Oktober 2019

Bouwbedrijf

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

DOSSIER RIOLERINGEN

OKTOBER 2019 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

Deadline 2027 dreigt LASTENVERLAGING

FAQ bij de toepassing

WERKEN IN HET BUITENLAND

Ook voor kleinere bedrijven

BOUWRADAR

Staat u open voor extern advies?

/confederatie.bouw @Confedbouw

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

WAAROM

vervangen steeds meer installateurs oude plastieke koepels door glazen platdakvensters van VELUX?

Voor

Redenen genoeg: Gemakkelijke en snelle installatie Niet duurder dan vergelijkbare plastieke oplossingen De mogelijkheid om meer VELUX Club punten te verdienen Voor u en uw klanten: een duurzaam VELUX product met de bijhorende service en garantie.

Verdien 80 VELUX Club punten* per VELUX platdakvenster gekocht tussen 15 september en 15 december 2019. * Spaar 45 punten per venster van het type CFP of CVP en 35 punten per bescherming van het type ISD.

Na

80

punten

EDITO

Opletten voor een vastgoedcrisis

W

ie een woning wil kopen, kan dat het beste nu doen. De rentetarieven staan immers nog steeds historisch laag. Snel zullen ze vermoedelijk ook niet stijgen, al kunnen bepaalde macro-economische factoren, zoals een harde Brexit of de internationale handelsoorlog, wel roet in het eten gooien. Die lage rente is uiteraard positief voor de woningmarkt en de bouwsector.

De Nationale Bank vreest dat banken te soepel gaan omspringen met hypothecaire kredieten. Maar de oplossing mag de woningmarkt niet ondermijnen.

Bovendien blijft de aankoop van een woning nog steeds de beste belegging die de Belg kan doen. Het is en blijft een zekere belegging met een hoger rendement dan het klassieke spaarboekje of staatsobligaties. Beschouw het als het ware als een extra pijler pensioensparen. Steeds meer mensen kopen ook een tweede woning aan die ze vervolgens verhuren. Het aanbod aan huurwoningen neemt dan ook toe, het aantal huurders ook, al blijft België qua woningen wel bij uitstek een eigenaarsland.

In tegenstelling tot wat her en der soms klinkt, is de woningmarkt op dit moment niet overgewaardeerd. Van een overwaardering, die in de volksmond gekoppeld wordt aan een belangrijke prijscorrectie, is er immers pas sprake als de marktprijzen veel hoger liggen dan het theoretisch evenwicht van de Nationale Bank. Dat is nu niet het geval.

Diezelfde Nationale Bank trok onlangs aan de alarmbel en maande banken aan om voorzichtiger en strenger te zijn bij het toekennen van hypothecair krediet.

Alle begrip dat de Nationale Bank waakt over de gezondheid en het evenwicht van het financiële systeem in ons land. Het verleden heeft al meermaals aangetoond dat risicovolle woningleningen niet goed zijn voor de kredietverlener en -ontlener, maar evenmin voor de vastgoed- en bouwsector, en breder bekeken ook niet voor de economie in het geheel.

Tegelijkertijd plaatst de Confederatie Bouw wel enkele kanttekeningen bij deze verstrengde aanpak. De toegang tot hypothecair krediet mag immers niet dermate beperkt worden dat er een vastgoedcrisis uit voortvloeit. In dat geval is het middel erger dan de kwaal, een situatie die absoluut vermeden moet worden. Daarnaast moeten alle type kredieten, onder meer deze met een lange looptijd of met een hoge quotiteit, ondanks de verstrenging van de woonkredieten mogelijk blijven als de lening gezien het profiel van de ontleners niet risicovol is. Daar zullen we de komende maanden dan ook over waken.

Robert de Mûelenaere Gedelegeerd bestuurder oktober 2019 • Bouwbedrijf 3

INHOUD

17 Rioleringen – deadline 2027 dreigt

Hoe zijn onze rioleringen eraan toe? Het kan beter. En het moet beter, want Europa wil dat tegen 2027 de kwaliteit van onze oppervlaktewateren goed is.

14 FAQ lastenverlaging

De Confederatie heeft hard gevochten voor een loonlastenverlaging. Nu is ze eindelijk operationeel. Helaas is het mechanisme dat uit de bus kwam vrij complex. Deze FAQ zet u op weg.

4 Bouwbedrijf • oktober 2019

33 Extern advies van BouwRadar

BouwRadar is het project van de Vlaamse Confederatie Bouw dat aannemers helpt om hun bedrijfsvoering te verbeteren. Het advies-aanbod is bijzonder ruim (en kosteloos!).

44 Een kerk rijst op uit de as

In Westkapelle is ons lid Artes bezig met de renovatie en de herbestemming van de kerk die enkele jaren geleden uitbrandde.

Een fascinerende opdracht, tegelijk seculier en spiritueel.

Bouwbedrijf

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

DOSSIER

OKTOBER 2019 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

17 Inleiding Hoe is het gesteld met onze rioleringen?

18 Wendy Francken Er is een duidelijk engagement nodig.

22 Kumpen Hightech onder de grond.

24 Klimaatverandering De overstromingen komen eraan.

DOSSIER RIOLERINGEN

Deadline 2027 dreigt LASTENVERLAGING

FAQ bij de toepassing

WERKEN IN HET BUITENLAND

Ook voor kleinere bedrijven

BOUWRADAR

Staat u open voor extern advies?

/confederatie.bouw @Confedbouw

www .confederatiebouw.be

39 Kansen voor Brusselse aannemers

Het bedrijvenregister overheidsopdrachten.

40 WTCB • De nieuwe TV 269 over houten vloerbedekkingen.

• Hoe een lek- en drukproef uitvoeren op verwarmingsinstallaties?

• Podotactiele tegels en de eraan gestelde eisen.

Confederatie Bouw - Confédération Construction

SECTOR & BEROEPEN

3 Edito Robert de Mûelenaere waarschuwt voor een al te streng kredietbeleid.

6 Prikbord • De Confederatie op Matexpo • Digital Construction Brussels komt er weer aan 11 Regionaal standpunt Jef Lembrechts over digitalisering en industrie 4.0.

BOUWBELANGEN

12 UBO-register U moest het al ingevuld hebben …

14 Lastenverlaging Met deze FAQ kunt u ze aanvragen.

CONTACTEN Bouwbedrijf is het maandblad van de vzw ­Confederatie Bouw, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Verantwoordelijke uitgever: Filip Coveliers, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Afgiftekantoor: Gent X Redactie: Peter Graller, Marc Guéret, tel. 02 545 57 30 – fax 02 545 59 02 peter.graller@confederatiebouw.be Vormgeving: Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Abder-Razzaaq Boujdaini abder-razzaaq.boujdaini@cnc.be Franstalige uitgave: Construction Druk: Graphius

27 Walterre Nu ook tracering grond in Wallonië.

28 Eco-metal Ondersteuning voor kmo’s die in het buitenland werken.

30 Smart WTCB Nieuw demonstratiecentrum voor innovaties.

33 BouwRadar Advies voor aannemers op hun maat.

34 Energie (I) Nieuwbouw doet het goed.

35 Energie (II) Maar bestaande woningen kunnen nog beter.

37 Hergebruik bouwmaterialen Brussel heeft er een platform voor.

Reacties - vragen: communicatie@confederatiebouw.be Met de medewerking van: • de studiediensten van de Confederatie Bouw Morgane Halleux, tel.02 545 56 33 - fax 02 545 59 09 morgane.halleux@confederatiebouw.be • Vlaamse Confederatie Bouw Johan Walewijns, tel. 02 545 57 49 - fax 02 545 59 07 johan.walewijns@confederatiebouw.be • Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad Morgane Cendoya, tel. 02 545 58 29 - fax 02 545 59 06 morgane.cendoya@confederatiebouw.be • Confédération Construction Wallonne Catherine Houtart tel. 02 545 56 68 - fax 02 545 59 05 catherine.houtart@confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

44 Sint-Niklaaskerk Westkapelle

Erfgoed hersteld en geherwaardeerd.

46 Ledenvoordeel Profiteer van uw lidmaatschap.

48 Bouwmarkt De exposanten op Digital Construction Brussels.

50 Markant • Henegouwen Nieuw hoofdkwartier voor de lokale confederatie.

• Cijfer van de maand Deeltijds werken: relatief zeldzaam in de bouw.

Abonnementen: Claude Bernaerts, tel. 02 545 56 88 - fax 02 545 59 00 claude.bernaerts@confederatiebouw.be Reclame: Kristel Dekempeneer, tel. 02 545 56 99 - fax 02 545 59 08, kristel.dekempeneer@confederatiebouw.be of kde@confederatiebouw.be.

Prijs jaarabonnement Leden van de Confederatie Bouw: begrepen in het lidgeld Niet-leden: € 137,80 (incl. BTW en ­portkosten) / buitenland: € 300 (incl. BTW en portkosten)

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers De vzw Confederatie Bouw wil met deze publicatie gepaste, betrouwbare, volledige en exacte informatie brengen. Ze kan echter niet aansprakelijk worden gesteld indien ze hierin tekortschiet. Alle elementen van deze publicatie zijn beschermd door het auteursrecht van de vzw Confederatie Bouw. Overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is slechts toegelaten mits voorafgaande toestemming en uitdrukkelijke vermelding van de bron.

Vanaf nu wordt B­ ouwbedrijf gedrukt op papier geproduceerd met hout uit duurzaam beheerde bossen. De­­duur­­zaamheid wordt gegarandeerd door de internationale organisatie Forest Stewardship Council (FSC), die niet alleen het bos controleert maar de hele handelsketen tot aan de drukker.

5 oktober 2019 • Bouwbedrijf bouwbedrijf - februari 2016 5 www.confederatiebouw.be

PRIKBORD

VEILIGHEID IN DE BOUW

Onze campagne Safety my Priority bereikt nu ook andere bouwpartners Een aanzienlijk aantal leden hebben intussen ons veiligheidscharter gesigneerd, en op die manier hun engagement voor een veilige sector bevestigd. De Confederatie nodigt nu de andere bouwpartners uit om hetzelfde te doen. Dat maakte voorzitter Paul Depreter bekend op Matexpo.

Op de openingsdag van Matexpo, de grote machinebeurs in Kortrijk, organiseerde de Confederatie een druk bijgewoond seminarie over veiligheid in de bouw. Dat is een hoofdthema van de werking van de beroepsorganisatie. Om het aantal ongevallen te verminderen en de aannemers bewust te maken is een grote campagne opgezet, Safety my Priority.

afstand van Nederland, Ierland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk, de top 4 van landen met de veiligste bouwsector. Ongevallen met vier of meer dagen

Paul Depreter: "Ook de opdrachtgevers, de architecten, de veiligheidscoördinatoren en de andere partners zijn belangrijk voor de veiligheid.”

Nieuw charter

Paul Depreter (voorzitter Confederatie) kondigde een verder uitrol van deze campagne aan. Er komt een veiligheidscharters voor onze bouwpartners, naar analogie met het veiligheidscharter voor aannemers.

Paul Depreter: “De veiligheid in onze sector blijft op de eerste plaats een verantwoordelijkheid van de aannemers.

Maar ook de opdrachtgevers, de architecten, de veiligheidscoördinatoren en de andere partners zijn belangrijk.”

Er is immers nog veel werk nodig om de veiligheid in de bouw te verhogen, dat bleek uit de stand van zaken die de voorzitter opmaakte. In 2017 (het recentste jaar met volledige statistieken) gebeurden er nog altijd 14 600 ongevallen in de bouw. 14 % daarvan leidde tot een vorm van blijvende invaliditeit.

We zijn natuurlijk een sector met veel activiteit. Is dat de verklaring voor dit hoge aantal? Niet helemaal. Ook als we daarmee rekening houden, ligt de frequentiegraad van ongevallen voor de Belgische bouw ongeveer de helft hoger dan voor de Belgische privésector in zijn geheel.

Naar de top

In de EU behoren we tot een middengroep. Maar we zitten op grote 6 Bouwbedrijf • oktober 2019

Emmy Streuve van Constructiv besprak de regelgeving op de keuring van bouwplaats­ machines en -materiaal.

werkongeschiktheid komen in de Belgische bouw relatief gezien meer dan twee keer vaker voor.

Bemoedigend is dan weer dat er vooruitgang lijkt te zijn. Volgens Constructiv is de frequentiegraad van ongevallen in de bouw recent gedaald vergeleken met een jaar geleden. Maar dat neemt niet weg dat de situa­tie onaanvaardbaar blijft. Op de eerste plaats vanuit menselijk oogpunt, maar ook omdat het gebrek aan veiligheid slecht is voor ons imago en negatieve financiële en economische gevolgen heeft voor onze bedrijven.

De Confederatie wil dus dat we aansluiting vinden bij de top 4 van veiligste landen. Al minstens één grote opdrachtgever van de overheid heeft al gezegd dat hij een veiligheidscharter zou tekenen. Dat is een goed teken, al blijft de weg nog lang…

Gedrag, de zwakke schakel

Het bleef op het seminarie niet bij aankondigingen. De aannemers kregen ook informatie en tips waarmee ze de veiligheidscultuur in hun onderneming kunnen verbeteren. Een machinebeurs als Matexpo is daarvoor de idea­le plaats, aldus gedelegeerd bestuurder Robert de Mûelenaere in zijn inleiding: “We later hier een verzameling specialisten los op de aanwezigen.”

Prikkelend was alvast de presentatie van Hans Van Gaver van consultant Samurai at Work. Hij verdedigde de stelling dat gedrag de zwakke schakel is in de veiligheid. En inderdaad, uit een korte vraag- en antwoordsessie met het publiek bleek dat we allemaal voorstander zijn van veiligheid maar dat ons gedrag lang niet altijd veilig is.

Hoe komt dat? Samurai at Work heeft daarop een interessante visie,

waarover u al meer kon lezen in het september-nummer van Bouwbedrijf. Maar kort samengevat komt het erop neer dat we veel minder rationeel zijn dan we doorgaans denken. Ons mensbrein, de zetel van onze rationaliteit, stuurt verrassend weinig van ons gedrag aan. Meer dan 90 % wordt geregeerd door ons zoogdierbrein of paardbrein. En dat is niet rationeel maar wispelturig. Het wordt niet overtuigd door argumenten maar wel door omgeving, ervaring en sociale omstandigheden.

Wie veilig gedrag wil stimuleren, houdt daarmee best rekening. Hans Van Gaver besloot zijn bijdrage met drie tips: • laat medewerkers mee nadenken over de organisatie en de uitvoering van hun job; • betrap mensen eens wanneer ze iets goed doen; • vier een succes.

Keuring van machines

Na het seminarie bezochten de talrijke deelnemers de stand van de Confederatie.

HANDIGE VEILIGHEIDSTOOL: CHECKLIST BESLOTEN RUIMTEN Jurgen De Permentier van Fluvius presenteerde op Matexpo de nieuwe checklist voor werken in besloten ruimtes. De lezer denkt daarbij wellicht aan ondergrondse ruimtes zoals rioleringen. En inderdaad, de checklist kwam tot stand in een werkgroep van VLARIO vzw, het overlegplatform voor rioleringen, waterzuivering en hemelwaterbeheer. Maar al snel bleek in de werkgroep dat het begrip “besloten ruimte” ruimer is dan dat. De checklist kan de veiligheid op veel bouwplaatsen verhogen.

Merkwaardig genoeg zegt de arbeidswetgeving nauwelijks iets over werken in besloten ruimtes. De werkgroep Veiligheid van VLARIO stelde dus zelf een definitie op: • een ruimte die niet geschikt is voor langdurig verblijf; • met een nauwe toe- en uitgang die evacuaties bemoeilijkt; • en een gevaarlijke atmosfeer (bijvoorbeeld door een gebrek aan ventilatie).

Zelfs een ruimte die slechts voldoet aan één van de laatste twee criteria is al besloten. Dat heeft onder meer tot gevolg dat ook een bouwput als een besloten ruimte gezien moet worden. Met andere woorden: de specifieke risico’s van een besloten ruimte komen veel meer voor dan gedacht.

Met de checklist kan een aannemer de situatie op een bouwplaats beoordelen. Dit jaar wordt ze voor de eerste keer uitgerold, om de bouwsector bewust te maken en het debat over preventie te stimuleren.

De Confederatie raadt u aan om er gebruik van de maken!

De checklist besloten ruimtes staat op www.vlario.be. Klikken op Dossiers en dan op Veiligheid.

Op een seminarie over veiligheid kan Constructiv niet ontbreken. Emmy Streuve van het preventie-instituut van de bouw besprak de regelgeving op de keuring van bouwplaatsmachines en -materiaal.

Hoe vaak moeten machines en materieel gekeurd worden? Welke gegevens moeten bijgehouden worden? Welke rol spelen de externe diensten voor technische controle?

Constructiv heeft op dit gebied verschillende nuttige en informatieve fiches opgesteld. De regelgeving wordt soms niet nageleefd, ook al omdat ze niet altijd goed gekend is. Weten aannemer die zelf stukken maken dat ze als fabrikant beschouwd worden? Ze zijn wettelijk verantwoordelijk voor het concept, de berekening en de conformiteit van het stuk.

Danny Van Overmeire van Constructiv ten slotte gaf een slideshow met praktijkervaringen. Eerst stelde hij de toeschouwers gerust: op de meeste bouwplaatsen die hij bezoekt, hoeft hij niet veel opmerkingen te maken. Machines en materiaal zijn in orde en worden correct gebruikt. Maar als het fout gaat, kan het héél erg fout gaan. Dat bleek helaas uit de dia’s die hij toonde.

De toolbox-, preventie- en infofiches staan op www.buildingyourlearning.be. oktober 2019 • Bouwbedrijf 7

PRIKBORD

GO DIGITAL! Op 23 en 24 oktober vindt Digital Construction Brussels weer plaats in Tour & Taxis in Brussel.

Mis deze unieke vakbeurs niet. Anders zou u de digitale trein, die ook in de bouw definitief vertrokken is, wel eens kunnen missen.

Digitale tools en toepassingen zijn in opmars in de bouwsector.

Enkele jaren geleden was digitalisering misschien nog iets voor de grotere ondernemingen, maar die tijd ligt stilaan achter ons. De sterke punten van een succesvol bouwbedrijf blijven vanzelfsprekend vakmanschap en kwaliteit. Maar die twee maximaal doen renderen en daardoor concurrentieel blijven – dat zal steeds moeilijker worden zonder digitalisering.

Woensdag 23 oktober •

10.00 – 12.00 u.: Slimme werven, met bijdragen van PearlChain, C_SITE, ProperGate & Besix en het WTCB.

•

10.00 – 12.00 u.: Planning en kostprijsberekening van bouwprojecten en hun impact op het BIM-proces, door het WTCB.

•

10.00 – 12.00 u.: Smart Building in use, met bijdragen van het WTCB, Spacewell, Arcadis en Besix.

•

10.00 – 16.00 u.: Efficiënt gebruik van ICT in de bouw (kmo’s), met bijdragen van Microsoft België, ArchiSnapper & SafetySnapper, SMARTdoc, RAM Mobile Data en Ixor.

•

14.00 – 16.00 u.: Cybersecurity, met bijdragen van de Cyber Security Coalition, CERT, Orange Belgium, Federale Verzekering en Zürich.

Programma

U kunt op Digital Construction Brussels kennis maken met het aanbod van de belangrijkste leveranciers van digitale tools in de meest diverse domeinen van de bouw. Bovendien zijn er informatieve seminaries georganiseerd door providers en ondernemingen zoals Astena, Idewe, Bluefields en Van Roey.

Maar daarnaast is er een ruim aanbod van gratis infosessies. Er is voor elk wat wils, hoe groot of klein uw onderneming ook is en hoever u ook staat met de digitalisering.

8 Bouwbedrijf • oktober 2019

• •

14.00 – 14.45 u.:

het WTCB.

Demonstratie cpro; de online calculatietool van

14.00 – 16.00 u.: Virtual and Augmented Reality, met bijdragen van het WTCB, Bostoen, en Xella.

Donderdag 24 oktober •

BIM voor beginners, met getuigenissen door aannemers en bijdragen van het WTCB.

10.00 – 12.00 u.:

•

10.00 – 12.00 u.:

•

10.00 – 12.00 u.: Meet and greet smart road contractors, met bijdragen van het OCW, een presentatie van de resultaten van de Digi-Barometer en drie casestudies.

•

•

•

Toepassingen van drones in de bouw, met bijdragen van het WTCB, de Belgian Drone Federation, Stormbee en Airbot.

14.00 -16.00 u.: Studentenwedstrijd.

Studenten en doctoraatsstudenten presenteren hun onderzoek van BIM of andere digitale aspecten van de bouw.

3D Scanning in de bouw, met bijdragen van het WTCB, Scanbie, Laeremans, Arcadis en de K.U.Leuven.

14.00 -16.00 u.:

14.00 – 14.45 u.: Demonstratie cpro; de online calculatietool van het WTCB.

•

14.00 – 15.30 u.: Techbim Belgium.

•

14.00 – 17.00 u.:

•

Digital Construction Night Een unieke beurs verdient een uniek netwerkmoment, en daarom wordt op 23 oktober de Digital Construction Night georganiseerd in Tour en Taxis.

Het event begint op 18.00 u. en eindigt om 22.00 u. Het centrale thema is de digitale werf van de toekomst. Op het programma: • • • • • •

18.00 u.: Walking diner; 19.00 u.: Verwelkoming

door de Confederatie Bouw en het WTCB. 19.20 u.: Digital Twin, door Mitch Boryslawski van Ecodomus (Engels); 19.40 u.: De resultaten van de tweede Hackaton Bouw, door Peter Bertels van Besix (Nederlands); 19.50 u.: Cybersafety, door Federale Verzekering; 20.10 u.: De digitale werf van de toekomst, door Gabriel Castel Abvent (Frans).

Om 20.30 u. begint dan een receptie, opgevrolijkt door diverse demonstraties van drones, virtual reality, scanning enzovoort. De Digital Construction Night is niet kosteloos. Deelname kost € 100 exclusief btw. Standhouders op de beurs betalen € 80.

Uitwisseling van informatie: BIM-uitvoeringsplan en BIM-modelleerrichtlijnen, met bijdragen van het WTCB.

Workshop fotogram­ metrie, met bijdragen van het WTCB.

16.30 – 18.00 u.:

Demonstraties

Tussen 10.00 en 18.00 u. zijn er iedere dag doorlopend demonstraties van drones en diverse andere toepassingen van digitale technologie, toegespitst op de bouwsector.

INFO: Inschrijven voor Go digital! kan op www.digitalconstructionbrussels.be.

Opgelet: dit programma kan nog lichtjes veranderen. De beurswebsite geeft u meer informatie.

De toegang tot de beurs is kosteloos, met uitzondering van het International BIM Symposium en de Digital Construction Night.

INTERNATIONAL BIM SYMPOSIUM Nieuw voor deze editie van de beurs is het International BIM Symposium. Het is een soort vervolg op de BIM-praktijkdag, maar dan men een aanzienlijk internationaal cachet. Het programma van dit Engelstalige event werd samengesteld door de ingenieursvereniging ie-net, de Cluster BIM, de Confederatie Bouw en het WTCB.

Er zijn vier hoofdthema’s ingeleid door internationaal erkende keynote speakers:

• HYBRID MULTIDISCIPLINARY PROJECTS (Thomas Liebich,

Director of AEC3 Deutchland);

• CIRCULARITY, DIGITAL TWIN AND O&M (Mitch Noryslawski, co-founder Ecodomus America);

• 3D SCANNING PROJECTS (Shawn O’Keeffe, Chief Scientist and co-founder at BIM & Scan LTD Ireland);

• FUTURE THINKING & INNOVATION (Martin

Fisher Professor Standford University & Director, Center for Integrated Facility Engineering America).

Het programma start om 09.15 u. en loopt af om 17.00 u.

Woensdag 23 oktober komen de eerste twee thema’s aan bod, donderdag 24 oktober de laatste twee.

Van 12.00 tot 14.00 u. is een lunch voorzien.

INFO: Inschrijven kan op www.digitalconstruc­ tionbrussels.be. U vindt daar ook het volledige programma. In tegenstelling tot de beurs is dit event niet kosteloos. De nor­ male deelnameprijs is € 400 maar leden van de Confederatie betalen slechts € 320.

oktober 2019 • Bouwbedrijf 9

Veilig bouwen: eerst denken, en dan doen!

mee op safetymypriority.be UwDoe engagement is belangrijk. Doe mee en signeer het charter op safetymypriority.be cfb-safety-adv-A4 .indd 1

29/01/19 11:00

REGIONAAL STANDPUNT

De digitalisering benaderen met een positieve ingesteldheid

O

p 8 oktober presenteert de Vlaamse Confederatie Bouw haar visierapport. Het neemt u mee in de grote vorderingen die onze sector gemaakt heeft op het vlak van digitalisering, en analyseert de nog grotere mogelijkheden en kansen voor de verre en de nabije toekomst.

“Het komt er nu op aan nieuwe toepassingen te zoeken voor de instrumenten van industrie 4.0, de vierde industriële revolutie."

In dit rapport benadert de VCB de digitalisering met een positieve ingesteldheid. We hinkelen nog altijd achterop vergeleken met andere sectoren, maar dat kan snel veranderen. In januari 2017 stuurden aannemers slechts 8,5 % e-facturen naar de Vlaamse overheid. Amper twee jaar later, in april 2019, was dat al 61 % geworden.

In bouwbedrijven met meer dan twintig werknemers zijn de bouwprocessen intussen grotendeels gedigitaliseerd. Al de kleinere bouwbedrijven meekrijgen is nog een belangrijke opgave. Maar de VCB, het WTCB en het OCW hebben door de Vlaamse overheid gesubsidieerde projecten opgezet die ook de kleinere bouwbedrijven over de drempel helpen.

Intussen kondigt zich al een nieuwe uitdaging aan: industrie 4.0, de vierde industriële revolutie, met robots en co-bots, Virtual Reality, Augmented Reality, 3D-scanning, ­drones, Additive Manufacturing, artificiële intelligentie en het gebruik van artificiële intelligentie voor de analyse van Big Data.

Voor de bouw komt het er nu op aan om voor deze instrumenten nieuwe toepassingen te zoeken. De implementatie kan zeer snel gaan. We verwachten bovendien dat deze innovaties een grote bijdrage zullen leveren aan duurzame groei en een koolstofarme economie, met meer comfort en betaalbaarheid, maar ook een lager verbruik van energie en grondstoffen en een spaarzaam ruimtegebruik.

Maar bouwen gebeurt vanzelfsprekend voor en door mensen. We zullen altijd behoefte blijven hebben aan gepassioneerde en bekwame medewerkers. De nieuwe tools zullen de kwaliteit nog verhogen en hun werk efficiënter en veiliger maken. Alle betrokkenen bij het bouwproces zullen dus meer voldoening ervaren.

De klimaatacties in 2019 bewezen dat jongeren gevoelig zijn voor duurzaamheid. Innovatieve bouwprocessen en hun bijdrage aan de klimaatverbetering kunnen een bijkomend positief effect hebben, en jongeren weer warm maken voor onze sector. Maar dan moet ook het bouwonderwijs aansluiting vinden bij de trends en inzetten op STEM-onderwijs gericht op duurzame ontwikkeling. Op die manier kan het bouwonderwijs opnieuw aantrekkelijk worden.

U kunt het visierapport kosteloos van www.vcb.be afhalen.

Jef Lembrechts Voorzitter Vlaamse Confederatie Bouw oktober 2019 • Bouwbedrijf 11

WACHT NIET LANGER

U moet de UBO’s van uw vennootschap registreren.

Hebt u dat al gedaan?

Wie heeft de effectieve controle over uw vennootschap? Dat had u ten laatste op 30 september moeten registreren in het UBO-register. Niet gedaan?

Wacht dan niet langer. De boetes kunnen hoog oplopen.

V

ennootschappen worden soms misbruikt voor witwassen en de financiering van illegale praktijken. Daarom wil de overheid weten welke natuurlijke personen de effectieve controle hebben over een vennootschap.

Ze worden de “uiteindelijk begunstigden” genoemd, in het Engels de Ultimate Beneficial Owners (UBO). Op 30 september van dit jaar hadden alle UBO’s geregistreerd moeten zijn in het nieuwe UBO-register.

Maar in de vakantiemaanden bleek dat slechts ongeveer 12 % van de vennootschappen dit al gedaan heeft. Bij de resterende 88 % vrijwel zeker veel vennootschappen-bouwbedrijven. De boetes zijn nochtans aanzienlijk. Gebeurt de registratie niet of is de informatie onjuist of onvolledig, dan kan een strafrechtelijke geldboete van € 50 tot 5000 volgen, en/of een administratieve geldboete van minimum € 250 tot maximum € 50 000, ten laste van onder andere de bestuurders.

De registratie moet gedaan worden op de app MYMinFin. Die is bereikbaar is op financien.belgium.be, de website van de FOD Financiën. Onder Ondernemingen klikken op UBO-register. Een video geeft uitleg bij de procedure. We doorlopen enkele belangrijke stappen.

Wie doet de registratie?

Er bestaan drie mogelijkheden.

12 Bouwbedrijf • oktober 2019

De eerste is een wettelijke vertegenwoordiger van de vennootschap. De wettelijke vertegenwoordigers zijn de bestuurders, de dagelijks bestuurder of vertegenwoordigers niet-bestuurders van de vennootschap. In een bvba is dit de zaakvoerder. U vindt de wettelijke vertegenwoordigers aan de hand van het ondernemingsnummer in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO).

Het gaat om alle personen die met naam onder de rubriek Functies vermeld staan.

De wettelijke vertegenwoordiger kan deze rol ook geven aan een personeelslid van de vennootschap. Hij moet de werknemer een specifieke rol toekennen met de applicatie Role Management Administratie (RMA). De werknemer kan de UBO-aangifte dan indienen in de plaats van de wettelijke vertegenwoordiger.

Het verlenen van een dergelijk intern mandaat verloopt in twee fasen: eerst via de sociale zekerheid en dan via de roladministratie.

Surf voor de sociale zekerheid naar www.csam.be. Na de taalkeuze klikken op Beheer der Toegangsbeheerders.

De eenvoudigste manier om de app van de rol-administratie te vinden is via google of een andere zoekmachine.

“Mijn egov rollenbeheer” intikken als zoekterm.

Tenslotte kan een wettelijke vertegenwoordiger een extern mandaat geven aan iemand van buiten de onderne-

ming, bijvoorbeeld een expert-boekhouder, belastingadviseur of een andere natuurlijke of rechtspersoon. Dergelijke mandaten moeten digitaal geregistreerd worden op de site van de FOD Financiën. Bovenaan klikken op E-services en dan op Mandaten.

Maar wie de registratie ook doet, het bestuursorgaan van de vennootschap blijft uiteindelijk verantwoordelijk.

Wie zijn de UBO’s van mijn vennootschap?

Zoals opgemerkt zijn de UBO’s de natuurlijke personen die de effectieve controle over een vennootschap hebben.

Er bestaan drie categorieën UBO’s. De eerste twee zijn: • natuurlijke personen die rechtstreeks of onrechtstreeks beschikken over 25 % of meer van de stemrechten, de aandelen of het kapitaal van de vennootschap; • natuurlijke personen die op een andere manier zeggenschap hebben over de vennootschap, alleen of in overleg met anderen.

Als er niemand te vinden valt in de twee voorgaande categorieën zijn de UBO’s het hogere leidinggevende personeel. Maar let op: u moet dan kunnen bewijzen dat u alles gedaan hebt om UBO’s in de eerste twee categorieën

TO-DOLIJST

te vinden. Bovendien moet u opgeven waarom niemand te vinden was.

Soms ingewikkeld

Om UBO’s op te sporen moeten de aandelenstructuur en eventueel de aandeelhoudersovereenkomsten van de vennootschap in kaart gebracht worden.

Dat kan ingewikkeld zijn. De aandelen van een vennootschap zijn soms in handen van een andere vennootschap, waarvan de aandelen op haar beurt in handen zijn van een vennootschap… enzovoort. Welke natuurlijke persoon in dit kluwen beschikt uiteindelijk over 25 % of meer van de stemrechten of aandelen?

Een eenvoudige inleiding vindt u in Bouwbedrijf van december 2018. Een gedetailleerde praktisch nota staat op www.confederatiebouw.be. Op de website van de FOD Financiën staan bovendien een FAQ en andere documenten met uitleg. Maar hebt u hierover vragen, dan is uw eerste aanspreekpunt uw lokale confederatie of een ondernemingsloket zoals Formalis.

Wat moet ik over de UBO’s melden?

• Naam en voornaam; • Geboortedag, geboortemaand en geboortejaar; • Nationaliteit, land van verblijf en volledig verblijfsadres; • Datum waarop hij/zij UBO van de vennootschap is geworden; • Rijksregisternummer of elk vergelijkbaar identificatiemiddel; • Categorie van UBO; • Of het gaat om een rechtstreekse of onrechtstreekse UBO; • Als het om een onrechtstreekse UBO gaat, het aantal tussenpersonen en hun identiteit; • De omvang van het uiteindelijk belang in de vennootschap; • Of het gaat om een alleenstaande of gegroepeerde UBO.

Enkele tips

Bekijk de video op de website van de FOD Financiën. Zoals opgemerkt

Om de registratie in het UBO correct te kunnen doen moet u een aantal zaken nagaan en in orde brengen. Dit is een lijst met de meest urgente to do’s.

Strafrechtelijke geldboete van € 50 tot € 5000 en/of een administratieve geldboetes van € 250 tot € 50 000 zijn mogelijk.

Wettelijke vertegenwoordigers opsporen  Ga na of de wettelijke vertegenwoordigers correct gepubliceerd zijn in het Staatsblad.  Ga na of de wettelijke vertegenwoordigers correct in de KBO staan.  Breng dit eventueel in orde.

moet u daarvoor op financien.belgium. be klikken op Ondernemingen en op UBO-register.

Beschikt u over het rijksregisternummer van een UBO? Dan is het invoeren van de nodige gegevens in de app MYMinFin veel gemakkelijker. Het nummer intikken volstaat.

De grijze buttons op MYMinFin zijn aanklikbaar, bijvoorbeeld om wijzigingen aan te brengen. Dit is niet voor iedereen meteen duidelijk.

Na een update van de KBO is vier dagen nodig voor de synchronisatie met de app.

Technische problemen

Er kunnen technische problemen voorkomen. Wanneer we dit schrijven, heeft de app voor de UBO-aangifte nog kinderziekten. Zo gebeurt het dat men de verbinding met de app niet kan verbreken. Voor zover we dat konden nagaan, is uw browser volledig sluiten dan de oplossing.

De app is bovendien niet geschikt om de gegevens van een tijdelijke maatschap (de vroegere THV) in te vullen. FOD Financiën werkt aan een oplossing.

Het zou volgens de Confederatie logisch zijn de deadline voor de registratie van TM’s uit te stellen, of hen zelfs een vrijstelling te verlenen. THV’s werden immers recent onderworpen aan een reeks bijkomende transparantieverplichtingen: het voeren van een boekhouding, de inschrijving in de KBO.

•

INFO:

Hebt u vragen over het UBO-register? Uw eerste aanspreekpunt is uw lokale confederatie of een ondernemingsloket, bijvoorbeeld Formalis.

Indien deze informatie gepubliceerd is in het Staatsblad maar de KBO niet in orde is, stuur dan een e-mail naar de griffie met in de bijlage de publicatie. De KBO wordt dan kosteloos in orde gebracht.

Zet de registratie op de agenda van het bestuursorgaan en spreek duidelijk af wie de registratie zal doen.

UBO’S OPSPOREN Zoals opgemerkt moet u daarvoor de aandelenstructuur en eventueel de aandeelhoudersovereenkomsten in kaart brengen. Eens u de UBO’s kent:  Maak de lijst van alle UBO’s van de vennootschap.  Stel iemand aan die deze lijst up-to-date houdt.

De UBO’s moeten jaarlijks bevestigd worden. Een wijziging moet geregistreerd worden binnen de maand nadat de officiële formaliteiten vervuld zijn: melden van de wijziging bij de ondernemingsrechtbank, publicatie in het Staatsblad.

INFORMATIE VERZAMELEN  Vraag aan de UBO’s de nodige persoonlijke informatie.  Deel hen mee dat deze gegevens geregistreerd zullen worden in het UBO-register.  Verzamel stukken die bewijzen dat deze informatie volledig, up-to-date en correct is.

oktober 2019 • Bouwbedrijf 13

FAQ

De meest gestelde vragen over de lastenverlaging De lang aangekondigde lastenverlaging voor onze bedrijven is er. U kunt er sinds enkele maanden van profiteren. Maar de Confederatie wordt overspoeld met vragen van leden die willen weten hoe het precies werkt. Daarom hier een kleine FAQ.

D

e lastenverlaging is een duw in de rug van de bouw, zeker wanneer ze vanaf 2020 op kruissnelheid komt. Maar ze zit nogal ingewikkeld in elkaar. Het gaat bijvoorbeeld niet om een eenvoudige vermindering van de sociale zekerheidsbijdragen. De regering heeft een ander en complexer mechanisme gekozen: de werkgever houdt de bedrijfsvoorheffing in volgens de normale barema’s maar hoeft een deel daarvan niet door te storten.

Moeilijke bevalling

Wat ook frustraties veroorzaakt: er lag veel tijd tussen de aankondiging van deze lastenverlaging en het moment dat ze van kracht werd. De wetgeving bevatte in het begin een fout. Er was dus een reparatiewet nodig, die pas eind april 2019 werd goedgekeurd. De maatregel is van toepassing op bezoldigingen die vanaf 1 januari 2018 werden betaald of toegekend. Maar er met terugwerkende kracht van profiteren, vraagt werk.

Zorgvuldig checken

Het voordeel is wel dat de verlaging geen invloed heeft op het netto-inkomen van de werknemer. Ze komt volledig ten goede aan de werkgever. Maar dan moet u de procedures correct volgen. De volgende FAQ zet u op weg.

14 Bouwbedrijf • oktober 2019

WELKE ZIJN DE VOORWAARDEN VOOR DEZE LASTENVERLAGING?

De volgende vier voorwaarden moeten alle vier tegelijk vervuld zijn: • de werknemers zijn tewerkgesteld op een werf; • ze voeren daar werken in onroerende staat uit; • de werken in ploegverband; • hun bruto uurloon bedroeg minstens € 13,75 in 2018. In 2019 werd dat € 13,99.

WAT ZIJN WERKEN IN ONROERENDE STAAT?

Het gaat om de werken zoals bedoeld in de btw-regelgeving. Het overgrote deel van wat onze aannemers doen, valt hieronder. Neem in geval van twijfel contact op met uw lokale confederatie.

ALLEEN VOOR PC 124?

Nee. Elke werkgever die bedrijfsvoorheffing inhoudt komt in aanmerking, dus ook de elektriciens.

Voorwaarde is vanzelfsprekend dat aan alle criteria voldaan is.

zendkantoor de werkgever is en dus van de lastenverlaging profiteert.

WAT IS EEN “PLOEG”?

Twee of meer personen die samenwerken voor de uitvoering van een werk op een werf. De bedrijfsleider en een arbeider kunnen bijvoorbeeld samen een ploeg vormen (maar het voordeel is er dan alleen voor de werknemer). Ook een werknemer en een uitzendkracht kunnen samen een ploeg vormen.

Er hoeft niet gewerkt te worden in opeenvolgende ploegen.

OOK VOOR WERKEN IN HET ATELIER?

Nee. Alleen werken op werven buiten de onderneming komen in aanmerking. Bij schrijnwerkers en sommige andere bedrijven komt het voor dat werknemers zowel in het atelier als op de werf werken. De tijd in het atelier komt dan niet in aanmerking.

OOK VOOR INTERIMKANTOREN?

OOK VOOR BEDIENDEN?

Erkende uitzendkantoren komen in aanmerking. Merk op dat het uit-

Bedienden zijn niet uitgesloten.

Maar ook voor hen moeten alle vier

de voorwaarden tegelijk vervuld zijn: werken op de werf, werken in ploegverband enzovoort.

OP WELK BEDRAG IS DE VRIJSTELLING VAN TOEPASSING?

De vrijstelling is een percentage van de belastbare bezoldiging, dus het brutoloon na aftrek van de persoonlijke sociale zekerheidsbijdragen.

Alleen de bezoldiging van de betrokken maand komt in aanmerking. Uitgesloten zijn achterstallen en premies zoals de eindejaarspremie of het dubbele vakantiegeld.

HOE GROOT IS DE VRIJSTELLING?

3 % in 2018, 6 % in 2019 en 18 % vanaf 2020.

IN DE PLOEG VERDIENT IEMAND MINDER DAN HET MINIMUMUURLOON IN DE VOORWAARDEN.

Dan verliest de werkgever het voordeel voor alle leden van de ploeg.

WAT MET JOBSTUDENTEN OF LEERLINGEN?

Wanneer zij het minimum-uurloon uit de voorwaarden niet krijgen, behoudt de werkgever toch het voordeel voor de andere leden van de ploeg.

Wanneer de jobstudent of de leerling het minimum-uurloon wel hebben, verkrijgt de werkgever het voordeel ook voor hen.

Maar opgelet: jobstudenten en leerlingen tellen niet mee wanneer de grootte van ploeg bepaald wordt.

Met andere woorden: een werknemer en een jobstudent vormen samen géén ploeg.

PERSONEEL VAN VERSCHILLENDE WERKGEVERS WERKT SAMEN OP MIJN WERF.

Iedere werkgever moet apart nagaan of hij binnen zijn onderne-

CONSULTEER UW LOKALE CONFEDERATIE Deze FAQ beantwoordt niet alle mogelijke vragen. Dat heeft een goede reden: de FOD Financiën heeft nog geen toelichtingen gepubliceerd wanneer we dit schrijven. Het is dus op een aantal punten nog niet zeker hoe ­Financiën de regelgeving precies zal interpreteren. De Confederatie heeft een aantal vragen voorgelegd aan de administratie.

DAAROM TWEE ADVIEZEN: • pas deze maatregel met de nodige voorzichtigheid toe. Hou de bedoeling voor ogen: de verlaging van de loonkosten van werknemers op een werf; • neem in geval van twijfel contact op met uw lokale confederatie.

Zij is uw eerste aanspreekpunt.

ming een ploeg tewerkstelt volgens de criteria. Een werknemer van de hoofdaannemer en een werknemer van een onderaannemer vormen samen bijvoorbeeld geen ploeg. Alleen voor uitzendkrachten is er een uitzondering op deze regel.

VOOR SOMMIGE VAN MIJN MENSEN IS DE VRIJSTELLING GROTER DAN DE BEDRIJFSVOORHEFFING. WAT NU?

Geen probleem. U berekent de vrijstelling per werknemer en telt deze vrijstellingen op. Het resultaat trekt u af van de totale bedrijfsvoorheffing voor deze werknemers samen.

IK DETACHEER SOMS EEN PLOEG NAAR HET BUITENLAND.

Het voordeel geldt ook in dat geval. De voorwaarde is vanzelfsprekend dat het loon onderworpen is aan de Belgische bedrijfsvoorheffing.

MIJN WERKNEMERS WERKEN SLECHTS EEN DEEL VAN DE MAAND IN PLOEGEN.

De Confederatie gaat ervan uit dat de één-derde-norm van toepassing is.

Wanneer minstens een derde van de maand aan de vier criteria voldaan is, wordt de vrijstelling voor de hele maand toegekend.

De vrijstelling waarover we het hier hebben is immers een uitbrei-

ding van de vrijstelling voor klassieke ploegenarbeid met opeenvolgende ploegen, en daarvoor geldt de éénderde-norm.

Uw lokale confederatie kan u helpen met de één-derde-norm. Meer informatie staat ook op financien. belgium.be. Achtereenvolgens klikken op Ondernemingen – Personeel en loon – Bedrijfsvoorheffing – Vrijstellingen – Nacht- en ploegenarbeid.

KAN IK CUMULEREN MET ANDERE VRIJSTELLINGEN?

Er bestaan nog systemen die de werkgever toestaan een deel van de bedrijfsvoorheffing niet door te storten. Deze kunnen gecumuleerd worden met deze lastenverlaging, met uitzondering van de vrijstellingen voor nacht- en continuarbeid.

Ook cumuleren met de vrijstelling voor klassieke ploegenarbeid is niet toegestaan. In dit laatste geval mag de werkgever de meest voordelige regeling toepassen, dus de vrijstelling voor klassieke ploegenarbeid.

TOT WANNEER KAN IK VRIJSTELLING VOOR 2018 AANVRAGEN ?

Tot 27 september van dit jaar kon het met een negatieve aangifte van bedrijfsvoorheffing. Nu moet het met een gemotiveerd bezwaarschrift.

•

oktober 2019 • Bouwbedrijf 15

PUBLIREPORTAGE

Eenvoud in uw verzekeringen?

Build-Safe is er voor u!

Korting

-10%

*

“De bouw”… die is volop in beweging, en dat voelt u alle dagen. De sector groeit, de orderboekjes staan vol. Goed nieuws! Maar er zijn ook andere zaken om mee rekening te houden: nieuwe bouwtechnieken, de digitalisering, veranderende wetgeving, heel wat administratie, … Genoeg in elk geval om u niet nog eens met uw verzekeringen bezig te houden.

Daarom ontwikkelde Federale Verzekering Build-Safe, het verzekeringspakket op maat van bouwbedrijven tot 5 werknemers. Zo hebt u uw handen vrij om in alle gerustheid te bouwen aan uw bedrijf en aan het huis van uw klant!

Wat is Build-Safe?

Wat zijn de voordelen voor u?

Met Build-Safe kiest u zelf à la carte uw verzekeringen die u in uw Build-Safe-pakket wil opnemen. Op deze manier geniet u van een bescherming op maat van uw bedrijf.

Bovenop onze concurrentiële premies, geniet u zo van een bijkomende pakketkorting van 10%*!

Met Build-Safe geniet u dus niet enkel van een verlaagd tarief van -10%, maar krijgt u ook een flexibel verzekeringspakket. U kiest enkel die verzekeringen die samen uw bedrijf optimaal verzekeren. U breidt uit of legt zich toe op een andere activiteit? Dan kunt u uw Build-Safe eenvoudig laten aanpassen… en dit zonder uw korting te verliezen!

Uit welke verzekeringen kunt u kiezen? Onze verzekering B.A. Bouwwerken en/of de verzekering Arbeidsongevallen vormen de hoeksteen van het pakket, één van deze verzekering moet onderschreven worden. Verder kunt u kiezen uit B.A. Motorrijtuigen, Machinebreuk, Construct-10 – Abonnementspolis, de verzekering Alle Bouwplaats Risico’s – Abonnementspolis, de brandverzekering Multirisk Handel/KMO of Woning, Ongevallenverzekering 24u/24.

In totaal moet u aan minstens 3 verschillende verzekeringen komen om te kunnen genieten van het Build-Safe voordeel.

Vraag nu uw kortingsbon aan, voor 31/12/2019! Zo kunt u genieten van uw Build-Safe-korting!

Ga naar go.federale.be/build-safe-confed

Daar bovenop zorgen wij voor administratieve eenvoud. U krijgt de nodige tools in handen om het overzicht op uw verzekeringen te bewaren, schadegevallen op te volgen, … en dit zowel met de Build-Safe verzekeringsmap als met het online Build-Safe dossier op My FEDERALE. En u kunt te allen tijde beroep

doen op 1 centraal aanspreekpunt, onze regionale verzekeringsadviseur die u ter plaatse bijstaat en advies verleent. U kunt bijkomend altijd terecht bij ons Info Center.

Wij kennen ook de risico’s die u – als bouwondernemer – loopt. U kunt dus gerust rekenen op de meer dan 100 jaar ervaring van Federale Verzekering in het verzekeren van bouwrisico’s.

En last but not least kunt u meegenieten van onze restorno’s**. Want wij zijn een coöperatieve en onderlinge verzekeraar, en hebben dus geen externe aandeelhouders. Onze klanten delen dus mee in onze winst! In 2019 verdeelden wij zo meer dan e 13 miljoen onder onze klanten. Redactie: Federale Verzekering

Als lid van de Confederatie Bouw, krijgt u – bovenop de Build-Safe-korting – een werfradio cadeau*!

go.federale.be/build-safe-confed *Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed **De restorno’s evolueren in de tijd afhankelijk van de resultaten en de toekomstvooruitzichten van de verzekeringsmaatschappij, van haar rendabiliteit, van de economische conjunctuur en van de toestand van de financiële markten ten opzichte van de verbintenissen van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering, zoals omschreven op www.federale.be. De toekenning van restorno’s in de toekomst is niet gewaarborgd. De restorno’s variëren per categorie en per type producten. De regels met betrekking tot hun toekenning worden bepaald in de statuten van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering. De statuten kunnen geraadpleegd worden op www.federale.be.

DOSSIER RIOLERINGEN

Deadline 2027 dreigt Europa wil dat na 2027 onze oppervlaktewateren een goede kwaliteit hebben. Hoe gaat het dus met de rioleringen en de zuivering van het huishoudelijk afvalwater? Nog een half miljoen Vlamingen lozen nu afvalwater dat niet gezuiverd wordt. We weten welke projecten nodig zijn om dat op te lossen, maar de tijd dringt. Een engagement van alle betrokkenen is nodig – zeker nu de klimaatverandering onze waterhuishouding nog delicater gaat maken. Bovendien is niet alleen nieuwe infrastructuur nodig. Ook de oude moet up-to-date gebracht worden. Gelukkig heeft de bouw daarvoor tegenwoordig de nodige technologie, die bovendien met een minimum aan overlast kan toegepast worden.

oktober 2019 • Bouwbedrijf 17

WENDY FRANCKEN VAN VLARIO VZW

Afvalwater van half miljoen Vlamingen nog niet gezuiverd Volgens het Europees Milieuagentschap is de waterkwaliteit van 87 % van de Vlaamse waterlopen slecht of ontoereikend. Geen enkele waterloop haalt de norm die Europa tegen 2027 wil. We vroegen aan directeur Wendy Francken van VLARIO wat er aan de hand is.

V

LARIO vzw is een kenniscentrum dat alle spelers op het veld van riolering, waterzuivering en het beheer van hemelwater verenigt.

Het is geen toeval dat we met deze organisatie gingen praten, want samen met de landbouwsector zijn de gezinnen de grote schuldigen voor de ondermaatse ecologische kwaliteit van onze oppervlaktewateren. Dat schrijft de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) in haar jaarverslag 2017. Of zoals Wendy Francken het samenvat: “Het grootste volume afval dat gezinnen produceren, is vloeibaar.”

Aansluiting en zuivering

Een groot probleem is dat er te weinig huishoudelijk afvalwater gezuiverd wordt. Volgens de recentste gegevens van de VMM is 86,1 % van de Vlaamse huishoudens aangesloten op het rioolnet. In de toekomst wil men die rioleringsgraad optrekken tot 96,7 %.

Er bestaan grote verschillen tussen de gemeenten. De laagterecords zijn voor de Vlaams-Brabantse gemeenten Geetbets (36,3 %) en Bekkevoort (33,3 %) en ten slotte voor Horebeke in OostVlaanderen (22,1 %).

Dat zijn de aansluitingen. Hoe zit het

RIOLERINGSGRAAD In de stedelijk gebieden, aan de kust en in Limburg is het merendeel van de gezinnen aangesloten op een riolering.

Elders is er nog werk voor de boeg.

met de zuivering? Tussen 1991 en pakweg 2008 was er een gestage stijging van de zuiveringsgraad, van 26 % tot 71 %.

Daarna begon de curve wat af te vlakken en volgens de recentste gegevens bedraagt de zuiveringsgraad 83,3 %. Dat wil men in de toekomst optrekken naar 96,4 %. Ongeveer 2 % van de gezinnen zal zijn afvalwater individueel moeten behandelen.

Opnieuw zijn er aanzienlijke lokale verschillen. De zuiveringsgraad ligt het hoogst in de kustgemeenten, rond de steden en in Limburg. De laagterecords zijn voor drie Vlaams-Brabantse

>= 95% 80%-95% 60%-80% 40%-60% 20%-40% < 20%

18 Bouwbedrijf • oktober 2019 >= 95% 80%-95%

Slechts

83,3 % van het huishoudelijke afvalwater wordt gezuiverd.

DE PRIJS VAN ZUIVER OPPERVLAKTEWATER Zuiver oppervlaktewater is het doel tegen 2027. Dat vraagt meer waterzuivering en meer aansluitingen op het rioolnet. Maar een prijs kun je daar niet zomaar op plakken. Alles hangt af van de ambities en ook van de manier van financieren.

Er bestaan zoneringsplannen die gedetailleerd beschrijven welke maatregelen de gemeenten en de burgers moeten nemen. Om het rioolnet volledig uit te bouwen volgens deze zoneringsplannen zijn minstens € 2,7 miljard bijkomende inkomsten nodig tegen 2027. Dat blijkt uit Kosten voor riolering - Een blik vooruit, een rapport van de Vlaamse Milieumaatschappij.

gemeenten. Bekkevoort haalt amper 3,2 % en Glabbeek 2,2 %. Kortenaken ten slotte gaat all the way en zuivert 0 %.

Europa verplicht

De Europese kaderrichtlijn Water eist dat na 2027 de Vlaamse oppervlaktewateren een goede ecologische kwaliteit hebben. Daar zijn we nog lang niet.

Onze eerste vraag lag dus voor de hand.

Wat moet er nog gebeuren?

Wendy Francken: “Tegen 2027 moet het water van ongeveer een bijkomend half miljoen Vlamingen gezuiverd worden. Het gaat hoofdzakelijk om gezinnen die aangesloten moeten worden op het rioleringsnet. Het lopende beleid, de projecten die bezig zijn of waarvan we zeker zijn dat ze er komen, is goed voor ongeveer de helft van dat half miljoen.”

Is dat volledige half miljoen haalbaar?

Wendy Francken: “Zeker. Maar dan is er een engagement van de Vlaamse overheid, de rioolbeheerders en de lokale besturen nodig. Elke partij weet perfect welke projecten er nog gerealiseerd moeten worden tegen 2027. Wij dienen alles op alles te zetten om deze projecten effectief te realiseren.”

Moeten we naar 100 % zuivering gaan?

Wendy Francken: “De kaderrichtlijn Water vraagt dat niet expliciet, maar VLARIO vindt dat een dichtbevolkte regio als Vlaanderen het niet kan maken om voor minder dan 100 % zuivering van afvalwater te gaan. In Nederland zitten ze daar al dichtbij.”

Wat gaat dat kosten?

Wendy Francken: “De kosten voor het bijkomende nodige aansluitingen bedragen ongeveer € 4 miljard. Ongeveer een derde daarvan is al gereserveerd voor het lopende beleid. Er is dus nog ruwweg € 2,7 miljard nodig voor de rest. De aanleg daarvan zal duurder zijn omdat het gaat om verder afgelegen woningen, lintbebouwing enzovoort.

Dat drijft de gemiddelde kosten per aansluiting op. De financiering blijft een uitdaging, maar we moeten er vooral voor zorgen dat de huidige middelen ook effectief ‘de grond in gaan’”.

Bij die middelen ook de gemeentelijke saneringsbijdrage.

Wordt die goed besteed?

Wendy Francken: “We hebben enkele jaren geleden een studie laten uitvoeren door de universiteit van Hasselt. In

Maar als de rioolbeheerders tegelijk een marge voor vervangingsinvesteringen in de toekomst willen, dan hebben ze € 3,7 miljard extra nodig. En wanneer ze niet lenen maar alles direct financieren, dan wordt dat € 8,6 miljard.

INFO: www.vmm.be

de periode 2012-2015 ging ongeveer een kwart van de gemeentelijke saneringsbijdrage naar een verzameling soms vage kosten, en niet naar investeringen of onderhoud. VLARIO blijft pleiten voor een efficiënte en effectieve besteding van de gemeentelijke saneringsbijdrage en een transparante rapportering.”

Halen we de timing?

Wendy Francken: “De gemiddelde doorlooptijd van een rioleringsproject is zes jaar. Een kwart heeft zelfs een doorlooptijd van acht jaar. We moeten dus zo snel mogelijk beginnen met de definitie van de projecten die nog nodig zijn.”

Waarom duur het zo lang?

Wendy Francken: “Er bestaan veel oorzaken. Het verkrijgen van vergunningen vraag tijd. Grondinnames zijn een ernstige vertragende factor. Gemiddeld loopt deze procedure ongeveer 1,5 jaar.

Daarnaast is er ook de nieuwe regelgeving. Het archeologiedecreet heeft een oktober 2019 • Bouwbedrijf 19

WENDY FRANCKEN VAN VLARIO VZW ZUIVERINGSGRAAD

>= 95%

Men wil de zuiveringsgraad optrekken naar 96,4 %. Dat halen we nu alleen maar in de donkergroene zones. Een aantal landelijke gemeenten scoren bijzonder slecht.

80%-95% 60%-80% 40%-60% 20%-40% < 20%

>= 95% 80%-95% 60%-80% 40%-60% 20%-40% < 20%

1 7 op

Ongeveer één Vlaams huishouden op de zeven is nog niet aangesloten op het rioolnet.

aantal projecten met een jaar of meer vertraagd, onder meer omdat er niet genoeg archeologen waren. VLARIO vraagt dat nieuwe regelgeving op tijd afgetoetst wordt met onze sector, en dat we de tijd krijgen om ons voor te bereiden.”

Heeft de bouwsector de capaciteit om de nodige projecten te bouwen?

Wendy Francken: “In principe wel, maar we horen aannemers klagen dat geschikt personeel vinden altijd maar moeilijker wordt. Daarom werkt VLARIO mee aan praktijkgerichte opleidingen. De kwaliteit moet immers goed zijn – een nieuwe riolering moet een levensduur hebben van 75 jaar.”

Nieuwe uitdagingen

Welke uitdagingen ziet u nog, naast de aanleg van nieuwe infrastructuur?

Wendy Francken: “De voornaamste zijn het assetmanagement, dus het beheer en onderhoud van de bestaande systemen, en de klimaatverandering.

Gemeentes en rioolbeheerders zetten nu 20 Bouwbedrijf • oktober 2019

de eerste stappen richting assetmanagement, maar het blijft nog een serieuze uitdaging. VLARIO pleit vooral voor een gecoördineerde en geïntegreerde aanpak.

Hoe zijn die assets eraan toe?

Wendy Francken: “Dat weten we niet goed. Maar er bestaan aanwijzingen dat hun toestand te wensen overlaat.

Van het water dat in zuiveringsinstallaties aankomt, heeft ongeveer twee derde een bekende oorsprong volgens Aquafin: huishoudelijk afvalwater of hemelwater.

Het resterende derde zit in een grijze zone. Het kan deels gaan om grondwater dat de rioleringen in lekt. De noodzaak van een degelijk assetmanagement spreekt dus voor zich.

En de klimaatverandering?

Wendy Francken: “Nu vinden we 40 tot 60 mm neerslag per uur al een heftige bui. Maar experts verwachten in de toekomst buien tot 90 mm. Dat zal grote wateroverlast veroorzaken, waartegen we ons moeten wapenen. Er moet veel meer aandacht gaan naar het bronbeleid, maatregelen die het hemelwater ter plaatse houden in plaats van het te verzamelen en af te voeren. Buffering van hemelwater in rioleringen is altijd de duurste oplossing.”

Waaruit zou een goed bronbeleid bestaan?

Wendy Francken: “VLARIO pleit al jaren voor een gemeentelijk hemelwater-

plan, onder meer in ons memorandum.

Dit plan is nodig om een duidelijke visie te ontwikkelen. Vlaanderen moet verstandig investeren in de uitbouw van buffering en infiltratie. In het publieke domein, bijvoorbeeld bij wegen, ligt een enorm potentieel. Bronmaatregelen kun je relatief snel treffen en in de omgeving integreren, maar het gebeurt te weinig.”

Moeten er meer bronmaatregelen komen voor particulieren?

Wendy Francken: “VLARIO pleit voor een infiltratiebonus. De saneringsbijdrage zou gesplitst kunnen worden: een deel gekoppeld aan het drinkwaterverbruik, een ander deel aan hemelwater. Wie hemelwater buffert en lokaal gebruikt of laat infiltreren, zou dan een lagere saneringsbijdrage betalen. Je kunt je zelfs afvragen of gezinnen niet verplicht moeten worden om een significant deel van het hemelwater te gebruiken.”

Dat zal een mentaliteitsverandering vragen.

Wendy Francken: “Er zijn positieve stimulansen nodig, hemelwater als meerwaarde. Neem het idee van een Waterlabel, naar analogie met het EPC. Een dergelijk label zou beschrijven hoe verstandig een woning met hemelwater omspringt: groendaken, infiltratie, afwezigheid van grote verharde oppervlakken, buffering, intensief gebruik van regenwater enzovoort. Een huis met een goede waterscore zou meer waard zijn.

Dat is een stimulerende maatregel.”

•

 De Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken:

binnenklimaat, sanitair, elektrotechniek, automatisering én beveiliging, verwarming, schoorsteenvegen, waterbehandeling.  In de ruime hallen van Brussels Kart Expo van 9u00 tot 19u00.  Gratis toegang voor bouwprofessionals.  Sfeer en gezelligheid verzekerd dankzij gratis buffetten en drank.

Kom gratis naar de beurs en schrijf in via www.installday.be

VRIJDAG 22 NOVEMBER 2019

organisatie:

mediapartners:

by Techlink

by Techlink

by Techlink

initiatief van:

by Techlink

 Vakbeurs en netwerkevent van het jaar voor fabrikanten, voorschrijvers, architecten en vakmannen uit de volledige afwerkingsector: schilders, schrijnwerkers, plaatsers van plafond- en wandsystemen, parket-, tegel- en mozaïekplaatsers, stukadoors, glazenmakers,…  In de ruime hallen van Brussels Kart Expo in Groot-Bijgaarden van 9u00 tot 19u00.  Gratis toegang tot meer dan 160 standen.  4.300 bezoekers op 1 dag tijd.  Gemoedelijke sfeer met gratis buffetten en drank.

Kom gratis naar de beurs en schrijf in via www.dagvandeafwerking.be

DINSDAG 26 NOVEMBER 2019

De Nationale Raad van Dak- en Dichtingswerken nodigt u uit op haar

■ Dé leidinggevende vakbeurs en het netwerkevent in de Benelux voor dakdekkers, dakafdichters, fabrikanten, architecten, voorschrijvers en vakmannen uit de dakensector…

■ In de ruime hallen van Brussels Kart Expo van 09u00 tot 19u00.

■ Gratis toegang tot meer dan 140 standen.

■ 4.100 bezoekers op 1 dag tijd.

■ Gemoedelijke sfeer met gratis buffetten en drank.

VRIJDAG 29 NOVEMBER 2019

Kom gratis naar de beurs en schrijf in via www.belgianroofday.be organisatie:

media partner:

initiatief van:

GERT-JAN MERKX VAN KUMPEN

“Waarom graven als sleufloos kan?”

Het rioolnet moet nog uitgebreid worden. Maar het bestaande net in goede toestand houden is minstens even belangrijk. Daarbij hoort vanzelfsprekend renovatie, en op dat punt is er goed nieuws vertelde ons Gert-Jan Merkx (algemeen directeur van Kumpen): er bestaan steeds meer technieken om riolen te herstellen, en ze veroorzaken steeds minder hinder.

Z

oals u kunt lezen op blz. 19 is volgens Wendy Francken van VLARIO vzw het assetmanagement van ons rioolnet een van de grote uitdagingen van de toekomst. Kumpen (een deel van Willemen Groep) kan een mooi portfolio van projecten voorleggen in België en Nederland. Daarbij onder meer de renovatie van de Nachtgracht in Arnhem: 150 jaar oud, een meter of tien onder de grond en nog steeds een van de belangrijkste onderdelen van het net in de stad. Het einde van de werken is gepland in 2020.

Gert-Jan Merkx: “We herstellen de Nachtgracht met betoninjecties en spuitbeton, en brengen een nieuwe bekleding van betonplaten aan. En dit alles met minimale overlast voor de buurt. Alles gebeurt via de inspectieputten. ‘Waarom graven als sleufloos kan?’ is ons motto.”

Rioolrenovaties hebben in de afgelopen jaren een kleine revolutie doorgemaakt. Er bestaat nu een waaier van vaak technologisch verfijnde mogelijkheden om sleufloos te werken (zie kader).

Minder hinder dus, en als bijkomend voordeel wordt de doorlooptijd van projecten over het algemeen korter. Met kous-relining kun je tot honderd meter per dag renoveren, aldus technisch directeur Kristof Maesen van Kumpen.

Gestegen omzet

Maar er was niet alleen technologische vooruitgang. Ook bij de beheer22 Bouwbedrijf • oktober juni 20192019

ders van de netwerken is er sprake van een ommezwaai.

Gert-Jan Merkx: “Investeringen in rioleringen zijn niet sexy. Maar de opdrachtgevers zijn volwassener geworden. Risico-gestuurd onderhoud moet gebeuren, maar de netbeheerder zetten stappen naar een echt assetmanagement, met regelmatige inspecties en onderhoudsplannen. Daardoor moet de sector minder en minder brandweerman spelen. Tien jaar geleden was het recept vaak: opbreken! Nu gaat men meer preventief dan correctief tewerk.”

Een lekkende riolering.

Heel wat van de Vlaamse rioleringen zijn intussen ouder dan hun oorspronkelijk geplande levensduur.

Voor de ondernemingen in de sector is de ommezwaai bij de opdrachtgevers goed nieuws.

Gert-Jan Merkx: “De markt voor renovaties is enorm gegroeid. Ik zie omzetstijgingen van een kleine 150 % in tien jaar tijd, en dat cijfer is wellicht typisch voor deze markt. VLARIO vzw speelt een constructieve rol in de relaties van de sector met de opdrachtgevers, bijvoorbeeld door de organisatie

SPITSTECHNOLOGIE ONDER DE GROND Aannemers die sleufloos riolen herstellen en renoveren kunnen

meer polyacrylaatgels en polyurethaan-hars gebruikt, en voor

kiezen uit een breed gamma van technieken. Kumpen kan zijn

stabilisering cementgrout. Deze techniek werd bijvoorbeeld

klanten onder meer het volgende bieden.

toegepast voor het herstellen van de inkokering van de Zwarte Beek in Baasrode.

KOUSTECHNIEKEN Dit is best bekende manier om een riool een nieuwe bin-

ROBOTS

nenbekleding te geven (relining). Een buis – de “kous” – wordt

Lang niet alle riolen zijn toegankelijk voor mensen. Daarom

ingebracht in de riool en daarna in vorm gebracht. Vervolgens

worden ook robots ingezet bij renovaties om obstakels te ver-

wordt deze uitgehard met warm water, stoom of door een

wijderen en aansluitingen weer te openen na een relining.

robot die ultraviolet-licht verspreidt. De kous is gemaakt van polyester versterkt met glasvezel, of meer klassiek van vilt dat

EN DAN IS ER OOK NOG …

geïmpregneerd is met polyester, vinyl-ester of epoxy. Kumpen

De lijst van moderne sleufloze renovatietechnieken is erg lang.

heeft deze techniek onder meer gebruikt in Malmédy, voor de

Kumpen plaatst ook schaaldelen van glasvezeldoek, een tech-

renovatie bij de Avenue des Alliés.

niek die vaak gebruikt wordt om lokale gebreken te herstellen.

SPRAYTECHNIEKEN

geschikt is voor structurele renovaties.

Verwant hiermee is de buis-in-buistechniek sliplining, die zeer Een flexibele techniek die men kan kiezen onafhankelijk van de hoeveelheid of van de grootte van de oppervlakte die behan-

Ook wat betreft de nieuwe bekledingen bestaan er nog

deld moet worden. Typisch wordt hiervoor spuitbeton gebruikt,

verschillende mogelijkheden, zoals de Close FIT PE Lining.

maar aanvullend zijn ook speciale coatings en polymeergebon-

Kumpen heeft in dit verband een licentie verworven voor twee technieken die subline en rolldown genoemd worden. Wat

den mortels mogelijk.

betreft de buis-in-buissystemen kunnen de klanten ook wikINJECTIETECHNIEKEN

kelbuizen of pipebursting kiezen.

Geschikt voor talrijke toepassingen: waterdicht maken, stabilisering van grond enzovoort. Voor de injecties worden onder

INFO: www.kumpen.be. ren en op peil te houden. Maar ook voor ons wordt het voortdurend moeilijker om de geschikte mensen te vinden.”

Net op tijd?

Tegenwoordig bestaan er veel mogelijkheden om herstellingen en renovaties uit te voeren zonder dat er een schop de grond in hoeft te gaan.

van werkgroepen waarin we met elkaar in gesprek kunnen gaan.”

Mensen en veiligheid

Technologieën zoals relining zijn er erg kapitaalsintensief en vergen forse investeringen. Daartegenover staat dat

nieuwe technologie het werken veel veiliger maakt en de fysieke belasting vermindert.

Gert-Jan Merkx: “Sommige technieken, zoals het plaatsen van nieuwe panelen, blijven trouwens eerder arbeidsintensief. Tot dergelijke operaties gaan we liefst niet meer over wanneer ze niet nodig zijn. Onze sector heeft de capaciteit om het rioolstelsel te renove-

Hoeveel werk heeft de sector nog voor de boeg? Hoe is ons net eraan toe?

Volgens Gert-Jan Merkx weet het Brussels Gewest ongeveer hoe het zit, maar staat Vlaanderen minder ver, al krijgen we ook hier steeds meer van het stelsel in beeld. Vast staat wel dat renovatieinspanningen nodig zullen blijven in de nabije toekomst. Heel wat Vlaamse rioleringen naderen hun vijfenzeventigste verjaardag, terwijl ze ontworpen waren voor een levensduur van vijftig jaar.

Gert-Jan Merkx: “Je zou kunnen zeggen dat we vijfentwintig jaar te laat zijn.

Bovendien wist men vijfenzeventig jaar geleden niet dat er tramlijnen, glasvezelkabels en wat nog meer boven het stelsel aangelegd zouden worden. Vervangen is dus niet evident. Zeker niet wanneer je de hinder voor de omgeving wilt beperken.”

Kristof Maesen: “Gelukkig kunnen we met sleufloze technieken de levensduur sterk verlengen. Met bepaalde spraytechnieken een jaar of tien, met andere tot vijftig jaar.”

•

oktober 2019 • Bouwbedrijf 23

KLIMAATVERANDERING

Tot twintig keer meer extreme overstromingen In de toekomst zullen onze riolen steeds meer overstromen als we geen maatregelen nemen om het hemelwater uit het rioolnet te houden. Dat blijkt uit Impact van klimaatverandering op rioleringen, een studie uit 2018.

D

eskundigen twijfelen er niet meer aan: er is een klimaatverandering bezig. Die heeft ook gevolgen voor de regenval. Kleine buien zullen minder voorkomen, en de periodes van droogte zullen langer worden.

Maar als het dan toch regent … In mei 2016 viel in Riemst 63 mm neerslag in een uur; en twee maanden later in Linter zelfs 85 mm. Zulke buien veroorzaken enorme wateroverlast. Vroeger dachten we dat ze één keer per eeuw voorkwamen. Maar door de klimaatverandering zullen ze steeds vaker voorkomen.

Studie

VLARIO vzw liet de impact van de klimaatverandering op ons hemelwaterbeheer becijferen door Sumaqua. We geven hier enkele interessante resultaten en conclusies, maar beginnen met een waarschuwing. De onderzoekers hanteerden een scenario waarin de klimaatverandering een hoge impact heeft.

Zal dat ook echt zo zijn? Dat weet op dit moment niemand. De toekomst zal zich ergens bevinden tussen de huidige situatie en de projecties in de studie.

Die projecties zijn alarmerend. Overstromingen die rioleringen nu één keer om te twintig jaar treffen, kunnen tot acht keer vaker voorkomen tegen 2100.

Extreme overstromingen, waarvan men nu veronderstelt dat ze eens per honderd jaar voorkomen, zouden zelfs twintig keer vaker kunnen gebeuren.

Hemelwaterputten en de infiltratievoorzieningen ontsnappen niet aan de 24 Bouwbedrijf • oktober oktober 2019 2019

klimaatverandering. Omstandigheden die hen nu om de twintig jaar doen overstromen, zouden in 2050 om de vier jaar kunnen voorkomen en in 2100 zelfs eens per twee-en-een-half jaar. 2050 kan ver weg lijken, maar voor riolering is dat ongeveer vandaag, want infrastructuur die nu gelegd wordt, moet minstens een halve eeuw dienst kunnen doen.

Ontharding

Willen we het aantal overstromingen niet laten toenemen, dan moet volgens de studie 35 % van de verharde oppervlakte afgekoppeld worden van de riolering tegen 2050. Tegen 2100 moet dat 53 % worden. In plaats van af te koppelen zou men ook de buffercapaciteit van het net kunnen uitbreiden. Maar dan moet er 53 % extra buffering komen tegen 2050, en tegen 2100 zelfs 111 %.

De volledige afkoppeling van verharding is effectiever dan extra buffering.

Maar voor optimale investeringen in afkoppeling is wel een integraal hemelwaterplan nodig volgens de studie.

Anders bestaat het risico dat men het probleem verplaatst en elders wateroverlast veroorzaakt.

ze verminderen de wateroverlast in belangrijke mate. Bovendien komen ze de grondwaterhuishouding ten goede.

Creatieve maatregelen

De studie pleit voor creatieve maatregelen, zoals het gecontroleerd toelaten van water op straat bij extreme neerslag of de tijdelijke buffering op pleinen, groene zones en andere publieke ruimtes.

Daarzonder zal kostenefficiënt en klimaat-robuust waterbeheer moeilijk zijn.

Er zou ook moeten onderzocht worden in welke mate nieuwe technologie zoals slimme sturing ingezet kan worden.

Reactie VCB

Aquafin stelde intussen voor in de toekomst privéregenwaterputten in te zetten in strijd tegen droogte en zware regenval. Sensoren en automatische stu-

Bronmaatregelen

Maar zelfs als we alle bestaande verharding aansluiten op regenwaterputten, buffers, infiltratievoorzieningen en andere bronmaatregelen zullen de zeer extreme overstromingen blijven toenemen volgens de studie. Toch zijn dergelijke maatregelen aangewezen, want

Overstromingen die rioleringen nu één keer om te twintig jaar treffen, kunnen tot acht keer vaker voorkomen tegen 2100.

Willen we het aantal overstromingen niet laten toenemen, dan moet volgens de studie 35 % van de verharde oppervlakte afgekoppeld worden van de riolering tegen 2050.

ring kunnen putten van particulieren laten leegstromen in het geval er veel regen verwacht wordt. Op die manier kunnen bestaande buffers innovatief gebruikt worden tegen de gevolgen van de klimaatverandering.

Volgens de Vlaamse Confederatie Bouw zou de komende Vlaamse regering dergelijke initiatieven moeten aanmoedigen met een ondersteunend regelgevend kader. Meer nog, de precaire waterhuishouding in heel wat kernen vergt er dringend natuur- en bouwtechnische maatregelen. De leefbaarheid in kernen is immers prioritair om er meer gezinnen aan te trekken.

De overheden doen er dan ook goed aan innovaties rond waterbeheersing, -recyclage en -buffering aan te moedigen door belemmeringen in de regelgeving op te heffen en in te zetten op research en technische ondersteuning.

Daarbij zijn creatieve oplossingen om watergevoelige woonkernen te versterken steeds belangrijker, aangezien verdichting centraal staat in de ruimtelijke plannen van de overheid.

Zo heeft de overheid al langer heel wat woonkernen aangestipt als zeer overstromingsgevoelige gebieden. Aangezien de Vlaamse regering volop inzet op verdichting en ruimtelijk rendement in kernen, vormen ingrepen in

water-robuust bouwen een essentieel onderdeel van een gedegen aanpak.

Niet alleen is voorafgaandelijke analyse noodzakelijk om risico's te voorzien, ook de administratieve vergunningsprocedure dient onder de loep te worden genomen.

•

De studie Impact van klimaatverandering op rioleringen (2018) werd uitgevoerd door Sumaqua in opdracht van VLARIO vzw. U vindt ze op de www.vlario.be.

BELGIË EN AFVALWATER – EEN MOEILIJKE RELATIE Niet zelden worden in dit land pas maatregelen genomen als het moet van Europa. Dat is ook het geval met ons waterbeleid. In het begin van de jaren 1990 werd in Vlaanderen amper een derde van het huishoudelijk afvalwater gezuiverd.

Een grote inhaalbeweging kwam pas op gang onder druk van de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater (ERSA) die van kracht werd in 1991. Hij verplichtte de lidstaten om tegen eind 1998 het afvalwater te zuiveren van alle agglomeraties met meer dan 10 000 inwoners. Voor agglomeraties tussen de 2000 en de 10 000 inwoners was de limiet 2006.

Die datum hebben we niet gehaald. Pas sinds 2012 heeft Vlaanderen de bovengemeentelijke zuiveringsinfrastructuur om te voldoen aan de ERSA. Enige troostprijs: we waren daarmee het eerste gewest in het land.

In 2013 was het geduld van Europa op en besliste het Europese Hof van Justitie dat vijf Waalse agglomeraties hun water niet voldoende zuiverden.

België kreeg een boete van € 10 miljoen, met daarbovenop een dwangsom van € 4 722 per dag als de situatie binnen de zes maanden niet rechtgetrokken was.

Merk op dat België de boete kreeg, en niet Wallonië. De EU houdt zich niet bezig met de interne bestuurlijke organisatie van een land. Normaal gezien schuift het federale niveau dergelijke boetes door naar het Gewest in overtreding.

KADERRICHTLIJN De Europese kaderrichtlijn Water werd al van kracht in december 2000.

Hij doet een poging om een uniform waterbeleid op te zetten in de hele Europese Unie. Hij wil de watervoorraden en de waterkwaliteit in Europa veiligstellen en de gevol-

gen van overstromingen en perioden van droogte afzwakken. De kaderrichtlijn Water verplicht de lidstaten duurzaam met water om te springen. Hiervoor moeten ze beheerplannen opstellen per stroomgebied.

Grond- en oppervlaktewater moest bepaalde kwaliteitsnormen halen.

Oorspronkelijk was 2015 de streefdatum.

Het decreet Integraal Waterbeleid van 18 juli 2003 zet de kaderrichtlijn Water om naar Vlaamse wetgeving. Maar 2015 haalden we niet. We waren niet de enige regio met dat probleem en Europa gaf dus uitstel tot 2027. In principe is dat wel haalbaar (zie het interview met Wendy Francken in dit dossier).

Maar dat mag er geen tijd verloren gaan. De kwaliteit van 87 % van de Vlaamse waterlopen voldoet nog altijd niet aan de eisen in de Europese kaderrichtlijn.

oktober 2019 • Bouwbedrijf 25

De variabele Stormpan geĂŻnspireerd door dakdekkers

Bart De Rom, Dakwerken Itterplastiek, Dilbeek

Nieuw: Stormpan Vario 18

25 mm

We hebben dakdekkers gevraagd hoe zij de ideale Stormpan zagen. Dat leidde tot een innovatieve pan met een grote variabele kopsluiting van maar liefst 25 mm en een variabele zijsluiting van 4 mm. Voordeel? Halve of ž pannen zijn in de meeste gevallen niet meer nodig.

Dat zorgt voor een enorme tijdswinst en dus een hoger rendement. Bovendien biedt dit Belgisch topproduct een elegante look en garandeert het op elk dak een optimaal eindresultaat, zowel bij nieuwbouw als renovatie.

4 mm

Mat zwart

Meer informatie? Vraag onze brochure aan via www.stormpanvario18.be

WALTERRE

Nu ook tracering van grondverzet in Wallonië Vanaf 1 november 2019 wordt een nieuw Waals bodemdecreet van kracht. Net als in Vlaanderen verplicht het in een aantal gevallen de traceerbaarheid van grondverzet en de analyse van de grond. Aannemers zullen daarvoor Walterre moeten inschakelen, de nieuwe Waalse bodembeheerorganisatie.

H

et nieuwe Waalse bodemdecreet ontstond uit een concrete behoefte vertelde ons Aymé Argelès (milieumanager bij de Waalse Confederatie Bouw).

Aymé Argelès: “In de Waalse regelgeving stond vroeger geen verplichting om grond te analyseren en te traceren.

Dat veroorzaakte steeds meer problemen tussen opdrachtgevers en aannemers. Het gebrek aan analyses bracht onverwachte kosten mee en leidde tot heftige discussies op de bouwplaats.

In april 2018 is dan een nieuw Waals bodemdecreet goedgekeurd, gevolgd door een regeringsbesluit in juli 2018 dat de conform-verklaring en de traceerbaarheid van grond regelt.”

Het gaat hier om een vrij ingrijpende verandering in Wallonië, waarmee niet alle opdrachtgevers meteen vertrouwd zullen zijn. De aannemer kan dus een sensibiliserende rol spelen.

Veranderingen

Wat verandert er voor Vlaamse aannemers? In het algemeen geldt in ons land de volgende regel: het gewest van bestemming van de grond bepaalt welke regelgeving nageleefd moet worden.

Concreet bestaan er twee verschillende situaties.

1

GROND AFKOMSTIG UIT WALLONIË MET BESTEMMING WALLONIË.

Een Vlaamse aannemer die Waalse grond verzet met een bestemming in het Waals gewest moet vanaf 1 november 2019 aan de nieuwe Waalse regelgeving voldoen. De procedures zijn vergelijkbaar met de Vlaamse procedures, hoewel er verschillen zijn. In het algemeen kan men bijvoorbeeld zeggen dat de normen voor grondkwaliteit iets soepeler zijn. Maar net als in Vlaanderen hangt de verplichting tot bodemonderzoek af van zaken als de hoeveelheid grond en het verdachte karakter ervan.

Het transport van de grond moet gemeld worden, ongeacht of deze onder de analyseplicht viel of niet (de traceerbaarheidsprocedure).

Anders dan in Vlaanderen speelt voor niet bemonsterde gronden het bestemmingstype een belangrijke rol.

Grond waarvoor geen analyses vereist waren, kan niet toegepast worden in zones met een lager bestemmingstypes.

Vanaf 1 mei 2020 worden het bodemonderzoek (rapport qualité de terres) en de bijhorende conform-verklaring (certificat controle qualité de terres) verplichte aanbestedingsdocumenten.

2

GROND MET BESTEMMING WALLONIË MAAR AFKOMSTIG VAN BUITEN HET GEWEST.

Opnieuw moet men vanaf 1 november 2019 de nieuwe Waalse regelgeving naleven. Maar opgepast: in dit geval bestaan er geen uitzondering op de analyseplicht in Wallonië. Elke hoeveelheid grond afkomstig van buiten het gewest met bestemming Wallonië moet dus bemonsterd en geanalyseerd worden volgens de Waalse bepalingen.

Slechts één bodembeheerorganisatie

In Vlaanderen kan een aannemer kiezen uit twee organisaties voor de conform-verklaring van technische verslagen en voor de aflevering van bodembeheerrapporten. Voor onze leden is de bekendste de Grondbank.

Voor grond met bestemming Wallonië bestaat die keuze niet. Aannemers moeten er samenwerken met de vzw Walterre. Wallonië heeft namelijk een ander systeem opgezet en werkt met een concessie. Deze werd toegekend aan het consortium Walterre. Het voert in zekere zin de taken van de overheid uit, vanzelfsprekend onder toezicht van de administratie. Dit heeft onder andere tot gevolg dat men geen lid hoeft te worden van Walterre om er een beroep op te doen.

Walterre is opgericht door de Waalse Confederatie Bouw, Copro (een onafhankelijk organisme voor de controle van bouwproducten), de nv Immoterrae en de FWEV (de Waalse wegenbouwers in de Confederatie).

Het consortium maakt gebruikt van de expertise opgedaan door de Grondbank. Zo is het digitale platform overgenomen. Vlaamse aannemers zullen dus weinig tijd nodig hebben om aan de procedures gewend te raken.

•

www.walterre.be. oktober 2019 • Bouwbedrijf 27

WERKEN IN HET BUITENLAND

“Bedrijven zoals wij hebben meer informatie en ondersteuning nodig” Werken in het buitenland, is dat alleen voor de groten? Nee! Dat bewijst ons lid Eco-metal uit Alken. Als je iets te bieden hebt, lukt het ook als kmo. De bijhorende administratie is wel een flinke horde, maar een project van de Vlaamse Confederatie Bouw staat de aannemers bij.

W

ie Eco-metal uit Alken bezoekt, zal vruchteloos zoeken naar de receptie. Je betreedt dit metaalverwerkend bedrijf langs het atelier, en daarmee is meteen duidelijk wat zaakvoerder Ronny Vanoppen belangrijk vindt: efficiënte productie en kwaliteit.

Er werken acht arbeiders. De hoofdactiviteit is het maken en plaatsen van de metalen omlijstingen van liftdeuren, en daarnaast de bekleding van de liftkooi: spiegels, stootbanden, vloeren, plafonds inclusief de spotjes enzovoort.

In de portfolio zitten verschillende opvallende projecten, vertelde ons management assistant Kim Appeltans.

Kim Appeltans: “Bijvoorbeeld het Noordstation in Brussel, waar Ecometal trouwens ook de bekleding van de roltrappen geplaatst heeft. Verder veel ziekenhuizen, zoals het AZ Delta in Roeselare en het UZ Gasthuisberg in Leuven. De belangrijkste spelers in de liftenbranche zijn klant bij ons: Kone, Otis, ThyssenKrupp enzovoort. Daardoor werken we in heel het land.”

De niche vinden

Maar het is niet bij België gebleven. Recent zijn er een aantal projecten bijgekomen in het Groothertogdom Luxemburg. Het werk op de Naos-site, een groot reconversieproject bij Esch28 Bouwbedrijf • oktober 2019

sur-Alzette, is intussen klaar. Op dit ogenblik is Eco-metal aan de slag in Royal-Hamilius in de stad Luxemburg, een busstation gecombineerd met een winkelcentrum en een parking met drie verdiepingen. En het is nog niet gedaan.

Kim Appeltans: “Binnenkort beginnen de opmetingen voor Zenit-Royal in Luxemburg-stad, er is het Infinityproject … Intussen hebben we ook contacten met liftenbouwer Otis, die ons een aantal voorstellen gedaan heeft voor projecten in 2020. Waarom wij?

Er zijn blijkbaar zeer weinig bedrijven in Luxemburg die ons werk doen of kunnen doen. Onze eerste buitenlandse opdracht kwam er omdat Kone Luxemburg een aannemer zocht en te rade ging bij Kone Belgium, en die hebben ons aanbevolen.”

Voor een bouwkmo die in het buitenland wil werken, komt het erop aan de niche te vinden. Of, zoals in het geval van Eco-metal, klaar te zijn wanneer de buitenlandse niche jou vindt.

Administratieve obstakels

De arbeiders van Eco-metal zijn doorgaans twee tot drie dagen na elkaar in Luxemburg en hebben daar geen moeite mee. Het werk ter plaatse verschilt ook niet van het werken in België.

Kim Appeltans: “De arbeidsomstandigheden en de veiligheidsvoorschriften

zijn voor ons net zoals hier. De inspectie is ook niet actiever en als ze buitenlandse bedrijven zouden viseren, merken wij daar niets van.”

De grote horde is dus niet het bouwen zelf, maar wel de administratie die eraan te pas komt. Je moet de onderneming eerst registreren bij een Luxemburgs guichet, een digitaal loket. Je moet daarna alle werknemers toevoegen met hun arbeidscontract. Dat laatste moet je dus laten vertalen. Alles moet in orde zijn met de arbeidsgeneeskunde, wat in bij Eco-metal een niet-gepland bezoek aan de arbeidsarts nodig maakte. In principe moet je maandelijks alle loonfiches opsturen. Je moet een e-badge aanvragen voor je werknemers, die ze altijd bij moeten hebben. Je moet het detacheringsdocument A1 aanvragen. Je moet een reeks gegevens over het bouwproject aan het guichet melden.

Enzovoort, enzovoort …

Kim Appeltans: “Er komt veel bij kijken. Dat vraagt tijd en veroorzaakt dus bijkomende kosten, bovenop de verblijfskosten voor de werknemers.

Als je het de eerste keer doet, is dat niet gemakkelijk in te schatten. Intussen heb ik het beter onder de knie, maar de administratie schrikt af. Ambitie om ook naar andere landen te trekken, hebben we voorlopig dus niet.”

Eco-metal kreeg al enkele keren de

Een roltrap op de luchthaven. Ook in het station van Brussel-Noord heeft het bedrijf de bekleding van de roltrappen geplaatst.

Het werk van Eco-metal vraagt zware investeringen in machines

vraag of het niet eenvoudiger zou zijn om een firma op te richten in Luxemburg.

Kim Appeltans: “Op dit moment investeren we liever in andere dingen.

Vorig jaar hebben we een nog een lasersnijmachine gekocht, en dit jaar hebben we geïnvesteerd in de plooibank van vier meter.”

Ondersteuning

Kim Appeltans: “Er is meer ondersteuning nodig voor bedrijven zoals Eco-metal. De administratie zou eenvoudiger moeten zijn, en aannemers zouden vlotter betrouwbare informa-

tie over verplichtingen, formulieren en documenten moeten kunnen vinden. Je kunt tegenwoordig bijna alles digitaal doen, maar websites zijn soms onduidelijk. Heeft de Vlaamse overheid ondersteuning voor aannemers die in het buitenland willen werken? Dan zou ze dat toch wat beter bekend moeten maken. Ik ben héél blij dat Joeri Van Meenen van de Vlaamse Confederatie Bouw er is; hij heeft ons heel goed geholpen.”

De VCB staat u bij

Wilt ook u in het buitenland werken? Doet u het al, en zit u met vra-

gen? De Vlaamse Confederatie Bouw heeft intussen een project lopen om aannemers bij te staan. De interesse is duidelijk aanwezig. Tussen januari en midden augustus kreeg projectleider Joeri Van Meenen 183 vragen. Ze gingen over 21 landen, waarbij de Vere­ nigde Staten, de Verenigde Arabische Emiraten en Mauritius. Maar veruit het populairste land was Frankrijk, met 30 % van de vragen. Op korte afstand volgden Nederland en Luxemburg. De top 5 werd vervolledigd door Duitsland en ten slotte het Verenigd Koninkrijk.

Samen zijn deze vijf landen goed voor 85 % van de vragen.

Kim Appeltans zou niet verbaasd zijn over de inhoud van de vragen. De meerderheid van de aannemers wilde weten met welke administratieve formaliteiten ze rekening moeten houden.

Concreet waren ze vooral geïnteresseerd in de voorafgaande melding, het equivalent van de Belgische Limosa.

•

INFO: eco-metal.be.

Hebt u vragen in het buitenland?

Stel ze aan uw lokale confederatie!

Voor meer informatie over het project van de VCB kunt u terecht bij joeri.vanmeenen@ confederatiebouw.be.

oktober 2019 • Bouwbedrijf 29

DEMOCENTRUM BOUW 4.0

Het WTCB dompelt u onder in de digitale toekomst De digitalisering van onze sector is onvermijdbaar. Om bouwondernemingen maximale winstkansen te geven in deze transitie, heeft het WTCB een uitgebreid programma uitgewerkt.

Middelpunt wordt het nieuwe Democentrum Bouw 4.0 dat in 2021 moet opengaan.

I

n Sint-Stevens-Woluwe zijn intussen de eerste stappen gezet richting realisatie van dit centrum. Aannemers zullen er kennis kunnen maken en experimenteren met nieuwe technologieën. Op die manier stimuleert het WTCB de innovatie bij bouwbedrijven, wat hun competitiviteit vergroot.

Bovendien is het demonstratiecentrum een plaats waar de technologiebedrijven en de bouwprofessionals elkaar zullen ontmoeten en versterken.

Zes focuspunten

U hebt het kunnen lezen in Bouwbedrijf van juli-augustus: er is intussen een duizelingwekkend aantal digitale toepassingen op de markt. Bovendien

is het steeds moeilijker om grenzen te trekken tussen hun toepassingsgebied.

Het WTCB heeft dus zes focuspunten gekozen voor het demonstratiecentrum en de andere acties:

De baan op

Het is een ambitieus project, waarvan het democentrum een zeer belangrijk maar lang niet het enige onderdeel is.

Dit jaar nog zouden een aantal activiteiten moeten beginnen zoals testwerven, demowerven, workshops, presentaties, apps en promotie-acties langs diverse kanalen. Het eerste prototype van een demonstrator is intussen af.

Het WTCB wil de aannemers niet alleen uitnodigen in Sint-StevensWoluwe; het zal zelf ook naar bouwplaatsen en ondernemingen trekken.

Een mobiele hub die verschillende technologieën demonstreert op de werf of bij bouwbedrijven, zal een ronde maken in Vlaanderen vanaf begin volgend jaar. Als alles volgens planning verloopt zou het Democentrum Bouw 4.0 dan open moeten gaan in de eerste helft van 2021.

30 Bouwbedrijf • oktober 2019

Virtual reality is één van de focuspunten van het nieuwe initiatief.

In het democentrum kunnen aannemers kennis maken met het potentieel van drones.

• BIM of Building Information Modeling; • virtuele realiteit (VR); • augmented reality (AR); • scannen en meten; • drones; • smart execution.

Deze focuspunten worden op verschillende manieren belicht. Men zal veel hands-on kunnen testen, begeleid door video’s en dergelijke. En het blijft niet bij theoretische beschouwingen over BIM: er zal bijvoorbeeld getoond worden hoe beroepen zoals loodgieters of dakdekkers de meerwaarde van BIM kunnen benutten. Deze meerwaarde kan verschillende vormen aannemen: sneller offertes maken, bouwknopen visualiseren of clashes opsporen, dus de punten waar twee aspecten van een ontwerp niet compatibel zijn met elkaar. Voor pakweg scanning zal getoond worden hoe dit bouwberoepen zoals schrijnwerkers of algemene aannemers vooruit kan helpen.

Noden van de sector

De keuze voor deze zes focuspunten is doelbewust gemaakt, legt Niki Cauberg van het WTCB uit. Ze maken het mogelijk om aan de slag te gaan met de vragen en noden die leven in de sector.

Niki Cauberg: “Zo willen we experimenteren met augmented reality om modellen en misschien ook montageinstructies in beeld te brengen op de werf. Dat ondersteunt zowel de werfleider als de arbeiders. Neem een complexe montage van schrijnwerk. Met

een AR-bril, een smartphone of een tablet kun je een bestaande muur zien zoals hij is, met daarbovenop geprojecteerd de montage, aangevuld met uitleg over de manier hoe je deze moet monteren. In enkele minuten kun je op de bouwplaats begeleiding oproepen voor de uitvoerders. Dat elimineert fouten en doet de werken sneller opschieten.”

Bij de drones ligt de nadruk dan weer op zaken als dakinspectie, metingen op hoogte en het opsporen van defecten en problemen. Onder de noemer “scannen en meten” komen onder meer het schrijnwerk, de binnenafwerking en de controle van toleranties aan bod.

Niki Cauberg: “Dankzij de mobiele eenheid die we op bouwplaatsen gaan inzetten kunnen we niet alleen inspelen op visualisatie maar ook op meet- en scantechnieken. Zo willen we bijvoorbeeld niet alleen tonen wat een laserscanner kan doen, maar vooral hoe die heel concreet past in de werkmethode van bijvoorbeeld een schijnwerker of algemene aannemer.”

Nieuwe applicaties

Samen met bedrijven gaat het centrum Bouw 4.0 eveneens nieuwe bouwapplicaties mee ontwikkelen, testen en vervolgens opnieuw demonstreren.

Niki Cauberg: “Met die demonstraties willen we de haalbaarheid en toepassingsdomeinen aftoetsen en tastbaar maken voor iedereen in de bouw, op maat van pakweg zowel de schrijnwerker, de loodgieter als de algemene aannemer. We zullen zowel tonen wat nu

MEER DAN BOUWWERKEN ALLEEN Een aannemer denkt op de eerste plaats aan het nut van digitalisering voor zijn bouwvak. Maar het toepassingsgebied is veel ruimer dan dat. Onder meer de toepassing van virtual reality in het ontwerpproces en bij de verkoop staat voor de deur.

NIKI CAUBERG: “Het wordt stilaan eenvoudiger en betaalbaar om snel vanuit het ontwerp een goede 3D-visualisatie te genereren.

Wie een nieuwbouw wil kopen, zou dan bijvoorbeeld met de aannemer door zijn of haar toekomstig gebouw kunnen stappen, en sneller beslissingen nemen over ruimtegebruik, materialen, lichtinval en dergelijke.”

“Virtual reality is nuttig voor veel mensen die betrokken zijn bij een bouwproject. De brandweer die veiligheidsadvies geeft, de werkvoorbereider, de planner van specifieke bouwfases … Veel sectoren experimenteren al met virtual reality tijdens veiligheidstrainingen. Ook dat zal opmars maken in de bouwsector.”

al mogelijk is, bijvoorbeeld op tablet en smartphone, als de evoluties die ons komende jaren te wachten staan. We verwachten immers dat deze technologieën de komende jaren op veel grotere schaal zullen toegepast worden in de bouw. ”

Waals initiatief

Ook in Wallonië wordt overigens een democentrum opgestart. Het project heet Build4Wal en de focus ligt specifiek op automatisatie en industrialisatie van de werf.

Niki Cauberg: “Er gaat dus onder meer aandacht naar 3D-printing, robots en cobots of exoskeletten. In Sint-Stevens-Woluwe zijn andere focuspunten gekozen en komt dit niet aan bod.

Het democentrum zal ingepland worden op de site van het proefstation te Limelette, en wordt mee gefinancierd door het Agence du Numérique (AdN).

Het democentrum zal eind 2020, begin 2021 operationeel zijn.”

•

INFO: U hoort over al deze technieken meer op Digital Construction Brussels.

Zie www.digitalconstructionbrussels.be.

Het democentrum wordt mee mogelijk gemaakt door de financiële tussenkomst van Vlaio en van EFRO, het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. oktober 2019 • Bouwbedrijf 31

Realiseer hét droomhuis van uw koper met interactieve 3D visualisaties

Vraag nu vrijblijvend een demo aan

info@3state.eu

Jouw partner voor digitale wegenbouw innovation@brrc.be

assistance@brrc.be

training@brrc.be

Het team van het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw (OCW) is er voor jou!

We innoveren met en voor wegenprofessionals, adviseren in alle fasen van een wegenbouwproject en geven opleidingen.

Samen slaan we de weg van de digitalisering in!

Woluwedal 42 ‒ 1200 Brussel ‒ www.brrc.be

BOUWRADAR

Staat u open voor extern advies?

BouwRadar, het project van de Vlaams Confederatie Bouw, begeleidt bouwbedrijven die efficiënter willen gaan werken. De ervaring leert dat advies daarbij altijd nuttig is. Profiteer ervan! BouwRadar is kosteloos, met inbegrip van een halve dag begeleiding, en kan u op talrijke vlakken bijstaan. We geven een korte opsomming.

Strategie

De marges in de sector staan onder druk. Een bouwonderneming kan dus niet meer zonder een degelijke strategie. Waarin zijn we sterk? Aan welke projecten verdienen we?

Durf de vraag stellen. Het antwoord zal elke zaakvoerder helpen om de richting te bepalen. Duidelijke doelen vastleggen, werknemers duidelijk maken wanneer ze een meetbaar resultaat moeten bereikt hebben – het motiveert hen als groep en zet de neuzen in dezelfde richting.

Financieel

Wilt u uw onderneming klaar maken voor een overname? BouwRadar geeft u inzicht. U verneemt hoe u een budget kunt opmaken aan de hand van de voorbije boekjaren, in combinatie met een summiere waardebepaling van de onderneming.

Rapportering

Is uw prijs concurrentieel? Weet u welke minimumomzet u moet draaien om alle kosten te dekken?

DIGITALISERING Onze sector zit midden in een digitale transitie. ERPsystemen zijn daarbij een relatief veelgemaakte keuze.

Maar welke digitale behoeften heeft uw onderneming eigenlijk? Voor het invoeren van de veranderingen kan verder advies nodig zijn. De ervaring leert dat aannemers veel vragen over digitalisering hebben en daardoor dit proces uitstellen.

Het WTCB volgt meer dan dertig softwarepakketten op.

Aan de hand van een vragenlijst kan BouwRadar de drie pakketten suggereren die het beste aansluiten op de behoeften. Daarmee kunt u de markt opgaan en offertes vragen van de leveranciers.

Digitalisering dwingt aannemers ook steeds vaker om hun administratieve en operationele processen te herbekijken.

BouwRadar biedt ook op dit vlak een kosteloze halve dag begeleiding. Deze verheldert waar de problemen zitten en suggereert welke veranderingen nodig zijn. Het is een startpunt.

Een onderneming moet een beeld hebben van haar directe en indirecte kosten, en weten hoe ze deze moet verrekenen in haar prijzen. Zo kan ze weten vanaf wanneer ze winst maakt. En soms is dat door dat ene project dit jaar nog binnen te halen …

Personeel

Aannemers klagen vaak dat ze de juiste mensen niet vinden. Maar BouwRadar

Aannemers vinden het moeilijk om geschikte mensen te vinden. BouwRadar geeft advies over het opstellen van een profiel en over het gebruik van sociale media en andere kanalen.

stelde vast dat ze de sociale media te weinig gebruiken.

Daarnaast komt het voor dat de beschrijvingen van vacatures onvolledig en niet aantrekkelijk zijn, en het profiel van de gezochte werknemer niet correct bepaald is. BouwRadar geeft u een frisse blik op het werk in de onderneming en de beschikbare competenties. Misschien hebt u wel een profiel nodig dat veel gemakkelijker te vinden is.

Juridisch

BouwRadar bekijkt samen met u een aantal juridische aspecten: modelcontracten, de algemene aannemingsvoorwaarden op de offertes en de facturen, de inhoudingsplicht voor sociale en fiscale schulden, de privacywetgeving (de befaamde GDPR), de werfmelding en de aanwezigheidsregistratie …

•

INFO: Ook interesse in een halve dag begeleiding? Schrijf u in via www.

BouwRadar-vcb.be/aanmelding.

BouwRadar levert naarge­ lang de noden maatwerk.

oktober 2019 • Bouwbedrijf 33

ENERGIEPRESTATIES IN VLAANDEREN

Nieuwe woningen haalden in 2017 al gemiddeld E27 Gemiddeld deden nieuwe huizen het in 2017 al beter dan het E-peil dat pas vanaf 2021 verplicht is. Dat blijkt uit het EPBcijferrapport van het Vlaams Energieagentschap.

H

et eerste jaar dat een EPB-aanvraag ingediend moest worden voor een nieuwbouwwoning was 2006. De eis was toen E100, maar het gemiddelde peil van de aanvragen voor eengezinswoningen lag al op E86.

In 2017, toen de eis E50 was, haalden nieuwe Vlaamse eengezinswoningen gemiddeld al E27.

De vooruitgang is dus spectaculair te noemen. Vanaf 2021 is E30 de eis, het E-peil van een bijna energieneutrale (BEN-)woning. Maar in 2017 zat al meer dan 60 % van de aanvragen hieronder. In de aanvraagjaren 2010 en 2011 was dat nog amper 4 %. Vanaf 2014 begon dan een sterke stijging.

Bij de appartementen ligt het gemiddelde E-peil traditioneel hoger dan bij de eengezinswoningen. Maar ook hier daalde het van E90 in aanvraagjaar 2006 naar E35 in 2017.

In Limburg presteerde het beste, met een gemiddeld E-peil van E24. OostVlaanderen bleef gemiddeld steken op E33. Daar wordt over het algemeen het minst energiezuinig gebouwd.

Sinds 2007 werden er 355 749 34 Bouwbedrijf • oktober 2019

EPB-aangiften ingediend, alle soorten gebouwen samen. De nieuwbouw heeft daarin een aandeel van ongeveer 77 %.

De renovaties zijn goed voor ongeveer 23 %. Met 0,32 % is het aandeel functiewijzigingen zeer klein.

Sinds 1 januari 2015 kennen we de ingrijpende energetische renovatie of IER. Voor de IER van eengezinswoningen werden in totaal tot eind 2017 slechts 1503 aangiften ingediend. In dat jaar was hun gemiddelde E-peil

Nieuwbouw is het zuinigst in Limburg en het minst zuinig in Oost-Vlaanderen – maar ook daar zat het gemiddelde in 2017 onder de eis.

gelijk aan E59. Dat is merkelijk beter dan het geëiste E-peil van E90.

Minimumaandeel hernieuwbare energie

De EPB-regeling bepaalt dat een minimumaandeel hernieuwbare energie verplicht is.

Bij een bouwaanvraag sinds maart 2017 moet er minstens 15 kWh per vierkante meter bruto vloeroppervlakte uit een of meer hernieuwbare bronnen gehaald worden. Men kan kiezen uit zes technieken: zonneboiler, pv-installatie, biomassa, warmtepomp, stadsverwarming en -koeling en ten slotte participatie in een project dat hernieuwbare energie produceert.

Er bestaat trouwens nog een zevende mogelijkheid om boetes te ontlopen.

Ook als het E-peil 10 % beter is dan de heersende norm, voldoet het project aan de regelgeving. Deze laatste keuze wordt veel vaker gemaakt bij de bouw van appartementen. In 2016 ging het om 40 % van de aanvragen. Hij de eengezinswoningen daarentegen gaf men slechts in 5,9 % van de aanvragen de voorkeur aan het strengere E-peil.

•

INFO: tim.vanhelden@vcb.be Het volledige cijferrapport van het Vlaams Energieagentschap staat op www.energiesparen.be/vlaamsenieuwbouw.

WOONSURVEY 2018

Woningen de afgelopen vijf jaar beter geïsoleerd Bijna 9 op de 10 van de Vlaamse woningen heeft isolerend glas. 8 op de 10 heeft een geïsoleerd dak of een geïsoleerde zoldervloer. De andere vormen van isolatie zijn minder populair, maar boeken wel vooruitgang. Dat blijkt uit de Woonsurvey 2018.

D

e Woonsurvey is de opvolger van de vroegere volks- en woningtelling. Hij werd georganiseerd in 2005, 2021-2013 en 2018. Het Steunpunt Wonen publiceerde intussen de resultaten van de meest recente versie.

2973 Vlamingen namen deel aan dat face-to-face onderzoek. 72 % was eigenaar van hun woning; 26 % was huurder. De overige 2 % woonde gratis.

Driekwart van de woningen in de steekproef waren eengezinswoningen.

Centrale verwarming

De Woonsurvey stelde ook vragen over de energieprestaties, en dat leverde interessante antwoorden op.

89,1 % van de bevraagde huishoudens heeft intussen centrale verwarming.

Tijdens de vorige survey was dat nog 81,3 %. Er is dus sprake van een significante stijging.

In twee derde van de gevallen gaat het volgens het huishouden zelf om een zuinige installatie. Bij aardgasgebruikers ligt dit aandeel zelfs op 77 %.

Bij de stookoliegebruikers is het slechts 41 %.

Hernieuwbare energie

16 % van de Vlaamse huishoudens maakt vol-

TABEL 1 - Bij de berekening van de percentages werd geen rekening gehouden huishoudensNiet aanwezig (Bijna) overal metGedeeltelijk aanwezig die ‘weet niet’ geantwoord hebben.aanwezig Isolerend glas Isolatie van het dak of de zolder Isolerend glas

86,2 % (Bijna) overal aanwezig

9,5 % Gedeeltelijk aanwezig

4,3 % Niet aanwezig

78,5 % 86,2 %

8% 9,5 %

13,6 % 4,3 %

Muurisolatie Isolatie van het dak of de zolder Vloerisolatie

49,3 %

14,9 %

35,9 %

78,5 % 33,4 %

8 %% 13,9

13,6 % % 52,7

Muurisolatie

49,3 %

14,9 %

35,9 %

Vloerisolatie

33,4 %

13,9 %

52,7 %

TABEL 2 - Isolatie komt steeds meer voor in de Vlaamse woningen.

80 69

70

60

60 80 48,9

50 70 40 60

35,9 30,1

30 50 20 40

16,4

10 30

200 10 0

48,9

22 11,2

16,4

52,7

11,2

geen dak-13,6 of zoldervloerisolatie

WS 2005

geen isolerend glas

In het algemeen scoren woningen in eigendom beter dan huurwoning op het vlak van isolatie en hernieuwbare energie.

WS 2005

gens de Woonsurvey 2018 gebruik van zonne-energie, windenergie of bio-energie in de woning. In 2013 was dat nog 8,8 %. De

geen muurisolatie

GWO 2013

geen dak- of zoldervloerisolatie

In het onderzoek werd gepolst naar de aanwezigheid van isolatie (zie tabel 1). Alle vormen van isolatie maakten vooruitgang sinds 2005 (tabel 2). Opnieuw doen woningen in eigendom het beter dan huurwoningen. Alleen voor isolerend glas was er geen significant verschil. Ook de ouderdom bepaalt mee of er isolatie is, vooral wat betreft muren en vloeren.

Het energieprestatie­ certificaat

geen vloerisolatie

WS 2018

geen muurisolatie

geen vloerisolatie

WS 2018 domineert: zonne-energie in 98 % van de gevallen gaat het om deze vorm van hernieuwbare energie.

Hernieuwbare energie is het populairste bij de eigenaars. 21 % van de hen gebruikt deze energiebron, tegen slechts 3 % van de huurders. 20 % van de eengezinswoningen is ermee uitgerust, tegen slechts 3 % van de meergezinswoningen.

Ook het inkomen speelt mee. Bij de hoogste inkomens maakt 27 % van de huishoudens gebruik van

GWO 2013

Isolatie

44,1

22

geen isolerend glas

4,3

60

35,9

13,6

30,1

4,3

52,7

69

44,1

hernieuwbare energie.

In de laagste inkomensklasse is dat slechts 6 %.

41 % van de huishoudens die sinds de invoering van het energieprestatiecertificaat een woning kochten of huurden, hielden rekening met de EPC-score. De toename ten opzichte van 2013 was aanzienlijk, zowel bij de huurders als de kopers.

Dit resultaat ligt overigens in de lijn van eerdere studies over het effect van het EPC. Het EPC wordt ook meer en meer gebruikt bij de onderhandeling over de koop- of huurprijs.

•

INFO: wilt u meer weten over de Woonsur­ vey? Neem contact op met tim.vanhelden@vcb.be

oktober 2019 • Bouwbedrijf 35

Residentiële projectontwikkelaar woningen | appartementen | nieuwe woonvormen

en bouwbedrijf traditionele systeembouw | houtskelet

“Met onze digitale transformatie streven we naar de meest geweldige en onderscheidende klantbeleving” Johan De Vlieger, CEO Bostoen Group.

uw springplank naar zorgeloos ondernemen U start of heeft een bedrijf? Vertrouw dan op Formalis: • bij de afhandeling van al uw administratieve formaliteiten; • voor de inschrijving en wijzigingen in de Kruispuntbank van Ondernemingen; • voor onze expertise en kennis van de ondernemerschap.

Meer info via formalis.be

in samenwerking met

BRUSSEL

Het Platform voor Hergebruik viert zijn tweede verjaardag Ook in Brussel is het hergebruik van bouwmaterialen een belangrijk aandachtspunt. In 2017 werd er een Platform van de Actoren voor het Hergebruik van Bouwelementen in Brussel voor opgericht, gecoördineerd door de Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad.

Bouwmaterialen een tweede leven geven door ze op het platform aan te bieden.

ques Delens negen massieve balken en zestig kubieke meter bakstenen (zie ook Bouwbedrijf van mei 2018). Een ander voorbeeld is de verwerking van uitgegraven grond tot duurzame bouwmaterialen zoals bakstenen, plavuizen en bepleistering. En dan is er natuurlijk het hergebruik van allerlei materialen zoals planken, tegels, isolatie, sanitaire installaties, dakpannen, straatstenen.

Florence Van Geel: “Een aannemer kan bouwmaterialen een tweede leven geven door ze op de website van het platform aan te bieden aan de geïnteresseerden.”

Elke week verschijnt een materialennieuwsbrief met het aanbod en de vraag.

Werkgroepen

H

et platform sluit aan het op Gewestelijk programma voor circulaire economie. Het werd twee jaar geleden opgericht door een breed gamma van spelers die geïnteresseerd zijn in hergebruik: bouwbedrijven en sectororganisaties, maar ook overheidsinstellingen, architecten enzovoort. Het Brussels Gewest geeft financiële steun en er is een cofinanciering door het Europese programma Interreg North-West Europe.

Het platform brengt iedereen rond de tafel die al aan hergebruik doet of erin geïnteresseerd is, aldus Florence Van Geel (economisch adviseur bij de

CBBH). Het is een centraal contactpunt en een doorgeefluik.

Prikkelende projecten

Het platform plaatst regelmatig inspirerende projecten voor het voetlicht in zijn tweemaandelijkse newsletter Florence Van Geel: “We willen een omgeving creëren waarin initiatieven op elkaar afgestemd kunnen worden, een gemeenschappelijke visie ontstaat en nieuwe samenwerkingen opgezet worden.

Een voorbeeld is de Loodtoren in Brussel. Daar hergebruikte ons lid Jac-

Het platform gaat verder dan bewustmaking. Het organiseert ook werkgroepen, onder meer tijdens een jaarlijks evenement voor hergebruikers.

Florence Van Geel: “Deze werkgroepen gaan op zoek naar initiatieven en wederzijds voordelige samenwerkingen. Ze identificeren de behoeften en de obstakels, waarvan we de overheid dan op de hoogte brengen. Het kan bijvoorbeeld gaan om een gebrek aan lokale opslagruimte of aan garanties, maar ook om technische moeilijkheden of een gebrek aan bewustmaking bij de klanten.”

Het platform mikt op een Brussels doelpubliek maar kijkt ook over de gewestgrenzen. Het is betrokken bij een Interreg-project, Facilitating the circulation of reclaimed building elements in Northwest Europe (FCRBE) waaraan de CBBH deelneemt. Initiatieven, bouwplaatsen en actoren uit de andere deelnemende landen worden regelmatig onder de aandacht gebracht.

•

INFO: www.hergebruik-bouw.brussels. oktober 2019 • Bouwbedrijf 37

Bent u echt de enige die uw mails leest?

Bescherm uw professionele smartphone dankzij de gratis beveiligingsapp inbegrepen in Shape.

Meer info: business.orange.be/beprotected Op 23 en 24 oktober zijn we aanwezig op Digital Construction Brussels in Tour & Taxis.

Kom zeker eens langs op stand 66.

Aanbieding enkel geldig voor nieuwe Orange-klanten met een Shape-abonnement, van 4/3/2019 tot 28/02/2022, en met een Apple- of Android compatible smartphone. Voorwaarden op business. orange.be/lookout.

BRUSSEL

Online register van bedrijven voor overheidsopdrachten De Brusselse regering heeft voor overheidsopdrachten een online register van bedrijven opgezet. Dat moet het contact verbeteren tussen de aanbestedende overheden en de ondernemingen in het Brussels gewest.

H

et online register heeft zijn oorsprong in de strijd tegen sociale dumping bij overheidsopdrachten. Die is altijd een prioriteit geweest voor de Brusselse regering.

In 2016 richtte ze dus een werkgroep ­Sociale Dumping op, die intussen zeven keer samenkwam. In de werkgroep zetelen naast experts ook vertegenwoordigers van de regering en de sociale partners.

Een van de resultaten is een register van bedrijven voor overheidsopdrachten dat sinds juli van dit jaar online staat. Het werd opgesteld door het Brusselse Observatorium van de Referentieprijzen.

aanbestedingen op, alleen welk soort overheidsopdrachten frequent geplaatst wordt. Maar aanbestedende overheden en ondernemingen kunnen wel zien wat ze elkaar te bieden hebben. Bedrijven kunnen zich er registreren, en een

Lénaïg Le Berre: “Daardoor verhogen ze de kans dat ze een overheidsopdracht binnenhalen. Bovendien krijgen ze een beter beeld van de opdrachten in het Brussels gewest. Het register is de ideale manier om op de hoogte te blijven.”

Goed werk

De aanbestedende overheden kunnen bovendien onderling informatie uitwisselen over de kwaliteit van de uitvoering.

Dienstverlening

Het register is er zowel voor de aanbestedende overheden in Brussel als voor bedrijven geïnteresseerd in overheidsopdrachten, vertelde ons Lénaïg Le Berre (attachée bij het Observatorium).

Lénaïg Le Berre: “We mikken bijvoorbeeld op de gemeenten, maar ook op de gewestelijke overheidsdiensten en de instellingen van openbaar nut (ION). Het register is vooral interessant voor overheidsopdrachten die niet gepubliceerd worden.”

Alleen informatie

Voor alle duidelijkheid: het gaat niet om een platform waarop een onderneming kan inschrijven voor een overheidsopdracht.

Lénaïg Le Berre: “Er staat geen enkel bestek op. Er staan ook geen specifieke

Voor alle duidelijkheid: dit is geen platform voor e-procurement waar een aannemer kan meedingen naar een overheidsopdracht.

adres of contactpersoon opgeven. Daardoor kan de aanbestedende overheid ondernemingen zoeken. Maar deze krijgen geen garanties dat men contact met hun zal opnemen.”

Lénaïg Le Berre: “Een overheid heeft dan het bewijs in handen dat een bepaalde onderneming goed werk verricht heeft. Dat is een maatstaf voor kwaliteit.”

Zichtbaarheid

esr.irisnet.be.

Bovenaan klikken op Observatorium en dan naar beneden scrollen naar Bedrijvenregister.

Nog vragen?

Stel ze aan observatorium@esr.brussels.

Wat is dan het belang van dit register? Voor bouwbedrijven is het een interessante manier om hun zichtbaarheid te vergroten bij de Brusselse overheden.

•

oktober 2019 • Bouwbedrijf 39

WTCB

De nieuwe TV 269 over houten vloerbedekkingen Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) heeft in juni jongstleden zijn nieuwe Technische Voorlichting (TV) nr. 269 gepubliceerd, ter vervanging van de TV 218. Deze nieuwe TV, van de hand van ingenieur-verslaggever S. Charron, werd opgesteld door de werkgroep ‘Parket’ in de schoot van het Technisch Comité ‘Schrijnwerken’ onder het voorzitterschap van de heren M. Collignon en W. Simoens. De TV is getiteld ‘Houten vloerbedekkingen: plankenvloeren, parketten en houtfineervloeren’. Deze publicatie is slechts het eerste deel van het werk. Ze behandelt de materialen, de terminologie en de eisen, en zal gevolgd worden door een tweede deel.

V

olgens de TV 269 zijn houten vloerbedekkingen harde vloerbedekkingen met een houten slijtlaag. Ze kunnen bestaan uit naast elkaar geplaatste massief houten elementen, uit in de breedte samengestelde massieve elementen of uit elementen die in de dikte meerlaags opgebouwd zijn uit plaatmaterialen op basis van hout en een massief houten slijtlaag. De TV 269 gaat daarentegen niet dieper in op houten vloerbedekkingen voor buiten­ toepassingen (houten terrasvloeren).

Bij houten vloerbedekkingen maakt men een onderscheid tussen plankenvloeren, parketten en houtfineervloeren.

Tot de parketten rekent men het massieve parket – waaronder het massieve mo­zaïekparket, het lamparket, het parket met tand en groef en de massieve kopshouten vloer – en het meerlaagse parket. De elementen van een plankenvloer onderscheiden zich voornamelijk van deze van een parket door het feit dat er hierop ruimere dimensionale toleranties van toepassing zijn. Houtfineervloeren hebben een slijtlaag waarvan de dikte kleiner is dan 2,5 mm. Bij plankenvloeren en parketten is de massief houten slijtlaag op het ogenblik van de plaatsing daarentegen minstens 2,5 mm dik.

40 Bouwbedrijf • oktober 2019

Twee delen

Laminaatvloeren worden niet behandeld in deze Technische Voorlichting van het WTCB, hoewel bepaalde van hun eigenschappen en hun plaatsingswijze gelijkenissen vertonen met deze van houten vloerbedekkingen. Voor meer informatie over laminaatvloeren kan de geïnteresseerde aannemer terecht in de norm NBN EN 13329.

Gelet op de omvang van de thematiek, werd de Technische Voorlichting van het WTCB in twee delen gesplitst: • het eerste deel dat dit jaar gepubliceerd werd, geeft een beschrijving van de diverse types houten vloerbedekkingen en van de materialen, gebruikt voor de uitvoering ervan. Het geeft eveneens een overzicht van de normen en eisen die erop van toepassing zijn.

Dit deel is niet alleen bestemd voor de parketlegger, maar is ook van belang voor tal van andere betrokken partijen, waaronder de ontwerper en de hoofdaannemer • in het tweede deel zal dieper ingegaan worden op de uitvoering, de afwerking en het onderhoud. Zo zal de aandacht toegespitst worden op de plaatsing van een aantal bijzondere houten vloerbedekkingen en op de meest voorkomende pathologieën.

Dit deel is dus voornamelijk gericht tot de parketlegger.

De belangrijkste thema's die aan bod komen in de TV 269

• Voor het goede begrip van de lezer, begint de TV, na een korte verklaring

HOE KAN MEN DE TV 269 VERKRIJGEN? • De Technische Voorlichting nr. 269 kan gedownload worden (gratis voor aannemers) via de website www.wtcb.be.

Voorbeeld van een houten vloerbedekking.

Voorbeeld van een vloeropbouw, geplaatst op een droge tussenvloer.

• Het is eveneens mogelijk om een gedrukt exemplaar van de TV 269 te bestellen bij de dienst Publicaties van het WTCB, Lozenberg 7, B-1932 Sint-Stevens-Woluwe (e-mail: publ@bbri.be, tel.: 02/716.42.11, fax: 02/725.32.12).

Enkel gedateerde en ondertekende bestellingen per fax, per post of per e-mail zullen behandeld worden.

• De prijs van de 132 pagina’s tellende gedrukte versie bedraagt 19,72 euro (BTW inbegrepen) voor aannemers en het onderwijs. Voor andere bouwprofessionelen en overheidsdiensten bedraagt de prijs 26,29 euro, inclusief BTW. Voor andere organisaties, particulieren en aanvragen uit het buitenland bedraagt de prijs 32,86 euro (BTW inbegrepen).

mechanische bevestigingen, afwerkingsproducten, vochtschermen en soepele onderlagen.

van de gebruikte symbolen, met het verduidelijken van de terminologie en de bestaande classificaties. Hiervoor wordt een dertigtal pagina’s uitgetrokken.

• Vervolgens komen de materialen aan bod: hout voor vloerbedekkingen, hout voor de onderconstructie, plaatmaterialen op basis van hout, lijmen, voorbehandeling van de ondergrond,

• Daarna worden de eisen die gesteld worden aan houten vloerbedekkingen besproken: mechanische sterkte en stabiliteit, brandveiligheid, hygiëne, gezondheid en milieu, gebruiksveiligheid, geluidsisolatie, energieprestaties en dergelijke. Tot slot wordt er dieper ingegaan op de classificatie van parketten, plankenvloeren en houtfineervloeren.

•

oktober 2019 • Bouwbedrijf 41

WTCB

Podotactiele tegels en de eraan gestelde eisen Blinden of slechtzienden kunnen zich enkel langzaam en voorzichtig in de openbare ruimte voortbewegen om de obstakels op hun weg te identificeren. Daar waar bepaalde krachtige visuele signalen nog steeds waargenomen worden door slechtzienden, beschikken blinden alleen maar over hun gehoor en tastzin om zich te oriënteren.

Podotactiele tegels kunnen door hun reliëf of consistentie de te volgen weg (geleidetegels), de nabijheid van een gevaar (waarschuwingstegels) of de aanwezigheid van een specifieke zone (informatietegels) aangeven.

P

odotactiele tegels contrasteren door hun reliëf of consistentie met het omringende oppervlak, wat makkelijk te herkennen is door aanraking met de voet of de stok. Ze kunnen ook een opvallende kleur vertonen. Podotactiele tegels kunnen niet alleen gemaakt zijn van beton, maar ook van natuursteen. Deze laatste zijn doorgaans beter bestand tegen slijtage.

Ze kunnen geïntegreerd worden in elke andere bekleding met dezelfde dikte.

Podotactiele geleidetegels (geribd), leiden de gebruiker doorheen open ruimten (bv. stations of winkelcentra).

Waarschuwingstegels (met noppen) vestigen de aandacht op de nabijheid van een risicozone: trap, roltrap, perronrand ...

(Soepele) informatietegels geven door hun zachte materiaal (bijvoorbeeld rubber) een richtingverandering of de aanwezigheid van een specifieke zone aan: bushokje, lift, loket ...

richten naar de eisen uit het bestek.

Zo dient men erop toe te zien dat de podotactiele tegels een duurzaamheid hebben die compatibel is met de rest van de betegeling (bijvoorbeeld dezelfde slijtsterkte en vorstbestendigheid). De reliëfelementen van de podotactiele tegels moeten ongeveer een halve centimeter boven het niveau van de omringende vloer uitsteken. De noppen van twee aangrenzende tegels moeten bovendien perfect op één lijn liggen.

De lijn van de waarschuwingstegels moet steeds loodrecht staan op die van de geleidetegels. De geleidetegels mogen bovendien in geen geval naar een roltrap leiden. In dat geval moeten er waarschuwingstegels in de buurt van het obstakel voorzien worden. De waarschuwingstegels moeten zich op 40 cm van de perronrand, 60 cm van de eerste traptrede en rechtstreeks tegen de plaat van het roltrapmechanisme bevinden.

Uitvoeringsprincipes

REFERENTIE : WTCB-Contact 2019/2, pp. 18 tot 21. Enkel het originele artikel van de hand van D. Nicaise, hoofd van het laboratorium ‘Mineralogie en microstructuur’ van het WTCB mag als referentie gebruikt worden.

Het valt te betreuren dat de plaatsingsregels in Vlaanderen, Wallonië en Brussel niet dezelfde zijn. Het strekt bijgevolg tot aanbeveling om zich te 42 Bouwbedrijf • oktober 2019

De geribde podotactiele tegels geven de te volgen weg aan. De soepele tegels (vooraan) duiden een richtingverandering aan en de tegels met noppen geven de aanwezigheid van een trap aan.

Geleidetegels (geribd) in Louvain-La-Neuve. (© foto: N. Oldenhove)

•

Perfecte uitlijning tussen twee aangrenzende tegels.

Bij vloerverwarmingssystemen vindt de proef plaats voordat de dekvloer aangebracht wordt.

Hoe een lek- en drukproef uitvoeren op verwarmingsinstallaties?

Alvorens een verwarmingsinstallatie in werking te stellen, moet ze onderworpen worden aan een lek- en drukproef. Het is immers van groot belang dat de installatie lekdicht is om de goede werking ervan te garanderen en eventuele schade te vermijden. Om deze essentiële proef uit te voeren, reikt de norm NBN EN 14336 een methode aan, die onlangs in de WTCB-Dossiers (*) becommentarieerd werd.

D

eze methode is van toepassing op centraleverwarmingsinstallaties met warm water in een gesloten circuit en heeft zowel betrekking op de lekdichtheid als op de sterkte ervan. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat de installatie enkel onderdelen bevat die bestand zijn tegen de maximale werkdruk.

De proeven worden gewoonlijk uitgevoerd met water onder druk.

Wanneer er daarentegen gebruikgemaakt wordt van lucht of een ander gas onder druk, moet men specifieke voorzorgen nemen. Volgens de in de Europese norm beschreven methode moeten er bovendien verschillende punten gecontroleerd worden vooraleer de lek- en drukproef uitgevoerd wordt.

Aangezien bepaalde installatie­

onderdelen niet bestand zijn tegen een te hoge proefdruk, is het aangewezen om de proef in twee of zelfs meer fasen uit te voeren.

Tenzij anders aangegeven, wordt de eerste proef verricht bij een proefdruk die overeenstemt met 1,3 keer de maximale werkdruk met een minimum van 4 bar. Deze werkdruk is gelijk aan de insteldruk van het veiligheidsventiel.

De proef vindt plaats na de afwerking van het hydraulische circuit, met andere woorden wanneer het volledige circuit toegankelijk is voor inspectie en het nog mogelijk is om eventuele her­ stellingen uit te voeren.

Na de montage van de onderdelen die niet bestand zijn tegen de gebruikelijke proefdruk, kan er een tweede proef uitgevoerd worden bij een nor-

male werkdruk (meestal 1 tot 1,5 bar).

De beschreven methode richt zich eerst op de voorbereiding van de proeven, vervolgens op de uitvoering ervan en ten slotte op de acties die daarna ondernomen moeten worden. De vervanging van het proefwater door het definitieve behandelde water (indien vereist) moet bijvoorbeeld plaatsvinden vóór de herstart van de installatie.

Een laatste tip: de resultaten van de lek- en drukproef moeten opgenomen worden in een proefverslag. Op de WTCB-website (www.wtcb.be) staat er hiervoor een template ter beschikking.

•­

(*) De WTCB-Dossiers 2018/4.9, verschenen in juni 2019 (studie uitgevoerd door de ingenieurs P. Van den Bossche en C. Delmotte, hoofdprojectleiders bij het WTCB).

oktober 2019 • Bouwbedrijf 43

SINT-NIKLAASKERK WESTKAPELLE

Spectaculaire restauratie en herbestemming In maart 2013 verwoeste een brand de Sint-Niklaaskerk in Westkapelle bij Knokke.

Na twee jaar werk is het beschermde monument weer uit de as verrezen.

Met dank aan onze leden Artes Woudenberg en Artes Depret.

D

e brand richtte een ravage aan. Het dak en het interieur lagen in de as, de spits bovenop de toren was ingestort. Wat nu? Het gemeentebestuur van K ­ nokke, waartoe Westkapelle behoort, ging over tot een bijzondere combinatie van restauratie en herbestemming. In de ene helft van het gebouw moest de kerkfunctie hersteld worden, de andere helft moest een hal voor evenementen huisvesten.

Complex

De opdracht voor de werken werd binnengehaald door Artes Woudenberg en Artes Depret. De eerste onderneming is binnen de Artes Group gespecialiseerd in restauratiewerken. Het was een complexe opdracht, vertelt Jan De Moor (algemeen directeur Artes Woudenberg). De stabiliteit van het interieur was aangetast, net als de stabiliteit van de toren waarop de spits stond. De buitenschil was nog in vrij goede toestand, maar de ramen waren volledig vernield.

Jan De Moor: “We moesten het volledige dak en het timmerwerk reconstrueren naar het oorspronkelijke model. De kerk die afgebrand was, dateert grotendeel van rond 1900.

We hebben de plannen uit die periode erbij gehaald. Maar zoals zoveel kerken bevat de Sint-Niklaaskerk ook oudere delen. Naast de plannen hebben we dus foto’s en andere 44 Bouwbedrijf • oktober 2019

beschrijvingen gebruikt. Voor het dak was honderd kubieke meter eiken balken nodig, allemaal ambachtelijk geplaatst.”

Aanknopingspunten

Jan De Moor: “De verwoesting door de brand maakte het werk extra moeilijk. Normaal zijn er bij een restauratie aanknopingspunten, kun je nog zien welke pen-gat-verbindingen en andere traditionele technieken gebruikt zijn. Maar hier was gewoon alles weg.”

Een onverwacht probleem bleken ook de bakstenen te zijn. Op het eerste gezicht hadden ze de brand goed overleefd.

Maar in de loop van de werken ontdekte Artes dat heel wat exemplaren binnenin gebarsten waren, intern ontploft door de enorme temperatuurschok van het vuur. Dat veroorzaakt flink wat bijkomend werk.

Inspraak

De werken begonnen amper zes weken na de gunning van de opdracht. De interactie tussen opdrachtgever, architectontwerper en aannemer leverde interessante resultaten op.

Jan De Moor: “Tijdens de werken hebben wij verschillende keren varianten voor de uitvoering voorgesteld. De andere partijen stonden daarvoor open, onder meer wat betreft het

niet-zichtbare gedeelte van de dakstructuur. Bij dergelijke werken kom je voortdurend zaken tegen waarvoor je een oplossing moet zoeken, en onze inbreng was welkom. Aan het uitzicht van het resultaat hebben we uiteraard niet geraakt.”

Oud en nieuw

Het sacrale gedeelte van de kerk is zoveel mogelijk in de originele staat hersteld. De andere helft is een boeiende combinatie van oud en nieuw. Symbool daarvoor staat de opvallende torenspits. Oorspronkelijk was dat een houten constructie die bedekt was met leien. Nu is de torenspits volledig van staal, bedekt met geperforeerde stalen platen.

Jan De Moor: “De afstand tussen de gaten imiteert de grootte van de leien, als een knipoog naar de toestand vóór de brand. De regen en de wind kunnen vrij door de spits waaien.

Onderaan is er een waterdichte kuip aangelegd om het water op te vangen. De spits zal van binnenuit verlicht worden, een baken voor de automobilisten op de A11 tussen Knokke en Brugge.”

De helft van de kerk die dient als evenementenhal is modern uitgerust, met onder meer metalen spanten in plaats van hout. Er komt een podium in, kantoren, een bar enzovoort.

Jan De Moor: “Enerzijds respect voor de sacrale functie, anderzijds wordt de maatschappij de kerk binnen getrokken.

Als aannemer bepalen wij een dergelijke filosofie niet, maar we zijn er wel gevoelig voor. Het zijn niet alleen de technische aspecten die ons interesseren, maar ook de relatie van een project met de buurt en de samenleving.”

Authenticiteit

In de toekomstige evenementenhal waren een groot aantal ingrepen nodig: verwarming, airconditioning, elektrische installaties, akoestische isolatie … Er moest bovendien een volledig nieuwe kelder gegraven worden. Aangezien onder de vloer een oud kerkhof lag, was een archeologisch onderzoek verplicht. Het maakte de toch al niet zo ruime timing nog wat krapper.

Jan De Moor: “De coördinatie van de aannemers die de technieken plaatsten, moest perfect zijn. Het was een huzarenstukje, dit allemaal verwerken in de kerk zonder de authenticiteit aan te tasten.”

De kerk heeft een totale oppervlakte van 2000 vierkante meter. Op topmomenten waren er een vijftigtal mensen aan de slag, waarvan ongeveer de helft ambachtelijke werken uitvoerden. Niet minder dan 40 000 bakstenen en 1500 vierkante meter natuurleien waren nodig. De nieuwe torenspits weegt 70 ton. Was dit nu een uitzondering voor Artes, of komen er nog dergelijke opdrachten aan?

Jan De Moor: “Die combinatie van restauratie met nieuwbouw was geen primeur. Wie restaureert is het gewend te werken aan constructies die slechts deels beschermd zijn.

Ongewoon was wel dat de kerk volledig uitgebrand was. Een dergelijke opdracht was toch al een jaar of vijftien geleden voor ons. Het was daarnaast de eerste keer dat we de helft van een kerk een volledig nieuwe functie moesten geven. Maar ik verwacht dat meer en meer kerken een herbestemming zullen krijgen. Het is de toekomst – al hangt er ook een kostenplaatje aan …”

•

oktober 2019 • Bouwbedrijf 45

LEDENVOORDELEN OKTOBER

EDENRED BIEDT U, ALS PARTNER VAN DE CONFEDERATIEBOUW HEEL GUNSTIGE VOORKEURSTARIEVEN VOOR DE BESTELLING VAN UW EXTRALEGALE VOORDELEN. Als lid van de confederatie bouw geniet u van bijzondere voorwaarden bij Edenred, namelijk 35% korting* op uw bestellingen van Ticket EcoCheque® of 20% korting* op uw bestellingen Ticket Restaurant®.

Bij elk contact met Edenred en om de kortingen te krijgen, vermeldt u volgende PROMOCODE: EC1018CSTR59 Waarom de Edenred-kaart uniek is ...

De Edenred-kaart is een multiproductkaart met ruimte voor 3 elektronische oplossingen: maaltijdcheques, ecocheques en cadeaucheques; • Activering van de pincode, op verzoek, en afhankelijk van de comfortzone van de werknemer; • Betaling met of zonder contact (met een limiet voor transacties zonder contact); • De mogelijkheid om online aankopen te doen en te betalen met de Edenred-kaart; • Edenred stelt een webshop voor (gratis levering), met de mogelijkheid te betalen met je elektronische Ticket Compliments® en eventueel te vervolledigen met een tweede bancontact-betaling • Een exclusiviteitscontract (maaltijdcheques en ecocheques) met de interimsector Als lid van de confederatie bouw geniet u van bijzondere voorwaarden bij FEDERGON; Als lid van de confederatie bouw geniet u van bijzondere voorwaarden bij •lid van Het grootste netwerk van handelaars, uit buurtwinkels, speciaalzaken, Edenred, namelijk 35% korting* opgeniet uw bestaande bestellingen van Ticket EcoCheque® Als de confederatie bouw u van bijzondere voorwaarden bij of Edenred, namelijk 35% korting* op uw bestellingen van Ticket EcoCheque® of ketens en merken.

20% korting* opgrote uw bestellingen Ticket Restaurant®.

•

EDENRED EDENRED BIEDT BIEDT U, U, ALS ALS PARTNER PARTNER VAN VAN DE DE EDENRED BIEDT U, ALS PARTNER VAN DE CONFEDERATIEBOUW CONFEDERATIEBOUW HEEL HEEL GUNSTIGE GUNSTIGE VOORKEURSTARIEVEN VOORKEURSTARIEVEN CONFEDERATIEBOUW HEEL UW GUNSTIGE VOORKEURSTARIEVEN VOOR DE BESTELLING VAN EXTRALEGALE VOOR DE BESTELLING VAN UW EXTRALEGALE VOORDELEN. VOORDELEN. VOOR DE BESTELLING VAN UW EXTRALEGALE VOORDELEN. Edenred, namelijk korting* op uw bestellingen 20% korting* op uw35% bestellingen Ticket Restaurant®.van Ticket EcoCheque® of 20% korting* op uw bestellingen Ticket Restaurant®.

Bij elk contact en om de kortingen te krijgen, vermeldt u Kortingen voormet alle Edenred andere producten: Bij elk contact met Edenred en om de kortingen te krijgen, vermeldt u volgende PROMOCODE: EC1018CSTR59 • 35% korting* op bestellingen Ticket EcoCheque® (elektronisch of Bij elk contact met Edenred en om van de kortingen te krijgen, vermeldt u volgende PROMOCODE: EC1018CSTR59 papier) volgende PROMOCODE: EC1018CSTR59 • 20% korting* op bestellingen van Ticket Restaurant® Waarom de Edenred-kaart uniek is ...

•• De 20% op bestellingen Waarom dekorting* Edenred-kaart uniek is van ... Ticket Compliments® Edenred-kaart is een multiproductkaart met ruimte voor 3 elektronische Waarom de Edenred-kaart uniek is ... of papier) • De Edenred-kaart is een multiproductkaart met ruimte voor 3 elektronische (cadeaucheques (elektronisch oplossingen: maaltijdcheques, ecocheques en cadeaucheques; De Edenred-kaart is bestellingen een multiproductkaart met ruimte voor 3 elektronische oplossingen: maaltijdcheques, en cadeaucheques; ••• Activering 20 % korting* op vanen Ticket Sportvan & Culture® van de pincode, op ecocheques verzoek, afhankelijk de comfortzone van de

oplossingen: maaltijdcheques, ecocheques en cadeaucheques; • Activering werknemer;van de pincode, op verzoek, en afhankelijk van de comfortzone van de • Activering van de pincode, op verzoek, en afhankelijk van vanofde werknemer; *Geldig op het bedrag van de contact basisdienstverlening.

Niet geldig opde decomfortzone leveringskosten • Betaling met of zonder (met een limiet voor transacties zonder contact); •• werknemer; Betaling met of zonder contact (met een limiet en voor zonder contact); eventuele De kaartkosten. mogelijkheid om online aankopen te doen tetransacties betalen met de Edenred-kaart; • Betaling met of zonder contact (met een doen limiet en voor zonder contact); De mogelijkheid online aankopen tetransacties betalen met de Edenred-kaart; • Edenred stelt eenom webshop voor (gratistelevering), met de mogelijkheid te betalen met • uEdenred De mogelijkheid om online aankopen teNeem doen dan en met tecontact betalen met deEDENRED. Edenred-kaart; stelt informatie een webshop voor (gratis mogelijkheid te een betalen met Wenst of een offerte? op met jebijkomende elektronische Ticket Compliments® enlevering), eventueel te de vervolledigen met tweede • Edenred stelt een webshop voor (gratis met mogelijkheid te een betalen met je elektronische Ticket Compliments® enlevering), eventueel te de vervolledigen met tweede bancontact-betaling je elektronische Ticket Compliments® en eventueel te vervolledigen met een tweede • bancontact-betaling Een exclusiviteitscontract (maaltijdcheques en ecocheques) met de interimsector Uw contactpersoon: bancontact-betaling • FEDERGON; Een exclusiviteitscontract (maaltijdcheques en ecocheques) met de interimsector • FEDERGON; Een exclusiviteitscontract (maaltijdcheques en ecocheques) met de interimsector • Voisin Het grootste netwerk van handelaars, Cindy - Strategic Partnership Manager bestaande uit buurtwinkels, speciaalzaken, • FEDERGON; Het grootste netwerk van handelaars, bestaande uit buurtwinkels, speciaalzaken, ketens en grote merken.

Cindy.voisin@edenred.com • Het grootste netwerk van handelaars, bestaande uit buurtwinkels, speciaalzaken, ketens en grote merken.

Tel. +32 (0)2 679 55en 59 grote merken. ketens

Kortingen voor alle andere producten: Kortingen voor alle andere producten: • 35%voor korting* bestellingen van Ticket EcoCheque® (elektronisch of Kortingen alle op andere producten: • 35% korting* op bestellingen van Ticket EcoCheque® (elektronisch of papier) • papier) 35% korting* op bestellingen van Ticket EcoCheque® (elektronisch of • 20% korting* op bestellingen van Ticket Restaurant® papier) • 20% korting* op bestellingen van Ticket Restaurant® 20% korting* korting* op bestellingen bestellingen van Ticket Ticket Compliments® ••• 20% 20% korting* op op bestellingen van van Ticket Restaurant® Compliments® (elektronisch ofTicket papier) • (cadeaucheques 20% korting* op bestellingen van Compliments® (cadeaucheques (elektronisch of papier) • 20 % korting* op bestellingen van & Culture® (cadeaucheques (elektronisch of Ticket papier)Sport • 20 % korting* op bestellingen van Ticket Sport & Culture® • 20 % korting* op bestellingen van Ticket Sport & Culture® *Geldig op het bedrag van de basisdienstverlening. Niet geldig op de leveringskosten of *Geldig opkaartkosten. het bedrag van de basisdienstverlening. Niet geldig op de leveringskosten of eventuele *Geldig opkaartkosten. het bedrag van de basisdienstverlening. Niet geldig op de leveringskosten of eventuele eventuele kaartkosten.

Wenst u bijkomende informatie of een offerte? Neem dan contact op met EDENRED. Wenst u bijkomende informatie of een offerte? Neem dan contact op met EDENRED. Wenst u bijkomende informatie of een offerte? Neem dan contact op met EDENRED. Uw contactpersoon: Uw contactpersoon: Uw contactpersoon: Cindy Voisin - Strategic Partnership Manager Cindy Voisin - Strategic Partnership Manager Cindy.voisin@edenred.com Cindy Voisin - Strategic Partnership Manager Cindy.voisin@edenred.com Tel. +32 (0)2 679 55 59 Cindy.voisin@edenred.com Tel. +32 (0)2 679 55 59 Tel. +32 (0)2 679 55 59

46 Bouwbedrijf • oktober 2019

De verlaagde btw-tarieven in de bouwsector Tweede uitgave van het referentiewerk De btw lijkt voor sommigen kinderspel en voor anderen een onontwarbare knoop. De btw-tarieven die van toepassing zijn in de bouwsector vormen een bijzonder uitgebreide en complexe tak van deze materie en zij wijzigen bovendien voortdurend. Het toenemende aantal wettelijke en administratieve regelgevingen inzake btw, alsook de bijzonder uitgebreide Belgische en Europese rechtspraak, maken het voor de bouwbedrijven allesbehalve eenvoudig.

Alle geüpdatete informatie rond de btw-tarieven voor renovatiewerken, afbraak-herbouw, sociale woningbouw,… vindt u nu overzichtelijk terug in dit unieke boek, dat u het tijdrovende opzoekingswerk in de uiteenlopende bronnen bespaart. Bovendien zorgt een gedetailleerde trefwoordenlijst voor de nodige hulp bij het bepalen van het btw-tarief van een specifiek werk in onroerende staat.

Het werk is uitgegeven door Kluwer en telt 250 pagina’s. De Confederatie Bouw kan het aan haar leden aanbieden tegen de voordeelprijs van 50 € (papier of e-book) of 65 € (papier en e-book).

Niet-leden en andere geïnteresseerden kunnen het bekomen tegen de prijs van 85 € of 110 € (wat de prijs is waarvoor Kluwer het verkoopt). Dit boek is ook beschikbaar in het Frans met als titel: La TVA et les taux réduits dans le secteur de la construction

Bestelformulier

Mailen naar bestellingen@confederatiebouw.be of bestellen via de e-shop.

Ondergetekende (naam en voornaam): …………………………......................................................................…………………………………………………

Onderneming: ………………………………….....................................................................…………………………………………………………………………….…………………….

Facturatieadres: ………………………….....................................................................……………………………………………………………………………………………………….

Postcode: ……………………….

Gemeente: ………….........................................................…….……………………………………………………………………………….

Tel.: .…………………….……………………………………………………………………………

Fax: .………………………………………………………………………………………………………

E-mail: …………………………………………............................................................................………………………………………………………………………………………………………

Ondernemings- of btw-nummer: ………………………………………………………………………………………………………

Lidnummer Confederatie Bouw: ………………………………………………………………………………………………………

Bestelt De verlaagde btw-tarieven in de bouwsector voor de prijs van (prijzen excl. btw): •

Leden: € 50 x ….. ex. (papier of e-book) of € 65 x ….. ex. (papier en e-book)

•

Niet-leden : € 85 x ….. ex. (papier of e-book) of € 110 x ….. ex. (papier en e-book)

Ik stort dit bedrag na ontvangst van de factuur.

Datum en handtekening:

oktober 2019 • Bouwbedrijf 47

DIGITAL CONSTRUCTION BRUSSELS 2019

Een must voor iedere bouwprofessional!

Na de succesvolle tweede editie van oktober 2018, slaan de Confederatie Bouw en het WTCB opnieuw de handen in elkaar voor de derde editie van Digital Construction Brussels. Deze beurs over digitalisering in bouwbedrijven vindt plaats op 23 en 24 oktober 2019 in Tour & Taxis in Brussel.

ZILVEREN PARTNERS

ThorbiQ building. virtually. anything.

48 Bouwbedrijf â&#x20AC;¢ oktober 2019

D

e Confederatie en het WTCB zijn zich ervan bewust dat onze sector de digitalisering niet kan negeren. Maar uw beroepsfederatie wil dat u de juiste keuzes kunt maken voor uw onderneming. Daarom werd in 2017 voor de eerste keer Digital Construction Brussels georganiseerd, een unieke beurs waarin de noden en vragen van de bouwbedrijven centraal staan.

Ook dit jaar zal er DCB er voor elk wat wils zijn. Beginner of gevorderde,

groot of klein: u vindt er iets. Het aanbod is enorm: tools om uw beheer te digitaliseren, software voor de planning en opvolging van opdrachten, BIM, 3D printing, robotisering, drones, ERP, aanwezigheidsregistratie, e-facturatie, track&trace ...

Met dank aan de exposanten!

Dit evenement zou onmogelijk zijn zonder de talrijke exposanten. We appreciëren ook dit jaar hun massale aanwezigheid.

Digital Construction Brussels gaat verder dan een klassieke beurs. Naast de standen van de exposanten, kunt u deelnemen aan seminaries en infosessies, of een bezoek brengen aan de demonstratiezones. Dit jaar gaan we met Digital Construction ook de internationale toer op tijdens ons tweedaagse Internationaal symposium over BIM. Verder kunt u deelnemen aan workshops, waarop u zelf aan de slag kunt gaan met verschillende technologieën.

oktober 2019 • Bouwbedrijf 49

MARKANT

Nieuw hoofdkwartier CB Henegouwen officieel ingehuldigd De Confederatie Bouw Henegouwen is al een tijd geleden verhuisd, maar op 12 september werd het nieuwe hoofdkwartier officieel ingehuldigd.

Initium heet het gebouw dat tegenwoordig de Confederatie Bouw Henegouwen huisvest. Het ligt in Initialis, een bedrijventerrein bij Bergen (Mons). Vroeger waren de lokale confederaties van Henegouwen verspreid over Bergen, La Louvière, Doornik en Charleroi. Maar sinds april van dit jaar hebben de medewerkers één hoofdkwartier, op de vierde verdieping van Initium. De directeur van deze lokale kamer, Murielle Brynart, is tevreden over de concentratie van krachten.

Murielle Brynart: “Toen ik 22 jaar geleden begon, zat ik alleen in een kantoortje in Le Roeulx. Dit project sluit aan op de wens van onze bestuurders om zich te verenigen met het oog op een betere dienstverlening aan de leden.”

Oorspronkelijk wat het de bedoeling om kantoorruimte te huren. Maar in 2015 vernam Bernard Cornez (voorzitter van de lokale confederatie) dat er een terrein klaarlag om te bebouwen. Dan ging het snel. De werken begonnen in november

2018 en waren klaar in het voorjaar van 2019.

Bernard Cornez: “Het is alleen maar gelukt omdat de aannemers zich geëngageerd hebben om de zeer korte uitvoeringstermijnen te respecteren.”

De rest van het gebouw wordt ingenomen door het uitzendkantoor Adecco, Federale Verzekering, Avomarc, de Handelsen Nijverheidskamer van Henegouwen, Constructiv, De Kegeleer, Group S, Nextep, KidsLife en ten slotte Proptimum.

6,7 % In %% van dede werknemers viervier vijfde, halftijds of in ander deeltijds stelsel.

Inde debouw bouwwerkt werkt6,7 6,7 van werknemers vijfde, halftijds ofeen in een ander deeltijds stelsel.

Bij 4,2 %% enen bijbij dede vrouwen 34,6 %. Dat is heel watwat minder dandan in de in Bijde demannen mannenisishet het 4,2 vrouwen 34,6 %. Dat is heel minder ineconomie de economie haar geheel.

Die telt % deeltijds werkende loontrekkenden, 11 % van devan mannen en en in haar geheel.

Die 26,8 telt 26,8 % deeltijds werkende loontrekkenden, 11 % de mannen 43,5 dede vrouwen.

43,5%%van van vrouwen.

De statistieken komen uit de Enquête naar de arbeidskrachten (EAK) van Statbel.

De statistieken komen uit de Enquête naar de arbeidskrachten (EAK) van Statbel.

De bouw heeft het laagste aandeel deeltijdse werkers, samen met De bouw heeft het laagste aandeel deeltijdse werkers, samen met de industrie (12,4 %) de industrie (12,4 %) en de sector informatie en communicatie (14,7 %). en de sector informatie en communicatie (14,7 %). De hoogste percentages vindt De hoogste percentages vindt men in de horeca en de gezondheidszorg. men in de horeca en de gezondheidszorg. In beide sectoren heeft 50,1 % In beide sectoren heeft 50,1 % van de werknemers een of andere vorm van de werknemers een of andere vorm van deeltijds werk. van deeltijds werk.

50 Bouwbedrijf • oktober 2019

-10%* OP UW VERZEKERINGSPAKKET

VOOR EEN BESCHERMING OP MAAT Nu exclusief CADEAU voor u, als lid van de Confederatie Bouw: een werfradio!** Met Build-Safe geniet u van een flexibel verzekeringspakket op maat! En -10% op uw polissen! En als lid van de Confederatie Bouw krijgt u daar nu een exclusief cadeau bovenop: een stevige werfradio!** Ontdek Build-Safe en uw voordeel op go.federale.be/build-safe-confed

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

* Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed. ** Aanbod geldig t.e.m. 30/11/19 of zolang de voorraad strekt

Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel. www.federale.be. Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CVBA. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel. BTW BE 0403.257.506 - Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE19 3100 7685 5412 - RPR Brussel. BTW BE 0407.963.786

GO DIGITAL!

Schrijf nu gratis in

TOUR & TAXIS BRUSSEL WWW.DIGITALCONSTRUCTIONBRUSSELS.BE