Bouwbedrijf oktober 2018

Bouwbedrijf

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

OKTOBER 2018 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

DOSSIER

lokale verkiezingen

DE MEMORANDA VAN ONZE GEWESTCONFEDERATIES

GEÏNTERESSEERD IN DIGITALISERING?

Dan is dit evenement een must

GDPR

Uw vragen beantwoord

ASBESTAFBOUW

De Vlaamse plannen /confederatie.bouw @Confedbouw

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

Porotherm Dryfix Plug & Spray

Sneller, beter en efficiënter bouwen Wienerberger introduceert met Porotherm Dryfix een baanbrekende techniek voor bouwen met PLS lijmstenen. Met de Porotherm Dryfix extra spuitbus kan het voortaan nog sneller, beter en efficiënter.

Drie maal tijdswinst Jelle Bekaert ziet nog voordelen: “In de overgang naar de winter kan het plots gaan vriezen en dan worden de werken stilgelegd. Nu kan er tot -5°C verder gewerkt worden. Met warme handschoenen natuurlijk.”

“Bij de opstart moet geen lijm meer gemaakt worden. Geen rolbakken die steeds opnieuw gevuld moeten worden. Dat betekent een behoorlijke tijdswinst en ook werkcomfort. Moet er even gepauzeerd worden, even de spuitmond reinigen met Dryfix cleaner en je doet gewoon verder, zonder tijdverlies. Plug & Spray…”

Aannemer Jelle Bekaert (Algemene Bouwwerken Jelle Bekaert)

En er is nog tijdswinst, zegt Jelle Bekaert: “Geen afwas meer op het einde van de dag en minder materiaal op te bergen. Afwassen doen we alleen nog thuis, na het avondeten.”

Geïnteresseerd om een gecertificeerde Porotherm Dryfix aannemer te worden? Voor meer info contacteer ons: T 056/24 96 27, opleidingen@wienerberger.com

www.porotherm.be

EDITO

Het Strategisch Investeringspact kan een nieuwe dynamiek creëren

V

orig jaar kreeg een Strategisch Comité de opdracht om het Nationaal Pact voor Strategische Investeringen verder uit te werken. Het resultaat is onlangs overhandigd aan de federale regering en de gewestregeringen. Het is nu aan hen om het voorstel van het Comité te bekrachtigen en uit te voeren.

Het verslag betreurt dat de Belgische overheidsinvesteringen structureel laag zijn, met alle jammerlijke gevolgen van dien voor onze infrastructuur en onze overheidsgebouwen. Het roept op om de investeringen fors op te trekken binnen de strategie uitgetekend door het Comité.

"Het Pact roept op om de structureel lage overheidsinvesteringen fors op te trekken."

De Confederatie is verheugd over deze oproep. Ze pleit al jaren voor een structurele relance van de overheidsinvesteringen. Op sommige vlakken zoals mobiliteit, zijn de behoeften schrijnend.

Om de Belgische overheidsinvesteringen te doen heropleven, is het Pact volgens ons een uitstekend instrument. Maar dan zullen de intenties omgezet moeten worden in concrete doelstellingen. Het Strategisch Comité definieert zes prioriteiten, met daarbij onder meer digitalisering, energie en mobiliteit.

Wat betreft energie sluit het Comité zich aan bij een van onze voorstellen. Ook wij vragen dat er snel een grootschalige operatie begint om de overheidsgebouwen energiezuinig te maken. Het rapport stelt voor om voor deze werken € 17 miljard uit te trekken in de periode 2019-2030. Dat is ambitieus. Maar als België zichzelf de kans wil geven om een geslaagde energietransitie door te maken, is het ook realistisch.

Volgens het Pact zou in de komende elf jaar € 24 miljard geïnvesteerd moeten worden in de verbetering van de mobiliteit. € 20 miljard daarvan zou van de overheid komen. De enveloppe voor mobiliteit lijkt dus op het eerste gezicht goed gevuld. Maar hier past enige nuance.

Weliswaar zou € 9 miljard naar het onderhoud van transportinfrastructuur gaan.

Maar voor de rest stelt het Pact alleen investeringen voor in spoorwegen, waterwegen en intermodaal transport. Deze mobiliteitsnetwerken zijn vanzelfsprekend essentieel.

Maar het valt te betreuren dat het Pact niets in het vooruitzicht stelt voor ons wegennet, terwijl de files elke dag langer worden.

Maar over mobiliteit is het laatste woord wellicht nog niet gezegd. We durven hopen dat de gewestregeringen van de dynamiek gecreëerd door dit Pact zullen profiteren om zelf voor het wegennet nieuwe projecten te definiëren en nieuwe financieringen aan te boren.

Robert de Mûelenaere Gedelegeerd bestuurder oktober 2018 • Bouwbedrijf 3

INHOUD

17 Beste gemeente, graag uw aandacht

De gemeenteraadsverkiezingen zijn in aantocht. Dit dossier presenteert de eisenbundels van onze gewestconfederaties. EĂŠn constante: de nieuwe lokale besturen zullen meer moeten investeren.

14 GDPR

Leden hebben vragen over de GDPR, de nieuwe regelgeving op de verwerking van persoonsgegevens. Dit artikel geeft enkele antwoorden.

4 Bouwbedrijf • oktober 2018

32 Asbestveilig Vlaanderen

De Vlaamse regering wil tegen 2040 al het asbest weg dat de gezondheid kan bedreigen.

Samen met de OVAM analyseren we dit ambitieuze plan, dat de bouw niet onberoerd zal laten.

48 Nieuwe tribune achter de kazerne

KV Mechelen heeft een nieuwe stap gezet in de opwaardering van zijn stadion. Ons lid Verelst deed zijn deel van het werk in recordtijd.

Bouwbedrijf

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

BOUWBELANGEN

OKTOBER 2018 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

12 Aanvullende pensioenen Heikel thema voor sociale partners.

14 Delicaat Pas de GDPR correct toe.

DOSSIER

lokale verkiezingen

DE MEMORANDA VAN ONZE GEWESTCONFEDERATIES

DOSSIER

GEÏNTERESSEERD IN DIGITALISERING?

17 Inleiding Waarom u dit dossier moet lezen.

18 Lokale financiën Studie door Belfius.

22 Voor de Vlaamse

Dan is dit evenement een must

GDPR

Uw vragen beantwoord

ASBESTAFBOUW

De Vlaamse plannen /confederatie.bouw @Confedbouw

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

INLEIDING

gemeenten

3 Edito Hopelijk creëert het Investeringspact een nieuwe dynamiek.

6 Prikbord Digital Construction Brussels 11 Regionaal standpunt Bouwonderwijs moet moderner

CONTACTEN Bouwbedrijf is het maandblad van de vzw ­Confederatie Bouw, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Verantwoordelijke uitgever: Filip Coveliers, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Afgiftekantoor: Gent X Redactie: Peter Graller en Marc Guéret tel. 02 545 57 30 – fax 02 545 59 02 peter.graller@confederatiebouw.be Vormgeving: Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Abder-Razzaaq Boujdaini abder-razzaaq.boujdaini@cnc.be Franstalige uitgave: Construction Druk: Graphius

41 Investeringen in Brussel Beliris trekt € 666 miljoen uit.

44 WTCB • Nieuwe TV 266 over metalen dakbedekkingen • Naslagwerk over Smart Buildings for Smart Cities

Tien concrete vragen.

26 Wallonië Gemeenten moeten smart worden.

SECTOR & BEROEPEN

29 Groen in de bouw Meer dan parkjes en bomen.

30 Hoe kan ik digitaliseren?

BouwRadar zet u op weg.

32 Asbestafbouwplan Weg met deze tijdbom!

37 Slank & snel Democo bouwt lean.

38 Grondverzet Wallonië heeft striktere regelgeving.

Reacties - vragen: communicatie@confederatiebouw.be Met de medewerking van: • de studiediensten van de Confederatie Bouw Morgane Halleux, tel.02 545 56 33 - fax 02 545 59 09 morgane.halleux@confederatiebouw.be • Vlaamse Confederatie Bouw Johan Walewijns, tel. 02 545 57 49 - fax 02 545 59 07 johan.walewijns@confederatiebouw.be • Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad Morgane Cendoya, tel. 02 545 58 29 - fax 02 545 59 06 morgane.cendoya@confederatiebouw.be • Confédération Construction Wallonne Catherine Houtart tel. 02 545 56 68 - fax 02 545 59 05 catherine.houtart@confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

48 Nieuwe tribune KV Mechelen-supporters worden verwend.

52 Bouwmarkt De exposanten op Digital Construction Brussels.

58 Markant • Cijfer van de maand Orderboekjes blijven goed gevuld.

• De VCBees De Confederatie is (een beetje) imker.

Abonnementen: Claude Bernaerts, tel. 02 545 56 88 - fax 02 545 59 00 claude.bernaerts@confederatiebouw.be Reclame: Kristel Dekempeneer, tel. 02 545 56 99 - fax 02 545 59 08, kristel.dekempeneer@confederatiebouw.be of kde@confederatiebouw.be.

Prijs jaarabonnement Leden van de Confederatie Bouw: begrepen in het lidgeld Niet-leden: € 137,80 (incl. BTW en ­portkosten) / buitenland: € 300 (incl. BTW en portkosten)

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers De vzw Confederatie Bouw wil met deze publicatie gepaste, betrouwbare, volledige en exacte informatie brengen. Ze kan echter niet aansprakelijk worden gesteld indien ze hierin tekortschiet. Alle elementen van deze publicatie zijn beschermd door het auteursrecht van de vzw Confederatie Bouw. Overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is slechts toegelaten mits voorafgaande toestemming en uitdrukkelijke vermelding van de bron.

Vanaf nu wordt B­ ouwbedrijf gedrukt op papier geproduceerd met hout uit duurzaam beheerde bossen. De­­duur­­zaamheid wordt gegarandeerd door de internationale organisatie Forest Stewardship Council (FSC), die niet alleen het bos controleert maar de hele handelsketen tot aan de drukker.

5 oktober 2018 • Bouwbedrijf bouwbedrijf - februari 2016 5 www.confederatiebouw.be

PRIKBORD

24 en 25 oktober 2018

Grijp de kansen die digitalisering u biedt, kom naar Digital Construction Brussels!

De digitalisering van de bouw is de toekomst. Daarvan zijn de bouwbedrijven die deze weg al insloegen, helemaal overtuigd. Wie niet mee is, loopt het risico dat hij achtergelaten wordt. Wilt u ook u weten welke kansen automatisering en digitalisering voor uw onderneming creëren? Mis dan Digital Construction Brussels niet op 24 en 25 oktober.

Meer dan vijftien boeiende infosessies op uw maat, twintig live demonstraties, zeventig standhouders …

Digital Construction Brussels is aan zijn tweede editie toe, en ook nu is het de place to be voor elke aannemer die meer wil weten over digitalisering en automatisering.

Beursparcours

U zult het merken: dit is geen klassieke beurs. DCB is meer. Het is een bijzonder rijke ervaring. Het aanbod is zo divers dat we iedereen aanraden zijn bezoek zorgvuldig te plannen!

De Confederatie en het WTCB hebben optimaal ingespeeld op uw vragen en behoeften. Daarom is DCB opge-

bouwd rond een aantal samenhangende inhoudelijke thema’s die worden uitgewerkt in seminaries en demonstraties. Wat uw activiteit ook is, en welke grootte uw onderneming ook heeft, u vindt wat u nodig hebt. De thema’s zijn: • BIM. Building Information Modeling hoeven we u niet meer voor te stellen; • Drones & 3D Scanning; • Digitaal bedrijfsbeheer. Efficiënter plannen, e-facturen, beter bedrijfsbeheer, Track & Trace …; • Smart Buildings. Hoe kunnen automatisering en digitalisering het gebruik, het beheer, het onderhoud en het energieverbruik van constructies verbeteren?

• Digital Business. Ook de relaties met klanten, opdrachtgevers en andere ondernemingen profiteren van digitalisering.

Gericht op specifieke sectoren zijn Hout 4.0 en ROAD 4.0. En dan is er ten slotte nog 3D Betonprinten, een thema dat op woensdag 24 oktober geïllus­treerd wordt met een heuse betonprinter in actie.

Een aantal seminaries mikt op beginners, andere op gevorderden.

Verschillende types bedrijven kunnen hun eigen weg doorheen de thema’s bepalen. Meer informatie staat op de beurswebsite.

Vergeet ook niet de talrijke standhouders te bezoeken. Samen vertegenwoordigen ze ongeveer elk denkbaar domein dat een aannemer kan digitaliseren. Zij vertellen u wat de markt te bieden heeft.

En vergeet ten slotte niet halt te houden bij uw concurrenten-collega’s. Digital Construction Brussels is bedacht door en voor professionals in de bouw. Een gedroomde gelegenheid om uw netwerk uit te breiden.

Moet ik digitaliseren?

Dat weten we niet. U zult hoe dan ook te maken krijgen met een aantal aspecten van digitalisering.

Maar in uw concrete geval bent u de enige die het antwoord kan geven.

Digital Construction Brussels helpt u dat juiste antwoord te vinden.

6 Bouwbedrijf • oktober 2018

De cijfers In de aanloop naar het BouwForum 2017 deed de Confederatie een enquête over digitalisering bij haar leden.

Dit zijn de resultaten die voor u belangrijk zijn:

Demonstraties

Zeker niet te missen zijn de demonstraties. Een aantal liggen al vast, onder meer: • een mobiele 3D betonprinter (woensdag 24 oktober); • een drone die een visuele en thermische inspectie van daken uitvoert (24 en 25 oktober); • virtual reality en augmented reality (24 en 25 oktober); • the Internet of Things. Wat gebeurt er wanneer we sensoren, toestellen, machines en computers zelf met elkaar laten communiceren op internet?

Ze vinden plaats op drie demonstratie-eilanden. Zone 1 is voorbehouden aan drones en 3D scanning, zone 2 aan virtual reality, augmented reality en opnieuw 3D scanning, en zone 3 ten slotte aan 3D betonprinten. Mogelijk komen er nog andere demonstraties bij. Verschillende exposanten hebben laten weten dat ze op hun stands ook demonstraties van hun diensten en producten zullen organiseren.

Waarom digitaliseren?

U zult nu misschien zeggen: ­“Digital Construction Brussels, goed en wel. Maar waarom zou ik digitaliseren en automatiseren?”

Een uitstekende vraag, die een lang antwoord verdient. U vindt dat in het studierapport 2016-2017 van de Confederatie. Maar hier geven we vier belangrijke argumenten.

• OM UW PRODUCTIVITEIT

TE VERHOGEN.

Digitalisering en automatisering zijn kansen om de productiviteit van uw onderneming te doen groeien.

Dat is de stelling van het vermaarde organisatie-adviesbureau McKinsey & Company.

Deze kansen zijn zeer welkom. De Belgisch bouw is relatief productief vergeleken met andere landen, maar de toename van de productiviteit is al jaren stilgevallen. De mate waarin u digitaliseert, het u grotendeels zelf in de hand.

 bij de gebruikers van digitale oplossingen is de tevredenheid groot;



90 %

van de gebruikers vindt digitalisering onontkoombaar;

 gemiddeld worden de digitale technologieën in de enquête door

5 %

van de bouwbedrijven gebruikt;  grote bouwbedrijven kennen deze technologieën beter en gebruiken ze veel meer.

›››

oktober 2018 • Bouwbedrijf 7

PRIKBORD

›››

• OM AANTREKKELIJKERE BANEN TE CREËREN.

Het is geen geheim dat de bouw het moeilijk heeft om geschikte werk­ nemers – en zeker geschikte jonge werknemers – aan te trekken. Digitalisering en automatisering kunnen de werkgelegenheid in onze sector aantrekkelijker maken. Dat is de visie van een aantal bouwbedrijven die de digitalisering al geïntroduceerd hebben. Onaangename repetitieve taken zullen steeds vaker verdwijnen en de behoefte aan zware lichamelijke arbeid zal verminderen.

• OM DE COMMUNICATIE TUSSEN

BOUWPROFESSIONALS TE VERBETEREN.

Een goede en ondubbelzinnige communicatie tussen alle partners in een bouwproject is essentieel. Digitalisering stimuleert deze communicatie en schept nieuwe mogelijkheden.

• OM UW MARKETINGMOGELIJK­

HEDEN TE VERGROTEN

Inzake marketing liggen er heel wat mogelijkheden. Een actueel voorbeeld is de 3D visualisering van bouwprojecten die mogelijk gemaakt wordt door digitale technieken.

8 Bouwbedrijf • oktober 2018

PRAKTISCH

Geen digitale kloof!

De Confederatie wil absoluut vermijden dat er een digitale kloof ontstaat tussen de leden die profiteren van digitalisering en de leden die niet op de trein konden springen. Wantrouwen, angst van de bedrijfsleiding, een gebrek aan informatie – ze kunnen digitalisering tegenhouden. Reden te meer om naar DCB te komen: laat u informeren en neem onderbouwde beslissingen.

Een geslaagde digitale transitie is gebaseerd op een weldoordachte strategie. Ze maakt een afweging van kosten en baten, afhankelijk van de onderneming en de technologie in kwestie.

Bent u van nature een early adopter?

Dan kunt u een voorsprong opbouwen. Maar het kan een remmende voorsprong zijn, want in het begin is het niet eenvoudig om de juiste investeringen te doen. Wacht u liever af?

Dan is de technologie rijp en wordt kiezen gemakkelijker. Maar het risico bestaat dat de concurrentie intussen het laaghangende fruit geplukt heeft …

Bedrijfsleiders moeten dus de juiste technologieën identificeren en de juiste timing vinden. Een bezoek aan DCB is hiervoor een excellente voorbereiding.

Digital Construction Brussels vindt plaats in Tour & Taxis in Brussel.

Tijdstip: woensdag 24 oktober van 10.00 tot 20.00 u. en don­ derdag 25 oktober van 10.00 tot 18.00 u.

Bereikbaarheid Ook met het openbaar vervoer is Tour en Taxis gemakkelijk bereikbaar. Vanuit Brussel Noord rijden er shuttles. Metro­ lijnen 2 en 6 stoppen aan halte IJzer, die niet ver van Tour & Taxis ligt.

Digital Construction Brussels wordt georganiseerd door de Confederatie Bouw en het WTCB. Maar DCB zou niet mogelijk zijn zonder de talrijke andere partners zoals het OCW, de architectenvereniging NAV, de ingenieurs- en adviesbureaus in ORI, IFMA, ie.net, VCB, CCW, CB-BH, de beroepsfederaties in de Confederatie, de universitei­ ten … en vanzelfsprekend ook de exposanten!

INFO: De toegang is gratis, maar vooraf inschrijven wordt sterk aanbevolen.

Programma en inschrijvingen op www.digitalconstructionbrussels.be.

GO DIGITAL!

TOUR & TAXIS BRUSSEL WWW.DIGITALCONSTRUCTIONBRUSSELS.BE

NE

TW

OR

K

24

EV

EN

th

OCT. 2018

TOURS & TAXIS

Inspire / Connect / Share experience

WALKING DINNER & AWARD CEREMONY Best Digital Construction Solution

Digital Construction Genius of the year

Brussels | Flanders | Wallonia

WWW.DIGITALCONSTRUCTIONNIGHT.BE 02 894 29 03 | SALES@BOUWKRONIEK.BE | SALES@LACHRONIQUE.BE

PARTNERS

POWERED BY

POWERED BY

T

REGIONAAL STANDPUNT

Bouwscholen moeten mee nieuw imago van de sector uitdragen

D

e Vlaamse bouwsector is op zoek naar arbeidskrachten. Sinds 2014 zijn de openstaande vacatures voor bouwarbeiders meer dan verdubbeld. Het aantal werkzoekenden voor onze sector is fors gedaald, van 21 304 in juni 2014 tot 13 753 in juni 2018. En daarbij komt dat grote aantallen bouwarbeiders in de komende jaren op pensioen zullen gaan.

De modernisering van onze sector is niet genoeg doorgedrongen tot de jongeren en hun ouders.

Maar de instroom vanuit de scholen stond in de voorbije jaren onder druk. In 20132014 waren er 4 290 bouwleerlingen in het Vlaamse secundair onderwijs. In 2016-2017 waren het er nog 3 631, een daling van 659 leerlingen in amper vier schooljaren. Het bouwgerelateerde studiedomein hout verloor in dezelfde periode 393 leerlingen. Vooral in de ruwbouwopleidingen is de achteruitgang markant. Steeds meer scholen krijgen problemen om deze nog in stand te houden. Het lage aantal leerlingen bedreigt daarnaast het duale bouw- en ruwbouwonderwijs.

Bedrijven die sanitair, verwarming, ventilatie en koeling installeren winnen aan belang in onze sector. Maar we zien in dit domein geen toename van de leerlingen, net zomin als in de decoratieve technieken, die onder meer de schilders opleiden.

Volgens de Vlaamse Confederatie Bouw is het tijd om het secundair bouwonderwijs grondig te moderniseren. In onze sector is die modernisering al aan de gang. Het bouwproces wordt steeds complexer. Er komen voortdurend nieuwe materialen en componenten op de markt. De technologische ontwikkeling stimuleert industrialisering, automatisering en digitalisering. De uitdagingen zijn enorm, de mogelijkheden ook: gps-sturing, 3D printen, virtuele realiteit, drones, geothermie, warmtenetten, smart buildings, smart mobility …

Als deze evolutie beter geïntegreerd wordt in het secundair onderwijs, kan dat jongeren overtuigen om een bouwopleiding en een bouwberoep te kiezen. De modernisering van onze sector is op dit moment niet genoeg doorgedrongen tot de jongeren en hun ouders.

De VCB doet daar wat aan, en draagt het nieuwe, moderne imago van de Vlaamse bouw uit. We vragen nu aan de scholen om hieraan voluit mee te werken: niet het traditionele beeld van de metser, de schilder en de loodgieter bestendigen, maar de nieuwe gang van zaken weerspiegelen in ateliers en lesprogramma’s.

De bouwopleidingen zijn tegenwoordig opgenomen in het studiedomein STEM: Science, Technology, Engineering en Mathematics. Zij moeten dan ook uitstralen dat de bouw als technologie-integrator aan de spits staat op het STEM-veld.

Marc Dillen Directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw oktober 2018 • Bouwbedrijf 11

ARBEIDERS-BEDIENDEN

Harmonisering aanvullende pensioenen: een werk van lange adem De harmonisering van de aanvullende pensioenstelsels voor arbeiders en bedienden de befaamde “tweede pijler” - wordt een grote uitdaging tijdens de komende sectorale onderhandelingen. Vanaf 1 januari 2025 is voor de opbouw van dit pensioen geen verschil meer toegestaan dat louter en alleen gebaseerd is op het onderscheid arbeiders-bedienden.

D

e wetgever heeft deze deadline van 1 januari 2025 vastgelegd.

Al in 2014 werd de wetgeving op de aanvullende pensioenen ingrijpend gewijzigd, met het oog op een geleidelijke opheffing van het verschil in behandeling tussen arbeiders en bedienden. Sinds 1 januari 2015 geldt een standstill. De wet stelt expliciet dat de bestaande verschillen niet discriminerend zijn, en deze worden nu gedoogd. Maar ze mogen niet groter worden.

Het is in de eerste plaats aan het sociaal overleg op sectorniveau om de harmoniseringsknopen te ontwarren.

Maar ondernemingen die nu al plannen hebben voor bedienden en eventueel arbeiders zullen evenmin aan deze oefening ontsnappen. Veel vooruitgang is er nog niet geboekt. Maar de volgende cao loopt tot eind 2020, en het thema kan niet langer op de lange baan geschoven worden.

Arbeiders PC 124: sectorale ­regeling

Voor de arbeiders in de bouw die vallen onder paritair comité 124 bestaat al sinds 1964 één of andere vorm van aanvullend pensioen. In 2007 is dit omgevormd tot een volwaardig aanvul12 Bouwbedrijf • oktober 2018

lend pensioenplan beheerd door het sectorale pensioenfonds Pensio B. De sociale partners van de bouw hebben er bewust voor gekozen om zelf een pensioenfonds op te richten en te beheren, eerder dan hun plan in handen te geven van een privéverzekeringsmaatschappij zoals dit voor de meeste andere pensioen-plannen het geval is. Vorig jaar ontving Pensio B een Europese award als beste pensioenfonds in België: een mooie internationale erkenning van de manier waarop de sector het aanvullend pen­sioen van zijn arbeiders aanpakt.

In het pensioenplan van de bouw wordt elk kwartaal een bepaald percentage van het brutoloon van een arbeider gestort op zijn individuele pensioenrekening. Dit percentage varieert naar gelang de anciënniteit in de sector: van 0,25 % voor de nieuwkomers tot 2,65 % voor de arbeiders met 30 of meer jaar sectorale anciënniteit. Weerverlet en het eerste jaar ziekte worden gelijkgesteld voor de opbouw van het aanvullend pensioen. Arbeiders die na de leeftijd van 60 jaar actief blijven ontvangen een bijkomende storting, die kan oplopen tot € 2 000 per jaar.

In 2017 werd ruim € 47,5 miljoen op de individuele pensioenrekeningen van de arbeiders gestort. Deze stortin-

PC 149.01 – ELEKTRICIENS In de sector van de elektriciens (PC 149.01) bestaat een vergelijkbare situatie als in de bouw (PC 124). Ook hier is er een sectoraal aanvullend pensioenstelsel voor de arbeiders (2,10 % van de bruto jaarwedde) en vallen de bedienden onder het PC 200, waar dus geen sectoraal plan bestaat.

gen worden gefinancierd uit de forfaitaire bijdragen die de werkgever aan het fonds voor bestaanszekerheid Constructiv verschuldigd is.

Het aanvullend pensioen dat een arbeider opbouwt is gelijk aan de som van de stortingen vermeerderd met het wettelijk gegarandeerd rendement. Dat bedraagt momenteel 1,75 % op jaarbasis. Bij pensionering wordt dit onder de vorm van een kapitaal of een rente aan de arbeider uitbetaald. Bij overlijden vóór pensionering ontvangen de nabestaanden een kapitaal of een rente.

Het aanvullend pensioen opgebouwd bij Pensio B betreft enkel de jaren vanaf 2007. Om hun carrière in de bouw vóór 2007 te valoriseren ontvangen de gepensioneerde

Verschillen louter gebaseerd op het onderscheid tussen arbeiders en bedienden moeten geleidelijk verdwijnen.

arbeiders die aan bepaalde voorwaarden voldoen nog een bijkomende rente van Constructiv.

Bedienden: geen sectorplan

Voor de bedienden in de bouwbedrijven bestaat er geen sectorale regeling. In een aantal ondernemingen zijn er wel pensioenplannen voor bedienden afgesloten. We hebben geen precieze cijfers over het aantal bedienden noch over de grootte van de voordelen op ondernemingsniveau. Maar wat we weten suggereert dat de harmonisering met twee zaken rekening zal moeten houden.

Eén: een grote meerderheid van de bedienden in de bouw heeft vandaag geen aanvullend pensioen via de werkgever. Twee: de bestaande ondernemingsplannen voor bedienden zijn vaak veel gunstiger dan het sectoraal plan voor de arbeiders, zeker als het gaat om de hogere bedienden.

Voor alle duidelijkheid: harmonisering betekent niet dat vanaf 2025 iedereen onder eenzelfde uniform pensioenplan moet vallen.

Verschillen blijven mogelijk, bijvoorbeeld op basis van functies of looncategorieën.

Maar een verschillende behandeling mag niet meer louter gebaseerd zijn op het onderscheid arbeider-bediende.

Sectorale harmonisering

Een eerste stap om de verschillen tussen arbeiders en bedienden in de bouw weg te wer-

ken moet het opstarten worden van een sectoraal aanvullend pensioenplan voor de bedienden in de bouwbedrijven.

Deze bedienden vallen onder PC 200. Maar ook de bedienden uit een hele reeks andere sectoren vallen onder dit paritair comité, en gezien de diversiteit van deze sectoren is het onwaarschijnlijk dat er een globaal pensioenplan komt voor alle bedienden van PC 200.

De Confederatie Bouw wil daarom werk maken van sectoraal pensioenplan louter voor de bedienden uit de bouwbedrijven. Dat is perfect mogelijk binnen PC 200. Het is in elk geval een voordeel dat de arbeidersvakbonden in de bouw voortaan ook de bedienden van de sector zullen vertegenwoordigen. Dit maakt de situatie minder complex wat de gesprekspartners betreft.

Om het kostenplaatje te kunnen beheersen, rekent de Confederatie Bouw er ook op dat in het komende interprofessioneel akkoord concrete afspraken zullen staan om een deel van de beschikbare marge voor loonsverhogingen te kunnen reserveren voor de harmonisering van de aanvullende pensioenen.

En de ondernemingen?

De ondernemingen met bestaande bediendeplannen zullen op één of andere manier buiten het sectoraal bediendenplan gelaten moeten worden. Maar ook zij zullen een harmoniseringsoefening moeten doen. Zij moeten uiteraard eerst afwachten wat op sectoraal niveau zal afgesproken worden. Dit belet niet dat zij zich al kunnen voorbereiden, onder meer door te bekijken welke relevante criteria ze zouden kunnen hanteren om verschillen te kunnen handhaven. De Confederatie Bouw wil in elk geval samen met specialisten ter zake onderzoeken welke tools we hiervoor aan de ondernemingen kunnen aanreiken.

•

oktober 2018 • Bouwbedrijf 13

VERORDENING GEGEVENSBESCHERMING

Hoe moet men de GDPR interpreteren?

U hebt het de voorbije maanden gemerkt: in heel de EU springt men sinds 25 mei voorzichtiger om met persoonsgegevens. Op die datum trad immers de fameuze GDPR in werking. Iedereen - en dus ook bouwbedrijven - moet de nieuwe privacyregels respecteren. Al is dat geen sinecure want de Europese Verordening is niet altijd even duidelijk.

B

epaalde termen en principes uit de GDPR laten ruimte voor interpretatie en vragen om toelichting. Die trachten we u in dit artikel te bieden, via antwoorden op een aantal heel concrete vragen die we recent vanuit onze lidbedrijven ontvingen. vens Wat met de persoonsgege ? ten tan lici van sol

Sollicitanten zijn (nog) niet bij u in dienst. U kunt zich dus niet beroepen op de uitvoering van een arbeidsovereenkomst. Daarom laat u sollicitanten best een GDPR-clausule ondertekenen wanneer u hun gegevens nog na het invullen van de huidige vacature wenst te bewaren (bijvoorbeeld als werf­ reserve). Deze verklaring zou er als volgt kunnen uitzien: “In het kader van mijn (spontane) sollicitatie stem ik in met de verwerking van mijn persoonsgegevens en met het bewaren ervan gedurende 1 jaar vanaf heden.

Ik ben ervan op de hoogte dat ik deze toestemming op elk moment kan intrekken door het versturen van een elektronisch bericht naar volgend e-mailadres van de firma ….”.

14 Bouwbedrijf • oktober 2018

rutering Mag uw HR-dienst bij rek gister fre stra een uittreksel uit het schrift uig get re ege vragen (het vro ? en) zed en rag ged van goed

Neen. Binnen een gewone aanwervingsprocedure kan dit niet. Eigenlijk mocht dit al niet onder de vorige privacywetgeving. Dat blijkt ook uit een negatief advies van de toenmalige Privacycommissie uit 2002. Het was gericht naar uitzendkantoren, maar was toepasbaar op alle vormen van rekrutering.

Alleen wanneer het beroep onderworpen is aan een regelgeving die een blanco of beperkt strafregister eist, is het opvragen en lezen van een uittreksel wél mogelijk. Voorbeelden zijn militair, bewakingsagent, advocaat …

Al mag de sollicitant ook in die gevallen weigeren het document voor te leggen. Het verwerken en bewaren ervan, zelfs een kopie, is door de GDPR sowieso verboden.

Hebben werkgevers die aan hun medewerkers bedrijfswagens ter beschikking stellen via een leasingmaatschappij, recht op inzage in de bij elkaar gereden verkeersboetes?

Absoluut niet. Dat is verboden op basis van artikel 10 van de GDPR. Verkeersinbreuken zijn een zaak tussen de werknemer die de overtreding heeft begaan, de verbaliserende politie en de leasingmaatschappij die eigenaar is van het voertuig en op wie de nummerplaat is ingeschreven.

Het PV moet rechtstreeks aan de werknemer overgemaakt worden. Sinds eind 2015 kan dit op elektronische wijze via Fines Management Services, een platform opgezet door federale politie en de FOD Mobiliteit.

Wie is “verwerkingsverantwoordelijke” en wie is “verwerker”?

In de eerste maanden na de inwerkingtreding van de GDPR vroegen veel mensen zich af of ze verwerkingsverantwoordelijke dan wel verwerker waren. Een verwerkingsverantwoordelijke bepaalt hoe en waarom de persoonsgegevens worden verwerkt. Een verwerker daarentegen handelt uitsluitend in opdracht en ten gunste van die verwerkingsverantwoordelijke.

De vraag is relevant omdat er tussen deze partijen een ondertekende verwerkingsovereenkomst moet bestaan. Doorgaans wordt verwacht dat de verwerker het initiatief neemt om deze op te stellen. Gebeurt dat niet, dan heeft de verwerkingsverantwoordelijke er alle belang bij om zelf de nodige stappen te zetten.

Hier volgt een aantal concrete situa­ ties die aan bod kwamen in de vragen die we kregen.

SAMENWERKING MET EEN BOEKHOUD- OF ACCOUNTANTS­KANTOOR

Hier is het bouwbedrijf duidelijk de verwerkingsverantwoordelijke. Of de boekhouder/accountant een verwerker is, zal afhankelijk zijn van de taken die hij precies uitvoert.

Blijven deze beperkt tot de typisch boekhoudkundige activiteiten zoals het controleren van de jaarrekening, dan zal de boekhouder zelf ook verwerkingsverantwoordelijke zijn. Bij het uitvoeren van deze diensten zal de boekhouder immers zelf de leiding nemen en op onafhankelijke wijze bepalen op welke wijze hij de gegevens verwerkt.

Maar wanneer de boekhouder ook andere diensten levert, bijvoorbeeld bijstand bij de loonverwerking of een andere administratieve dienstverlening, dan gebeurt dit wel op instructie van het bouwbedrijf als klant. De boekhouder zal dan een verwerker zijn.

HET INSCHAKELEN VAN EEN AL DAN NIET ERKEND SOCIAAL SECRETARIAAT

Idem. Het bouwbedrijf is de verwerkingsverantwoordelijke. Het sociaal secretariaat verwerkt de persoonsgegevens van de werknemers met het oog op het voeren van de loonadministratie, in opdracht van de aannemer.

DE AANNEMER DOET EEN BEROEP OP EEN (BOUW) UITZENDKANTOOR

Dit is een moeilijke. In de relatie tussen het interimkantoor en de uitzendkracht bepaalt het uitzendkantoor duidelijk het doel en de middelen van de verwerking. Wat dit betreft, moet het kantoor dus als verwerkingsverantwoordelijke beschouwd worden.

Maar in de verhouding tussen het uitzendkantoor en de klant-aannemer is het eerder de bouwfirma die de rol van verwerkingsverantwoordelijke speelt. De aannemer moet dus als dusdanig beschouwd worden, in tegenstelling tot wat veel uitzendkantoren beweren.

WELKE FUNCTIE VERVULT EEN INTERBEDRIJFSGENEESKUNDIGE OF EXTERNE PREVENTIEDIENST?

In de context van de GDPR zijn zij verwerkingsverantwoordelijken.

Deze diensten verwerken de gegevens immers niet louter op instructie van de werkgever. Ze bepalen zelf hoe ze dit binnen hun wettelijke kader doen.

Merk overigens op dat de medische dossiers en andere gegevens die zij verwerken, vaak strikt vertrouwelijk zijn.

DE RELATIE AANBESTEDENDE OVERHEID - AANNEMER

In de voorbije weken werd ons enkele keren gesignaleerd dat bij overheidsopdrachten de aanbestedende overheid van de uitvoerende aannemer eiste dat hij een contract als verwerker zou ondertekenen.

Dat is merkwaardig en naar onze mening volkomen onterecht. Het is immers de bouwonderneming die persoonsgegevens gaat verwerken voor haar eigen doelstellingen en activiteiten, zoals het oprichten van gebouwen of de aanleg van wegen.

Het grote misverstand bij een aantal opdrachtgevers schuilt wellicht in de wat ongelukkige vertaling van de GDPRregels. In het Frans wordt een “verwerker” immers “sous-traitant” genoemd.

DE RELATIE AANNEMER - ONDERAANNEMER

Deze Franse vertaling is wellicht ook de reden waarom nogal wat algemene aannemers hun onderaannemers voor de GDPR eveneens als “soustraitant” of “verwerker” beginnen te beschouwen.

Zij slaan de bal mis. De onderaannemer zoals we hem al zo lang kennen in de bouwsector is niet de sous-traitant waarvan sprake in de GDPR. Zo heet een verwerker in de Engelse versie van deze verordening “processor”, wat geen enkele relatie heeft met “subcontractor”, het Engelse woord voor onderaannemer. De ene onderaannemer is duidelijk de andere niet …

•

INFO: Nog vragen? Stel ze aan marc.dewilde@confederatiebouw.be

oktober 2018 • Bouwbedrijf 15

PUBLIREPORTAGE

Eenvoud in uw verzekeringen?

Build-Safe is er voor u!

Korting

-10%

*

“De bouw”… die is volop in beweging, en dat voelt u alle dagen. De sector groeit, de orderboekjes staan vol. Goed nieuws! Maar er zijn ook andere zaken om mee rekening te houden: nieuwe bouwtechnieken, de digitalisering, veranderende wetgeving, heel wat administratie, … Genoeg in elk geval om u niet nog eens met uw verzekeringen bezig te houden.

Daarom ontwikkelde Federale Verzekering Build-Safe, het verzekeringspakket op maat van bouwbedrijven tot 5 werknemers. Zo hebt u uw handen vrij om in alle gerustheid te bouwen aan uw bedrijf en aan het huis van uw klant!

Wat is Build-Safe?

Wat zijn de voordelen voor u?

Met Build-Safe kiest u zelf à la carte uw verzekeringen die u in uw Build-Safe-pakket wil opnemen. Op deze manier geniet u van een bescherming op maat van uw bedrijf. Bovenop onze concurrentiële premies, geniet u zo van een bijkomende pakketkorting van 10%*!

Met Build-Safe geniet u dus niet enkel van een verlaagd tarief van -10%, maar krijgt u ook een flexibel verzekeringspakket. U kiest enkel die verzekeringen die samen uw bedrijf optimaal verzekeren. U breidt uit of legt zich toe op een andere activiteit? Dan kunt u uw Build-Safe eenvoudig laten aanpassen… en dit zonder uw korting te verliezen!

Uit welke verzekeringen kunt u kiezen?

Onze verzekering B.A. Bouwwerken en/of de verzekering Arbeidsongevallen vormen de hoeksteen van het pakket, één van deze verzekering moet onderschreven worden.

Verder kunt u kiezen uit B.A. Motorrijtuigen, Machinebreuk, Construct-10 – Abonnementspolis, de verzekering Alle Bouwplaats Risico’s – Abonnementspolis, de brandverzekering Multirisk Handel/KMO of Woning, Ongevallenverzekering 24u/24.

In totaal moet u aan minstens 3 verschillende verzekeringen komen om te kunnen genieten van het Build-Safe voordeel.

Daar bovenop zorgen wij voor administratieve eenvoud. U krijgt de nodige tools in handen om het overzicht op uw verzekeringen te bewaren, schadegevallen op te volgen, … en dit zowel met de Build-Safe verzekeringsmap als met het online Build-Safe dossier op My FEDERALE. En u kunt te allen tijde beroep doen op 1 centraal aanspreekpunt, onze regionale verzekeringsadviseur die u ter plaatse bijstaat en advies verleent. U kunt bijkomend altijd terecht bij ons Info Center.

Wij kennen ook de risico’s die u – als bouwondernemer – loopt. U kunt dus gerust rekenen op de meer dan 100 jaar ervaring van Federale Verzekering in het verzekeren van bouwrisico’s.

En last but not least kunt u meegenieten van onze restorno’s**. Want wij zijn een coöperatieve en onderlinge verzekeraar, en hebben dus geen externe aandeelhouders. Onze klanten delen dus mee in onze winst! Afgelopen jaar verdeelden wij zo bijna € 13 miljoen onder onze klanten.

Surf naar Redactie: Federale Verzekering

www.build-safe.be

*Actievoorwaarden op www.build-safe.be **De restorno’s evolueren in de tijd afhankelijk van de resultaten en de toekomstvooruitzichten van de verzekeringsmaatschappij, van haar rendabiliteit, van de economische conjunctuur en van de toestand van de financiële markten ten opzichte van de verbintenissen van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering, zoals omschreven op www.federale.be. De toekenning van restorno’s in de toekomst is niet gewaarborgd. De restorno’s variëren per categorie en per type producten. De regels met betrekking tot hun toekenning worden bepaald in de statuten van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering. De statuten kunnen geraadpleegd worden op www.federale.be.

DOSSIER

lokale verkiezingen

Werk aan de winkel voor de gemeenten Binnenkort zijn er gemeenteraadsverkiezingen, en onze gewestconfederaties hebben hun memorandums aan de lokale politiek overhandigd. Ze analyseren de talrijke uitdagingen: bevolkingstoename, verdichting, stads- en dorpskernvernieuwing, mobiliteit, betonstop … Maar ze bewijzen ook dat de bouw hiervoor oplossingen heeft – tenminste als men de moed heeft om daarvoor het nodige geld vrij te maken. En daar wringt het schoentje. Alle lokale besturen samen investeren steeds minder in verhouding tot ons bruto binnenlands product, zo blijkt uit een studie van Belfius. Hoog tijd om dat recht te trekken, anders zal het lokale niveau niet klaar zijn voor de toekomst.

oktober 2018 • Bouwbedrijf 17

STUDIE DOOR BELFIUS

Investeringspiek gemeenten Voor de bouwsector zijn de gemeenten erg belangrijk. Lokale besturen zijn goed voor ongeveer een derde van de totale overheidsinvesteringen in ons land.

Maar in de voorbije jaren zijn hun investeringen niet meegegroeid met onze economie, integendeel zelfs.

VOORNAAMSTE CONCLUSIES

· Het aandeel van de

investeringen door lokale besturen is de afgelopen jaren gedaald in verhouding tot het bbp.

· De traditionele

investeringspiek in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen is er nu minder uitgesproken.

· In de voorbije jaren lag de

realisatiegraad – de voorziene investeringen die effectief vastgelegd worden – ruwweg tussen de 50 en de 60 %.

18 Bouwbedrijf • oktober 2018

H

oe is het gesteld met de gemeentelijke financiën? Als we dit schrijven, dateren de recentste complete nationale rekeningen van 2016. Abstract bekeken ging het toen goed met hun financiën: allemaal samen boekten ze een positief saldo van € 683 miljoen. Bovendien namen hun schulden af. Deze vertegenwoordigden in 2016 slechts 5,13 % van de totale overheidsschuld. De gemeenten leverden dus een positieve bijdrage aan de financiële toestand van het land.

Deze cijfers komen de studie die Belfius ieder jaar maakt van de gemeenten. Belfius stelt vast dat de rode draad doorheen de afgelopen zes jaar het begrotingsevenwicht was. Het positieve saldo van de gemeenten heeft veel te

maken met de regels die de gewestelijke voogdijoverheden opleggen. Vlaanderen heeft de Beleids- en Beheerscyclus (BBC, zie kadertekst). Deze beoogt expliciet een meer­jarige stabiliteit.

Ook Wallonië oefent toezicht uit op de lokale besturen en voerde daarnaast de balise d’emprunt in, een leenrichtlijn die verhindert dat gemeenten te veel nieuwe schulden maken. Het Brusselse Gewest zorgde voor een bijkomende financiering met de hervorming van het gemeentefonds.

Minder rooskleurig

Ondanks de ogenschijnlijk goede cijfers, wachten de gemeenten toch grote uitdagingen volgens Belfius: • de hervorming van de pensioenen

blijft uit dit jaar van het statutaire personeel, die gepaard gaat met bijkomende kosten voor de gemeenten; • de gevolgen van de federale taxshift, die de opbrengst van de gemeente-

2012 investeerden de lokale besturen samen nog € 4 miljard, ongeveer 1 % van het bruto binnenlands product. In 2016 was dat gedaald tot € 3,1 miljard ofwel 0,7 % van het bbp.

EUROPESE BEPERKINGEN Zoals opgemerkt in de tekst, staan de gemeentelijk uitgaven onder toezicht van de Gewesten.

Dat heeft onder meer te maken met de hoge overheidsschuld in ons land. In april schatte de Nationale Bank dat deze vorig jaar 103,1 % van het bruto binnenlands pro­ duct bedroeg. Een verbetering ten opzichte van 2016, toen alle overhe­ den samen een schuld van 105,9 % van het bbp hadden. Maar toch is dit veel meer dan de 60 % die de EU eigenlijk van de lidstaten eist.

Na de financieel-economische crisis van 2008 heeft een EU een Europees Stabiliteitspact goedge­ keurd. De Europese Commissie legt een aantal maatregelen op die de Belgische overheidstekorten en de schulden moeten terugdringen.

Ons land beslist zelf welke bestuurs­ niveaus inspanningen moeten leve­ ren, maar in de praktijk zien we dat de gemeenten een beperkte ruimte voor investeringen hebben..

lijke aanvullende belasting zal doen teruglopen over de periode 20162021; • de demografische evolutie. Enerzijds vergrijst de bevolking verder, anderzijds wordt een bevolkingstoename verwacht in de grote steden, vooral in Brussel; • en ten slotte de gemeentelijke investeringen.

Dit laatste is van groot belang voor de bouwsector. De lokale besturen investeren voornamelijk in wegen, stedenbouw, wonen, onderwijs, sport, cultuur en algemeen bestuur. Ze zijn daarmee goed voor 30 % of meer van alle overheidsinvesteringen in ons land.

Maar hun aandeel staat onder druk. In

Merk op dat de lokale besturen meer omvatten dan de steden en gemeenten alleen. In de studie van Belfius worden ook andere entiteiten meegerekend zoals de OCMW’s, de provincies en de politiezones. Maar het zijn de gemeenten die de doorslag geven. Zowel in Vlaanderen als in Wallonië zijn ze goed voor ongeveer 80 % van de investeringen.

Het hoge investeringsbedrag in 2012 is verklaarbaar. In dat jaar hadden de vorige gemeenteraadsverkiezingen plaats, en traditioneel stijgen de gemeentelijke investeringen in de aanloop naar verkiezingen. Daarna vindt een daling plaats. Normaal gezien begint ongeveer halfweg de bestuursperiode weer een nieuwe stijging en een nieuwe cyclus. Maar daarvan viel in 2016 niets

te bespeuren. Er was zelfs sprake van een verdere daling.

De globaal bekeken goede financiële toestand van de gemeenten heeft dus een keerzijde: hij is deels het gevolg van de terugval van de lokale investeringen.

Deze terugval versterkt nog het gebrek aan overheidsinvesteringen dat ons land al meer dan twintig jaar kenmerkt. In de EU besteden de lidstaten jaarlijks gemiddeld 3,5 % van hun bbp aan dergelijke investeringen. België blijft al jaren hangen tussen de 2,1 en de 2,3 %, en dat is mee het gevolg van het beleid in de gemeenten.

De Confederatie heeft al vaak benadrukt dat onze zwakke investeringen gevaren inhouden. Belfius sluit zich daarbij aan. De studie stelt de vraag of ››› oktober 2018 • Bouwbedrijf 19

STUDIE DOOR BELFIUS ››› de lokale infrastructuur wel onderhou-

den en gemoderniseerd zal worden. Het risico ontstaat dat de aantrekkingskracht van ons land vermindert, wat al op de korte termijn economische gevolgen kan hebben.

Vlaanderen 2017

In 2016 verhoogden de Belgische gemeenten hun investeringen dus niet.

Maar hoe zat het in Vlaanderen in de daaropvolgende jaren?

De strenge financiële normen maken de Vlaamse lokale besturen voorzichtig. In hun budgetten voor 2017 trokken ze samen € 3,653 miljard uit voor investeringen (investeringen in financiële vaste activa niet meegeteld). Dat is 3,7 % meer dan in 2016, maar de stijging is lager dan normaal verwacht mag worden vóór een verkiezingsjaar. De uitzonderingen zijn de gemeenten en de provincies, die hun investeringsbudgetten respectievelijk met 6,5 % en met 3,4 % verhoogden in 2017.

Bij deze cijfers moet men twee opmerkingen maken. Ten eerste ligt het totale geraamde investeringsvolume ongetwijfeld iets hoger. De bovenstaande cijfers houden geen rekening met intercommunales, autonome gemeentebedrijven en dergelijke.

Ten tweede gaat het hier over ramingen op basis van begrotingen, niet over de vastleggingen (de bedragen die effectief aan een investering toegekend werden). Als we op het recente verleden mogen afgaan, bedragen deze laatste tussen 50 en 60 % van de ramingen. De gemeenten investeren dus minder dan wat er in hun begrotingen staat.

Wallonië en Brussel 2017

In Wallonië hebben de lokale besturen in hun begrotingen 2017 voor € 1,960 miljard aan investeringen opgenomen. Hier is geen sprake van een stijging ten opzichte van 2016. Integendeel, dit is 6,3 % minder. Bij de Waalse gemeenten is er een daling van 5,5 %, bij de provincies van 13,3 %.

In het algemeen kan men zeggen dat de daling vooral de investeringen in wegen treft. Deze dalen met 15 %.

Zij vormen het grootste aandeel van de Waalse lokale investeringen.

Bij deze daling in 2017 moeten we wel aanstippen dat de Waalse lokale besturen de investeringen in hun begroting flink opgetrokken hadden in 2015 en 2016, respectievelijk met 9,5 % en 25 %. Wie zien in Wallonië trouwens hetzelfde fenomeen als in Vlaanderen: de vastleggingen bedragen slechts rond

DE VLAAMSE BELEIDS- EN BEHEERSCYCLUS De Vlaamse overheid verplicht de gemeenten tegenwoordig om hun beleid en hun uitgaven grondig te plannen. Daarvoor is een geheel van instrumenten opgezet, dat bekend staat als de beleids- en beheerscyclus (BBC). De gemeenten moeten hun beleid plannen, daarvan een financi­ ële vertaling maken in een budget en de uitgaven onder controle houden en registeren in de boekhouding.

De BBC eist een aantal rappor­ ten van de gemeenten. Daarbij het

20 Bouwbedrijf • oktober 2018

meerjarenplan, de aanpassing van het meerjarenplan, het budget, de budgetwijziging en de jaarrekening.

Het meerjarenplan wordt opgemaakt voor een periode van zes jaar, waarvan het laatste jaar valt in de volgende legislatuur.

In Wallonië en Brussel bestaat een dergelijk BBC niet. Deze Gewesten hanteren de Nieuwe Gemeenteboek­ houding (Nouvelle comptabilité com­ munale) die in 1995 geïntroduceerd werd.

Globaal bekeken is de financiële toestand van de gemeenten goed.

Maar dat is deels het gevolg van de lagere lokale investeringen. de 50 % van de bedragen in de begroting.

In het Brussel gewest worden de investeringen in 2017 geraamd op € 764 miljoen. Dat is 6,4 % meer dan in 2016.

De stijging is vrijwel uitsluitend te wijten aan de inspanningen van de Brusselse gemeenten, die hun budget voor investeringen optrokken met 10 %.

Vlaanderen 2018

Belfius maakt in zijn studie ook een schatting van de investeringen in 2018.

De Vlaamse gemeenten ramen daarvoor een budget van meer dan € 3 miljard, € 510 per inwoner. Dat is een verhoging met 6,5 %, net zoals in 2017. Maar het is geen piek zoals in de vorige bestuursperiodes.

Het lijkt erop dat de Vlaamse lokale besturen het investeringsniveau van 2013 weer bereiken (zonder indexering). Voor die conclusie gaat Belfius uit van de schatting dat ze 56 % van hun projecten ook realiseren. Enige voorzichtigheid bij de interpretatie van deze cijfers is vanzelfsprekend geboden: deze schattingen dateren al van juni van dit jaar.

Wallonië en Brussel 2018

Ook in Wallonië zou er dit jaar weer sprake zijn van een groei van de lokale investeringen, geschat op 5 % door Belfius. Maar daarmee liggen de geraamde investeringen in 2018 nog altijd 15 % lager dan het niveau van 2012, het jaar vóór de vorige gemeenteraadsverkiezingen.

Begin juli keurde de Waalse regering de circulaires goed die bestemd zijn voor de lokale besturen en over de begroting 2019 gaan. Daarin worden investeringen aangemoedigd. De balises d’emprunt zijn minder strikt geworden en gaan van € 180 naar 200 per inwoner en per jaar in gemeenten met gezonde financiën. Over de gehele bestuursperiode 2019-2024 kan een Waalse gemeente van 30 000 inwoners dus € 3,6 miljoen meer lenen.

Leningen die gemeenten doen voor projecten met cofinanciering door het Gewestelijke Fonds voor Gemeentelijke Investeringen worden bovendien niet meer meegeteld in de balises. Dat zou de Waalse gemeenten moeten toestaan om bijkomend € 43 miljoen te lenen in 2019.

Brussel ten slotte is een buitenbeentje. In de afgelopen jaren was het effect van de verkiezingscyclus op de investeringen daar veel minder duidelijk. Er was eerder sprake van aanhoudende groei, die te maken heeft met de bevolkingstoename. De Brusselse lokale besturen moesten dus, met de steun van het Gewest, afrekenen met een dringende nood aan openbare voorzieningen, vooral scholen. Naast onderwijs bevat de top 3 van de investeringsdomeinen

ook de openbare netheid en het algemene bestuur.

In Brussel hebben de lokale besturen € 624 miljoen aan investeringen in hun begrotingen voor 2018 gezet. Maar ook hier ligt de daadwerkelijke realisatiegraad veel lager. Volgens de schatting van Belfius zal het reële investeringsvolume uitkomen op € 360 miljoen. Vergeleken met 2012 komt dit neer op een jaarlijkse groei van 4,7 %.

Kloof

Hoe komt het dat de realisatiegraad van investeringen in de periode 20142016 slechts tussen 50% en 60% lag?

De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten probeerde dat te achterhalen met een bevraging van de gemeenten en de OCMW’s in het voorjaar van 2016.

De belangrijkste oorzaken zijn politiek, of hebben te maken met de uitvoering van een investering. Het bestuur wil aantonen dat het plannen heeft en die ook wil uitvoeren (politiek), maar de eigen diensten kunnen de plannen niet volgen, de procedures namen meer tijd in beslag dan verwacht of de andere spelers in het project lieten op zich wachten (uitvoering).

Die andere spelers in kwestie zijn

onder meer De Lijn, de Administratie Wegen en Verkeer, Aquafin, de NMBS of andere gemeenten als het gaat om intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. De procedures die aanslepen hebben voornamelijk te maken met het bekomen van subsidies en vergunningen en met onteigeningen.

Een kloof tussen projectie en daadwerkelijke realisering is nooit helemaal te vermijden. Maar het is in het belang van de gemeenten dat deze kloof niet te groot is, niet het minst omdat het risico groter wordt dat de beleidsmensen verkeerde beslissingen nemen omdat ze een verkeerde inschatting maken van de verwachte financiële toestand.

De bevraging dateert al van 2016. De meest recente cijfers, voor het jaar 2017, suggereren dat de uitvoeringsgraad stelselmatig gestegen is tussen 2014 en 2017. Voor de gemeenten bedroeg hij in 2014 nog 47 %, in 2017 was dat 59 % geworden. Er is dus sprake van een leereffect.

Ook in Wallonië is men zich bewust van het probleem. Sinds 2014 geven de voogdijoverheden aan de lokale besturen de opdracht om in hun begrotingen alleen investeringskredieten op te nemen als de waarschijnlijkheid hoog is dat ze ook gerealiseerd zullen worden.

•

oktober 2018 • Bouwbedrijf 21

HET MEMORANDUM VAN DE VCB

10

cruciale vragen voor de gemeentelijke mandatarissen

De Vlaamse gemeenten mogen geen tijd meer verliezen. Ze worden met een aantal uitdagingen geconfronteerd, die dringend op een antwoord wachten. Een concreet antwoord, met investeringen. Dat is de boodschap van de Vlaamse Confederatie Bouw aan de lokale besturen.

E

r is de verwachte toename van de bevolking. Er is de ruimtelijke ordening van de toekomst, die grotere verdichting moet combineren met een verbetering van de mobiliteit en de verkeersveiligheid.

Tegen 2027 moet de kwaliteit van het oppervlaktewater voldoen aan de Europese richtlijn Water en moet een zuiveringsgraad van 100 % bereikt worden. De burgemeestersconvenanten vragen een vermindering van de CO2-uitstoot, met minstens 20 % tegen 2020 en 40 % tegen 2030.

Voor dit alles zullen de investeringen omhoog moeten, en moet een

22 Bouwbedrijf • oktober 2018

aantrekkelijk investeringsklimaat gecreëerd worden voor private investeerders.

Bevolkingsgroei

Volgens de prognoses zullen er in 2030 ongeveer 347 000 mensen meer wonen in Vlaanderen dan in 2015. Dat is een toename met 5 % en komt overeen met 220 000 gezinnen. Die zullen allemaal een betaalbare woning nodig hebben. Deze mensen zullen ook een baan moeten vinden, wat bedrijventerreinen noodzakelijk maakt. De bevolkingsgroei gaat gepaard met een groei van de behoefte aan mobiliteit, wat

bijkomende transportinfrastructuur vereist.

Het bestuur dat in 2018 aantreedt, zal hier onmiddellijk actie moeten ondernemen en meer bepaald moeten zorgen voor een betaalbare woning voor iedereen.

Investeringen

Zoals aangestipt in de studie van Belfius (zie blz. 18) zijn de gemeentelijke investeringen relatief ten opzichte van het bbp met ongeveer 30 % gedaald in de huidige bestuursperiode.

Van een investeringspiek in de aanloop naar verkiezingen was amper sprake.

Zonder een forse verhoging van hun investeringsbudget kunnen de gemeenten de uitdagingen niet adequaat aanpakken. Dit impliceert een verhoging van de reguliere middelen, maar ook een benutting van het potentieel van alternatieve financiering. Volgens de VCB moeten de gemeenten van bij de start van bestuursperiode een meerjarenplan voor hun investeringen opmaken, en onderzoeken wat ze het beste met reguliere middelen en met publiek-private samenwerkingsverbanden kunnen financieren.

Stads- en dorpskernvernieuwing

Goedgekeurde projecten van stadsen dorpskernvernieuwing moeten verdergezet worden; nieuwe projecten moeten zo snel mogelijk volgen. PPS mogen niet over het hoofd gezien worden. De VCB heeft een leidraad uitwerkt die op dat gebied de essentiële punten bevat. Een goede projectdefinitie is vanzelfsprekend het startpunt, maar het project moet ook politiek en maatschappelijk gedragen zijn. Goede afspraken zijn noodzakelijk over de aanpak van discussies en conflicten, en het selectieproces moet transparant zijn, met betrouwbare communica- ›››

TIEN CONCRETE VRAGEN De Vlaamse Confederatie Bouw heeft haar memorandum vertaalt in tien concrete vragen, gericht aan de toekomstige gemeenteraden.

1 2

Welke initiatieven zal u nemen om de voorspelde extra inwoners op te vangen?

3

Welke stads- en dorpskernvernieuwingsprojecten gaat u voortzetten en welke nieuwe projecten zal u de komende legislatuur willen opzetten?

4 5

Hoe gaat u de verdichting van de reeds bebouwde gebieden realiseren?

6

In welke mate bent u bereid meer soepelheid te creëren op het vlak van bouwvoorschriften, voor verkavelingen, voor de herontwikkeling van oude en de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen?

7

Hoe gaat u ervoor zorgen dat de waterkwaliteit in uw gemeente tegen 2027 in overeenstemming zal zijn met de Europese richtlijn Water?

8

Op welke manier denkt u de doelstelling waartoe u zich in uw burgemeestersconvenant hebt geëngageerd, effectief te kunnen bereiken?

9 10

Welke zijn uw investeringsprioriteiten voor de komende legislatuur? Welke zal u met reguliere middelen realiseren en waarvoor denkt u een beroep te doen op PPS?

In welke mate gaat u ruimte creëren voor nieuwe woongebieden en bedrijventerreinen om tijdens de volgende legislatuur nog extra ruimte voor wonen en werken mogelijk te maken?

Hoe gaat u de mobiliteitsproblemen in uw gemeente aanpakken?

Hoe gaat u in uw aanbestedingsbeleid oneerlijke concurrentie vermijden?

oktober 2018 • Bouwbedrijf 23

HET MEMORANDUM VAN DE VCB

››› tie over zaken als de planning van de aanbestedingen en de timing van het project.

De VCB adviseert een getrapte aanbestedingsprocedure die leidt tot een beperkt aantal kandidaten die een visie ontwikkelen. Halen ze de opdracht niet binnen, dan krijgen ze een billijke vergoeding. Te hoge studiekosten en onnodig strenge selectiecriteria moeten vermeden worden. De risico’s moeten zoveel mogelijk uitgeschakeld en daarna evenwicht verdeeld worden.

Verdere verdichting

Het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen wil dat het bijkomende ruimtebeslag tegen 2025 gedaald is tot drie hectare per dag. In 2015-2016 was dat nog vijf hectare. De gemeenten zullen in dit proces een sleutelrol vervullen, want de bebouwde zones zullen verdicht moeten worden.

Dit vereist dat ze snel een antwoord geven op een aantal vragen. Waar extra bouwlagen mogelijk maken? Welke voorwaarden voor het opsplitsen van woningen? Waar welke type woning toestaan? Hoe wonen, werken, winkelen en recreatie verweven? Welke woonkernen verder ontwikkelen?

De VCB wijst er in haar memoran24 Bouwbedrijf • oktober 2018

dum op dat men wonen en werken niet altijd kan combineren. Bijkomende bedrijventerreinen blijven nodig. Het memorandum stipt ook aan dat men woonuitbreidingsgebieden zal moeten aansnijden als de kernen verdichten.

Welke gebieden aansnijden, en waar komen de bedrijventerreinen?

Maatwerk voor bouwprojecten

Elke verplichting die niet beantwoordt aan de behoeften van de markt, maakt wonen en nieuwbouw onnodig duur: Voorbeelden zijn het aantal garages per woongelegenheid, het aandeel flats met drie slaapkamers in een flatgebouw of nog: de oppervlakte van de tuinen. De VCB vindt ook dat gemeenten moeten durven (laten) slopen. Ze hoeven niet halsstarrig vast te houden aan rijwoningen wanneer een flatgebouw een meer leefbare woonomgeving mogelijk maakt. De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening creëert nu een aantal mogelijkheden, onder meer wat betreft de wijziging van verouderde inrichtings- en verkavelingsvoorschriften.

Het is fout om bij de herontwikkeling van industrieterreinen alleen uit te gaan van een economische invulling.

Op maat van de buurt kan men ook

Elke verplichting die niet beantwoordt aan de behoeften van de markt, maakt wonen en nieuwbouw onnodig duur. de voorkeur geven aan woningen, winkels, kantoren, recreatie of combinaties van deze functies.

Vergunningsbeleid

Het memorandum van de VCB vraagt respect voor de termijnen die vanaf 2018 bij de omgevingsvergunning horen. De procedures moeten transparant zijn, met realistische termijnen in het voortraject. De gemeentelijke diensten moeten duidelijke en gedragen adviezen afleveren. Ook de positie van het gemeentebestuur moet zekerheid scheppen voor initiatiefnemers. Onduidelijkheden verhogen de studiekosten en dus ook de uiteindelijke bouwkosten.

Cruciaal: rioleringen

Tegen 2027 moet Vlaanderen de doelstellingen van de Europese

richtlijn Water behalen. Het water in Vlaanderen moet dan van goede kwaliteit zijn. De zuiveringsgraad zal dus overal 100 % moeten bedragen.

De Vlaamse gemeenten halen op dit moment gemiddeld slechts 83 %.

De volgende bestuursperiode zal bepalen of de Europese deadline gehaald wordt. Er zal door de gemeenten of vanuit de intercommunales voluit geïnvesteerd moeten worden in onderhoud en in nieuwe rioleringen.

Daarbij moet de saneringsbijdrage maximaal benut worden.

De VCB vraagt daarnaast dat de gemeenten de problematiek van het afvalwater en het hemelwater samen bekijken. Om overstromingen te vermijden zijn hemelwaterplannen nodig, waarna de prioriteiten gekozen kunnen worden.

De zuiveringsgraad in de Vlaamse gemeenten bedraagt nu gemiddeld slechts 83 %. Tegen 2027 moet dat naar 100 % gaan.

De burgemeestersconvenants

In de eerste burgemeestersconvenants verbonden de gemeenten er zich toe de CO2-uitstoot tegen 2020 met minstens 20 % te reduceren. Het eerstvolgende gemeentebestuur zal deze doelstelling moeten waarmaken. In de praktijk zal het niet meer dan drie jaar hebben om te komen tot concrete acties en investeringen.

De recentste burgemeestersconvenants beogen tegen 2030 een vermindering van de CO2-uitstoot met 40 %. Daarnaast beogen ze een geïntegreerde aanpak om de gevolgen van de klimaatverandering te milderen. De komende besturen zullen ook daarvan al werk moeten maken.

Een belangrijk werkpunt is de CO2-reductie door de eigen gebouwen. Daarop hebben besturen zelf vat.

ESCO’s (Energy Services Companies) kunnen energiebesparende ingrepen co-financieren. De VCB werkt ook aan een leidraad voor dit instrument.

Slimme mobiliteit

Met de stijging van de bevolking en de verdichting neemt ook de mobiliteit toe. Maar als de gemeenten niet oppassen wordt mobiliteit stilstand. De VCB stelt in haar memorandum een aantal

maatregelen voor. Maar fundamenteel zijn vanzelfsprekend de investeringen.

Het gemeentelijke wegennet veroudert in sneltempo. Ook belangrijk: aannemers moeten hun bouwplaatsen vlot kunnen bereiken.

Eerlijke concurrentie

De gemeenten kunnen meewerken aan de strijd tegen sociale dumping.

De leidraad van Vlaams Samenwerkingsforum voor Overheidsopdrachten is daarvoor een goed instrument.

Werkzoekenden of leefloners die niet klaar zijn voor het gewone arbeidscircuit kunnen tegenwoordig enkele uren per week klussen uitvoeren. De VCB wil niet dat dergelijke Wijkwerkers reguliere banen in de bouw doen verdwijnen. De gemeenten moeten de activiteiten voor Wijkwerkers dan ook strikt beperken, conform de aanbevelingen van het paritair opleidingsfonds voor de bouw Constructiv.

Tenslotte moeten gemeenten erop letten dat zijzelf of hun intercommunales de private bedrijven geen oneerlijke concurrentie aandoen. Gemeenten nemen beter geen taken op zich die evengoed door private bedrijven kunnen worden uitgevoerd.

•

oktober 2018 • Bouwbedrijf 25

WAALSE CONFEDERATIE BOUW

“Bouw en lokaal bestuur, samen verantwoordelijk voor de toekomst” Ook de Waalse Confederatie Bouw (CCW) heeft een memorandum opgesteld voor de gemeenten. Op een aantal punten is het gelijklopend aan het memorandum van de VCB, maar het heeft ook eigen accenten. Een samenvatting

D

e CCW benadrukt dat de lokale besturen en de bouwsector een gezamenlijke verantwoordelijkheid dragen voor de toekomst.

Samenwerking is dus essentieel, zeker nu de samenleving een transitie doormaakt op talrijke vlakken zoals energie, digitalisering, demografie en economie. Om van deze transitie een kans te maken, moeten de gemeenten volgens de CCW overschakelen op smart gouvernance voor de meeste van hun bevoegdheden.

Investeringen

Ook de CCW wil dat de lokale besturen hun investeringen optrekken, na dertig jaar van onderinvestering. Maar er is meer nodig, onder meer: • een inventaris van de publieke infrastructuur en gebouwen, met daarin hun toestand en een onderhoudsplan

26 Bouwbedrijf • oktober 2018

op de korte, middellange en lange termijn; • een transparante planning van investeringen, zodat kmo’s daarop kunnen inspelen; • een herziening van ESR 2010.

Gemeenten moeten deze boekhoudkundige regels nu respecteren, maar deze houden er te weinig rekening mee dat investeringen productief kunnen zijn. De terugkeer naar het begrotingsevenwicht moet langer in de tijd gespreid worden; • gebruik maken van alternatieve financiering.

Overheidsopdrachten

De lokale besturen moeten de toegang van kmo’s en lokale ondernemingen tot hun opdrachten stimuleren. Dat vraagt onder meer dat niet alleen de prijs

maar ook andere criteria gehanteerd worden, zoals duurzaamheid, milieuimpact en de strijd tegen sociale dumping. Wat dat laatste betreft moeten de lokale besturen de instrumenten ontwikkeld door de Waalse overheid strikt hanteren. Ook de modelbestekken voor gebouwen en wegen moeten gebruikt worden. Ze verminderen de administratieve lasten en ondersteunen de kwaliteit.

De termijnen moeten gerespecteerd worden voor zaken als vergunningen en betalingen. Bij vergunningen moet het algemeen belang voorop staan. En ten slotte moet de digitalisering van procedures verdergezet worden, mét begeleiding voor kmo’s en micro-ondernemingen.

Smart governance

Digitalisering is ook een punt in de smart governance die de CCW vraagt.

Er valt nog werk te verrichten op verschillende vlakken, bijvoorbeeld de informatie over kabels en leidingen. Een verder doorgedreven digitalisering kan eventueel gestimuleerd worden door

CONCLUSIE: MAAK VAN DE WAALSE STEDEN SMART CITIES

samenwerking tussen gemeenten. Het is hoe dan ook tijd voor meer bijdetijdse attitudes. Sommige gemeenten sturen nog altijd aangetekende brieven wanneer een e-mail volstaat …

Demografie en ruimtelijke ordening

In Wallonië komen er tegen 2040 ongeveer 200 000 gezinnen bij. Maar tegelijk wil de overheid de uitbreiding van de bebouwde oppervlakte tegen gaan. Vanaf 2025 zou er zelfs geen bebouwde oppervlakte meer mogen bijkomen. Volgens de CCW kan dit alleen als de nodige maatregelen getroffen worden. Daarbij meer openheid voor grote vastgoedprojecten, verdichting, de strijd tegen het NIMBY-fenomeen en ondersteuning voor stedenbouwkundige ingrepen. Maar de CCW vraagt ook soepelere stedenbouwkundige regels en een versnelling van de stads- en dorpskernvernieuwing.

Een nieuwe aanpak van de ruimtelijke ordening zal nauw overleg vragen tussen de lokale besturen en vastgoedontwikkelaars en -investeerders. Stedenbouwkundige lasten moeten transparant zijn en mogen investeringen of de betaalbaarheid van woningen niet negatief beïnvloeden.

Energie

Om tot een energiezuinig gebouwenpark komen, moet zowel het tempo van de nieuwbouw als van de energetische renovaties opgedreven worden. Ook de lokale bestuursniveaus kunnen de financiering daarvan ondersteunen. De

CCW stelt trouwens voor om de gewestelijke vastgoedfiscaliteit te hervormen, om de vernieuwing van het gebouwenbestand te bevorderen. Hernieuwbare energie kan ook gestimuleerd worden op wijkniveau of in flatgebouwen.

Korte ketens

De gemeenten kunnen economische activiteit op twee manieren ondersteunen, die met elkaar verzoenbaar zijn.

De eerste manier is de creatie van een ondernemingsvriendelijk klimaat, met geschikte bedrijventerreinen, een goede mobiliteit, en snelle en flexibele administratieve procedures. Maar tegelijk kunnen ze inzetten op innovatie en duurzaamheid, door het stimuleren van lokale werkgelegenheid, korte ketens, lokale producten en materialen …

Breuklijnen uitwissen

De economie groeit en de werkgelegenheid neemt toe. Dat leidt tot knelpunten op de arbeidsmarkt, maar tegelijk zullen maatschappelijke breuklijnen minder scherp worden. Alleen moeten volgens de CCW dan een aantal voorwaarden vervuld zijn.

De kwaliteit van het onderwijs moet verbeterd worden. Jongeren moet de nodige competenties krijgen om te slagen op de arbeidsmarkt. Jongeren in het technisch en beroepsonderwijs moeten gestimuleerd worden om technologische richtingen te kiezen. De combinatie van leren en werken moet gepromoot worden, en de begeleiding van werklozen moet net als de opleidingen meer inspelen op de knelpuntberoepen.

•

De Internationale Telecommu­ nicatie-unie ITU beschrijft een intelligente duurzame stad (smart sustainable city) als een “innovatieve stad die ICT en andere middelen inzet voor de verbetering van de levenskwali­ teit, voor meer efficiëntie in haar diensten en werking, en voor de verbetering van de competiti­ viteit. Tegelijk verzekert ze dat aan de noden van de huidige en toekomstige generaties tege­ moetgekomen wordt wat betreft economische, sociale, culturele en milieuaspecten.”

De Waalse regering heeft sinds 2015 een Strategisch Kader voor het Stedenbeleid. Daarin is een hoofdstuk opgenomen over digitalisering en technologie. De steden en gemeenten spelen inderdaad een grote rol op dit gebied. De CCW staat klaar om een partner te zijn bij het ont­ plooien van smart technologies, zeker wat betreft Smart Energy, Smart Building, Living & Working Environment en Smart Digital Communication & Infrastructure.

Volgens onze Waalse gewestcon­ federatie zijn dit enkele priori­ teiten: de ontwikkeling van een lange­ termijnvisie, met meetbare en objectieve doelstellingen; een operationeel actieplan dat vertrekt van de behoeften van de burgers en de lokale onder­ nemingen. Het plan zou een onderscheid moeten maken tussen het laaghangend fruit dat snel geplukt kan worden, en de investeringen op de lan­ gere termijn die meer risico’s met zich meebrengen.

• •

oktober 2018 • Bouwbedrijf 27

BOUW UW VERZEKERINGSPAKKET, À LA CARTE…

VOOR EEN OPTIMALE EN VOORDELIGE BESCHERMING! Build-Safe: exclusief voor de bouwprofessional Zelfstandige of kleine bouwondernemer (max. 5 personeelsleden, bedrijfsleider incl.)? Dan is Build-Safe er voor u! U kunt dit flexibele verzekeringspakket zelf samenstellen, zo is het steeds op maat van uw onderneming. Daarbovenop kunt u 10% besparen op uw verzekeringspremies! En uw bedrijf en uzelf zijn optimaal beschermd.

Stel het zelf samen op www.build-safe.be

Korting

-10%

*

Vragen? Contacteer ons Info-Center: 0800/14.200 * Reglement op www.build-safe.be Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel. www.federale.be.

Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CVBA Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel BTW BE 0403.257.506

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

GROEN IN DE BOUW

Steden en gemeenten beter verdichten in samenwerking met de natuur Steden en gemeenten kunnen naar een hogere densiteit toegroeien, en tegelijk leefbaar blijven. Maar dan moeten ze de kwaliteit van het groen in de omgeving op peil houden.

Dat bleek op de jaarlijkse studiedag van Groen in de Bouw.

D

e studiedag vond plaats in juni in de Krook in Gent.

Hij was gewijd aan wat in vakjargon heet “natuurinclusief ontwerpen”, met andere woorden: van in het begin rekening houden met het groen in de omgeving.

In ons land staat natuurinclusief ontwerpen nog in de kinderschoenen.

Maar het is een heel actueel thema, onder meer doordat stads- en dorpskernen steeds dichter zullen worden. Om deze toch aantrekkelijk te houden, besteden de lokale besturen meer en meer aandacht aan een groene omgeving van hoge kwaliteit.

Theorie en praktijk

Minister Joke Schauvliege opende de studiedag.

Daarna was het de beurt aan de sprekers, die zowel de theorie als de praktijk belichtten. Eén ding was duidelijk: natuurinclu-

sief ontwerpen is meer dan een boompje of een parkje. Mathias Lehner van Nextcity.nl pleitte voor out of the box-denken. De mogelijkheden zijn immers eindeloos, zo bleek uit de buitenlandse voorbeelden die hij presenteerde: van steden als bossen tot drijvende groene woonkernen.

De overheid ziet groen en water als een waardevolle bijdrage tot kwaliteitsvolle verdichting, benadrukten vervolgens de Gentse stadsecoloog Geert Heyneman en Wim Verheyden van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO).

Ook zij verlieten de klassieke paden en kwamen met frisse en nieuwe ideeën.

Revive en Kairos (BAM Contractors) bespraken ten slotte concrete cases. Groen is steeds vaker een integraal onderdeel van nieuwe projecten van vastgoedontwikkelaars. Het Tivoli-project in Brussel werd uitgebreid

Minister Joke Schauvliege van Omgeving, Natuur en Landbouw opende de studiedag.

geanalyseerd. Het illustreert de bijdrage van groen aan duurzaam wonen. Dankzij de zonnepanelen en warmtepompen heeft deze site een laag energieverbruik. De groendaken en groene wanden verminderen dan weer het hitteeilandeffect, het fenomeen

dat in stedelijk gebied de temperatuur gemiddeld hoger oploopt dan in landelijk gebied. Bovendien verlagen deze daken en wanden de concentratie van fijn stof in de lucht.

•

INFO: Meer weten? Surf naar www.vcb.be/groen-in-de-bouw.

WAT IS GROEN IN DE BOUW? Groen in de Bouw is een project van de Vlaamse Confederatie Bouw. Het is een kenniscentrum aan het opzetten over ecologische en natuurtechnische materialen en handelingen. Hieraan wordt al regelmatig aandacht besteed bij infrastructuurwerken. Maar Groen in de Bouw wil hun toepassing ook stimuleren in de bouwsector in de brede zin van het woord.

Groen in de Bouw verzamelt kennis en verspreidt ze met nieuwbrieven, infosessies en studiedagen. Daarnaast bouwt het project een zorgsysteem uit voor natuurtechnische ­milieubouw (NTMB).

Dit project krijgt de steun van het departement Leefmilieu, Natuur & Energie van de Vlaamse overheid.

oktober 2018 • Bouwbedrijf 29

BOUWRADAR

Ik wil digitaliseren.

Maar hoe begin ik eraan?

Menig bouwbedrijf wil digitale technieken invoeren en automatiseren, maar weet niet goed hoe.

Met welke bedrijfsprocessen beginnen? Welke budget uittrekken? En … wat wil ik eigenlijk?

In samenwerking met het WTCB helpt BouwRadar u om de juiste antwoorden te vinden.

H

et eerste wat de begeleiding van BouwRadar doet is nagaan welke evolutie de onderneming in de voorbije jaren doormaakte, welke plannen ze heeft en waar ze nu staat met digitalisering. Dan volgt een IT-scan.

Deze identificeert welke bedrijfsprocessen verbeterd kunnen worden door informatisering. De processen worden ruim gezien: • de eigenlijk bouwprocessen: offertes,

BOUWRADAR IS ER KOSTELOOS VOOR U BouwRadar is een project van de VCB dat u bijstaat als u vragen hebt over bedrijfsbeheer in de ruime zin van het woord.

Wekt dit artikel uw interesse op?

Neem dan contact op met de coördinator van BouwRadar, Freija Jongbloet of meld u aan op www. bouwradar-vcb.be Deze dienstverlening wordt gesubsidieerd door het Agentschap Innoveren en Ondernemen. U krijgt dus geen extra factuur.

INFO: freija.jongbloet@ vcb.be of 0473 90 43 20

30 Bouwbedrijf • oktober 2018

bestellingen door klanten, aankopen door de onderneming, de voorbereiding van de bouwplaats, de uitvoering en het einde van de werken …; • de ondersteunende processen: de administratie, het beheer van de opslagplaats, financiën, personeelsbeheer enzovoort; • en dan is er nog management: het nemen van beslissingen, de strategie van de onderneming.

De consultant van BouwRadar analyseert de knelpunten in detail. Hij doorloopt alle processen aan de hand van een concreet werfdossier. Dat brengt ook aan het licht wat al gedigitaliseerd is, en of dat correct gebeurde.

Stappenplan

Na deze doorlichting worden de verbeterpunten in een stappenplan gegoten, vanzelfsprekend in samenspraak met de bedrijfsleiding. Het plan bespreekt de korte en de middellange termijn. Het geeft onder meer aan wanneer de onderneming best een beroep doet op ervaren experts. Deze helpen de onderneming de juiste software te selecteren voor een specifiek proces. Hiervoor werkt BouwRadar samen met het WTCB. Op basis van het voorgaande kan een bestek of offerte-aanvraag opge-

steld worden. Dat legt helder uit hoe de onderneming in de toekomst wil werken, en beschrijft gedetailleerd de behoeften. Zo is duidelijk wat verwacht wordt van de software en van de partner die deze implementeert.

Het bestek wordt naar verschillende potentiële partners gestuurd om een nauwgezette vergelijking mogelijk te maken. Het resultaat is een goede basis voor een weloverwogen selectie, voor duidelijke afspraken met de leverancier en voor een eventuele verdere bespreking van product en diensten.

TechCom

Hoe deze leveranciers kiezen? Het aanbod is groot. Daarom heeft het WTCB TechCom ontwikkeld, een databank van applicaties onderverdeeld per toepassing. TechCom velt geen oordeel over de kwaliteit, de gebruiksvriendelijkheid, de functies of andere zaken. Het gaat om een lijst van veelgebruikte producten. De uiteindelijke keuze is dus aan de aannemer. Maar dankzij BouwRadar en het WTCB kan hij de juiste stappen zetten om de juiste keuze te maken voor zijn bedrijf.

•

INFO: Wilt u deelnemen aan BouwRadar?

Wilt u meer informatie? Surf naar www.BouwRadar-vcb.be/aanmelding.

TOM VAN DEN BOSSCHE OVER BOUWRADAR

“We zijn veel proactiever geworden” Ons lid Vadebo-Construct uit Zottegem is nog een jong bouwbedrijf. Maar het is ambitieus, en BouwRadar is ideaal voor zulke ambitieuze ondernemingen, zeker als ze denken aan digitalisering. Dat vertelde ons oprichter Tom Van den Bossche.

T

om Van den Bossche: “Ik heb in 2015 Vadebo-Construct bvba opgericht. Mijn team bestaat intussen uit veertien medewerkers en een aantal onderaannemers. Samen voeren we ruwbouwwerken uit in de regio Oost- en West-Vlaanderen, Vlaams- en Waals-Brabant en Henegouwen.”

“Ik hou het voor mogelijk dat ik op de langere termijn het bouwbedrijf van mijn ouders overneem. Op de korte termijn denk ik aan een nieuwe afdeling projectontwikkeling. Om dat allemaal vlot in goede banen te leiden moeten onze systemen dit kunnen verwerken.”

Open geest

Tom Van den Bossche: “In het eerste jaar toen ik zelfstandig was, kreeg ik te weinig feedback van mijn boekhouder, waardoor ik te weinig inzicht had in het financiële luik van mijn bedrijf.

Volgens hem hoefde ik mij geen zorgen te maken, maar ik voelde dat er iets niet klopte. De bank heeft me dan in contact gebracht met mijn huidige boekhouder-financieel adviseur. Hij bevestigde mijn vermoeden: we stonden er niet goed voor.”

“Ik ben altijd iemand geweest die openstaat voor ideeën van anderen en dus leek een BouwRadar-traject mij ideaal. De doorlichting door Deloitte die daarbij hoort, bewees dat ik dringend een andere koers moest varen om mijn bedrijf te doen draaien, en om mijn doelen te kunnen bereiken.”

talisering was noodzakelijk. Ik volgde ook een opleiding balans lezen. Mijn financieel adviseur geeft mij nu ieder kwartaal een zicht op de kosten. Door BouwRadar heb ik met hem een andere relatie opgebouwd. Vadebo-construct is veel pro-actiever geworden.”

“Ik wil nu nog verder digitaliseren.

De volgende stap is de planning. Bart Coemans is de expert van het WTCB die me gaat begeleiden. Hoe gemakkelijk kan het zijn? Eén klik en elke werknemer ziet onmiddellijk de wijzigingen in de planning. En om de kosten beter te kunnen beheersen en een nog accuratere kostprijsberekening te maken, wil ik een beeld krijgen van de gereden kilometers; wie waar en hoelang heeft gewerkt.”

“Ik onderzoek ook wat er behalve de planning nog gedigitaliseerd kan wor-

den. Daarvoor moet ik een lijst opmaken van de opties, zodat het mogelijk wordt om verschillende programma’s aan elkaar te koppelen.”

Aanrader!

Tom Van den Bossche: “BouwRadar zou verplicht moeten zijn voor alle bedrijven die nog geen drie jaar bezig zijn. Het begeleidt je en geeft inzichten waarmee je aan de slag kunt.

Rendabel blijven is hard werken, en voor een beginner is alles nieuw.”

“Voor de andere bedrijven heb ik de boodschap dat een andere visie altijd verrijkend kan zijn. Ze kan je doen inzien waar je geld en kansen laat liggen. Constant vernieuwen en opleidingen volgen is nodig om sterk te staan bij tegenslagen en veranderingen in de toekomst.”

•

Tom Van den Bossche: “Ik ben altijd iemand geweest die openstaat voor ideeën van anderen.”

Op maat

Tom Van den Bossche: “BouwRadar geeft advies op maat. De kostprijsberekening zat niet 100 % goed en digioktober 2018 • Bouwbedrijf 31

ASBESTAFBOUWBELEID

Vlaanderen wil tegen 2040 asbestveilig zijn In Vlaanderen zitten er miljoenen tonnen asbesthoudende MEER DAN TWEE materialen in constructies. Wanneer ze een risico vormen MILJOEN TON moeten ze tegen 2034 of ten laatste 2040 verwijderd zijn.

Volgens een schatting van de Door veroudering en verwering bedreigen ze nu OVAM zit er 2 329 000 ton de volksgezondheid en het leefmilieu. Dat stelt de Vlaamse asbesthoudende materialen in Vlaamse gebouwen. regering in haar asbestafbouwplan. Samen met Sven • 114 000 ton in scholen.

De Mulder van de OVAM analyseren we het.

• 865 000 ton in huizen en

D

e aanwezigheid van verweerde en verouderde asbesttoepassingen in gebouwen is een tijdbom. Bij de gezondheidsrisico’s horen ziektes als long-, strottenhoofden eierstokkanker en het gevreesde mesothelioom, een bijzonder kwaadaardige vorm van kanker. De Vlaamse regering wil deze tijdbom onschadelijk maken. Hoe? Dat staat in een ontwerpdecreet goedgekeurd op 20 juli 2018.

Als we dit schrijven moeten de adviesraden SERV en de Minaraad hun opmerkingen bij dit ontwerp nog overmaken. Verwacht wordt dat het decreet volgend jaar in werking treedt.

Aansluitend worden meer specifieke uitvoeringsbepalingen in Vlarema opgenomen. De inwerkingtreding daarvan kan ook nog een jaar op zich laten wachten.

Verwijderingsplicht tegen 2034 en 2040

De Vlaamse regering definieert twee mijlpalen: 2034 en 2040. Tegen 2034 moeten de meest risicovolle asbesthoudende materialen verwijderd zijn. Deze meest risicovolle materialen omvatten asbestcement dak- en gevelmaterialen, schoorstenen en 32 Bouwbedrijf • oktober 2018

appartementen.

regenpijpen die zich aan de buitenzijde bevinden en ten slotte eenvoudig bereikbare niet-hechtgebonden asbesthoudende materialen. Asbesthoudend pleisterwerk hoeft niet verwijderd te worden als het geen verhoogd risico vormt.

Tegen 2040 moeten ook de andere risicovolle asbesthoudende materialen verwijderd zijn, voor zover ze eenvoudig bereikbaar zijn.

Sven De Mulder: “Om de mijlpalen te halen, heeft de regering deze verplicht gemaakt voor publieke constructies. Ze wil dat de overheid het voorbeeld geeft en dat private eigenaars dit voorbeeld volgen, gestimuleerd door extra sensibilisering en ondersteuning.”

De regering voorziet bijkomende maatregelen als het tempo bij de private eigenaars te laag ligt om de mijlpalen 2034 en 2040 te halen. Vormt de aanwezigheid van een asbesttoepassing een acuut gevaar voor de gezondheid van de mens of de omgeving dan zullen toezichthouders Milieu aan alle eigenaars, ook de private, vóór de mijlpaaljaren maatregelen kunnen opleggen om dit gevaar weg te nemen.

Sven De Mulder: “Omdat de doelstelling geen asbestvrij Vlaanderen is,

• 518 000 ton in de land- en tuinbouwsector.

• 689 000 ton in bedrijfsgebouwen.

• 143 000 ton in overheidsgebouwen.

Daarnaast zouden er naar schatting nog 40 000 km

asbesthoudende onder­ grondse nutsleidingen zijn.

TWEE VERBODEN Geen constructies op asbest.

Het ontwerpdecreet verbiedt constructies zoals zonnepanelen, reclamepanelen en dergelijke te bevestigen op asbesthoudende dak- en gevelbekleding. Impliciet was dit eigenlijk al verboden, omdat hierdoor het asbestcement beschadigd wordt.

Verboden mos te verwijderen. Het verwijderen

van mos en het reinigen van asbestcement daken en gevels wordt volledig verboden. Het huidige verbod geldt enkel voor ontmossing door hoge drukreiniging, maar elke vorm van ontmossen en reinigen creëert risico’s.

In Vlaamse gebouwen zit een grote hoeveelheid asbest, op de meest diverse plaatsen.

blijven asbesttoepassingen in goede staat toegelaten. De eigenaar van de constructie moet de resterende asbesthoudende materialen veilig beheren en hun toestand periodiek evalueren.

Wijzigt de toestand dan zal hij deze toch moeten verwijderen.”

Geen instandhouding!

Naast de mijlpalen wil de regering ook optimaal gebruik maken van de momenten die een kans op verwijdering scheppen. Het decreet eist van eigenaars dus de verwijdering van asbesthoudende materialen die bij werken eenvoudig bereikbaar worden. Werken kunnen asbesthoudende materialen blootleggen. Die moeten dan verwijderd worden. Het volstaat niet om ze weer in te sluiten of te bedekken. Dat zou instandhouding zijn, en de regering wil dat tegengaan.

Wat is eenvoudig bereikbaar? Het ontwerpdecreet zegt dat het gaat om materialen die men kan wegnemen “zonder de bouwkundige integriteit van een constructie (…) aan te tasten”.

Asbesthoudende materialen die bedekt zijn door een ander materiaal worden niet beschouwd als eenvoudig bereikbaar, tenzij dat bedekkend materiaal kan worden weggenomen zonder het

te beschadigen, en tenzij dat bedekkende materiaal een laag verf, coating, behang, kunststof of textiel is.

Verplichte inventaris

Het ontwerpdecreet verplicht ook dat de eigenaar een asbestinventaris laat opmaken en onder de vorm van een asbestinventaris-attest kan voorleggen bij een verkoop of een andere eigendomsoverdracht tussen levenden.

Bij een erfenis of onteigening is een dergelijk attest niet nodig. De inventarisplicht geldt voor constructies opgetrokken vóór het risicobouwjaar 2001.

Wanneer dit van kracht wordt, staat nog niet vast. 2021 of 2022 lijken nu het meest waarschijnlijk. Tien jaar later, in 2032, zullen alle constructies van vóór het risicobouwjaar 2001 een asbestinventaris-attest moeten hebben. Ook als ze niet van eigenaar veranderd zijn.

Sven De Mulder: “De OVAM is bezig met het uitwerken van een systeem dat de kwaliteit van de asbestinventaris waarborgt. Dit houdt onder meer de ontwikkeling in van een certificatiesysteem voor de asbestdeskundigen die de inspecties uitvoeren.”

“Daarnaast is het cruciaal dat elke asbestdeskundige op een uniforme,

reproduceerbare manier de plaatsbezoeken en de risicobeoordeling uitvoert. Hiervoor ontwikkelen we in samenwerking met de sector een inspectieprotocol dat als standaard zal dienen. Voor eenzelfde locatie zou iedere deskundige met anderen woorden tot dezelfde conclusies moeten komen.”

OVAM ontwikkelt een centrale databank om alle asbestinventarissen te beheren. Voor woningen zou deze gekoppeld worden aan de Woningpas, een initiatief dat al bestaat.

Tijdelijk geldig

Sven De Mulder: “Door verwering, veroudering of beschadigingen kan de toestand van asbest wijzigen en dus ook het risico dat asbest vrijkomt. Een asbestinventaris is een momentopname en zal dus niet eeuwig geldig zijn.

Op dit moment is er nog geen termijn bepaald, maar er wordt gedacht aan een grootteorde van tien jaar, tenzij urgente maatregelen noodzakelijk waren.”

Het decreet voorziet een apart attest voor de gemeenschappelijke delen in mede-eigendom. Hoe dit precies moet werken, zal staan in de uitvoeringsbe››› palingen die nog uitgewerkt worden. oktober 2018 • Bouwbedrijf 33

ASBESTAFBOUWBELEID

DE ROL VAN DE BOUW Sven De Mulder: “De weg naar een asbestveilig Vlaanderen moet zelf ook veilig zijn. Anders is het beleid niet geloofwaardig en verdwijnt het draagvlak. De OVAM werkt samen met de sectoren aan kwaliteitsborging, sensibilisering en opleiding. Prioritaire beroepen vormen de dakdekkers, schilders, loodgieters en aannemers die verwarming en sanitair warm water installeren. Maar ook doehet-zelvers en de zelfstandigen, die buiten de bestaande federale werkgeversverplichtingen vallen, moeten bereikt worden.”

›››

In bepaalde omstandigheden moeten asbestverwijderaars zeer strikte veiligheidsmaatregelen treffen, met maskers, handschoenen en dergelijke.

Wat als de eigenaar-verkoper geen geldig inventarisattest kan voorleggen?

De Vlaamse Confederatie Bouw pleit ervoor dat het hoe dan ook opgemaakt moet worden, op kosten van de verkoper.

Tracimat

Er zal onderzocht worden of er een integratie mogelijk is van het asbestafbouwbeleid met de werking van de sloopbeheerorganisatie Tracimat. Even ter herinnering: puin en sloopafval dat aan een aantal voorwaarden voldoet en op basis daarvan een attest van Tracimat heeft gekregen, wordt beschouwd als laagmilieurisico-puin (LMRP). Dat kan goedkoper verwerkt worden dan hoogmilieurisico-puin (HMRP).

Bij die voorwaarden onder meer een sloopopvolgingsplan (waarvan een destructieve asbestinventarisatie een onderdeel vormt), selectieve sloop en de tracering van de gesloopte materialen.

De invoering van een asbestinventaris-attest faciliteert mee de selectieve afbraak en inzameling van asbesthoudende materialen, ook voor de kleinere en doorgaans residentiële gebouwen 34 Bouwbedrijf • oktober 2018

die nu buiten de verplichtingen van een sloopopvolgingsplan vallen.

Federale wetgeving

Tot nu toe hebben we het gehad over de Vlaamse plannen, maar op federaal niveau bestaat er al lang regelgeving op asbest. Deze eist dat werkgevers een asbestinventaris opmaken van alles wat

asbest bevat in hun bedrijf. Voor hun eigen bedrijfsgebouw moeten ze op basis van deze inventaris een beheersplan opstellen.

Aannemers-werkgevers moeten daarnaast een risicoanalyse maken van bouwplaatsen. Als er blootstelling aan asbest kan bestaan tijdens de werken, moeten ze de nodige beschermings-

ASBEST IN WALLONIË Aan Waalse zijde bestaat op dit moment niets dat vergelijkbaar is met het Vlaamse asbestafbouwplan. Maar dat wil niet zeggen dat men in Wallonië stilzit.

Zo heeft de Waalse Confederatie Bouw (CCW) de omgevingsvergunningen voor asbestverwijdering onderzocht. Een dergelijke vergunning verkrijgen is een complexe en veeleisende aangelegenheid. Gevolg: onze Waalse aannemers verliezen opdrachten aan ondernemingen die het niet zo nauw nemen met de gewestelijke regelgeving. De CCW heeft voorstellen geformuleerd om de toestand te verbeteren en deze aan de administratie overgemaakt.

• Er is een Waals ontwerpdecreet opgesteld over het schoonmaken van asbesthoudende daken en gevels met hogedrukreinigers en schuurwerktuigen.

Het schept duidelijkheid en is niet alleen van toepassing op ondernemingen maar ook op particulieren.

• Bij overheidsdrachten kan de opdrachtgever aan de onderneming een sloopinventaris overmaken, waarin gevaarlijke stoffen zoals asbest opgenomen zijn. Deze maak het mogelijk om asbesthoudende afbraak- en sloopmaterialen veiliger te verwerken.

De CCW steunt deze initiatieven. Ze zal bovendien nauwgezet in het oog houden hoe het Vlaamse asbestafbouwplan in de praktijk zal werken. Men zal er ongetwijfeld lessen uit kunnen trekken voor het toekomstige asbestbeleid in Wallonië.

maatregelen nemen.

Afhankelijk van de aard en de toestand van het asbest moeten specifieke verwijderingsmethoden en passende preventiemaatregelen genomen wor-

den. Eenvoudige handelingen voor het verwijderen van hechtgebonden asbestmaterialen, bijvoorbeeld golfplaten, dakleien en dergelijke, die zich in goede toestand bevinden en niet verweerd

zijn, kunnen uitgevoerd worden door alle aannemers.

Maar let op: enkel werknemers met een passende opleiding mogen dergelijke werkzaamheden uitvoeren. Dat geldt ook voor dakdekkers, elektriciens, loodgieters, schrijnwerkers, schilders enzovoort. Bovendien moeten de passende beschermende maatregelen genomen worden. Alle werknemers die aan asbest blootgesteld worden, moeten minstens één keer per jaar medisch onderzocht worden.

Als de techniek van de couveuzezak of van de hermetisch gesloten zone toegepast moeten worden, mag men enkel een beroep doen op erkende bedrijven.

•

INFO: Nog vragen? Stel ze aan ansy.poelman@confederatiebouw.be.

oktober 2018 • Bouwbedrijf 35

RAM track-and-trace

Automa�sa�e mobiliteit, rit- en aanwezigheidsregistra�e in de bouw

t Koppel me bestaande systemen!

Samenwerking met de Confedera�e Bouw sinds 2005 • Fleetmanagement • Materieelbeheer • Mobiliteitsvergoeding en urenregistra�e • Checkinatwork aanwezigheidsregistra�e

RAM Mobile Data NV Woluwelaan 148-150 1831 Diegem T 02 715 2511

www.ram.be

DEMOCO BOUWT LEAN

Appartement afgewerkt in amper zeven en een halve dag WAT IS LEAN BOUWEN? Lean management is een manier om faalkosten zoveel mogelijk te beperken en om alles uit te sluiten wat niet bijdraagt tot de toegevoegde waarde voor de klant.

Het flatgebouw op de Rabot-site in Gent (ontwerp POLO Architects).

Zeven en een halve dag. Meer is niet nodig voor de afwerking van een appartement als je lean bouwt. Dat bewees ons lid Democo op de Rabotsite in Gent.

D

oorgaans ligt er een dag of veertig tussen het begin en het einde van de afwerking van een appartement. Democo was er samen met zijn onderaannemers al in geslaagd om die termijn te reduceren tot dertig dagen in de aantrekkelijke nieuwbouwflats die op de Rabotsite opgetrokken worden voor WoninGent. Maar het kan nog korter, oordeelde ons lid. Het bedrijf gaf zichzelf dus een ambitieus doel: voluit gaan voor lean bouwen en de hele operatie afwerken in negen dagen.

Verspilling tegengaan

William Vander Bracht is Lean Mananger bij Decomo. Hij legt uit dat eerst onderzocht werd hoeveel tijd ging naar klantwaarde en hoeveel naar nevenactiviteiten – naar verspilling, in lean-termen.

William Vander Bracht: “Op basis van die resultaten gingen we na hoe we verspilling maximaal konden reduceren en belangrijker nog: uit het kritieke pad van de productie konden halen. Die oefening bracht de uitdaging naar boven om een appartement in minder dan tien dagen af te werken.

Tijdens de gezamenlijke planningsdag bleek acht en een halve dag realistisch te zijn.”

Geen kwaliteitsverlies

Het experiment ging van start op maandag 13 augustus. Uiteindelijk werd de chrono ingedrukt na zeven en een halve dag. De doorgedreven voorbereiding en het overleg die typisch zijn voor lean management, bewezen hun waarde. Snel werk, half werk?

Absoluut niet. De korte termijn had geen invloed op de kwaliteit van het

Intussen wordt er ook lean gebouwd, maar het oorspronkelijke idee komt uit de auto-industrie. Toyota introduceerde al in de jaren 1970 lean-technieken. Geïnteresseerd in lean? Een uitgebreide evaluatie voor onze sector staat in Bouwbedrijf van oktober 2016.

resultaat, benadrukt algemeen directeur Frederik Bijnens van Democo.

Frederik Bijnens: “We hebben de arbeidstijd immers niet teruggeschroefd, maar wel de tijd voor handelingen die geen klantwaarde opleveren.

Denk bijvoorbeeld aan het transport van het materiaal naar de werf. Zeker voor dit experiment hebben we er via de gedetailleerde voorbereiding voor gezorgd dat alle materialen tijdig aanwezig en efficiënt beschikbaar waren.

Bovendien hebben we de planning zo opgesteld dat meerdere aannemers gelijktijdig in het appartement konden werken zonder elkaar te hinderen.”

Gaat de onderneming nu elk appartement afwerken in deze recordtijd? Nee, dat niet. Democo heeft veel geleerd uit deze ervaring, onder meer hoe de normale afwerktermijn nog gevoelig ingekort kan worden. Maar het was een experiment, met continue opvolging en controle die in de praktijk niet permanent haalbaar zijn.

•

oktober 2018 • Bouwbedrijf 37

MILIEU

Striktere Waalse regelgeving

I

n Wallonië wordt jaarlijks ongeveer tien miljoen ton grond verzet.

Gronden zijn goed voor 40 % van het bouwafval in het gewest. Helaas was de regelgeving niet meer in staat om dit in goede banen te leiden. Het heeft jaren geduurd, maar nu is er een herziening. Die was absoluut noodzakelijk, aldus Aymé Argelès, manager van het departement Milieu en Technologie van de Waalse Confederatie Bouw (CCW).

Aymé Argelès: “In de regelgeving stonden geen verplichtingen wat betreft de analyse en de traceerbaarheid. Dat leidde steeds vaker tot problemen tussen aannemers en opdrachtgevers. Door het gebrek aan analyses ontstonden er bijkomende kosten, en discussies op de bouwplaats.

De CCW heeft ervoor gepleit dat opdrachtgevers verplicht zouden worden om analyses te laten uitvoeren en 38 Bouwbedrijf • oktober 2018

De Waalse regering heeft in juli nieuwe regelgeving op de behandeling en de traceerbaarheid van uitgegraven grond goedgekeurd. Daarmee komt een einde aan de juridische onzekerheid waarmee niet alleen de aannemers geconfronteerd werden, maar ook de opdrachtgevers, de gemeenten, de transporteurs en de eigenaars.

dat de resultaten zouden opgenomen worden in de bestekken.”

“Permis unique”

De nieuwe regelgeving wordt stapsgewijs ingevoerd. De eerste belangrijke wijziging heeft te maken met de milieu­ aspecten van opvullingswerken. In een aantal gevallen zal daarvoor vanaf 1 sep-

tember 2018 een omgevingsvergunning (“permis unique”) nodig zijn.

Gaat het bij deze opvullingswerken om grond of grond met een gehalte aan natuurlijk steenachtig materiaal, dan is vanaf 1 september een milieuverklaring nodig als het volume tussen de 1 000 en 10 000 kubieke meter ligt.

Voor volumes tussen de 10 000

Traceerbaarheid

Vanaf november 2019 treedt een traceringssysteem in werking in Wallonië. Vanaf die datum moet de kwaliteit van gronden gecontroleerd worden in een aantal gevallen. De controle wordt uitgevoerd door erkende deskundigen en laboratoria, die aangeduid worden door de opdrachtgever. Zij leveren een technisch verslag af dat de grond begeleidt tot aan de finale bestemming. Het verslag geeft de opdrachtgever en de aannemers informatie waarmee zij een beter beeld krijgen van de kosten verbonden met het grondverzet.

Zoals opgemerkt is deze controle niet altijd verplicht. Ze geldt bijvoorbeeld niet voor volumes onder de 400 kubieke meter die uitgegraven worden op sites waar geen risico op vervuiling bestaat.

grondtransporten moeten goedkeuren, nagaan of de grond op de afgesproken bestemming hergebruikt wordt enzovoort.

Eenvormige principes

De CCW is tevreden over de nieuwe regelgeving. Ze zet een grote stap richting valorisatie van gronden in Wallonië.

Samen met de Waalse wegenbouwers in de Confederatie (FWEV) heeft de CCW jarenlang aangedrongen op deze herziening, die meer zekerheid biedt aan aannemers van graaf- en opvullingswerken.

Het model dat daarbij voor ogen stond was het systeem in Vlaanderen, dat al een jaar of vijftien zijn waarde bewijst.

Vlaanderen en Wallonië hanteren nu dezelfde principes voor grondverzet.

Maar de concrete uitwerking is aangepast aan de specifieke Waalse situatie,

op uitgegraven grond WELKE REGELGEVING GELDT? Het transport van grond kan de gewestgrenzen overschrijden. Welke regelgeving is van toepassing? De wetgeving van de uiteindelijke bestemming moet geres­ pecteerd worden. Grond die uitgegraven wordt in Vlaanderen en hergebruikt wordt in Wallonië moet bijvoorbeeld voldoen aan het Waalse decreet.

En Brussel?

Brussel is een buitenbeentje. Er bestaat een code van goede praktijken voor de omgang met grond, maar een systeem voor de traceerbaarheid is er niet verplicht. Als in Brussel uitgegraven grond een uiteindelijke bestemming krijgt in Vlaanderen of Wallonië, is het dus de aannemer en niet de Brusselse opdracht­ gever die instaat voor de kwaliteitscontrole met bijbehorende kosten.

en de 500 000 kubieke meter is een milieu­v ergunning klasse 2 nodig.

Vanaf 500 000 kubieke meter zijn een milieuvergunning klasse 1 en een milieu-impactstudie verplicht. Hieruit volgt dat voor opvullingen van meer dan 10 000 kubieke meter een omgevingsvergunning verplicht is vanaf 1 september.

Conformiteitsverklaring

Het technisch verslag moet conform verklaard worden. In Vlaanderen levert de Grondbank dergelijke conformiteitsverklaringen af. In Wallonië wordt deze taak toevertrouwd aan een publieke dienstverlener die gecontroleerd wordt door de SPW (Service public de Wallonie). Deze nieuwe organisatie zal ook

waardoor er praktische verschillen blijven bestaan tussen de twee gewesten.

Betere normen

De CCW heeft zich niet alleen beziggehouden met de behandeling en de traceerbaarheid van grond. Ze heeft ook gepleit voor betere normen in het Waals gewest. Met de huidige normen is het niet mogelijk om opvulwerken uit te voeren aan een economisch leefbare kostprijs. Met de steun van het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw (OCW) en het WTCB heeft de Confederatie een wetenschappelijk gebaseerde herziening voorgesteld. De Waalse minister van Leefmilieu heeft dat proces in gang gezet, en naar verwachting zullen de nieuwe normen binnenkort van kracht worden.

•

INFO: ayme.argeles@confederatiebouw.be. oktober 2018 • Bouwbedrijf 39

U mist enkel nog het juiste werktuig?

Lease uw werktuigen in enkele klikken met My ING Lease.

Ligt er een opportuniteit voor het grijpen? Dan hebt u een snelle oplossing nodig!

Met My ING Lease, een beveiligd online platform voor uw leasingcontracten, kunt u verschillende simulaties maken, contracten ondertekenen en uw leasings volledig online beheren waar en wanneer u maar wilt. ing.be/leasing

De sluiting en de inwerkingtreding van enige overeenkomst die via My ING Lease zal worden aangegaan, is alleszins onderworpen aan de opschortende voorwaarde van: het gunstig doorlopen van de identificatieprocedure van zowel de cliënt, de eventuele lasthebbers als de uiteindelijke begunstigden, en de verificatie van de vertegenwoordigingsbevoegdheid van de ondertekenaar(s), zoals opgelegd door alle toepasselijke wettelijke en reglementaire bepalingen, waaronder het Koninklijk besluit van 23 oktober 2015 tot goedkeuring van het reglement genomen in uitvoering van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, aangaande leasingondernemingen; het naar het oordeel van ING Lease aanvaardbare resultaat van een “due diligence” op o.m. financieel, juridisch, fiscaal, commercieel, en milieuvlak; de eenvormigheid tussen het materiaal zoals het in de tool wordt beschreven en zoals het opgenomen wordt in de uiteindelijke bestelbon aan de leverancier. ING Lease zal haar beslissing niet dienen te motiveren.

ING Lease Belgium nv. Erkende leasingmaatschappij. Sint-Michielswarande, 60 - 1040 Brussel. Tel. 02 739 64 11 - RPR Brussel – Btw BE 0402.918.402 - BIC: BBRUBEBB - IBAN BE05 3100 4021 5175 - FSMA: 16.601 –inglease.be ING België nv – Bank – Marnixlaan 24, B-1000 Brussel – RPR Brussel – Btw: BE 0403.200.393 – BIC: BBRUBEBB – IBAN: BE45 3109 1560 2789 • Verantwoordelijke uitgever: Marie-Noëlle De Greef • Sint-Michielswarande 60, B-1040 Brussel.

INVESTERINGEN IN HET BRUSSELS GEWEST

Beliris viert zijn 25ste verjaardag Brussel is de hoofdstad van België en van Europa, en daar horen een zekere status en uitstraling bij. Maar die kosten geld, en daarom werd een kwarteeuw geleden Beliris in het leven geroepen.

Bouwbedrijf onderzocht verleden, heden en toekomst van deze samenwerking tussen de gewestelijke en de federale overheid.

O

p 5 september organiseerde de Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad een informatiesessie over Beliris. We maakten van de gelegenheid gebruik om de directie te ontmoeten. Beliris is 25 jaar engagement voor Brussel, meer dan 1 500 afgewerkte projecten en meer dan € 1,8 miljard investeringen, aldus directeur Cédric Bossut.

Cédric Bossut: “We gingen in 1993 van start met zeven mensen. Nu telt ons team 110 tot 115 leden, en binnenkort worden het er 150. Dagelijks zijn onze deskundigen aan het werk om de levenskwaliteit in Brussel te verbeteren. De infrastructuur is daarbij onze hoofdbekommernis.”

De klanten van Beliris zijn het Brussels Gewest en zijn overheidsdiensten, maar ook de bewoners en bezoekers van Brussel worden als klant beschouwd. Teams begeven zich op het terrein om de projecten op te zetten en te coördineren. Beliris hanteert daarbij een transversale visie die disciplines overschrijdt.

Cédric Bossut: “We hebben niet alleen administratieve en juridische deskundigheid in huis. Elk project heeft een leidinggevend ambtenaar, een werfleider, een jurist en iemand die het financieel beheer doet. In samenwerking met de aannemers ontwikkelen we ook kansen voor bouwberoepen.

Die samenwerking met de leden van de Confederatie is van kapitaal belang voor ons.”

Nieuwe overeenkomst

Om de twee tot drie jaar wordt een investeringsprogramma opgesteld. Het wordt opgenomen in een aanvullende

De nieuwe tramlijn 9 tussen de haltes Simonis en Dikke Beuk. Meer en meer geld van Beliris vloeit naar het openbaar vervoer.

overeenkomst bij het oorspronkelijke samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid en het gewest.

Sinds 1993 zijn twaalf van die overeenkomsten opgesteld, en aan de dertiende wordt gewerkt. Normaal gezien wordt ze binnenkort goedgekeurd door de federale en de gewestregering. Ze bevat € 666 miljoen investeringen in

de periode 2018-2019. De hoofdmoot gaat naar mobiliteit (39 %). Daarna volgen cultuur en erfgoed (18 %), herwaardering van wijken (12 %), de publieke ruimte en een aantal zgn. “prioritaire zones” (11 %), de aankoop van terreinen (7 %), de overige infrastructuurprojecten (7 %) en ten slotte ››› de groene ruimten (6 %). oktober 2018 • Bouwbedrijf 41

NE PAS COMMANDER SON BÉTON EN LIGNE, NE BETON JE PAS COMMANDER NIET C’EST COMME DISCUTER PAR FAX.

ONLINE SON BÉTON BESTELLEN, EN LIGNE, C’ESTNET DA’S COMME ALS DISCUTER BABBELENPAR PERFAX FAX

Salut, ça va?

Bestel je Passez à la beton commande voortaan deonline bétonvia en ligne www.qlikbeton.be avec www.qlikbeton.be Als service Un professional ouvertlaat auxjeprofessionnels jouw beton overal pourincommander België du bétonvia leveren facilement deze handige partout dienst. en Belgique. Pour votre première En bovendien commande, krijg je bij profitez je eerste de 5% bestelling de réduction aveckorting 5% le codemet DEGD32EFGE. de code 1C58AEF507.

Passez à la commande de béton en ligne sur www.qlikbeton.be Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam.

Beton: een duurzame impuls voor uw gemeente

Partner van

infobeton.be

Uw gemeente moet vandaag dicht bij de burgers en bedrijven staan.

U organiseert en beheert daarom op uw grondgebied allerlei activiteiten en voorzieningen. Het doel is zo veel mogelijk mensen een ambitieuze, gevarieerde en harmonieuze socio-economische ontwikkeling te garanderen. Daarbij krijgt uw gemeente heel wat uitdagingen voorgeschoteld. Denk maar aan demografische groei, duurzame verstedelijking, intelligente mobiliteit en milieubescherming. Op al die vlakken biedt beton duurzame oplossingen. partner van

infobeton.be

URNETWERKEN

WIL UW GEMEENTE GEPERSONALISEERDE STEUNING VAN FEBELCE TECHNISCHE ONDERM? NEEM DAN CONTAC T OP MET ONS.

Betonverhardingen lenen zich perfect voor de ontwikkeling van dichte infrastructuurnetwerken in steden. Ze hebben een lange levensduur en lage onderhoudskosten, en bieden heel wat economische en ecologische voordelen op lange termijn.

De sector is ook een vrijwillig engagement aangegaan om de energie-effi ciëntie te verbeteren en de CO -emissies te verminderen.

2

GE

ER

BR

Foto: A. Nullens

UIK

ONDERHOUD

K

UITVOERING

OU W EN

BO

UW

W

IN GEBRUIKNEMING

OM B

IN SITU

FABRIEK

st o rt

e

Bouwelementen

ON

TE R

EN

info@febelcem.be Bouwmaterialen

SPECIE

Grondstoffen

in g

ra n ulaten

ren

Recycle

SLOOP

elimineren

L.indd 1-3

(eventueel andere bestemming)

EINDE GEBRUIK

puin

Brussel

tage mon

- Vorstlaan 68 B11 - 1170

ONTWERP

VU: André Jasienski

De levenscyclus van beton is uitzonderlijk. Voor dit vooral lokale product is er weinig transport nodig.

Zijn geringe ‘grijze energie’ maakt het een van de duurzaamste bouwmateriale n. En bovendien maakt de betonsector werk van afbraak. Ideaal om gerecycleerde selectieve betongranulaten te produceren die kunnen dienen als nieuwe grondstof.

n

Beton is efficiënt in een brede waaier van toepassingen. Het speelt een sleutelrol in de ontwikkeling van de intermodaliteit binnen onze steden en onze gemeenten. Naast de weginfrastructuur zijn er nog tal van andere mogelijke realisaties zoals de waterwegen, tramlijnen en spoorwegen. Beton bouwt de toekomst. Een duurzame toekomst.

Deze brochure is op aanvraag gratis verkrijkbaar bij pu

Foto: Serge Brison

Foto: FEBELCEM

Zo presteert beton vandaag uitstekend op het vlak van akoestiek, stroefheid en vorst-dooiweerstand.

INTERMODALITEIT

DE M

Ann Const&Bouw 186x128 fr.indd 2

Foto: Serge Brison

Van groeve tot eindproduct … duurzame ontwikkeling kadert in de globale strategie van de cementnijver heid. Onze sector verbindt zich ertoe de milieu-impact van industriële processen constant te verlagen door onder meer valorisatie van secundaire materialen, energievalorisatie, duurzaam afvalbeheer en beperking van emissies in de atmosfeer.

Beton kan mechanische, ecologische en veiligheidsprestaties met elkaar combineren.

■

PlaquetteCommunesN

Uw gemeente moet vandaag dicht bij de burgers en bedrijven staan. U organiseert uw grondgebied allerlei activiteiten en voorzieninge en beheert daarom op n. Het doel gevarieerde en harmonieuze socio-economische ontwikkeling is zo veel mogelijk mensen een ambitieuze, heel wat uitdagingen te garanderen. Daarbij voorgeschoteld. Denk krijgt uw gemeente maar aan demografische ligente mobiliteit en groei, duurzame verstedelijkin milieubescherming. Op g, intelal die vlakken biedt beton duurzame oplossingen.

BETON: CIRCULAIR E ECONOMIE EN VOORBEEL DIGE LEVENSCYCLUS

■

Dankzij innovatie en ontwikkeling van technieken en kennis is de kwaliteit van een betonweg aanzienlijk verbeterd op het gebied van rijcomfort en duurzaamheid.

partner van

infobeton.be

BETON: EEN DUURZ AME IMPULS VOOR UW GEMEENTE

Foto: A. Nullens

BETON IN INFRASTRUCTU

Robuust: weerstand tegen statische en dynamische belasting, maar ook tegen bepaalde chemische invloeden.

Weinig onderhoud: een kunstwerk in beton dat goed ontworpen en goed uitgevoerd is, zal tijdens zijn hele levensduur erg weinig onderhoud vergen.

■ Levensduur: meer dan 30 jaar.

■ Verkeersveiligh eid: een gestructureerd en duidelijk oppervlak dat een maximale grip en duidelijke leesbaarheid oplevert.

■ Beton is volledig recycleerbaar na breken ter plaatse, waardoor de ecologische voetafdruk echt beperkt is.

FEBELCEM Federatie van de Belgische Cementnijverheid Vorstlaan 68 B11 – 1170 Brussel T 02 645 52 11 – F 02 640 06 70 www.febelcem.be info@febelcem.be

23/05/18 09:35

22/08/18 09:56

INVESTERINGEN IN HET BRUSSELS GEWEST

DIDIER REYNDERS WAS EREGAST VAN DE CBBH

››› Metrolijn 3 doortrekken

De cijfers tonen het aan: mobiliteit is dé prioriteit. Het is geen toeval dat de Belliardtunnel het eerste grote project was voor Beliris. In het begin ging vooral geld naar de auto, nu meer en meer naar openbaar vervoer.

Recent werd de nieuwe tramlijn 9 tussen de haltes Simonis en Dikke Beuk ingehuldigd. Een ander bewijs dat de mobiliteitsprojecten evolueren, is de uitbreiding van metrolijn 3, het vlaggenschip van Beliris.

Cédric Bossut: “Dat we daarin participeren maakt ons erg trots. Op vraag van het gewest zullen we metrolijn 3 doortrekken van het Noordstation naar Bordet in Evere. Daarvoor zullen we een tunnel van vijf kilometer moeten boren en zeven nieuwe haltes en een stelplaats in Haren moeten bouwen. De vergunningsaanvragen zijn ingediend. We hopen dat de werken eind 2018, begin 2019 kunnen beginnen. Het project zal in totaal € 890 miljoen kosten.”

Opvallend is ook dat een flink deel van de investeringen gaat naar cultuur en erfgoed. Beliris restaureerde in het verleden het Atomium en het Congrespaleis en is bezig met de restauratie van een aantal kerken. In de toekomst zijn er projecten voor Bozar, het Nationaal Orkest van België, de Muntschouwburg, het Koningsplein, de abdij van Vorst, de musea in het Jubelpark, de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten en het Koninklijk Conservatorium. De wijkherwaardering slaat op de bouw van sociale woningen en op een groot aantal wijkcontracten.

Strategische zones

Wat betreft de prioritaire zones en de publieke ruimten, heeft Beliris het over “strategische zones in Brussel”.

Cédric Bossut: “Het gaat over grote brownfields en zones die een andere bestemming moeten krijgen, zoals de site van het Josaphatstation, de

zone rond Reyers, de strook langs het kanaal … Deze projecten zijn bezig of komen eraan.”

Voor de aankoop van terreinen wijst Beliris naar de Heyvaertwijk, in het zuiden van Molenbeek. Dan zijn er de overige infrastructuurprojecten.

Dat onderdeel van het investeringsprogramma heeft als vlaggenschip het Library & Innovation Center, een nieuw gebouw met een oppervlakte van 9 000 vierkante meter. Het brengt alle technische en wetenschapsbibliotheken van de VUB en de ULB samen en moet een kennis- en uitwisselingscentrum worden voor 14 000 studenten en onderzoekers. Dit jaar nog wordt de vergunning aangevraagd en de start van de werken wordt verwacht in 2020.

Cédric Bossut: “Daarnaast zijn er de opleidingscentra die we aan het ontwikkelen zijn voor de jonge Brusselaars: Technicity voor nijverheidsberoepen als lasser, lifttechnicus of HVAC-expert, een centrum voor de bouwberoepen en een centrum voor informatici.”

Laatste item: de groene ruimten.

Beliris zal zich inzetten voor de aanleg van een nieuw park van 20 000 vierkante meter op de Beco- en de Materialenkaai en gaat investeren in een opknapbeurt van het Jubelpark, het park van Vorst, het Dudenpark en het Jupiterpark.

Digitale transitie

De realisatie van deze projecten vraagt samenwerking met de bouw.

Maar, zo zegt Xavier Bindels (technisch directeur Beliris), ook naast de investeringen wil Beliris de samenwerking met onze sector versterken en hem volgen in de digitale transitie die hij doormaakt.

Xavier Bindels: “We denken steeds meer na over onze manier van werken. We houden de digitale transitie in de bouw nauwgezet in het oog. Het

Op de bijeenkomst van 5 september was federaal minister Didier Reynders de eregast. Hij is immers niet alleen minister van Buitenlandse Zaken maar ook belast met Beliris.

Gedurende twee uur besprak hij de projecten van Beliris voor een honderdtal aanwezigen.

belang van BIM voor onze projecten neemt alsmaar toe. Op dat gebied hebben we onlangs trouwens een ondubbelzinnige beslissing genomen: bij al onze nieuwe studieopdrachten zal er voortaan gebimd worden. Met het WTCB nemen we ook deel aan BIMwerkgroepen.”

Omgevingsvriendelijk

Duurzaamheid is dagelijks een bekommernis in de werking van Beliris. De voorkeur gaat zo veel mogelijk naar kringloopmaterialen en materialen die gemakkelijk gedemonteerd kunnen worden. Bouwafval wordt zoveel mogelijk gerecycleerd.

Investeringen, digitale transitie, duurzaamheid … Maar daarmee houdt het niet op. Beliris beoogt ook communicatie die dichtbij de burger staat.

Cédric Bossut: “ We beseffen dat bouwplaatsen hinder kunnen veroorzaken, en dat begeleiding nodig is voor de handelaars en de buurbewoners. Samen met de aannemers willen we inzetten op informatie, en op het terugdringen van de overlast die gepaard gaat met onze werven.”

•

oktober 2018 • Bouwbedrijf 43

WTCB

Het laatste nieuws omtrent metalen dakbedekkingen: de nieuwe TV 266 De Technische Voorlichting nr. 266 van het WTCB met als titel ‘Metalen dakbedekkingen en gevelbekledingen met staande naden en roefnaden’ vormt een aanvulling op en een herziening van de in 1992 gepubliceerde TV 184. Ze is gewijd aan de twee klassieke uitvoeringswijzen van dakbedekkingen en gevelbekledingen uit metalen bladen en stroken, aangebracht op een doorlopende ondergrond: de techniek van de staande naden en de techniek van de houten roeflat.

D

e nieuwe TV, die deze zomer verschenen is, werd opgesteld door de werkgroep ‘Metalen dakbedekkingen’, opgericht in de schoot van het Technisch Comité ‘Dakbedekkingen’ van het WTCB. Niet minder dan 23 bouwprofes­ sionelen hebben hiertoe hun steentje bijgedragen en dit, onder leiding van ingenieur-architect Langendries van het WTCB en in samenwerking met experts van binnen en buiten het Centrum. Voor de opstelling van dit rijkelijk geïllustreerde naslagwerk vol sprekende foto’s en technische tekeningen, konden we met andere woorden rekenen op heel wat steun.

Reeds van in de inleiding wordt er in de TV 266 een onderscheid gemaakt tussen twee klassieke uitvoeringswijzen: de techniek van de staande naden en de techniek van de houten roeflat.

Systeem met staande naden

Bij het systeem met staande naden worden geprofileerde banen manueel of in de fabriek met elkaar verbonden door middel van een smalle fels, zoals men kan zien in de foto van afbeelding 1.

44 Bouwbedrijf • oktober 2018

Afb. 1 Voorbeeld van een staande naad (© Foto: Nicolas Oldenhove).

Afb. 2 Hoekplooi met diagonale plaatsing (privéwoning, Grevenmacher, Luxemburg – architectenbureau WeB SARL).

Op deze manier bekomt men een waterdichte bekleding voor daken en gevels met een helling van minstens 3° (5 %). Deze techniek biedt een esthetische afwerking die perfect is voor grote oppervlakken waarvoor lange stroken gebruikt moeten worden.

Ze laat toe om rechte dakvlakken te bedekken, maar ook andere elementen met meer complexe vormen (concaaf, convex, conisch ...).

Metalen bekledingen die uitgevoerd worden met de techniek van de staande naad worden vaak op de werf afgeleverd in de vorm van banen die in het atelier machinaal voorgevormd werden. Deze banen kunnen een vaste breedte of een breedte ‘op maat’ hebben, zodat ze zich kunnen aanpassen aan de vorm van het dak of de gevel die bedekt moet worden. De opstanden van de banen vertonen een L- of U-profiel. Ze worden in elkaar geschoven en vervolgens manueel of met behulp van een elektrische machine gefelst.

Na het felsen heeft de staande naad doorgaans een afgewerkte hoogte van 25 mm (in sommige gevallen 32 of 38 mm omwille van esthetische redenen). Aan de voet van de naden moet er een tussenruimte van 3 tot 5 mm voorzien worden om de dwarse uitzettingsbewegingen van de metalen banen op te vangen.

Doorgaans wordt er bij het felsen een dubbele plooi gemaakt om de dichtheid van de bekleding te garanderen.

De enkele plooi of hoekplooi kan gebruikt worden in gevels en laat toe om variaties in het uitzicht aan te brengen. Men kan zelfs een horizontale of diagonale plaatsing overwegen, zoals men kan zien in afbeelding 2. De enkele plooi biedt het voordeel dat de metalen elementen vlot kunnen uitzetten.

Bij herstellingen kan de techniek van de staande naad het evenwel moeilijker maken om de aangetaste elementen zonder beschadigingen te verwijderen, waardoor ze vaak vervangen zullen moeten worden.

Afb. 3 Koperen dak met roefnaden.

Systeem met roefnaden

Bij het systeem met roefnaden worden de metalen bladen aan elkaar bevestigd om banen met opstaande randen te creëren. Deze banen worden vervolgens van elkaar gescheiden door houten roeflatten die bedekt zijn met roeven, waardoor het dak zijn karakteristieke uitzicht krijgt (elementen die door een brede naad gescheiden worden) (afbeelding 3).

Deze techniek wordt voornamelijk gebruikt voor de renovatie of restauratie van dakbedekkingen uit zink en koper waarvan de helling kleiner is dan 45°. Er bestaan verschillende soorten roeflatten: • gewone roeflatten • gepatenteerde roeflatten • geprefabriceerde roeflatten.

De gewone roeflatten hebben een trapeziumvormige doorsnede en worden doorgaans op hun kleine basis

gelegd om de vrije uitzetting van de metalen bladen toe te laten. Ze kunnen 35 of 55 mm hoog zijn en worden respectievelijk gebruikt voor hellingen ≥ 14° (25 %) en voor flauwere hellingen (≥ 1,7° of 3 %). De aanhakingsklangen van dit systeem kunnen de vorm hebben van een beugel die onder de roeflat doorgaat (zie afbeelding 4, p.46). De water- en luchtdichte afwerking tussen de metalen banen en de roeflatten wordt verkregen door middel van een roef.

De meest gebruikte roeflatten in België zijn de gepatenteerde roeflatten. Ze hebben een vijfhoekige vorm en een totale hoogte van 40 mm (voor hellingen ≥ 14° of 25 %) of van 60 mm voor kleinere hellingen (≥ 1,7° of 3 %). Dit systeem biedt diverse voordelen in vergelijking met ››› oktober 2018 • Bouwbedrijf 45

WTCB

Afb. 4 Gewone roeflatten: principe en afmetingen (uitgedrukt in millimeter).

››› de gewone roeflatten: stevige en doel-

treffende naden, maar ook een snelle plaatsing. De aanhakingen aan de roef worden namelijk vervangen door een kraal die de opstanden van het metalen blad vastklemt. Bovendien kan men door deze werkwijze de gebeurlijke wateropstijgingen, veroorzaakt door het omgeplooide deel van de gewone roef, vermijden.

Ten slotte stellen de fabrikanten ook geprefabriceerde roeflatten voor, die meestal opgebouwd zijn uit standaardbanen waarop de roef vastgeklikt wordt (zie afbeelding 5).

We merken op dat de roefnaden soms gebruikt worden in dakbedekkingen of gevelbekledingen met staande naden. Deze werkwijze wordt toegepast om hoekkepers of randen te realiseren of om een bijkomende uitzettingsvoeg te creëren in dakbedekkingen of gevelbekledingen met een grote ontwikkelde lengte (> 15 m).

In functie van de hoogte van de roeflat (60 of 40 mm), kan het systeem toegepast worden op dakbedekkingen die kunnen aflopen tot respectievelijk 1,7° (3%) of 14° (25 %). Het laat toe om vlakke elementen en soms ook elementen met een meer complexe vorm (gebogen oppervlakken, koepels, kegels ...) te bedekken.

Dankzij de roeflatten worden de stroken van elkaar gescheiden, waar-

46 Bouwbedrijf • oktober 2018

Afb. 5 Geprefabriceerde roeven.

door latere herstellingen of verbouwingen relatief gemakkelijk kunnen verlopen. De techniek wordt meestal toegepast in het kader van renovaties of van de vernieuwing van geklasseerde gebouwen.

Specificiteit van de nieuwe TV 266 • De TV 266 behandelt alle metalen die vandaag de dag gebruikt worden voor metalen dakbedekkingen en gevelbekledingen: natuurlijk zink, roestvast staal, koper en koperlegeringen, aluminium, maar ook aan de onderzijde gecoat zink en staal in bepaalde omstandigheden. Lood werd niet opgenomen, aangezien het voor grote dakoppervlakken alleen gebruikt wordt voor speciale restauratiewerken en bovendien specifieke detailleringen en hulpmid-

delen behoeft. Naast de klas­s ieke plaatsingstechnieken voor aan de onderzijde geventileerde dakbedekkingen en gevelbekledingen wordt ook het meer recente principe van ‘warme’ dakbedekkingen toegelicht.

• Dit document steunt niet alleen op berekeningen, maar ook op laboratoriumproeven om de dimen­ sionering van de elementen en de bevestigingen te verduidelijken.

Verder beschrijft de TV, zowel voor de staande naden als voor de roefnaden: • de fysisch-chemische eigenschappen van de hiervoor vermelde materialen • de principes van de hygrother­ mische samenstelling van de twee grote categorieën van dak- en gevel-

opbouwen, bedekt met metaal (aan de onderzijde geventileerde dakbedekkingen en gevelbekledingen en warme daken) • de algemene uitvoerings-, verbindings- en bevestigingsprincipes van dit soort bouwwerken, met bijzondere aandacht voor de belangrijkste detailleringen en aansluitingen (goten, nokken en hoekkepers, boven- en zijranden, gevelelementen, doorboringen) • de belangrijkste hulpmiddelen en afwerkingsmethoden voor metalen bekledingen (plooien, aanhaken, solderen en lassen) • nuttige informatie over het voorschrijven en het opmeten van dit soort bouwwerken • het belang van een regelmatig onderhoud en het beheer van een aantal delicate uitvoeringsdetails.

Daarnaast zijn er nog diverse andere systemen beschikbaar die voor het merendeel resulteren uit de evolutie van vroegere systemen en die beantwoorden aan de groeiende vraag van de markt (zelfdragende systemen, kliksystemen ..., vooral voor gevels). Een aantal van deze systemen zijn echter eigen aan de fabrikanten en vallen buiten het kader van deze Technische Voorlichting. Bekledingen die bestaan uit kleine metalen onderdelen (­ruitjes ...) worden evenmin behandeld in de nieuwe TV 266.

•

Hoe kan men de TV 266 ‘Metalen dak­ bedekkingen en gevelbekledingen met staande naden en roefnaden’ verkrijgen?

Dit artikel geeft slechts een beperkt beeld van de inhoud van de TV 266, een zeer gedetailleerd document van meer dan 130 pagina’s. Enkel het originele document mag als referentie beschouwd worden. De TV kan besteld worden bij de dienst Publicaties van het WTCB (tel.: 02/716.42.11 - fax: 02/725.32.12) of kan gedownload worden via www.wtcb.be.

‘Smart Buildings for Smart Cities’: op weg naar efficiëntere steden en gebouwen Er bestaat een sterke tendens om objecten, gebouwen, wijken en energienetten te connecte­ ren en intelligent te maken. Zo heeft men het alsmaar vaker over ‘smart buildings’, ‘smart districts’, ‘smart cities’ en ‘smart grids’. De digitale revolutie heeft een belangrijke weerslag op alle sectoren van de samenleving, waaronder ook de bouw. De verschijning van het Internet, de ontwikkeling van de informatica en de communicatietechnieken en de technologische miniatu­ risatie liggen aan de oorsprong van deze revolutie en vormen de bakermat voor de opkomst van het Internet der Dingen en van alle geconnecteerde diensten die hieruit voortvloeien.

De toepassingen zijn velerlei: persoonsgebonden dienstverle­ ning, gezondheidszorg, logistiek, handel, transport, fabricagepro­ cessen, energiebeheer in gebou­ wen ... Dit alles maakt tegenwoor­ dig deel uit van ons dagelijkse leven.

Deze tendens zal zich nog verder doorzetten. De bouwprofes­ sioneel moet deze maatschap­ pelijke evolutie trachten te verzoenen met zijn beroep, door nieuwe en aangepaste oplossin­ gen voor te stellen. Het gaat hier om een kans die men niet aan zich mag laten voorbijgaan …

Waar is deze monografie te vinden?

Dit naslagwerk werd in juli 2018 gepubliceerd door het WTCB. Ze werd opgesteld in het kader van de Technologische Dienstverlening ‘Duurzaam bouwen en duurzame ontwikkeling’ in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en is het resultaat van een partnerschap tussen het WTCB, de CBB-H en Innoviris.

Het document kan vrij gedownload worden via de rubriek ‘Publicaties’ op www.wtcb.be.

oktober 2018 • Bouwbedrijf 47

MECHELEN

“Weldra het mooiste stadion in tweede klasse” Sinds april 2018 bouwt ons lid Verelst Bedrijfsbouw aan de hoofdtribune van het stadion van KV Mechelen. Het resultaat zal een mooi voorbeeld zijn van moderne sportinfrastructuur. Reden genoeg dus om een kijkje te nemen en te praten met projectdirecteur ir. Bruno Robberechts.

D

e officiële naam van deze Mechelse voetbaltempel is AFAS stadion, maar menig supporter zegt nog altijd Achter de Kazerne. We vergeven het hen: het was de traditionele naam in de glorieperiode van KV, toen het team met spelers als Lei Clijsters en Michel Preud'homme in 1988 de Europacup voor bekerwinnaars won tegen Ajax.

Die tijd ligt ver achter ons. KV Mechelen speelt nu in 48 Bouwbedrijf • oktober 2018

tweede klasse, officieel de Proximus League. Maar de ambitie om op te klimmen is groot. Dat bewijst ook het vernieuwde stadion.

Betonnen structuur

De nieuwe tribune moest aantrekkelijk zijn voor ondernemingen. Daarom telt ze naast de 1 999 zitplaatsen ook 252 skyseats, 34 skyboxen en 3 cornerboxen. De capaciteit

VEILIGHEID EN NOG EENS VEILIGHEID Opvallend op deze bouwplaats was de nadruk op veiligheid – een woord dat Bruno Robberechts trouwens frequent gebruikte tijdens het gesprek.

Wie hier zonder de juiste uitrusting arriveert, wordt terecht gewezen. Terugkomen mag, maar alleen mét de juiste uitrusting.

Zoals u weet zijn preventie en veiligheid prioriteiten voor de Confederatie tijdens het voorzitterschap van Paul Depreter. Het was prettig om een bouwplaats te bezoeken waar de aannemers deze aansporing niet nodig hadden.

Het project maakt deel uit van de geleidelijke renovatie van het hele stadion. Links de nieuwe tribune, rechts de tribune die tijdens fase 1 aangepakt werd, en achter het doel het resultaat van fase 2.

Bruno Robberechts:“Een bijzonder moeilijke bouwplaats. Er was weinig plaats en we hebben in een recordtijd moeten bouwen.”

van het hele stadion, dat ongeveer 17 500 toeschouwers kan ontvangen, wordt niet merkelijk verhoogd door de nieuwe constructie. De tribune heeft een grondoppervlakte van 108 op 26,5 meter, vertelde ons Bruno Robberechts.

Bruno Robberechts: “Verelst heeft enkel de opdracht voor de gesloten ruwbouw, dus betonstructuur, dak en gevels, riolering, buitenschrijnwerk en glazen balustrades.

De club staat samen met enkele partners in voor de techni-

sche installaties - ventilatie, verluchting, verwarming … - en voor de binnen­afwerking.”

In april 2018 werd de vergunning afgeleverd en kon Verelst, dat ook een van de hoofdsponsors van de club is, eraan beginnen. Eerst werd de oude tribune afgebroken, een werkje dat drie weken duurde.

Bruno Robberechts: “Daarna werden de funderingspalen aangebracht. Midden mei was de fundering klaar. ››› oktober 2018 • Bouwbedrijf 49

MECHELEN

In november is de nieuwe tribune normaal gezien volledig gebruiksklaar. (Foto Paul Martin)

››› De betonnen structuur stond er op 20 juli. We hebben die opgetrokken met drie torenkranen en een 100 tons rupskraan. Zusterfirma Verelst Betonbouw uit Heist-opden-Berg heeft de draag- en steunbalken geprefabriceerd, meteen hun grootste klus van het jaar. Het overige prefabbeton, voor de trapkernen, trappen, welfsels en tribuneplaatsen, werd betrokken uit de betonfabrieken van de CRH-groep en Betca. De dakstructuur en de gevelbeplating werden uitgevoerd door een onderaannemer.”

Vier verdiepingen

Supporters kunnen de tribune bestijgen langs drie grote trappen, één in het midden, en twee aan de zijkanten. Er zijn ook vier liften. De constructie is verdeeld in verschillende niveaus. Op het gelijkvloers liggen de kleedkamers voor de spelers en de scheidsrechters, de fitnesszaal, de persruimte, een ontspanningsruimte voor de spelers, de ruimte voor de stewards en de grootkeuken.

Bruno Robberechts: “Ook de fanshop zal naar daar verhuizen. Boven dit niveau ligt de kantine met daarboven, op een tussenvloer, een multifunctionele zaal. Je kunt er eten met uitzicht op de grasmat, maar ook een trouwfeest, een teammeeting of een ander evenement organiseren. Op de twee volgende niveaus bevinden zich de skyboxen, elk met hun mini-buitentribune met een twintigtal zitplaatsen. Op het eerste skybox-niveau, ter hoogte 50 Bouwbedrijf • oktober 2018

van de middenlijn, zal Verelst zijn eigen skybox inrichten.

Het hoogste niveau ten slotte ligt twintig meter boven de grond en is voorbehouden voor de tv-studio’s, de pers en technische installaties.”

De hoofdtribune wordt met de twee naburige tribunes verbonden, zodat het stadion aan die kant een gesloten geheel wordt. De daken zullen op elkaar aansluiten, en daarnaast worden ter hoogte van de skyboxen verbindingen gebouwd. In één daarvan komen de kantoren van de werknemers van de club. Het gelijkvloers en de onderste twee niveaus van de zitplaatsen zijn al sinds 17 augustus van dit jaar in gebruik. De niveaus met de skyboxen zullen eind oktober, begin november klaar zijn.

Fase drie

Deze nieuwbouw Achter de Kazerne is eigenlijk fase drie van een grote renovatie-operatie die vier jaar geleden begonnen is.

Bruno Robberechts: “Tijdens fase één is de tribune aan de noordzijde van het veld vernieuwd. Ze bestaat uit een combinatie van zit- en staanplaatsen en wordt hoofdzakelijk gebruikt door de trouwste supporters, families en de supporters van de tegenpartij. Twee jaar geleden is dan de tribune achter het westelijke doel aangepakt. Ze wordt de Telenet-tribune genoemd en sloot al aan op de businessplannen van de club, met een twaalftal skyboxen.”

Ook fase één en twee werden overigens gebouwd door een lid van de Confederatie, Willemen General Contractor.

Trots

Zusterfirma Verelst Betonbouw uit Heist-op-denBerg heeft de draag- en steunbalken geprefabriceerd.

Wanneer we aan het einde van het bezoek een foto nemen van Bruno Robberechts valt het op: hij is trots.

Bruno Robberechts: “Inderdaad, ik ben fier dat ik dit grotere project, met op piekmomenten meer dan honderd arbeiders op de werf, mag leiden. Voor mij persoonlijk was een voetbaltribune een primeur. En voor Verelst was het een unieke gelegenheid om zijn kunnen en ambitie vorm te geven om aan grotere utiliteitsprojecten te werken. De werf was er één vol met uitdagingen, een beperkte ontwerp- en voorbereidingstijd, een krappe bouwplaats, veel leveringen … En dit alles in de verlofperiode en op een oververhitte bouwmarkt, waarin het een bijko-

mende uitdaging bleek om tijdig geschikte arbeiders, kranen en beton te vinden.”

Zoals reeds aangegeven is de tribune nog niet volledig klaar. Maar toch was ze al bruikbaar voor de eerste twee competitiewedstrijden, iets wat voor de club erg belangrijk was.

En nu winnen!

Als nu ook nog de vierde tribune haar facelift krijgt, is het AFAS stadion helemaal vernieuwd. Over dat project wordt al nagedacht, maar de sportieve situatie van KV speelt ook mee.

Bruno Robberechts: “De club is net gezakt en wil liefst volgend jaar alweer in de Jupiler League spelen. Ik denk dat fase vier van de vernieuwing in beeld komt als KV promoveert. Het is dus aan de spelers om hun job te doen. Op dat punt hebben ze geluk: ze mogen spelen in het mooiste stadion van tweede klasse!”.

•

www.siniat.be

oplossing(s)?

gericht

MAAK VAN BRAND GEEN LOPEND VUURTJE. Promat, uw partner voor de passieve brandbescherming van gebouwen. info@promat.be | www.promat.be Op elke vraag een passend antwoord

Installatie_en_Bouw_95mmx130mm.indd 2

9/05/2018 10:12:52

oktober 2018 • Bouwbedrijf 51

BOUWMARKT

Eurofiber

Geo-IT

Hysopt

Arkance Systems

Scapta

Kabandy

Eurofiber België is een snelgroeiende leverancier van hoogwaardige digitale infrastructuur. Met zijn eigen glasvezelnetwerk biedt Eurofiber bedrijven, overheden en non-profitorganisaties een toekomstvaste en open infrastructuur. Ze hebben de vrijheid om zelf de diensten, toepassingen en aanbieders te kiezen die ze nodig hebben. Eurofibers infrastructuur legt de basis voor een slimmere en efficiëntere inzet van middelen, door een permanente uitwisseling en ongelimiteerde beschikbaarheid van data. Zo maken we de weg vrij naar een Smart Society.

Elk onderdeel van het BIM-proces wordt ondersteund met de passende software. Arkance Systems beschikt over voldoende resources om concrete implementaties doorheen de diverse vakgebieden te begeleiden.

Dit gaat van basisopleiding tot ondersteuning bij opstart van concrete projecten, geregeld ook buiten de landsgrenzen.

52 Bouwbedrijf • oktober 2018

Geo-IT BVBA is erkend verdeler, training center en ontwikkelaar van Autodesk-software met specialisatie in de bouwsector. Als Autodesk Gold partner ondersteunt Geo-IT aan­ nemers, studiebureaus en architecten met de BIM- ontwerpsoftware Autodesk Revit die Geo-IT afstemt op de noden van de Belgische markt. Geo-IT is actief in de BIM-werkgroepen van het WTCB en eveneens partner van CEVORA en de Confederatie Bouw voor gespecialiseerde opleidingen in AutoCAD, Revit en BIM-software.

Scapta is een ICT-bedrijf dat gespecialiseerd is in Microsoft-technologie.

Het team combineert jarenlange ervaring met enthousiasme én passie. Met een open mindset wil Scapta voor elke klant de juiste oplossing bieden. Het bedrijf streeft samen met zijn klanten naar een succesvol partnership dat hen in staat stelt mee te evolueren in deze tijden van digitalisering.

Scapta heeft een duidelijke focus op Microsoft-technologie, meer bepaald Microsoft Dynamics Business Central, Dynamics NAV (voorheen Navision), Dynamics CRM, Dynamics 365 én Business Intelligence.

Hysopt is een unieke ontwerpsoftware die bouwheren, installatiebedrijven en studiebureaus ondersteunt bij het optimaliseren van grote HVACinstallaties. De krachtige en gebruiksvriendelijke ontwerpsoftware zorgt voor een gedetailleerde weergave van mogelijke hydraulische ontwerpen en de optimale systeemprestaties van de installatie. Dat leidt tot grote besparingen, meer comfort, kwaliteit en duurzaamheid.

Kabandy is een nieuwegeneratieplatform voor de bouwnijverheid, van ontwerp tot exploitatie. De ultra­ modulaire aanpak stelt alle belanghebbenden in staat om in een paar muisklikken applicaties op maat van hun behoeften te maken die aan­ sluiten op 3D-modellen. Het resultaat is een betere controle van de kosten en de projectplanning, een gekoppeld "as-built"-model en een geoptima­ liseerd beheer tijdens de exploitatie.

Laatste aflevering van onze reeks voorstellingen van exposanten die zullen deelnemen aan Digital Construction Brussels, op 24 en 25 oktober 2018.

Construsoft

Techbim

Build Software

CHECK.connects

Witas

Neanex

Construsoft is al ruim 20 jaar leverancier en ontwikkelaar van diverse BIM-software, inmiddels in meer dan 35 landen. Construsoft ondersteunt zijn klanten van ontwerp tot uitvoering met advies en software, waaronder SketchUp Pro, Tekla Structures, Vico Office en Trimble Connect.

CHECK.connects is een gebruiksvriendelijk digitaal platform voor een vereenvoudigd beheer van materialen en materieel. Dit leidt tot een efficiëntere werkorganisatie: minder verloren assets en geen overbodige manuren voor repetitieve taken. De software stelt u dus in staat om al uw assets in kaart te brengen en op te volgen, binnen een vooropgesteld budget.

Techbim is een standaardisatieinitiatief op BIM Content Level (L2) om een “Gemeenschappelijke Generieke Parametrische Objecten Bibliotheek” van en voor de installatiesector te realiseren, onderhouden en uit te bouwen voor gebruik in Autodesk Revit. Deze objectenbibliotheek zal kosteloos ter beschikking gesteld worden voor de ganse waardeketen: architect/ studiebureau, algemene aannemer en technisch installatiebedrijf.

Witas en BIM kennen elkaar al lang. Het begon in 2006, toen Witas nog steeds een studiebureau was en BIM-software gebruikte voor zijn ontwerpen. Door de jaren heen heeft de exponentiële verzameling van BIMkennis geleid tot volwaardige cursussen die u in staat stellen om Revit MEP in uw bedrijf te integreren. Door ook de software van Witas te gebruiken, kunt u alle technische disciplines in een gebouw modelleren. Leer van deze masters in MEP en ga aan de slag in de wereld van BIM.

Build Software ondersteunt ­ edrijven uit de bouw bij het optima­ b liseren van hun bedrijfsprocessen.

Het gedreven team ontwikkelt en implementeert al sinds 1997 gespecia­ liseerde software voor de sector. Het resultaat van deze jarenlange ervaring is een state-of-the-art oplossing. Build Software ondersteunt klanten bij het winnen van aanbestedingen, hogere rendementen en meer tevreden eindklanten. Ze helpt uiteenlopende spelers, of ze nu in de algemene bouw, wegenbouw en infrastructuur, afwerking en installatie, projectontwikkeling of als studiebureau actief zijn.

Neanex levert collaboration software voor alle AEC professionals om het beheer van projectinformatie, communicatie en workflows te verbeteren doorheen de hele levenscyclus.

We leveren een open BIM integratie platform - volledig gebaseerd op data in plaats van documenten en bestanden - dat naadloos communiceert met elke CAD/BIM-software. Onze cloudbased software oplossing heeft als doel de faalkosten significant te reduceren. Zero-email en first-time-right projecten zijn binnen handbereik.

oktober 2018 • Bouwbedrijf 53

BOUWMARKT

Euka Vlaanderen

Vinçotte

Orange

Ista

BM Engineering

Synergics

In 2017 werd EUKA erkend als Innovatief Bedrijfsnetwerk door VLAIO. Euka werkt met een team, een stuurgroep met de belangrijkste Captains of Industry en werkgroepen, die mikken op ervaringsuitwisseling tussen stakeholders uit de markt en op co-creatie van innovatieve business-ideeën.

EUKA brengt de drone-industrie en eindgebruikers met elkaar in contact, om via gerichte partnerships met federaties, kennisinstellingen en overheden een uniek business-platform te creëren.

Ista is wereldwijd de partner in energiemanagementservices voor collectief verwarmd residentieel vastgoed. Zo helpt Ista syndici, eigenaren en bewoners met het meten, visualiseren, verrekenen en beheren van individueel energie- en waterverbruik.

Hierbij wordt gebruik gemaakt van de nieuwste digitale methoden (big data, geconnecteerde toestellen, IoT, …).

54 Bouwbedrijf • oktober 2018

Vinçotte, opgericht in 1872 en de onbetwiste nummer 1 in België op het vlak van keuringen, controles en certificatie bedient met 1600 personeelsleden in België meer dan 60.000 klanten. Om onze klanten in de bouwsector beter te bedienen met advies en consultancy en om i­ nnovaties te ontwikkelen specifiek voor de bouw werd in 2017 de businessunit Building opgericht. Sensoren in liften. Drones die bouwkranen en constructies inspecteren in plaats van mensen in de hoogte te sturen. Techniekers die elektrische installaties keuren en met een smartphone met infraroodcamera controleren of de contactoren goed aangesloten zijn enzovoort. Vinçotte toont u al deze innovaties tijdens de beurs.

BM Engineering is a multidisciplinary engineering firm that contains 44 employees and 6 associates. BM contains structural, MEP and civil engineering. For industrial buildings, BM takes care of a total project management.

BM delivers coherent studies between different activities. To merge all this, they do work with one BIM-model.

Their great knowledge about BIM obtained its own department to offer total projects.

Orange Belgium is één van de meest toonaangevende telecommunicatieoperatoren op de Belgische markt. Op de zakelijke markt biedt Orange mobiele en vaste telefonie aan, alsook breedbandinternet.

Als gevestigd telecombedrijf heeft Orange een uitgebreid aanbod van connectiviteits- en mobiliteitsdiensten, inclusief aanbiedingen die gebaseerd zijn op big data en het Internet of Things (IoT). Orange ondersteunt bouwondernemingen bij hun digitale transformatie en evolutie naar de slimme bouwwerf dankzij oplossingen voor optimale communicatie en data-uitwisseling en het Internet of Things

Synergics heeft een uitgesproken cloudvisie en vaart een succesvolle koers doorheen verschillende sectoren. Overheidsinstanties, ledenorganisaties en kmo’s waaronder bouwbedrijven behoren tot Synergics’ vaste klantenbestand. Met haar unieke SPRINT-aanpak zorgt Synergics voor een zorgeloze implementatie én adoptie van de innovatieve cloud­oplossing.

Laatste aflevering van onze reeks voorstellingen van exposanten die zullen deelnemen aan Digital Construction Brussels, op 24 en 25 oktober 2018.

BouwSoft

Use It Group wil reeds 20 jaar een pionier zijn op vlak van administratieve software voor de bouw-, tuin- en groensector. Dit respectievelijk met Bouwsoft en Groensoft. Contacten, offertes, facturen, betalingsopvolging, nacalculatie … worden allemaal centraal beheerd. Onze all-in-one tool zorgt ervoor dat je tijd bespaart en meer inzicht krijgt in jouw bedrijf.

Archisoft voldoet sinds 2014 aan de eisen van architecten en architectenkantoren

.

timaster

timaster® biedt kmo's een unieke planningstool op maat om projecten en capaciteit efficiënt op elkaar af te stemmen. Het is een intuïtief werkinstrument dat eenvoudig te integreren is in bestaande softwaretools en werkmethodes. timaster® combineert multiproject- én resourceplanning, zowel manueel als dynamisch. Daarbij houdt de tool rekening met de beschikbare capaciteit, competenties en beperkingen in de tijd zodat knelpunten tijdig duidelijk worden.

Mergroup

Mimeos

Mergroup specialiseert zich in het leveren van mobiele werkoplossingen voor alle soorten bedrijven. Onze applicaties geven inzicht op: de locaties van voertuigen en materieel, snelheid en aantal kilometers, temperatuur en veel andere inzichten.

Daarnaast biedt Mergroup tal van IOT-oplossingen waarmee we de digitale transformatie binnen uw bedrijf stimuleren.

Mergroup maakt het u makkelijker om weloverwogen beslissingen te nemen, processen te optimaliseren, operationele kosten te verminderen en de omzet te verhogen.

Mimeos is uw makelaar voor alle printoplossingen en supplies, voor welk merk dan ook. We beheren in opdracht van onze klanten meer dan 10.000 toestellen in het kader van MPS-contracten (‘Managed Print Services').

Mimeos helpt u om uw printerpark en printbeleid, alsook uw documentenbeheer, te optimaliseren. We helpen u om op elk moment minder, beter en goedkoper en in alle veiligheid te printen.

Teamleader

KPD construction software

Teamleader: CRM, projectmanagement en facturatie in één eenvoudige tool.

Kmo’s willen graag tijd én geld besparen, beter zakendoen en klanten gelukkig maken. De juiste software is daarbij essentieel. Daarom bestaat Teamleader.

Wij bieden modules voor CRM, projectmanagement en facturatie. Een integratie met al je favoriete online tools is daarbovenop ook mogelijk.

Work Smarter.

Al meer dan dertig jaar richten wij ons exclusief op de Belgische bouwsector. Hierdoor ‘bouwden’ wij een ongeziene schat aan ervaring, knowhow en expertise op. Dit vertaalt zich in onze gespecialiseerde software en het juiste advies.

oktober 2018 • Bouwbedrijf 55

BOUWMARKT

EMIXIS

Cluster BIM en Cluster Bouwindustrialisatie

De digitalisering raast doorheen de bouwsector. Dit brengt nieuwe opportuniteiten en uitdagingen met zich mee zoals BIM en geïndustrialiseerde bouwsystemen. Opdat deze technologieën een stevige voet aan de grond zouden krijgen in Vlaanderen, werd door een aantal Vlaamse voortrekkersbedrijven beslist om hierrond clusters op te richten: Cluster BIM & Cluster Bouwindustrialisatie. Dergelijke clusterorganisaties faciliteren een netwerk van bedrijven die door middel van onderlinge samenwerking en samenwerking met andere kennisinstellingen hun competitiviteit wensen te verhogen.

56 Bouwbedrijf • oktober 2018

EMIXIS is een softwarebedrijf dat IOT-toepassingen ontwikkelt voor de bouwsector. Naast track-andtrace van voertuigen en materialen is EMIXIS gespecialiseerd in het maken van applicaties die helpen met de vereenvoudiging van administratie. Bouwprofessionals rekenen op EMIXIS voor onder meer de digitalisering van de werkbonnen, automatische Check In At Work, tijd- en aanwezigheidsregistratie, planning van personeel, het automatisch berekenen van mobiliteitspremies, opvolging, beveiliging en beheer van werfmateriaal, controle van de draaiuren van de werfmachines en mobiele prestatierapporten.

Plenion

Plenion is een krachtige ERP/ CRM-bedrijfssoftware, ontwikkeld voor alle projectmatig werkende bedrijven. Plenion biedt u functionaliteiten vergelijkbaar met die van de grote wereldspelers, maar op maat en naar het budget van de Vlaamse KMO‘s.

Plenion beschikt ook over vele, zelf-ontwikkelde, mobiele toepassingen (apps) voor de uitrusting van uw mensen in de ‘field’.

Plenion heeft géén geïntegreerde boekhouding maar wel zijn er reeds vele linken ontwikkeld met bestaande en/of online boekhoudpakketten. Ook zijn er reeds koppelingen ontwikkeld met software zoals Geodynamics, Teamleader, ArchSnapper, ...

KU Leuven

At our booth we show the outcome of the project “Ad Usum Navigantium”, which has been performed by the ACRO and IMP research groups on robotics at KU Leuven. The project unveils the possibilities and challenges of state-ofthe-art probabilistic map building and localisation techniques. For this, fusion of information coming from various sensors plays a key role. These mapping techniques have been evaluated in agriculture, inland shipping and construction.

3ES

uw springplank naar zorgeloos ondernemen U start of heeft een bedrijf? Vertrouw dan op Formalis:

in samenwerking met

• bij de afhandeling van al uw administratieve formaliteiten; • voor de inschrijving en wijzigingen in de Kruispuntbank van Ondernemingen; • voor onze expertise en kennis van de ondernemerschap.

Meer info via formalis.be

BEZOEK ONS

STAND 69

DIGITALE JOBREGISTRATIE

EENVOUDIG REGISTREREN VIA SMARTPHONE/TABLET MET DE INNOVATIEVE MOBIELE APP VAN GEOTRACER JOBREGISTRATIE Eenvoudige planning voor uw werknemers via onze app op hun smartphone Overzicht van uitgevoerde taken in onze applicatie dankzij de registraties via de

NACALCULATIE

CHECKIN@WORK

Vereenvoudigde administratie

Voldoe aan de wetgeving

Mobiliteitsberekening

Gemakkelijk en snel aanmelden

Tijdsregistratie (optioneel)

Overzichtelijk rapport (pdf/Excel)

smartphone GPS navigatie per taak en overzicht van gereden kilometers

BEZOEK ONS OP DIGITAL CONSTRUCTION VOOR EEN VRIJBLIJVENDE DEMONSTRATIE Ontdek alvast al onze oplossingen op WWW.GEOTRACER.BE of contacteer ons via +32 9 335 61 35

MARKANT

De VCBees: bijen op het dak van de Confederatie De Vlaamse Confederatie Bouw heeft in de lente twee bijenkasten geplaatst op het dak van het hoofdkwartier van de beroepsfederatie. Een kleine bijdrage aan het overleven van deze nuttige insecten, maar tegelijk een signaal: de natuur kan aanwezig zijn op de moeilijkste plekken. Zelfs in de Lombardstraat in het hartje van Brussel.

Dat idee is ook een van de vertrekpunten van het natuur-inclusief ontwerpen, een veelbelovende trend in de bouw (zie ook blz. 29 in dit Bouwbedrijf). Met haar project Groen in de Bouw wil de VCB natuur-inclusief ontwerpen promoten en meer bekendheid geven.

En wat denken de VCBees ervan? De bijenkasten staan er goed voor. De bijen hebben een mooi nest gebouwd

en verzamelden al heel wat stuifmeel en honing.

Nu de zomer voorbij is, treffen ze de eerste voorbereidingen voor de winter. Gevoelige mannen zullen niet willen weten wat die voorbereidingen inhouden. Vergeet niet dat de vrouwelijke bijen over het nest heersen. De mannetjesbijen (de darren) dienen alleen voor de voortplanting. Maar in de winter heeft een bijenkorf geen voedsel op overschot en wordt er niet voortgeplant. De mannetjesbijen zijn dan nutteloze potverteerders. Zodra de werksters die het voedsel verzamelen (de haalbijen) niets meer in hun omgeving kunnen vinden, beginnen ze dus aan de darrenslacht. Alle mannetjesbijen worden eerst uitgehongerd, en dan uit de kolonie gegooid of eventueel zelfs van kant gemaakt.

6

MAANDEN

In vergelijking met de voorbije jaren is het orderboek van de aannemers goed gevuld. Maar in de periode juni, juli en augustus 2018 was er wel een daling. Gemiddeld over deze drie maanden stond in de orderboeken werk voor 6 maanden.Dat is een daling met 1,7 % vergeleken met het gemiddelde van de drie voorgaande maanden. Toen stond er nog 6,10 maanden werk in de orderboeken.

De daling trof de meeste deelsectoren. De verzekerde activiteitsduur in de ruwbouw bedroeg nog 6,7 maanden, in de burgerlijke bouwkunde 8,8 maanden en in de sector afwerking 3,4 maanden. Dat is een achteruitgang met respectievelijk 1,9 %, 1,4 % en 1,2%. Alleen de installaties gingen tegen de trend in: 4,5 maanden verzekerde activiteitsduur in de zomermaanden, een toename met 0,5 %.

58 Bouwbedrijf • oktober 2018

Onbeperkte ruimte voor vernieuwende projecten Isoleer met de laagste lambdawaarde ooit voor PU-hardschuimplaten dankzij Xentro® technology. Ontdek zelf hoe dun en performant u kunt isoleren met Eurowall® Xentro® spouwisolatie en Eurofloor Xentro® vloerisolatie.

recticelinsulation.be

lambda

19

Exceptioneel wonen aan het water met al het gewenste verwarmingscomfort

Baelskaai 8, luxe appartementencomplex in Oostende

De Junkers oplossing Versluys Groep deed een beroep op een vertrouwde cv- en sanitairspecialist om het gebouw aan de Baelskaai 8 te verzekeren van een verwarmingsinstallatie die zowel tegemoet komt aan de kwaliteitseisen in het lastenboek als aan de comfortbehoeften van de bewoners.

Van Severen zocht en vond de ideale oplossing in het gamma van Junkers CerapurSmart A gaswandketels. Een verwarmingstoepassing die perfect in lijn ligt met het vloerverwarmingssysteem en het voordeel biedt van een krachtigere doorstromer (15,8 l/min), een groter expansievat en een inclusief bedieningscomfort.

Maar hét grote pluspunt is het all-in concept. De ketel, de hydraulische module en de weersafhankelijke, op afstand regelbare LAN CW 400 thermostaat worden in één pakket aangeboden. Met een efficiëntere werking, een duurzaam verwarmings- en warmwatercomfort en een vlotte, energiebesparende regeling als resultaat.

In het project Baelskaai 12 werden 3 energiezuinige, duurzame Junkers Solar installaties geplaatst voor appartementen met specifieke warmte- en waterverwarmingsbehoeften.

Voordelen in één oogopslag CerapurSmart A Condensatie gaswandketel

Moderne, compacte vormgeving en stille werking

Energiebesparende modulerende hoogrendement circulatiepomp

20,3 kW (max.) vermogen voor cv en een warmwaterdebiet van 15,8 l/min

Ingebouwd expansievat van 8 liter

Montageplaat voor een eenvoudige installatie Zonnepanelen Solar VK

VK 120-2 CPC

Vacuümbuiscollectoren met 6 vacuümbuizen en CPC technologie www.bosch-climate.be