Juli-augustus 2019 by Embuild

Bouwbedrijf

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

JULI-AUGUSTUS 2019 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

BOUWBELANGEN

Tot 120 vrijwillige overuren

DIGITALE TRANSITIE

De VCB steunt de leden

CYBERVEILIGHEID

Ook voor u belangrijk

Schrijf nu in

DOSSIER

Digital Construction Brussels /confederatie.bouw @Confedbouw

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

Projecten opvolgen doe je zo!

Kan uw administratie efficiĂŤnter? Calculatie, facturatie, planning en zoveel meer! Onze klanten ervaren een tijdswinst van 30%. Maak kennis met onze modules en ontdek hoe ROBAWS uw onderneming helpt groeien!

www.robaws.be

EDITO

Digitalisering is nu al een realiteit

nze sector zit volop in een digitale transitie. Onlangs organiseerde onze organisatie hierover een boeiend panelgesprek met mensen die dag in dag uit bezig zijn met de digitalisering in hun bouwbedrijf. Eén zaak is zeker: deze evolutie valt niet tegen te houden. Niet in de grote ondernemingen, maar ook niet in de kleinere. Binnen de tien jaar zullen BIM, artificiële intelligentie, 3D printing, modulair bouwen en drones even courant zijn als bakstenen en beton.

“De evolutie zal een grote impact hebben op de bouwberoepen.”

De Confederatie Bouw wil haar leden zoveel mogelijk helpen met deze evolutie. We doen dat door de sector te informeren en te adviseren, maar we organiseren ook en al voor de derde keer de vakbeurs Digital Construction Brussels. Ze vindt plaats op 23 en 24 oktober in Tour & Taxis in Brussel. In dit magazine kunt u er meer over lezen. Het is de logica zelve om volop in te zetten op digitalisering. Maar deze zal een grote impact hebben op de bouwberoepen, want ze creëert de behoefte aan nieuwe profielen en beroepen. Het kan cru klinken, maar een arbeider die alleen kan wat een machine ook kan, riskeert in de problemen te komen. Daarom beginnen aannemers van hun arbeiders een grotere polyvalentie te vragen. Belangrijk: deze zal ook een troef zijn in de zware concurrentiestrijd met goedkope gedetacheerde arbeidskrachten. De nieuwe profielen vullen een lange lijst: virtual reality-specialist, app-designer, technicus domotica-installaties, drone-piloot … Maar hét typevoorbeeld wordt geleverd door BIM, met functies als BIM-manager, BIM-coördinator en BIM-modelleur. De Confederatie Bouw ziet het als haar plicht al haar leden te begeleiden in dat proces. Elke aannemer moet mee zijn, en mag deze zeer belangrijke trein niet missen. Wanneer bepaalde technologieën niet geïntegreerd worden, zal dat al op de korte termijn een ernstige concurrentiehandicap doen ontstaan ten opzichte van buitenlandse bouwbedrijven. Landen als Groot-Brittannië en Nederland hebben nu al digitaal een voet voor. Wij mogen niet achterophinken. De meerwaarde van digitale tools voor het bedrijfsbeheer en de bouwplaats is zonneklaar. De digitale transitie leidt tot automatisering, een hogere productiviteit – en dus een niet te verwaarlozen verlaging van de loonkosten - maar ook tot een verhoogde veiligheid. Er bestaat geen enkele reden om het digitale niet te omarmen.

Paul Depreter Voorzitter juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 3

INHOUD

15 Digital Construction Brussels

In het najaar vindt voor de derde keer Digital Construction Brussels plaats. In dit dossier leggen de aanwezige ICT-bedrijven uit waarom u deze beurs niet mag missen.

11 Flexibel werken

Een werknemer kan tegenwoordig 120 vrijwillige overuren per kalenderjaar presteren zonder omslachtige procedures. Uitleg bij dit interessante systeem, dat te weinig bekend is bij aannemers.

4 Bouwbedrijf â&#x20AC;˘ juli - augustus 2019

32 Hoe kan een bouwbedrijf digitaliseren? De Confederatie liet twee leden getuigen tijdens een druk bijgewoond seminarie

38 Veilig in de digitale wereld

Digitalisering, het internet, mobiele toepassingen, het Internet of Things â&#x20AC;Ś Ze bieden veel kansen, maar dan moet u wel uit de klauwen van cybercriminelen blijven.

Bouwbedrijf

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

DOSSIER

JULIAUGUSTUS 2019 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

15 Inleiding De providers aan het woord. 16 Xella Materiaalproducenten digitaliseren volop. 18 Bluefields Laagdrempelige maar zeer krachtige tool. 20 ERP KPD, Astena en Robaws over de voordelen. 23 Smartbeam Handige budgetopvolging. 24 RAM en Suivo Aanwezigheden, verplaatsingen en machines beheren. 28 BIMplan BIM heeft enorm potentieel. 30 Leica Geosystems Drones, metingen en nauwkeurige machinesturing.

BOUWBELANGEN

Tot 120 vrijwillige overuren

DIGITALE TRANSITIE

De VCB steunt de leden

CYBERVEILIGHEID

Ook voor u belangrijk

Schrijf nu in

DOSSIER

Digital Construction Brussels /confederatie.bouw @Confedbouw

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

3 Edito Digitalisering is nu al een realiteit. 9 Regionaal standpunt De VCB zoekt leden die slimme talenten aantrekken.

BOUWBELANGEN

10 Scholingsbeding Investeer met een gerust hart in opleiding. 11 Vrijwillige overuren Tot 120 uur, zonder beslommeringen.

CONTACTEN Bouwbedrijf is het maandblad van de vzw Confederatie Bouw, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Verantwoordelijke uitgever: Filip Coveliers, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Afgiftekantoor: Gent X Redactie: Peter Graller, Marc Guéret, tel. 02 545 57 30 – fax 02 545 59 02 peter.graller@confederatiebouw.be Vormgeving: Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Abder-Razzaaq Boujdaini abder-razzaaq.boujdaini@cnc.be Franstalige uitgave: Construction Druk: Graphius

SECTOR & BEROEPEN

32 Beginnen met bimmen Leerzame ervaringen van twee leden. 34 Ondersteuning De VCB begeleidt een innoverende sector.

Reacties - vragen: communicatie@confederatiebouw.be Met de medewerking van: • de studiediensten van de Confederatie Bouw Morgane Halleux, tel.02 545 56 33 - fax 02 545 59 09 morgane.halleux@confederatiebouw.be • Vlaamse Confederatie Bouw Johan Walewijns, tel. 02 545 57 49 - fax 02 545 59 07 johan.walewijns@confederatiebouw.be • Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad Morgane Cendoya, tel. 02 545 58 29 - fax 02 545 59 06 morgane.cendoya@confederatiebouw.be • Confédération Construction Wallonne Catherine Houtart tel. 02 545 56 68 - fax 02 545 59 05 catherine.houtart@confederatiebouw.be

37 Waar staat u? Onze Brusselse gewestconfederatie doet audits van digitalisering. 38 Cyberveiligheid Neem voorzorgsmaatregelen! 39 Interview Olivier Bogaert De Computer Crime Unit geeft tips. 40 Smart Buildings Waarom ze ook voor u relevant zijn. 42 WTCB • Brand op de bouwplaats: een reëel risico • Rookkanalen veroorzaken 38 % van alle branden

PROJECTEN & BEDRIJVEN

46 Ledenvoordeel Profiteer van uw lidmaatschap. 48 Bouwmarkt De exposanten op Digital Construction Brussels. 50 Markant • BIM als voorbeeld Ons lid CKS zet een nieuwe stap. • Cijfer van de maand Welk type energie verbruiken we?

Abonnementen: Claude Bernaerts, tel. 02 545 56 88 - fax 02 545 59 00 claude.bernaerts@confederatiebouw.be Reclame: Kristel Dekempeneer, tel. 02 545 56 99 - fax 02 545 59 08, kristel.dekempeneer@confederatiebouw.be of kde@confederatiebouw.be. Prijs jaarabonnement Leden van de Confederatie Bouw: begrepen in het lidgeld Niet-leden: € 137,80 (incl. BTW en portkosten) / buitenland: € 300 (incl. BTW en portkosten)

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers De vzw Confederatie Bouw wil met deze publicatie gepaste, betrouwbare, volledige en exacte informatie brengen. Ze kan echter niet aansprakelijk worden gesteld indien ze hierin tekortschiet. Alle elementen van deze publicatie zijn beschermd door het auteursrecht van de vzw Confederatie Bouw. Overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is slechts toegelaten mits voorafgaande toestemming en uitdrukkelijke vermelding van de bron.

Vanaf nu wordt B ouwbedrijf gedrukt op papier geproduceerd met hout uit duurzaam beheerde bossen. Deduurzaamheid wordt gegarandeerd door de internationale organisatie Forest Stewardship Council (FSC), die niet alleen het bos controleert maar de hele handelsketen tot aan de drukker.

5 juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf bouwbedrijf - februari 2016 5 www.confederatiebouw.be

9u00

genissen n beton …

Openingssessie Smart buildings (slimme gebouwen): context en uitdagingen

9u45 Smart buildings – Toepassingen en getuigenissen Health & OP Care SUMMER UNIVERSITY Energy 4 SEPTEMBER 2019 Safety & Security Comfort & Leisure Facility Management Onderhoud beglazing, beheer van de luchtkwaliteit … Als afsluiting is er een presentatie van Bouw 4.0

ssen Slim bouwen voor slimme gebouwen eton … Op 4 september organiseren de Bouw Academie van de Confederatie Bouw Brussel

markt

pter

– Vlaams-Brabant en het WTCB een nieuwe editie van de Summer University in 10u15 Pauze samenwerking met ADEB-VBA en CEVORA. Het thema: Smart buildings & smart bouwplaatsen.

Belgische initiatieven over smart buildings. Doelgroep

Dit evenement richt zich tot lei10u30 Smart bouwplaatsen – Toepassingen en getuigenissen De vorige edities van de Summer van bouwbedrijven zoals De Summer University schetst dinggevenden vansmart structuren, het uitdrogen van beton … proUniversity waren erg succesvol, en het Monitoring ingenieurs, calculators, opmeters, de context van buildings en thema voor 2019 is geen toeval. De laat- bespreekt de problemen die men tegen- jectbeheerders en zaakvoerders, maar ste jaren is er een duidelijke trend zicht- komt. Praktijkvoorbeelden en getui- ook tot architecten, studiebureaus, 11u15 IoT Challenges baar: objecten, gebouwen, wijkenSmart en genissen illustreren het nut van smart opdrachtgevers van de overheid ... steden worden steeds meer connected en Draadloze technologie, communicatie zowel voor gebouwen als Plaats intelligent. Men beseft dat men van in voor bouwplaatsen. Cybersecurity & gegevensbescherming Square Brussels Meeting Centre, de ontwerpfase rekening moet houden Daarna is het de beurt aan de conmet smart technologieën en het Internet crete oplossingen die beschikbaar zijn Ravensteinstraat 2 in 1000 Brussel. op de markt: toegangscontrole, of Things. 12u00 Businessmodel: evoluties? slimme (Let op: dit is niet de hoofdingang).

Doelpubliek Dit evenement richt zich op leiding-

12u30 Lunch

08.30 u.: Onthaal met ontbijt

Doelpubliek

09.00 u.: Openingssessie over Smart buildings: context en uitdagingen

11.15 u.: Smart IoT Challenges (draadloze communicatie, cybersecurity, gegevensbescherming)

13u30 Smart buildings – Gebruiksfase 12.00 u.: Businessmodel: evoluties? Voorstelling van de oplossingen die op de markt gevenden van bouwbedrijven, zoals 09.45 u.: Toepassingen en getuigenissen over Dit evenement richt zich op leiding12.30 u.: Lunch beschikbaar zijn • Health & Care

ingenieurs, calculatoren, opmeters, gevenden van bouwbedrijven, zoals 13.30 u.: Smart buildings in de gebruiksfase: wat is er • Energy op de markt? projectcalculatoren, beheerders, zaakvoerders, 15u30 Pauze ingenieurs, opmeters, • Safety & Security 15.45 u.: Smart bouwplaatsen: wat is er op de markt? maar ook op architecten, project beheerders, zaak voerders, studie• Comfort & Leisure15u45 Smart bouwplaatsen16.40 u.: Slotsessie over Smart Buildings Alliance – – Bouwfase The BelgianstudieChapter maar bureaus, ook op openbare architecten, bouw heren ... • Facility Management Voorstelling van de oplossingen die op de markt 17.00 u.: netwerkmoment beschikbaar zijnbouwheren ... • Onderhoud bureaus, openbare • Bouw 4.0

16u40 Slotsessie INFO: Meer informatie staat www.bouwacademie.net. Bovenaan Smart Buildings Alliance – The Belgian Chapter onder Opleidingen klikken op Summer University.

10.30 u.: Smart bouwplaatsen – Toepassingen en getuigenissen (monitoring van structuren, het uitdrogen van beton …)

Deelname is gratis voor bedienen van PC 200 maar vooraf inschrijven op

17u00 Drink en netwerkenwww.bouwacademie.net is verplicht. De andere deelnemers betalen € 140 (exclusief btw) per persoon.

Dit is een initiatief van het WTCB en de Confederatie Bouw met de steun van CEV Dit is een initiatief van het WTCB en de Confederatie Bouw met de steun van CEVORA, VBA en Innoviris

your skills ouw met de steun van CEVORA, enDevelop Innoviris met de steun van CEVORA, VBA enVBA Innoviris

we fund your future we fund your future 6 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

JAARVERSLAG

De Confederatie in 2018: enkele kerncijfers

16 000

Op 19 juni presenteerde de Confederatie haar jaarverslag 2018 voor de Nationale Raad van de beroepsorganisatie. Deze keer was het geen studierapport gewijd aan de specifiek thema zoals in de voorgaande jaren, maar een klassiek activiteitenverslag. Wat volgt is een korte samenvatting onder de vorm van de opvallendste kerncijfers, dit alles in de context van de Belgische bouwsector in zijn geheel

leden

Confederatie Bouw De sector in zijn geheel Bron: FOD Economie en RSZ

14 500

Het aantal bezoekers op onze vier beurzen Digital Construction Brussels, Install Day, Belgian Roof Day en de Dag van de Afwerking

275 000

Het aantal loontrekkenden en zelfstandigen in de bouw

bouwbedrijf

werkgever

38 miljoen

miljard

Het bedrag besteed aan bouwwerken

bedrijf personeel

Bedrijven zonder personeel*

Het volume van de vergunde niet-woongebouwen in kubieke meter*

27 535

3 miljoen

Werkgevers in de bouw*

Zoveel mensen lazen in één jaar onze bijdragen op Facebook, Twitter en LinkedIn

bouwbedrijf

€47

82 008

109 543 bouwbedrijf

Bouwbedrijven*

werkgever

bedrijf personeel

De loonkostenverlaging, tientallen andere werkgeveren nog bedrijf personeel resultaten bereikt op het gewestelijke, federale en Europese niveau

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 7

Veilig bouwen: eerst denken, en dan doen!

mee op safetymypriority.be UwDoe engagement is belangrijk. Doe mee en signeer het charter op safetymypriority.be cfb-safety-adv-A4 .indd 1

29/01/19 11:00

REGIONAAL STANDPUNT

Slimme talenten voor slimme projecten

p 18 en 19 oktober organiseren 9 grote Belgische en Vlaamse bouwbedrijven een innovatiebeurs in Technopolis te Mechelen. Die is enerzijds bestemd voor leerlingen van de eerste en tweede graad van het secundair onderwijs en anderzijds voor de laatstejaarsscholieren van het lager onderwijs en hun ouders. Het is opvallend dat deze bedrijven om jongeren tot de bouw aan te trekken ervoor geopteerd hebben om te werken met doe-activiteiten op basis van digitale technieken, zoals 3D-scanning, Virtual en Augmented Reality en BIM. De jongeren zullen er kunnen werken met een drone, een simulator en een robot.

“ Hoe trekt u talent aan? Voor ons visierapport zijn we op zoek naar inspirerende initiatieven."

Op deze beurs willen bouwbedrijven dus uitdrukkelijk uitpakken met innovaties die ver staan van het traditionele beeld van de sector. De VCB wil hier eveneens op inspelen in haar visierapport van 2019 met als titel Smart talent voor slimme gebouwen, infrastructuur, wijken en steden en daarbij vooral de rol van de bouw als technologie-integrator beklemtonen. De meeste van deze technieken hebben in de industrie al een langere ontwikkelingsweg afgelegd. Maar juist door hun integratie in de bouw maken zij toepassingen mogelijk die ten volle (ver)bouwers en burgers ten goede zullen komen. Bij de oprichting van gebouwen en infrastructuren zullen steeds meer data beschikbaar komen en ook daarna bij de exploitatie van die constructies. Al die data zullen, onder meer dankzij artificiële intelligentie, ook almaar doelgerichter worden ingezet: om het bouwproces efficiënter te laten verlopen en nadien gedurende de volledige levenscyclus van het gebouw het comfort van gebruikers en bewoners optimaal te garanderen. Het sleutelwoord wordt as a service: gebouwen en infrastructuren die steeds betere diensten verlenen en een sector die tegelijk steeds meer als dienstenverlener optreedt. Met als belangrijke randvoorwaarde dat de sector die rol alleen maar kan vervullen als hij hiervoor de nodige talenten kan aantrekken, vanuit het secundair maar zeker ook vanuit het hoger en universitair onderwijs. De voorstelling van het visierapport van de VCB vindt op 8 oktober plaats. Als uw bedrijf op dit vlak een bijzondere bijdrage levert die in het visierapport van de VCB zou kunnen worden opgenomen, mail het tegen 8 augustus naar gerrit.degoignies@vcb.be.

Marc Dillen Voorzitter Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 9

SCHOLINGSBEDING

U kunt met een gerust hart opleidingen organiseren Veel aannemers zouden opleidingen willen organiseren voor hun werknemers. Maar ze vrezen dat deze mensen vervolgens weggeplukt worden door andere bedrijven. Dankzij een scholingsbeding kunnen ze met een gerust hart in opleiding investeren.

ouwbedrijven hebben het moeilijk om goed opgeleide mensen te vinden. Bovendien worden de vaardigheden die ze nodig hebben in de onderneming steeds uitgebreider. Maar toch aarzelen aannemers vaak om te investeren in opleidingen. Deze kunnen duur zijn, en gezien de war for talent die nu woedt, bestaat altijd het risico dat de werknemer andere oorden opzoekt. De investering zou voor niets geweest zijn. Het zou al veel helpen mocht een aannemer zeker zijn dat werknemers na een opleiding nog een voldoende lange tijd in de onderneming blijven. Die zekerheid kan hij hebben. Hij kan namelijk een opleidingsbeding opnemen in arbeidsovereenkomsten. Door dit beding verbindt een werknemer zich ertoe om aan de werkgever een gedeelte van de opleidingskosten terug te betalen wanneer hij de onderneming verlaat vóór het einde van een door de partijen overeengekomen periode.

Geldigheid

Een scholingsbeding is onderworpen aan een aantal voorwaarden. Zijn die niet vervuld, dan is het niet geldig. • Het moet opgenomen zijn in een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur. • Het moet schriftelijk vastgesteld worden, voor elke individuele werknemer, ten laatste op het ogenblik dat de opleiding begint. • Het moet een omschrijving bevatten van de opleiding en haar duur, de plaat waar ze gegeven wordt en de kosten. 10 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

• Het moet de datum vermelden waarop het beding in werking treedt. Deze begindatum valt ten vroegste aan het einde van de opleiding. Wanneer de opleiding leidt tot een attest, wordt het beding geldig op de datum dat het attest afgeleverd wordt. • De geldigheidsduur bedraagt maximaal drie jaar. Zijn die drie jaar voorbij, dan kan de werkgever geen terugbetaling meer eisen. Ten slotte moet de terugbetaling degressief en gelimiteerd zijn: • niet meer dan 80 % van de kosten wanneer de werkgever vertrekt vóór een derde van de overeengekomen periode voorbij is; • niet meer dan 50 % wanneer hij vertrekt tussen een derde en twee derde van de periode; • niet meer dan 20 % wanneer hij vertrekt in het laatste derde van de periode. De terugbetaling kan nooit meer bedragen dan 30 % van het jaarloon van de werknemer. In bepaalde gevallen mag geen scholingsbeding opgenomen worden in een arbeidsovereenkomst. • Wanneer de jaarlijkse verloning op 1 januari 2019 niet hoger ligt dan € 34 819. • Wanneer de werknemer door de opleiding geen competenties verwerft die hij buiten de onderneming kan valoriseren. • Wanneer de opleiding het gevolg is van een wettelijke of reglementaire bepaling om het beroep waarvoor

de werknemer aangeworven werd te kunnen uitvoeren. • Wanneer de opleiding korter duurt dan 80 uur of wanneer de waarde lager ligt dan het dubbele van het gemiddelde minimum maandinkomen. Op 1 september 2018 ging het om een bedrag van 2 x € 1593,81 = € 3187,62.

Soepeler voor knelpuntberoepen

Een bijzonder geval wordt gevormd door de knelpuntberoepen of moeilijk in te vullen functies die gedefinieerd zijn door de Gewesten. In dat geval is de regeling soepeler. • Er bestaat dan geen drempel voor de jaarlijkse verloning. Met andere woorden: een scholingsbeding is dan ook geldig wanneer het jaarloon onder de € 34 819 ligt. • Een scholingsbeding is in dat geval ook geldig wanneer de opleiding het gevolg is van een wettelijke of reglementaire bepaling om het beroep te kunnen uitoefenen. Voor Vlaanderen vindt u de lijst van knelpuntberoepen op www.vdab.be. Bovenaan de zoekterm “knelpuntberoepen” intikken. Voor het Brussels Gewest surft u naar www.actiris.be. In het vakje Arbeidsmarkt klikken op PUBLICATIES EN STUDIES en dan op Knelpuntberoepen. De plaats van tewerkstelling bepaalt welke lijst van toepassing is. Voor de bouw lijkt het ons logisch om de bedrijfszetel te nemen waarvoor de werknemer werkt.

•

FLEXIBELE WERKORGANISATIE

Tot 120 vrijwillige overuren per jaar Er bestaan meer mogelijkheden om flexibel te werken dan aannemers beseffen. Een werknemer kan tegenwoordig 120 vrijwillige overuren per kalenderjaar presteren zonder omslachtige procedures. We bekijken dit interessante maar te weinig bekende systeem. precies motief nodig zoals een buitengewone vermeerdering van werk, een onvoorziene noodzaak, een ongeval, een dreigend ongeval of dringende arbeid aan machines of materieel. Er hoeft geen toestemming gevraagd te worden, niet van de syndicale delegatie noch van de inspectie. Er hoeft ook geen aangepast werkrooster opgenomen te worden in het arbeidsreglement. De werkgever kan deze overuren presteren buiten de voorziene roosters. Het maximale aantal overuren op een dag is 3, het maximale aantal in een week is 10. De werknemer kan met deze overuren dus tot 11 uur werken op een dag, en tot 50 uur in een week.

oor alle duidelijkheid: het systeem is niet nieuw. Nieuw is wel dat het van 100 naar 120 uur per jaar uitgebreid is. De uitbreiding is het gevolg van de interprofessionele sociale onderhandelingen. Ze werd vastgelegd in cao 129, die op 23 april 2019 goedgekeurd werd op de Nationale Arbeidsraad.

Principe

Sinds deze 23ste april kan een werknemer dus tot 120 vrijwillige overuren per jaar presteren. Deze uren komen bovenop de andere systemen om flexibel te werken. Het is de werknemer die

het initiatief neemt en vrijwillig vraagt om de normale arbeidstijd op deze manier te overschrijden. De werkgever kan niet gedwongen worden om op de vraag in te gaan. Het onderlinge akkoord over deze overuren moet schriftelijk opgetekend worden. Dat document is zes maanden geldig en kan daarna vernieuwd worden.

Eenvoudig

Interessant aan deze overuren is hun eenvoud. Het onderlinge akkoord van werknemer en werkgever volstaat. Om ze te mogen presteren is dus geen

Wel overloon, geen recuperatie

Deze overuren geven recht op hetzelfde overloon als de gewone overuren: 50 % op een weekdag, 100 % op een zondag of een feestdag. Maar ze worden niet meegenomen in de berekening van de gemiddelde arbeidsduur per week. Ze geven dus geen aanleiding tot inhaalrust. Met uitzondering van de eerste 25 uren moet men ze wél meenemen in de berekening van de interne limiet. Deze houdt de overschrijdingen van de normale arbeidsduur bij. Omdat vrijwillige overuren niet gerecupereerd worden maar (behalve de eerste 25) wel op de teller van de interne limiet blijven staan tot het einde van juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 11

›››

FLEXIBELE WERKORGANISATIE

›››

de referteperiode, zal deze teller minder fluctueren. Stel dat de werknemer 120 vrijwillige overuren presteert. Dan staan er minstens 95 uren op de teller. De fluctuatie kan hoogstens nog gaan van 96 tot 143 uren (het maximum dat op de teller van de interne limiet mag staan).

Toegestane afwijkingen

Dat deze overuren vrijwillig zijn, is op zich géén voldoende motief om ze te mogen presteren op zaterdagen, zondagen, feestdagen, rustdagen of tijdens de nacht. Ze zijn bedoeld voor prestaties in de week. Maar er bestaat een uitzondering. Als er een ander motief bestaat om op die momenten te presteren, dan mag de werknemer op dat moment ook vrijwillige overuren presteren.

Relatie met sectorale uren KB 213

Naast het stelsel van de overuren

bestaat er in onze sector een stelsel van bijkomende uren bouw, ook bekend als bijkomende uren KB 213. De werknemer mag op dezelfde dag bijkomende uren bouw combineren met vrijwillige overuren. Deze combinatie heeft geen impact op de regels van de bijkomende uren bouw. Met andere woorden: de werknemer blijft vrij om voor deze uren KB 213 te kiezen tussen recuperatie en een loontoeslag van 20 %.

• Voor bijkomende uren bouw (KB 213) kan de werknemer kiezen om op jaarbasis een maximum van 180 uren niet te recupereren. Maar let op: de som van deze niet gerecupereerde uren en de niet gerecupereerde overuren gepresteerd wegens buitengewone vermeerdering van werk of een onvoorziene noodzaak, mag op jaarbasis niet boven de 180 liggen. • Bovenop de twee voorgaande situaties komt nu de mogelijkheid om op jaarbasis een maximum van 120 vrijwillige overuren te presteren die niet gerecupereerd worden. Als men alle stelsels combineert, dan heeft de werknemer de mogelijkheid om op jaarbasis een maximum van 300 uren niet te recupereren.

Recuperatie: de samenvatting

Er bestaan nu drie verschillende stelsels voor uren gepresteerd bovenop de normale arbeidsduur. De resulterende situatie is ingewikkeld, daarom dit korte overzicht. • In het geval van een buitengewone vermeerdering van werk of een onvoorziene noodzaak kan de werknemer kiezen om op jaarbasis een maximum van 143 uren niet te recupereren.

Kresoft Systems www.kresoft.be info@kresoft.be

•

INFO: philippe.stienon@confederatiebouw.be

ERP-oplossingen voor bouwbedrijven DE DIGITALE WERF Alle projectdata op één centrale plaats vanop verschillende locaties

CRM Klantbeheer Projectbeheer Documentbeheer Verkoop Kostencalculatie Offerte Order Vorderingsstaat Facturatie Rapportering Nacalculatie BI-overzichten

Planning Projectplanning Productieproces Werkbon

Aankoop Leveranciers/onderaannemers Prijsvraag Bestelling Ontvangst Factuur

Logistiek Pakbon Leveringsbon Voorraadbeheer Materieelbeheer

12 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

Uitvoering Materiaalverbruik Urenregistratie

Mobiele apps Voorraadbeheer Urenregistratie Materiaalverbruik Laadcontrole

GO DIGITAL!

TOUR & TAXIS BRUSSEL WWW.DIGITALCONSTRUCTIONBRUSSELS.BE

PUBLIREPORTAGE

Eenvoud in uw verzekeringen? Build-Safe is er voor u!

Korting

-10%

“De bouw”… die is volop in beweging, en dat voelt u alle dagen. De sector groeit, de orderboekjes staan vol. Goed nieuws! Maar er zijn ook andere zaken om mee rekening te houden: nieuwe bouwtechnieken, de digitalisering, veranderende wetgeving, heel wat administratie, … Genoeg in elk geval om u niet nog eens met uw verzekeringen bezig te houden. Daarom ontwikkelde Federale Verzekering Build-Safe, het verzekeringspakket op maat van bouwbedrijven tot 5 werknemers. Zo hebt u uw handen vrij om in alle gerustheid te bouwen aan uw bedrijf en aan het huis van uw klant!

Wat is Build-Safe?

Wat zijn de voordelen voor u?

Met Build-Safe kiest u zelf à la carte uw verzekeringen die u in uw Build-Safe-pakket wil opnemen. Op deze manier geniet u van een bescherming op maat van uw bedrijf. Bovenop onze concurrentiële premies, geniet u zo van een bijkomende pakketkorting van 10%*!

Met Build-Safe geniet u dus niet enkel van een verlaagd tarief van -10%, maar krijgt u ook een flexibel verzekeringspakket. U kiest enkel die verzekeringen die samen uw bedrijf optimaal verzekeren. U breidt uit of legt zich toe op een andere activiteit? Dan kunt u uw Build-Safe eenvoudig laten aanpassen… en dit zonder uw korting te verliezen!

Uit welke verzekeringen kunt u kiezen? Onze verzekering B.A. Bouwwerken en/of de verzekering Arbeidsongevallen vormen de hoeksteen van het pakket, één van deze verzekering moet onderschreven worden. Verder kunt u kiezen uit B.A. Motorrijtuigen, Machinebreuk, Construct-10 – Abonnementspolis, de verzekering Alle Bouwplaats Risico’s – Abonnementspolis, de brandverzekering Multirisk Handel/KMO of Woning, Ongevallenverzekering 24u/24. In totaal moet u aan minstens 3 verschillende verzekeringen komen om te kunnen genieten van het Build-Safe voordeel.

Vraag nu uw kortingsbon aan, voor 31/12/2019! Zo kunt u genieten van uw Build-Safe-korting! Ga naar go.federale.be/build-safe-confed

Daar bovenop zorgen wij voor administratieve eenvoud. U krijgt de nodige tools in handen om het overzicht op uw verzekeringen te bewaren, schadegevallen op te volgen, … en dit zowel met de Build-Safe verzekeringsmap als met het online Build-Safe dossier op My FEDERALE. En u kunt te allen tijde beroep

doen op 1 centraal aanspreekpunt, onze regionale verzekeringsadviseur die u ter plaatse bijstaat en advies verleent. U kunt bijkomend altijd terecht bij ons Info Center. Wij kennen ook de risico’s die u – als bouwondernemer – loopt. U kunt dus gerust rekenen op de meer dan 100 jaar ervaring van Federale Verzekering in het verzekeren van bouwrisico’s. En last but not least kunt u meegenieten van onze restorno’s**. Want wij zijn een coöperatieve en onderlinge verzekeraar, en hebben dus geen externe aandeelhouders. Onze klanten delen dus mee in onze winst! In 2018 verdeelden wij zo bijna e 13 miljoen onder onze klanten. Redactie: Federale Verzekering

Als lid van de Confederatie Bouw, krijgt u – bovenop de Build-Safe-korting – een werfradio cadeau*!

go.federale.be/build-safe-confed *Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed **De restorno’s evolueren in de tijd afhankelijk van de resultaten en de toekomstvooruitzichten van de verzekeringsmaatschappij, van haar rendabiliteit, van de economische conjunctuur en van de toestand van de financiële markten ten opzichte van de verbintenissen van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering, zoals omschreven op www.federale.be. De toekenning van restorno’s in de toekomst is niet gewaarborgd. De restorno’s variëren per categorie en per type producten. De regels met betrekking tot hun toekenning worden bepaald in de statuten van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering. De statuten kunnen geraadpleegd worden op www.federale.be.

23&24/10 Digital Construction DOSSIER

Brussels

Op 23 en 24 oktober 2019 vindt Digital Construction Brussels weer plaats. Deze beurs is een absolute must voor bouwbedrijven die de digitale trein niet willen missen. De kwaliteit van de informatie, de rijkdom van het aanbod en het nut voor de aannemers is ook dit jaar gegarandeerd. Daarvoor zorgen de organisatoren, de Confederatie Bouw en het WTCB, maar vanzelfsprekend ook de talrijke aanbieders van digitale tools en diensten die er een stand hebben. In dit dossier laten we een selectie van hen uitleggen wat er allemaal kan, nu de sector bezig is aan een digitale transitie die steeds sneller verloopt.

juli - augustus 2019 â&#x20AC;˘ Bouwbedrijf 15

XELLA EN DIGITALISERING

“De arbeiders op de bouwplaats zijn er wild van” De producten van Xella zijn bekend bij iedere aannemer. Minder bekend is evenwel dat deze producent een sleutelrol speelt in de digitale transitie van de onze sector.

ls het over digitalisering van bouwprocessen gaat, vergeet men wel eens dat onmisbare stukje van onze sector, namelijk de bouwmaterialen. Bakstenen, roofing, raamelementen … zijn zij ook klaar voor de werf van morgen? We gingen het vragen aan Michael Van Tendeloo, projectleider BIM & Digitalisatie NW-Europa bij Xella.

BIM

Data managen

Michael Van Tendeloo: “We zijn ook bezig met nieuwe systemen voor product information management of PIM. Onze PIM 2.0 zal alle technische en bouwfysische data van alle materialen beheren. Daardoor kan ons netwerk de digitale bibliotheken en objecten aan een BIM koppelen. We letten daarbij ook op de slimme toepassing van bijvoorbeeld bouwtechnische aansluitingen.” Bovendien is het systeem voor ERP (enterprise resource planning) van Xella binnenkort volledig BIM-gecertificeerd. Concreet wil dit zeggen dat een model en de daaraan gekoppelde informatie vlot doorheen de hele bedrijfsstructuur kan circule-

Voor materialen is BIM of Building Information Modeling een van de belangrijkste topics. In een BIM wordt een ontwerp omgezet in een driedimensionaal model, samengesteld uit de verschillende bouwelementen. In het ideale geval worden de eigenschappen van die verschillende elementen aan het model De mixed-reality-bril van dichtbij. gekoppeld, zodat men de best mogelijke keuJe kunt daarmee het model van een project confronteren met de zes kan maken nog vóór er een steen gemetrealiteit. seld wordt. Xella speelt daar al geruime tijd op in. Michael Van Tendeloo: “We hebben onze tekenafdeling in verschillende landen naar een aanzienlijk hoger niveau getild. Daardoor kunnen we voor elk project een op maat gemaakte oplossing aanbieden. In een BIM doen we tijdens de engineeringsfase al aanbevelingen die de uitvoering aanzienlijk veel efficiënter zullen doen verlopen.” Xella heeft een eigen BIM-afdeling en kan een volledig virtueel model maken op basis van een klassiek tweedimensionaal plan. Het gebruikt daarvoor open standaarden als IFC en BCF. Daardoor is het resultaat niet gebonden aan specifieke software en kan Xella met elke geïnteresseerde samenwerken.

16 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

ren. Dat garandeert een hogere efficiëntie en een aanzienlijke vermindering van de fouten.

in Nederland. In de nabije toekomst gaat Xella dit verder uitrollen.

Prefab

Reacties uit de bouw

Het voorgaande geldt voor alle producten van Xella. Maar naast de bulkmaterialen met gestandaardiseerde afmetingen zoals Ytong, Silka en Multipor-platen, brengt de firma ook prefab-elementen op de markt, zoals de Silka elementen, Ytong casco en Hebel. Hiervoor doet Xella een extra inspanning. Michael Van Tendeloo: “Een BIM-model kan de basis vormen voor de aansturing van een gerobotiseerde fabriek. Alle intelligentie die in de modellen geïntegreerd wordt, zal op alle afdelingen rechtstreeks nuttig zijn.”

Op de bouwplaats

Voor de prefab-elementen wil Xella bovendien al de info die verzameld zit in een BIM naar de bouwplaats brengen. Met BIM kun je efficiënter werken en faalkosten verminderen. Maar dan is het van groot belang dat BIM doorgetrokken wordt tot op de bouwplaats. Michael Van Tendeloo: “Dat is de meest recente ontwikkeling bij ons. We gebruiken daarbij Mixed Reality, een combinatie van virtueel en echt. Via toepassingen in the Cloud wordt het BIM-model – dat virtueel is – meegenomen naar de realiteit van de bouwplaats. Dit zal resulteren in sneller bouwen, minder faalkosten, meer ondersteuning, up-to-date planning, de perfect overeenkomst tussen BIM-model en as built …“ Het gaat om een eigen initiatief van Xella. Intussen heeft al een demonstratie plaatsgevonden, op 20 oktober 2018 op een werf in Merelbeke. Dat gebeurde in samenwerking met Van Hout (een onderdeel van de BESIX groep). Deze ontwikkeling heeft al verschillende succesvolle testen op verschillende toepassingen achter de rug, niet alleen in eigen land maar ook

Michael Van Tendeloo: “Het is mijn ervaring dat aannemers tevreden zijn over het soort samenwerking en ondersteuning dat we aanbieden op het vlak van BIM. We ontzorgen voor een groot stuk onze klanten, we werken mee en zijn heel flexibel. Duidelijk taal is bijvoorbeeld onze nieuwe procedure die de kwaliteit van een BIM evalueert.” Heel wat aannemers zijn erg verbaasd wanneer ze kennis maken met de mogelijkheden en wanneer ze vaststellen hoe ver de ontwikkeling van Mixed Reality staat. Michael Van Tendeloo: “Ze stellen zich achteraf de vraag hoe het kan dat deze technologie relatief weinig verspreid is in de bouw, zeker in het licht van de return on investment die eraan gekoppeld is. Maar het fijne is vooral dat de toekomstige gebruikers – de arbeiders op de bouwplaats – wild enthousiast zijn. De instap is laagdrempelig. Iedereen, vriend én vijand van hightech, kan meteen zonder opleiding mee. Het gebeurt frequent dat ik een test op de bouwplaats niet kan afsluiten omdat de arbeiders er graag verder mee willen werken.”

De toekomst

Michael Van Tendeloo: “Hiermee heb ik nog niet alles gezegd. Er bestaan nog talrijke andere ontwikkelingen die intern in de maak zijn. Helaas kan of mag ik daarover nog niet veel vertellen … Maar geïnteresseerden mogen vanzelfsprekend altijd langskomen op onze stand op Digital Construction Brussels!”

•

INFO : www.xella.com. Nog vragen? Xella is aanwezig op Digital Construction Brussel, de beurs die niemand in de bouwsector mag missen. U bent welkom!

Het potentieel van mixed-reality is al verschillende keren aangetoond tijdens demonstraties in België en Nederland. juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 17

BLUEFIELDS

Betere communicatie van begin tot einde De artikels in dit dossier gaan over verschillende tools, maar uiteindelijk draait het allemaal om hetzelfde: informatie. Maar dan moet die informatie de gebruiker ook bereiken, ze mag hem niet overweldigen en ze moet zo vlot mogelijk hanteerbaar zijn. Dat is kort samengevat de filosofie achter Bluebeam Revu.

hierry Forest: “Bluebeam Revu is eigenlijk een digitale oplossing voor informatie die vroeger op papier stond. Dat heeft deze tool gemeen met BIM, Building Information Modeling. Maar werken met BIM vraagt veel kennis. Met onze tool kun je aan de slag na een dag of zelfs een halve dag opleiding. Er is geen highlevel-expertise nodig.” Thierry Forest is de oprichter van de firma Bluefields. De tool Bluebeam Revu, waarover we het hier hebben, gebruikt als informatiedrager het pdfformaat, een welbekende open standaard. Thierry Forest: “Iedereen kent dat, een pdf. Maar slechts weinig mensen beseffen wat je er allemaal mee kunt doen. Neem een plan. Dat wordt in digitaal basisdocument omgezet. Je kunt daar dan intelligentie en data aan toevoegen. Een aannemer, bijvoorbeeld een zelfstandige die isolatie plaatst, kan rechtstreeks op dat bestand met enkele muisklikken metingen uitvoeren om te bepalen hoeveel materiaal hij nodig heeft.” Een gebruiker kan data groeperen, RFI’s – Requests for Information – plaat18 Bouwbedrijf • juli juni-2019 augustus 2019

sen, hij beschikt over een telfunctie en kan zelf een toolbox met terminologie genereren. Gegevens kunnen eenvoudig geëxporteerd worden naar andere toepassingen zoals Excel, maar ook naar software om bestellingen te doen of facturen op te maken. Zoals opgemerkt is pdf is een open standaard. Daardoor is Revu onafhankelijk van specifieke hardware en van specifieke operating systems.

Werfbespreking

Interessant is dat pdf ’s gebruiken veel gelijkenis heeft met werken met papier, maar dan met extra’s. Er is een mobiele toegang tot de data met smartphone of tablet, maar je kunt in een werfkeet ook grote schermen plaatsen. Thierry Forest: “Je mag niet van iemand op de bouwplaats verwachten dat hij plots heel anders begint te denken en te werken. De drempel naar onze tool is laag. Ook voor kleinere aannemers en onderaannemers is hij een eenvoudige stap naar digitalisering, met een zeer acceptabele startprijs. Samenwerking is heel simpel omdat onderdelen van een ontwerp in realtime via de Cloud gedeeld kunnen worden met bij-

voorbeeld een onderaannemer. Pdf ’s zijn moeilijk te overtreffen als instrument voor ontwerp- en workflows.”

Controle

Bij de uitwisseling van informatie is een van de problemen dat er informatie verloren gaat of niet opgeslagen wordt. Thierry Forest: “Met Revu krijg je een leesbare maar papierloze review van een document, gebaseerd op overleg tussen de partijen. Versies van onze documenten worden gesigneerd met een digitale stempel, waarvoor normaal gezien een e-ID volstaat. Wijzigingen, aanpassingen, vragen … ze worden iedere keer gesigneerd en al die versies worden bijgehouden. Je kunt dus perfect nagaan wat de stand van zaken van een document was op een bepaald tijdstip, wie wijzigingen aanbracht enzovoort.” De hoofdaannemer beslist welke data raadpleegbaar en eventueel aanpasbaar zijn door anderen. De gebruiker krijgt dus precies wat hij nodig heeft.

Ruime doelgroep

Thierry Forest: “Bij onze klanten zijn grote ondernemingen zoals BESIX, Democo , Artes, CFE Group … maar

WAT IS BLUEBEAM REVU? De tool die de onderneming Bluefields ontwikkelde is veelzijdig, maar voor een aannemer is de eenvoudigste omschrijving wellicht deze: “alles wat u vroeger met een papieren plan deed, kunt u nu sneller en accurater op digitale wijze.” Plannen lezen en aanpassen, hoeveelheden producten berekenen, data genereren voor bestellingen en facturen, vragen stellen … Het kan allemaal, en bovendien kan een aannemer nauwkeurig traceren wat er op een specifiek moment allemaal gedaan is met het plan. Maar niet alleen bouwbedrijven appreciëren het potentieel van Bluebeam Revu. Verschillende steden en gemeenten zijn intussen overgeschakeld op deze tool. Ook zij moeten grote hoeveelheden plannen verwerken voor bouwvergunningen, bouwopdrachten en hun stedenbouwkundig beleid.

ook veel toeleveranciers en onderaannemers. Zelfs de grote jongens beseffen dat er een kloof bestaat in de communicatie tussen de interne en de externe mensen, met andere woorden de uitvoerders en de onderaannemers. Naast BIM heeft de grote massa behoefte aan een bijkomen-

de oplossing, ook in de grote ondernemingen. Wij hebben iets voor de mensen die met een deel van een BIM moeten werken. Voor werfbesprekingen bijvoorbeeld is onze tool praktischer en toegankelijker voor iedereen die tussenkomt in een bouwproces.” Bluefields kan een open standaard of

ICF-model van een BIM omzetten in pdf ’s. De rol van brug tussen BIM en bouwplaats heeft Bluebeam Revu onder meer gespeeld tijdens de bouw van het AZ Sint-Maarten in Mechelen, een bekend voorbeeld van een project dat gebouwd werd met BIM. Ook de output van CAD-software kan een vertrekpunt zijn. Thierry Forest: “Onze doelgroep is dus ruim. De eerste gebruikers zijn studiediensten en calculators van aannemers, maar de doelgroep omvat ook hoofdaannemers, gespecialiseerde aannemers, werfopzichters … en daarnaast architecten, gebouwbeheerders, studiebureaus … Bluebeam Revu houdt teams op dezelfde golflengte tijdens het ontwerpproces, helpt het project vooruit tijdens de bouw en zorgt voor een gemakkelijke overgang na de oplevering.”

•

INFO : Ook Bluefields is aanwezig op Digital Construction Brussels en helpt u graag met al uw vragen.

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 19

DIGITAAL BEDRIJFSBEHEER

Waar wacht u op om met ERP te beginnen? Applicaties voor Enterprise Resource Planning (ERP) behoren bij de meest verspreide digitale tools in bouwbedrijven. Een verbazingwekkende vaststelling is dat niet volgens de providers waarmee Bouwbedrijf ging praten. Ze bevestigen alle drie dat ERP veel voordelen heeft voor aannemers.

n samenwerking met de Waalse Confederatie Bouw bestudeerde het WTCB onlangs de digitalisering van de Waalse bouwsector. Er werd onder meer onderzocht hoeveel digitale tools de individuele bouwbedrijven in het onderzoek gebruikten. Gemiddeld bleken er dat meer dan twee te zijn (ongeveer twee en een half, om iets preciezer te zijn). Maar opvallend: in een kwart van de gevallen ging het om een ERPgerelateerde toepassing. Daarmee was ERP een van de populairste tools in het onderzoek. We vroegen drie providers, KPD, Astena en Robaws, om uit te leggen waarom ERP blijkbaar goed in de markt ligt bij aannemers.

Inzicht en inhoud

Zaakvoerder Michaël Van Robaeys van Robaws heeft zijn antwoord klaar: “Omdat onze tools aannemers een perfect inzicht geven in de status van projecten.” De absolute eenvoud is een ander argument dat hij citeert. “Onze oplossing is opgezet als een website. Ze is overal toegankelijk met een portable, een tablet of een smartphone. Aannemers hoeven zich niet meer te behelpen met rekenblad zoals Excel. Onze tool heeft zeer veel mogelijkheden, maar is tegelijk heel intuïtief. Opties en functies die niet gebruikt worden, kun je onzichtbaar maken. Daardoor kan iedereen gemakkelijk het overzicht

20 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

behouden.” KPD schuift een ander sterk punt naar voren: de inhoudelijke rijkdom van zijn tool BouwOffice. De uitgebreide functies en veelheid aan details maken dat de software bij elk bedrijf past. “Dat zien we ook als we klanten bezoeken voor een bespreking”, zegt ir. Marc Goossens (gedelegeerd bestuurder KPD). “Tijdens demo’s blijkt dan dat we met de mogelijkheden van BouwOffice altijd wel een methode vinden om een proces bij een klant te automatiseren. Er zitten bijvoorbeeld vier mogelijkheden voor dagrapporten in het systeem. Met één ervan kunnen we een klant zeker vooruithelpen.” Als een urgente behoefte niet generiek is, levert KPD in nauw overleg met de klant maatwerk. “We komen vaak ook bij bedrijven die nog helemaal niet geïnformatiseerd zijn of die nog in ‘eilandjes’ werken. Ook hen kunnen we makkelijk helpen met het stroomlijnen van hun bedrijfsprocessen”, zegt Catherine Gressens (CEO KPD). John Van de Velde van Astena formuleert het ten slotte als volgt: “Onze tools spelen in op de noden van een bedrijf in de sector, we gaan voor een commitment op de lange termijn met de klant. Microsoft-technologie is daarin de garantie, de oplossingen zijn klaar voor gebruik. Ze vereisen enkel nog de gegevens waarmee de klant wil aan de slag gaan.” Astena stimuleert gebrui-

kers om de mogelijkheden van de standaardoplossing uit te buiten. Vanaf dat punt gaat alles snel. John Van de Velde: “Er is een beproefd opleidingspakket, het opstarten volgt vaste patronen en omdat er geen maatwerk nodig is kan de helpdesk snel met een oplossing komen voor eventuele problemen.”

Feedback

Erg belangrijk voor deze providers is de feedback die ze krijgen van bouwbedrijven. Deze is een drijvende factor voor de verbetering en uitbreiding van het aanbod. Michaël Van Robaeys: “We volgen onze klanten heel regelmatig op, en ons prijsmodel stimuleert de samenwerking.” John Van de Velde benadrukt dan weer dat de administratie van een onderneming slim moet kunnen werken. “We begrijpen dat iemand die job X in het bedrijf heeft, vaak ook taak Y doet. Daarmee houden we rekening bij de ontwikkeling.” KPD stelt vast dat bouwbedrijven uiteindelijk vaak dezelfde belangen hebben. De ontwikkeling die er kwam op vraag van één klant, kan dus vaak uitgebouwd worden tot een nieuw onderdeel van het pakket. Catherine Gressens: “Neem bijvoorbeeld onze Timesheets App, waarmee dagrapporten makkelijk via mobiele toestellen aan projecten en projectonderdelen kunnen worden gelinkt, of de Shipments app,

die gebruikt wordt in de depots.”

Integratie

We hoeven u wellicht niet vertellen dat bouwen een complexe onderneming is, met talrijke aspecten en taken. Integratie staat dus voorop voor KPD, Astena en Robaws, net als de combineerbaarheid met andere tools. Een centraal beheer van alle data doet tijd winnen en minimaliseert de kosten verbonden aan vergissingen. Wim Vandesompele (Managing Director Astena): “Met onze toolbox kunnen we allerlei software met ERP integreren: track-and-trace, planning,

het maken van werfverslagen, het inscannen van aankoopfacturen … De al aanwezige software krijgt een extra waarde in combinatie met Astena’s ERP. En het management heeft dankzij de rapporteringstools een 360-gradenbeeld van het bedrijf en de activiteit.” Een gelijkaardig geluid bij Robaws en KPD. Michaël Van Robaeys: “Er circuleert zeer veel informatie in een bouwproject. Onze tool helpt deze te structureren en te registeren op de meest eenvoudige manier, van aanpassingen van offertes tot registraties van uren en materialen. Een goed ERPsysteem maakt veel discussies overbo-

dig: de waarheid is wat in het platform genoteerd staat.” KPD zet sterk in op partnerships, onder meer wat betreft e-invoicing en documentbeheer. Marc Goossens: “Door een dergelijke samenwerking hoef je het warm water niet iedere keer opnieuw uit te vinden, en dat beperkt de kosten voor de klant. Maar ook zonder partnership kunnen we connecties maken met andere softwarepakketten.”

Niet alleen voor de groten

Wie wat ouder is, herinnert zich ongetwijfeld de opkomst van ERP. De eerste pakketten waren – we blijven

VOORSTELLING BEDRIJVEN KPD is al 35 jaar aan de slag en maakt zich sterk dat ze nu de Belgisch marktleider zijn in software voor algemene bouw, renovatie, wegenbouw, installatie en projectontwikkeling. De firma heeft meer dan driehonderd grote en middelgrote ondernemingen als klant, en biedt ICT-advies en -tools aan die de projectadministratie verlichten. Specifiek voor de bouw citeren we BouwOffice Solutions.

ASTENA beschrijft zichzelf al een trusted advisor in software voor de bouw in de brede zin van het woord. Sinds 2006 specialiseert deze Microsoft-partner zich onder andere in ERP-oplossingen maar ook andere IT-tools die dan geïntegreerd worden. Er werken intussen 45 medewerkers en het klantenbestand staat ondertussen op ruim 200 bouwklanten. Bekende tools zijn Business Central for Construction, maar ook Business Central for Installation en Business Central for Real Estate.

ROBAWS tenslotte is een relatieve nieuwkomer op de markt van de administratieve software – wat de firma overigens niet minder ambitieus maakt. Michaël Van Robaeys (zaakvoerder Robaws): “De aannemer kan bij ons zelf zijn ideale administratietool samenstellen. De klant kan kiezen uit offertes, calculatie, projectbeheer, vorderingen, mobiele werkbons, planningtools en zoveel meer!”

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 21

›››

KPD, ASTENA ET ROBAWS

›››

beleefd – niet bijzonder gebruiksvriendelijk en aan de dure kant. Maar die tijd ligt gelukkig ver achter ons, stellen onze gesprekspartners in koor. ERP is er niet alleen voor de groten! Catherine Gressens: “KPD groeit mee met het bouwbedrijf. Een klein bouwbedrijf kan starten vanaf een vijftal gebruikers: bijvoorbeeld een administratief bediende, een boekhouder, een calculator en enkele projectleiders. Groeit het bedrijf, dan groeit KPD gewoon mee. Een organische groei zorgt uiteindelijk voor de beste implementatie. Een big bang kan ook – en is soms ook nodig – maar wij hebben zelf ook een voorkeur voor een gefaseerde implementatie.” U begrijpt het: deze providers hebben een zeer flexibel aanbod. Maar dat maakt het soms moeilijk om aan te geven wat het gaat kosten. John Van de Velde: “Dat hangt af van het DNA van het bedrijf, het aantal gebruikers enzovoort. Speelt ook mee: op een eigen server of niet? Tegenwoordig kiest zowat 60 % van de klanten een installatie die niet op de eigen servers staat.” Volledig 22 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

ontzorgd van alle IT-bezorgdheden ben je bij Astena vanaf € 129 per gebruiker en per maand. Grotere spelers kunnen kiezen uit andere licentiemodellen. Financieel hoeft een ERP-systeem dus geen ondraaglijke last te zijn. Michaël Van Robaeys: “Voor ongeveer € 60 per maand hebben we al een oplossing voor kleine bedrijven die maar één persoon op de administratie hebben. Voor meer uitgebreide oplossingen ga je vanzelfsprekend wat meer betalen.”

De toekomst

De vooruitzichten zijn fascinerend. Er wordt al hard nagedacht over ERPpakketten die dankzij artificiële intelligentie (AI) zelflerend zijn, wat de efficiëntie en de veiligheid verder zal opdrijven. De evolutie staat dus allesbehalve stil. Michaël Van Robaeys: “We blijven samen met onze klanten streven naar de perfecte oplossing. Op het vlak van de integratie met andere oplossingen kunnen we nog veel waarde creëren voor onze klanten.” KPD geeft een concreet voorbeeld van dat laatste: de integratie van ERP

met BIM of Building Information Modeling. Catherine Gressens: “We waren het eerste Belgische softwarehuis dat ERP-calculatiesoftware en een 3D BIM-model samenbracht. Nu hebben we BouwOffice vNext met een 5D-BIM motor. Dat vergemakkelijkt het dagelijkse werk van projectteams. Om maar één voordeel op te sommen: je verliest geen tijd meer doordat je de data van de diverse betrokkenen meer dan eens moet ingeven.” Maar er geldt vanzelfsprekend een ijzeren wet: hoe meer mogelijkheden, hoe moeilijker de keuze. De aannemer bevrijden van keuzestress is dus ook een aandachtspunt. Wim Vandesompele: “Astena neemt zijn rol als trusted advisor zeer ernstig. We organiseren bijvoorbeeld elke maand webinars of inspiratiesessies die aannemers helpen oriënteren welke innovaties de markt hen te bieden heeft.”

•

INFO: Wilt u meer weten over ERP? Astena, Robaws en KPD staan op Digital Construction Brussels en zoeken samen met u naar de ideale oplossing voor uw onderneming.

SMARTBEAM

Platform voor een efficiënt kostenbeheer Wil u het financiële beheer van uw bouwplaatsen zo eenvoudig mogelijk houden? “Wij streamlinen en centraliseren de informatie-uitwisseling tussen de bouwpartners: opdrachtgever, algemene aannemer, onderaannemer en architect,” aldus Caroline Basecqz, co-oprichter van het platform Smartbeam.

e financiën van een bouwplaats opvolgen met Excelbestanden en e-mails die uit alle richtingen komen: het is geen pretje en het vreet tijd. Tot die conclusie kwam ook bouwkundige ingenieur Caroline Basecqz, na haar ervaringen bij CFE: “Ik beheerde de prijsaanvragen en controleerde de vooruitgang van onze onderaannemers. Ik bevond me te veel achter de computer en te weinig op de bouwplaats.”

Silicon Valley

Haar carrière kreeg een

vervolg in Silicon Valley, en daar zag ze het licht. Alle bouwplaatsen waren gedigitaliseerd, met een merkbare impact op de productiviteit en het welzijn van de werknemers. De schok maakte de ondernemer in haar wakker. Toen ze weer naar België kwam creëerde ze het platform Smartbeam, in samenwerking met haar twee vennoten Florent et Vincent, de ene eveneens afkomstig uit de bouwsector, de andere een ICT-ontwikkelaar: “Ik heb me altijd aangetrokken gevoeld tot digitalisering die leidt tot eenvoudige oplos-

singen.” Volgens Caroline Basecqz zit iedere bouwpartners opgesloten in zijn eigen hokje zonder een dergelijk platform. Caroline Basecqz: “Er bestaat geen gemeenschappelijke visie op het globale budget. Iedereen schildert op zijn eigen canvas, met een hele hoop veranderingen en heen-en-weer-geloop. Dat is niet efficiënt. Smartbeam verbetert de samenwerking. Je kunt niet alleen het budget beter opvolgen, maar elke informatie-uitwisseling van de offerte tot de voltooiing van de bouwplaats.”

Top-down

Op dit moment kun je met Smartbeam de offerteaanvragen beheren. Zeer binnenkort komen daar een aantal zaken bij zoals vorderingsstaten en facturen. Caroline Basecqz: “In het begin wat het een uitdaging om onderaannemers zover te krijgen dat ze hun antwoorden rechtstreeks op het platform zetten. Op dat vlak werken we hand in hand met hen, om hun tijd te doen winnen en om hun een tool te geven waarmee ze hun kosten beter onder controle kunnen houden.”

Samen met de bouw

De nauwgezette budgetopvolging is een van de troeven van Smartbeam.

Een abonnement kost € 49 per maand voor een gebruiker. Wie Smartbeam in huis haalt, blijft nooit in de kou staan. Leren werken met dit platform is gemakkelijk en klanten worden van bij het begin begeleid. Caroline Basecqz: “We staan dicht bij onze gebruikers, want zij zijn het die het platform doen evolueren. Daarvoor dienen onder meer onze focusgroepen die we regelmatig organiseren met verschillende profielen uit de sector.”

•

INFO : Smartbeam heeft een stand op Digital Construction Brussels. U kunt er met al uw vragen terecht. juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 23

BEHEER VAN MENSELIJK EN FYSIEK KAPITAAL

Nooit meer het spoor bijster in de onderneming De uitvinding van het Global Positioning System of gps was een buitenkans voor providers. Ze waren er als de kippen bij om systemen te ontwikkelen die bijhouden waar voertuigen zijn. Maar dat was maar een begin. Intussen is het productaanbod geëxplodeerd. “Wij kunnen tegenwoordig een hoge toegevoegde waarde bieden,” zegt Bart Claes van RAM Mobile Data.

Met RAM kunnen aannemers ook de aanwezigheidsregistratie uitvoeren die verplicht is op grotere bouwplaatsen.

lijk welke productiviteit zijn menselijke en fysieke kapitaal heeft.”

Input van klanten

art Claes is Country Manager van RAM Mobile Data Belgium. Dit Belgische bedrijf is een onderdeel van de RAM Groep, en is actief in de Benelux. Veel leden van de Confederatie zullen nu spontaan aan track-and-trace denken, een bekend product van RAM. Het wordt onder meer gebruikt voor mobiliteiten verplaatsingsvergoedingen en tijdsregistratie conform de geldende cao’s. Maar het kan ook gekoppeld worden met Checkinatwork (de verplichte aanwezigheidsregistratie op de bouwplaats), met een sociaal secretariaat of 24 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

met het ERP-systeem in de onderneming. Bart Claes: “Daarnaast heeft RAM ook tools die de draaiuren en de motoren van machines en voertuigen in het oog houden. Zo kan een aannemer het onderhoud en de keuringen perfect plannen. Andere RAM-tools vereenvoudigen het inventarismanagement van materieel in hoge mate. Onze tools leveren real-time inzicht voor de aannemer, met een verzorgde rapportering, of het nu gaat om zijn wagenpark, zijn medewerkers, zijn machines of zijn materieel. Hij weet heel duide-

De input die RAM krijgt van klanten is van groot belang, want als nichespeler wil de onderneming maximaal inspelen op hun noden. Bart Claes: “Hun uitdagingen zijn onze uitdagingen. Een mooi voorbeeld is assetmanagement. Materieel is enorm divers in de bouw. Het is niet evident om alles te tracken. Dus gaan

SNELLE RETURN ON INVESTMENT Bart Claes: “RAM legt een nadrukkelijke focus op bouw-, installatie- en servicebedrijven. Wat onze diensten kosten? Dat hangt er vanzelfsprekend van af. Maar over het algemeen zien we in bouwbedrijven al na zes tot vijftien maanden een return on investment.“

wij in samenwerking met de klant op zoek naar dé oplossing die het beste bij zijn noden past.” De druk op marges en de stevige concurrentie verplichten bouwbedrijven om hun processen lean te maken. De tools van RAM zijn daarbij een steunpunt. Ze helpen bij de automatisatie van field processes, zeg maar de processen die nodig zijn zodra iemand in de praktijk op een bouwplaats aan de slag moet gaan. Bart Claes: “Op die manier kunnen aannemers hun economische rendabiliteit verbeteren. Zoals opgemerkt gaat het onder meer om materieel- en wagenparkbeheer en ondersteuning van HR-diensten. Bovendien leveren we heel gerichte informatie waarmee het management strategische besluiten kan nemen voor planning, inzetbaarheid en productiviteit.”

Sterke speler

Bart Claes: “Ons technisch inzicht wat betreft voertuigen, machines en materieel, en het feit dat we heel gericht oplossingen uitwerken met een

Analysemogelijkheden voor track-and-trace op de laptop (RAM).

industriefocus en met een luisterend oor voor onze klanten, maakt van RAM Mobile Data een heel sterke speler voor de bouwindustrie.” “Met name dankzij de technologische evolutie op het gebied van het Internet of Things zullen we steeds meer elementen met elkaar kunnen verbin-

den. Wat connected is, staat toe inzicht te verwerven. En inzicht geeft kennis, dé kennis die nodig is om een bedrijf continu te verbeteren en rendabeler te maken.”

•

INFO: RAM is vanzelfsprekend aanwezig op Digital Construction Brussels.

SUIVO

Future-proof IOT-partner voor de bouwsector Suivo is ook een firma die begon als een klassieke aanbieder van track-and-trace-toepassingen maar die intussen een veel ruimer aanbod heeft. Marketing Manager Elke Kraemer van Suivo: “We zijn een langetermijnpartner, die bouwbedrijven stap voor stap bijstaat.”

lke Kraemer: “De bouwsector blijft investeren in de verbetering van processen en de optimalisering van middelen. Dat digitalisering gaat daarbij enorm voor-

Apps op mobiele toestellen (Suivo).

uit, onder meer door de schaalvergroting van ondernemingen. Deze verplicht ook de kmo’s om professioneler te gaan werken om concurrenti››› eel te blijven.” juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 25

SUIVO

BEKENDE NAMEN Suivo heeft enkele bekende bouwbedrijven onder de klanten, bijvoorbeeld Besix (Heijmans/ Van Den Berg), BAM Infra en Cegelec (VINCI Energies). Daarnaast zijn er samenwerkingen met de JOBA van de Confederatie Bouw Provincie Antwerpen en met Fedbeton. Samen met onder meer de Belgische Federatie van Aannemers van Wegenwerken en het OCW ontwikkelt Suivo een tool waarmee wegenbouwers kunnen nagaan waar ze staan op het vlak van digitalisering. Www.digi-barometer.be is normaal gezien operationeel vanaf 1 juli 2019.

›››

IoT Cloud Platform

Suivo heeft zowel standaard track & trace en checkinatwork, als daarnaast verschillende oplossingen voor automatisering, tijdsregistratie, beveiliging, toegangscontrole, HR-modules, mobiele werkbonnen en ten slotte het beheer van alle waardevolle assets, van grote machines en voertuigen tot klein materieel. De aangeboden oplossingen zijn modulair. Ze groeien mee met de klanten, gedreven door hun behoeften. Elke Kraemer: “Maar wat ons vooral onderscheidt, is dat we ons op technologievlak neutraal opstellen. We willen onafhankelijk en future-proof

zijn, meedenken vanuit het perspectief van de klant en niet van een technologie. Een bewijs daarvan is ons Suivo IoT Cloud Platform. Het unieke hieraan is dat het alle assets samenbrengt op één enkel platform en zowel LoRa als Sigfox gebruikt.” Zo kan een aannemer perfect het overzicht behouden. Dat kan moeilijk zijn, zeker als doorheen de jaren een lappendeken van systemen gebruikt wordt in de onderneming. De focus van Suivo ligt dus op datahomogeniteit. Elke Kraemer: “Suivo IoT Cloud Platform is open voor data van andere

Dankzij tags op machines en materieel kunnen deze waardevolle assets optimaal renderen (Suivo).

systemen, want hoe opener, hoe minder kosten. Je hebt maar één gebruiksvriendelijke webapplicatie in de cloud nodig. Minder interfaces, meer (data) transparantie dus. Daarnaast bevorderen homogene data de vlotte integratie van verschillende systemen.” Elke Kraemer: “Bouwbedrijven investeren veel in hun assets. Het is dus essentieel dat ze optimaal renderen, aangezien dat een grote impact heeft op winstmarge. Daartegenover staat dat onze tools en systemen ook iets kosten, afhankelijk van de wensen en behoeften van de klant. Maar wij maken ons sterk dat onze systemen zichzelf binnen het jaar terugbetalen – als de klant juist investeert. Het is dus altijd aangeraden een business case te hebben. Weet een klant niet waar de winst zit? Dan zijn wij voor hem altijd een partner die hij mag uitdagen om de ROI helder en inzichtelijk te maken!”

Service na verkoop

Elke Kraemer: “We bieden aan alle klanten automatisch support aan via ons platform. Daarnaast kunnen verdere afspraken over de support of interventies gemaakt worden. Contracten kunnen afgesloten worden met een Service Level Agreement - een niveau van service – afhankelijk van de wensen en behoeften van de klant.

•

Op kantoor in het oog houden waar op de bouwplaats machines zijn (Suivo). 26 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

INFO: ook Suivo heeft een stand op DCB.

Download ok! o b e s ti a r g

Snellere en eenvoudigere hr-administratie Bij je personeelsbeleid komt heel wat kijken, van loonbeheer en tijdsregistratie tot werving en aanwezigheidscontrole. De administratieve rompslomp vraagt vaak ingewikkelde berekeningen en kost vooral veel tijd. Verminder je graag de werkdruk zonder te moeten inboeten aan kwaliteit? Maak je graag meer tijd vrij voor de zaken die echt op de bovenste plank liggen? Het kan dankzij RAM track-and-trace. Met onze trackand-trace services verloopt je administratie niet enkel vlot, maar ook geheel correct. In ons gratis e-book lees je hoe we je leven makkelijker maken.

Geen rekenwerk meer met loonadministratie Het gepuzzel met lonen van arbeiders kan een ware breinbreker worden: je moet rekening hou-den met gewone uren, overuren, flexuren, thuiswerk, vakantieâ&#x20AC;Ś Handmatig de uren bijhouden van (mobiele) medewerkers is een tijdrovende bezigheid. Bovendien bestaat de kans dat er hier en daar eens een foutje insluipt. Met de urenregistratie van RAM track-and-trace verban je het ontcijferen en verwerken van papieren werkbonnen tot het verleden. Alles gaat automatisch, en de nacalculatie wordt een stuk simpeler.

Automatische aanwezigheidscheck De aanwezigheid van je medewerkers in de gaten houden is niet altijd vanzelfsprekend. Zeker wanneer ze niet constant op dezelfde locatie werken. Daarom bieden we je CheckinatRAM aan. Onze meerwaarde? We maken van de bestaande construbadge een compacte all-in-one oplossing, die zowel voor identificatie als registratie dient. Daarnaast bieden we een slimme app aan waarmee je jezelf en collegaâ&#x20AC;&#x2122;s kunt aanmelden bij de Checkinatwork van de RSZ.

Meer controle over tijd- en wagenbeheer Aanzienlijk veel tijd winnen binnen je planning? Dat kan met de Analytics dashboards van RAM trackand-trace. Op een overzichtelijke manier doorzoek je grote hoeveelheden data die verband houden met de urenregistratie en het rijgedrag. Met de verkregen inzichten stuur je eenvoudig bij waar nodig.

Download nu ons gratis e-book op www.ram.be

BIMPLAN

Intelligent bouwen met BIM BIM of Building Information Modeling is misschien wel de hottest topic in de digitalisering van de sector. We gingen praten met Jan Van Sichem van BIMplan.

ie de projecten bestudeert waaraan BIMplan meewerkt of meegewerkt heeft (zie kader voor een onvolledige opsomming), ziet twee termen vaak terugkomen: communicatie en informatie. Het gaat inderdaad om zaken die centraal staan in ieder bouwproces, van klein tot groot. Als het fout loopt dan heeft dat vaak als oorzaak dat er niet goed gecommuniceerd wordt. Jan Van Sichem: “BIM speelt op dat vlak een cruciale rol. Je kunt in een vroege fase van een project vooruitkijken. Daardoor kun je de coördinatie van de onderaannemers verbeteren. Je kunt de informatie zo verdelen dat iedereen precies weet wat hij moet weten. Het komt zeer vaak voor dat in de loop van een bouwproces wijzigingen aangebracht worden. Met BIM kun je die beter onder controle houden en chaos vermijden, je kunt beter aankopen en de verschillende disciplines beter op elkaar afstemmen …” Daarnaast zijn er niet te onderschatten andere voordelen. Dat bleek tijdens de bouw van het Scherpenhoeck in Boom, een bedrijvencentrum met een tiental industriegebouwen onderverdeeld in kleinere units voor kmo’s. Deze voldoen aan de meest vooruitstrevende isolatie-eisen en bovendien werden ze gebouwd volgens het cradle-to-cradleprincipe: aan het einde van de levensduur kunnen de gebruikte materialen weer grondstoffen worden. Jan Van Sichem: “We hebben daar het volledige bouwproces begeleid van 28 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

concept tot uitvoering. Er waren zo goed als geen faalkosten en er was slechts één container werfafval. Daarnaast hebben we onze modellen omgezet in asbuilt-modellen, zodat de opdrachtgever het bedrijvencentrum efficiënt kan beheren en zijn huurder een betere service kan bieden.”

Gevangenis

Een mooie illustratie van het potentieel van BIM is ook de gevangenis in Haren. Het gaat om een DBFMOproject: niet alleen het

WAT IS BIM OOK ALWEER? De mogelijkheden gecreëerd door BIM of Building Information Modeling zijn intussen zo omvangrijk dat het begrip nauwelijks nog te vatten valt in een simpele definitie. We houden het hier dus bij enkele aspecten. .  BIM omvat o.a. een 3D-model dat is samengesteld uit voor-gedefinieerde virtuele bouwelementen. Dat is een ingrijpend ander concept dan lijntjestekeningen (CAD) die de basis vormen van onze traditionele bouwdocumentatie.  Men kan aan dat model de meest uiteenlopende informatie koppelen. Aan een specifiek bouwelement – bijvoorbeeld een deur – kan men de prijs, de afmetingen, de technische fiche enzovoort koppelen.  Maar daarnaast kan men nog andere dingen aan de data koppelen, zoals een tijdsdimensie (bijvoorbeeld de planning van de verschillende ingrepen) … Men heeft het dus soms over 4D- of 5D-modellen.  Het BIM-principe staat eveneens voor een centralisatie van alle bouwdocumentatie. Niet alleen het model maar ook de andere documenten van het bouwproject worden uitgewisseld via een centraal communicatieplatform. Het BIM vormt als het ware een informatiesnelweg waarop

ontwerp en de bouw maar ook de financiering, het onderhoud en de uitbating. De opdrachtgever wilde een goed functionerend internationaal design-team op poten zetten. Jan Van Sichem: “Door BIM als coördinatiemiddel te gebruiken, konden we op topmomenten dertig modelleurs simultaan laten modelleren. Voor dit project wil ik ook als meerwaarde vermelden dat men snel een goed inzicht kreeg in de omvang van de informatie, waardoor deze beter benut kon worden. De eisen – die voor een gevangenis heel specifiek zijn – konden heel gestructureerd opgevolgd worden.”

Protocol

Door BIM krijg je en hou je een betere controle over het project. Maar paradoxaal genoeg bestaat er ook een risico op controleverlies. Hoe kun je de informatiestromen nog beheren? De wijzigingen? Wie is nog verantwoordelijk voor wat? Jan Van Sichem: “Uiterst belangrijk is dat je een goed BIM-protocol hebt, en een goed BIM-uitvoeringsplan, waarin alles helder geregeld wordt. BIMplan kan die twee opstellen, in overleg met de ontwerpende partijen en op maat van het project. Deze documenten kunnen opgenomen worden in contracten. Een goed protocol is trouwens meer dan alleen een regeling. Wanneer BIM goed toegepast wordt, zullen de verschillende deelnemers een beter inzicht en begrip

alle bouwactoren kunnen inhaken om informatie toe te voegen en eruit te halen. Door deze werkmethode krijgt men een betere controle van het hele ontwerp- en bouwproces. Men kan een ontwerp valideren met modelchecking en clashdetectie. Een BIMmanager kan bijvoorbeeld opsporen wanneer twee aspecten van een gebouw niet verenigbaar zijn in de werkelijkheid of wanneer bepaalde eisen niet worden gehaald. Door deze vroegtijdige oplossing van problemen kan men faalkosten verminderen, wat ook een positief effect kan hebben op de bouwtijd. BIMplan kan al aardig wat referenties voorleggen op dit gebied. De firma stond in voor het BIM-management en de coördinatie bij de bouw van het nieuwe hoofdkwartier van de NAVO, ze verleent BIM-advies bij de realisatie van het Masterplan Antwerpen Mobiel, was betrokken bij de bouw van AZ Sint-Maarten in Mechelen, de ontwikkeling van het Quartier Bleu aan de kanaalkom in Hasselt, de gevangenis in Haren …

voor elkaars discipline krijgen.”

Competenties

Uit het voorgaande zou je kunnen afleiden dat BIM alleen maar voordelen heeft. Waarom is dan nog niet iedereen aan het bimmen? Een deel van de verklaring is wellicht dat je heel wat kennis en vaardigheden moet hebben om BIM efficiënt toe te passen. Dat vormt een drempel. Maar dat hoeft niet, volgens Jan Van Sichem. Jan Van Sichem: “Ook bouwbedrijven die niet alle BIM-vaardigheden in huis te hebben, kunnen in zee gaan met BIMplan. Je mag ons niet zien als een leverancier van digitale tools; we stellen onze competenties ter beschikking van de klanten. Een voorbeeld is de bouw van het nieuwe hoofdkwartier van de NAVO. Men maakte de keuze dit enorme project deels te coördineren met BIM. Maar onze opdrachtgever was zich ervan bewust dat hij op dat moment niet over de nodige competenties beschikte. Dus hebben wij de rol van BIM-manager op ons genomen.”

Veelzijdigheid

Jan Van Sichem: “We hebben nog niet alle mogelijkheden van BIM ontdekt. In het begin zag men vooral het nut voor ontwerp en bouw. Daarna kwamen daar onderhoud en gebruik bij. Maar er kan veel meer. Voor het Havenhuis in Antwerpen hebben we drie van onze mensen ingezet voor het model-

leren van bekistingselementen voor de betonconstructies. Onder meer aan de hand van de ontwerpmodellen is de complexe geometrie van de constructie uitgewerkt. Merk op dat geen twee stukken wand loodrecht op elkaar staan of evenwijdig zijn aan het Havenhuis. Onze modelleurs zijn tot het uiterste van hun kennis moeten gaan om de ideeën van de architect, Zaha Hadid & Bureau Bouwtechniek, in werkelijkheid om te zetten, maar hun werk was onmisbaar om tot een goed resultaat te komen.” Een ander voorbeeld is het Quartier Blue, een nieuwe wijk in Hasselt. Het project omvat de ontwikkeling van residentieel, horeca- en retail-vastgoed. Jan Van Sichem: “Interessant was hier onder meer dat men dankzij BIM de kadastrale afbakening beter kon controleren. Een groot voordeel heeft BIM ook voor projecten met een zeer lange doorlooptijd, zoals het Masterplan Antwerpen Mobiel. Daar ondersteunen we het gebruik van BIM voor het actieve projectmanagement. De hoofdaannemer ging er– terecht – vanuit dat de eindklant baat heeft bij een set van BIMmodellen die de onderhouds- en exploitatiefase ondersteunen.”

•

INFO: Nog vragen over BIM? BIMplan heeft een stand op Digital Construction Brussels en zal u graag meer informatie geven.

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 29

FILIP D’HANIS VAN LEICA GEOSYSTEMS

“Faalkosten omlaag brengen en sneller werken” Onder meer dankzij GNSS, lasers en gesofisticeerde beeldanalyses kun je tegenwoordig nauwkeurige positiebepalingen doen met digitale technieken. Dat heeft tot een enorme rijkdom van toepassingen voor de bouw geleid, stelt Filip D’Hanis, Provider Geomatics Solutions bij Leica Geosystems. Drones zijn een voorbeeld.

et de huidige generatie drones kun je zeer nauwkeurig meten, benadrukt Filip D’Hanis. Leica maakt daarbij gebruik van GNSS (Global Navigation Satellite System) en verhoogt de nauwkeurigheid nog fors met een techniek die RTK (Real Time Kinematic) heet. Filip D’Hanis: “In combinatie met de laatste generatie drones kun je tussen de 18 en de 50 hectare in kaart brengen in een vluchttijd van 20 minuten. Zo ontstaat de landmeter 2.0, die optimaal gebruik maakt van de technologische mogelijkheden. Bovendien is de combinatie mogelijk met andere toepassingen zoals laserscanning en ook met lokale totaalstations of TPS.” Fantastische mogelijkheden, maar op zich is dat niet genoeg. Je moet er ook voordeel uit kunnen halen. En dat kan met Leica Geosystems, aldus Filip D’Hanis. Filip D’Hanis: “De aannemer kan zijn faalkosten flink omlaag brengen en sneller werken. Met een 3D laserscanner bijvoorbeeld zijn de verschillende fases

Een Leica-drone voert een vlucht uit (foto Leica Geosystems).

gebruiksvriendelijker geworden dat de bediening an sich geen probleem hoeft te zijn, zolang er een goede opleiding en een training on the job is. Belangrijk is wel klein te beginnen met digitalisatie. Probeer niet om alle partijen meteen op één lijn te krijgen. Met kleine stappen kom je ook tot het verhoopte resultaat.”

Doe het zelf?

MEER DAN DRONES In de conversatie met Filip D’Hanis hadden we het hoofdzakelijk over drones, maar Leica heeft meer in het aanbod. Filip D’Hanis: “We hebben een zeer breed gamma van hardware-, software- en totaaloplossingen voor de bouw. Ze sluiten naadloos aan op de workflow van algemene aannemers, onderaannemers, elektriciens, installateurs, BIM-managers, tekenaars enzovoort.” We doen een kleine greep: laserafstandmeters die gekoppeld kunnen worden aan smartphones en tablets, reality capture om een digitale wereld te creëren die de verschillende bouwfasen naar het kantoor brengt, 3D laserscanners die in enkele seconden een omgeving bijna millimeternauwkeurig vastleggen … Bovendien biedt Leica ook 3D machinebesturing aan en maakt de onderneming detectieapparatuur, onder meer voor het opsporen van leidingen onder de grond en in wanden.

op het werk direct gedocumenteerd, waardoor bij eventuele problemen vroegtijdig opgespoord kunnen worden.”

30 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

Gebruiksvriendelijk

Filip D’Hanis: “Digitale technologie vraagt een mentaliteitswijziging. Maar de apparatuur is zoveel

Drone kopen of niet? Er zelf mee vliegen is technisch geen probleem meer. En ook de verwerking van de data lijkt gemakkelijk, al moet dat laatste genuanceerd worden. Filip D’Hanis: “Drones zijn klaar voor de modale gebruiker, maar een correct analyse blijft cruciaal en vereist landmeetkundige achtergrond. Ik zeg altijd ‘garbage in, garbage out’. Als je begint met rommel, eindig je met rommel. De voorbereiding is dus essentieel: vluchtplan, type camera, de correcte snelheid enzovoort. Voor wie de landmeetkundige kennis in huis heeft en vaak 3D data nodig heeft, loont het zeker de moeite om te investeren in een drone en de bijhorende opleiding. De anderen raad ik een externe dienstverlener aan.”

•

-10%* OP UW VERZEKERINGSPAKKET

VOOR EEN BESCHERMING OP MAAT Nu exclusief CADEAU voor u, als lid van de Confederatie Bouw: een werfradio!** Met Build-Safe geniet u van een flexibel verzekeringspakket op maat! En -10% op uw polissen! En als lid van de Confederatie Bouw krijgt u daar nu een exclusief cadeau bovenop: een stevige werfradio!** Ontdek Build-Safe en uw voordeel op go.federale.be/build-safe-confed

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

* Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed. ** Aanbod geldig t.e.m. 30/09/19 of zolang de voorraad strekt Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel. www.federale.be. Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CVBA. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel. BTW BE 0403.257.506 - Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE19 3100 7685 5412 - RPR Brussel. BTW BE 0407.963.786

SEMINARIE

Hoe introduceer je digitalisering in bouwbedrijven? In de aanloop naar Digital Construction Brussels organiseerden de Confederatie en het WTCB onlangs een boeiend seminarie over de digitalisering in bouwbedrijven. Conclusie: de mogelijkheden zijn enorm, maar je moet het doordacht aanpakken.

et seminarie werd druk bijgewoond, onder meer door firma’s als PWC, Orange, Federale Verzekering en Leica Geosystems, en door vertegenwoordigers van de Confederatie, het WTCB en het OCW. In de inleiding wees Robert de Mûelenaere (gedelegeerd bestuurder Confederatie) erop dat de bouw waakzaam moet blijven. “We mogen de concurrentiestrijd met het buitenland niet verliezen. De digitale toekomst is nu, en het komt erop aan onze sector goed te begeleiden. Een arbeider die alleen kan wat een machine kan, zal in de problemen komen. Er wordt een toenemend aantal vaardigheden gevraagd.”

Democentrum voor aannemers

De begeleiding van onze ondernemingen is al bezig. Bart van de Pol (WTCB) maakte een korte schets van de inspanningen die zijn organisatie op dit gebied levert. Hij ging onder meer in op het grote democentrum Bouw 4.0 dat in 2020-2021 operationeel zal zijn. Vincent Detemmerman stelde kort het actieplan van de Confederatie tegen cybercriminaliteit voor (zie ook blz. 38 in dit Bouwbedrijf ). En dan was het tijd voor de hoofdbrok van het seminarie. 32 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

Twee bekende leden van de Confederatie, BAM en BESIX, lichtten toe hoe ze BIM geïntroduceerd hebben, en welke gevolgen dat heeft.

BAM Belgium

Voor BAM Belgium namen Marissa Moens en Stefaan Neerinck het woord, respectievelijk Head Digital Construction en HR Manager. Zij vertrokken van vier vragen, die relevant zijn voor elke digitale technologie. • Moet digitaal bouwen een dienst apart zijn? • Ontwikkel je digitaal bouwen bottom-up of top-down? • Behoort digitaal bouwen tot een corebusiness van een bouwbedrijf of besteed je het uit? • Hoe overtuig je twijfelaars?

Geen dienst apart

In BAM is digitaal bouwen niet in een dienst apart ondergebracht. Dat heeft als gevolg dat de digitale competenties van een zeer brede groep, van management tot arbeider, versterkt moeten worden. Een opleidingsplan was dus noodzakelijk, aldus Marissa Moens, maar ook bewustmaking. Dat laatste doet BAM op een originele manier, met onder

meer BIM-ontbijten. Er werd coaching op het terrein georganiseerd, want voor veel werknemers is het belangrijk dat ze de nodige technisch competenties op de bouwplaatsen zelf verwerven. In het proces van digitalisering kwam BAM wel tot de ontdekking dat een grotere standaardisering en een strakker beheer van de bouwprocessen noodzakelijk was.

Up én down

Wat is het beste, digitalisering van bovenaf opleggen of van onderuit laten groeien? Top-down en bottom-up hebben allebei voor- en nadelen. Top-down kan een organisatie heldere keuzes maken, ondersteuning geven en standaarden invoeren. In een bottom-upbenadering is de betrokkenheid groter, kan men ideeën beter opsporen en beter inspelen op praktische processen. Het risico is dan weer dat men de mogelijkheden van digitale technologieën niet optimaal uitbuit, maar een digitale vertaling maakt van processen op papier. Conclusie: er is een gezonde mix van de twee nodig. Stefaan Neerinck merkte hierbij op dat een dergelijke mix een impact heeft op het ideale profiel van werknemers. Ze moeten gericht zijn op vooruitgang, out-of-the-box kunnen denken, openstaan voor experimenten,

hen niet overtuigen wanneer de leiding niet overtuigd is. Concreet moet vooral het middle-management mee zijn. Twee dingen vallen daarbij op. Het middenkader wordt het liefst overtuigd door peers, gelijken. En de invoering van digitalisering stelt hoge eisen aan hun soft skills.

BESIX

Juan Nolet (BESIX):“Je mag de digitale lat voor de andere partijen in een bouwproject niet te hoog leggen.”

De tweede hoofdgast op het seminarie was Juan Nolet, BIM Manager bij BESIX. Hij analyseerde de geschiedenis van de BIM-ontwikkelingen in zijn onderneming. Het eerste grote project dat met BIM gebouwd werd, dateert van 2010: de Regiocentrale Zuid in het Nederlandse Maasbracht. Verschillende projecten verspreid over de hele wereld volgden. De filosofie van de onderneming daarbij was BIM niet alleen ten dienste staat van het bouwproject. Het verbetert ook de efficiëntie in de hele onderneming en ondersteunt alle betrokkenen, door een verbeterde samenwerking en informatie-uitwisseling. Er kwamen verschillende uitdagingen aan het licht. Net als BAM voelde

Stefaan Neerinck (BAM):“De invoering van BIM heeft een impact op het ideale profiel van de werknemer.”

samen kunnen werken en evolueren – maar tegelijk moeten ze kunnen omgaan met een strakker en meer gestandaardiseerd kader.

Corebusiness

Volgens Marissa Moens is de vraag eigenlijk niet of digitaal bouwen tot de corebusiness behoort. De vraag is of bouwen de corebusiness van een bouwbedrijf is. En aangezien het antwoord “ja” is, moet een onderneming haar werknemers de nodige competenties bijbrengen, want bouwen zal in de toekomst in toenemende mate (ook) een digitaal proces zijn …

Overtuigen

Hoe ga je om met twijfelaars? Je kunt

is bijvoorbeeld ook de kern van het ERP-systeem geworden. Het speelt een belangrijke rol in de kostprijsberekeningen. Bij de huidige toepassingen onder meer automatisch, parametrisch design en Digital Mapping, waarvoor ook drones ingezet worden. In ontwikkeling is de integratie van nieuwe technologieën zoals Artificiële Intelligentie en het Internet of Things. BESIX heeft in dit verband een Startup Accelerator opgericht, die verschillende technologieën samenbrengt.

Zeer ruime mogelijkheden

De mogelijkheden die de Startup Accelerator creëert zijn indrukwekkend en ingrijpend. Zo kan men in principe werknemers uitrusten met wearables – kleine, draagbare toestellen – die de veiligheid verhogen. Robots kunnen bouwplaatsen inspecteren, om de voortgang van de werken in kaart te brengen en om as-built-verificatie te doen. Men kan prefab-vloeren construeren met geïntegreerde functies. Dankzij een digitale tweeling van een bouwproject kan de data-uitwisseling beter beheerd worden.

En de andere partners?

Digitaliseren doe je “ niet om faalkosten te

verminderen. Je doet het omdat je anders over tien jaar niet meer bestaat als grote hoofdaannemer. Marissa Moens

”

BESIX de nood aan standaardisering van processen. Bovendien moeten de bouwpartners voldoende rijp zijn op digitaal vlak, en gemeenschappelijke ambities en doelstellingen hebben. Rond BIM is intussen een web van toepassingen gegroeid in BESIX. BIM

Uit het publiek kwamen verschillende reacties, maar we pikken er de interessantste uit. Bij een bouwproject zijn veel partijen betrokken, van ontwerper over onderaannemer tot klant. Hoe krijg je die mee? Juan Nolet van BESIX vertelde dat zijn onderneming ook opleiding geeft aan onderaannemers. Bovendien mag je volgens hem de digitale lat voor de andere partijen niet te hoog leggen, anders dreig je kansen te verliezen. Nolet wees ook op de belangrijke rol die grote bouwbedrijven zullen moeten spelen in de digitalisering, want zij zijn in staat hun partners op te leiden.

•

INFO: Wilt u de digitale trein niet missen? Kom dan op 23 en 24 oktober 2019 naar Digital Construction Brussels. Deze beurs is gericht op de noden en vragen van bouwbedrijven, en heeft als overkoepelend thema “De digitale werf van de toekomst.” Zie ook www.digitalconstructionbrussels.be. juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 33

VLAAMSE CONFEDERATIE BOUW

Aannemers en technologie: de toenadering begeleiden De Vlaamse Confederatie Bouw steunt de leden al lang bij hun digitalisering en de introductie van nieuwe technologie, denk maar aan projecten zoals ABC Digibouw. Deze inspanningen worden in verschillende projecten verdergezet. Drie vragen spelen een hoofdrol bij digitalisering en innovatie in de sector. De eerste en misschien wel belangrijkste is: what’s in it for me? Waarom zou ik, aannemer, eraan beginnen? Dat leidt tot de tweede vraag: heb ik genoeg informatie? En onrechtstreeks leidt dat weer tot de derde vraag: weten de providers wel wat ik nodig heb? De Vlaamse Confederatie Bouw speelt met haar projecten perfect in op deze vragen, stelt Benedikt Declercq. Hij is projectcoördinator Technologie en Innovatie bij de VCB.

BRICS Innovatie

Het eerste voorbeeld dat hij geeft is BRICS. Dit project loopt al enkele jaren en vertrekt van het idee dat je niet beter kunt leren dan van een collega-aannemer. Oorspronkelijk lag de nadruk op bedrijfsbeheer in de brede zin van het woord, maar intussen is er ook een BRICS-groep over werken in het buitenland bijgekomen. In de voorbije jaren kregen de lokale confederaties bovendien de vraag om iets te doen rond innovatie. Benedikt Declercq: “Daarom zijn we begonnen met een BRICS-groep Innovatie. Hij was meteen succesvol, met 26 deelnemers die een heel diverse achtergrond hebben, van installateur HVAC over houtskeletbouwer tot grondwerker. De meerderheid bestaat uit kleine of relatief kleine bedrijven die op zoek zijn naar niches om in uit te blinken. Het zijn dus aannemers die openstaan voor de integratie van innovatie in hun onderneming, eerder trekkers dan volgers.” 34 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

Zes hot topics

BRICS laat de deelnemers zelf meebeslissen over de inhoud van een traject. Er werden zes topics gekozen: BIM, 3D printing, drones, 3D laserscanning, augmented & virtual reality en ten slotte de digitale bouwwerf. Benedikt Declercq: “De aanpak is laagdrempelig. BRICS laat aannemers kennismaken met innovatieve technologieën en legt de nadruk op de potentiële toepassingen, eerder dan op de technische details. Welke gevolgen heeft een doorbraak van 3D printing voor mijn businessmodel? BRICS licht een tipje van de sluier op. Tegelijk komen problemen aan het licht, waarmee de VCB aan de slag kan bij haar lobbywerk. Zo is de wetgeving op drones zo restrictief dat ze het gebruik in de onze sector bemoeilijkt.”

Voorbij de hype

BRICS Innovatie kijkt verder dan de hype. Gaat 3D printing metsers overbodig maken? Dat lijkt heel erg onwaarschijnlijk. Het is een beloftevolle technologie die nog op zoek is naar de juiste toepassing – en die zoektocht kan niet succesvol zijn zonder de inbreng van aannemers. BRICS legt de link tussen een innovatie en de noden in de sector. Wat kun je doen met drones? Wat wil je doen? Welk nut heeft 3D laserscanning? Benedikt Declercq: “Maar de technologie die de meeste interesse wekt is BIM. Voor sommigen misschien verbazingwekkend, want BIM heeft de reputatie niets voor kmo’s te zijn. Maar dat klopt helemaal niet. Wel correct is dat de kennis ongelijk verdeeld is. De overtui-

ging leeft dat BIM een meerwaarde heeft voor bouwbedrijven, maar sommige deelnemers zijn eerder op zoek naar een inleiding, andere hebben al zeer concrete vragen over technische aspecten. BRICS Innovatie gaat dus sessies aanbieden voor de gevorderden en de beginners. Het is mogelijk dat er in de toekomst een BRICS BIM komt.”

BIM-cluster

Building Information Modelling of BIM wordt intussen al grondig bestudeerd in de BIM-cluster. De VCB neemt daaraan deel. Hij startte in 2016 en loopt nog tot september 2019. Hij is georganiseerd in verschillende werkgroepen en verenigt betrokkenen uit de hele bouwketen: aannemers, het WTCB, de Vlaamse Confederatie Bouw, studiebureaus, architecten, facility managers, Constructiv, zelfs de VDAB. De cluster verricht belangrijk werk, onder meer op het vlak van modelleerafspraken, de juridische aspecten en standaardisatie. Belangrijke verwezen-

LIMBURG De Confederatie Bouw Limburg neemt geen deel aan BRICS Innovatie. Maar dat wil niet zeggen dat onze Limburgse leden in de kou blijven staan. Integendeel, binnen de beroepsorganisatie is de CB Limburg al jaren een voortrekker op het vlak van digitalisering en van innovatieve methoden in de bouw. Geïnteresseerd? U vindt de adressen van de lokale confederaties op www.confederatiebouw.be.

lijkingen van de BIM-cluster zijn op dit moment het BIM-protocol en het BIM-uitvoeringsplan. Het protocol regelt de verantwoordelijkheden en taken wanneer BIM gebruikt wordt voor een bouwproject. Het uitvoeringsplan legt uit hoe men het protocol in de praktijk moet omzetten. Benedikt Declercq: “Het zijn twee belangrijke documenten, die ondertussen door heel wat aannemers gebruikt worden. Ook opdrachtgevers doen er een beroep op. Zo is in april een nieuwe versie van standaardbestek 250 voor de wegenbouw gepubliceerd. Het bevat een onderdeel gewijd aan ‘BIM-gericht’ werken. Om te verduidelijken wat daarmee bedoeld wordt, verwijst het naar het BIM-protocol en BIM-uitvoeringsplan.” Het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen (Vlaio) subsidieert de BIM-cluster nog tot september. Maar wellicht is dat niet het einde van dit project. Zoals het er nu naar uitziet, zal het verdergezet worden door het WTCB en blijft de VCB het project opvolgen.

Smart Buildings in Use

Dit recent gestarte project concentreert zich op de exploitatiefase van constructies en gebouwen. Deze worden voortdurend complexer om te onderhouden en te beheren. Bovendien heeft de gebruikers steeds hogere verwachtin-

gen maar wil hij liefst zo weinig mogelijk betalen. Nieuwe technologie kan een deel van de oplossing zijn: sensoren, het Internet of Things, bouwen met BIM … Daarnaast zijn er ook businessmodellen die op deze eisen inspelen, zoals DBFM (Design, Build, Finance, Maintain). Het blijkt evenwel niet simpel om dit alles te integreren. De knowhow is versnipperd, bedrijven werken niet genoeg samen, een plan van aanpak ontbreekt ... Algemene aannemers en aannemers die aan facility management doen, voelen dat heel sterk. Maar ook gebouweigenaars en -beheerders, facility managers, vastgoedontwikkelaars en ten slotte de aanbieders van hardware en software. Benedikt Declercq: “Daarom brengt Smart Buildings in Use deze groepen samen. Samenwerking, sensibilisering, kennisvergaring en kennisuitwisseling zijn de ordewoorden. Maar het project wil ook de ontwikkeling van nieuwe toepassingen stimuleren. En op de middellange termijn moet er een heel ecosysteem groeien, met een stappenplan en gezamenlijke acties om de markt te ontwikkelen.”

Werkgroep AI

In samenwerking met een aantal vooral grotere bouwbedrijven heeft de Vlaamse Confederatie Bouw recent ook

een werkgroep Artificiële Intelligentie georganiseerd. Deze onderzocht vooral welke kansen AI biedt voor bouwbedrijven. Een voorbeeld is gezichtsherkenning om de veiligheid op de bouwplaats te verbeteren, of de analyse van looplijnen om de inrichting van werf te optimaliseren. Met AI kun je – althans in theorie – ook de voorraden op een bouwplaats in het oog houden om just-in-time te leveren, en nagaan of machines efficiënt gebruikt worden. Het is waarschijnlijk dat deze werkgroep een vervolg krijgt, maar een concrete beslissing is nog niet genomen. We houden u op de hoogte.

BouwRadar

Dit project van de VCB hoeven we intussen niet meer voor te stellen. BouwRadar begeleidt bouwkmo’s met hun bedrijfsbeheer in de brede zin van het woord. Daarbij hoort vanzelfsprekend ook digitalisering. BouwRadar doet voor deze begeleiding een beroep op Peter Vandamme van de VCB en op het WTCB. Zij helpen u antwoorden te vinden op de meest uiteenlopende vragen, niet alleen over planningtools maar ook over zaken als Enterprise Resource Planning (ERP), de e-factuur enzovoort.

•

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 35

 De Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken:

binnenklimaat, sanitair, elektrotechniek, automatisering én beveiliging, verwarming, schoorsteenvegen, waterbehandeling.  In de ruime hallen van Brussels Kart Expo van 9u30 tot 19u00.  Gratis toegang voor bouwprofessionals.  Sfeer en gezelligheid verzekerd dankzij gratis buffetten en drank.

Kom gratis naar de beurs en schrijf in via www.installday.be

VRIJDAG 22 NOVEMBER 2019

organisatie:

mediapartners:

by Techlink

by Techlink by Techlink

initiatief van:

by Techlink

 Vakbeurs en netwerkevent van het jaar voor fabrikanten, voorschrijvers, architecten en vakmannen uit de volledige afwerkingsector: schilders, schrijnwerkers, plaatsers van plafond- en wandsystemen, parket-, tegel- en mozaïekplaatsers, stukadoors, glazenmakers,…  In de ruime hallen van Brussels Kart Expo in Groot-Bijgaarden van 9u30 tot 19u00.  Gratis toegang tot meer dan 140 standen.  4.300 bezoekers op 1 dag tijd.  Gemoedelijke sfeer met gratis buffetten en drank.

Kom gratis naar de beurs en schrijf in via www.dagvandeafwerking.be

DINSDAG 26 NOVEMBER 2019

De Nationale Raad van Dak- en Dichtingswerken nodigt u uit op haar

■ Dé leidinggevende vakbeurs en het netwerkevent in de Benelux voor dakdekkers, dakafdichters, fabrikanten, architecten, voorschrijvers en vakmannen uit de dakensector… ■ In de ruime hallen van Brussels Kart Expo van 09u30 tot 19u00. ■ Gratis toegang tot meer dan 140 standen. ■ 4.100 bezoekers op 1 dag tijd. ■ Gemoedelijke sfeer met gratis buffetten en drank.

VRIJDAG 29 NOVEMBER 2019

Kom gratis naar de beurs en schrijf in via www.belgianroofday.be organisatie:

media partner:

initiatief van:

CONFEDERATIE BOUW BRUSSEL-HOOFDSTAD

e begeleiding gebeurt in samenwerking met het WTCB en wordt via het programma C-Tech gefinancierd door Innoviris, het Brussels Instituut voor Onderzoek en Innovatie. De CBBH bekijkt de begeleiding geval per geval. Paul Boura: “In Brussel geven we de voorkeur aan een gerichte aanpak. Een bouwbedrijf met een specifieke vraag kan contact met ons opnemen. Ik breng dan een bedrijfsbezoek, voer een audit uit en suggereer oplossingen. We mikken daarbij hoofdzakelijk op micro-ondernemingen en kmo’s.”

Voorbeeld

Onlangs nog voerde de adviseur van

Audits op vraag van de aannemers Ook de Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad begeleidt bouwbedrijven bij hun digitale transitie. Paul Boura, adviseur Innovatie van de CBBH, legt uit. de CBBH een audit uit bij een bedrijf dat elektrische systemen en speciale technieken plaatst. Paul Boura: “Het had een heel duidelijk vraag. Op dit moment gebruikt het Batigest, een tool voor bedrijfsbeheer, en het wilde een uitbreiding naar mobiele apparaten zoals smartphones en tablets. Het doel was met andere woorden een mobiele oplossing die gekoppeld kon worden aan bestaande software. Ter plaatse heb ik drie oplossingen voorgesteld die inspeelden op hun wensen. Ik ben een soort gereedschapskist waaruit men de beste oplossingen kan kiezen.”

Praktisch

Als adviseur presenteert Paul Boura praktische oplossingen zonder iets op te dringen. Hij vertrekt van de ervaringen die hij opdoet op het werkveld. Met welke problemen wordt een aannemer geconfronteerd? Welke obstakels liggen in de weg? Welke oplossingen heeft hij daarvoor al gevonden? Paul Boura: “Met al die concrete gevallen in het achterhoofd, en met behulp van de literatuur, schrijf ik een gids voor kleine bouwondernemingen. Ik leg daarin uit hoe je op een eenvoudige manier kunt innoveren. De gids zal ook vermelden welke premies en

financiële steun er bestaan voor aannemers. Hij wordt een soort dashboard voor ondernemingen die beter willen gaan werken.”

De langere termijn

Het is geen baanbrekend nieuws dat de digitalisering van kleinere ondernemingen doorgaans moeizamer verloopt. Paul Boura merkt dat ook. Paul Boura: “Over het algemeen stel ik vast dat men te weinig op zoek gaat naar verbeteringen wanneer iets niet goed functioneert. De bouw is conservatief. Op de korte termijn zie je weinig resultaat van ingrepen, maar om competitief te blijven moet je denken aan de lange termijn.”

•

INFO : paul.boura@confederatiebouw.be juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 37

CYBERSECURITY

Veilig op het internet met de Confederatie De digitalisering van onze sector biedt talrijke kansen. Maar zoals altijd is er een keerzijde: ICT-tools en het internet komen altijd met een veiligheidsrisico. De Confederatie begint nu met een bewustmakingscampagne over cybersecurity.

denkt misschien: mijn onderneming is niet zo groot, criminelen laten mij vast met rust. Maar de cijfers spreken u tegen. De Federal Computer Crime Unit krijgt jaarlijks meer dan 21 000 meldingen van hacking, sabotage of “valsheid in informatica”, de digitale versie van valsheid in geschrifte. Volgens recente studies werd 71 % van de Belgische ondernemingen geconfronteerd met een cyberaanval. Cybercriminaliteit is goed voor 53 % van de economische criminaliteit waarvan bedrijven het slachtoffer zijn. En maar liefst 17 % van de ondernemingen was het slachtoffer van een succesvolle aanval.

Ernstig fenomeen

Het gaat dus om risico’s die men niet mag negeren. Uw onderneming kan rechtstreeks schade lijden. Maar ze kan ook aansprakelijk gesteld worden ten opzichte van derden, wanneer de gebrekkige veiligheid de oorzaak is dat klanten of zakenpartners een cyberaanval ondergaan. De Europese verordening op de gegevensbescherming (GDPR) eist immers dat u uw gegevens afdoende beschermt. De gevolgen zijn niet te onderschatten. Allerlei data en technische en commerciële gegevens kunnen gewist of gestolen worden. Soms werken bepaalde ICT-toepassingen niet meer, of niet meer naar behoren. Bedrijven worden blootgesteld aan financieel gesjoemel, hun imago wordt beklad, ze worden niet meer vertrouwd, ze moeten administratieve boetes betalen … Er kunnen zelfs strafrechtelijke maatregelen getroffen worden. 38 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

Goede tips

Vermijd deze ellende. De Confederatie raadt u aan op het volgende te letten. Het garandeert geen volledige veiligheid, maar het is een goed begin. • Maar van cybersecurity een deel van de bedrijfscultuur. • Maak een eerste evaluatie met de KMO Security Scan (zie kadertekst). • Gebruik de Cyber Security Kit. Hij legt onder meer uit hoe u een veilig paswoord kunt kiezen. • Maar regelmatig back-ups van uw gegevens. • Installeer een firewall en gebruik een antivirusprogramma. • Installeer tijdig updates van uw software-tools en operating systems. Ondanks deze voorzorgsmaatregelen kan er toch een cyberaanval plaatsvinden. Dan raden we het volgende aan: • beperk de dreiging door toestellen die aangetast (kunnen) zijn, los te koppelen; • duidt een verantwoordelijke aan, hou crisisberaad en haal er specialisten bij; • schakel eventueel de aangetaste systemen uit. Maar vermijd dat daardoor nog grotere schade wordt

aangericht of bewijsmateriaal verdwijnt; • verzamel alle mogelijke nuttige informatie, maak aantekeningen; • breng het Computer Emergency Response Team (CERT) op de hoogte (zie kadertekst); • leg een klacht neer bij de lokale politie. Deze kan de Federal Computer Crime Unit op de hoogte brengen; • analyseer het incident, probeer de oorzaak van het probleem te vinden en ga na welke maatregelen aanbevolen worden; • verwijder het virus, schakel de kwetsbaarheid uit en neem de gepaste maatregelen. Ontsmet aangetaste systemen en scan de andere systemen; • haal de verloren gegevens weer uit de back-ups die u gemaakt hebt. Belangrijk: wanneer er persoonsgegevens gelekt zijn lopen de rechten en vrijheden van de betrokken personen een risico. Breng dus binnen de 72 uur de Gegevensbeschermingsautoriteit op de hoogte, en daarnaast de betrokken personen. Dat laatste moet zo snel mogelijk gebeuren als het gaat om een groot risico.

•

INFO : www.confederatiebouw.be.

NUTTIGE INFORMATIE Op www.confederatiebouw.be vindt u meer over de bewustmakingscampagne van de Confederatie. In het ledengedeelte klikken op Bedrijfsbeheer en Cybersecurity. De KMO Security Scan en de Cyber Security Kit staan op www.cybersecuritycoalition.be, de website van de Cyber Security Coalition Belgium. De website van het Computer Emergency Response Team is www.cert.be. Informatie over de bescherming van persoonsgegevens staat op www.gegevensbeschermingsautoriteit.be. U vindt daarnaast nuttige informatie op de websites van het Centre for Cyber Security Belgium (www.ccb.belgium.be), en de FOD Economie (economie.fgov.be).

OLIVIER BOGAERT VAN DE COMPUTER CRIME UNIT

“Bewaar back-ups van uw data op een losgekoppelde server” Als commissaris in de Federal Computer Crime Unit is Olivier Bogaert een expert op het vlak van de cybersecurity. We gingen hem interviewen, met als eerste vraag: “welk advies hebt u voor de leden van de Confederatie?”

livier Bogaert: “Om te beginnen zou een onderneming een specialist op het gebied van cybersecurity moeten inschakelen. Hij zal een firewall en de nodige veiligheidsprogramma’s installeren. Daarnaast zijn de back-ups van data belangrijk. Over het algemeen beschikken kmo’s maar over één server. Als er een technisch probleem optreedt of een virus toeslaat, ligt heel het systeem plat. Back-ups moeten dus opgeslagen worden op losgekoppelde servers of opslagmedia. Een aannemer mag ook niet aarzelen om een audit te laten uitvoeren door een gespecialiseerde firma. Zo weet hij of zijn systeem goed beveiligd is, en of hij op het vlak van de persoonsgegevens de GDPR respecteert, de Europese verordening op de gegevensbescherming.”

Kun je back-ups in de Cloud opslaan?

Olivier Bogaert: “Ja. Maar doorgaans is de Cloud permanent verbonden met het lokale systeem. Wanneer een CryptoLocker – een programma dat gegevens versleutelt en onleesbaar maakt – binnendringt in de systemen van de onderneming, kan hij ook binnendringen in de Cloud waar de back-ups staan. Ik herhaal dus: save back-ups op een plaats die je kunt loskoppelen. Een kmo doet dat in het ideale geval minstens een keer per week, bijvoorbeeld op vrijdagavond.” Welke soorten cyberaanvallen bestaan er?

Olivier Bogaert: “Ik pik er drie uit. De eerste is phishing. Dat is een manier om een identiteit te stelen. Met een e-mail probeert de cybercrimineel een gebruikersnaam en paswoord los te weken. Zeer in de mode is tegenwoordig een tweede techniek, die inspeelt op de corebusiness van een onderneming. Het slachtoffer – bijvoorbeeld een schrijnwerker- krijgt een e-mail met de boodschap dat de afzender zijn ramen

Olivier Bogaert: "Laat een audit van uw computersystemen uitvoeren door een gespecialiseerde firma."

wil vernieuwen; voor meer informatie, zie de bijlage. Maar in werkelijkheid is die bijlage een programma dat alle gegevens van onze schrijnwerker onleesbaar maakt. Voor dit type aanval gebruiken criminelen vaak informatie die mensen op LinkedIn zetten. En dan zijn er nog de gedeelde gegevens, zoals e-mails die uitgewisseld worden. Die kunnen altijd in de handen van hackers vallen.” Aannemers gebruiken steeds meer mobiele ICTtools. Creëren smartphones extra risico’s?

Olivier Bogaert: “Op een smartphone voor professioneel gebruik horen professionele apps te staan. Vermijd apps die persoonlijke gegevens delen. Als je die downloadt, geef je soms meer rechten weg dan je beseft. Facebook mag de geschiedenis lezen van alle andere apps en alle sms. De gebruikers moeten zich daarvan bewust zijn.“ Gebeuren er cyberaanvallen in de bouwsector?

Olivier Bogaert: “Ik heb daar geen specifieke informatie over. Maar volgens een onderzoek door PriceWaterhouseCooper moest 53 % van de Belgische ondernemingen in de voorbije twee jaar afrekenen met cybercriminaliteit. Kmo’s werden daarbij niet gespaard. Het cijfer kan trouwens een onderschatting zijn, want ondernemingen communiceren liever over niet cyberaanvallen. Het zou slecht zijn voor hun imago mocht iedereen weten dat ze het slachtoffer waren van een cybercrimineel.”

•

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 39

SMART BUILDINGS

Het intelligente gebouw komt eraan Smart Cities, Smart Mobility, Smart Governance, Smart Buildings … Alles is Smart tegenwoordig. Dat een beleid “pienter” of “slim” kan zijn, tot daaraantoe. Maar een stad? Is Smart het zoveelste modewoord? Nee, zegt Arnaud Deneyer, hoofd van de afdeling Intelligente Installaties van het WTCB. En smart buildings zijn daarvan het bewijs.

anneer noemen we een gebouw Smart? Om te beginnen moet het duurzaam en zeer energie-efficiënt zijn. Maar daarnaast moet het ook efficiënt beheerd worden en een groot gebruiksgemak vertonen, en dit dankzij het ontwerp en dankzij de uitrusting en de installaties die onderling verbonden of “connected” zijn. Iets ruimer bekeken staat een smart building op de tweede trede van een 40 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

ladder met vier niveaus: eerst heb je het Internet of Things waarvan een smart building gebruik maakt. Maar op zijn beurt behoort een intelligent gebouw tot een Smart District waarin de gebouwen met elkaar communiceren. En die intelligente buurt is zelf weer een onderdeel van een intelligente stad of Smart City. Arnaud Deneyer: “Het intelligente gebouw is een rechtstreeks gevolg van de ontwikkeling van het Internet of

Things. In 2020 – dat is dus morgen – zullen meer dan 50 miljard objecten via het internet met elkaar verbonden zijn. Welnu, ook onze gebouwen zullen connected zijn. Ze zullen uit al die objecten informatie halen en gebruiken, ten dienste van de gebruiker en de beheerder of facility manager. Maar in feite zullen deze data nuttig zijn voor een groot aantal betrokken, inbegrepen de aannemer. Een smart building kan duurder zijn om te bouwen. Maar het

is zeker goedkoper om te exploiteren. Smart heeft namelijk zes aspecten die meerwaarde creëren en die de return on investment garanderen.”

Energy

De energieprestaties vormen het eerste aspect. Ze zijn niet toevallig opgenomen in de definitie van een smart building, want ze zijn van kapitaal belang. Arnaud Deneyer: “Een dergelijk gebouw moet zijn installaties en uitrusting actief beheren. Om een voorbeeld te geven: de airconditioning en de zonnewering die beschermt tegen oververhitting. Maar een intelligent gebouw springt ook flexibel om met energie. Het slaat warmte op in watervaten wanneer de energie goedkoop is. Het schakelt de verwarming uit wanneer ze niet nodig is of wanneer een sensor aangeeft dat een raam geopend wordt.”

SMART BOUWEN EN DE SLIMME WERF Interessant voor aannemers: intussen heeft men het ook over smart bouwen en de slimme werf. De begrippen slaan op de fases vóór en tijdens de werken. Arnaud Deneyer: “Met behulp van onderling verbonden objecten kan een aannemer zijn bouwplaats controleren en nagaan hoe ze opschiet. Dankzij sensoren in de chappe weet hij of de vochtigheidsgraad genoeg gedaald is om een houten parketvloer te leggen. Of een ander voorbeeld: de temperatuur van het gestorte beton meten om het juiste moment voor de verwijdering van de bekisting te plannen. Bovendien kan hij zijn materieel beter inzetten. Hij kan nagaan hoeveel vrachtwagens op de werf staan en hoeveel er onderweg zijn. In tegenstelling tot een smart building zal een slimme werf geen rechtstreekse impact hebben op zijn businessmodel, maar wel op zijn manier van werken.”

SMART BUILDING EN SMART HOME: NIET HETZELFDE De uitdrukking Smart Building wordt hoofdzakelijk gebruikt voor appartementsgebouwen en voor dienstengebouwen zoals een kantoor of een ziekenhuis. Smart Home daarentegen slaat doorgaans op een eengezinswoning. Een huis wordt als slim beschouwd vanwege de domoticatoepassingen.

Safety & Security

De veiligheid in het gebouw en de toegangscontrole vormen het tweede aspect. Als er rook of een waterlek gedetecteerd wordt, zal een intelligente sensor een boodschap naar de centrale zenden, die een bericht naar een smartphone kan sturen. Arnaud Deneyer: “De toegangscontrole kan mensen in een gebouw of lokaal toelaten, of de toegang daarentegen ontzeggen. In grote gebouwen kunnen verplaatsingen vereenvoudigd worden met behulp van de geolocalisatie van personen. In een ziekenhuis kan men patiënten bijvoorbeeld de weg helpen vinden naar de juiste consultatieruimte. Men kan vergaderzalen en andere gemeenschappelijke ruimten beter beheren, omdat men weet welke ruimte bezet is. Men weet in real time welke parkeerplaatsen beschikbaar zijn.”

Health & Care

Arnaud Deneyer: “Ook gezondheid en zorg vormen een aspect van Smart. De vergrijzing van de bevolking is een uitdaging. Mensen zullen zo lang mogelijk in hun eigen huis kunnen blijven wonen, doordat Smart de communicatie in stand houdt met de familie en de naasten en met medische en zorginstellingen. Daarnaast kan men de situatie en de gezondheidstoestand vanop afstand in het oog houden. Als iemand in de badkamer of de keuken

valt, kunnen detectors een alarmsignaal versturen.”

Comfort & Leisure

Ook comfort en ontspanning varen wel bij Smart. In een intelligent gebouw zijn de luchtkwaliteit en de temperatuur altijd goed en is het omgevingslicht aangenaam, aangepast aan de ruimte.

Facility management

Een smart building heeft ook voordelen voor de gebouwbeheerder, en daarmee komen we aan het vijfde aspect van Smart. Arnaud Deneyer: “Zoals ik al zei kan een gebouwbeheerder in het oog houden welke ruimten en parkings beschikbaar zijn. Maar hij kan ook zien waar schoonmaak en onderhoud nodig zijn. Hij kan bijvoorbeeld nagaan welke afvalcontainers vol zijn. Zo kan hij het afval beter beheren.”

Maintenance

Het zesde aspect van Smart is van rechtstreeks belang voor de aannemer: maintenance, garanderen dat het gebouw altijd perfect functioneert. Arnaud Deneyer: “We zien een evolutie. In een smart building is een aannemer niet klaar wanneer hij een systeem geïnstalleerd heeft. Hij moet ook een tijd lang de maintenance verzor-

gen. Dat heeft een rechtstreekse impact op zijn werk. Op dit moment bestaat maintenance uit herstellingen. De verwarmingsketel gaat stuk en wordt vervangen. Het is de sterkte van een smart building dat we de ommezwaai kunnen maken naar preventieve maintenance. Problemen worden eerder opgespoord, vóór de ketel stuk gaat. Een aannemer kan de data van de sensoren en het Internet of Things analyseren en eruit afleiden waar en hoe hij moet ingrijpen. Het beroep zal dus evolueren. De aannemer wordt eerder dienstverlener dan installateur. Hij zal medewerkers nodig hebben die verstand hebben van nieuwe technologieën.”

Grote inzet

België is nog lang niet bezaaid met smart buildings. Maar ze komen eraan. Arnaud Deneyer: “We zitten nog in de exploratiefase, maar het staat vast dat we gaan naar gebouwen die met elkaar communiceren en die steeds intelligenter zullen zijn. De inzet is groot. Aannemers zullen hun plaats moeten zoeken. Hoe zullen ze de maintenance garanderen? Er bestaan nog veel vragen. De aannemer zal een goede wisselwerking moeten hebben met zijn klant. En een efficiënte samenwerking tussen de verschillende bouwvakken zal onmisbaar zijn.”

•

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 41

De brand in de kathedraal van Notre-Dame de Paris begon ter plaatse van de lopende renovatiewerken (© foto: Jacques Julien / Shutterstock)

WTCB

Brand op de bouwplaats: het risico is reëel! De basisregels van brandveilig bouwen, zoals beschreven in onze vorige uitgave, hebben voornamelijk betrekking op het afgewerkte gebouw en op de manier waarop er gebouwd moet worden om de veiligheid van de gebruikers te waarborgen. Men is er zich echter niet altijd van bewust dat de brandrisico’s ook gelden voor gebouwen die nog in aanbouw zijn en dit, zowel bij nieuwbouw als bij renovatie. De gevolgen van een dergelijke brand – zoals Notre-Dame de Paris ons helaas nog eens in herinnering heeft gebracht – kunnen immers dramatisch zijn, niet alleen voor het betrokken gebouw en de op de bouwplaats aanwezige arbeiders, maar ook voor de omliggende gebouwen en hun gebruikers. Voor het bedrijf dat de werken uitvoerde, hangt er bovendien vaak een faillissement in de lucht. Om dergelijke rampen te voorkomen, moeten er voorzorgsmaatregelen genomen worden, zoals beschreven in de laatste thematische WTCBContact van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf.

leine oorzaak, grote gevolgen ... Hoe komen dergelijke grote, krachtige en verwoestende branden tot stand? Meestal door een heel klein, schijnbaar onschuldig ding, zoals een slecht gedoofde en achteloos weggeworpen sigarettenpeuk ... Vervolgens is er een beetje rook, en dan een onbeduidend vlammetje, dat uiteraard door niemand opgemerkt wordt. Maar vuur is onverzadigbaar en zolang het gevoed wordt, groeit het. En op een bouwplaats is er vaak een schat aan ‘voedsel’ voor de brand aanwezig ... Neem dus de nodige voorzorgsmaatregelen om te vermijden dat uw werf zou uitgroeien tot een waar inferno! De meeste normen en reglementen inzake brand zijn bedoeld om de veiligheid van gebouwen en hun gebruikers te waarborgen ... Ze gelden echter veelal niet voor de bouwfase, terwijl het 42 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

gebouw in dit stadium doorgaans zeer kwetsbaar is en er veel voorzorgsmaatregelen genomen moeten worden op de bouwplaats. De compartimentering van het gebouw door middel van brandwerende wanden en deuren zal bijvoorbeeld pas effectief worden wanneer het gebouw volledig afgewerkt is. Maar hoe zit het met de periode tussenin? Ook de branddetectiesystemen en blusinstallaties worden in de regel pas aan het einde van de werken in dienst gesteld. Waarom niet al tijdens de bouwfase?

Hoe kan er tijdens de werken op de bouwplaats brand ontstaan?

De constructie van een gebouw kan een aantal werkzaamheden met hittepunten vereisen. Zo komen er bij het snijden, afslijpen of lassen vonken vrij. Het werken met een brander is op zijn beurt niets anders dan de toepassing van een open vlam. En bij het plaatsen van

bitumineuze dakbedekkingen in warme toestand komt er logischerwijze veel warmte vrij. Al deze vlammen en warmtebronnen moeten tijdens de bouwfase uit de buurt gehouden worden van de brandbare elementen, zoals bepaalde isolatiematerialen of plaatmaterialen op basis van hout. Deze materialen krijgen in een later stadium vaak een brandwerende behandeling of kunnen afgewerkt worden met een bepleistering, gipsplaten en dergelijke. Maar in de tussentijd blijven ze ontvlambaar! Een beginnende brand zal maar moeilijk te beheersen zijn indien er rondom of in het gebouw veel brandbare materialen opgeslagen zijn. In een dergelijke situatie kan de brand zich zeer snel verspreiden over de hele bouwplaats.

Te respecteren verplichtingen

In België vermeldt alleen het Koninklijk Besluit van 25 januari 2001 met

betrekking tot tijdelijke of mobiele bouwplaatsen enkele algemene aanbevelingen in verband met de brandveiligheid tijdens de bouwfase. Er wordt onder meer gevraagd om vluchtroutes en nooduitgangen te voorzien en om brandmeldings- en brandbestrijdingsvoorzieningen te installeren. Een ander, recenter Koninklijk Besluit (28 maart 2014) is gewijd aan de brandpreventie op arbeidsplaatsen – met inbegrip van bouwplaatsen – en bepaalt dat de werkgever een risicoanalyse moet uitvoeren wanneer de renovatiewerkzaamheden op de bouwplaats door een externe onderneming uitgevoerd worden. Maar dat is niet voldoende! De regelgeving kan immers aangevuld worden met vrijwillige en intelligente systemen om brand te voorkomen.

Bijkomende voorzorgen

We kunnen ons laten inspireren door de maatregelen die reeds getroffen werden in andere landen: preventieve maatregelen om te voorkomen dat er brand zou ontstaan en reactieve maatregelen om een reeds begonnen brand te stoppen of af te remmen. Zo is er de vuurvergunning die afgeleverd moet worden bij alle werkzaamheden met hittepunten. Dit document, dat soms opgelegd wordt door de verzekeringsmaatschappijen, wordt opgemaakt door de opdrachtgever en de onderneming die instaat voor de werken. Deze vergunning autoriseert de uitvoering van risicovolle taken en vermeldt de algemene en bijzondere veiligheidsmaatregelen met betrekking tot de ligging en de aard van de bouwplaats. Andere nuttige voorzorgsmaatregelen: • het toepassen van een niet-rokersbeleid op de bouwplaats, door slechts een klein aantal welomschreven zones voor te behouden voor rokers • het controleren en onderhouden van de tijdelijke elektrische installaties • het beschermen van de tijdelijke verlichting om schade en rechtstreeks contact met de brandbare materialen

Twee mannen hebben de omheining van de bouwplaats opengebroken om binnen te kunnen dringen. Ze worden onmiddellijk betrapt door de aanwezigheidsdetector..

te vermijden • het plaatsen van de compressoren en generatoren buiten het gebouw of in een geventileerde ruimte die zich ver genoeg van de brandbare materialen bevindt • het instellen van een verbod op het verbranden van bouwafval of andere materialen op de bouwplaats • het opslaan van brandbaar bouwafval in hiertoe voorziene ruimten, op een toereikende afstand van het gebouw. Dit afval moet ook regelmatig van de bouwplaats verwijderd worden.

Opgelet voor criminaliteit!

Helaas is dit de eerste oorzaak van beginnende branden op de bouwplaats. Zo dringen er soms personen met slechte bedoelingen binnen op de site om er opzettelijk brand te stichten. Bescherming hiertegen zou daarom een prioriteit moeten zijn. Dit kan in eerste instantie door de brandstichters af te schrikken: zorg ervoor dat onbevoegden geen toegang kunnen krijgen tot de werf, zorg voor een goede verlichting van de bouwplaats, vooral wanneer er niemand meer aanwezig is, plaats bewakingscamera’s, aanwezigheidsdetectoren ... (zie schema).

Op alles voorbereid zijn ... en snel zijn indien er toch een brand mocht uitbreken

Preventie eerst? Ja, maar het is ook noodzakelijk om te plannen wat er gedaan moet worden indien er ondanks alles toch een brand mocht uitbreken ... Welke interventiemiddelen moet men

gebruiken? Welke procedures moet men hanteren? Zo moet men erop toezien dat er voldoende mobiele brandblussers aanwezig zijn en dat de brandkranen in dienst gesteld worden naarmate de uitvoering van de verdiepingen vordert. Er moet ook een coherent evacuatieplan opgesteld worden, dat door middel van duidelijke signalisatie aangeeft waar de door de arbeiders op de bouwplaats te gebruiken vluchtroutes in geval van brand zich bevinden. Tot slot zorgt een goede communicatie met de brandweerdiensten vóór en tijdens de werken ervoor dat deze laatste steeds over een zo rechtstreeks mogelijke toegangsweg naar de site en het gebouw beschikken en dat de interventie efficiënt kan verlopen. Deze maatregelen worden doorgaans opgenomen in een brandveiligheidsplan (vaak Construction Fire Safety Plan genoemd), dat eigen is aan elke bouwplaats. Brand is een risico dat over het algemeen gedekt wordt door uw verzekering “alle bouwplaatsrisico’s”. De geboden dekking kan echter van verzekeraar tot verzekeraar verschillen. Soms zal het noodzakelijk zijn om een aanvullende verzekering af te sluiten voor bepaalde specifieke risico’s.

•

REFERENTIE : Vrije samenvatting van een artikel, gepubliceerd in WTCB-Contact 2019/1 (p. 32), van de hand van WTCB-ingenieur Y. Martin, adjunctdepartementshoofd ‘Materialen, technologie en gebouwschil’. Enkel de originele tekst geldt als referentie (zie www.wtcb.be).

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 43

WTCB

Rookkanalen, de oorzaak van 38 % van alle branden Rookkanalen liggen aan de basis van 38 % van alle branden in gebouwen waarvoor de hulp van de brandweerdiensten ingeroepen wordt. Hoewel schoorsteenbranden de voornaamste oorzaak van beginnende branden zijn, kunnen de rookkanalen ook in normale werkingsomstandigheden aanleiding geven tot een brand, met name wanneer ze slecht ontworpen zijn of slecht onderhouden worden.

e temperatuur in een op een kachel met houtblokken of steenkool aangesloten rookkanaal kan in normale werkingsomstandigheden oplopen tot meer dan 300 °C en bij een schoorsteenbrand tot 1.000 °C. De temperatuur van de rook die door een weinig performante gas- of stookolieketel geproduceerd wordt, kan soms meer dan 200 °C bedragen. Het kanaal kan dus – al dan Afb. 1 Geventileerde doorvoering van een rookkanaal doorheen een houten vloer.

44 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

niet uitzonderlijk – blootgesteld worden aan zeer hoge temperaturen. Daar waar een deel van deze warmte via de uitmonding van het rookkanaal naar de buitenomgeving afgevoerd wordt, verspreidt een ander deel zich naar de omliggende elementen, waardoor ze kunnen ontbranden. Om te voorkomen dat een rookkanaal brand zou veroorzaken door zijn warmte over te dragen naar de omge-

ving, kunnen er een aantal voorzorgsmaatregelen genomen worden: • over de volledige kanaallengte een toereikende veiligheidsafstand bewaren tussen de buitenwand van het kanaal en de brandbare materialen; hiertoe dient men de instructies van de fabrikant in acht te nemen, of, indien deze niet voorhanden zijn, een afstand van ongeveer veertig centimeter te voorzien wanneer de rook-

Afb. 2 Specifieke toebehoren die de continuïteit van de luchtdichtheid en de thermische isolatie waarborgen.

temperatuur kan oplopen tot meer dan 200 °C • schoorsteenbrand verhinderen, onder meer door de schoorsteen regelmatig te laten reinigen om te vermijden dat de aanwezige roetof teerresten vuur zouden vatten. Deze afzettingen komen voort uit de onvolledige verbranding van hout, steenkool en, in mindere mate, stookolie. Gebruik dus bij voorkeur droog hout en zorg voor een goede ventilatie om de verbranding niet te smoren. Het kanaal moet ook voldoende groot zijn in verhouding tot de warmtebron • de opstapeling van warmte in de afgesloten ruimten waar het kanaal doorheen loopt, voorkomen, om te vermijden dat de materialen die zich nochtans verder dan de veiligheidsafstand bevinden, zouden ontbranden. De eenvoudigste oplossing bestaat erin om de doorvoeringen op een natuurlijke wijze te ventileren (afbeelding 1). Wanneer een door een rookkanaal doorboorde wand bijvoorbeeld luchtof regendicht moet blijven, kunnen er aangepaste toebehoren aangewend worden om de continuïteit van deze functies te waarborgen (zie afbeelding 2).

De compartimentering vrijwaren

Het gaat hier niet om eengezinswoningen, maar om gebouwen die onder het Koninklijk Besluit ‘Basisnormen’ vallen, in het bijzonder om appartementsgebouwen, waarbij er een doeltreffende compartimentering

Afb. 3 Plaatsing van het rookkanaal in een technische schacht.

gehandhaafd moet worden met een brandweerstand die niet in het gedrang gebracht mag worden door de doorvoering van een rookkanaal. In appartementsgebouwen moeten de rookkanalen en de verbrandingsluchttoevoerkanalen in een al dan niet geventileerde verticale technische schacht met brandwerende wanden geplaatst worden (zie afbeelding 3). Een andere technische moeilijkheid in grote gebouwen ligt in de doorboring van de wanden van de technische schacht. Om de warmtegenerator op het rookkanaal aan te sluiten, moet de wand van de technische schacht immers doorboord worden. Hierbij moet er

echter wel op toegezien worden dat de brandweerstand van de schacht niet in het gedrang komt. Hiertoe zijn er verschillende technische oplossingen beschikbaar, die het WTCB op pagina 31 van zijn thematische Contact uit de doeken doet (zie onderstaande referentie).

•

REFERENTIE : Zeer beknopte samenvatting van de analyse, gemaakt door ingenieur X. Kuborn, projectleider bij het WTCB-laboratorium Verwarming en ventilatie. Enkel het originele artikel (WTCB-Contact 2019/1, pp. 28 tot en met 31) mag als referentie beschouwd worden (zie www.wtcb.be).

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 45

LEDENVOORDELEN JULI - AUGUSTUS

46 Bouwbedrijf â&#x20AC;¢ juli - augustus 2019

Altijd het grootste voordeel bij DreamLand en Dreambaby met uw Businesskaart!

Met uw Businesskaart geniet u op elk moment het grootste voordeel in alle winkels van DreamLand en Dreambaby. Gebruik voor uw professionele aankopen altijd uw Businesskaart, zo bent u zeker dat u op elk moment het voordeligste tarief geniet.

Loopt er gelijktijdig een actie op hetzelfde assortiment? Dan wordt met de Businesskaart altijd het grootste voordeel in rekening gebracht. U ontvangt uw korting zodra u uw kaart aan de kassa toont.

Welke voordelen?

De Businesskaart is niet geldig op online bestellingen bij DreamLand, Dreambaby of ColliShop.

Met uw Businesskaart geniet u het hele jaar door van deze professionele voordelen:

• 10 % bij Dreambaby* • 7 % op school- en kantoorbenodigdheden bij DreamLand • 5 % op een ruim assortiment van DreamLand* Naast uw professionele voordelen worden ook de meeste winkelacties automatisch op uw Businesskaart opgeladen. U vindt een volledig overzicht van de acties op businesskaart.be.

Surf snel naar businesskaart. be voor meer informatie over de werking van de Businesskaart en ontdek al de lopende acties! U kan u ook inschrijven op de nieuwsbrief zodat u op de hoogte blijft van alle lopende acties en voordelen van de Businesskaart! Uw nieuwe Businesskaart niet ontvangen? Vraag ze dan nu aan bij de Confederatie Bouw via bestellingen@confederatiebouw.be

*De voorwaarden vindt u terug op www.businesskaart.be

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 47

DIGITAL CONSTRUCTION BRUSSELS 2019

Een must voor iedere bouwprofessional! Na de succesvolle tweede editie van oktober 2018, slaan de Confederatie Bouw en het WTCB opnieuw de handen in elkaar voor de derde editie van Digital Construction Brussels. Deze beurs over digitalisering in bouwbedrijven vindt plaats op 23 en 24 oktober 2019 in Tour & Taxis in Brussel.

ZILVEREN PARTNER Het Opzoekingscentrum van de Wegenbouw (OCW) was er als eerste bij om een Silver Partnership aan te gaan met Digital Construction Brussels, waardoor deze belangrijke instelling extra aandacht zal krijgen in de communicatie van de beurs.

48 Bouwbedrijf â&#x20AC;˘ juli - augustus 2019

e Confederatie en het WTCB zijn zich ervan bewust dat onze sector de digitalisering niet kan negeren. Maar uw beroepsfederatie wil dat u de juiste keuzes kunt maken voor uw onderneming. Daarom werd in 2017 voor de eerste keer Digital Construction Brussels georganiseerd, een unieke beurs waarin de noden en vragen van de bouwbedrijven centraal staan. Ook dit jaar zal er DCB er voor elk wat wils zijn. Beginner of gevorderde,

groot of klein: u vindt er iets. Het aanbod is enorm: tools om uw beheer te digitaliseren, software voor de planning en opvolging van opdrachten, BIM, 3D printing, robotisering, drones, ERP, aanwezigheidsregistratie, e-facturatie, track&trace ...

Met dank aan de exposanten!

Dit evenement zou onmogelijk zijn zonder de talrijke exposanten. We appreciëren ook dit jaar hun massale aanwezigheid.

Digital Construction Brussels gaat verder dan een klassieke beurs. Naast de standen van de exposanten, kunt u deelnemen aan seminaries en infosessies, of een bezoek brengen aan de demonstratiezones. Dit jaar gaan we met Digital Construction ook de internationale toer op tijdens ons tweedaagse Internationaal symposium over BIM. Verder kunt u deelnemen aan workshops, waarop u zelf aan de slag kunt gaan met verschillende technologieën.

juli - augustus 2019 • Bouwbedrijf 49

MARKANT

BIM als model bij CKS op het vlak van kennis, tewerkstelling en omzet. Lode Colson: “We gaan onze dienstverle-

Ons lid CKS (Dilsen-Stokkem) is gespecialiseerd in totaalprojecten voor elektrotechniek, van algemene installaties over HVAC-sturingen tot groene energiekop-

pelingen. Intussen is deze onderneming, die in 2000 ontstond, aan een nieuwbouw toe. Volgens zaakvoerder Lode Colson het ideale moment om een groeisprong te maken

In mei van dit jaar heeft de FOD Economie een nieuwe analyse gepubliceerd van het energieverbruik door de huishoudens in België. De cijfers van 2017 geven aan dat 73 % van hen gebruik maakt van fossiele energiebronnen voor bijvoorbeeld de verwarming van de woning: aardgas, gasolie, steenkool, propaan- en butaangas … Elektriciteit is goed voor 19 % van het verbruik door de gezinnen.

ning uitbouwen volgens het BIM-principe. We willen de hedendaagse elektrotechnische projectaanpak herdefiniëren, door van in het begin deel uit te maken van het bouwteam, in direct overleg met de bouwheer, en via de BIM-aanpak een belangrijke meerwaarde te bieden.” Het duurzame nieuwe bedrijfsgebouw past naadloos bij de ambities. Een investering die trouwens ook heel wat opleiding vraagt, want alle technieken worden aangestuurd worden door één centraal gebouwbeheerssysteem (GBS). Er wordt zelfs gedacht aan de installatie van batterijen voor de energieopslag.

73 %

Hernieuwbare energie wordt voorlopig weinig gebruikt, hoewel de trend stijgend is. 7 % van de huishoudens gebruikt biomassa (hout en pellets). De resterende 1 % van de hernieuwbare energiebronnen zijn zonnewarmte en het gebruik van omgevingswarmte zoals warmtepompen en geothermie. Opvallend: het energieverbruik van de Belgische huishoudens is gedaald sinds 2010. Dat komt door betere isolatie, door de renovatie van oudere huizen en ook doordat elektrische toestellen zuiniger worden.

19 %

ELECTRICITEIT

50 Bouwbedrijf • juli - augustus 2019

BIOMASSA

HERNIEUWBARE ENERGIE

Bedrijfssoftware levert pas meerwaarde op als alle toepassingen op elkaar afgestemd zijn. Zo kan u in één omgeving blijven werken zonder dat u voortdurend moet schakelen van de ene naar de andere toepassing. Bij GMI group bieden we u daarom een totaalconcept: één geïntegreerde oplossing die niet alleen uw bedrijfsprocessen ondersteunt, maar u ook helpt om de samenwerking te bevorderen én meer inzicht te krijgen in al uw activiteiten en projecten. Hoe? Door het meest geprefereerde ERP-systeem – Microsoft Dynamics 365 Business Central (NAV) – te integreren met de productiviteitstools in Office 365 en uit te breiden met Business Intelligence voor diepgaande analyse en rapportage. Tenslotte behoort ook een koppeling met CRM tot de mogelijkheden, zodat u doelgericht kan werken met klanten, leveranciers, partners en relaties. Kortom, kies voor onze geïntegreerde aanpak en laat uw bedrijfssoftware meteen renderen!

Uw bouwbedrijfsprocessen in één oogopslag

Beter anticiperen, plannen én opvolgen

Dagelijks bouwbeheer Excel en Office 365

met

Bouwmanagement in één geïntegreerd platform – van voor- tot nacalculatie, van voorbereiding tot uitvoering en meer…

Project- en servicebeheer in één geïntegreerd platform – van voor- tot nacalculatie, van aanvraag tot rapport en meer...

Een alles-in-één-tool voor bouwondernemers, architecten en studiebureau’s.

gmigroup.be/gbuild

gmigroup.be/gservice

gmigroup.be/flecreas

Intelligente thermostaat in een intelligente uitvoering. Intelligente thermostaat Logamatic TC100 De Logamatic TC100 is een intelligente thermostaat met vele mogelijkheden: verlagen of verhogen van de kamertemperatuur, raadplegen van warmwaterinstellingen, ... U kunt de basisinstellingen aanpassen via het touchscreen op de thermostaat zelf en de uitgebreide instellingen via de MyMode applicatie op uw smartphone of tablet. In combinatie met de slimme thermostaatkoppen kunt u elke ruimte individueel aansturen. Bovendien kunt u opteren om de instellingen automatisch te laten aanpassen op basis van de weergegevens. www.buderus.be