dat men kan vragen. Op de website van de Confederatie kunnen de leden een model van register vinden.”

En de twee andere prioriteiten?

“Iedere onderneming moet ook een data protection notice opstellen, een document dat mensen informatie geeft over de verwerking van hun persoonsgegevens en hun rechten op dat gebied. Dit valt onder het recht op 20 Bouwbedrijf • mei februari april 2018 2018 2018

informatie. We raden aan om dit document te publiceren op de website van de onderneming, of het over te maken aan de betrokken personen. Wat dat betreft heeft de Confederatie twee modeldocumenten opgesteld, het ene voor de klanten, de leveranciers en de onderaannemers, en het andere voor de werknemers. De derde prioriteit ten slotte is het toevoegen van bepalingen aan de overeenkomsten met klanten en onderaannemers, die verwijzen naar de uitgebreidere data protection notice.”

Als aannemers deze drie dingen doen, zijn ze dan in orde?

Sara Cockx: “25 mei nadert snel, en dit zijn volgens mij de belangrijkste administratieve verplichtingen. Er bestaat nog een hele reeks minder ingrijpende maatregelen die men na 25 mei moet treffen om de persoonsgegevens zo goed mogelijk te beschermen.

Deze gaan over contracten met een sociaal secretariaat of een andere onderaannemer die persoonsgegevens verwerkt, of over het opstellen van procedures in het geval van een datalek. Bouwbedrijven moeten ook alle nodige technische en organisatorische maatregelen nemen. Dat slaat niet alleen op goed beveiligde ICT, maar ook op de bescherming van tastbare gegevensdragers. Om enkele voorbeelden te geven: garandeer dat de dossierkasten met de personeelsgegevens van

HR goed afgesloten zijn, laat geen contracten slingeren op werktafels enzovoort. Maar stap voor stap, aannemers moeten zich eerst op de drie prioriteiten concentreren.”

Zal de Gegevensbeschermingsautoriteit een termijn definiëren hoe lang persoonsgegevens bewaard mogen blijven?

Sara Cockx: “Niet rechtstreeks. Zolang een onderneming de persoonsgegevens nodig heeft, mag ze deze bijhouden. Hoe lang dat in de praktijk is, hangt af van het doel van de verwerking. Wanneer een onderneming de persoonsgegevens niet meer nodig heeft, moet ze deze verwijderen. Dat zal een moeilijke oefening worden, want een bedrijf houdt deze graag bij. De bewaarduur hangt ook af van het soort gegevens. Neem bijvoorbeeld het personeel. Volgens het arbeidsrecht mogen hun persoonsgegevens normaal gezien niet langer dan een jaar bewaard worden na het einde van het arbeidscontract. Als deze termijn voorbij is, bestaat er geen reden meer om ze bij te houden en moeten ze dus verwijderd worden. Deze termijn gaat wel naar vijf jaar als er sprake is van een strafrechtelijke inbreuk of als er een rechtszaak aan de gang is tussen werknemer en werkgever.”

Aannemers weten niet altijd welke persoonsgegevens ze verwerken. Hoe komen ze daar achter?

Sara Cockx: “Ik hoor veel mensen zeggen dat de GDPR niet op hen slaat, omdat ze alleen met andere ondernemingen werken. Dat is een vergissing. Zelfs als je alleen B2B werkt, verwerk je persoonsgegevens.

Je doet het al wanneer je een e-mailadres of een telefoonnummer van een contactpersoon bewaart. En zoals ik al aanhaalde: bouwbedrijven verwerken de persoonsgegevens van hun personeel. De definitie van ›››

mei 2018 • Bouwbedrijf 21

GDPR-EXPERT SARA COCKX

››› een persoonsgegeven is zeer ruim. Het

is elke informatie die verband houdt met een persoon die geïdentificeerd is of geïdentificeerd kan worden: naam, telefoonnummer, e-mailadres, IP-adres, geboortedatum, huidskleur, lichamelijke kenmerken, religie …

Moeten aannemers hun personeel een GDPR-opleiding laten volgen?

Sara Cockx: “Een belangrijke vraag.

Het personeel gaat persoonsgegevens verwerken voor de werkgever. Het moet dus weten hoe men dat mag doen. Het moet de confidentialiteit garanderen. Het personeel moet eveneens weten wanneer iets telt als data breach, een datalek. De GDPR definieert ook dat zeer ruim. Een aannemer vergeet een portable in de trein, zijn smartphone wordt gestolen … allemaal data breaches, want de vertrouwelijkheid is niet meer gegarandeerd.

In bepaalde gevallen zal men de Gegevensbeschermingsautoriteit moeten verwittigen.”

manager, compliance officer of iets dergelijks.”

Wie controleert de bedrijven, en hoe vaak zal dat gebeuren?

Sara Cockx: “De Privacycommissie, of zoals ze na de nodige hervormingen gaat heten: de Gegevensbeschermingsautoriteit. Deze laatste zal veel professioneler gaan werken dan de Privacycommissie. Ze wordt een inspectiedienst die administratieve boetes en sancties kan opleggen. Dat is nieuw.

Voorheen waren sancties een aangelegenheid voor de rechtbanken. Hoe vaak men zal controleren? Dat valt op dit moment niet te voorspellen.”

"Voor bouwbedrijven is het geen verplichting om een DPO aan te stellen."

De GDPR heeft het ook over een Data Protection Officer of DPO. Moet die aangesteld worden?

Sara Cockx: “Nee, en ik maak van de gelegenheid gebruik om het goede nieuws te verkondigen: in de bouwsector is de aanstelling van een DPO geen verplichting. Het is alleen nodig in bepaalde omstandigheden. Een DPO moet er zijn in overheidsinstellingen en in ondernemingen die op grote schaal gevoelige persoonsgegevens verwerken, zoals ziekenhuizen. Hij is eveneens verplicht in een onderneming die voor haar activiteiten personen systematisch moet opvolgen. Bouwondernemingen zijn geen betrokken partij, aangezien ze geen gevoelige persoonsgegevens op grote schaal verwerken. We adviseren wel dat een onderneming één of meer personen aanduidt die verantwoordelijk zijn voor de verwerking van de gegevens. Geef deze personen niet de titel van DPO, maar noem ze privacy 22 Bouwbedrijf • april 2018

Die sancties zijn aanzienlijk. De GDPR heeft het onder meer over 4 % van de jaaromzet, € 20 miljoen enzovoort.

Sara Cockx: “Ik kan de leden van de Confederatie geruststellen: dat slaat op de maximumsancties. We verwachten dat de Gegevensbeschermingsautoriteit in het begin verwittigingen zal geven. Stelt de onderneming zich niet in regel, dan volgen er sancties. De Gegevensbeschermingsautoriteit heeft op dit moment de middelen nog niet om her en der sancties uit te delen. Het is dus niet nodig om meteen ongerust te worden. Ik denk persoonlijk dat het risico niet uitgaat van de controles, maar wel van andere problemen zoals een hacking. Als persoonsgegevens publiek worden gemaakt op het internet, dan loopt een bouwbedrijf het

risico op een boete. Mocht dat gebeuren, dan moet een aannemer kunnen bewijzen dat hij de nodige maatregelen getroffen had om die situatie te voorkomen. Het kan ook gebeuren dat iemand een klacht indient tegen de verwerking van zijn persoonsgegevens of dat hij zijn rechten op dat gebied wil uitoefenen.”

De GDPR is een zorg bij voor bouwbedrijven, met extra kosten en tijdverlies.

Zijn er ook voordelen?

Sara Cockx: “Een aannemer heeft een systeem waarmee hij persoonsgegevens verwerkt, en volgens mij kan hij de GDPR ook zien als een kans op een audit van dit systeem. De verordening geeft hem de kans om dat proces professioneler te maken.”

U hebt al veel vragen beantwoord.

Maar er zijn nog grijze zones, waarover onze leden zich wellicht zorgen maken.

Sara Cockx: “De bouwsector zal volgens mij geen prioriteit zijn voor de Gegevensbeschermingsautoriteit. De belangrijkste betrokken partijen zijn de sociale media, telecombedrijven zoals Proximus en Telenet, de distributiesector met zijn supermarkten en ten slotte de ziekenhuizen, want deze verwerken gevoelige medische persoonsgegevens.

Aannemers verwerken niet zoveel persoonsgegevens, en ze verwerken geen gevoelige gegevens op grote schaal.

Het is waar dat er nog veel grijze zones bestaan, maar ik geloof niet dat er in 2018 en 2019 rechtstreekse controles uitgevoerd zullen worden in de bouwsector. Aannemers moeten wel klaar zijn wanneer er een incident is, een klacht ingediend wordt of iemand vragen stelt over de verwerking van zijn persoonsgegevens. De juristen van de lokale confederaties zijn het eerste aanspreekpunt voor de leden van de Confederatie. En daarnaast wil ik nog eens wijzen op de modeldocumenten die de aannemers helpen.”

•

INFO, ADVIES, WORKSHOPS

De lokale confederaties, het aanspreekpunt voor al uw GDPR-vragen Hebt u vragen over de nieuwe verordening op de persoonsgegevens?

Stap dan meteen naar uw lokale confederatie. Ze staat klaar om u te helpen. Tenminste toch als u lid bent. De andere aannemers zullen hun portefeuille moeten bovenhalen en een beroep doen op externe consultants. kend allesbehalve gratis zijn.

Maar ons advies is: laat u het hoofd niet op hol brengen!

Ga naar uw lokale confederatie. Zij heeft dienstverlening op uw maat.”

Drietrapsraket

Maarten De Voeght: “De lokale kamers zullen de speerpunten zijn van de GDPR-begeleiding van onze bedrijven. Dat is de beslissing die de Confederatie genomen heeft, en we willen dat ook duidelijk maken aan heel de sector.”

Maarten De Voeght is juridisch adviseur bij de Confederatie Bouw Provincie Antwerpen. Hij is zich al ongeveer een jaar aan het verdiepen in de nieuwe Europese verordening op de persoonsgegevens.

Maarten De Voeght: “Het valt te verwachten dat ontelbare specialisten en consultants hun diensten zullen aanbieden om bouwbedrijven GDPRcompliant te maken. Deze diensten zullen vanzelfspre-

Deze dienstverlening van de Confederatie is een soort drietrapsraket. De eerste trap is de leden informatie geven. Als we dit schrijven, zijn in Antwerpen al verschillende drukbezochte infosessies achter de rug.

Ze leggen onder meer uit wat die befaamde persoonsgegevens zijn waarover de GDPR gaat, wat de GDPR inhoudt, en waarom de nieuwe verordening wel degelijk van toepassing is op aannemers. Daarnaast wijzen ze de leden de weg naar de FAQ en de praktische tools op www. confederatiebouw.be.

De tweede trap van de raket zijn de individuele adviezen. Sommige vragen zijn te specifiek om op een infosessie of in een FAQ te behandelen. Hoe zit het bijvoorbeeld met een THV? Volstaat het dat de THV een register bijhoudt van de

verwerking van persoonsgegevens? Of moet elke partner in de THV dat doen?

En ten slotte zijn er de workshops. Daarin wordt uitgelegd hoe de leden de nodige modeldocumenten kunnen invullen met de tools ontwikkeld door de Confederatie. In kleine groepen van zeven tot twaalf aannemers wordt heel concreet, stap voor stap uitgelegd wat een onderneming moet doen om GDPR-compliant te zijn. Wie de lessen van de workshops ter harte neemt, is al voor tachtig tot negentig procent in orde met de minimumverplichtingen die de GDPR oplegt.

De leden kunnen rekenen op de volledigheid en de juistheid van de dienstverlening. De Confederatie heeft de nodige competenties samengebracht.

Maarten De Voeght: “De lokale kamers hebben hun GDPR-specialisten. De juristen in de Confederatie in Brussel geven ondersteuning indien nodig.

En bovendien hebben we excellente contacten met Schoups-Advocaten, meer bepaald met Sara Cockx

die daar werkt. Onderling contacteren we elkaar regelmatig om ervaringen uit te wisselen en over moeilijke vragen te discussiëren.”

Geen reden tot paniek!

De lokale confederaties hebben drie tips voor aannemers. Eén: ga eens zorgvuldig na welke persoonsgegevens u hebt, en wat u er allemaal mee doet.

Heel wat aannemers zijn zich daarvan niet voldoende bewust. Twee: vul de modeldocumenten in die de Confederatie heeft opgesteld.

Maarten De Voeght: “En drie: niet panikeren!

Daarvoor bestaat eigenlijk geen reden in de bouw.

Ik heb niet het gevoel dat bouwbedrijven dingen doen met persoonsgegevens die niet door de beugel kunnen. Onze sector zal niet de eerste zijn die ze gaan controleren. Wat aannemers nodig hebben, zijn vooral maatregelen die passen bij de grootte van hun bedrijf en hun activiteiten. Een kleinere onderneming hoeft geen tien- of vijftienduizend euro uit te geven aan de GDPR.”

•

mei 2018 • Bouwbedrijf 23

LUXEMBURG

“Niet panikeren maar wel mee zijn” François Cloos is directeur van de Confederatie Bouw Provincie Luxemburg. Hij en zijn team doen hun uiterste best om u bij te staan terwijl u GDPR-conform wordt. “De aannemer informatie geven en de weg wijzen, dat is onze rol.”

W

anneer u dit leest, heeft de Confederatie Bouw Provincie Luxemburg al twee infosessies gehouden: de eerste stond open voor iedereen, en was georganiseerd in samenwerking met de handelskamer van Luxemburg, de universiteit van Luik (campus Aarlen), de hogescholen Hénallux en Robert Schuman en ten slotte de gemeente Marche-en-Famenne. De tweede sessies was gerichter en bleef voorbehouden aan bouwbedrijven.

Bewustmaking

De lokale confederaties maken de leden bewust van de nieuwe verordening die van kracht wordt op 25 mei. Tegelijk stellen ze hen gerust.

François Cloos: “Iedereen heeft het over die fameuze datum 25 mei.

Maar denk nu niet dat op 26 mei de controleurs op de deur zullen kloppen. Dat zal helemaal niet gebeuren.

Panikeren hoeft niet. Maar de medaille heeft een keerzijde. Een aantal aannemers gaat ervan uit dat ze nog tijd hebben en niets dringt.

24 Bouwbedrijf • april 2018

confederatie legt uit hoe je deze tools gebruikt, maar vervolledigt ze niet in de plaats van de aannemer.”

Online platform

“

We leggen onze leden uit hoe ze het register moeten gebruiken, maar ze moeten het wel zelf aanvullen op basis van de reële situatie in hun bedrijf

”

Dat is ook niet helemaal waar. Ze moeten zorgen dat ze mee zijn. Anderen voelen zich misschien minder betrokken, omdat bouwbedrijven minder persoonsgegevens verwerken dan commerciële firma’s.”

Net zoals Maarten De

Voeght (zie vorige blz. ) wijst François Cloos de leden de weg naar de tools die de Confederatie ontwikkelde. Wie daarvan gebruik maakt, is up-to-date en heeft een voorsprong op de meerderheid van de aannemers. De Luxemburgse

Voor Luxemburg is een online platform ontwikkeld, speciaal voor de GDPR. Wie naar dit zeer nuttige instrument surft en enkele vragen beantwoordt, ziet meteen waar zijn onderneming staat, en wat er nog moet gebeuren om in regel te zijn. Het platform werd gecreëerd door Hénallux, samen met de partners die instonden voor de organisatie van de eerste infosessie.

Het wordt ook op andere infosessies voorgesteld.

François Cloos: “Maar ik kan het niet genoeg herhalen: volg de raad van de Confederatie op en gebruik haar tools. Ze zijn zeer waardevol. Voor een aannemer is de GDPR immers een administratieve verplichting die erbovenop komt. En voor de kleinere ondernemingen is het geen prioriteit.”

•

INFO : op www.confederatiebouw.be/ luxemburg en rgpd.dtm-henallux.be

GETUIGENIS

“Toch nog veel vragen en angst! ” Bij ons lid Socatra kreeg Olivier Maheu, preventieadviseur, de opdracht om het GDPR-proces te implementeren. "Wij praten hier al een tijdje over maar wij zullen de kern van de zaak pas behandelen in de komende weken", zo zegt hij. "Niet alles is heel duidelijk en er bestaat eerlijk gezegd wel een portie angst.”

A

nticiperen op de komst van de GDPR maakt al een poosje deel uit van het dagelijkse werk van Olivier Maheu. Maar schrijven dat de nieuwe Europese verordening voor hem geen geheimen meer heeft, zou de waarheid verdraaien. "Ja, er zijn veel schaduwzones, onduidelijkheden.

Hopelijk krijgen we vanaf mei een meer heldere kijk op de dingen”, zegt hij.

Beveiligingsmaatregelen

Momenteel bestaat zijn baan er onder andere in om alle persoonsgegevens van de firma te inventariseren, te bepalen waar zij zich bevinden en te weten te komen welke personen mogelijk toegang hebben tot al die informatie. "Ik moet ook zien dat er procedures komen die moeten gevolgd worden bij datalekken en ik moet weten welke beveiligingsmaatregelen ik moet implementeren", benadrukt hij. "Wij moeten ook nog beslissen of we al dan niet een beroep gaan doen op een extern bedrijf om zeker te zijn dat we niets vergeten."

ciers en klanten moeten aanpassen."

Controle

Om hem bij zijn taak te helpen, baseert de preventieadviseur zich op de applicatie die de Confederatie heeft uitgewerkt. "Ik heb ook enkele informatievergaderingen bijgewoond, onder meer die belegd door de VBA. Ik merk dat veel informatie de ronde doet, maar toch hebben de mensen nog geen concreet beeld van de hele GDPR."

In de praktijk rijzen nogal wat vragen en onzekerheid rond controles en sancties. "Wij mogen ons ongetwijfeld aan controles verwachten. Maar wanneer? Door wie? Hoe?", zo vraagt hij zich af. "En nog iets: als bedrijven de GDPR niet naleven, dan zullen zij bestraft worden op basis van een percentage van de jaaromzet. Welke fout zal tot welke sanctie leiden?" Antwoorden na 25 mei.

Hopelijk zal de heer Maheu al wat gerustgesteld zijn als hij het interview met Meester Sara Cockx (zie pagina 20 tot 22) gelezen heeft. Naar we vernamen zou de Autoriteit voor de Persoonsgegevens trouwens een “inwerkperiode” van enkele maanden respecteren vooraleer tot sanctionering over te gaan.

•

Contracten aanpassen

Voor bedrijven is de GDPR een extra last zonder enig investeringsrendement. "Ik verwacht niets bijzonders van deze nieuwe verordening”, zucht Olivier Maheu. “Het gaat duidelijk om een lastige verplichting, om meer administratie. Zo zal de GDPR bijvoorbeeld ook tot gevolg hebben dat wij alle overeenkomsten met leveranmei 2018 • Bouwbedrijf 25

LAMBERT

“We zijn hiervan goed op de hoogte” Bij ons lid Travaux et Bétons Lambert Frères heeft de directie niet gewacht op het laatste moment om zich aan de GDPR aan te passen. “We hebben eerst onderzocht wat die fameuze verordening inhoudt. Wat ze allemaal oplegt, is nogal indrukwekkend,” vertelde ons Stéphanie Lambert.

den en om een intern veiligheidsbeleid op te zetten voor alle pc’s. Om de zes maanden zullen onze medewerkers hun paswoord moeten veranderen. Ook wat betreft de toegang tot de vaste pc’s op kantoor zijn we nu waakzamer.”

Sensibilisatie

T

ravaux et Bétons Lambert Frères (Bertogne), een onderneming met 80 arbeiders, heeft de hele zaak ernstig aangepakt. Lang voor mei is ze intern tot de actie overgegaan. Is ze nu helemaal klaar voor de GDPR? Dat durft Stephanie Lambert niet met stelligheid te bevestigen. Maar in ieder geval heeft dit bouwbedrijf grondig informatie verzameld.

Daarnaast zijn maatregelen genomen voor HR en de boekhouding.

Deze beheren immers data die niet voor iedereen bestemd zijn. De verantwoordelijken voor deze departementen kregen de opdracht om de dossierkasten af te sluiten. De directie gaat alle personeelsleden bewust maken van het nieuwe reglement.

Stephanie Lambert: “Iets wat we nog moeten doen, is de instemming verkrijgen van het personeel voor de verwerking van hun persoonsgegevens in het kader van hun arbeidscontract.

Vertrouwen ze het niet helemaal? Toch wel, maar we krijgen vaak vragen over het waarom van al deze maatregelen.

We leggen dan uit dat ze opgelegd worden door een Europese verordening.”

Praktische tools

"Veel werknemers vragen naar het waarom van al deze maatregelen."

Informaticabeheer

De verantwoordelijke voor de ICT is in een vroege fase betrokken bij het implementeren van de GDPR. Hij volgde talrijke infosessies en seminaries.

26 Bouwbedrijf • mei 2018

Stephanie Lambert: “Als gevolg daarvan hebben we besloten om alle portables te versleutelen met paswoor-

Net zoals vele leden, apprecieert Stéphanie Lambert de tools die de Confederatie ontwikkeld heeft. Goed dat ze er zijn, en zeer praktisch.

Stephanie Lambert: “Want je weet soms niet hoe ver je moet gaan met de GDPR. Intussen heb ik deze tools geanalyseerd, maar ik heb ze nog niet toegepast. Het register van gegevensverwerkingen opstellen vraagt veel werk, maar gelukkig zonder al te veel stress. Nadat we informatie ingewonnen hebben, hebben we de druk wat verlaagd en de potentiële sancties gerelativeerd.”

•

UW VOERTUIG BESCHERMT U. MAAR WIE BESCHERMT UW VOERTUIG?

De Omnium van Federale Verzekering: de verzekering die uw voertuig beschermt.

U bent de gelukkige (toekomstige) eigenaar van een nieuwe bestel- of vrachtwagen? U koos voor zo wat alle opties voor uw veiligheid? Heel goed! U bent helemaal beschermd. Maar... wat met uw nieuwe voertuig? Bescherm het tegen materiële schade met onze verzekering Omnium, de onmisbare bescherming voor nieuwe voertuigen. Geniet van een dienstverlening op maat en ontdek het plezier van het rijden zonder zorgen...

NU

3 MAAND GRATIS *

Bereken uw premie op federale.be/3maandgratis De verzekeraar die zijn winst met u deelt * Korting geldig vanaf het eerste jaar van de overeenkomst onderschreven tijdens de actie, rechtstreeks verwerkt in de berekening van de premie en pro rata herberekend bij verzekeringsduur van minder dan één jaar. Meer info en voorwaarden van onze actie op www.federale.be/3maandgratis.

Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel www.federale.be Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CVBA. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel BTW BE 0403.257.506.

COMMISSIE WONEN

Vlaamse Confederatie Bouw uitgenodigd in het Vlaams Parlement Begin maart werd Marc Dillen (directeur-generaal VCB) uitgenodigd op een hoorzitting door de commissie Wonen, Armoedebeleid en Gelijke Kansen. Hij verdedigde er de standpunten van de Vlaamse bouwsector over de renovatiepremie, de huur- en woonzekerheid en de premies.

Concreet ging het in de hoorzitting over drie conceptnota’s, die op deze drie domeinen nieuwe regelgeving voorstellen.

De context van deze problemen is intussen bekend. In Vlaanderen moeten 2,65 miljoen woningen gerenoveerd worden, huurwoningen inbegrepen. Aan het huidige renovatieritme zullen deze niet allemaal energiezuinig zijn tegen 2050. Daarvoor zijn jaarlijks 70 000 grondige renovaties nodig, en we halen er amper 21 000.

Een energiezuiniger patrimonium is uiteindelijk zowel in het belang van eigenaars als van huurders, maar bij monde van Marc Dillen wees de VCB erop dat het probleem zich in scherpe mate zal stellen op de huurmarkt. Steeds meer mensen zullen moeten huren omdat kopen voor hen te duur wordt. Bij de oorzaken onder meer de strenge leenvoorwaarden van de banken, en het feit dat nieuwbouw afgeremd wordt door de zeer hoge energie-eisen.

Premies kunnen een rol spelen bij het energiezuinig maken van bestaande woningen. Maar ze hebben mankementen. De VCB merkte op dat de energiepremies, die niet aan inkomen gekoppeld zijn, veel hoger liggen dan de andere, maar geen sterke daling van het EPC-peil garanderen. Ze focussen immers slechts op delen van het 28 Bouwbedrijf • mei 2018

ANDERE STEMMEN TIJDENS DE HOORZITTING Bernard Hubeau (voorzitter Vlaamse Woonraad) stelde dat de private huurmarkt opgewaardeerd moet worden. 550 000 huishoudens vinden daar nu hun woning. Een derde - 180 000 gezinnen - wordt geconfronteerd met problemen als woonkwaliteit, betaalbaarheid, toegang en woonzekerheid.

De Woonraad pleit voor een neutrale woonfiscaliteit, en voor een renovatiepremie voor de private huurmarkt. Deze moet dan wel gekoppeld zijn aan voorwaarden die de kwaliteit, de duur van het contract en de betaalbaarheid garanderen. De instap door de verhuurder moet vrijwillig zijn.

Sien Winters (coördinator van het Steunpunt Wonen) was kritischer voor de renovatiepremie. Zij vindt een fiscale aanpak geschikter. Ook de Vlaamse Confederatie Bouw pleit overigens voor fiscale maatregelen, onder meer wat betreft de successie-, registratie- en schenkingsrechten (zie het Standpunt in Bouwbedrijf van april). Verlagingen van deze rechten moeten wel voldoende groot zijn, anders zijn ze niet effectief.

Het Steunpunt Wonen klaagt daarnaast aan dat de huidige huurwetgeving het moeilijk maakt om investeringen in kwaliteitsverbetering door te rekenen in de huurprijs. Volgens de VCB is het nieuwe huurdecreet op dit vlak een stap in de goede richting, maar dit decreet is nog niet goedgekeurd.

Ten slotte is volgens het Steunpunt de helft van de woningen met de laagste kwaliteit in dergelijke slechte staat dat men zich mag afvragen of de overheid er wel geld mag instoppen.

geheel. Het EPC+, dat informatie zal bevatten over de mogelijke ingrepen, maakt een meer doelgericht beleid mogelijk.

Premies en prestaties

In het licht van de verwachte toename van het aantal huurders, is de

uitbreiding van de renovatiepremie positief te noemen, aldus Marc Dillen.

Men stimuleert daarmee de renovatiemarkt. Belangrijk is wel de premie te koppelen aan energetische prestaties en de invoering van een gedifferentieerde maximale huurprijs. Het opleggen van inkomensvoorwaarden zal het

ontstaan van een win-winsituatie voor huurder en verhuurder verhinderen.

De conceptnota’s roepen vragen op.

Moet de renovatiepremie niet gecombineerd worden met een rechtstreekse huursubsidie voor huurders met lage inkomens? Investeringen in kwalitatief hoogstaande woningen kosten nu eenmaal geld, en dat moet terugverdiend worden met de huuropbrengst.

De VCB bepleitte ook de verbinding van de premie met energetische eisen, waardoor huurders genieten van lagere energiefacturen. Het zal wel een grote opgave blijven om de eigenaars in mede-eigendom te bereiken.

Huur- en woonzekerheid

Wat de huur- en woonzekerheid betreft, wees Marc Dillen op de toekomstige verbetering van de verzekerbaarheid van het risico. Zoals al opgemerkt zullen zich meer mensen met hogere inkomens op de huurmarkt begeven. De verdichting in het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) zal dat verder stimuleren. Deze zal pas over een jaar of vijftien werkelijkheid worden, maar de gemeen-

ten worden vandaag al aangezet om bebouwing in het buitengebied af te remmen. De daaruit volgende schaarste zal de prijsverhoging van eigendomsverwerving nog versnellen.

De VCB riep tijdens de hoorzitting op geen rekening te houden met de huurprijzen en dergelijke wanneer men de voorgestelde huurverzekering effectief invoert. Het voordeel van de verzekering is er voor de huurder en de verhuurder samen. Belangrijk is ook dat de periode van de uitkering beperkt is in de tijd. Anders ontstaat het risico op moral hazard: mensen die het systeem niet gebruiken waarvoor het bedoeld is, omdat het nu eenmaal kan. Of de verzekering tussenkomt zou moeten afhangen van de vraag welk inkomen de verzekerde heeft uit arbeid, want dat is een objectiveerbaar gegeven. Verzekeraars zouden de kans moeten krijgen verschillende varianten op de markt te brengen, omdat er nog zoveel onbekende data zijn.

De ervaring met de bestaande verzekering gewaarborgd wonen voor eigenaars-bewoners leert dat het aantal verzekerden de laatste jaren afneemt,

vooral in de nieuwbouw. Volgens de VCB is de oorzaak dat de grenswaarde van het project niet geïndexeerd werd.

Deze is € 320 000 gebleven. Maar tegelijk zijn de kosten toegenomen, door de schaarste aan bouwgrond en de strengere energienormen. Het systeem is goed, maar moet geactualiseerd worden, aldus Marc Dillen. Bij gebruik voor aankoop is de vraag wel of er een controle op de kwaliteit moet uitgevoerd worden.

Eén premiesysteem

Wat betreft de premies maakte de VCB tijdens de hoorzitting duidelijk dat de Vlaamse bouwsector achter het idee van één premiesysteem staat. De consument vindt de huidige situatie te ingewikkeld. Maar goede maatregelen, zoals premies die niet gekoppeld zijn aan het inkomen, moeten blijven.

Mocht men denken aan een koppeling van premies aan het begrip “gezin”, moet men oog hebben voor de nieuwsamengestelde gezinnen. Wat een gezin is, is tegenwoordig niet meer zo eenvoudig te definiëren.

•

mei 2018 • Bouwbedrijf 29

CONCRETE TOOLS VOOR MEER INNOVATIE EN WISSELWERKING

Met 250 deelnemers werd 10de energiecongres opnieuw een succes Het tiende energiecongres van de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) stond in het teken van innovatieve technieken en materialen en de optimale wisselwerking tussen beide. Na de plenaire inleiding werd het hoofdthema in drie parallelle workshops behandeld vanuit drie vragen: hoe de energieprestaties van bedrijfsen overheidsgebouwen verbeteren, hoe de technische installaties optimaliseren dankzij nieuwe meettechnieken en hoe elke woning tegen 2050 energiezuinig krijgen?

W

at betreft de nieuwbouw merkte Luc Peeters, administrateur-generaal van het VEA (Vlaams Energieagentschap) op dat 50% van de nieuwe huizen nu al voldoen aan de E-peileis die vanaf 2021 zal gelden. In 2016 werd voor 87% van de aangiften gekozen voor hernieuwbare energie. Bij 62% van de aangiften ging het enkel om PV-panelen, in 19% om een combinatie van PV met warmtepompen en in 4% enkel om warmtepompen.

Wat het bestaande woningpatrimonium aangaat, was er minder positief nieuws. Maar liefst 97% beantwoordt niet aan de langetermijndoelstelling voor 2050 (een EPC-peil van 100 of een E-peil van 60). De nodige renovatiewerken om deze doelstelling te bereiken raamt het VEA op 4 miljard euro per jaar. In de EPC + gaan woningen een gekleurd label krijgen. Uit berekeningen van het VEA op basis van de EPC-databank blijkt dat amper 9% van de bestaande huizen een groenkleurig label gaat krijgen en maar liefst 41% een roodkleurig label. Voor appartementen zal 38% een groenkleurig label krijgen maar toch ook 13% een roodkleurig.

30 Bouwbedrijf â&#x20AC;˘ mei 2018

Vertragende renovatie-activiteit

De vergunningen voor woningrenovatie die nu fors in aantal dalen, geven volgens het VEA geen correct beeld van het renovatieritme. Het VEA heeft een geaggregeerde indicator voor de opvolging van de renovatie-activiteit ontwikkeld. Maar ook uit deze indicator blijkt dat de renovatie-activiteit momenteel vertraagt.

Volgens Marc Dillen, directeur-generaal van de VCB, komt het er vooral op aan bij elke overdracht van een woning (verkoop, schenking, vererving) de renovatie te stimuleren. Dan zullen tegen 2050 2,6 miljoen renovaties zijn gerealiseerd. Tegelijk vroeg hij aandacht voor het specifieke probleem van de circa 750.000 woningen in mede-eigendom. Het is belangrijk dat de eigenaars aan hun kredietverlener een goed inzicht verschaffen in de besparingswinst van de beoogde renovatie.

De woningpas zal kandidaat-verbouwers helpen de vereiste renovatiekosten beter in te schatten. De pas zal tot een correctere prijszetting voor bestaande woningen leiden.

Maar op termijn zou de woningpas ook een inventaris van de gevaarlijke stoffen in een woning moeten bevatten. In

dit verband verwees Marc Dillen naar TOTEM (Tool to Optimise the Total Environmental impact of Materials), een transparante, eenvoudige, digitale interface waarmee de Belgische bouwsector aan de slag kan om de milieuimpact van gebouwen te objectiveren en te verminderen. Naarmate gebouwen energiezuiniger worden, wint de CO2-impact van de productie en verwerking van de bouwmaterialen aan belang.

ESCO-charter tegen september

In het kader van het overleg van de Vlaamse bouwsector met de Vlaamse regering in het VBOC (Vlaams Bouwoverlegcomité) had de VCB al een ontwerp van charter rond de werking van ESCO’s uitgewerkt, nog een belangrijk instrument om bestaande gebouwen energiezuiniger te krijgen. Het succes van ESCO’s (Energy Service Companies) hangt onder meer af van de duidelijkheid en marktconformiteit van de contracten, van de transparantie van de conditiestaatmetingen en van de uiteindelijke verwachtingen. Volgens Frederik Christiaens van het Vlaams Energiebedrijf zou het charter nog in september 2018 kunnen worden ondertekend.

In de workshop over de verbetering van de energieprestaties van bedrijfs- en overheidsgebouwen werd gewezen op de positieve impuls die van de lokale burgemeesterconvenants is uitgegaan. Bij de implementatie ligt de klemtoon toch nog eerder op de installaties van gebouwen. Als dan toch de bouwschil wordt aangepakt, gebeurt dit zeer grondig, vanuit een langetermijnperspectief. Voorlopende bedrijven wachten op inspirerende steden en gemeenten, terwijl lokale overheden uitkijken naar wat de bedrijven doen. De Vlaamse overheid zou hierin een doorbraak moeten helpen realiseren. Het nieuw administratief centrum van Houthalen werd aangehaald als voorbeeld van een geïntegreerde aanpak van duurzaamheid. Het KB op de ventilatie van bedrijfsgebouwen werkte daarbij als stoorzender.

Meten is weten

In de workshop over meettechnieken werd gefocust op het belang van anticipatie dankzij voorspellingen en de

mogelijke bijdrage van zelflerende systemen. Een MPC (modelgebaseerde voorspellende regeling) leidt tot 40% minder energiekosten, 75% minder comfortklachten en ontzorgt in belangrijke mate de gebouwenoperator.

Omdat de kostendrijver voor de distributie niet meer zozeer de afname van elektriciteit is dan wel de vereiste capaciteit, wordt momenteel voor particulieren en kleine bedrijven gewerkt aan de uitwerking van capaciteitstarieven. De workshop eindigde met de oproep om vanuit de sector als blok de beleidsdoelstellingen te bereiken.

Ook in de workshop over de energiezuinigheid van bestaande gebouwen kwamen diverse meettechnieken aan bod. Met name de diverse opmetingsmogelijkheden voor de bestaande bouwschil zoals onder meer totaalstations, laserscanning en fotogrammetrie. Door de dalende prijzen is de digitale reconstructie van de as-is-toestand binnen handbereik. De sociale huisvestingsmaatschappij De Zonnige Kempen wees op het belang om bij collectieve renovaties de gebruikers nauw te betrekken en van de onderlinge verspreiding van positieve ervaringen, onder meer via energieboxen en tablets. Het WTCB van zijn kant wees op het toenemend belang van koeling. Passieve koeltechnieken worden daarbij nog te weinig benut.

Binnenkort woningpas en EPC +

In zijn slottoespraak na het paneldebat kondigde minister Tommelein aan dat de woningpas nog voor de zomer van 2018 haar intrede zal doen. Aanvankelijk zullen enkel eigenaars en bevoegde instanties de pas kunnen raadplegen. Begin 2019 komt het EPC+ beschikbaar. Het EPC+ zal informatie geven over de vereiste renovaties en hun kostprijs om een E60-peil of EPC100-score te bereiken.

De EPB-regels worden herzien. De focus zal verschuiven van een theoretische benadering naar het werkelijke energieverbruik. Bovendien gaat een werkgroep zich buigen over een betere integratie van de uiteenlopende premies en tegemoetkomingen om bestaande woningen (energetisch) te renoveren.

•

INFO: tim.vanhelden@vcb.be mei 2018 • Bouwbedrijf 31

BOUWBEDRIJVEN OP ZOEK

65 % kan opdrachten niet uitvoeren door gebrek aan ingenieurs Bijna twee derde van de bouwbedrijven kan bepaalde opdrachten niet uitvoeren bij gebrek aan ingenieurs. Dat is gebleken uit een enquête van de Vlaamse Confederatie Bouw. Onze sector is nu al goed voor een kwart van de knelpuntvacatures voor ingenieurs.

D

e VCB kreeg antwoorden van 51 bouwbedrijven die in totaal 1.154 ingenieurs tewerkstellen. Maar liefst 84 % van de respondenten heeft het moeilijk om voldoende ingenieurs aan te trekken.

86 % denkt bovendien dat de situatie in de toekomst alleen maar erger zal worden.

Om het acute tekort aan ingenieurs op te vangen, wil 71 % ook mensen rekruteren die niet precies de gevraagde ervaring en kennis hebben. Daarnaast zijn ze bereid pas afgestudeerden aan te werven, en ouderen en werkzoekenden krijgen eveneens een kans.

Merk trouwens op dat de bouw geen mannenbastion meer is: 59 % van de respondenten heeft vrouwelijke ingenieurs in dienst.

Zoveel mogelijk houden

Hoe reageren bouwbedrijven op de tekorten? Door hun ingenieurs zoveel mogelijk in het bedrijf te houden.

69 % zegt inspanningen te doen om de talenten van de bestaande medewerkers zo goed mogelijk te benutten.

65 % schakelt bouwbachelors in voor taken die ze normaal door een ingenieur zouden laten uitvoeren. In de voor32 Bouwbedrijf • mei 2018

bije jaren is het aantal afgestudeerde bouwbachelors flink toegenomen (zie verder).

Uit de enquête blijkt dat bouwbedrijven vooral bouwkundige ingenieurs willen aanwerven. Slechts 23 % gaat ook op zoek naar andere profielen zoals architect, bio-ingenieur of ingenieur mechanica. Daar ligt nochtans potentieel, want de toekomstperspectieven voor architecten en bio-ingenieurs zijn minder gunstig zijn dan voor bouwingenieurs. Maar hun inschakeling vraagt een grondige omscholing die de bedrijven alleen niet kunnen dragen. De universiteiten, VDAB en het vormingsfonds Cevora zouden de sector daarbij moeten ondersteunen.

Ten slotte doet slechts 18 % van de Vlaamse bouwbedrijven een beroep op buitenlandse ingenieurs. De oplossing moet voornamelijk van de binnenlandse arbeidsmarkt komen. Er is nu eenmaal een goede beheersing van

het Nederlands nodig om bestekken te lezen en op de bouwplaats te communiceren met opdrachtgevers, ontwerpers, werknemers en onderaannemers.

Knelpuntberoep ingenieur

Dat er wel degelijk een probleem bestaat, blijkt ook uit de studie van de VDAB over de knelpuntberoepen uit 2016. Een vergelijking tussen de vacatures voor masterdiploma’s in drie technisch gerichte sectoren is leerzaam.

• De bouw: de VDAB ontving 3 130 vacatures voor profielen zoals con ducteur, werfleider, calculator bouw, technicus voor een studiebureau en bouwkundig tekenaar.

• De industrie: 4 468 vacatures voor profielen zoals expert onderzoek en ontwikkeling, allerlei technisch lei-

dinggevenden, technici voor proces en productie, technicus en ontwerper voor industriële automatisering, tekenaar ontwerper-mechanica.

• De ICT-sector: 4 907 vacatures voor profielen zoals ICT-bedrijfsanalist, integratie- en implementatie-expert ICT, netwerkbeheerder, analist-ont wikkelaar.

Een kwart van deze vacatures kwam in 2016 dus al uit onze sector. En het ziet er niet naar uit dat dit aandeel zal dalen. Het valt te verwachten dat de bouw steeds meer behoefte zal hebben aan ICT-deskundigen met een masterdiploma, gezien de toenemende digitalisering van onze bedrijven. Daarnaast zijn ook automatisering, prefabricatie en robotisering in opmars in onze sector. Dit zal de behoefte doen groeien aan ingenieurs met een meer industrieel profiel.

Te lage in- en uitstroom

Intussen ligt het aantal afgestudeerde ingenieurs bouw laag.

WIE NAM DEEL AAN DE ENQUÊTE? 57 % van de deelnemers aan de enquête legt zich toe op de oprichting van gebouwen. 31 % voert infrastructuurwerken uit en 12 % zijn afwerkings- en installatiebedrijven.

59 % van de antwoorden kwam van bouwbedrijven met meer dan 100 werknemers, en 41 % van kleinere bedrijven.

ingenieur-architecten.

• Het aantal afgestudeerden van de overige architectuuropleidingen sprong van 260 naar 329 in tien jaar tijd, een toename met een kwart. Een relatief sterke stijging dus, ondanks recent onderzoek dat aantoon de dat amper 27 % van de architecten tevreden is over zijn vergoeding en dat 65 % klaagt over financiële onzekerheid.

Beperkt aantal werkzoekenden

Laten we de architecten en ingenieur-architecten buiten beschouwing, dan komen we uit op 680 afgestudeerde bachelors en masters bouw samen.

Een vergelijking met de vacatures maakt duidelijk hoe laag de uitstroom ligt in vergelijking met de behoeften op de arbeidsmarkt. Alleen al voor werfleiders ontving de VDAB in een jaar tijd 1 682 vacatures. Voor conducteurs bouw waren er dat 636 en voor calculators bouw 765.

Er bestaat bovendien nauwelijks een reserve van werklozen waaruit de bouw kan putten. De VDAB telde amper 351 werkloze werfleiders, 90 conducteurs en 193 calculators bouw. Daarbovenop komen grote verschillen tussen de provincies. In West-Vlaanderen bijvoorbeeld waren amper 50 werkloze werfleiders, 20 bouwcalculators en 16 conducteurs bouw te vinden.

•

• Er is wel een forse stijging bij de bouwbachelors, van ongeveer 80 in het academisch jaar 2006-2007 tot ongeveer 250 in 2015-2016. Dat is meer dan een drie keer zoveel. Een factor waren wellicht de opleidin gen die werden opgericht in Oostende, Geel en Diepenbeek.

• Maar er was een ook forse daling van het aantal industrieel ingenieurs voor de bouw tussen de academiejaren 2006-2007 en 2010 2011. Daarna was er een lichte stij ging, maar deze kon het verlies van de voorgaande jaren niet goedma ken. Globaal resultaat: van 334 in 2006-2007 tot 309 in 2015-2016.

•

Bij de burgerlijk ingenieurs bouw was er een status-quo, maar dan op een niveau dat veel te laag ligt. Per jaar studeren amper 120 burgerlijk ingenieurs bouw af. Deze stabiliteit is opvallend, want bij de inschrijvingen was er sprake van een daling.

Maar deze is dus niet zichtbaar in het aantal afgestudeerden.

• Er was ook een status-quo bij de mei 2018 • Bouwbedrijf 33

WONINGPAS

Woningpas-light wordt deze maand gelanceerd Vanaf mei krijgt elke Vlaamse woning een Woningpas-light. Dat is een soort digitale kluis met informatie en documenten over de woning.

Een woning kopen, verhuren, bouwen of verbouwen â&#x20AC;&#x201C; daarbij komt heel wat papierwerk kijken. De Vlaamse overheid wil het de burger gemakkelijker maken. Daarom hebben enkele administraties hun krachten gebundeld. Ze gaan alle beschikbare documenten samenbrengen in een soort digitale kluis, de woningpas.

Deze woningpas is gratis, of iets exacter geformuleerd: brengt voor de burger geen bijkomende kosten mee. Wie een document uit de woningpas nodig heeft, zal daarvoor alleen moeten betalen als dat nu ook al moet.

De woningpas werd ontworpen door het Vlaams Energieagentschap, het Departement Omgeving, Wonen-Vlaanderen en de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM).

Light-versie

De woningpas staat toe om nuttige informatie over een woning te raadplegen. De eigenaar, en later ook een koper of een huurder, kunnen bijvoorbeeld in een oogopslag zien welke attesten en certificaten nodig zijn als de woning verkocht of verbouwd wordt. Dankzij de woningpas kan men ook gemakkelijk nagaan hoe energiezuinig 34 Bouwbedrijf â&#x20AC;˘ mei 2018

de woning is. Alle gegevens over de EPB-aangifte of over het energieprestatiecertificaat (EPC) zullen terug te vinden zijn.

De woningpas-light die in mei gelanceerd wordt, bevat alleen gegevens en attesten die de overheid nu al bezit.

Deze kunnen gaan over zaken als energie, isolatie, installaties, bodem, zonnepotentieel en algemene gebouwinformatie.

De toekomst

Na de release van deze eerste versie zullen op verschillende momenten nieuwe informatie-aspecten toegevoegd worden, zoals de historiek van vergunningen, de keuringen van de verwarming en het EPC+. Het gaat om een continue update, zodra de bijkomende gegevens beschikbaar zijn.

Normaal gezien zal het midden 2019 mogelijk worden voor de eigenaar om machtigingen te geven aan anderen.

Men zal attesten en bepaalde informatie met hen kunnen delen, of hen zelfs toegang geven tot de woningpas. Dat is handig voor bouwpartners, toekomstige kopers of huurders, notarissen en makelaars.

De bezitter van een woning zal daarnaast zijn eigen Woningpas Medium kunnen aanvullen met informatie, bijvoorbeeld scans van niet-digitale attesten. Ook is het de bedoeling om meer attesten te kunnen raadplegen, denk dan aan de keuringen van ketels of attesten over de woningkwaliteit.

Link met Burgerloket

Er komt een link tussen de Woningpas en het Burgerloket. Dat is een virtueel loket, een centrale plaats waar een

burger een aantal persoonsgegevens kan raadplegen, zoals de gezinssituatie, het opleidingsniveau en dergelijke. Het Burgerloket is een initiatief van het Agentschap Informatie Vlaanderen.

•

INFO: Kijk op woningpas.vlaanderen.be of stuur een e-mail naar tim.vanhelden@vcb.be. Tim Van Helden is beleidsmedewerker Energie bij de Vlaamse Confederatie Bouw

NEEM ASBESTINVENTARIS OP IN WONINGPAS Volgens de Vlaamse Confederatie Bouw moeten ook de gegevens over asbest opgenomen worden in de woningpas. Wie een woning koopt, heeft recht op deze informatie.

Volgens OVAM is er in ons land nog 3,7 miljoen ton asbest in omloop. Een kwart - 910 000 ton - bevindt zich in allerlei vormen in woningen van particulieren. Dit veroorzaakt gezondheidsrisico’s die toenemen naarmate de verwering vordert.

De VCB is dan ook voorstander van de verplichte opmaak van een asbestinventaris voor woningen.

Het instrument bestaat al om werknemers tegen asbest te beschermen. Waarom die bescherming dan niet uitbreiden naar bewoners?

Ook gezinnen en kinderen moeten thuis in een asbestveilige omgeving kunnen zitten.

Goed voor de burger Dat een asbestinventaris beschikbaar is bij de verkoop van een woning, is goed voor de burger. Hij is dan op voorhand op de hoogte van de gezondheidsrisico’s. De inventaris kan bovendien deel uitmaken van de woningpas. Voor de VCB moet deze ook informatie moeten bevatten om de woning gezonder te maken, en dus ook

over de aan- of afwezigheid van asbest.

Momenteel worden kopers van een woning zelden over de aanwezigheid van asbest geïnformeerd. De meeste verkoopakten bepalen dat de verkoper niet kan worden aangesproken op verborgen gebreken. Deze clausule geldt niet als de verkoper op de hoogte was van het gebrek. Maar omdat een asbestinventaris niet verplicht is, valt kwade trouw moeilijk te bewijzen. Een asbestinventaris, zoals die in Frankrijk al jaren verplicht is zal hierin voortaan ook in Vlaanderen duidelijkheid kunnen scheppen.

Bij alle huizen en appartementsgebouwen van voor 2001 is de kans groot dat ze asbest bevatten. België was immers koploper in de wereld op het vlak van asbestverbruik. Rond sommige verwarmingsbuizen en onder vinylvloeren bijvoorbeeld zit vaak nog losgebonden asbest dat altijd gevaarlijk is. In daken, gevels, dakgoten en pijpleidingen uit asbestcement was het asbest initieel gebonden. Maar dakbedekking verweert naarmate het ouder wordt en dat proces begint al na 20 jaar. Daardoor gaan asbestvezels loszitten. Ze kunnen vrijkomen in de lucht of zich via het regenwater naar de grond, de regenwaterput of de riolering verspreiden.

Veiliger bij renovatie Een asbestinventaris is een goed idee voor wie sloop- en renovatiewer-

ken laat uitvoeren, en voor de doe-hetzelvers is het een waarschuwing. Enkel als bij de sloop of renovatie werknemers betrokken zijn, is de aannemer door de federale arbeidswetgeving al sedert 2006 verplicht om ook voor werken aan particuliere woningen een asbestinventaris op te maken. Omdat de sloop- of renovatieaannemer dankzij een asbestinventaris weet waar het asbest zit, ontstaan er minder gezondheidsrisico’s voor zijn werknemers tijdens de werken. De aannemer kan zo voor hen de juiste beschermingsmaatregelen nemen.

De beschikbaarheid van een asbestinventaris bij de particulier biedt een aantal extra voordelen. De uitvoerder (niet alleen het aannemingsbedrijf maar ook de zelfstandige) beschikt dan op voorhand via de particuliere opdrachtgever over een asbestinventaris en is zo beter gedocumenteerd om een offerte op te maken. De opdrachtgever wordt minder geconfronteerd met onverwachte kosten tijdens de werken. Hij loopt dan evenmin een aansprakelijkheidsrisico voor de verontreiniging die wordt verspreid in de omgeving door een onzorgvuldige uitvoering. Bovendien zijn er dan minder kosten. De verwerking van bouwafval dat door asbest is besmet, is veel duurder. De saneringskost na een onzorgvuldige verwijdering is vaak vele malen groter dan wanneer het asbest meteen correct en veilig verwijderd wordt.

mei 2018 • Bouwbedrijf 35

BOUWRADAR

Krediet niet tijdig terugbetaald? Pas op!

Het gebeurt dat bouwbedrijven het moeilijk hebben om een lening terug te betalen. In dergelijk geval is het een heel goed idee om een beroep te doen op de Vlaamse Kredietbemiddelaar.

L

eningen niet op tijd terugbetalen veroorzaakt hoe dan ook problemen, maar deze hebben meer gevolgen dan u misschien denkt. De banken spelen iedere maand informatie over de kredieten die ze toestonden door aan de Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) van de Nationale Bank. Een onderneming die een verschuldigd bedrag niet of onvolledig terugbetaalt binnen 90 kalenderdagen na de vervaldag, krijgt een negatieve melding bij de Nationale Bank.

nemer die een betalingsachterstand heeft op een bestaand krediet. En let op: zelfs nadat de wanbetaling geregulariseerd is, blijft de melding nog twaalf maanden zichtbaar.

Het is dus heel belangrijk voor een aannemer dat hij, als het enigszins kan, niet negatief gemeld wordt. Liefst reageert hij snel en correct als hij achterstand oploopt bij het terugbetalen van een krediet. In ieder geval is hij zich maar best bewust van de gevolgen als hij dat niét doet.

Intussen heeft Febelfin, de federatie van de financiële sector, haar leden gevraagd om altijd een waarschuwing naar ondernemers te sturen. In de aanmaningsbrief zou dus steeds moeten staan dat de kredietgever – meestal een bank – verplicht is aan de Nationale Bank te melden dat er een betalingsachterstand is of een overschrijding van de termijn. Op die manier willen de kredietverstrekkers de ondernemer beter bewust maken van de gevolgen van een laattijdige betaling.

Problemen in de toekomst

De Vlaamse Kredietbemiddelaar

Met andere woorden: het is ten zeerste aangewezen snel en doeltreffend te reageren, naargelang het concrete probleem en de concrete mogelijkheden van de onderneming. Dat is soms een moeilijke opdracht, maar gelukkig is er de Vlaamse Kredietbemiddelaar. Hij staat aannemers bij in hun contacten met kredietinstellingen.

INFO: U vindt meer informatie over de Vlaamse Kredietbemiddelaar op www.vlaio.be, de website van het Agentschap Innoveren & Ondernemen.

Eens deze negatieve informatie bekend is, zullen de toekomstige contacten van de onderneming met banken en kredietverstrekkers moeizamer worden. Dat kan bijzonder vervelend zijn bij de volgende kredietaanvraag.

Het is voor een bank niet evident om een nieuw krediet te geven aan een aan-

BOUWRADAR IS ER KOSTELOOS VOOR U BouwRadar is een project van de VCB dat u bijstaat als u vragen hebt over bedrijfsbeheer in de ruime zin van het woord.

Wekt dit artikel uw interesse op? Neem dan contact op met de coördinator van BouwRadar, Freija Jongbloet of meld u aan op www.bouwradar-vcb.be Deze dienstverlening wordt gesubsidieerd door het Agentschap Innoveren en Ondernemen. U krijgt dus geen extra factuur.

Info : freija.jongbloet@vcb.be of 0473 90 43 20.

36 Bouwbedrijf • mei 2018

•

BEDRIJVEN

IN DE KIJKER Advertising Feature

SIEVI, HET KWALITEITSMERK the footwear is used in very demanding Sievi’s automated logistics , THE MARK and changing conditions”, states Teppo The Sievi brand, hét kwaliteitsmerk! WerkcentreDankzij with Sievi’s a stock of 120,000 Alles begint bij de geautomatiseerd logistiek Kemppainen. of footwear ensures fast veiligheid, pasvorm en draagcomfort zoals UALITY met een stock van meer dan the footwear is used in very demanding pairs centrum, Sievi’s automated logistics SIEVI, THE MARK EU-standaarden

deliveries 120.000 paar schoenen, kunnen we and changing conditions”, states Teppo and accurate nooit gezien! Sievi werkt voortdurend met centre with a stock of 120,000 snelle en nauwkeurige leveringen Kemppainen.

Everything starts from EN-standards pairs of footwear ensures fast laatste technologie, materialen OFnieuwe QUALITY brand,dethe mark of quality, De producten van Sievi zijn gecertificeerd garanderen. and accurate deliveries en innovaties om het beste werkschoeisel nsurpassed work safety, en het testlab voert voortdurend proeven Everything starts from EN-standards The aanbieden.

Sievi brand, the mark ofSievi’s quality, te kunnen products arede certified and Sievi’s uit op grondstoffen, zolen en afgearer comfort.

Sievi is offering unsurpassed work safety, own test laboratory continuously tests werkte producten.

Sievi’s schoenen worsly workingfitwith the latest Sievi’s products are certified and Sievi’s and wearer comfort. Sievi is Sievi produceert meer dan 200 verschilraw materials, soles and finished products. den daarnaast ook in officiële internatioy, materials and innovations own test laboratory continuously tests continuously working with the latest lendefootwear stijlen aanfor schoeisel, 90%shoesnale Sievi’s are also testedsoles in official testinstituten getest. raw materials, and finished products. the best work. waarvan technology, materials and innovations in eentowerkomgeving gedragen wordt.

Sievi’s shoes are also tested in official develop the best footwear for work. international testing institutes. international institutes.

Het merk is inzetbaar “Sievi’s schoenentesting voldoen aan verschillenuces over 200 styles of in de meest uiteenloSievi produces overvan 200 styles ofoliepende sectoren.

Gaande de bouw, de standaarden, met natuurlijk ook de be“Sievi’s footwear fulfills different standards f which 90% goes into a “Sievi’s footwear fulfills different standards footwear, of which 90%tot goes intoSievi a raffinaderijen, ziekenhuizen food. langrijkste: EN ISO 20345 en 20347.

Maar with the most important ones being of vironment, suitable for a wide with the most important ones being of working environment, suitable forelke a wide biedt het gepaste schoeisel voor bijna Daar stoptEN het voor onsand niet: ons doel EN ISO 20345 and 20347.

But dustries.

From the construction course ISO 20345 20347.

But is range of industries.

From thecourse construction werkomgeving. “Het juiste schoeiselafter vinden namelijk om duurzaam te goal ontafter meeting the requirements meeting the requirements ourschoeisel goal our industry,to oilhospitals and engineering to hospitals il and engineering om te and dragen op een bepaalde werkplek is not to settle there: our goalextra is to meerdevelop wikkelen met net dátistikkeltje thehas foodsuitable industry; Sievi has suitable is not to settle there: our goal to develop od industry; Sievi ligheidsen and vrijetijdsschoeisel zijn uit vooren de bijkomende maken safety occupational footwear footwear thatBrems brings safety and produce footwear foromstandigheden almost every working Sieviand voor dedurable dragers,” laat Bob occupational footwear durable footwear that brings and producewaarde or almost every working Sievi raad leverbaar; dat vermindert aanzienlijk catalogue are available from stock; this een belangrijk deel uit van voldoening in je something extra to people wearing them” , condition. “Choosing the correct footwear weten. catalogue are available from stock; this something extra to people wearing them”, “Choosing the correct footwear significantly the customers tells Teppo Kemppainen. a particular work environment and its de nood aandecreases opslagruimte en kosten bij job en for werkveiligheid,” aldus Sievi’s Sales significantly decreases the customers tells Teppo cular work environment and itsis a significant need for storage space costs”, conditions part Kemppainen. klanten,” verklaart Boband Brems.

Directorassociated voor de Benelux, Bob Brems. qua beschikbaarheid storageTeppo space and costs”, Excellent availability and deliveryneed forexplains conditions of is work a significant part Kemppainen. satisfaction and work safety”, says Top enperformance prestaties Excellent availability and delivery explains Teppo Kemppainen.

Sievi’s sales director Teppo Kemppainen. tisfaction and work Sievi’s schoenen worden in Finland geproAlle Sievi stijlen safety” blinken, says uit in hoge kwaliSievi’s footwear is manufactured in Finland performance s director Teppo Kemppainen.

Naast superieure kwaliteit, investeert Sievi duceerd, watithet mogelijk maakt om snel teit. “Sievi produceert jaarlijks ongeveer which makes possible to react quickly in In addition to superior quality, Sievi Sievi’s footwear The most important factor for all the in Finland is manufactured in leverbetrouwbaarheid.

Sievi heeft onte reageren in geval van veranderingen in een miljoen paar schoenen en klanttevrecase of changes in demand.

It also makes invests in delivery reliability.

Sievi has Sievi styles is high quality. “Sievi which makes it possible tosupervise react quickly in In addition to superior quality, Sievi mportant factor for all the 120.000 voorraad dat de vraag.

Het maakt het ook mogelijk denheid is buitengewoon hoog zelfs wanit possible to closely the wholeom about 120,000paar pairsop in stock - this –means manufactures approximately one million geveer inchain demand.

Itnauwlettend also makes invests reliability.

Sievi s is high “Sievi production and maintain the high quick and precise delivery withinlevering 24 case of changes pairs of footwear each year and de hele productieketen op te zorgt voor een snelle en has precieze neerquality. het schoeisel gebruikt wordt incustomer de in delivery it possible to closely supervise the whole about 120,000 pairs in stock this means quality of the products. hours of ordering.

“All products in the ures approximately one million satisfaction is extremely high even when volgen en de hoge kwaliteit van de probinnen de 24 uur na een bestelling. “Alle meest veeleisende en veranderende omchain and maintain the high delivery 24van de Sievi production otwearstandigheden,” each year and customer ducten te behouden. vertelt Bob Brems. quick and precise producten in de within catalogus veiquality of the products. hours of ordering. “All products in the n is extremely high even when

HET NIEUWE TIJDPERK VAN COMFORTABELE VEILIGHEIDSSCHOENEN De Racer is een casual en sportief model. De schoen is licht en past perfect rondom de voet van de drager. Dankzij de ademende materialen van Racer zal hij uw voeten de hele dag droog houden. De ActionPro-zolen met een dubbele laag bieden bovendien een uitstekende grip. Het beste van alles is dat de binnenzool is uitgerust met de nieuwe, flexibele Sievi FlexEnergy*-component, waardoor het comfort van veiligheidsschoenen op een geheel nieuw niveau wordt gebracht!

RACER ROLLER S3

44-52343-322-93M 35-38 EN ISO 20345: S3 SRC 44-52343-323-93M 39-48 EN ISO 20345: S3 SRC

Sievi FlexEnergy-component is gemaakt uit het TPU-Infinergy®, een gedeponeerd handelsmerk van BASF. De component is verkrijgbaar voor de modellen Racer Roller S3 en Sievi Racer 1 S2 veiligheidsschoenen. Alle Racer-schoenen worden gemaakt in Finland. www.sievi.com

NIEUWS VAN DE FEDERATIES

Frank Goes is voorzitter van FABA Frank Goes is de nieuwe voorzitter van FABA, de Federatie van Algemene Bouwaannemers in de Confederatie. Hij volgt in die functie Christophe Maes op. Al meteen maakte hij duidelijk dat hij zich ernstig zorgen maakt over het energiebeleid van de Gewesten.

D

e nieuwe voorzitter werd op 21 maart verkozen door het Federaal Comité – zeg maar de algemene vergadering – van FABA voor een mandaat van drie jaar. Frank Goes is burgerlijk ingenieur bouwkunde en heeft een MBA Bedrijfsmanagement op zak. Hij is 52 jaar oud.

In het dagelijkse leven is hij gedelegeerd bestuurder van Goes nv, een algemene bouwonderneming die zich toelegt op nieuwbouw, industriebouw en verbouwingen en restauraties van residentiële en niet residentiële gebouwen.

Daarnaast is Frank Goes gedelegeerd bestuurder van Immo Goes, een firma die voornamelijk toegespitst is op het beheren van studentenkoten en flatgebouwen, en op projectontwikkeling.

Hij is ook voorzitter van het technische controleen adviesbureau Seco.

Overleg

Tijdens zijn eerste toespraak heeft de nieuwe Voorzitter van de Faba zijn sterke bezorgdheid uitgedrukt over de energieprestatie-eisen gesteld aan gebouwen. Hij riep de Gewesten onder meer op te overleggen met het federale niveau, en te onderzoeken 38 Bouwbedrijf • mei 2018

hoe men investeerders en particulieren kan aanzetten om grondig te renoveren.

Dit laatste is inderdaad urgent. België telde begin 2017 bijna 200 000 appartementsgebouwen met iets meer dan 1,4 miljoen woningen. Twee derde van deze gebouwen - ongeveer 130 000 - dateert van vóór 1981 en is dus bijna 40 jaar oud. Een groot deel van onze appartementsgebouwen werd gebouwd met ondertussen voorbijgestreefde materialen en technieken.

Ze behalen maar middelmatige resultaten inzake energieprestaties – dikwijls in het nadeel van de bewoners.

dringend gerenoveerd worden. In Vlaanderen alleen al wordt geschat dat 37 % van de woningen van onvoldoende kwaliteit zijn. 13 % daarvan kampt met ernstige structurele problemen die te maken hebben met stabiliteit, vocht en verluchting, of heeft een gebrekkig basiscomfort: enkele beglazing, middelmatig sanitair, gebrek aan isolatie …

Wallonië heeft dan weer te kampen met gebouwen die in hoofdzaak nog van vóór de oorlog dateren. Van een groot deel, voornamelijk in Henegouwen en de provincie Luik, moet men zich afvragen of ze niet beter gesloopt zouden worden.

•

INFO: www.faba.be

Bepaalde appartementsgebouwen moeten daarom

De Gewesten zouden moeten overleggen met het federale niveau.

Frank Goes is 52 jaar oud en heeft een rijke ervaring in onze sector.

Een goede reputatie bouw je samen met de nieuwe Ford Transit Custom.

Ontdek de nieuwe Ford Transit Custom Een goede indruk maak je van bij het begin. En met de nieuwe Ford Transit Custom is het meteen raak! Zijn vernieuwd uiterlijk en interieur, zijn complete standaarduitrusting en de introductie van nieuwe technologieĂŤn op vlak van veiligheid en connectiviteit leggen de lat nog hoger.

Ontdek hoe de nieuwe Ford Transit Custom mee bouwt aan uw goede reputatie.

6,2-7,2 L/100 KM.

161-187 G/KM CO2. (NEDC)

Verbruik en uitstoot geldig voor de uitvoering met banden zoals beschreven in de standaarduitrusting. Optionele banden kunnen een andere CO2-uitstoot en verbruik tot gevolg hebben. Contacteer uw Ford-verdeler Geef voorrang aan veiligheid. Milieu-informatie [KB 19/03/2004]: www.nl.ford.be/milieu. ford.be voor meer informatie of raadpleeg www.nl.ford.be.

WTCB

De nieuwe TV 263: ‘Montage op hellende daken’ Eén van de laatste Technische Voorlichtingen (de TV 263) die uitgegeven werd door het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf stelt een aantal concrete oplossingen voor de montage van fotovoltaïsche panelen en zonnecollectoren op hellende daken voor. En dit zowel voor nieuwbouw als voor renovaties. Ze is van toepassing op daken waarvan de helling begrepen is tussen 15° en 75° en op de meest voorkomende types dakbedekkingen: golfplaten, pannen, leien en zinkbanen met staande naden. In deze TV wordt voornamelijk ingegaan op de aanpassingen die aan de dakbedekkingselementen doorgevoerd moeten worden om te komen tot een goede bevestiging en afdichting van de zonne-installaties. Ze heeft dus geen betrekking op zonnepanelen die rechtstreeks in een dakbedekkingselement geïntegreerd zijn, noch op zonne-installaties die de dakbedekking volledig vervangen.

D

oor zonnepanelen te installeren op een dak krijgt dit een bijkomende functie: energieproductie. Het gaat hier bovendien om hernieuwbare energie! Dankzij de fotovoltaïsche panelen kunnen de zonnestralen immers omgevormd worden tot elektriciteit, terwijl de zonnecollectoren ze kunnen omzetten in warmte.

Het feit dat er een nieuwe functie toegekend wordt aan het dak mag de hoofdfunctie ervan – de duurzame bescherming van het gebouw en zijn gebruikers tegen de weersinvloeden – echter niet in het gedrang brengen.

Wanneer men zonnepanelen installeert 40 Bouwbedrijf • mei 2018

op het dak, moet men bijgevolg rekening houden met alle eisen die gesteld worden door de traditionele dakdekker die zijn werk tot in de puntjes kent.

Het strekt tot aanbeveling om het dak eerst aan een grondig onderzoek te onderwerpen om de eventuele gebreken op te sporen en te herstellen vóór de montage van de panelen. Dankzij dit onderzoek kan men in principe ook een beter beeld krijgen van de resterende levensduur van het dak. Deze resterende levensduur zou idealiter niet lager mogen zijn dan de levensduur van de zonne-installatie die in principe minstens 20 jaar bedraagt.

De Technische Voorlichting 263 stelt een aantal concrete oplossingen voor de montage van zonnepanelen op oude of nieuwe daken met een helling van meer dan 15° en minder dan 75° voor. Deze oplossingen zijn van toepassing op de meest voorkomende types dakbedekkingen: golfplaten, pannen, leien en zinkbanen met staande naden.

De dakbedekkingselementen moeten aangepast worden volgens de voorschriften van de TV 263 om de correcte bevestiging van de zonne-installatie toe te laten zonder afbreuk te doen aan de gewenste dichtingsprestaties.

Het eigenlijke ontwerp van de foto-

Afb.1 Deze bomen ten westen van de panelen hebben tot gevolg dat de productiviteit ervan in de namiddag vermindert (© N. Oldenhove).

nog een hybridetechniek: de montage door semi-integratie. Hierbij wordt de traditionele dakbedekking deels vervangen door vervangingselementen (bv. plaatmateriaal) en hun specifieke aansluitingen, waarvan de regendichtheid en de andere prestaties minstens even goed moeten zijn dan deze van het dak.

De zonnepanelen moeten op minder dan 10 cm van deze vervangingselementen aangebracht worden en hebben geen regendichtheidsfunctie te vervullen.

Aangezien elk systeem zijn voor- en nadelen heeft, worden ze in deze TV in detail besproken opdat de professional een goede keuze zou kunnen maken.

van zonnepanelen voltaïsche zonne-installaties komt niet aan bod in de nieuwe TV. Voor meer informatie hieromtrent kan de geïnteresseerde lezer terecht in de technische voorlichting ‘Elektriciteit’ nr. 002 die in 2015 gepubliceerd werd door Volta.

Ook het ontwerp van de zonnecollectoren komt niet aan bod in de TV 263. Dit onderwerp komt immers uitgebreid ter sprake in de TV 212.

Energetische aspecten

De TV van het WTCB gaat dieper in op de manieren waarop men het energetisch rendement van de zonne-installatie kan maximaliseren door de zonnestraling zoveel mogelijk te exploiteren. Er zijn drie belangrijke parameters die de hoeveelheid invallende zonnestraling beïnvloeden: 1. de oriëntatie van de panelen (zo veel mogelijk naar het zuiden gericht) 2. de helling van de panelen. In België zou deze voor fotovoltaïsche panelen idealiter begrepen moeten zijn tussen 30 en 35° en voor zonnecollectoren tussen 40 en 45° 3. de beschaduwing. Het is immers evident dat de zonnepanelen een kleiner rendement zullen vertonen indien ze gedurende een aantal uren per dag in de schaduw liggen.

Een laatste belangrijke parameter voor fotovoltaïsche zonnepanelen is de ventilatie aan hun onderzijde. Door de onderzijde van de panelen te ventileren, zullen deze laatste minder opwarmen, wat een negatief effect zal hebben op het rendement.

Inventaris van de montagetechnieken

Vervolgens geeft de nieuwe Technische Voorlichting een overzicht van de mogelijke montagetechnieken.

Eerst en vooral is er de plaatsing van de zonnepanelen bovenop de dakbedekking (afbeelding 2, p. 42), waarbij de zonnepanelen geen regendichtingsfunctie te vervullen hebben. In dit geval worden de zonnepanelen op een zekere afstand van het dak geplaatst, met eronder een luchtspouw die aan alle zijden volledig open is. De lucht kan er dus vrij onder circuleren.

Ten tweede is er de montage door integratie in de dakbedekking (afbeelding 3, pg.42), waarbij de zonnepanelen een deel van de functies van de dakbedekking overnemen. In dit geval moeten er regendichte aansluitingen voorzien worden tussen het energieproductiesysteem en de rest van het dak.

Ten slotte beschrijft de TV 263 ook

Impact van de zonnepanelen op het gebouw

Elk dak wordt verondersteld weerstand te kunnen bieden aan de occasionele belastingen die er bij een normaal gebruik en in de loop van de seizoenen op kunnen ingrijpen: ophoping van sneeuw, sterke wind, rukwinden, bliksem, slagregen, strenge vorst ...

Ook de op het dak aangebrachte panelen moeten aan al deze eisen voldoen. Verder dient men voldoende rekening te houden met het eigen gewicht ervan: doorgaans 11 tot 13 kilo per vierkante meter voor fotovoltaïsche panelen en 15 tot 25 kilo per vierkante meter voor zonnecollectoren.

In de TV wordt er een analyse gemaakt van de volgende aspecten: • mechanische sterkte en stabiliteit • brandveiligheid • hygiëne, gezondheid en milieu • gebruiksveiligheid en toegankelijk heid (met inbegrip van de inspectie en het onderhoud en de inbraakbe veiliging) • geluidswering • energiezuinigheid en thermische isolatie • duurzaam grondstoffengebruik • integriteit van het dak en de dak details ...

De lijst met eisen die aan het dak gesteld worden is lang en dit geldt evenzeer voor de panelen die erop aangebracht worden!

Zo werd er in het driemaandelijkse magazine WTCB-Contact (2017/3, pp.

8 en 9) onlangs nog een artikel gewijd ››› mei 2018 • Bouwbedrijf 41

WTCB

Afb. 2 Bovenop de dakbedekking geplaatste fotovoltaïsche panelen (© WTCB).

››› aan de windweerstand van fotovoltaïsche

panelen. In dit artikel verwijst ingenieur G. Zarmati, projectleider bij het laboratorium Structuren van het WTCB, ook reeds naar de TV 263 en stelt hij een rekentool voor die ter beschikking staat op de WTCB-website waarmee het mogelijk is om de positie van de verankeringen te bepalen en deze correct te dimensioneren.

Bij de dimensionering van de verankeringen dient men rekening te houden met verschillende parameters. Het gaat hier voornamelijk om de geografische ligging (regio van het land en type omliggend terrein) en de geometrie van het gebouw (hoogte, breedte, lengte, aantal dakschilden ...). Men dient eveneens te kijken naar het paneeltype (afmetingen, oriëntatie van de rails) en naar het feit of de installatie al dan niet in het dak geïntegreerd is. Ten slotte is ook het gebruikte verankeringstype van groot belang en dit rekening houdend met het type en het aantal schroeven, de afmetingen van de haken en de kwaliteit van het hout van de draagstructuur.

Uitvoering

Dit is het belangrijkste hoofdstuk. In de TV 263 wordt er een tiental pagina’s gewijd aan de montage van de zonnepanelen bovenop de dakbedekking en een tiental pagina’s aan de integratie van de zonnepanelen in de dakbedekking.

Bij een montage bovenop de dakbedekking worden de zonnepanelen 42 Bouwbedrijf • mei 2018

Afb. 3 In de dakbedekking geïntegreerde zonnecollectoren (© WTCB).

in het daktimmerwerk bevestigd met behulp van verankeringen. Dankzij metalen rails die gebruikt worden als tussenconstructie is het mogelijk om de belasting die uitgeoefend wordt door de zonnepanelen, te verdelen. Zodoende beschikt men over een grotere vrijheid bij het positioneren van de verankeringen. Naargelang van de schikking van de rails – evenwijdig met of loodrecht ten opzichte van de dakhelling – zal men het respectievelijk hebben over een portretplaatsing of over een landschapsplaatsing, zoals voorgesteld in het schema van afbeelding 4.

Een zonne-installatie moet ontworpen worden als een geheel waarvan alle elementen onderling verenigbaar zijn: zonnepanelen, bevestigingsklemmen van de zonnepanelen op de rails, metalen rails en bevestigingshaken van de rails in het daktimmerwerk.

Bij een montage bovenop de dakbedekking is de bevestigingswijze onder meer afhankelijk van de aard van de ondergrond. Dakbedekkingen uit golfplaten of geprofileerde platen vragen immers om een ander aansluitingstype dan pannen- of leiendaken. In het eerste geval kan men een beroep doen op specifieke deuvels, in het tweede geval op diverse soorten haken. In de TV worden – aan de hand van talloze illustraties – alle details getoond en uitgelegd die van belang zijn voor de kwaliteit van de montage. De zonnepanelen kunnen eveneens aangebracht worden op

een dakbedekking uit zinkbanen met staande naden of op sarkingdaken. Ook in dit geval moet er rekening gehouden worden met de vereiste afstand tussen de rails van de tussenconstructie en de dakbedekking om een opstapeling van dode bladeren te vermijden en de normale waterafvoer van het dak te vrijwaren.

De montage van de panelen kan ook gebeuren door integratie in een pannen- of leiendak. Hierbij worden de zonnepanelen in het dak ingewerkt, met hun mechanische bevestigingen en vooral hun afdichting. Bij een montage door integratie moet de regendichtingsfunctie immers noodzakelijkerwijze uitgeoefend worden door het zonnepaneel zelf. Ook in dit geval is de technische detaillering van groot belang. Het gaat hier met name om de aansluiting tussen de dakbedekking en de zonnepanelen: aansluiting aan de bovenrand, zijdelingse aansluitingen van het lokettype, continue aansluitingen, aansluitingen ter hoogte van de dakvoet ...

Men dient tevens voldoende aandacht te schenken aan de doorvoering van de kabels en leidingen. De aangebrachte panelen moeten namelijk verbonden worden met een omvormer in het geval van fotovoltaïsche panelen en met een warmwatervoorraadvat in het geval van zonnecollectoren. Deze kabels en leidingen moeten door de dakbedekking heen gaan, het onderdak doorboren, door de isolatie heen gaan, het dampscherm doorboren ... Al deze bewerkingen kun-

SMART & SUSTAINABLE CONSTRUCTIONS, HET LAATSTE NIEUWE TECHNISCHE COMITÉ VAN HET WTCB Afb. 4 Portret- of landschapsplaatsing van de zonnepanelen.

De recente technische evoluties hebben een sterke impact op de bouwsector en deze tendens is nog lang niet ten einde. Om de bouwprofessionals te mobiliseren te begeleiden bij hun dagelijkse taken en vooral om hen te helpen bij het verbeteren van de kwaliteit van hun diensten en werkzaamheden, heeft het WTCB een nieuw Technisch Comité met de naam Smart & Sustainable Constructions opgericht.

Dit TC zal voorgezeten worden door

Afb. 5 Hulpstuk ter bescherming van de doorvoering van een elektrische kabel (© Viessmann).

nen de hoofdfunctie van het dak in het gedrang brengen wanneer ze niet uitgevoerd worden volgens de regels van de kunst die in de TV 263 tot in de puntjes uitgelegd worden.

Keuze van de materialen

In de TV 263 wordt er een volledig hoofdstuk gewijd aan de verschillende beschadigingswijzen van de materialen: door ultraviolette zonnestraling, door mechanische aantasting, door de corrosie van metalen of galvanische elementen, door thermische uitzetting of eventuele scheurvorming. Om deze risico's te verhelpen, dient men over te gaan tot een goede keuze van de haken en hun schroeven. Verder dient men een correct dichtingsprofiel te kiezen en rekening te houden met de lengtes en diktes die aanbevolen worden in de TV.

Beheer van het project

Bij een plaatsingsproject van zonnepanelen dient men eerst en vooral een haalbaarheidsstudie uit te voeren.

Vervolgens dient men over te gaan tot een correcte montage van de installatie waarbij men voldoende aandacht moet besteden aan de toegankelijkheid van het dak en de latere demontage- en vervangingsmogelijkheden en dit, zowel bij een plaatsing bovenop het dak als door integratie.

Ten slotte wordt er in de TV 263

ook ingegaan op de recyclage van de fotovoltaïsche panelen en hun manipulatie tijdens het transport, de opslag, de montage en het onderhoud. Zo is het bijvoorbeeld ten stelligste afgeraden om de zonnepanelen te belopen, om er gereedschap op te laten vallen, om de zonnepanelen tegen elkaar te wrijven, om ze te laten vallen of om ze te strak in te snoeren.

Voor het onderhoud van de zonnepanelen verwijst de TV last but not least naar hét referentiewerk bij uitstek: de ‘Onderhoudsgids voor duurzame gebouwen’ van het WTCB (uitgave 2011). Hoewel dit niet voor alle zonneinstallaties noodzakelijk is, is het wel aanbevolen om het onderhoud uit te voeren volgens de voorschriften van de Onderhoudsgids. De aanwezigheid van vuildeeltjes aan het oppervlak kan de hoeveelheid zonnestraling die de panelen bereikt immers beperken, wat de opbrengst kan verminderen.

•

De nieuwe TV 263 werd opgesteld in de schoot van het Technisch Comité Dakbedekkingen van het WTCB. Enkel het originele document geldt vanuit een technisch oogpunt als referentie.

De TV kan besteld worden bij de dienst Publicaties van het WTCB (tel.: 02/716.42.11 - fax: 02/725.32.12) of kan gedownload worden via www.wtcb.be.

de Heer Roan Van Boeckel, project manager bij BAM Contractors.

Gelet op zijn grote ervaring met de thema’s ‘smart’ en duurzaam bouwen, is hij nauw betrokken bij de uitvoering van het project Tivoli GreenCity te Laken, een schoolvoorbeeld van duurzame stadsontwikkeling. Dit Comité zal geanimeerd worden door niet minder dan vier WTCB-ingenieurs en zal samengesteld zijn uit een twintigtal aannemers, verschillende leden van de beroepsgebonden TC’s en afgevaardigden van de beroepsorganisaties, een vijftiental externe experts Het nieuwe TC kwam eind april voor het eerst samen met als eerste opdracht een werkprogramma op te stellen teneinde de prioriteiten te definiëren en de acties voor de komende maanden af te bakenen, opdat de aannemers een sleutelrol zouden kunnen gaan spelen in de ontwikkeling van slimme en duurzame gebouwen. En dat er veel op het programma staat, dat hoeft geen betoog!

mei 2018 • Bouwbedrijf 43

Op de voorgrond de grote molensteen, die bovengehaald werd uit de ondergrond ter hoogte van de foyer.

PROJECT

De loodtoren in Brussel begint Ons lid Jacques Delens was laureaat van de be.circular-prijs 2017, gewonnen voor de renovatie van de oude loodtoren in het centrum van Brussel. Bouwbedrijf ging ter plaatse poolshoogte nemen.

D

tjes. Onderin vielen ze in grote bakken water dat de hagelkorrels afkoelde. In 1962 werd de productie stopgezet. En daarna … niets. Tot het stadsbestuur van Brussel de opdracht gaf om de toren te renoveren, als een onderdeel van het wijkcontract voor de Bloemenhofwijk.

e loodtoren – in het Frans Tour à plomb maar in het Nederlands ook hageltoren genoemd - staat tussen de Slachthuisstraat en de Fabrieksstraat, binnen de Brusselse vijfhoek en niet ver van de Ninoofse poort. Het is een site met geschiedenis. De toren, die werd opgetrokken in de negentiende eeuw, is beschermd. Hij werd gebruikt om hagel te maken voor de patronen van jachtgeweren, vertelde ons Arnaud Dawans (hoofd Onderzoek en Ontwikkeling bij Delens).

Arnaud Dawans: “Het is het laatste exemplaar in ons land, en ik denk dat er verder slechts enkele andere bestaan in Europa, het merendeel in Groot-Brittannië. Omdat de hageltoren beschermd is, hebben we de oppervlakte alleen gezandstraald. De drie, vier bovenste meters waren instabiel geworden omdat de cirkelvormige stalen banden errond verroest waren. We hebben dit stuk gedemonteerd en heropgebouwd. De vraag is nu wat we gaan doen met de trap aan de binnenkant. De eigenaar heeft daarover nog geen beslissing genomen.”

Op dezelfde site liggen nog verschillende andere gebouwen, met een loodsmelterij die allerlei materialen produceerde.

Arnaud Dawans: “Alles was aan zijn lot overgelaten en de gebouwen waren in slechte staat. Overal vond je duivennesten. De site heeft een bijzondere indeling. Het is een gecompliceerde bouwplaats, zoals vaak bij erfgoed. De gerenoveerde gebouwen zullen een dubbele functie krijgen, enerzijds een onderwijsfunctie voor het Instituut Demot-Couvreur, toegankelijk langs de Fabrieksstraat, en anderzijds een aparte zaal voor optredens, toegankelijk langs de Slachthuisstraat. Deze deelsites zijn gescheiden door twee houten deuren, gemaakt van het bekistingshout dat we ter plaatse gebruikt hadden.”

Bolletjes

Schrijnwerk behouden

De fabricage van hagel gebeurde op een ingenieuze manier.

Men liet druppels gesmolten lood naar beneden vallen in de toren. Tijdens de val veranderden deze onder invloed van de oppervlaktespanning van het vloeibare lood in perfecte bolle44 Bouwbedrijf • mei 2018

Dubbele functie

De beste beschrijving van het project begint op de derde en hoogste verdieping, onder het dak. Daar is plaats voor de bibliotheek, het leerkrachtenlokaal en sanitair. Het schrijnwerk is er versterkt en behouden. Net zoals een aantal andere

Oude balken

De Loodtoren domineert de gerenoveerde site die zich binnen de Brusselse "vijfhoek" bevindt.

Op de tweede verdieping liggen vijf klaslokalen. De kringloopeconomie is hier zichtbaar aan de oude plafondbalken, waarvan op verschillende plaatsen meubilair gemaakt is. De eerste verdieping bevat een mezzanine en enkele lokalen met installaties, verbonden met het andere deel van dit grote project, de zaal voor optredens op het gelijkvloers.

Arnaud Dawans: “Daarin stonden talrijke zuilen, die we gerecupereerd hebben om er banken van te maken. Die staan elders in het gebouw. Er waren flinke stabiliteitswerken nodig aan de balken. Om een goede akoestiek te bekomen zijn de muren met koesterende hand bewerkt. Een amusementszaal van oude baksteen is geen evidentie. Daarom hebben een akoestisch expert onder de arm genomen. Om de vijf lagen hebben onze metsers, die veel ervaring hebben, een voeg van een andere diepte gecreëerd. Een werkje dat strikte nauwkeurigheid eist.”

Grote ramen laten wat licht binnenvallen in de duisternis. Het ouderwetse traliewerk is aan de buitenkant tegen de ramen geplaatst, een idee van de architect om het historische karakter te bewaren.

Arnaud Dawans: “Tegen de zaal, eveneens op het gelijkvloers, ligt de gymzaal. Binnenkort is deze klaar voor de

aan een nieuw leven De muren van de amusementszaal werden op grondige en precieze wijze gerestaureerd, in overleg met een akoestisch expert.

leerlingen. Op de grond lag blauwe steen in alle mogelijke afmetingen. We hebben die uitgegraven en er binnen- en buitenmeubilair van gemaakt.”

Blauwe steen

sporen van het verleden trouwens, zoals de keramische isolators, waardoor de elektrische kabels getrokken waren. Opvallend is de alomtegenwoordige rode baksteen, het bewijs dat het gebouw geleefd heeft.

Arnaud Dawans: “De oude bakstenen, die afkomstig zijn van sloopwerkzaamheden, zijn schoongemaakt en hergebruikt op de site. Bijzonder is dat in de tijd de muren gemetst zijn met kalkmortel, wat elastischer is dan cementmortel. Om die elasticiteit te bewaren, hebben onze metsers bastaardmortel gebruikt, met als bindmiddel zowel cement als kalk. Dat hebben we gedaan met alle bakstenen hier op de site.”

U merkt het, op deze bouwplaats was hergebruik aan de orde van de dag. Om nog maar eens een voorbeeld te geven: de kelder onder de podiumzaal.

Arnaud Dawans: “Dat is de foyer, waar een bar ingericht zal worden. Tijdens de werken zijn we op grote hoeveelheden vervuilde grond en water gestoten. Het water hebben we verwijderd en in vaten opgeslagen. Het zal elders behandeld worden. We stelden ook vast dat de zuilen op houten heipalen stonden, die in erg slechte staat verkeerden. Onder de zuilen hebben we dus een nieuwe fundering aangelegd van gewapend beton.”

Niet alleen de wenteltrap die de foyer met de zaal verbindt, trekt de aandacht, maar ook een enorm stuk steen.

Het is een oude molensteen die opgegraven is. Hij mocht blijven liggen, om dienst te doen als zitbank en als tafel.

Wat wil de opdrachtgever?

Kortom, de loodtoren is een perfect voorbeeld van kringloopeconomie in de praktijk. Op elke verdieping is deze filosofie concreet tot uiting gekomen.

Arnaud Dawans: “Wij hechten veel belang aan deze werkwijze. We proberen ze zoveel mogelijk toe te passen.

Maar ze is erg afhankelijk van de bereidheid – of het gebrek daaraan – van de opdrachtgever en de architect.”

•

mei 2018 • Bouwbedrijf 45

LEDENVOORDELEN MEI

OFFICIËLE PARTNER VAN DE CONFEDERATIE BOUW VOOR OVERHEIDSOPDRACHTEN IN BELGIË EN EUROPA Een nieuwe aanpak •

Razendsnel

•

Heel gebruiksvriendelijk

•

Volledige controle: jij bent de expert

En spectaculair goedkoper dan de concurrentie

Leden Confederatie Bouw 33% korting op de belangrijkste formules * Test het zelf volledig gratis en vrijblijvend gedurende 60 dagen: www.tenderwolf.com/confed-bouw-construction

* Er is trouwens ook nog een volledig gratis versie!

46 Bouwbedrijf • mei 2018

RAM track-and-trace

Automatisatie mobiliteit, rit- en aanwezigheidsregistratie in de bouw

t Koppel me bestaande systemen!

Samenwerking met de Confederatie Bouw sinds 2005 • Fleetmanagement • Materieelbeheer • Mobiliteitsvergoeding en urenregistratie • Checkinatwork aanwezigheidsregistratie

RAM Mobile Data NV Woluwelaan 148-150 1831 Diegem T 02 715 2511

www.ram.be

mei 2018 • Bouwbedrijf 47

BOUWMARKT

Komatsu conform de nieuwe ISO 5006:2017 norm Sedert januari 2018 is de nieuwe norm voor de zichtbaarheid van de operator "ISO5006:2017" van kracht geworden.

Hij vult de Europese norm "EN474-1" aan en betreft de zichtbaarheidseisen

voor de operatoren van grondverzetmachines. Komatsu zal niets hoeven aan te passen om zich te houden aan deze norm. Op vele modellen is het KomVision systeem immers standaard geïnstalleerd.

Dit systeem wordt sedert januari 2018 rechtstreeks in de fabriek op de Komatsu graafmachines gemonteerd en vergroot de veiligheid met behulp van camera's op de zijkanten en een camera achteraan de graafmachine waarmee de operator een 360° luchtbeeld rondom de machine krijgt. "Veiligheid is de grootste prioriteit van Komatsu, dit thema staat niet ter discussie. Vandaar dat we het KomVision systeem als standaarduitrusting aanbieden" verklaart Jim Venerus, Product Marketing General Manager bij Komatsu.

www.biagroup.com

De FLIR ONE Pro, de revolutionaire warmtebeeldcamera

De FLIR ONE Pro is een warmtebeeldcamera-accessoire voor iOS en Android. Dankzij de revolutionaire VividIR™-beeldverwerking ziet u meer details dan met vorige generaties van de FLIR ONE. Ander voordeel van de FLIR ONE Pro: zij biedt u de mogelijkheid om onzichtbare problemen sneller dan ooit op te sporen. Deze camera combineert een warmtesensor met

48 Bouwbedrijf • mei 2018

hoge resolutie die temperaturen tot 400 °C kan meten met krachtige meettools en rapportagemogelijkheden.

Zij is ook revolutionair qua vormgeving. Het design omvat de verstelbare OneFit™-connector. Die past op uw smartphone zonder dat u deze uit het beschermhoesje hoeft te verwijderen. www.flir.com

Nieuwe NRdrekentool van Wienerberger De nieuwe NRd-rekentool bestrijkt het volledige assortiment Porotherm binnenmuurstenen. Als u het gewenste type Porotherm en de gekozen mortel ingeeft, toont het rekeninstrument u in een handomdraai de karakteristieke muurdruksterkte van de wand. Als u ook de uitvoeringsklasse ingeeft, het niveau van controle dus, krijgt u meteen de rekendruksterkte van het metselwerk. Vergeleken met de bestaande rekeninstrumenten voor de druksterkteberekening, biedt de tool een aantal extra voordelen. Het grootste voordeel van de tool is de extra functionaliteit om de buigende momenten in de knoopverbindingen tussen vloer en muur automatisch te berekenen volgens annex C van EN 1996-1-1. Ten slotte geven we nog mee dat alle berekeningen op een transparante manier gebeuren en dat u stap voor stap alle formules, berekeningsstappen, tussenresultaten en randvoorwaarden ziet.

www.wienerberger.be

16 & 17 MAY 2018 | TOUR & TAXIS BRUSSELS

CONTENT PROGRAM 16/05 – 10.00

| Mayor’s debate l UPSI-BVS (by invitation only)

16/05 – 13.15

| Moving out of the stone age

16/05 – 14.00

| Keynote speaker l Japanese architect Fujimoto Sou

16/05 – 14.30

| How to market public real estate l CIB

16/05 – 15.45

| Mobility within the cities of tomorrow

16/05 - 17.00

| Investors Club (by invitation only)

16/05 - 18.00

| Added values of urban agriculture for Real Estate

16/05 - 19.30

| REALTY Gala (by invitation only)

17/05 - 10.00

|

Conference l CBRE (by invitation only)

17/05 - 14.00

|

Digital applications in retail and real estate l BLSC

17/05 - 17.00

|

Circular economy l Remko Zuidema

17/05 - 18.00

|

RES AWARDS

17/05 – 19.00

|

Closing Walking Dinner (by invitation only)

www.realty-brussels.com -

Realtybrussels

REGISTER NOW! AND SAVE € 155

MARKANT

Waalse Confederatie Bouw

Jean-Jacques Nonet geeft de fakkel door aan Luc Mohymont Sinds einde maart is Luc Mohymont de voorzitter van de Waalse Confederatie Bouw (CCW). Voor de eerste keer is het een schrijnwerker die de teugels van deze gewestconfederatie in handen neemt.

De opvolging van ex-voorzitter Jean-Jacques Nonet was een feestelijke aangelegenheid, waarvoor zelfs ministerpresident Willy Borsus van de Waalse regering zich had vrijgemaakt.

De nieuwe voorzitter, Luc Mohymont, is bedrijfsleider van EMAC Belgium (Jumet). In zijn maidenspeech dankte hij Nonet voor het immense werk dat deze geleverd heeft. Maar er blijven nog genoeg uitdagingen over: de digitalisering, de energieprestatie-eisen, de vastgoedfiscaliteit, de stadskernvernieuwing, de

Jean-Jacques Nonet werd door minister-president Willy Borsus gedecoreerd als Officier in de Leopoldsorde. behandeling van uitgegraven grond, de kringloopeconomie, de vestigingswet, de bestekken van overheidsopdrachten, certificering en labels, de knelpuntberoepen in de sector, de maatregelen tegen sociale dumping …

Luc Mohymont wil zich daarnaast

inzetten voor de aan de gang zijnde vernieuwing van de Confederatie.

Bovendien gaat hij bijzondere aandacht besteden aan de lokale confederaties. Het is in synergie met deze laatsten, en met respect voor ieders eigenheid, dat hij zijn programma wil uitvoeren.

12 474 In het vierde kwartaal van 2017 hadden de Belgische bouwbedrijven 12 474 jobs in de aanbieding. Of 12 % meer dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. In dezelfde periode hadden alle Belgische ondernemingen samen 134 571 vacatures, een stijging met 19 %. Dat blijkt uit de driemaandelijkse enquête van de FOD Economie. In iets meer dan vier op de vijf gevallen ging het om vacatures voor een vaste arbeidsplaats, zowel in de bouwsector als in de economie in haar geheel. De bouw en de totale economie hadden allebei ook ongeveer hetzelfde aandeel vacatures voor tijdelijke arbeidsplaatsen.

50 Bouwbedrijf • mei 2018

generation 2018

the future is digital

rexel the future 2018 Digitalisering? Internet of Things? Industrie 4.0?

Deze termen zijn vandaag niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Denk maar aan de massale applicaties op onze smartphones of de makkelijke en snelle manier van online shoppen. De vierde industriĂŤle revolutie wordt werkelijkheid en digitalisering is de sleutel er naartoe.

Ontdek tijdens dit uniek netwerkconcept wat Rexel en meer dan 70 topleveranciers in petto hebben voor de toekomst!

De avond sluiten we af met een onvergetelijk en uniek optreden op iedere locatie.

www.rexel.be/future DONDERDAG 31 MEI 2018

van 15u tot 24u

Bosuilstadion Deurne

DONDERDAG 7 JUNI 2018

van 15u tot 24u

Artcube Gent

DINSDAG 12 JUNI 2018

van 15u tot 24u

Circuit Spa-Francorchamps

DONDERDAG 21 JUNI 2018

van 15u tot 24u

Lotto Mons Expo

Energievriendelijk wonen met de garantie van een optimaal comfort

Het PIT woonproject in Tienen

De Junkers oplossing Het PIT wooncomplex verwelkomt 94 gezinnen in appartementen die qua grootte variëren van 58 tot 135 m².

Gezien de hoge isolatiewaarde van de woonruimten, de beperkte bergingsruimte in de units en de behoefte aan een perfect geregeld, energiezuinig wooncomfort was de CerapurSmart A TOP 22/28-3 condensatie gaswandketel al snel een logische keuze.

Deze combiketel koppelt een lage modulatie aan een hoog rendement. Hij verzekert het nodige én gewenste verwarmings- en warmwatercomfort ook in de PIT-appartementen met meerdere badkamers. En door zijn compacte vormgeving vindt hij probleemloos zijn plek in de geoptimaliseerde woonruimten van het wooncomplex. Ook de bediening en het onderhoud zijn ‘in goede handen’ via het mulitfunctionele display en de slimme thermostaat JunkersControl CT100.

Kortom, PIT en Junkers vormen de perfecte match voor een lang en gelukkig wooncomfort.

Voordelen in één oogopslag CerapurSmart A TOP Condensatie gaswandketel

Moderne, compacte vormgeving en stille werking

Innovatief Heatronic III bedieningspaneel met digitale aanduiding

Energiebesparing door geïntegreerde modulerende hoogrendement circulatiepomp

21 kW maximumvermogen voor cv en warmwaterdebiet van 15,8 l/min

www.bosch-climate.be