December 2019 - januari 2020

Bouwbedrijf

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

DECEMBER-JANUARI 2019-2020 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

Editie Oost-Vlaanderen

BOUWRADAR

Maak uw dromen waar

AUTOKOSTEN

WAT VERANDERT IN 2020?

Nieuwe regels voor aftrek

Wijzigingen aan regelgeving

DOSSIER

Publiek-private samenwerking

Een evaluatie

/confederatie.bouw @Confedbouw

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

Geef je bouwprojecten een boost! !

W U E I N

Volgens de WTCB-regels! bouwix werd specifiek ontwikkeld voor de KMO-bouwsector en is volledig conform met de theorie van het WTCB i.v.m. het technisch bedrijfsbeheer: van voorcalculatie, over projectopvolging tot en met de nacalculatie.

Een alles-in-één tool bouwix is de nieuwste generatie bouwsoftware die verder bouwt op het succes van Office 365. Dit zorgt voor een gebruiksvriendelijke toepassing binnen een vertrouwde omgeving, die je bovendien gemakkelijk en snel kan aanpassen aan je eigen wensen.

Werkvoorbereiding

Voorcalculatie

Projectopvolging

PROMOTIE Nacalculatie

Bestel jouw bouwix vóór 19 januari 2020 en ontvang 20% korting op de aanschafwaarde.

Interesse? Stuur een e-mail naar info@bouwix.be met kortingscode ‘bouwixbb122019’

bouwix.be

Facturatie

+32 14 57 49 10

EDITO

Breid de verlaagde btw op vernieuwbouw uit

D

e Confederatie pleit al jaren voor een verlaagde btw van 6 % op vernieuwbouw, de sloop van een gebouw gevolgd door heropbouw tot woning. Deels met succes, want sinds 1 januari 2007 is die verlaagde btw er. Is de strijd daarmee gestreden?

Allesbehalve …

21 % meer residentiële heropbouw in steden waar het tarief verlaagd werd.

Deze verlaagde btw is namelijk enkel van toepassing in 32 stadgebieden, een fractie van het land. Dat is niet genoeg. De impact van de btw-verlaging naar 6 % op sloop en heropbouw, een recente studie van het Steunpunt Wonen, schat dat er 21 % meer residentiële heropbouw was in de steden waar het tarief verlaagd werd. De cijfers bewijzen dus dat deze maatregel werkt.

Kanttekeningen zijn vanzelfsprekend mogelijk. Minder btw betekent minder inkomsten voor de staat. Maar dat moet genuanceerd worden, want ruwweg de helft wordt gecompen­ seerd door terugverdieneffecten omdat de economische activiteit toeneemt. Tegelijk kan uit de studie afgeleid worden dat er weinig of geen substitutie was. Nieuwbouw wordt bijvoor­ beeld niet uit de markt geduwd. Bovendien wordt het effect weinig getemperd door andere factoren, zoals hogere prijzen van kavels die geschikt zijn voor deze vorm van vernieuwbouw.

De auteurs van de studie hebben het over een beleidsmaatregel die zijn doel niet heeft gemist. Waarop de Confederatie zegt: om zijn doel niet te missen, moet de verlaagde btw gelden op heel het grondgebied, en niet enkel in die 32 stadsgebieden.

Aan vernieuwbouw zijn talrijke voordelen verbonden. Oude gebouwen worden vervangen door nieuwe en zeer zuinige woningen. Bovendien suggereert de studie dat vernieuwbouw bijkomende woningen creëert zonder de inname van open ruimte. Aangezien het beleid streeft naar verdichting van de bebouwde zones, is dat een welkom fenomeen.

Daarom doen we een oproep aan de komende federale regering. Breid deze maatregel uit tot het hele land! Bovendien moet de maatregel ook gelden wanneer de vernieuwbouw koop­ woningen oplevert. Nu is de verlaagde btw er alleen voor particulieren die eigenaar blijven van de nieuwe woning. Daardoor vallen talrijke veelbelovende projecten uit de boot.

Europa staat een lagere btw op nieuwbouw en vernieuwbouw toe, zolang deze verlaging kadert in een sociaal woonbeleid. We hebben op dit vlak geen gebrek aan ideeën. We zullen daarmee met de komende federale regering in overleg gaan, want dit dossier blijft een prio­ riteit voor de Confederatie.

Robert de Mûelenaere Gedelegeerd bestuurder december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 3

INHOUD

21 Publiek-private samenwerking – een evaluatie

Het is stil geworden rond publiek-private samenwerking. Zijn PPS uit de mode, of begrijpen we nu beter waarvoor ze geschikt zijn? We zochten het uit.

10 Aftrek voertuigkosten

De gunstige regeling voor elektrische wagens wordt afgeschaft, net als gunstige regeling voor gemeenschappelijk vervoer.

34 BouwRadar

Een aannemer die zijn dromen wil waarmaken, heeft niet zelden een aanvaring met de realiteit. Maar toch hoeft hij die dromen niet op te geven. BouwRadar kan hem helpen.

4 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

44 Houtbouw in het justitiepaleis

Het Brusselse justitiepaleis wordt stap voor stap gerenoveerd en vernieuwd. Verrassend genoeg is het een plaats waar houtbouw zijn sterke punten kan uitspelen.

Bouwbedrijf

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

BOUWBELANGEN

DECEMBER-JANUARI 2019-2020 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

10 Autokosten Andere regels op de fiscale aftrek.

11 Loonlastenverlaging Hoe u ze kunt aanvragen voor 2018.

12 Interne bedrijfsopleiding Ook die krijgt nu steun.

14 Wat verandert in 2020?

Een overzicht.

AUTOKOSTEN

Nieuwe regels voor aftrek

WAT VERANDERT IN 2020?

BOUWRADAR

Wijzigingen aan regelgeving

Maak uw dromen waar

DOSSIER

Publiek-private samenwerking

een evaluatie

/confederatie.bouw @Confedbouw

DOSSIER

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

3 Edito Een pleidooi van Robert de Mûelenaere voor de uitbreiding van de lagere btw op vernieuwbouw.

6 Prikbord Het verslag van Digital Construction Brussels.

9 Regionaal standpunt Digitalisering en het energiezuinig maken van bestaande gebouwen gaan hand in hand, stelt Marc Ruebens.

21 Inleiding Waarom u dit moet lezen.

22 Kenniscentrum PPS De lessen die we geleerd hebben.

26 Design & Build De voorwaarden voor succes.

SECTOR & BEROEPEN

29 Personeel wegkapen Fluvius gaat het niet meer doen.

30 Bijna energieneutraal Werfbezoek in Ternat.

32 Vlaams-Brabant

Klimaatneutraal

Met enthousiaste steun van de Confederatie.

33 Koninklijke missie En de VCB was erbij.

34 BouwRadar Maak uw dromen waar.

CONTACTEN Bouwbedrijf is het maandblad van de vzw ­Confederatie Bouw, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Verantwoordelijke uitgever: Filip Coveliers, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Afgiftekantoor: Gent X Redactie: Peter Graller, Marc Guéret, tel. 02 545 57 30 – fax 02 545 59 02 peter.graller@confederatiebouw.be Vormgeving: Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Abder-Razzaaq Boujdaini abder-razzaaq.boujdaini@cnc.be Franstalige uitgave: Construction Druk: Graphius

Reacties - vragen: communicatie@confederatiebouw.be Met de medewerking van: • de studiediensten van de Confederatie Bouw Morgane Halleux, tel.02 545 56 33 - fax 02 545 59 09 morgane.halleux@confederatiebouw.be • Vlaamse Confederatie Bouw Johan Walewijns, tel. 02 545 57 49 - fax 02 545 59 07 johan.walewijns@confederatiebouw.be • Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad Morgane Cendoya, tel. 02 545 58 29 - fax 02 545 59 06 morgane.cendoya@confederatiebouw.be • Confédération Construction Wallonne Catherine Houtart tel. 02 545 56 68 - fax 02 545 59 05 catherine.houtart@confederatiebouw.be

36 Opleiding waterwerken Aquaflanders wil ze verplicht maken.

38 Hubs voor bouwtransport De Brusselse testcase.

40 WTCB • Het bestaande gebouwenpark renoveren met geprefabriceerde multifunctionele gevelsystemen.

• De nieuwe TV 270 over hemelwaterafvoer onder vrij verval.

PROJECTEN & BEDRIJVEN

44 Nieuwe zittingzalen Houtskeletbouw in het justitiepaleis.

46 Ledenvoordeel Profiteer van uw lidmaatschap.

49 Bouwmarkt • Beton tegen de klimaatopwarming • Renson • 20 jaar Light + Building 50 Markant • Minder Hinder Awards Ze gingen naar onze leden.

• Bevolkingsgroei In 2018 kwamen er Belgen bij.

Abonnementen: Claude Bernaerts, tel. 02 545 56 88 - fax 02 545 59 00 claude.bernaerts@confederatiebouw.be Reclame: Kristel Dekempeneer, tel. 02 545 56 99 - fax 02 545 59 08, kristel.dekempeneer@confederatiebouw.be of kde@confederatiebouw.be.

Prijs jaarabonnement Leden van de Confederatie Bouw: begrepen in het lidgeld Niet-leden: € 137,80 (incl. BTW en ­portkosten) / buitenland: € 300 (incl. BTW en portkosten)

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers De vzw Confederatie Bouw wil met deze publicatie gepaste, betrouwbare, volledige en exacte informatie brengen. Ze kan echter niet aansprakelijk worden gesteld indien ze hierin tekortschiet. Alle elementen van deze publicatie zijn beschermd door het auteursrecht van de vzw Confederatie Bouw. Overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is slechts toegelaten mits voorafgaande toestemming en uitdrukkelijke vermelding van de bron.

Vanaf nu wordt B­ ouwbedrijf gedrukt op papier geproduceerd met hout uit duurzaam beheerde bossen. De­­duur­­zaamheid wordt gegarandeerd door de internationale organisatie Forest Stewardship Council (FSC), die niet alleen het bos controleert maar de hele handelsketen tot aan de drukker.

5 december 2019 - bouwbedrijf januari 2020 • Bouwbedrijf - februari 2016 5 www.confederatiebouw.be

PRIKBORD

DIGITAL CONSTRUCTION BRUSSELS

1700 bezoekers op leidende digitale bouwbeurs Op 23 en 24 oktober kwamen er 1700 bezoekers naar de derde editie van Digital Construction Brussels in Tour & Taxis. Ze ontdekten wat de digitalisering en de nieuwe technologieën voor hun bedrijf kunnen betekenen tijdens de informatiesessies en op de zeventig stands.

"Go Digital" was de slogan van de derde editie van Digital Construc­ tion Brussels. Deze beurs die georga­ niseerd wordt door de Confederatie, het WTCB en hun partners, is stilaan incontournable geworden voor alle bouwprofessionals die de digitale trein niet willen missen.

De Belgische bouwbedrijven zetten stappen vooruit in de digitalisering.

Dat bleek uit een gezamenlijke enquête van de Confederatie Bouw en Silver Sponsor van de beurs Orange Belgium.

Om een klein voorbeeld te geven: meer

dan 90 % van de aannemers gebrui­ ken mobiele digitale toepassingen zoals smartphones en portables voor allerlei toepassingen, zoals foto’s nemen op de bouwplaats, toegang tot het bedrijfsnet­ werk of consultatie van de e-mails.

Op Digital Construction Brussels konden de bezoekers dankzij de expo­ santen kennismaken met een groot en zeer gevarieerd aanbod van digitale tools voor de sector. Maar daarmee hield het niet op: er waren ook talrijke semina­ ries en lezingen, zowel voor beginners als voor gevorderden, die een volledig

6 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

en up-to-date beeld schetsten van wat mogelijk is en mogelijk zal worden.

Internationale uitstraling

Nieuw dit jaar was het International BIM Symposium. Het was een inter­ nationale ontmoeting met vier gezag­ hebbende sprekers die elk een specifiek thema aansneden: Hybrid Multidis­ ciplinary Projects, Circularity, Digital Twin and O&M, 3D Scanning Pro­ jects en ten slotte Future Thinking & Innovation. Een belangwekkende con­ ferentie, gezien het feit dat BIM ener­

ULB-STUDENT WINT STUDENT COMPETITION Benjamin ­Makkink, student aan ULB, won de derde Student Competition op Digital ­Construction Brussels.

Deze wedstrijd beloont het beste eindwerk of doctoraat op het gebied van digitaal bouwen.

Met zijn werk Le BIM pour un inventaire dynamique des matériaux haalde Makkink het vóór Stan Vincke van de KULeuven (Technologiecampus Gent).

Vincke's eindwerk ging over progress moni­ toring.

De andere deel­ nemers waren Amélie Halbach en Anabelle Rahhal van de Université de Liège, Mathias Seys van de KULeuven en Anke Van Dessel van Universiteit Ant-

werpen. De jury voor deze wedstrijd bestond uit Marisa Moens van BAM, Jacques P ­ oncelet van Valens, Camille ­Vandervaeren van de

VUB en François Denis van het WTCB. Johan Vyncke van het WTCB trad op als juryvoorzitter.

Elke student moest tijdens Digital Construction Brussels zijn of haar werk toelichten in het Engels.

V.l.n.r.: Camille Vandervaeren, Benjamin Makkink, Anabelle Rahhal, Stan Vincke, Anke Van Dessel, Marisa Moens, Amélie Halbach, François Denis, Mathias Seys, Jacques Poncelet en Johan Vyncke.

zijds zeer beloftevol is maar anderzijds relatief traag opgang maakt in de sector, met uitzondering van de grote bouwbe­ drijven.

Klinkt dit allemaal erg theoretisch?

Er waren vanzelfsprekend ook demon­ straties die concreet lieten zien hoe de bouw kan profiteren van de technolo­ gische ontwikkeling op het vlak van drones, virtuele realiteit en machine­

sturing. Ook cpro, een zeer praktische en kosteloze planning- en calculatietool van het WTCB, kon rekenen op veel belangstelling.

En omdat de boog niet altijd gespan­ nen kan zijn, was er de Digital Night, een uniek netwerkmoment waarop een digitaal charter voorgesteld werd. Een toekomstcharter zelfs, want de toe­ komst is al bezig.

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 7

Veilig bouwen: eerst denken, en dan doen!

mee op safetymypriority.be UwDoe engagement is belangrijk. Doe mee en signeer het charter op safetymypriority.be

fb-safety-adv-A4 .indd 1

29/01/19 11:00

REGIONAAL STANDPUNT

Verminder de kosten van energetische renovaties met digitalisering

B

russel presenteerde zijn Klimaat- en Energieplan in oktober 2019. Het wil de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met minstens 40 % verminderen verge­ leken met 2005.

Een intelligent gebouw moet een dienstenplatform zijn waarop een veelvoud aan digitale oplossingen gedijen.

De renovatie van bestaande gebouwen heeft het grootste potentieel voor energie­ besparing. De renovatiestrategie van het Gewest wil het primaire energieverbruik van bestaande woningen terugdringen tot gemiddeld 100 kWh per vierkante meter en per jaar. In appartementsgebouwen komen er verplichtingen voor de individuele wooneen­ heden en voor het hele gebouw. Gelijkaardige principes gelden voor dienstengebouwen, met als doel energieneutraliteit tegen 2050.

Isolatie is de oplossing, maar het vinden van de financiële middelen is een groeiend probleem. Bovendien zijn de terugverdieneffecten niet voelbaar op de korte termijn.

Maar de situatie ligt anders voor geautomatiseerde systemen. Zij kunnen het energie­ verbruik optimaal aanpassen aan het gebruik en de gebruikers, met besparingen die op bijna 20 % geschat worden. Dergelijke smart technieken en intelligente gebouwen zullen zonder twijfel gebaseerd zijn op open oplossingen, gericht op de gebruikers. Een intel­ ligent gebouw moet een dienstenplatform zijn waarop een veelvoud aan digitale oplos­ singen gedijen.

We hebben een unieke kans. We kunnen de energietransitie en de digitalisering aan elkaar koppelen, en zo smart diensten inzetten voor het energiebeheer van onze gebou­ wen, en dat aan een kostprijs die marginaal is. Bovendien opent smart de poort naar innovatieve financieringswijzen.

Ook de ontwikkeling van onze toekomstige bouwberoepen verloopt in die digitale context. Storingen voorspellen, drones op bouwplaatsen, microchips in beton, augmented reality en data – zelfs Big Data – om dat alles te beheren. Beroepen die meer tech­ nische kennis vragen en meer gewaardeerd worden. Beroepen die het verschil maken tussen ons personeel en de heftige, unfaire concurrentie die vaak niet op de hoogte is van de heersende regels en normen.

Voor de energietransitie van onze samenleving zijn smart oplossingen voor gebou­ wen dus zeer belangrijk. Het is aan ons aannemers om in de toekomst op die markt de meerwaarde te creëren. En mochten de stedenbouwkundige en andere administratieve procedures dezelfde weg inslaan, richting snelle gedigitaliseerde procedures die zuinig omspringen met de middelen en die gelijkaardig zijn in alle gewesten … Dan zou de transformatie van onze sector compleet zijn, naar een duurzame toekomst waarin het respect voor de mens en de planeet centraal staan.

Marc Ruebens Voorzitter Confederatie Bouw Brussel - Hoofdstad december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 9

FISCALITEIT

Nieuwe regels op de aftrek van voertuigkosten in 2020 In de afgelopen jaren is de fiscaliteit op personenwagens gewijzigd, zowel in de personenbelasting als in de vennootschapsbelasting. Ook in 2020 volgen er nog veranderingen. De gunstige regeling voor elektrische wagens wordt afgeschaft, net als gunstige regeling voor gemeenschappelijk vervoer.

D

eze afschaffing is het gevolg van de nieuwe formule die bepaalt hoeveel autokosten afgetrokken mogen worden. Voor auto’s met een CO2-uitstoot onder de 200 gram per kilometer is de nieuwe formule: (120 %) - 0,5 x (een coëfficiënt) x (gram CO2 per kilometer).

De coëfficiënt is gelijk aan: • 1 voor auto’s met een dieselmotor; • 0,90 voor auto’s met een aardgas­ motor en een belastbaar vermogen van minder dan 12 fiscale pk; TABEL - ENKELE

INWERKINGTREDING Wanneer gelden deze nieuwe berekeningen van het aftrekpercentage?

• 0,95 voor alle andere auto’s, dus zowel auto’s met een benzinemotor als elektrische auto’s.

Personenbelasting: vanaf 1 januari 2020.

Vennootschapsbelasting: vanaf aanslagjaar 2021, wat wil zeggen: voor alle boekjaren die aanvangen vanaf 1 januari 2020.

In de tabel vindt u enkele voorbeel­ den.

Er mag minstens 50 % afgetrok­ ken worden, ongeacht de uitkomst van de formule. Maar het aftrekbare gedeelte van de kosten mag niet hoger zijn dan 100 %. De aftrek van 120 % voor wagens zonder CO2-uitstoot – in de praktijk zijn dat elektrische auto’s – verdwijnt dus vanaf volgend jaar. Belangrijk voor de bouw: ook de

120 % aftrekbaarheid van de kosten van gemeenschappelijk vervoer wordt opgeheven.

Voor auto’s met een CO2-uitstoot van 200 gram of meer per kilometer geldt deze formule niet. In dat geval bedraagt het aftrekbare deel van de kosten forfaitair 40 %.

VOORBEELDEN VAN AFTREKPERCENTAGES.

Zolang de uitstoot onder de 200 gram per kilometer blijft, is het percentage niet lager dan 50 %.

Maar het kan ook niet hoger zijn dan 100 %.

Type motor

Gram CO2-uitstoot per kilometer

Coëfficiënt

Uitkomst formule

Aftrekpercentage

Diesel

100

1

70 %

70 %

Diesel

160

1

40 %

50 %

Diesel

200

Niet van toepassing

Niet van toepassing

Forfaitair 40 %

Benzine

80

0,95

82 %

82 %

Benzine

120

0,95

57 %

57 %

Elektrisch

0

0,95

120 %

100 %

10 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

LOONLASTENVERLAGING 2018: MODELBRIEF BEZWAARSCHRIFT VOOR DE LEDEN

De fiscus pakt de zogenaamde valse hybride voertuigen aan. Die hebben wel een elektrische motor, maar rijden in de praktijk op hun klassieke verbrandingsmotor.

Ook voor de brandstofkosten

Tot nu toe mag van de brandstofkos­ ten 75 % afgetrokken worden, zowel in de personen- als in de vennootschaps­ belasting. Maar vanaf volgend jaar moet ook voor de brandstofkosten de formu­ le gebruikt worden.

Valse hybride voertuigen

Tot nu toe was de regeling gunstig voor hybride voertuigen. Deze combi­ neren een ontploffingsmotor met een elektrisch motor. Maar van dat laat­ ste werd misbruik gemaakt. Sommige zogenaamde plug-ins hebben een bat­ terij met een dusdanig lage capaciteit dat in de praktijk hoofdzakelijk met de gewone motor gereden wordt.

Belangrijk voor de bouw: ook de 120 % aftrekbaarheid van de kosten van gemeenschappelijk vervoer wordt opgeheven.

Vanaf volgend jaar worden daar­ tegen maatregelen getroffen. Deze viseren oplaadbare hybridevoertuigen wanneer de batterij een capaciteit heeft onder de 0,5 kWh per 100 kilogram wagengewicht en/of wanneer de motor meer dan 50 gram CO2 uitstoot per kilometer.

De maatregel geldt zowel in de personen- als in de vennootschapsbe­ lasting en hij viseert niet alleen per­ sonenwagens maar ook auto's voor dubbel gebruik en minibussen.

Voor deze plug-ins zal er geen reke­ ning meer gehouden worden met de CO2-uitstoot op het inschrijvingsbe­ wijs. In de plaats komt de uitstoot van het overeenstemmende model zonder hybride technologie. Bestaat een der­ gelijk model niet, dan wordt de offi­ ciële uitstootwaarde vermenigvuldigd met 2,5.

De strengere regels gelden voor hybride voertuigen aangekocht, geleased of gehuurd vanaf 1 januari 2018. Voertuigen van vóór 1 januari 2018 vallen er niet onder. Als bewijs van de datum volstaat een bestelling.

Levering of inschrijving in 2017 hoe­ ven niet.

•

INFO:

2018 is al voorbij, maar ook voor dat jaar kunt u nog altijd de lastenverlaging voor werken in ploegen aanvragen. Tot eind september 2019 moest u daarvoor enkel een negatieve aangifte in de bedrijfsvoorheffing indienen. Maar nu moet voor 2018 een gemotiveerd bezwaarschrift ingediend worden.

De Confederatie heeft hiervoor een model uitgewerkt. U vindt het in het ledengedeelte van onze website. Dit bezwaarschrift kan nog ingediend worden tot eind 2022.

De lastenverlaging werkt als volgt: u houdt de bedrijfsvoorheffing in volgens de normale barema’s maar u hoeft een percentage daarvan niet door te storten.

In 2018 was dat percentage 3 %, dit jaar 6 % en in 2020 gaat het naar 18 %. Laat dit voordeel dus niet liggen!

Vóór u van deze lastenverlaging kunt profiteren, moet wel aan enkele voorwaarden voldaan zijn. Uw lokale confederatie kan u daarover meer vertellen. U vindt ook uitleg op onze website en in de FAQ in het oktobernummer van Bouwbedrijf.

INFO: www.confederatiebouw.be.

Naar het ledengedeelte gaan en klikken op Modeldocumenten / Fiscale voordelen / Bedrijfsvoorheffing ploegenarbeid op werven – bezwaarschrift.

marleen.porre@confederatiebouw.be.

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 11

MEESTER-MENTORS

Stimulans voor interne opleidingen voor en door arbeiders Voortaan is er financiële steun voor aannemers die arbeiders laten opleiden door collega-arbeiders. Op die manier willen de sociale partners van de bouw iets doen aan het nijpende gebrek aan geschikt personeel.

A

annemers hebben het nooit gemakkelijk gehad om geschik­ te mensen te vinden, maar in de afgelopen jaren is het wel bijzonder moeilijk geworden. Ook het onderwijs slaagt er niet om de bouwvakkers af te leveren die de sector nodig heeft.

De bouw doet dus zelf flinke oplei­ dingsinspanningen. De sociale partners besloten deze nog verder op te drijven.

De samenwerking met het onderwijs zal verbeterd worden. En Constructiv, dat gefinancierd wordt door de bijdra­ gen van bouwbedrijven, gaat nu ook de bedrijfsinterne opleidingen stimu­ leren. Dit werd afgesproken tijdens de onderhandelingen voor de sectorale cao 2019-2020 in paritair comité 124

(In)formeel

Een aannemer kan een formele opleiding organiseren, gegeven door een externe docent en buiten de onderneming. Maar er bestaan ook toolbox-meetings en andere informele opleidingen, gegeven door een perso­ neelslid binnen de onderneming.

In het eerste geval bestond er al een financiële tussenkomt van Constructiv.

Maar in de nieuwe cao 2019-2020 is er een bijkomend opleidingsaanbod gede­ finieerd: de formele opleiding binnen de onderneming. Ook deze krijgt nu financiële steun van Constructiv.

12 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

Deze opleiding kan zowel praktische als theoretisch zijn. Ze wordt gegeven door een zogenaamde “meester-mentor” en ze moet aan enkele voorwaarden voldoen. Dit nieuwe aanbod zal vooral nuttig zijn voor aannemers die bouw­ technieken toepassen die niet aan bod komen in het onderwijs. Maar het kan ook interessant zijn wanneer de ken­ nis van een werknemer moet aangevuld worden.

Voor wie?

Het is de werkgever die beslist om een dergelijke formele bedrijfsinterne opleiding (BIO) te organiseren. Het

De nieuwe cao 2019-2020 definieert een bijkomend opleidingsaanbod: de formele opleiding binnen de onderneming. doelpubliek is zeer breed: beginnende arbeiders, arbeiders die een andere bouwvak gaan uitoefenen, arbeiders met een bouwvak in evolutie … maar ook arbeiders die graag hun vaardighe­ den zouden aanscherpen.

Om van dit aanbod te profiteren moet een arbeider een voltijds arbeids­ contract van onbeperkte duur hebben en moet hij geëvalueerd worden. Maar het is geen probleem wanneer zijn opleidingsbehoeften vroeger al aan het licht kwamen, terwijl hij een contract van beperkte duur had.

Opleidingsplan

• ze hebben een door Construc­ tiv erkende opleiding in coachen gevolgd van minstens achter uur; • of ze kunnen een ervaringsbewijs voorleggen; • of ze hebben een pedagogisch diplo­ ma.

Tijdens praktijkopleidingen in de onderneming, kan een meester-men­ tor maximaal drie arbeiders opleiden.

Negen arbeiders is het maximum voor meer theoretische opleidingen zoals specifieke berekeningsmethodes en der­ gelijke.

Soms omvat een opleiding zowel een theoretisch als een praktisch gedeelte. In dat geval bespreekt u de concrete uitwer­ king met Constructiv. De oplossing kan bijvoorbeeld zijn dat de opleiding gege­ ven wordt door twee meester-mentors.

Minstens 80 uur

Een BIO moet minstens 80 uur duren. Het maximum is 180 uur. De werkgever mag vanzelfsprekend langere BIO’s organiseren. Maar de financiële tussenkomst van Constructiv gaat niet verder dan 180 uur in een periode van twaalf maanden.

Financiële steun

Dit nieuwe aanbod is opgenomen in het algemene opleidingsstelsel voor arbeiders. Wanneer u er gebruik van maakt, moet dat vermeld worden in het opleidingsplan van de onderneming. De inhoud van deze bedrijfsinterne oplei­ ding (BIO) moet uitgewerkt worden in samenwerking met Constructiv. Dat zal zijn kennis en ervaring graag ter beschik­ king stellen. De BIO kan bestaan uit verschillende onderdelen, en kan van­ zelfsprekend afgestemd worden op de opleidingsbehoeften in de onderneming.

De steun van Constructiv bestaat uit twee delen: • een premie van € 1000 per meestermentor die een formele bedrijfsin­ terne opleiding geeft; • een tussenkomst van € 15 per uur in de loonkosten van de arbeiders (die tijdens de opleiding gewoon doorbe­ taald worden door de werkgever).

Een BIO is een investering door de werkgever. Dankzij deze tussenkomsten wordt deze heel wat draaglijker.

Meester-mentor

Geïnteresseerd? Neem contact op met uw regiomanager van Constructiv.

Zie ook www.constructiv.be.

Formele opleidingen binnen de onderneming worden gegeven door meester-mentors. Dat zijn geschoolde arbeiders die aangeduid worden door de werkgever en die aan bepaalde voor­ waarden voldoen:

•

Onze lokale confederaties hebben een rijk opleidingsaanbod voor u. Hun adressen staan op www.confederatiebouw.be.

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 13

2020

SOCIAAL MOBILITEITSVERGOEDING + 20 %

De mobiliteitsvergoeding voor arbeiders in de bouw (paritair comité 124) is sinds 1 december 2019 opge­ trokken met 20 %.

Chauffeurs die zonder passagiers rijden voor een verplaatsing, op vraag van de werkgever en waarvoor geen collectief vervoer mogelijk is, ontvan­ gen sinds die datum een licht verhoog­ de vergoeding.

Arbeiders die extreem veel kilome­ ters moeten afleggen hebben vanaf 43 000 kilometer per jaar het recht op een mobiliteitsdag. Het loon is ten laste van de werkgever.

Voor de chauffeurs die personeel vervoeren is er nog geen verhoging doorgevoerd. Daarvoor is een konink­ lijk besluit nodig dat het grensbedrag van de mobiliteitsvergoeding ver­ hoogt. Verwachting is dat dit besluit begin 2020 goedgekeurd zal worden.

INHOUDINGSPLICHT BUITENLANDSE ONDERNEMINGEN

In het Plan voor een Eerlijke Con­ currentie in de sector is afgesproken om een databank te maken van buiten­ landse bouwbedrijven die niet in regel zijn met hun PDOK-verplichtingen.

Deze zou via het internet raadpleeg­ baar zijn. Op die manier kan de inhou­ dingsplicht bij de betaling van hun facturen afdwingbaar gemaakt wor­ den.

De RSZ zal de databank beheren.

De RSZ, de sociale inspectiediensten en de PDOK hebben samen een pro­ tocol opgesteld met daarin de nodige afspraken en procedures voor de opvolging van de buitenlandse onder­ nemingen. Als alles volgens planning

Een nieuw jaar, nieuwe wet- en regelgeving verloopt, kan de databank vanaf eind april 2020 geraadpleegd worden. Aan de hand van het buitenlandse btwnummer zal de situatie van de bui­ tenlandse ondernemingen geverifieerd kunnen worden.

LASTENVERLAGING VAN 6 NAAR 18 %

Sinds 2018 is er een lastenverlaging voor ploegenarbeid, dus voor twee of

14 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

meer personen die samen op een werf een werk uitvoeren. De werkgever houdt de bedrijfsvoorheffing in volgens de normale barema’s maar hoeft een deel daarvan niet door te storten.

De vrijstelling is een percentage van de belastbare bezoldiging, het bru­ toloon na aftrek van de persoonlijke sociale-zekerheidsbijdragen. Dit per­ centage stijgt naar 18 % vanaf 2020. In 2019 was het nog 6 %.

wordt met kmo of met kleine vennoot­ schap bedoeld een vennootschap die aan minstens twee van de volgende drie criteria voldoet: • gemiddeld over een jaar 50 perso­ neelsleden; • jaaromzet exclusief btw: € 9 miljoen; • balanstotaal: € 4,5 miljoen.

TARIEVEN • Het gewone tarief van de ven­ nootschapsbelasting daalt vanaf aanslagjaar 2021 naar 25 %. Sinds aanslagjaar 2019 bedroeg het 29 %.

• Het tarief voor kmo’s blijft 20 %, het tarief dat geldt sinds aanslagjaar 2019.

• De crisisbijdrage verdwijnt vanaf aanslagjaar 2021. Sinds aanslagjaar 2019 was deze al verlaagd tot 2 %.

Ook volgend jaar zult u geconfronteerd worden met een flink aantal wijzigingen aan wet- en regelgeving. We geven hier een kort overzicht. Het begint op het federale niveau en eindigt via de gewesten in Europa.

Uitgebreidere teksten mag u verwachten in de komende nummers van Bouwbedrijf.

Om van deze maatregel te profiteren moet het brutoloon van de werkne­ mer een bepaald minimum halen. Het juiste bedrag voor 2020 was nog niet bekend toen we dit schreven.

Verwacht wordt ook dat de fiscale administratie de regeling op enkele punten zal verduidelijken.

Meer informatie staat ook in de FAQ in het oktobernummer van Bouwbedrijf.

FISCAAL In 2017 werd de hervorming van de vennootschapsbelasting goedgekeurd.

De volgende wijzigingen treden in werking op 1 januari 2020. Ze zijn van toepassing vanaf aanslagjaar 2021, dat wil zeggen: voor alle boekjaren die aan­ vangen vanaf 1 januari 2020.

Ter herinnering: in deze context

GELDBOETES NIET MEER ­AFTREKBAAR

Een aantal boetes mogen niet inge­ bracht worden als aftrekbare kosten.

Dit verbod wordt volgend jaar uitge­ breid tot administratieve geldboetes opgelegd door overheden, zelfs wan­ neer deze niet het karakter hebben van een strafrechtelijke sanctie.

Niet langer aftrekbaar zijn dus boe­ tes berekend op basis van btw, onroe­ rende voorheffing, registratierechten, bedrijfsvoorheffing of een andere aftrekbare belasting.

Hetzelfde geldt voor een verhoging van de sociale bijdragen.

AFSCHRIJVINGEN

Op dit punt zijn er drie wijzigingen in 2020.

• Degressieve afschrijvingen zullen niet meer mogelijk zijn in de ven­ nootschapsbelasting.

• Wat betreft de kosten die gepaard gaan met een aankoop, kunnen kleine vennootschappen kiezen.

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 15

2020

Ze kunnen deze op dezelfde wijze afschrijven als de hoofdsom van de aankoop. Maar ze kunnen deze kosten ook in een keer volledig afschrijven tijdens het belastbare tijdperk waarin ze gemaakt zijn.

De andere (grotere) vennootschap­ pen moeten de kosten die bij de aankoop horen altijd op dezelfde manier afschrijven als de hoofd­ som.

• Voor activa verkregen of tot stand gebracht vanaf 1 januari 2020 zal ook voor kleine vennootschappen de eerste afschrijving slechts pro rata temporis aanvaard worden. Voor de andere (grotere) vennootschappen was dat al langer het geval.

AUTOKOSTEN

Vanaf 2020 wordt de aftrek voor autokosten op een andere manier berekend, zowel in de personen- als de vennootschapsbelasting. De gun­ stige regeling voor volledig elektrische wagens wordt afgeschaft, net als de gunstige regeling voor gemeenschap­ pelijk vervoer.

Daarnaast worden de misbruiken met zgn. “valse” hybride voertuigen aangepakt.

Meer hierover staat in het artikel op blz. 10.

JURIDISCH Er zijn ook een aantal belangrijke juridische wijzigingen in 2020. Wat hierna volgt vestigt alleen in grote lij­ nen de aandacht op zaken die belang­ rijk zijn voor aannemers.

WIJZIGING VAN DE MAXIMUM BETALINGSTERMIJNEN TUSSEN KMO’S EN GROTERE ONDERNEMINGEN (NIET-KMO’S)

Net zoals in het fiscale hoofdstukje wordt hier met kmo bedoeld een ven­ nootschap die aan minstens twee van de volgende drie criteria voldoet: • gemiddeld over een jaar 50 perso­ neelsleden; • jaaromzet exclusief btw: € 9 mil­ joen; • balanstotaal: € 4,5 miljoen.

Wanneer een kmo geld moet krijgen van een (grotere) niet-kmo, is de maxi­ male betalingstermijn vanaf 29 april 2020 nog zestig dagen. Daarvan kan niet afgeweken worden met een beding in een overeenkomst. Ook wordt de verificatietermijn beperkt tot 30 dagen.

De globale termijn mag dus niet langer dan 90 dagen zijn.

Op dit moment kunnen partijen onder bepaalde voorwaarden een lan­ gere betalings- en verificatietermijn overeenkomen. Maar die mogelijk­ heid wordt dus afgeschaft wanneer de schuldeiser een kmo is. De wet is van toepassing op overeenkomsten gesloten vanaf 29 april 2020, maar niet op de lopende overeenkomsten.

NIEUW BEWIJSRECHT

Op 1 november 2020 treedt het nieuwe bewijsrecht in werking. Het is geen breuk met het verleden maar het wil beter inspelen op de technolo­ gische evolutie. Nieuw is dat het zgn. “vrije bewijsstelsel” uitgebreid wordt.

Dit is van belang in een digitale con­ text. De wet bevestigt uitdrukkelijk dat een elektronische handtekening en elektronische archivering gelijkwaar­ dig zijn aan hun papieren tegenhan­ gers. Ook een gescande handtekening, een handtekening met een plastic pen op een touchscreen of een pincode kunnen als geldige handtekening die­ nen.

Het onderscheid blijft bestaan tus­ sen ondernemingen enerzijds en con­ sumenten en andere privépersonen anderzijds. In principe kunnen alle bewijsmiddelen gebruikt worden tegen (of tussen) ondernemingen. Tegen con­ sumenten en andere privépersonen gel­ den daarentegen stengere bewijsregels.

EEN WETTELIJK KADER VOOR ONRECHTMATIGE BEDINGEN TUSSEN ONDERNEMINGEN

Vanaf 1 december 2020 zullen bepaalde onrechtmatige bedingen tus­ sen ondernemingen verboden zijn.

De nieuwe B2B-wet verbiedt bedingen die een manifest gebrek aan evenwicht creëren tussen de rechten en verplichtingen van partijen. Dit algemeen verbod wordt aangevuld met een “zwarte lijst” van bedingen die altijd als onrechtmatig en dus verboden beschouwd worden. Een voorbeeld is een beding dat een onder­ 16 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

De nieuwe B2B-wet verbiedt vanaf 1 juni 2020 het misbruik van derge­ lijke economische afhankelijkheid.

Een onderneming mag bijvoorbeeld niet van een positie van economische afhankelijkheid profiteren door onbil­ lijke voorwaarden op te leggen of een contract te weigeren.

OVERHEIDSOPDRACHTEN

neming het alleenrecht geeft om een bepaling in een overeenkomst te inter­ preteren.

Daarnaast bevat de B2B-wet ook een “grijze lijst” van bedingen die ver­ moedelijk onrechtvaardig zijn tot het tegendeel bewezen wordt. Een voor­ beeld is een beding dat de bewijsmid­ delen beperkt die de andere partij kan gebruiken.

De nieuwe wet is van toepassing op overeenkomsten afgesloten na 1 december 2020, maar niet op over­ eenkomsten die eerder afgesloten werden, tenzij deze na 1 december 2020 worden gewijzigd of verlengd.

Ook overheidsopdrachten en de eruit voortvloeiende overeenkomsten zijn uitgesloten.

Ondernemingen zullen hun alge­ mene voorwaarden, contracten en handelspraktijken moeten controleren en eventueel aanpassen. Goed om te weten: de modeldocumenten van de Confederatie zijn conform de nieuwe regelgeving.

MISBRUIK VAN ECONOMISCHE AFHANKELIJKHEID VERBODEN

Het komt voor dat een onderne­ ming in de praktijk economisch afhan­ kelijk is van een andere onderneming en verplicht is om met haar in zee te gaan omdat ze geen redelijk alternatief heeft. De andere opties zijn te duur, vragen te veel tijd, bestaan niet enzo­ voort.

Ook wat betreft de overheids­ opdrachten zijn er enkele wijzigingen.

Elektronische communicatie verplicht onder de Europese drempel

Sinds oktober 2018 moeten elek­ tronische communicatiemiddelen gebruikt worden bij overheidsopdrach­ ten gelijk aan of boven de Europese drempel. Voor werken in de klassieke sectoren bedraagt deze € 5 548 000 exclusief btw.

Deze verplichting geldt vanaf 1 januari 2020 ook voor opdrachten onder de Europese drempel, in alle fasen van de plaatsingsprocedure: com­ municatie, informatie-uitwisseling, e-procurement enzovoort. Het indie­ nen en ontvangen van offertes moet dus gebeuren op een elektronisch plat­ form.

Er bestaat een uitzondering voor de onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking of oproep tot mededinging, wanneer de geraam­ de waarde onder de Europese drempel ligt.

E-facturatie

Al sinds 1 april 2019 kunnen onder­ nemingen elektronisch factureren aan alle aanbestedende overheden. Op te merken valt dat aanbestedende over­ heden de e-facturatie ook al kunnen opleggen in de opdrachtdocumenten aan de ondernemingen.

De bedoeling is dat elke onderne­ ming op termijn elektronisch zal factu­ reren. Er mag verwacht worden dat in de loop van 2020 e-facturatie bij over­

heidsopdrachten wellicht verplicht zal worden. Goed om te weten: de Confe­ deratie zal in 2020 een voordelige tool voor e-facturatie kunnen aanbieden aan haar leden.

VLAANDEREN AFSCHAFFING WOONBONUS

Het stond al uitgebreid in de pers: de woonbonus verdwijnt voor hypo­ thecaire leningen aangegaan vanaf 1 januari 2020. Het is de datum van het verlijden van de akte die telt. Voor bestaande leningen verandert niets.

Tegelijk gaan op 1 januari de regis­ tratierechten naar 6 %, en voor zeer energiezuinige woningen naar 5 %. De rechten op de aankoop van bouwgrond of een investeringspand blijven onge­ wijzigd.

ENERGIEPREMIES

Vanaf 1 januari 2020 gaan de ener­ giepremies voor twee ingrepen naar beneden.

• Hoogrendementsbeglazing

Voor woongebouwen daalt de pre­ mie van € 10 per vierkante meter naar € 8 per vierkante meter. Ook voor nietwoongebouwen bedraagt de premie € 8 per vierkante meter volgend jaar.

• Warmtepompboiler

In woongebouwen is de premie gelijk aan 40 % van de factuur met een maximum van € 300. In 2019 was het maximum nog € 400.

Ook in niet woongebouwen is de premie gelijk aan 40 % van de factuur met een bepaald maximum. In 2020 bedraagt dat € 300 wanneer het elek­ trisch compressorvermogen onder de 2 kW blijft.

Vanaf 2 kW is het maximum varia­ bel en gelijk aan € 300 + 60 x (vermo­ gen – 2). In dit geval kan de premie bovendien niet boven de € 3780 liggen.

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 17

2020

MELDING KLASSE-3-WERKEN

Wie een melding doet van klasse3-inrichtingen en -activiteiten moet volgend jaar nooit langer dan twintig dagen wachten op de beslissing. Als het langer duurt vóór deze bekendgemaakt wordt, geldt dat als een goedkeuring.

Dit is onder meer interessant voor het oppompen van grondwater bij bouwwerken, tenminste wanneer dit onder klasse 3 valt.

De juiste datum waarop de kortere termijn van kracht wordt, is nog niet bekend wanneer we dit schrijven. De Vlaamse regering moet eerst nog een uitvoeringsbesluit goedkeuren, maar dit is in opmaak.

KILOMETERHEFFING

In het Vlaams regeerakkoord staat dat de nieuwe regering de huidige tra­ jecten van de kilometerheffing voor vrachtwagens gaat “optimaliseren”.

Tegelijk zal onderzocht worden hoe een verlaagd tarief vrachtwagens kan stimuleren om op minder drukke momenten te rijden, zoals ’s nachts.

Het is nog onduidelijk of deze inten­ ties al in 2020 tot concrete maatrege­ len zullen leiden.

SLOOP- EN HEROPBOUWPREMIE VERLENGD TOT EIND 2020.

Tot slot iets wat niet verandert in 2020, in tegenstelling tot wat eerder aangekondigd was: de Vlaamse sloopen heropbouwpremie van € 7500.

Oorspronkelijk kon je die niet meer krijgen wanneer de vergunning voor de werken na 31 oktober 2019 aangevraagd werd. Maar eind okto­ ber verlengde de regering deze premie met veertien maanden. Hij is er dus voor vergunningen aangevraagd tot 31 december 2020. De slooppremie moet aangevraagd worden binnen de drie maanden na de aanvraag van de omgevingsvergunning voor sloop- en heropbouw.

18 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

WALLONIË INDEXATIE KILOMETERHEFFING VOOR VRACHT­WAGENS

Op 1 januari 2020 wordt de kilo­ meterheffing voor vrachtwagens geïn­ dexeerd in Wallonië. Het gaat om vrachtwagens met een maximaal toe­ gelaten massa (MTM) van meer dan 3,5 ton en opleggertrekkende voertui­ gen van categorie N1 met carrosserie­ code BC. Op dezelfde datum komt er in Wal­ lonië bovendien 22 kilometer bij waar de heffing betaald moet worden, korte bijkomende trajecten op de N224, de N246, de N5g, en de N610.

Vlaanderen en Brussel indexeerden hun tarieven al op 1 juli 2019.

NIEUW WAALS BODEMDECREET

Op 1 mei 2020 wordt normaal gezien het nieuwe Waalse bodemde­ creet van kracht. Net als in Vlaande­ ren verplicht het in een aantal gevallen de traceerbaarheid van grondverzet en de analyse van de grond. Aanne­ mers zullen daarvoor Walterre moeten inschakelen, de nieuwe Waalse bodem­ beheerorganisatie.

Oorspronkelijk was 1 november 2019 de startdatum van het bodem­ decreet. Walterre was op dat moment volledig operationeel. Maar omdat een aantal opdrachtgevers niet klaar waren, is de maatregel uitgesteld.

BRUSSEL BRUSSEL MOBILITEIT SCHRAPT ONDERSTEUNING AANNEMERS

Sinds april 2014 moeten aannemer een melding doen op OSIRIS wan­ neer een bouwplaats een impact heeft

op het openbare domein in het Brussels gewest. Maar dit digitale platform is erg complex om te gebruiken. Daarom creëerde de Confederatie Bouw Brus­ sel-Hoofdstad een loket waar aanne­ mers terecht konden met hun vragen.

Brussel Mobiliteit geeft hiervoor vanaf volgend jaar geen subsidie meer.

Daardoor is de CBBH verplicht om deze dienstverlening stop te zetten op 31 december 2019.

De CBBH blijft haar inspanningen opvoeren om de administratieve lasten voor Brusselse aannemers te verlagen.

LAGE-EMISSIEZONE

Vanaf 1 januari 2020 mogen voer­ tuigen met een dieselmotor met euro­ norm 3 de Brusselse lage-emissiezone niet meer binnen. Tot nu toe was de toegang alleen verboden voor diesels met euronorm 1 en 2.

Een aannemer kan tot acht dagen per jaar een uitzondering krijgen door een dagpas te kopen.

Voor voertuigen met een benzineof LPG-motor verandert er niets op 1 januari.

De Brusselse lage-emissiezone geldt voor personenwagens, lichte vrachtwa­ gens tot 3,5 ton (categorie N1) en voor bussen en autocars. Er is een automa­ tische uitzondering voor vrachtwagens voor goederentransport van meer dan 3,5 ton (categorie N2 en N3). Er is ook een automatische uitzondering voor

de voertuigencategorie N1 met koets­ werkcode BC.

EUROPA In 2020 worden een aantal Europese

verordeningen van kracht en moeten bepaalde Europese richtlijnen in lokale wetgeving omgezet zijn. We geven hier een korte opsomming van verordenin­ gen en richtlijnen die rechtstreeks of onrechtstreeks relevant kunnen zijn voor de bouw.

• Januari 2020

De Europese richtlijn op de bescher­ ming van werknemers tegen bloot­ stelling aan kankerverwekkende en mutagene stoffen. Deze laatste zijn stoffen die de genetische code in ons DNA kunnen beschadigen en erfelijke mutaties kunnen veroorzaken. Onder meer belangrijk voor bouwbedrijven: kwartsstof.

- Mei 2020

De nieuwe richtlijn op de kwalificaties en de opleiding van bestuurders van voertuigen. Al verschillende jaren moet een bestuurder in bepaalde geval­ len een bewijs van vakbekwaamheid hebben. Bovendien moet hij om de vijf jaar 35 uur nascholing volgen.

De richtlijn wil dat de opleiding

meer gericht is op verkeersveiligheid, zuinig rijden en de recente technolo­ gische ontwikkelingen. De wederzijdse erkenning voor de lidstaten moet vlot­ ter verlopen. Bovendien zijn een aantal juridische zaken op punt gezet.

Deze richtlijn is van beperkt belang voor de bouwsector. Bestuurders hoe­ ven geen bewijs van vakbekwaamheid te hebben wanneer transport niet hun hoofdberoep is, en ze enkel materieel of machines naar de werf brengen om deze daar te gebruiken.

- Mei 2020

De recentste Europese richtlijn over de energieprestaties van gebouwen.

Deze wil de renovatiegraad verhogen, met het oog op een CO2-vrij gebouwen­ bestand tegen 2050. Nieuwe elementen zijn onder meer de minimumvoorzie­ ningen voor elektrische laadpalen en de stimulans voor smart systemen zoals zelfregulerende toestellen.

Vlaanderen, Wallonië en Brus­ sel hebben al aangegeven dat ze deze datum niet zullen halen.

- Augustus 2020

De nieuwe Europese detacheringsrichtlijn. De FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (WASO) is volop bezig met de omzetting. Ver­ wacht wordt dat dit weinig verande­ ringen zal veroorzaken voor Belgische bouwbedrijven.

•

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 19

PUBLIREPORTAGE

Eenvoud in uw verzekeringen?

Build-Safe is er voor u!

Korting

-10%

*

“De bouw”… die is volop in beweging, en dat voelt u alle dagen. De sector groeit, de orderboekjes staan vol. Goed nieuws! Maar er zijn ook andere zaken om mee rekening te houden: nieuwe bouwtechnieken, de digitalisering, veranderende wetgeving, heel wat administratie, … Genoeg in elk geval om u niet nog eens met uw verzekeringen bezig te houden.

Daarom ontwikkelde Federale Verzekering Build-Safe, het verzekeringspakket op maat van bouwbedrijven tot 5 werknemers. Zo hebt u uw handen vrij om in alle gerustheid te bouwen aan uw bedrijf en aan het huis van uw klant!

Wat is Build-Safe?

Wat zijn de voordelen voor u?

Met Build-Safe kiest u zelf à la carte uw verzekeringen die u in uw Build-Safe-pakket wil opnemen. Op deze manier geniet u van een bescherming op maat van uw bedrijf.

Bovenop onze concurrentiële premies, geniet u zo van een bijkomende pakketkorting van 10%*!

Met Build-Safe geniet u dus niet enkel van een verlaagd tarief van -10%, maar krijgt u ook een flexibel verzekeringspakket. U kiest enkel die verzekeringen die samen uw bedrijf optimaal verzekeren. U breidt uit of legt zich toe op een andere activiteit? Dan kunt u uw Build-Safe eenvoudig laten aanpassen… en dit zonder uw korting te verliezen!

Uit welke verzekeringen kunt u kiezen? Onze verzekering B.A. Bouwwerken en/of de verzekering Arbeidsongevallen vormen de hoeksteen van het pakket, één van deze verzekering moet onderschreven worden. Verder kunt u kiezen uit B.A. Motorrijtuigen, Machinebreuk, Construct-10 – Abonnementspolis, de verzekering Alle Bouwplaats Risico’s – Abonnementspolis, de brandverzekering Multirisk Handel/KMO of Woning, Ongevallenverzekering 24u/24.

In totaal moet u aan minstens 3 verschillende verzekeringen komen om te kunnen genieten van het Build-Safe voordeel.

Vraag nu uw kortingsbon aan.

Zo kunt u genieten van uw Build-Safe-korting!

Ga naar go.federale.be/build-safe-confed Daar bovenop zorgen wij voor administratieve eenvoud. U krijgt de nodige tools in handen om het overzicht op uw verzekeringen te bewaren, schadegevallen op te volgen, … en dit zowel met de Build-Safe verzekeringsmap als met het online Build-Safe dossier op My FEDERALE. En u kunt te allen tijde beroep

doen op 1 centraal aanspreekpunt, onze regionale verzekeringsadviseur die u ter plaatse bijstaat en advies verleent. U kunt bijkomend altijd terecht bij ons Info Center.

Wij kennen ook de risico’s die u – als bouwondernemer – loopt. U kunt dus gerust rekenen op de meer dan 100 jaar ervaring van Federale Verzekering in het verzekeren van bouwrisico’s.

En last but not least kunt u meegenieten van onze restorno’s**. Want wij zijn een coöperatieve en onderlinge verzekeraar, en hebben dus geen externe aandeelhouders.

Onze klanten delen dus mee in onze winst!

In 2019 verdeelden wij zo meer dan e 13 miljoen onder onze klanten.

Redactie: Federale Verzekering Als lid van de Confederatie Bouw, krijgt u – bovenop de Build-Safe-korting – een werfradio cadeau*!

go.federale.be/build-safe-confed *Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed **De restorno’s evolueren in de tijd afhankelijk van de resultaten en de toekomstvooruitzichten van de verzekeringsmaatschappij, van haar rendabiliteit, van de economische conjunctuur en van de toestand van de financiële markten ten opzichte van de verbintenissen van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering, zoals omschreven op www.federale.be. De toekenning van restorno’s in de toekomst is niet gewaarborgd. De restorno’s variëren per categorie en per type producten. De regels met betrekking tot hun toekenning worden bepaald in de statuten van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering. De statuten kunnen geraadpleegd worden op www.federale.be.

DOSSIER

Publiek-private samenwerking – een evaluatie Is het u ook opgevallen? Nog niet zo lang geleden was PPS – publiek-private samenwerking - een heftig discussieonderwerp in de bouw. Nu gaat er nauwelijks nog een wenkbrauw omhoog wanneer erover wordt gepraat. Volgens haar beleidsnota's zal de nieuwe Vlaamse regering gewoon doorgaan met de DBFM's (Design, Build, Finance en Maintain) voor scholenbouw die de vorige regering voorbereid heeft.

In een ander beleidsdomein wordt gedacht aan Design & Buildprocedures voor een sociaal woonaanbod. Hebben we PPS eindelijk onder de knie na een turbulent begin? Tijd voor een kleine evaluatie.

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 21

EVALUATIE PPS

“Het idee dat PPS een mirakeloplossing zijn, is er helemaal uit” "De discussie over PPS was er vroeger een tussen believers en non-believers.

Maar intussen heeft PPS geen bijzondere status meer." We gingen praten met Kit Van Gestel, adviseur bij het Vlaamse Kenniscentrum PPS.

K

it Van Gestel: “Volgens de PPS-rapportering die we krij­ gen, zijn er nu in Vlaanderen een aantal grote infrastructuurprojec­ ten in gebruik: de spoorlijn voor de Diaboloverbinding bij de luchthaven van Zaventem, de tramverlengingen Brabo I en Livan I in het Antwerpse, de A11 tussen Brugge en Westkapelle, de noord-zuidverbinding tussen Geel en Kasterlee in de Kempen en ten slotte de R4 Zuid rond Gent.”

“Dan is er Scholen van Morgen, een zeer groot en zeer complex DBFM-pro­ gramma voor de bouw van 182 scho­ len. Het zit in de laatst fase. Onder meer door de financiële crisis van 2008 was de opstart zeer moeizaam, maar intussen zijn 160 projecten opgele­ verd. Verwacht wordt dat de resterende individuele DBFM-contracten in 2020 gesigneerd zullen zijn.”

“Daarnaast werden in Gent, Wil­ rijk, Lommel en Izegem ongeveer 200 sociale huurwoningen gebouwd.

In 2010 zette de Vlaamse regering de PPS-procedures stop voor bijkomende woningen in Dilbeek en Tienen omdat de offertes ongunstig waren. Sindsdien werden er vanuit Vlaanderen geen echte DBFM-projecten voor sociale wonin­

gen opgestart, al beschouwt de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen een Constructieve Benadering Overheids­ opdrachten (CBO) ook als een PPS. Ten slotte zijn er nog PPS-projecten geweest voor stelplaatsen voor openbaar vervoer, kunstgrasvelden, sporthallen, zwembaden en dergelijke.”

“Een tweede scholenbouwprogram­ ma met een totaal investeringsvolume van € 550 miljoen is opgestart. Dit programma werkt met ‘kleine’ clusters van € 20 tot 40 miljoen euro waarbij voor een aantal clusters de kandidaten al zijn geselecteerd. Er wordt momen­ teel de laatste hand gelegd aan DBFMcontracten waarbij verwacht wordt dat de eerste gunningsprocedure in de loop van 2020 zal opgestart worden.”

Design & Build

Kit Van Gestel: “Design & Buildprojecten vallen strikt genomen niet onder de noemer van PPS, hoewel er wel elementen van PPS in terug te vin­ den zijn. Het is een formule die meer en meer ingang vindt bij lokale bestu­ ren omdat deze formule hen comfort kan geven. Samen met de Vlaamse Confederatie Bouw hebben we data­ bank opgezet, waarin nu een tachtigtal

22 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

projecten zitten. Het is een interessante tool voor lokale besturen die inspiratie willen halen uit goede voorbeelden. We weten dat deze databank verre van vol­ ledig is daarom nodig ik de aannemers dus hartelijk uit om hun DB-projecten erin op te nemen.”

Gunstige resultaten?

Kit Van Gestel: “Op Vlaams niveau zijn er een aantal evaluaties uitgevoerd.

Niet van de sportinfrastructuur, Vlaan­ deren subsidieert deze projecten maar uiteindelijk vallen ze onder de verant­ woordelijkheid van de lokale bestu­ ren.”

“Het Agentschap voor Infrastruc­ tuur in het Onderwijs (AGION) heeft Scholen van Morgen geëvalueerd. Een eerste conclusie is dat de bouwfase snel­ ler verliep, weliswaar na de zeer langdu­ rige opstart.”

“AGION vergeleek ook twee regulier gefinancierde scholen met twee scholen uit het programma. Het ene bleek niet duurder of goedkoper te zijn dan het andere. Ze zitten in dezelfde prijsvork.

Maar daartegenover staat dat de scho­ len in het programma zeer tevreden zijn over de kwaliteit van de gebouwen en de ontzorging.”

De noord-zuidverbinding Kempen tijdens de aanleg in 2012.

Ik nodig de aannemers uit om hun Design & Buildprojecten in de databasis te plaatsen die we samen met de VCB opgezet hebben.

“Maar tegelijk bracht de deze evalua­ tie aan het licht dat de opvolging nogal moeizaam is. De directies van de scho­ len moeten de toestand van hun gebou­ wen in het oog houden en indien nodig de private partners laten ingrijpen voor

een herstellingen of onderhoud. Dat is geregeld door Service Level Agree­ ments in de DBFM-contracten, maar de administratieve procedure wordt als log gepercipieerd, zeker als het gaat om kleine herstellingen.”

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 23

EVALUATIE PPS

Waarom eigenlijk PPS?

Kit Van Gestel: “Oorspronkelijk waren deze PPS-projecten hoofdzake­ lijk bedoeld als interessant instrument om een noodzakelijke inhaaloperatie in infrastructuur te bewerkstelligen. Het leek een aantrekkelijke formule omdat de Vlaamse overheid ervan uitging dat ze de investeringen off-balance kon houden, en alleen de beschikbaarheids­ vergoedingen in de begroting opgeno­ men moesten worden. De richtlijnen van de Europese statistische dienst Eurostat waren initieel vrij vraag op dat punt. Daarenboven zou de formule ook potentieel de mogelijkheid geven om meerwaarde te creëren door optimalisa­ tie en efficiëntiewinsten.”

“Maar in 2014 werd ESR 2010 van kracht, de nieuwe regels van Eurostat.

Het PPS-hoofdstuk werd daarin merke­ lijk aangescherpt. Voortaan was het de concrete risicoverdeling tussen de priva­ te en de overheidspartners die besliste of de investering off-balance kon blijven.

Het gevolg was dat de meeste projecten van de inhaalbeweging wel degelijk op de begroting moesten staan.”

Budgettaire tegenvaller

Kit Van Gestel: “Voor de wegen­ bouwprojecten was een belangrijke factor de deelname van de Participatie­ maatschappij Vlaanderen (PMV) in de projectvennootschappen. Deze gaf de Vlaamse overheid een vorm van contro­ le en deed een deel van de winst terug­ vloeien naar Vlaanderen. Maar tegelijk zorgde dit ervoor dat Vlaanderen een deel van het overgedragen risico terug binnen trok. Het ging dus om een over­ heidsproject volgens Eurostat. Dat gold onder meer voor de noord-zuidverbin­ ding in de Kempen.”

“In Scholen voor Morgen speelde iets anders. Na de bankencrisis had de Vlaamse overheid een waarborg ingesteld, wat nodig was om tot een financial close te kunnen komen. Ook hier was de conclusie van Eurostat dat Vlaanderen het merendeel van de risi­

co’s droeg. Het resultaat van dit alles was dat de Vlaamse begrotingen in de periode 2014-2016 in het rood gingen.

PPS kregen daardoor een negatieve bij­ klank.”

“Daarbovenop kwam dat het erg moeilijk is om de beloofde meerwaarde inzichtelijk te maken. Dat private (pre) financiering duurder is dan wanneer een overheid zelf leent, is vrij duidelijk.

De waarde van de betere risicobeheer­ sing, optimalisatie- en efficiëntiewin­ sten is moeilijker te kwantificeren. Dit heeft ook te maken met het gebrek aan data over klassieke overheidsprojecten.

De levenscycluskost van een PPS-pro­ ject is daarentegen zeer transparant.”

De opvolging van projecten is een pijnpunt. De looptijd van een PPS is gemakkelijk twintig of dertig jaar en in die periode gaat kennis verloren.

Anders en beter

Kit Van Gestel: “In bovengeschetste context is dan een commissie Alter­ natieve Financiering opgericht in het Vlaams Parlement. Het werd duidelijk dat er een sterke governance nodig is voor grote projecten van de Vlaamse overheid. Het decreet op de grote pro­ jecten, dat goedgekeurd werd in maart van dit jaar wil daartoe bijdragen. Het decreet benadrukt dat vooraf zeer goed gemotiveerd moet worden op welke wijze men een investering wil realiseren.

De uitvoerende entiteiten zullen daar­ voor ondersteuning krijgen, de nieuwe rol van het Kenniscentrum PPS.” “Er moet een jaarlijkse zelfevaluatie komen van projecten. Zijn de doelstel­

24 Bouwbedrijf • december juni 2019 2019 - januari 2020

lingen gehaald? Waarom niet? Welke lessen kunnen we trekken? De com­ missie besloot ook dat de factuur uit­ eindelijk toch komt in de vorm van beschikbaarheidsvergoedingen, offbalance of niet. Het moet vermeden worden dat de beleidsruimte daardoor beperkt zou worden. Niet meer van 10 % van het budget van de Vlaamse overheid mag naar beschikbaarheids­ vergoedingen gaan, hoewel sommige aparte beleidsdomeinen mogen gaan tot 40 %.”

Geen mirakeloplossing

Kit Van Gestel: “Het idee dat PPS een mirakeloplossing zijn, is er hele­ maal uit. Het is een van de mogelijke benaderingen, die een blijvende fine­ tuning nodig heeft. Een project moet geschikt zijn voor een heldere risico­ verdeling. Dat is een delicate oefening.

Men gaat er van uit dat PPS en specifiek DBFM(O) een meerwaarde hebben wanneer de verschillende risico’s lig­ gen bij die partij die deze het beste kan beheren. Maar Eurostat gaat ervan uit dat het economische eigenaarschap van een PPS-project bij de private partner moet liggen. Daarbij kunnen ook risi­ co’s horen die de private partij moeilijk kan beheersen.”

“Kabels en leidingen zijn een voor­ beeld. De overheid is in principe ver­ antwoordelijk voor correcte informatie over hun ligging. Maar de data zijn niet altijd perfect, en dat kan onverwachte vertragingen of bijkomende kosten ver­ oorzaken. Als je dat risico doorschuift naar de private partners, zullen die een extra risicomarge inbouwen waarvoor de overheid uiteindelijk toch betaalt.

Dat doet de meerwaarde van een PPS afnemen. Bovendien zullen de private partijen sneller afhaken wanneer ze risico’s moeten beheren waarop ze geen zicht of controle hebben.”

Schaalgrootte

Kit Van Gestel: “Vroeger ging men ervan uit dat er een kritische massa

bestond voor PPS, € 60 tot 100 mil­ joen voor infrastructuur en rond de € 20 miljoen voor gebouwen. Maar met gestandaardiseerde ontwerpen en con­ structietechnieken kan die grens voor gebouwen nog naar beneden."

“Nieuw is ook het besef dat er ook een bovengrens is waarboven de meer­ waarde van een PPS niet vaststaat, pak­ weg € 500 miljoen. Enerzijds beperkt dergelijk volume de concurrentie, zowel wat betreft de aannemers als wat betreft de financiering. Anderzijds heb­ ben risico’s bij dergelijke megaprojecten potentieel een grote impact als ze zich voordoen.”

Dalende interesse?

Kit Van Gestel: “In Vlaanderen is de appetijt voor PPS voorlopig nog niet afgenomen bij de private partijen.

Nieuw is het besef dat er ook een bovengrens is waarboven de meerwaarde van een PPS niet vaststaat.

Er komt wel kritiek dat offertes indie­ nen een hoge investering vraagt. De Vlaamse overheid heeft biedvergoedin­ gen maar die dekken de kosten niet.

Daarom probeert ze sneller te trechte­ ren, om zo het aantal kanshebbers te beperken.”

“In Nederland zien we intussen de

EEN REACTIE VAN ADEB-VBA Wat denken de grote bouwondernemingen van PPS? We vroegen het aan Didier Cartage, directeur van ADEB-VBA, de federatie van de grote bouwbedrijven in de Confederatie.

kosten veroorzaakt …

Hij waarschuwt voor de problemen die intussen aan het licht gekomen zijn: draagvlak, risico­ verdeling, de bescherming van de intellectuele eigendomsrechten, de ontoereikende vergoedingen voor private partners die de opdracht niet binnenhalen, het gebrek aan standaardisering waardoor men iedere keer opnieuw moet beginnen, wat hoge

Bij de leden van ADEBVBA leeft geen bijzon-

Didier Cartage: "De sector vraagt bij PPS een helder wettelijk kader en een correcte verdeling van de risico's en de competenties."

dere vraag naar publiekprivate samenwerking.

Maar dat wil niet zeggen dat PPS niet interessant zijn.

Didier Cartage: "PPS maken een visie op de lange termijn mogelijk, die ook het onderhoud omvat. De private partner weet dankzij zijn ervaring hoe hij een pro-

ject zo kostenefficiënt mogelijk kan bouwen.

Maar in een PPS moet hij aan het onderhoud en de lange termijn denken.

Hij kan bovendien duurzaamheid in het project integreren, en de total cost of ownership. Dat zijn zaken die burgers mogen verwachten van een goed bestuur en een goed beheer van de overheidsmiddelen."

"Een ander voordeel is dat het PPS-consortium nauw betrokken is bij het ontwerp. Dat is niet het geval bij een klassieke aanbesteding.

Daarvoor is de laagste prijs overigens vaak het enige criterium."

belangstelling van private partijen wel zakken. Zo heeft het private consor­ tium grote verliezen moeten slikken op het zeesluisproject IJmuiden. Een aan­ tal grote bouwbedrijven doen niet meer mee. Vergeet niet dat het goed gaat in de bouw. De orderboekjes staan vol. Er zijn veel projecten in de privésector en daarnaast reguliere projecten voor de overheid met hogere marges.”

“In Vlaanderen is nog geen private partner overkop gegaan. In het Verenigd Koninkrijk wel. Een groot voorbeeld is Carillon. Dat failliet is niet veroorzaakt door de PPS-activiteiten van Carillon, maar de overheid heeft zich wel moeten inkopen in de projecten.”

BIM en duurzaamheid

Kit Van Gestel: “In latere contracten is duurzaamheid prominenter aanwe­ zig, soms expliciet voorgeschreven soms als een evaluatiecriterium. Maar in dat geval is het zelden doorslaggevend. Het is een aandachtspunt. Ook energie-effi­ ciëntie is een moeilijk aspect. Je zou het verbruiksrisico kunnen delen met de projectpartner. Maar een private partij staat daar niet om te springen, want de manier waarop een constructie gebruikt wordt, bepaalt mee het energiever­ bruik.”

“BIM is nog niet expliciet verplicht, hoewel men verwacht dat BIM de kwa­ liteit van een gebouw zal verhogen en de levenscycluskost verlagen. Het is niet ondenkbaar dat in de toekomst het gebruik van BIM opgenomen wor­ den in de criteria. Maar op dit moment denkt de overheid nog na over een BIM-strategie. De vraag is ook of de bouwsector er momenteel al klaar voor is.”

“In het algemeen is de opvolging van projecten een pijnpunt. De looptijd van een PPS is gemakkelijk twintig of dertig jaar. In die periode gaat kennis verloren omdat mensen op pensioen gaan, ande­ re functies krijgen of van baan verande­ ren. Er bestaat nog geen overkoepelend contractmanagementsysteem.”

•

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 25

DE GROENE PAREL De nieuwe school.

Op de rest van de site werden woningen gebouwd.

“Design & Build-formules leiden tot efficiëntere processen” M ichel Vanderstraeten: “De Groene Parel is een onder­ deel van Open Scholen, een ruimer programma van het gemeen­ schapsonderwijs. Dat wil sites van GO!scholen valoriseren door ze deels ook een andere bestemming te geven. Op die manier wordt de school ook beter geïn­ tegreerd in de omgeving. De site besloeg oorspronkelijk 2 hectare. De nieuwe school en het nieuwe kinderdagverblijf nemen daarvan slechts 50 en 13 are in beslag, dus er bleef 1,37 hectare over voor de ontwikkeling van 50 apparte­ menten en 22 ééngezinswoningen.”

DBF + ontwikkeling

Michel Vanderstraeten: “Het was een Design, Build & Finance-project, met bovendien een aspect ontwikke­ ling gebaseerd op de valorisatie van de restsite. Er is niet gewerkt met recht van opstal, we hebben het volledige terrein aangekocht. Ook het ontwerp en ver­ gunningstraject evenals een deel van de

In Sint-Pieters-Leeuw werd de site van een GO!-school het startpunt voor een interessant bouwproject. Het gemeenschapsonderwijs koos een DBF-benadering. Een goed idee, aldus Michel Vanderstraeten, gedelegeerd bestuurder van Group VDS.

bouwprijs werd door ons gefinancierd tot aan de oplevering.”

Succesvol meedingen

Michel Vanderstraeten: “Een com­ binatie van factoren bepaalt of je kans maakt op een dergelijke opdracht. We hebben samengewerkt met Styfhals, een architectenbureau waarmee we al jaren een goede samenwerking hadden. De werken werden uitgevoerd door Pere­ mans, een lokale aannemer die net als Vanderstraeten en EXECON bij Group VDS hoort. En ten slotte was er de samenwerking met een projectontwik­ kelaar. Veel aannemers doen er project­ ontwikkeling bij, maar in onze ervaring zijn bouwen en ontwikkelen toch twee aparte beroepen en dus werkten we lie­ ver met die extra kennis erbij.”

26 Bouwbedrijf • december december2019 2019--januari januari2020 2020

Lange duur

Michel Vanderstraeten: “Nadat we geselecteerd waren heeft het nog meer dan een jaar geduurd voor de bouw kon beginnen. Er was nog veel optimalisatie nodig en er moesten ook nog juridische aspecten geregeld worden. Het dossier van de opdracht is gepubliceerd in mei 2010 en in januari 2013 begonnen de werken. Dat is voor een aannemer een nadeel van een D&B-formule: je bent er erg lang mee bezig.”

Pro Design & Build

Michel Vanderstraeten: “Daarte­ genover staat dat het allemaal vlotter verloopt zodra de werken kunnen begin­ nen. Ik ben een grote pleitbezorger van D&B-formules voor projecten zoals de Groene Parel. De aannemer, de ontwik­

LEEN PIEYNS VAN STYFHALS ARCHITECTEN

"DE VERSCHILLENDE PARTIJEN MOETEN DEZELFDE AMBITIE HEBBEN" Leen Pieyns: “De Groene Parel is heel goed verlopen. Het was een interessant en divers project, zowel het proces als de bestemming: een school; een crèche, sociale huisvesting en meergezinswoningen. Voor een D&B is het team zeer belangrijk. Vanaf dag één moeten alle partners zich volledig inzetten, kennis delen en als een team samenwerken. Bovendien moeten de verschillende partijen dezelfde ambitie hebben, streven naar een goed resultaat met een correct budget.”

“Het is bijvoorbeeld belangrijk dat de aannemer heel vroeg aangeeft welke uitvoeringstechnieken geschikt zijn, een elementenraming wordt opgemaakt en zijn ervaringen met andere projecten inbrengt.”

Budget

Leen Pieyns: “Een D&B kan efficiënter zijn, maar dat gaat helaas soms deels verloren omdat we te laat een beeld krijgen van het budget. Ook de looptijd heeft een impact op de efficiëntie: de offerte staat onder druk, door de inflatie, maar ook omdat de programmatorische noden of regelgeving intussen veranderd zijn. Dat leidt tot wijzigingen die veel extra werk en tijd vragen.”

“En dan is er vanzelfsprekend ook de prefinanciering die in de praktijk van de architecten gevraagd wordt. Zij moeten bij

kelaar en de ontwerper zijn verplicht om van in het begin samen te werken. Dat leidt tot efficiëntere processen, onder meer omdat de aannemer in een vroege fase zeggenschap krijgt.”

“Hij heeft misschien interessante uit­ voeringsmethodes in huis, of kan andere en geschiktere materialen voorstellen.

Een heel banaal voorbeeld: de afwerking van bepaalde betonnen muren. Wij heb­ ben voorgesteld om die niet te bepleiste­ ren en te verven. Zowel de bouw als het onderhoud zijn daardoor goedkoper.”

Tegen het conflictmodel

Michel Vanderstraeten: “Een klassie­ ke benadering bestaat uit verschillende gescheiden stappen: ontwerp, offerte, plaatsing van de opdracht, voorberei­ ding bij de aannemer, uitvoering enzo­ voort. Het is een serieel proces. Maar tot

D&B, EEN SUCCES? Michel Vanderstraeten: “Ik zie een toename in de D&B-projecten op middelgrote schaal. Een groeiend aantal lokale besturen raakt gewonnen en ook grote spelers zoals GO! en Defensie staan achter deze aanpak. Maar een stormloop is er niet, en dat is jammer. Wellicht is er nog onvoldoende kennis en expertise, waardoor projecten vastlopen of vroegtijdig stopgezet worden.”

de aanvang enorm veel prestaties leveren om tot voorstellen te komen die zeer gedetailleerd zijn. Op dat moment is het budget vaak nog niet beschikbaar.”

“Een verschil tussen een D&B en een klassieke benadering is dat de aannemers bij een klassieke opdracht los van het ontwerp in concurrentie gezet worden, met de bouwkosten als belangrijk criterium. Hierbij worden het ontwerp en het lastenboek van de architect gevolgd. Bij een D&B is de verhouding prijs-kwaliteit vaak onvoldoende verankerd bij het gunnen van een project. Beide aspecten dienen tijdens de loop van het project verder op elkaar worden afgestemd en dit kan wel eens een spanningsveld veroorzaken tussen het ontwerp van de architect en de prijs."

Kwaliteit

Leen Pieyns: “De aannemer en de architect moeten in een D&B dezelfde kwaliteit voor ogen hebben, zodat je geen conflicten krijgt over bijvoorbeeld de afwerking, wanneer de architect de voorkeur geeft aan een mooi, kwalitatief hoogstaand materiaal en de aannemer aan een goedkopere variant.”

“Ik denk dat iedereen zeer tevreden was over de Groene Parel, inbegrepen de opdrachtgever. Een D&B is dus een efficiënte manier van werken, maar het is ook complexer.”

een bouwrijp ontwerp komen is altijd een iteratief proces. Een D&B, waarin verschillende aspecten van de opdracht parallel behandeld worden, sluit daar veel beter op aan.”

“Op het moment dat een aannemer een klassiek project binnenhaalt, heeft het dossier slechts kortstondig op de tafel van de calculator gelegen. Eventu­ ele problemen komen pas later aan het licht, vaak tijdens de bouw. Vóór je het weet zit je in een conflictmodel, waarin opdrachtgever, ontwerper en aannemer de roetpiet naar elkaar proberen door te schuiven. Een D&B neemt dat conflict weg.”

Meer grijze massa

Winnaars

De ideale D&B

Michel Vanderstraeten: “De grote winnaar van een D&B-benadering is de opdrachtgever. Hij wint tijd, het financiële plaatje is veel helderder en de contractprijs wordt beter vastgehouden.

Tijdens de uitvoering van een D&B zijn er minder fouten en wijzigingen, waar­ door hij minder verrekeningen krijgt tij­ dens de uitvoering.”

“Daartegenover staat wel dat het risi­ co voor de aannemer groter is. Toen we de opdracht binnenhaalden hadden we bijvoorbeeld nog geen gegevens over de grond. In dit geval bleek er een paalfun­ dering nodig en die hebben wij moeten financieren.”

Michel Vanderstraeten: “Een aan­ nemer moet zich anders gaan organi­ seren wanneer hij in D&B-projecten stapt. Hij moet nieuwe competenties verwerven, samenwerken met gespe­ cialiseerde studiebureaus en partner­ ships sluiten. Ook op juridisch vlak, want de opdrachtnemer neemt het risico op zich om de vergunningen aan te vragen. Hij moet alles regelen met de brandweer, de gemeente, het gewest, de nutsmaatschappijen … Hij heeft een resultaatsverbintenis en staat dus in voor het naleven van alle nor­ men.”

Michel Vanderstraeten: “Een goede D&B-opdracht voldoet aan een aantal voorwaarden, om te beginnen een goe­ de projectdefinitie. Daarnaast moet de opdrachtgever een voorstudie maken.

Daaruit moet onder meer blijken voor welk bouwprogramma een vergunning kan verkregen worden. De opdrachtge­ ver moet ook informatie over de onder­ grond geven. En tenslotte mogen er na de voorselectie niet meer dan drie, maximaal vijf kandidaten overblijven, die een adequate vergoeding krijgen voor het geleverde werk. Dat kost voor een project als de Groene Parel toch al snel € 50 000.”

•

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 27

Alles bouwen Alles over over bouwen en en verbouwen verbouwen www.buildyourhome.be www.buildyourhome.be

Wiltuudeel deeluitmaken uitmaken van van de Wilt de 16.000 14.500 betrouwbare betrouwbareaannemers aannemers opdit ditultieme ultieme platform platform voor voor bouwers op bouwersen enverbouwers? verbouwers?

Surfsnel snelnaar naar www.confederatiebouw.be www.confederatiebouw.be en Surf enword wordlid! lid!

Powered by

CONTRACTOR CHARTER

Fluvius engageert zich om niet actief te rekruteren bij zijn aannemers Fluvius belooft om niet actief te rekruteren bij het personeel van aannemers die voor deze distributienetbeheerder werken. Maakt er toch een technicus de overstap, dan krijgt de aannemer een vergoeding.

I

n het verleden bereikten de Confederatie klachten over de netbeheerders Eandis en Infrax. Wat was het probleem? Aannemers die voor Eandis en Infrax werkten, merkten dat deze netbeheerders hun interes­ sante vacatures een beetje té actief bekend maakten.

Een aantal technici maak­ ten daarop de overstap naar Eandis en Infrax. Een zeer vervelende situatie voor de betrokken aannemers, want geschikt personeel vinden is al jaren erg moeilijk. Er was zelfs sprake van een aannemer die daardoor in de problemen kwam met het uitvoeren van zijn opdrachten voor Infrax.

Dialoog

Sinds juli 2018 zijn Eandis en Infrax gefuseerd tot Fluvius. De Vlaamse

"Opleidingen bij Fluvius blijven in de toekomst kosteloos."

Fluvius

Confederatie Bouw en Techlink (de federatie van de elektriciens en de instal­ lateurs in de Confederatie) hebben het probleem ver­ schillende keren aangekaart bij Fluvius en een oplossing gevraagd. De netbeheerder is daarop ingegaan en heeft twee initiatieven genomen.

Een aannemer krijgt een vergoeding wanneer hij voor Fluvius werkt en een techni­ cus verliest aan de netbeheer­ der. Deze bedraagt € 10 000 als de technicus minder dan twee jaar opdrachten van Fluvius uitvoert voor de aannemer. Is het meer dan twee jaar, dan gaat de vergoeding naar € 20 000.

Voor alle duidelijkheid: de vergoeding is er alleen voor technici die ingezet worden bij Fluvius.

Het tweede initiatief is een niet-afwervingsbeding, een clausule die Fluvius voortaan gaat opnemen in contracten met aannemers.

Opleiding

Fluvius benadrukt daarnaast dat zijn oplei­ dingen kosteloos blijven.

De netbeheerder wil frequenter nieuwe oplei­ dingen aanbieden op zijn vier campussen in Melle,

"We begrijpen maar al te goed dat het opleiden van nieuw talent tot een ervaren medewerker een serieuze inspanning vergt. (…) Naast de opleidingskosten willen we u dus ook vergoeden voor het verlies aan ervaring."

Fluvius

Mechelen, Torhout en Hasselt. Daardoor kunnen nieuwe technici sneller en efficiënter opgeleid worden.

Daarnaast werkt Flu­ vius aan een ondersteunend aanbod. Als aannemers dat willen, kan de netbeheerder hun technici verder wegwijs maken in de nodige proces­ sen en werkmethodes.

Vrije keuze

Fluvius stelt wel het volgende: "We kunnen echter niet verhinderen dat medewer­ kers van aannemers in de toekomst zullen solliciteren bij Fluvius. In het kader van ‘vrijheid van arbeid’ moeten ook zij een kans krijgen.

We zullen ze opnemen

in het selectieproces en onderwerpen aan al onze testen net zoals alle andere sollicitanten, ze zullen dus noch uitgesloten noch bevoorrecht worden."

Daarnaast wijst de netbeheerder erop dat ook aannemers initiatieven kunnen nemen. In principe kunnen ze een clausule over een opleidingsvergoeding opnemen in arbeidscontrac­ ten. De technicus engageert zich dan om een bepaalde tijd in dienst te blijven in het geval dat de werkgever zijn opleiding financiert.

•

INFO: Vragen? Stel ze aan joeri.vanmeenen@ confederatiebouw.be.

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 29

E15 IN TERNAT

Aannemers bezoeken BEN-voorbeeldwoning De Confederatie Bouw Vlaams-Brabant organiseerde samen met de Vlaamse Confederatie Bouw een bezoek aan een recent gebouwde BEN-woning in Ternat. Het werfbezoek kon op heel wat aandacht rekenen: 25 aannemers waren present.

M

et een E-peil van 15 scoort deze woning duidelijk beter dan de vooropgestelde BENnormen. Dit lage E-peil werd bij de startverklaring berekend op basis van een geothermische warmtepomp voor verwarming en passieve koeling, pvpanelen, uitgebreide aandacht voor luchtdichtheid en uiteraard een goede isolatie van de buitenschil.

Vlaanderen zet al een tijdje in op

het energiezuinig maken van wonin­ gen, niet alleen de nieuwe maar ook de bestaande. Voor bestaande woningen werd de deadline vastgelegd op 2050.

Dan moet elke bestaande woning in Vlaanderen een EPC-score hebben rond de 100 kilowattuur per vierkante meter. Voor nieuwbouwwoningen is de verplichting er sneller: vanaf 2021 is bijna energieneutraal (BEN) bouwen verplicht.

30 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

Gesofistikeerde installaties, die in de nabije toekomst steeds intelligenter zullen worden.

E-peil en EPC

De energiescore voor bestaande woningen wordt uitgedrukt in een EPC-kerngetal, terwijl dat voor nieuw­ bouw het E-peil is. Voor beide indicato­ ren geldt: hoe lager, hoe energiezuiniger.

Het E-peil wordt berekend door een energiedeskundige en houdt rekening met de kenmerken van het gebouw

Ook de gebouwschil is geoptimaliseerd.

zelf, zoals de thermische isolatie, de luchtdichtheid, de vormefficiëntie, de oriëntatie en de zonnewinsten van het gebouw. Maar daarnaast bepalen ook de installaties het E-peil. Denk hierbij aan de verwarming, ventilatie en warm­ watervoorziening.

Er is vanzelfsprekend ook vandaag al een E-peilnorm verplicht, zowel voor residentiële als niet-residentiële bouw­ projecten, al zijn de normen nog niet zo scherp als die van 2021. Residentiële bouwprojecten met stedenbouwkun­ dige vergunningsaanvraag of melding vanaf 1 januari 2019 mogen maximaal E40 hebben. Vanaf volgend jaar is dat maximaal E35 om dan in 2021 uit te komen op het maximale E-peil van E30. Dat is in Vlaanderen het E-peil van de BEN-woning.

Een opdrachtgever die deze EPBeisen voor nieuwbouw niet naleeft, ris­ keert een boete. De grootte hangt van de overtreding: hoe groter deze is, hoe groter de boete. Het minimum is € 250.

Technieken voor een BEN-gebouw

Een BEN-woning moet niet alleen een E-peil onder de 30 hebben. Er wor­ den ook specifieke eisen gesteld aan de gebouwschil: muren, vloeren, ramen,

dak. Om oververhitting van de woning tegen te gaan is het belangrijk om reke­ ning te houden met de inplanting van de woning en voldoende zonnewerin­ gen te plaatsen. Vergeet ook niet dat een ventilatiesysteem én een minimum­ aandeel hernieuwbare energie verplicht zijn. Dat laatste bedraagt 15 kilowatt­ uur per vierkante meter. Er bestaan ver­ schillende manieren om het te bereiken: warmtepomp, zonneboiler, biomassa enzovoort. Deze mogen gecombineerd worden.

Hightech

Net door deze verplichtingen wordt bouwen steeds meer hightech. Het vol­ gende voorbeeld illustreert dat.

Pv-panelen geplaatst op het dak van de woning wekken elektriciteit op; een geothermische warmtepomp staat in voor de verwarming en de passieve koe­ ling. Om te voorkomen dat er op stra­ lende zomerdagen te veel elektriciteit op het net wordt gezet, is een thuisbat­ terij geïnstalleerd. Daardoor kunnen de bewoners beter inspelen op hun per­ soonlijke elektriciteitsvraag.

Maar we kunnen nog een stapje ver­ der gaan. Enerzijds de batterij van de elektrische auto gebruiken voor appa­ raten in de woningen, en anderzijds ze

weer opladen wanneer de stroomvraag van de bewoners kleiner is. De autobat­ terij krijgt twee functies, wat niet belet dat de vrouw des huizes er ’s ochtends gewoon mee naar haar werk rijdt.

Afstelling cruciaal

Om al deze technieken correct te laten werken, is een goede afstelling cruciaal. Het heeft weinig zin om een ventilatiesysteem, pv-panelen en een warmtepomp te hebben wanneer deze niet op elkaar afgestemd zijn.

Al zal de bewoner zich daar straks ook geen zorgen meer om hoeven te maken. Semi-intelligente apparaten zullen in de (nabije) toekomst kun­ nen communiceren met andere objec­ ten verbonden aan de woning, en zelf beslissingen nemen: pv-panelen, geo­ thermische warmtepomp, de elektri­ sche auto … En dat leidt dan weer tot een efficiënt gebruik van elektriciteit en warmte, zonder dat de consument er zelf veel energie in moet stoppen.

•

INFO: tim.vanhelden@vcb.be – johan.vandendriessche@vcb.be.

Meer informatie over de EPB-regel­ geving vindt u vanzelfsprekend ook op www.energiesparen.be.

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 31

KENNISOVERDRACHT CRUCIAAL

CB Vlaams-Brabant bouwt mee aan klimaatneutrale provincie De provincie Vlaams-Brabant heeft de ambitie om tegen 2040 klimaatneutraal te zijn. Ze heeft daarvoor een klimaatplan opgesteld met als prioriteiten ruimtelijke ordening, wonen en bouwen, mobiliteit en hernieuwbare energie. Allemaal domeinen waarin de bouwsector een hoofdrol speelt. Op de Confederatie Bouw Vlaams-Brabant kan de provincie alvast rekenen.

I

n deze transitie is een héél belangrijke rol wegge­ legd voor de bouwsector, de aannemers maar ook de materiaalproducenten, architecten, studiebureaus en projectontwikkelaars.

Nieuwe technologieën maken klimaatvriendelijke oplos­ singen mogelijk die enkele jaren geleden ondenkbaar waren. Maar er bestaat soms een gebrek aan kennis over innovaties en nieuwe uitvoeringstechnieken,

zegt Jurgen Hamelryck (directeur Confederatie Bouw Vlaams-Brabant).

Jurgen Hamelryck: "Bij­ scholing is noodzakelijk om die nieuwe technieken goed onder de knie te krijgen. Het is essentieel om aannemers en architecten te sensibiliseren en goed te informeren over de nieuwe technologische ontwikkelingen en hun praktische toepassingen."

In 2019 startte de Confederatie Bouw

Vlaams-Brabant met haar project Bouwen aan VlaamsBrabant Klimaatneutraal.

Het krijgt steun van de Provincie Vlaams-Brabant en stimuleert snellere kennisuitwisseling en de synergie tussen verschil­ lende lokale bouwactoren.

Jurgen Hamelryck: "Dankzij de steun van de Provincie kunnen we niet alleen kosteloze technische infosessies maar ook werf­ bezoeken organiseren, zoals

KLIMAAT NEUTRAAL

recent aan een BEN woning in Ternat (zie blz. 30). Het eerste jaar hebben we nadruk gelegd op duurzaam en energiezuinig verbouwen.

Nu leggen we het accent meer op BEN bouwen."

•

INFO: In het voorjaar 2020 zullen er nog verschillende infosessies en werfbezoeken plaatsvinden.

U bent meer dan welkom! Zie ook www.bouw­academie.nethilke.holtof@ confederatiebouw.be.

95%

van de inbrekers geeft het op binnen de 3 minuten

Vertrouw op BENOR-i3 om uw huis inbraakwerend te maken BENOR-i3 ramen en deuren stoppen inbrekers omdat ze hen vertragen.

Snelheid is hét sleutelwoord voor dieven. Wanneer ze merken dat ze uw huis niet snel kunnen binnendringen, dan geven ze het op!

32 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

www.benor.be

BOUWSECTOR UITGENODIGD

De VCB vergezelt de koning op staatsbezoek aan Luxemburg Van 15 tot 17 oktober brachten koning Filip en koningin Mathilde een staatsbezoek aan Luxemburg, begeleid door vicepremier Didier Reynders en de minister-presidenten van de gemeenschappen en de gewesten. Ook de Vlaamse Confederatie Bouw was van de partij.

Directeur-generaal Marc Dillen gaf een lezing over circulair bouwen.

H

ij gaf de lezing tijdens From linear to circular: the future of construction, een event georga­ niseerd op 17 oktober naar aanleiding van het staatsbezoek. Het vond plaats in Biodiversum in Remerschen, een cen­ trum voor natuur en bos.

Meer specifiek was dit event gewijd aan goede praktijken. Men mag stil­ aan zeggen dat Vlaanderen er daarvan verschillende in huis heeft – niet op de laatste plaats onder impuls van de VCB. Circulair bouwen is meer en meer een belangrijk topic in de sector, met reden.

De cijfers zijn immers bekend: Vlaan­ deren produceert jaarlijks meer dan 16 miljoen ton bouwafval, aangevuld met 16 miljoen uitgegraven grond. Samen zijn die twee goed voor ongeveer twee derde van alle afval in Vlaanderen.

Hergebruik

Maar de sector slaagt er intussen in om 90 % van het bouwafval en zelfs 95 % van de grond te hergebruiken.

Belangrijke spelers op dit vlak zijn de Grondbank en de sloopbeheerorganisa­ tie Tracimat, die beiden door de VCB opgericht zijn en interesse wekken in het buitenland.

Marc Dillen legde het principes ach­ ter Tracimat en de Grondbank uit, en benadrukte het belang van een goed wettelijk kader. De voordelen van der­ gelijke systemen voor de opvolging van sloopafval en grond zijn duidelijk: een stimulans voor hoogwaardig herge­ bruik, betere data, kwaliteitsgaranties en in het geval van Tracimat ook een groter potentieel voor urban mining.

Vlaanderen kan intussen heel wat goede initiatieven voorleggen wat betreft circulair bouwen – en daarvoor is de VCB mee verantwoordelijk.

De Vlaamse overheid is overigens mee met deze benadering. Ze creëerde het wettelijke kader voor de Grondbank en Tracimat, en steunt de Green Deal Circulair Bouwen, waarbij meer dan 300 ondernemingen, onderzoeksinstel­ lingen en overheidsorganisaties betrok­ ken zijn. Een interessant initiatief, dat

Marc Dillen (directeur-generaal VCB) nam het woord in Biodiversum in Remerschen, een centrum voor natuur en bos.

ook aan bod kwam in Luxemburg, is Werflink, een online deelplatform voor materialen en machines dat een effici­ ënter gebruik van middelen stimuleert.

Voor de Confederatie was overigens niet alleen de VCB aanwezig in Luxem­ burg. Ook Francis Carnoy, directeurgeneraal van de Waalse Confederatie Bouw, was present. Hij besprak onder meer Tradecowall, de coöperatieve ven­ nootschap die bouwafval verwerkt in Wallonië. Daarnaast stelde hij Walterre voor, de recent opgerichte organisatie die in Wallonië dezelfde functie vervult als de Grondbank.

•

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 33

BOUWRADAR

“Een doel zonder plan is slechts een wens” “Un objectif sans plan s'appelle un vœu” zei de beroemde Franse schrijver en piloot Antoine de Saint-Exupery ooit. Veel ondernemers laten - onder druk om het goed te doen en hun klanten te behagen - hun droom verwateren tot een algemeen idee.

Bij diezelfde ondernemers stellen we vast dat er geen plan is. De droom en het doel blijven daardoor slechts een wens.

F

ilip is ondernemer van een bouw­ bedrijf. Elke ochtend staat hij vol goede moed op om aan zijn dagtaak te beginnen. En niet veel later staat zijn telefoon roodgloeiend. Filip kan je omschrijven als een uitstekende brandweerman, die snel en kordaat de problemen van die dag blust en die ongelofelijk bedreven is om meerdere taken tegelijk aan te pakken.

Maar diezelfde ondernemer is ooit gestart met een ultieme droom, zijn drijfveer om te ondernemen. Een droom die nu wel heel veraf lijkt en noodgedwongen opgeborgen blijft, laat staan dat deze droom wordt uitgespro­ ken. Filip die ploegde voort, dag na dag, week na week, jaar na jaar …

Zet een stap achteruit

Graag roepen wij ondernemers als Filip op om even een stap achter­ uit te zetten en te werken AAN hun

onderneming in plaats van IN hun onderneming. Daarmee willen we de ondernemer niet verbannen achter zijn of haar bureau. Wel zijn we ervan over­ tuigd dat er tijd moet gemaakt worden om de toekomst van de onderneming veilig te stellen en niet enkel de ople­ vering van de volgende werf. Ons lijkt noodzakelijk dat elke ondernemer tijd maakt voor zijn strategie, voor zijn plan om zijn ultieme droom waar te maken.

Tijd maken voor strategie

Een grond van waarheid, maar hoe pak je dit nu aan? Strategie zien we als een aantal samenhangende keuzes die gemaakt worden. Het start met eerst duidelijk te definiëren wat uw doel/ ambitie is of uw doelen/ambities zijn.

Probeer deze heel concreet te maken door deze doelen te vertalen naar spe­ cifieke meetbare financiële maar zeker ook niet-financiële objectieven. Het

GASTBIJDRAGE Dit artikel is een gastbijdrage van Tom Wauters, Director | Accountant / Belastingconsulent | Accounting & Reporting bij Deloitte.

Bij Deloitte is Tom de trekker van de samenwerking met BouwRadar, het project van de Vlaamse Confederatie Bouw dat bouwbedrijven helpt om hun bedrijfsbeheer te verbeteren.

34 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

SMART-principe kan hierbij helpen (Specifiek – Meetbaar – Aanpasbaar – Registreerbaar – Tijdsgebonden). “Wat wil ik graag bereiken met mijn onderne­ ming” is hier de hamvraag.

Eens deze gedefinieerd zijn stelt zich de vraag “waar gaan we spelen?”. Met andere woorden: op welke markt wil ik actief zijn om mijn droom te realise­ ren? Hierbij worden zowel uw portfolio aan activiteiten als uw klantensegment tegen het licht gehouden. Bedienen we op vandaag de juiste klanten? Wat verdienen we aan dit klantensegment of aan deze activiteit? Welke activiteit verdient onze focus, maar bovenal wat doen we niet meer? Wie is onze ideale klant? Draagt deze klant bij om mijn droom te realiseren? Op welke locatie zit onze ideale klant?

Maak het verschil voor de klant

“Hoe zullen wij het verschil maken voor de klant?” oftewel “Hoe gaan we winnen in onze markt?” is een logische volgende stap. Waarin onderscheid ik mij van mijn concullega’s? Zijn eventu­ ele partnerschappen mogelijk of wen­ selijk? Hoe ziet mijn verdienmodel er vandaag uit, maar bovenal is dit model nog het model van de toekomst? Wat apprecieert de klant het meeste in mijn dienstverlening en wat dien ik te allen tijde te garanderen?

Bij de vraag “Hoe gaan we ons orga­

uw springplank naar zorgeloos ondernemen

U start of heeft een bedrijf? Vertrouw dan op Formalis:

in samenwerking met

• bij de afhandeling van al uw administratieve formaliteiten; • voor de inschrijving en wijzigingen in de Kruispuntbank van Ondernemingen; • voor onze expertise en kennis van het ondernemerschap.

Meer info via formalis.be

niseren?” worden we een stuk concreter.

Hoe moet mijn organisatie er uitzien om het verschil te kunnen maken op de markt? Welke vaardigheden dien ik in huis te hebben om een potentiële klant te kunnen overtuigen? Kunnen we onze competitiviteit verhogen door onze kostenstructuur opnieuw te evalu­ eren? Hebben we voldoende capaciteit om ons doel te bereiken? Wie (welke vaardigheden) dienen we eventueel aan boord te halen om onze strategie te kunnen waarmaken?

De stappen

Bij de “Hoe gaan we ons configure­ ren?”- vraag definiëren we de verschil­ lende stappen die nodig zijn om onze strategie waar te maken. Vanzelfsprekend zal niet elke stap even prioritair zijn. Een stappenplan met de belangrijkste priori­ teiten vooraan is een goed begin.

"Graag roepen wij ondernemers als Filip op om even een stap achteruit te zetten en te werken AAN hun onderneming in plaats van IN hun onderneming."

De kracht van een organisatie zit natuurlijk niet louter in zijn strategie, maar ook in de uitvoering ervan. Waar­ bij het moeilijkste is om ‘neen’ te zeg­ gen tegen sommige opdrachten, omdat ze niet bijdragen tot de doelstellingen/ ambities. Elke medewerker dient op

zijn of haar niveau mee te werken aan deze strategie. De communicatie van uw strategie en de voortgang ervan zijn minstens even belangrijk als de strategie op zichzelf.

Filip heeft in elk geval het belang ingezien om even stil te staan bij zijn onderneming en is alvast bezig om zijn volgende stap in te plannen. En stap dichter bij zijn “droom”. Dit geeft hem om een of andere reden een gevoel van focus, maar evenzeer ook van rust.

•

(Elke gelijkenis met een bestaand persoon berust op louter toeval) INFO: Ook interesse in een halve dag begeleiding van BouwRadar? Schrijf u in via www.BouwRadar-vcb.be/aanmelding.

BouwRadar levert naargelang de noden maatwerk.

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 35

AQUAFLANDERS

Nieuwe vakopleiding voor watersector zal verplicht worden

AquaFlanders, de federatie van de Vlaamse waterbedrijven en rioolbeheerders, heeft een opleiding Hygiënisch en veilig werken aan drinkwaterleidingen samengesteld. Deze nieuwe vakopleiding zal in de toekomst verplicht worden voor alle uitvoerders van werkzaamheden voor de watersector.

T

ot op heden organiseerde elk waterbedrijf bedrijfsspecifieke opleidingen voor de eigen mede­ werkers en eventueel de aannemers.

Maar de sector streeft naar een correcte en uniforme uitvoering van de werken door alle uitvoerders. Daarom is er nu één gezamenlijke vakopleiding, die voor­ gesteld werd op de vakbeurs Aquarama.

Bouwsector heeft inbreng

De Vlaamse Confederatie Bouw werd bij deze opleiding betrokken. Een gestandaardiseerde aanpak voor lei­ dingprojecten heeft immers ook voor aannemers voordelen. Het kan de aan­ leg en de herstelling van leidingen kos­ tenefficiënter maken.

Jef Lembrechts (voorzitter VCB): "De VCB is verheugd dat de verschil­ lende waterbedrijven in Vlaanderen via AquaFlanders één gezamenlijke vakop­

leiding ontwikkeld hebben, en de bouw­ sector daarbij betrokken hebben."

Bijkomend voordeel: er is nu één opleiding met een attestering die geac­ crediteerd wordt door alle waterbedrij­ ven.

Johan Verbauwhede (voorzitter directiecomité Aquaflanders): “De waterbe­ drijven werkten reeds nauw samen voor de opmaak van technische materiaal­ voorschriften over de leidingsystemen.

De organisatie van een gezamenlijke vak­ opleiding is een logisch vervolg binnen deze samenwerking. De opleiding zorgt immers voor een vertaling van de vaak complexe materiaalvoorschriften naar praktische en kwalitatieve plaatsings­ voorschriften op de werkvloer.”

Doelpubliek

De opleiding is praktijkgericht en mikt niet alleen op de medewerkers

36 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

van Vlaamse waterbedrijven maar ook op het personeel van aannemers. Ze heeft als hoofddoel iedereen bewust maken van de risico's. Daarom worden aspecten toegelicht zoals persoonlijke hygiëne, het gebruik van desinfectie­ middelen, de stockage en verpakking van materialen en een hygiënische wer­ komgeving. Dit gebeurt aan de hand zeer concrete voorbeelden, beeldmateri­ aal en demonstraties.

Een tweede zwaartepunt is de veilig­ heid van de uitvoerders. Er wordt onder meer besproken wat men moet doen wanneer de bodem verontreinigd is, er asbest aanwezig is of gewerkt wordt langs voorbijrijdend verkeer.

De docenten zijn interne lesgevers van de waterbedrijven die praktijkerva­ ring hebben.

8 lesuren

De opleiding bestaat uit 8 lesuren en een afsluitend examen. Wie daar­ voor slaagt, krijgt een pasje, dat dient als verificatiemiddel op de werkplek.

Wie dit pasje niet kan voorleggen, zal binnenkort niet meer voor de Vlaamse waterbedrijven mogen werken. Uitein­ delijk zal de watersector in de opdracht­ documenten laten opnemen dat deze opleiding verplicht is.

De eerste opleiding vond al plaats op 3 december. Om deel te nemen is voor­ kennis in ondergrondse leidingwerken vereist. Leden van AquaFlanders beta­ len € 150 per deelnemer, de anderen € 200.

•

INFO: www.aquaflanders.be.

Zondag 17 mei 2020

een initiatief van

SCHRIJF IN Bedrijven én w erven vóór

20 maart 202 0 o p e nw e r ve n d a g. b e

BRUSSELS CONSTRUCTION CONSOLIDATION CENTRE

Hub voor betere leveringen aan Brusselse bouwplaatsen Minder dan de helft van de leveringen van bouwmaterialen arriveert op tijd. Gemiddeld zijn vrachtwagens slechts voor 30 % geladen. Kan het beter? Het Brussels Construction Consolidation Centre onderzoekt of een oplossing mogelijk is door de krachten te bundelen.

B

russel en Antwerpen horen bij de filehoofdsteden van de wereld. Bouwmaterialen op tijd op de werf krijgen en bouwafval afvoe­ ren is dus een opdracht van formaat.

Daarom onderzoeken verschillende projecten of bouwhubs een oplossing kunnen zijn. In Vlaanderen loopt een project in VIL (zie kader) en in Brussel wordt sinds eind 2018 het Brussels Construction Consolidation Centre (BCCC) opgezet, met de Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad (CBBH) als partner.

Volgens het WTCB is de logistiek goed voor 8 tot 15 % van de kosten van een bouwproject. Er zouden drie keer minder vrachtwagens kunnen rij­ den mochten ze volledig geladen zijn.

Het idee achter een bouwhub is simpel.

Vervoer de materialen van verschillende bouwplaatsen naar een goed bereik­ bare plaats in de buurt van de stad; en organiseer vandaaruit een efficiënt ver­ deling. Het bouwafval volgt de omge­ keerde weg.

BCCC wil een dergelijke bouwhub worden voor Brussel. Door de leve­ ringsketen betrouwbaarder te maken, wil het de productiviteit van bouw­ plaatsen opdrijven. Het zal niet alleen gebruik maken van transport over de weg maar ook over waterwegen. Het doel is 90 % leveringen die op tijd op de bouwplaats arriveren, vertelde ons Mark Goossenaerts. Hij werkt voor

Shipit, een logistieke onderneming die partner is van het project en die gespe­ cialiseerd is in vervoer over water.

aanzienlijke milieu- en mobiliteitspro­ blemen veroorzaken.”

12 000 vierkante meter

Welke leveringen nodig zijn, hangt van af bouwplaats tot bouwplaats en ook van de regelgeving. Florent Suain (specialist Planning bij het WTCB) benadrukt dat de bedrijven die aan het project deelnemen, kunnen kiezen wat hun het beste uitkomt, levering via het BCCC of rechtstreeks op de bouw­ plaats.

Florent Suain: “Het vertrekpunt is een correcte bepaling van de nodige materialen en de plaats en het tijdstip van de levering. Daarbij zijn een goede planning, samenwerking en een leanfilosofie essentieel.”

Voor BCCC is een terrein van 12 000 vierkante meter met een gebouw van 3 700 vierkante meter gereserveerd bij de Vergotekaai aan het kanaal Brussel– Charleroi. Naast Shipit en de CBBH zijn Urbantz, de Vrije Universiteit Brussel en het WTCB partners van het project. Urbantz is een startup die oor­ spronkelijk software ontwikkelde waar­ mee de e-commerce zijn bestelrondes kan bundelen. Het WTCB en Shipit slaan de brug tussen de wereld van de logistiek en de wereld van de bouw.

Dominique Pirlot (WTCB): “Dit project onderzoekt of we de efficiëntie en de betrouwbaarheid van leveringen kunnen verhogen door leveringen te centraliseren en te bundelen en door een softwareplatform te gebruiken voor de organisatie. We willen materialen op het juiste moment naar de juiste plaats brengen, en daardoor vermijden dat ze opgeslagen moeten worden op de bouwplaats. Dat laatste kost geld en neemt plaats in, en bovendien bestaat het risico op diefstal of beschadiging.

Nog meer dan nu het geval is, moet de logistiek een onderdeel zijn van de organisatie van bouwprojecten. Zeker omdat de leveringen op dit moment

38 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

Planning

Via BCCC

Mark Goossenaerts: “Voor ladingen die via het BCCC passeren, bestaan verschillende opties. Een boot kan materialen maar ook uitgegraven grond vervoeren, en haalt in één keer 70 tot 120 vrachtwagens van de straat af.

Voor de laatste kilometers beschikt het BCCC over een flinke vloot: opleggers, vrachtwagens uitgerust met kranen, lichte vrachtwagens, elektrische vracht­ wagens en zelfs bakfietsen. We gaan milieuvriendelijk transport stimuleren.

Een onderaannemer van Shipit staat in voor deze vervoermiddelen.”

Stukken voor Eurovia arriveren per boot in de Brusselse haven, van waaruit ze verder verdeeld worden.

Een halte in het BCCC maakt het mogelijk om het vervoer van materialen te bundelen. Een vrachtwagen kan het­ zelfde type materiaal leveren op verschil­ lende bouwplaatsen van de deelnemende bedrijven of verschillende soorten mate­ riaal leveren op één bouwplaats. In het ideale geval liggen de bouwplaatsen niet te ver van de Vergotekaai, pakweg een kilometer of vijf. Zo kan de stiptheid van de levering gegarandeerd worden.

Nabijheid is een sleutelelement.

Besparingen

En wat mag dat allemaal kosten?

Dominique Pirlot merkt op dat het BCCC financieel gunstig moet uitvallen voor de betrokken aannemers.

Dominique Pirlot: “Je moet de besparingen gaan zoeken in verschillen­ de aspecten: de bestelde hoeveelheden, de transportkosten, het feit dat je min­ der goederen moet opslaan en manipule­ ren op de bouwplaats … Just in time- en just in place-leveringen zijn gunstig voor de rendabiliteit van de bouwplaats.”

Dit project krijgt steun van Innoviris, hub brussels (het Brussels Agentschap voor Bedrijfsondersteuning), de haven­ autoriteiten, Leefmilieu Brussel en Brus­ sel Mobiliteit.

Mark Goossenaerts: “We gaan niet alleen de economische aspecten onder­ zoeken maar ook de impact op de samenleving, het milieu en de mobili­

VIL IN VLAANDEREN Sinds midden 2018 is in Vlaanderen een gelijkaardig project bezig in VIL, het innovatieplatform voor de Vlaamse logistieke sector.

VIL en het WTCB gaan samen met 15 bedrijven de mogelijkheden van bouwhubs onderzoeken. De partners van dit project vormen een goede mix van logistieke dienstverleners, aannemers en opdrachtgevers. VIL krijgt steun van het Agentschap Innoveren en Ondernemen. Bij de deelnemende bedrijven ook onze leden Besix, Cordeel, Kerkstoel, Haex, Verhelst en Willemen.

vil.be/projecten/bouwhubs

teit. Ik geloof erin dat het resultaat posi­ tief zal zijn.”

Eurovia neemt deel aan BCCC

Ons lid Eurovia werkt op een gewone dag op zo’n 25 plaatsen in Brussel, en daarmee is deze wegenwerker een van de grotere spelers als het overheidsop­ drachten aankomt. En dat veroorzaakt verplaatsingen, aldus Jean-Baptiste Che­ valier (directeur afdeling Werken).

Jean-Baptiste Chevalier: “We zijn ons bewust van de gevolgen voor het leefmilieu en de mobiliteit in Brussel.

In het begin 2019 zijn we begonnen aan

een denkoefening: hoe kunnen wij een verandering in gang zetten, onze CO2uitstoot en de impact op het verkeer te verminderen? We hebben daarop een dubbele visie: enerzijds kringloopeco­ nomie en recyclage, anderzijds andere manieren om materialen het gewest in te brengen.”

Eurovia overlegde met Shipit en met Stradus, de belangrijkste leverancier van Eurovia. Deze is in Gent gevestigd en produceert stoepranden, straattegels, goten, kantstroken en dergelijke. Het idee was om vervoer over het water te organiseren.

Jean-Baptiste Chevalier: “We heb­ ben Stradus van in het begin betrokken.

Hun bouwelementen arriveren hier in de haven van Brussel, en Shipit staat in voor de last mile, de laatste kilometers in de stad.”

Per jaar komen acht bootladingen in Brussel aan. Dat komt overeen met pak­ weg vijf-, zeshonderd vrachtwagens.

Jean-Baptiste Chevalier: “Zeshon­ derd vrachtwagens die de Ring rond Brussel niet hoeven te nemen. Op dit moment wordt 70 % van de producten die we gebruiken in Gent gefabriceerd.

De rest komt van elders, maar ook die zouden we per boot willen aanvoeren.

Onze activiteiten hebben een impact op de economie, het milieu en de maat­ schappij. Als wij niet innoveren, wie gaat het dan wel doen?”

•

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 39

WTCB

Het bestaande gebouwenpark renoveren met geprefabriceerde multifunctionele gevelsystemen Een tijdje geleden heeft het WTCB een monografie met als titel ‘Geprefabriceerde multifunctionele gevelsystemen. Een innovatieve techniek voor renovaties’ gepubliceerd. Dit rijkelijk geïllustreerde document dat opgesteld werd door een werkgroep, opgericht binnen het Technisch Comité Ruwbouw en algemene aanneming, telt meer dan 100 pagina’s en kon rekenen op de inbreng van een groot aantal externe partners.

D

ankzij de evolutie van de reno­ vatietechnieken is het vandaag de dag mogelijk om oude gebouwen een facelift te geven door er langs de buitenzijde een nieuwe struc­ tuur op aan te brengen.

Afb. 1 Gevelelementen die aangebracht worden op een bestaand gebouw.

Een nieuwe schil bovenop de oude!

De evolutie van de industriële compu­ tergestuurde processen en uitrustingen laat tegenwoordig toe om de onderdelen van de gebouwschil te prefabriceren, in het atelier te assembleren en vervolgens te bevestigen op de structuur van een bestaand gebouw.

Dit versnelt het werk op de bouwplaats en biedt tegelijkertijd meer kwaliteit en tal­ rijke architecturale mogelijkheden.

De geprefabriceerde onderdelen wor­ den simpelweg bovenop de bestaande muren geplaatst (afbeelding 1). Zodoen­ de vermijdt men heel wat hinder voor de buurt en de bewoners!

40 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

Afb. 2 In het atelier geassembleerde AIM-ES-module (links); integratie van de ventilatiekanalen in de module (rechts).

WAAR IS DE WTCBMONOGRAFIE OVER GEPREFABRICEERDE GEVELSYSTEMEN TE VINDEN? Deze monografie kan gratis gedownload worden via de rubriek ‘Publicaties’ op de website www.wtcb.be.

In de gevelelementen van de nieuwe schil kunnen talloze functionaliteiten geïntegreerd worden, zoals kanalen en HVAC-systemen, zonnetechnologieën en zonweringen.

Deze geprefabriceerde gevelsystemen die op de bestaande muren aangebracht worden, worden aangeduid als ‘AIM-ES’, verwijzend naar het onderzoeksproject dat aan deze techniek gewijd was (afbeel­ ding 2).

Een techniek die goed op punt staat

In Europa werden er al talloze gebou­ wen gerenoveerd met behulp van de AIMES-techniek. Parallel hiermee werd er ook heel wat onderzoek verricht, wat ons toe­ gelaten heeft onze ervaring op dit gebied te verfijnen. Zo zijn er verschillende modu­ laire systemen – voornamelijk op basis van hout – die reeds hun potentieel bewezen hebben. Ze zijn echter nog niet goed gekend, terwijl ze een sterkte stimulans zouden kunnen vormen voor de Belgi­ sche renovatiemarkt. De nieuwe WTCBmonografie heeft dan ook tot doel om de aannemers beter vertrouwd te maken met deze techniek. De aanbevelingen die ze

bevat, moeten de sector ertoe stimuleren om ook in ons land van start te gaan met pilootprojecten.

Het document beperkt zich tot sys­ temen die een zekere architecturale vrij­ heid bieden, met andere woorden tot systemen die aanpasbaar zijn aan verschil­ lende gebouwtypes en die verschillende keuzes bieden voor wat de buitenafwer­ king betreft. Bij de besproken systemen is het ook steeds mogelijk om het gebouwvo­ lume uit te breiden door gebruik te maken van geprefabriceerde elementen.

Vier fasen

De monografie, die uitgebreid geïl­ lustreerd wordt door tal van concrete verwezenlijkingen in Europa, schetst de verschillende fasen van een renovatiepro­ ject dat verloopt onder ideale omstandig­ heden.

• De programmafase loopt van het opstarten van het project, met de defi­ niëring van duidelijke doelstellingen, rekening houdend met de wensen van de eigenaar, tot de projectplanning en de organisatie van de volgende fasen.

Een haalbaarheidsstudie moet duide­ lijk maken of het gebruik van gepre­

fabriceerde gevelmodules al dan niet overwogen kan worden.

• De onderzoeks- en ontwerpfasen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden in die zin dat men bij het maken van de technische keuzen steeds rekening moet houden met de ontwerpgerela­ teerde beperkingen.

• De uitvoering omvat enerzijds de werkzaamheden in de fabriek, waar­ voor de digitale technologie een duide­ lijke meerwaarde biedt, en anderzijds de werkzaamheden op de bouwplaats, die een goede coördinatie tussen de actoren vereisen. De werkzaamheden in de fabriek omvatten de prefabricage van de modules op basis van een pro­ ductiemodel. De werkzaamheden op de bouwplaats omvatten de voorbe­ reiding van de site en de interventies in en rondom het gebouw. Ook het transport van modules met grote afme­ tingen en de bescherming tegen vocht komen uitgebreid aan bod in de studie.

• De exploitatiefase omvat ten slotte de preventieve en corrigerende maatre­ gelen die moeten waarborgen dat het gebouw beantwoordt aan de gewenste prestaties.

De WTCB-monografie is een gids die aangepast is aan de Belgische context. Dit document vormt een unieke gelegenheid om de techniek van de geprefabriceerde gevelsystemen te ontdekken!

•

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 41

WTCB

De nieuwe TV 270 over hemelwateravoer onder vrij verval ‘Installaties voor hemelwaterafvoer onder vrij verval voor gebouwen. Ontwerp en dimensionering’, zo luidt de titel van de meer dan zestig pagina's tellende Technische Voorlichting nr. 270, die in de maand augustus gepubliceerd werd door het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB). Dit gebeurde meer bepaald door een werkgroep van experten en bouwprofessionelen in de schoot van het Technisch Comité Sanitaire en industriële loodgieterij, gasinstallaties.

D

e TV 270, van de hand van L. Vos, B. Bleys en V. Jadinon, legt uit hoe men hemelwa­ terafvoerinstallaties onder vrij verval moet ontwerpen en dimensioneren, rekening houdend met het principe dat water zich steeds naar het laagste punt begeeft. Over dit onderwerp bestaat er ook een norm, de NBN EN 12056-3, die gebaseerd is op uitgebreide studies en proeven. Deze blijkt in zijn huidige vorm echter moeilijk toepasbaar te zijn in de praktijk.

Vereenvoudigde methode

Vandaar het belang van deze WTCB-publicatie, die, zonder afbreuk te doen aan de aanbevelingen van voormelde norm, een vereenvoudigde dimensioneringsmethode voorstelt die beter toegankelijk is voor de bouwpro­ fessioneel die verantwoordelijk is voor courante projecten. Verder steunt de TV 270 op de Belgische norm NBN 306 voor wat betreft de neerslaginten­ siteit, wat een doorslaggevend criterium is tijdens de dimensionering. Ook de eenvoudige vuistregel die erin bestaat om bij hanggoten één vierkante cen­ timeter afvoeropening per vierkante

meter horizontale hemelwateropvan­ goppervlakte te voorzien, wordt erin weerhouden. Deze oppervlakte kan het water meer of minder snel naar de afvoeropening leiden in functie van een afvloeiingscoëfficiënt die op zijn beurt afhankelijk is van het type verharding waarvan het hemelwater afstroomt.

De in de TV 270 voorgestelde vereenvoudigde methode werd getoetst aan de courante Belgische praktijk. Ze is toepasbaar op gewone gebouwen (woningen en kleine utiliteitsge­ bouwen) waarvoor de tussenkomst van een studiebureau doorgaans niet vereist is voor de berekening van de hemelwa­ terafvoerinstallatie en waarbij er geen specifieke problemen verwacht worden voor wat betreft het onderhoud of een gebeurlijke terugslag uit de riolering.

Andere gebouwen, andere systemen…

De vereenvoudigde berekening uit de TV 270 is dus niet toepasbaar op grotere of complexere gebouwen. Het WTCB is daarom van plan om binnen­ kort een nieuw WTCB-Rapport met als titel ‘Installaties voor hemelwaterafvoer onder vrij verval voor gebouwen.

42 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

Ontwerp en dimensionering volgens de NBN EN 12056-3’ te publiceren waarin de gedetailleerde en volledige dimensioneringsmethode uit de doeken gedaan zal worden.

Ook hemelwaterafvoerinstallaties in onderdruk, waarbij de afvoer gebeurt via een sifon, worden – afgezien van een korte vermelding – niet verder behan­ deld in de TV 270. Voor dergelijke sys­ temen is het beter om er de Technische Goedkeuringen (ATG’s) en de voor­ schriften van de fabrikanten op na te slaan.

Inhoud van de TV 270

• Toelichting bij de gebruikte defini­ ties en symbolen: hier kan men bij­ voorbeeld lezen dat een 'zalinggoot' een goot is die bij een hellend dak gevormd wordt aan de achterzijde van een dakdoorbreking, zoals bv. een schoorsteen of een toren, en die meestal uitgevoerd is in zink of blad­ lood.

• Een beschrijving van de verschillende onderdelen van de hemelwaterafvoe­ rinstallatie onder vrij verval (bv. goten die het water afleiden naar de afvoeropeningen).

(© foto: Nicolas Oldenhove)

• Ontwerpvoorschriften, waarbij er verschillende soorten bladvangers beschreven worden en waarbij er aangeraden wordt om de spuwers, die louter een signaalfunctie hebben, niet te dimensioneren.

• Een vereenvoudigde dimensione­ ringsmethode die over 25 pagina’s, met tal van tabellen en grafieken, uitlegt hoe men een correcte dimen­ sionering kan uitvoeren die eenvou­ diger is dan deze uit de norm, zonder afbreuk te doen aan de hierin ver­ melde principes.

• In de bijlagen worden er ten slotte aanbevelingen geformuleerd met betrekking tot de dakkolken, de standleidingen en de horizontale afvoerleidingen, het onderhoud en het nazicht van de installatie. Verder wordt er een overzicht gegeven van de te gebruiken referentiedocumen­ ten.

•

HOE KAN MEN DE MONOGRAFIE NR. 32 VERKRIJGEN? De monografie nr. 32 met als titel ‘Het gebruik van gerecycleerde granulaten in beton’ kan gedownload worden via de rubriek Publicaties op de website www.wtcb.be.

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 43

De befaamde steigers. Ze staan er al zo lang dat menige jonge Brusselaar wellicht denkt dat ze bij het gebouw horen.

HOUTBOUW

Brussels justitiepaleis krijgt nieuwe zittingszalen Ze zijn intussen bijna legendarisch: de steigers rond het Brussels justitiepaleis.

Maar niet alleen de gevels worden gerenoveerd, in heel het gebouw zijn werken bezig.

Voor een aantal nieuwe zittingzalen is een originele keuze gemaakt: houtskeletbouw.

De uitvoerder is ons lid Rose’s Natural Homes.

H

et justitiepaleis domineert de skyline van de hoofd­ stad. Dit legendarische gebouw, een ontwerp van Joseph Poelaert, werd ingehuldigd in 1883. Toen het pas af was, werd het beschouwd als het grootste gebouw ter wereld. Maar niet iedereen was even enthousiast. Brussel hield er het magnifieke scheldwoord schieven architek aan over.

Ondanks deze illustere geschiedenis is het justitiepaleis al jaren aan renovatie toe. Het gebouw, dat eigendom is van de federale overheid, werd in 2001 beschermd. In 2002 gaf de Regie der Gebouwen dan het startschot voor de broodnodige werken. Alleen al de renovatie van de gevels zal duren tot 2030.

Ingewikkeld

Maar intussen wordt er nog dagelijks recht gesproken in het Brussels justitiepaleis, en daarvoor laat de Regie der Gebouwen nieuwe zittingzalen bouwen. Op een binnen­ plaats werd een volume uit de jaren 1950-1960 afgebroken.

In de plaats worden vier zittingzalen opgetrokken. Er zullen correctionele zaken behandeld worden. Ze zijn dus hoogbe­ veiligd, met circulatiewegen voor het publiek, de magistraten en de gedetineerden die volledig van elkaar gescheiden zijn.

44 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

Voor het ontwerp is CAD WORK gebruikt.

Tijdens ons bezoek waren de werken nog niet afgelopen.

Let op de slimme inplanting van de zittingzalen op de binnenplaats.

een aantal beperkingen. Zo was het niet gemakkelijk om op de bouwplaats te geraken. Maar Rose’s hield daar tijdens de werken nauwgezet rekening mee. Zo werd het houtskelet ter plaatse gemonteerd, zonder de prefabricage die bij houtbouw vaak voorkomt.

Luc Rose: “We hebben ons moeten aanpassen. De ruim­ te is nogal krap, een kraan kun je er dus niet plaatsen. Maar het voordeel een houtskeletconstructie is dat je ze snel kunt bouwen en dat ze zeer licht is vergeleken met klassiek metsel­ werk.”

Merk op dat deze constructie ook veel gemakkelijker demonteerbaar is. Ze sluit dus mooi aan op een kringloop­ benadering.

Het gaat om een modulaire, box-in-the-box-constructie uitgevoerd met een houtskelet. Geen eenvoudige opdracht in de gegeven omstandigheden, maar ons lid Rose’s Natu­ ral Homes ging de uitdaging aan. De werken begonnen in augustus 2018 en normaal gezien vindt de oplevering nog dit jaar plaats.

Houtskelet

Het startpunt van het houtskelet was een technisch ont­ werp gebaseerd op een grondige voorafgaande studie, vertelde ons zaakvoerder Luc Rose.

Luc Rose: “We gebruiken daarvoor CAD WORK, een computertool afgestemd op een dergelijk ontwerp. Door ons studiewerk konden we aan de architect en in dit geval ook de ingenieur tonen hoe we de werken zouden uitvoeren. Op die manier had iedereen een helder beeld van de situatie.”

Het gaat om een zeer specifieke locatie, die bovendien ligt in een gebouw waar recht gesproken wordt. Dat creëerden

Licht

In de plafonds van de zalen zitten dakramen. De binnen­ plaats waarop de zittingzalen liggen is immers omringd door hoge gebouwen die schaduw creëren. Er moest dus zo effici­ ënt mogelijk gebruik gemaakt worden van het zonlicht dat de zalen toch bereikt. Pittig detail: de dakramen zijn vooral gericht op de magistraten …

Akoestiek

Zittingzalen in een gerechtsgebouwen stellen hoge eisen aan de geluidsisolatie. Op dit punt had houtskelet vroeger niet de beste reputatie. Onder meer vanwege de lagere massa geeft hout veel sneller trillingen door.

Maar daarvoor bestaan intussen oplossingen. De wanden in het justitiepaleis zijn vernuftig geconstrueerd, met lagen van verschillende materialen die variëren naargelang de wand.

Het geheel garandeert een hoogstaande geluidsisolatie tussen de zalen. Ook de energieprestaties zijn overtuigend.

Luc Rose: “De zalen voldoen aan alle geldende eisen, zowel wat betreft de thermische isolatie als de luchtdichtheid en de ventilatie.”

Daarvoor werd een zware ventilatie-installatie geplaatst, die instaat voor de koeling en de verwarming.

Renovatie

De binnenplaats wordt voor de rest gerestaureerd op een manier die klassiek is voor beschermd erfgoed. Het vermij­ den van beschadigingen staat daarbij voorop. De gevels van de omringende gebouwen werden gezandstraald en kregen daarna een pleisterlaag op basis van kalk. Deze werken von­ den trouwens plaats terwijl Rose’s het houtskelet monteerde.

Dat maakte de beschikbare plaats nog een beetje kleiner.

Oud en nieuw

De werken aan het justitiepaleis combineren renovatie en restauratie met nieuwbouw. Het zal in de toekomst dus een subtiel mengsel van oud en modern zijn. Wanneer zal het af zijn? Dat kunnen we helaas niet zeggen. De weg is nog lang, maar de eerste stappen zijn gezet.

•

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 45

LEDENVOORDELEN DECEMBER - JANUARI

SIEVI VIPER De Viper-productfamilie biedt nu de met metaalvrije, van textiel gemaakte bescherming tegen indringing en het nieuwe Boa®M4rolmechanisme uitgeruste Viper Roller High+ S3. Als bovenmateriaal ademend en water afstotend microvezel. Betere ventilatie dankzij de ademende 3D-dry®-voering. Extra ondersteuning geeft de memory foam enkelbescherming, die zich onder invloed van warmte naar de voet van de gebruiker vormt.

tingn r o k 10%alle leden vaouw

B voor eratie d e f n de Co

CONTACT Guido Smeets Tel. 0473 23 04 82 guido.smeets@sievi.com

www.sievi.com

46 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

De verlaagde btw-tarieven in de bouwsector Tweede uitgave van het referentiewerk De btw lijkt voor sommigen kinderspel en voor anderen een onontwarbare knoop. De btw-tarieven die van toepassing zijn in de bouwsector vormen een bijzonder uitgebreide en complexe tak van deze materie en zij wijzigen bovendien voortdurend. Het toenemende aantal wettelijke en administratieve regelgevingen inzake btw, alsook de bijzonder uitgebreide Belgische en Europese rechtspraak, maken het voor de bouwbedrijven allesbehalve eenvoudig.

Alle geüpdatete informatie rond de btw-tarieven voor renovatiewerken, afbraak-herbouw, sociale woningbouw,… vindt u nu overzichtelijk terug in dit unieke boek, dat u het tijdrovende opzoekingswerk in de uiteenlopende bronnen bespaart.

Bovendien zorgt een gedetailleerde trefwoordenlijst voor de nodige hulp bij het bepalen van het btw-tarief van een specifiek werk in onroerende staat.

Het werk is uitgegeven door Kluwer en telt 250 pagina’s. De Confederatie Bouw kan het aan haar leden aanbieden tegen de voordeelprijs van 50 € (papier of e-book) of 65 € (papier en e-book).

Niet-leden en andere geïnteresseerden kunnen het bekomen tegen de prijs van 85 € of 110 € (wat de prijs is waarvoor Kluwer het verkoopt). Dit boek is ook beschikbaar in het Frans met als titel: La TVA et les taux réduits dans le secteur de la construction

Bestelformulier

Mailen naar bestellingen@confederatiebouw.be of bestellen via de e-shop.

Ondergetekende (naam en voornaam): …………………………......................................................................…………………………………………………

Onderneming: ………………………………….....................................................................…………………………………………………………………………….…………………….

Facturatieadres: ………………………….....................................................................……………………………………………………………………………………………………….

Postcode: ……………………….

Gemeente: ………….........................................................…….……………………………………………………………………………….

Tel.: .…………………….……………………………………………………………………………

Fax: .………………………………………………………………………………………………………

E-mail: …………………………………………............................................................................………………………………………………………………………………………………………

Ondernemings- of btw-nummer: ………………………………………………………………………………………………………

Lidnummer Confederatie Bouw: ………………………………………………………………………………………………………

Bestelt De verlaagde btw-tarieven in de bouwsector voor de prijs van (prijzen excl. btw): •

Leden: € 50 x ….. ex. (papier of e-book) of € 65 x ….. ex. (papier en e-book)

•

Niet-leden : € 85 x ….. ex. (papier of e-book) of € 110 x ….. ex. (papier en e-book)

Ik stort dit bedrag na ontvangst van de factuur.

Datum en handtekening:

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 47

GEBRUIK DEZE CODE VOOR GRATIS REGISTRATIE OP WWW.TECHNI-MAT.EU

BBD1912

KORTRIJK XPO 25 & 26 MAART 2020 InfraTech en Matexpo, twee toonaangevende vakbeurzen in Nederland en België op het gebied van bouw en infrastructuur, organiseren op 25 & 26 maart 2020 de nieuwe vakbeurs Techni-Mat. Techni-Mat richt zich op alle spelers binnen infra & ruwbouw. De beurs is het verzamelpunt van knowhow voor de sector en focust op technieken en materialen.

www.techni-mat.eu

Techni-Mat

@technimat

@TechniMatBE

BOUWMARKT

Beton zet zich in tegen de klimaatopwarming

20 jaar Light + Building in 2020

Nu de strijd tegen de ontwrichting van het klimaat dé uitdaging voor de 21e eeuw lijkt te worden, neemt de cementsector zijn verantwoordelijkheid.

De sector verbindt zich ertoe om tegen 2050 koolstofvrij Belgisch cement te produceren. België heeft beton nodig!

Light + Building, 's werelds grootste vakbeurs voor licht en netwerkgekoppelde gebouwtechniek, vindt plaats van 8 tot 13 maart 2020 in Frankfurt. In 2020 wordt het event voor de twintigste keer georganiseerd door Messe Frankfurt.

Onder het motto "Connecting, Pioneering.

Fascinating", viert Light + Building niet alleen haar 20-jarig jubileum, maar ook een wereldwijde branche die in de lift zit. Want netwerkgekoppelde licht- en gebouwtechniek is de katalysator van de eenentwintigste eeuw. “Ze heeft het potentieel om

Met dit performant, duurzaam, natuurlijk en economisch materiaal worden voorbeeldige energie-efficiënte gebouwen gebouwd en gerenoveerd. ­FEBELCEM, de federatie van de cement­industrie in België, wil een partner zijn voor de overheden om de klimaatdoelstellingen te bereiken die ze zichzelf hebben opgelegd. "Beton wil een partner zijn in de strijd tegen de klimaatopwarming: uiteraard in de eigen productieprocessen, maar ook dankzij toepassingen met hoge energieprestaties in de bouw", verklaarde Eddy ­Fostier, voorzitter van FEBELCEM, op de Concrete Day van 17 oktober 2019. www.febelcem.be

efficiëntie, veiligheid, comfort en gezondheid voor het merendeel van de wereldbevolking te vrijwaren. Daarvan profiteren in het bijzonder pijlsnel groeiende stedelijke ruimtes.", aldus Wolfgang Marzin, voorzitter van de bedrijfsleiding van de Messe Frankfurt. Als hoofdthema trekt de "Dynamische digitalisering" als een rode draad door alle topthema's. In 2018 waren er 220.864 bezoekers en 2.719 exposanten.

www.light-building.com

Healthbox 3.0 van Renson wint Batimat Innovation Award Healthbox 3.0 heeft de Innovation Award gewonnen op de Batimat-beurs 2019 in Parijs, begin november. Dit futuristische ventilatiesysteem zorgt op een slimme en volautomatische manier voor gezonde lucht in huis. Deze nieuwe generatie vraaggestuurde ventilatie communiceert actief met zowel de bewoner als de installateur via een bijbehorende applicatie. In de applicatie krijg je in één oogopslag zicht op de luchtkwaliteit in de woning via de kleur van je scherm. Na een douche of een nachtje slapen, zie je het tijdelijk verhoogde ventilatieniveau op een grafiek. Per kamer vind je bovendien een actuele status alsook de historiek terug

van het ventilatieniveau, het vochtgehalte, het CO2- en/of VOC-niveau.

www.renson.eu

december 2019 - januari 2020 • Bouwbedrijf 49

MARKANT

Minder Hinder Awards voor onze leden Aquafin reikte begin november zijn awards uit.

Traditiegetrouw gingen leden van de Confederatie aan de

haal met de mooiste prijzen. De Minder Hinder award ging naar Gemoco uit Bilzen. Het was al de tweede keer dat Gemoco op

één eindigde. Op twee stond dit jaar Wegenwerken De Moor en op drie Vangeel Wegenbouw.

Het projectteam van het jaar bestond uit Sweco en ons lid Colas, in samenwerking met Aquafin. Zij slaagden erin om een zeer complex rioleringsproject in Merksem veertig dagen eerder klaar te hebben dan gepland, ondanks het feit dat er zeer veel aandacht ging naar hinderbeperking.

Aquafin maakte ook bekend dat het wil gaan werken met het VCA-certificaat. Daarover wordt op dit moment overlegd met de bouwsector en de overheid.

De winnende aannemer.

V.l.n.r.: Jan Goossens (CEO Aquafin), Ruben Moors, Arno Moors, Erik Moors, Bart Panis, Carmen Moors (Gemoco) en Dirk De Waele (directeur projectmanagement Aquafin).

11,4 miljoen Op 31 december 2018 telde België 11 431 406 inwoners.

Dat is 0,49 % meer dan op 1 januari 2018.

De toename is vooral te wijten aan de migratie.

Er kwamen in dat jaar 166 894 personen naar ons land, terwijl 116 714 personen België ruilden voor een ander land.

Het migratiesaldo bedroeg dus 50 180 personen.

Het grootste deel van hen komt uit de EU. Tien jaar geleden, in 2008, was het migratiesaldo nog 63 877 personen.

Het geboorteoverschot droeg veel minder bij tot de bevolkingsgroei in 2018. Er werden 117 800 kinderen geboren terwijl er 110 645 overlijdens waren, een saldo van 7 155 personen.

50 Bouwbedrijf • december 2019 - januari 2020

-10%* OP UW VERZEKERINGSPAKKET

VOOR EEN BESCHERMING OP MAAT Nu exclusief CADEAU voor u, als lid van de Confederatie Bouw: een werfradio!** Met Build-Safe geniet u van een flexibel verzekeringspakket op maat! En -10% op uw polissen! En als lid van de Confederatie Bouw krijgt u daar nu een exclusief cadeau bovenop: een stevige werfradio!** Ontdek Build-Safe en uw voordeel op go.federale.be/build-safe-confed

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

* Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed. ** Aanbod geldig t.e.m. 30/11/19 of zolang de voorraad strekt

Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel. www.federale.be. Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CVBA. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel. BTW BE 0403.257.506 - Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE19 3100 7685 5412 - RPR Brussel. BTW BE 0407.963.786

Heating systems with a future

Logamax Plus GB192iT Logamax Plus GBH192iT

Een optimaal woonklimaat in elke betekenis van het woord.

Luxe-appartementencomplex La Rive / La Réserve II in Knokke.

De La Rive luxe-appartementen in Knokke vroegen om een verwarmingsoplossing die aan heel wat criteria moet beantwoorden. De bergingen zijn klein en dus moest er uitgekeken worden naar een kant-en-klare oplossing in een compacte, allesomvattende opstelling. Bovendien moest die er ook nog eens mooi en modern uitzien. Daarnaast was er door de vele badkamers en de ruimbemeten sanitaire toestellen een maximaal sanitair warmwatervermogen nodig.

Het resultaat Systeem op maat voor de klant Condensatie gaswandketels met hoog rendement en laag energieverbruik Verwarmingsondersteuning op maat via Logasol SKN 4.0 zonnecollectoren Extra warmwaterboost dankzij stratificatieboiler Blijvende technische ondersteuning door Buderus Service

Voordelen in één oogopslag Compacte uitvoering in een uniek design Ingebouwde pompgroepen Efficiënt door groot modulatiebereik en modulerende cv-pomp Compatibele aansluitingen voor snelle montage Makkelijk onderhoud: alle componenten zijn via de voorzijde bereikbaar

Welk verwarmingssysteem past bij uw project? Vraag vrijblijvend uw offerte aan via quotations@buderus.be www.buderus.be