Bouwbedrijf december/january 2017-2018

maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel

Bouwbedrijf

DECEMBER-JANUARI 2017-2018 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

WAT BRENGT 2018?

Nieuwe wetten en regels

BETER LEIDINGGEVEN

Cursus Bouwmanager

PERSOONSGEGEVENS

Wees klaar voor de GDPR!

DOSSIER

oudere arbeiders

DE BOUW KRIJGT GRIJZE HAREN >

/confederatie.bouw @Confedbouw

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

Echte specialisten gebruiken biodegradeerbare ontkistingsolie.

Draag zorg voor het milieu, gebruik biologisch afbreekbare ontkistingsolie “Biologisch afbreekbare smeermiddelen� zijn producten die door hun samenstelling makkelijker door microorganismen in het milieu worden afgebroken. U kunt ze best gebruiken in toepassingen van verloren smering en in toepassingen met een verhoogd risico voor het milieu. Ontkistingsolie kan bij gebruik in het milieu terechtkomen en zo schade veroorzaken aan fauna en flora. Met biologisch afbreekbare ontkistingsolie kunt u de schade beperken en draagt u extra zorg voor het milieu.

Een boodschap van www.valorlub.be

Valorlub is een initiatief van het bedrijfsleven met de steun van de drie regionale overheden.

EDITO

Ja aan de snelle uitbreiding van het fiscale stelsel voor vernieuwbouw!

D

e btw is meer dan een belasting. Als de regering dat wil, kan zij een instru­ ment zijn dat investeringen in vastgoed ondersteunt. Een verlaging tot 12 of 6 % voor bepaalde woningen of werken heeft al meer dan eens het herstel van onze sector efficiënt gestimuleerd.

Het Belgische gebouwenpark is grotendeels oud en het verslindt energie.

Vernieuwbouw is een oplossing.

Maar vernieuwbouw – afbraak gevolgd door heropbouw tot woning – heeft een andere inzet. Nu geldt daarop een btw van 6 %, om de herwaardering van achter­ gestelde buurten te bevorderen. Wij zijn van mening dat deze maatregel een g­ roter doel kan dienen: de vervanging van versleten woningen waarvoor een grondige energetische renovatie geen zin meer heeft.

De Confederatie pleit dus voor een uitbreiding van deze verlaagde btw tot alle operaties van vernieuwbouw in heel het land, en niet meer alleen in de 32 stads­ gebieden afgebakend door de huidige regelgeving. Bovendien zou de verlaagde btw ook moeten gelden als de woning na de heropbouw verkocht wordt.

Deze uitbreiding is gerechtvaardigd. Ze creëert de kans de uitstoot van broeikas­ gassen door gebouwen aanzienlijk te verminderen. Het Belgische gebouwenpark is grotendeels oud en het verslindt energie. Vernieuwbouw maakt het zuiniger en is dus een oplossing, zeker wanneer hij door professionals wordt uitgevoerd.

Griet Smaers van de CD&V heeft hierover recent een wetsvoorstel ingediend in de Kamer. Het wil het stelstel voor vernieuwbouw uitbreiden tot het hele land en tot de verkoop van de heropgebouwde woningen.

Het nieuwe stelsel zou wel alleen gelden voor de enige en eigen woning, en deze zou aan criteria moeten voldoen. Daarbij een maximale oppervlakte van 190 vier­ kante meter voor een huis en van 100 vierkante meter voor een appartement. Daar­ naast zou de eigenaar er minstens vijf jaar gedomicilieerd moeten zijn.

De Confederatie kan leven met deze criteria. Ze komen tegemoet aan de fun­ damentele opmerkingen die de Raad van State had bij een eerder voorstel, dat het stelsel wilde uitbreiden tot alle woningen. De Raad was van oordeel dat een uitbrei­ ding alleen mogelijk was als een onderdeel van een sociaal beleid.

De voorgesteld maatregel is dus zeker zinvol. De Confederatie spoort de rege­ ring aan om werk te maken van het wetsvoorstel, en alles te doen om de snelst mogelijke goedkeuring te steunen.

Robert de Mûelenaere Gedelegeerd bestuurder december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 3

INHOUD

12 Nieuw in 2018

Volgend jaar wordt het druk op wet- en regelgevend vlak. We hebben een lijstje gemaakt van alle veranderingen die op til zijn in op gewestelijk en federaal niveau, en kwamen uit op acht bladzijden. Later komen we terug op de nieuwigheden in langere artikels.

25 De bouw krijgt grijze haren

De arbeiderspopulatie in onze sector veroudert. Is dat iets om grijze haren van te krijgen? Nee, niet noodzakelijk. Maar evident is het ook niet, oudere arbeiders optimaal inzetten. We bekijken de cijfers en laten aannemers aan het woord.

38 Cursus Bouwmanager

4 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

De sector is nu zo complex geworden dat buikgevoel niet meer volstaat voor het beheer van bouwprojecten en -bedrijven. Wie het professioneel wil aanpakken, kan zijn voordeel doen met de cursus Bouwmanager.

52 Blitz-renovatie

Ons leden hebben voor het project Mutatie+ een sociale woning in amper tien dagen gerenoveerd en comfortabel en energiezuinig gemaakt – dankzij veel denkwerk, een dosis prefabricage, slimme modulariteit en Lean Management.

DOSSIER

INLEIDING

3 Edito De lagere btw op vernieuw­ bouw moet uitgebreid worden.

6 Prikbord • Safety Day • De Eliten van de Arbeid 11 Regionaal standpunt Brussel verdient beter.

BOUWBELANGEN

12 Regelgeving 2018 De nieuwigheden.

20 GDPR Bereid u voor!

22 Vennootschapsbelasting Stevige hervorming.

CONTACTEN

Bouwbedrijf is het maandblad van de vzw ­Confederatie Bouw, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Verantwoordelijke uitgever: Filip Coveliers, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Afgiftekantoor: Gent X Redactie: Peter Graller en Marc Guéret tel. 02 545 57 30 – fax 02 545 59 02 peter.graller@confederatiebouw.be Vormgeving: Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Franstalige uitgave: Construction Druk: Graphius Reacties - vragen: communicatie@confederatiebouw.be

25 Inleiding Waarom u dit dossier moet lezen.

26 De statistieken Ze geven een waarschuwing.

29 Aannemers getuigen “Ik heb al 55-jarigen aangeworven.”

30 Arbeidsgeneesheer De visie van een arts.

31 Doelgroepbeleid Lagere lasten voor ouderen.

32 Aannemers getuigen “Hen houden is een vorm van respect.”

34 Brochure Tips voor bouwbedrijven.

48 WTCB • Code van goede praktijk voor koude-warmteopslagsystemen • Wintercursussen 2018

PROJECTEN & BEDRIJVEN 52 Nieuwe renovatietechnieken

Snel en efficiënt.

54 Bouwmarkt

• Deceuninck • Hit-Market • Holcim • KDP • Renson • Sievi

56 Ledenvoordelen

SECTOR & BEROEPEN

36 Groengevels en -daken Ze hebben een federatie.

38 Bouwmanager Zeer zinvolle cursus.

39 BouwRadar Juridische tips.

40 Archeologienota De belangrijkste voorstellen.

41 Werken in Frankrijk BRICS begeleidt.

44 Tracimat Beter sloopafval creëren.

46 Roof Day Uiterste geslaagde beurs.

Met de medewerking van: • de studiediensten van de Confederatie Bouw Btissam Gorfti Amrani, tel.02 545 56 33 - fax 02 545 59 09 btissam.gorftiamrani@confederatiebouw.be • Vlaamse Confederatie Bouw Johan Walewijns, tel. 02 545 57 49 - fax 02 545 59 07 johan.walewijns@confederatiebouw.be • Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad Morgane Cendoya, tel. 02 545 58 29 - fax 02 545 59 06 morgane.cendoya@confederatiebouw.be • Confédération Construction Wallonne Catherine Houtart tel. 02 545 56 68 - fax 02 545 59 05 catherine.houtart@confederatiebouw.be

Profiteer van uw lidmaatschap!

58 Markant • Cijfer van de maand Hypothecaire en andere kredieten.

• Isolatiedag Veel publieksbelangstelling.

Abonnementen: Claude Bernaerts, tel. 02 545 56 88 - fax 02 545 59 00 claude.bernaerts@confederatiebouw.be Reclame: Kristel Dekempeneer, tel. 02 545 56 99 - fax 02 545 59 08, kristel.dekempeneer@confederatiebouw.be of kde@confederatiebouw.be.

Prijs jaarabonnement Leden van de Confederatie Bouw: begrepen in het lidgeld Niet-leden: € 137,80 (incl. BTW en ­portkosten) / buitenland: € 300 (incl. BTW en portkosten)

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers De vzw Confederatie Bouw wil met deze publicatie gepaste, betrouwbare, volledige en exacte informatie brengen. Ze kan echter niet aansprakelijk worden gesteld indien ze hierin tekortschiet. Alle elementen van deze publicatie zijn beschermd door het auteursrecht van de vzw Confederatie Bouw. Overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is slechts toegelaten mits voorafgaande toestemming en uitdrukkelijke vermelding van de bron.

Vanaf nu wordt B­ ouwbedrijf gedrukt op papier geproduceerd met hout uit duurzaam beheerde bossen. De­­duur­­zaamheid wordt gegarandeerd door de internationale organisatie Forest Stewardship Council (FSC), die niet alleen het bos controleert maar de hele handelsketen tot aan de drukker.

5 december 2017 -bouwbedrijf januari 2018 • Bouwbedrijf - februari 2016 5 www.confederatiebouw.be

PRIKBORD

Kosteloze opleiding

Safety Day op 8 januari 2018 De Bouw Academie van de Confederatie Bouw Brussel – Vlaams-Brabant organiseert op 8 januari een Safety Day voor arbeiders. Hij is kosteloos en bestaat uit drie modules die inspelen op verschillende werksituaties.

Veiligheid is een belangrijk thema voor de Confederatie. Het is onder meer een van de programmapunten van onze nieuwe voorzitter. De kamer van Brussel – Vlaams-Brabant organiseert nu een Safety Day met een origineel opzet.

Trajecten De deelnemers kunnen kiezen uit drie modules. In een module doorlopen ze dan een traject dat vier onderwerpen behandelt. Zo krijgen ze belangrijke informatie over veilig werken in verschillende omstandigheden, gaande van brandpreventie over asbest tot de signalisatie op de bouwplaats. Ieder kiest naargelang zijn behoeften of de behoeften van de

Premie van € 40

onderneming. ∙ MODULE 1: de gevaren van asbest stofpreventie - heffen en tillen - EHBOinitiatie ∙ MODULE 2: brandpreventie - defensief rijden - gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen - werfsignalisatie ∙ MODULE 3: brandpreventie - werfsignalisatie - gebruik van valharnassen - verkeersquiz Om zoveel mogelijk arbeiders toe te staan de Safety Day te volgen, kan elke module door vier groepen tegelijk doorlopen worden. De structuur is iedere keer gelijkaardig. De module begint met een sensibiliserende sessie en wordt halverwege onderbroken door een lunch.

Praktisch

∙

WANNEER? Maandag 8 januari 2018 van

08.00 tot 16.30 u.

De Safety Day is een winteropleiding. Constructiv geeft aan de arbeiders in weerverlet een premie van € 40 bovenop hun werkloosheidsuitkering. Voor deze arbeiders heeft de werkgever dus geen loonkosten. Zie ook www.constructiv.be.

∙

WAAR? Het Provinciaal Instituut voor Vorming en Opleiding (PIVO), Poverstraat 75, 1731 Asse (Zellik). ∙ KOSTPRIJS? Kosteloos voor arbeiders PC 124. Anderen betalen € 90 exclusief btw.

INFO: Inschrijven kan op de website van de Confederatie Bouw Brussel - Vlaams-Brabant.

U vindt deze via www.confederatiebouw.be.

WORD DE TROTSE EIGENAAR VAN DE DIGITAL CONSTRUCTION AWARD Op donderdag 22 februari 2018 worden de volledig vernieuwde Belgian Building Awards uitgereikt. Zij lauweren de realisaties van architecten, bouwheren, studiebureaus en bouwbedrijven.

De Confederatie en het WTCB zullen een Digital Construction Award overhandigen. Hij wordt voor de eerste keer toegekend. Met de digitalisering staat de bouwsector voor een nieuw tijdperk.

De Belgian Building Awards zijn een organisatie van FISA. Voor deze awards werkt FISA samen met de Orde van Architecten, Redactiebureau Palindroom, de architectuursite Architectura.be, Roularta, Confederatie Bouw en het WTCB.

6 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

WAAROM DEELNEMEN? De award is een beloning voor grote en kleine bedrijven die de trein niet gemist hebben en die al volop bezig zijn met de digitalisering. Het is tegelijk een stimulans om dat nog meer en nog beter te doen.

De winnaar krijgen een trofee en eeuwige roem. Maar ook uitgebreide media-aandacht in Bouwbedrijf en in Ik Ga Bouwen & Renoveren (Knack). Kers op de taart is de prestigieuze uitreiking tijdens een galadiner.

PRAKTISCH U kunt deelnemen tot en met vrijdag 15 december via https://www.batibouw. com/bba. Daar vindt u ook het volledige wedstrijdreglement.

DOE MEE OP 06.05.2018

een initiatief van

☞

Schrijf nu in vóór 17 maart 2018

openwervendag.be

PRIKBORD

Feest voor de bouw

De Elite van onze sector gelauwerd Onlangs heeft het Koninklijk Instituut der Eliten van de Arbeid eretitels verleend aan meer dan 300 vaklui uit onze sector. De plechtige ceremonie vond plaats in de Sint-Michielsschouwburg in Etterbeek.

Om de vijf jaar vindt een belangrijke gebeurtenis plaats voor iedereen die geeft om zijn beroep. Het Koninklijk Instituut der Eliten der Arbeid (KIEA) beloont dan de mensen die zich op uit­ zonderlijke wijze geëngageerd hebben.

Op 19 november was het de beurt aan de bouwsector, en kregen de uitverko­ renen hun titel en ereteken.

“We zijn ervan overtuigd dat arbeid een grondslag is voor de identiteit van mensen en zin aan het leven geeft,” zei Philippe Pirson (voorzitter KIEA) in zijn openingstoespraak. Willy Imbrechts (commissaris-generaal voor de regering bij KIEA) had het over de doelstellingen van de organisatie in de komende jaren.

Willy Imbrechts: “We zouden wil­ len dat het Instituut beter bekend was.

We werken daaraan, door grote inspan­ ningen te doen om jongeren warm te maken. Aan het einde van februari 2018 organiseren we een manifestatie die daaraan gewijd is. Ook zouden we willen dat er meer vrouwen zouden meedoen.” (met een knipoog naar de enige vrouwelijke eredeken van deze lichting …)

Criterium: kwaliteit!

In de loop van de ceremonie werden de verschillende eretekens uitgereikt.

Wat je krijgt, hangt af van verschillende kwaliteitscriteria en van de anciënniteit in de sector: drie jaar voor een bronzen ereteken van Professional, minstens tien jaar voor het zilver van een Specia­ list en minstens vijftien jaar voor het goud van een Expert. De getuigenis­ sen op het podium lieten zich in twee woorden samenvatten: fierheid, passie.

“Er bestaat geen decoratie kost­ baarder dan dit ereteken”, benadrukte Colette Golinvaux, voorzitter van het organiserend comité en past president

van de Confederatie. Ze was de enige vrouw onder de eenentwintig kersverse Eredekens van de Arbeid.

Colette Golinvaux: “Ik ben zeer ont­ roerd dat ik erkenning krijg van de sec­ tor, en trots dat ik mag deelnemen aan het werk dat het Instituut verricht. Het wordt te weinig gezegd, maar de men­ sen verdienen het om voor het voetlicht te staan.”

Ze had het ook over de jongeren en de steeds talrijker vrouwen in de bouw.

Voor de jongeren ziet de toekomst er boeiend uit.

Colette Golinvaux: “Er zal altijd werk voor hen zijn. Onze beroepen evolueren, maar we zullen altijd han­ den tekort komen. In mijn eigen bedrijf volgen we dat op de voet. Ben ik trots dat ik vandaag de enige vrouwelijke Laureaat ben? Toch, ook al denk ik dat anderen mij voorgingen en dat we nood hebben aan vrouwen in de sector. Men heeft de neiging te veronderstellen dat ze alleen maar bezig zijn met het beheer van bouwplaatsen. Maar ook op dat punt evolueren de dingen.”

De Eredekens en Emeriti Eredekens.

Kris Peeters:“Uw sector is voor de federale regering een prioriteit.”

Topje van de ijsberg

Het laatste woord op de plechtigheid was aan Kris Peeters, vice-eerste minis­ ter en minister van Werk en Economie.

Kris Peeters: “Wat een trots gevoel, deze Laureaten hier zien samen met hun familie. Ze zijn het topje van de ijsberg van een sector die aan 255 000 mensen werk geeft in ons land. Uw sector is voor de federale regering een prioriteit. De toename van het aantal gedetacheerden in België is onhoud­ baar. Op 20 oktober heeft de EU nieuwe afspraken gemaakt over deta­ chering, na twaalf lange uren onder­ handelen in Luxemburg. Ze zijn de voorbode van een mooie toekomst voor de bouw­sector.”

8 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

De schouwburg was een prachtig decor voor de gelegenheid.

“

Arbeid vormt de grondslag van de identiteit en geeft zin aan het leven .

”

Philippe Pirson

Meer dan

300

laureaten 18 vaklui uit de bouw kregen het bronzen ereteken van Professional, 45 het zilveren van Specialist en 222 het gouden

van Expert. Vier mensen werden gelauwerd als Promotor. 21 mensen kregen het brevet van Emeritus Eredeken. En ten slotte mogen 21 mensen uit onze sector voortaan het halssnoer van Eredeken van de Arbeid dragen.

Om Laureaat van de Arbeid te worden, moet men een dossier indienen bij het KIEA. Een uitzondering zijn de Eredekens en Emeriti Eredekens. Hun kandidatuur wordt ingediend door hun federaties.

Colette Golinvaux met een bewonderaar. Onze past president is nu Eredeken van de Arbeid, als één van de weinige – te weinige – vrouwen in de bouw.

Kris Peeters verleent Colette Golinvaux het ereteken.

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 9

120.000 m² ideeën.

Veel ruimte voor innovaties.

Met 10 hallen en 120.000 m² is de R+T de grootste showroom ter wereld voor rolluiken, poorten en zonwering. Hier vindt u nieuwe ideeën en innovatieve producten. Kom het zien en ontdek op welke manier u uw bedrijf extra impulsen kunt geven.

27 februari – 3 maart 2018 Messe Stuttgart, Duitsland www.rt-expo.com

170920_RT-AZ_Besucher_M11_Ideen_BOUWBEDRIJF_210x140_NL_RZ.indd 1

20.09.17 11:04

REGIONAAL STANDPUNT

Regeren is vooruitzien

I

n de voorbije maanden zijn in Brussel dingen gebeurd die een negatieve impact heb­ ben op de economie en het imago: rellen, mobiliteitsproblemen veroorzaakt door gebrekkig onderhoud van de infrastructuur, slecht aangelegde voetgangerszones …

De talrijke bouwwerven die nochtans al lang gepland waren, geven de indruk dat de coördinatie totaal ontbreekt.

De regelgeving is een onverteerbare lasagne geworden, onder meer wat betreft de sociale en milieuaspecten. Aannemer zijn in die chaos is te vaak onleefbaar. De kosten groeien explosief en maken het quasi-onmogelijk om alle regels te respecteren.

Stuur uw opmerkingen naar onze ideeënbus idccbc@cnc.be!

Men had deze situatie kunnen voorzien. De Confederatie klaagt de problemen al jaren aan. Intussen is veel tijd verloren en is het imago van Brussel beschadigd. Maar het is nog niet te laat om het roer om te gooien, en om de hoofdstad van Europa de infrastructuur en het beleid te geven die ze verdient.

Er is vereenvoudiging nodig. Dan hoeven bouwbedrijven zich niet meer te bekomme­ ren om administratieve rompslomp, maar kunnen ze zich concentreren op de belangrijke uitdagingen en de veelbelovende manieren om toegevoegde waarde te creëren: digitalise­ ring, smart buildings en smart cities, circulaire economie …

Bovendien moet de huidige regering blijven investeren in infrastructuur. We hebben nieuwe metrolijnen nodig, en andere geloofwaardige alternatieven voor de auto. We mogen niet wachten tot de verrotting van de mobiliteit inwoners en ondernemingen wegjaagt.

Er zijn ook investeringen nodig in scholen en in opleidingen die leren en werken com­ bineren. Dan kan de Brusselse jeugd de talenten ontwikkelen die tot een baan leiden.

De Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad blijft zich onvermoeibaar inzetten. Het is een werk van lange adem, maar het werpt vruchten af. Een voorbeeld is de parkeerkaart voor aannemers. Voor een vast maandelijks bedrag kunnen ze daarmee in de negentien gemeenten parkeren zonder risico op boetes.

Ons lobbywerk is constructief en zet in op samenwerking met de regering, want we wil­ len de uitdagingen in kansen omzetten, door investeringen in tunnels en hun onderhoud, door het Gewestelijk programma voor circulaire economie en door OSIRIS, het digitale platform waarop een aannemer alle meldingen en aanvragen kan doen als zijn bouwplaats een impact heeft op het publieke domein.

Komt u iedere dag problemen tegen? Hebt u een idee om de systemen en procedures te verbeteren? Wij luisteren naar u. U hebt een stem, meer dan ooit. Stuur dus uw opmerkin­ gen naar onze ideeënbus idccbc@cnc.be!

Marc Ruebens Voorzitter Confederatie Bouw Brussel-Hoofstad december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 11

NIEUWE WETTEN EN REGELS

Wat er volgend jaar verandert Met een nieuw jaar komt een hele verzameling nieuwe wetten en regels. We geven hier de voornaamste veranderingen, in telegramstijl. Verschillende onderwerpen bespreken we ook in langere artikels – om te beginnen in dit Bouwbedrijf, maar ook in de komende nummers.

12 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

1

ARBEID EN SOCIALE RELATIES

2018 is opvallend druk op wetgevend vlak, met enkele ingrijpende wijzigingen, onder meer aan de vennootschapsbelasting en het ontslagrecht. Maar met dit overzicht begint u er niet onvoorbereid aan.

We hopen dat het voor u een excellent jaar wordt!

Langere opzegtermijnen bouwvakkers

Het merendeel van de arbeiders in de bouw heeft nu kortere opzegtermijnen dan de arbeiders in andere sectoren.

Maar vanaf 1 januari 2018 verdwijnt dit afwijkende stelsel.

Bouwvakkers aangeworven vanaf 1 januari 2014 vallen dan rechtstreeks in het algemene stelsel. Dat maakt geen onderscheid tussen arbeiders en bedienden. Daardoor wor­ den de opzegtermijnen veel langer.

Op bouwvakkers aangeworven vóór 2014 is vanaf vol­ gend jaar een overgangsregeling van toepassing. Deze steunt deels op de kortere opzegtermijnen die golden vóór 2014.

Meer hierover vindt u in Bouwbedrijf van september 2017.

Op www.confederatiebouw.be staat een gratis tool om de opzegtermijnen te berekenen.

Specifieke lastenverlaging bouw

Vanaf 2018 krijgt de bouwsector de bijkomende las­ tenverlaging waarvoor de Confederatie al jaren pleit bij de regering. De definitieve teksten zijn nog niet bekend als we dit schrijven. Maar onder bepaalde voorwaarden zou de werkgever een deel van de bedrijfsvoorheffing niet hoeven door te storten. Het zou gaan om 3 % van het belastbaar bedrag van de lonen. Is 2019 zou dit percentage stijgen naar 6 % en in 2020 naar 18 %.

Zelfstandigen: kortere carenz-periode

Tot nu toe kregen zelfstandigen geen uitkering in de eer­ ste maand van een arbeidsongeschiktheid. Vanaf 1 janua­ri 2018 gaat deze carenz-periode naar veertien dagen. Zieke zelfstandigen zullen dus sneller een uitkering ontvangen.

Maar het verschil met de werknemers blijft groot. Voor hen is er geen carenz-periode. Zij hebben vanaf dag één van een ongeschiktheid het recht op een gegarandeerd loon, betaald door de werkgever.

Lagere bijdragen starters

De sociale bijdragen die starters moeten betalen, zullen lager gaan liggen in de eerste vier trimesters van hun acti­ viteit. Wanneer we dit schrijven weten we nog niet of de maatregel van kracht wordt op 1 januari 2018 of later in het jaar.

SWT bouwarbeiders (PC 124)

De leeftijdsgrenzen om in het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT) te stappen gaan omhoog vanaf 1 januari 2018. De grens gaat van 60 naar 62 jaar voor de algemene regeling en van 58 naar 59 jaar voor de bijzon­ dere regeling. Deze laatste is van toepassing op arbeids­ ongeschikte bouwvakkers of bouwvakkers met loopbaan van 40 jaar of meer.

SWT bedienden (PC 200)

Voor de bouwbedienden verschuiven de leeftijdsgren­ zen van het SWT op een gelijkaardige manier. Vanaf 1 januari 2018 worden deze 62 jaar voor de algemene regeling en 59 jaar voor de regeling voor lange loopbanen.

Mobiliteit

De werkgever moet een deel van de verplaatsingskos­ ten betalen van bedienden die met hun eigen wagen naar het werk komen, als hun bruto jaarloon lager ligt dan € 26 250. Vanaf 1 januari 2018 wordt dit opgetrokken tot € 27 750. Komt de bediende met het openbaar vervoer, dan verandert er niets voor de bijdrage van de werkgever.

Re-integratietraject opstarten

Vanaf 1 januari 2018 kan een werkgever voor al zijn arbeidsongeschikte werknemers een re-integratietraject laten starten. Tot nu toe kon hij dat alleen voor werkne­ mers die arbeidsongeschikt werden vanaf 1 januari 2016.

De werkgever moet de vraag om een traject te starten richten aan de arbeidsgeneesheer. Er wordt dan onder­ zocht of de werknemer weer aan het werk kan. Maar het besluit kan ook zijn dat hij definitief ongeschikt is om in de onderneming te werken. Het oordeel van de betrokken artsen geeft de doorslag.

Loonevolutie 2018

Ook in 2018 worden de lonen van de bouwbedienden (PC 200) op 1 januari geïndexeerd. Als we dit schrijven is het percentage nog niet bekend. De inflatievooruitzichten ››› van het Planbureau suggereren ongeveer 1,8 %. december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 13

NIEUWE WETTEN EN REGELS

›››

De lonen van bouwarbeiders (PC 124) worden per kwartaal aangepast. Volgens schattingen zou de totale aan­ passing over de vier kwartalen heen ongeveer 1,35 % bedra­ gen in 2018.

Er zullen in 2018 geen conventionele loonsverhogin­ gen zijn voor de bouwbedienden en de bouwarbeiders. In hun respectieve cao’s werd al een loonsverhoging in 2017 afgesproken. Deze gebruikte de volledige loonmarge voor 2017-2018.

Verlaging sociale bijdragen – Taxshift

2

FISCALITEIT

De grote vernieuwing van volgend jaar is de gewijzigde vennootschapsbelasting. Maar er is ook de verhoogde investeringsaftrek. En dan is er nog de aangekondigde maatregel die er niet komt: de verhuur van onroerend goed zal toch niet onderworpen worden aan btw.

Vennootschapsbelasting

Op 1 januari 2018 zakt het tarief van de globale RSZbijdrage van 30 % naar 25 %. Dat is een gevolg van de taxshift.

Daartegenover staat dat de structurele bijdragever­ mindering verdwijnt. Maar voor bouwbedrijven blijft het resultaat toch gunstig, omdat de bijdragevermindering voor lage lonen wordt uitgebreid.

Volgend jaar krijgen we een nieuwe vennootschapsbe­ lasting. Het gewone tarief gaat dan van 33 % naar 29 %.

Maar dit is lang niet de enige wijziging. De krachtlijnen van de nieuwe regeling vindt u in het artikel op blz. 22.

In de komende nummers van Bouwbedrijf gaan we die­ per in op de veranderingen.

Uitvoering Plan Eerlijke Concurrentie

Investeringsaftrek naar 20 %

In 2018 gaat de uitvoering verder van het Plan voor Eerlijke Concurrentie dat de sector met de overheid heeft afgesloten. Het Plan stelt onder andere dat iedereen op de bouwplaats een visueel identificatiemiddel moet dragen (de ConstruBadge). De Confederatie verwacht dat hier­ over een concreet wettelijk initiatief komt.

Gepland in de tweede helft van 2018 staat een publiek toegankelijke databank. Men zal daarin kunnen nagaan of er inhoudingsplicht bestaat doordat buitenlandse ondernemingen PDOK-schulden hebben. De drempel voor de verplichte aanwezigheidsregistratie op bouw­ plaatsen blijft voorlopig € 500 000.

De overheid gaat investeringen door bedrijven en zelfstandigen tijdelijk stimuleren. Voor nieuwe inves­ teringen gedaan in 2018 en 2019 wordt de eenmalige investeringsaftrek van 8 % verhoogd tot 20 %. Dit tarief geldt zowel in de vennootschapsbelasting als in de perso­ nenbelasting voor eenmanszaken.

Pensioensparen

Het maximumbedrag voor pensioensparen is nu € 940. Maar vanaf volgend jaar kan een belastingplich­ tige tot € 1 200 per jaar storten. Er schuilt wel een adder­ tje onder het gras. Wie meer dan € 940 stort, krijgt een belastingvermindering van 25 %. Voor wie dat bedrag niet overschrijdt, bedraagt de vermindering 30 %.

Abonnemententaks op effectenrekeningen

Natuurlijke personen zullen voortaan op hun Belgi­ sche en buitenlandse effectenrekeningen een jaarlijkse heffing van 0,15 % verschuldigd zijn als het uitstaand bedrag op die rekeningen gemiddeld € 500 000 of meer bedraagt. De heffing viseert rekeningen waarop aande­ len, obligaties en fondsen voorkomen, met uitzondering van pensioenspaarrekeningen en levensverzekeringen. In de aangifte van de personenbelasting zal men melding moeten maken van zijn effectenrekeningen.

Spaargeld doen rollen

Men hoeft geen belastingen te betalen op een deel van de interesten die een gewoon spaarboekje opbrengt.

14 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

De maatregel die er niet komt in 2018 …

ONROERENDE VERHUUR EN BTW

Op enkele uitzonderingen na is de verhuur van onroerend goed niet onderworpen aan btw. Dat is nadelig voor een professionele verhuurder. Hij kan de btw niet aftrekken als hij het gebouw opricht, verbouwt of renoveert.

Er was sprake van een afschaffing van deze btwvrijstelling. Maar dat gaat niet door. De regering oordeelde dat het haar te veel zou kosten.

Er komt wel een versoepeling van de btw-regels op een ander, verwant gebied. De verhuur van opslagruimte is wél onderworpen aan btw, zolang de kantoorruimte in het gebouw niet meer dan 10 % van de totale oppervlakte in beslag neemt. Dit percentage wordt in 2018 opgetrokken tot 50 %.

Het vrijgestelde bedrag is geïndexeerd en bedraagt nu € 1 880. In 2018 wordt het gehalveerd. In ruil wordt een vrijstelling ingevoerd voor dividenden van aandelen.

Aangepast voor indexering bedraagt deze € 627.

Vrijstelling voor inkomsten uit verenigingswerk

De regering wil een fiscale en sociale vrijstelling voor verenigingswerk, voor bepaalde taken in de non-profit­ sector en ook voor diensten van particulieren aan par­ ticulieren. De fiscale vrijstelling zou maximaal € 1 000 per maand bedragen, met een maximum van € 6 000 per jaar. Ze zou onder meer van toepassing zijn op inkom­ sten uit de deeleconomie. Om van de maatregel te pro­ fiteren zou men gepensioneerd moeten zijn of minstens een vier-vijfde-baan hebben in hoofdberoep. Welke vorm de vrijstelling precies zal aannemen en wanneer ze van kracht wordt, is nog niet duidelijk.

Impuls voor wetenschappelijk onderzoek

Men hoeft een deel van de bedrijfsvoorheffing niet door te storten voor mensen met een master-diploma die meewerken aan wetenschappelijk onderzoek. Vanaf 2018 zal deze vrijstelling in stappen uitgebreid worden tot bachelors. Deze maatregel is onder meer van belang voor onze sectorale onderzoekscentra WTCB en OCW.

Starterjobs

De regering wil de aanwerving van jonge werknemers van bevorderen. Een werkgever hoeft vanaf 2018 een deel van de bedrijfsvoorheffing niet door te storten voor jongeren van 18 tot 21 jaar. Daardoor dalen de loonkos­ ten terwijl het nettoloon hetzelfde blijft.

Flexijobs

Tot nu toe kent alleen de horeca flexijobs. Maar vanaf 1 januari 2018 wordt het systeem uitgebreid tot alle handelsactiviteiten. Dus niet alleen de detailhandel, de zelfstandige kleinhandel en de kleinhandel in voe­ dingswaren maar ook de grote kleinhandelszaken en de warenhuizen. Mensen die elders al een volwaardige baan hebben, kunnen voortaan in al deze handelszaken onbe­ perkt belastingvrij bijklussen. Het stelsel wordt boven­ dien opengesteld voor gepensioneerden.

Groeibedrijven

Het investeren in groeibedrijven wordt fiscaal aan­ trekkelijker. Wie geld inbrengt in een groeibedrijf door nieuwe aandelen te verwerven, krijgt 25 % belasting­ vermindering op zijn investering. Twee beperkingen evenwel: de vermindering is geldig op een maximum­ bedrag van € 100 000, en men moet de aandelen min­ stens vier jaar in bezit houden.

Winstpremie

Werkgevers zullen vanaf 2018 een fiscaalvriendelijke winstpremie aan hun werknemers kunnen betalen. Hij mag niet hoger liggen dan 30 % van de loonmassa, maar hij valt buiten de loonnorm. Indien alle werknemers dezelfde premie krijgen, volstaat een mededeling aan het personeel. Als het bedrag van de premie variabel is, is een cao of toetredingsakte nodig.

Forfaitaire beroepskosten

De regering wil zelfstandigen die winst maken de mogelijkheid geven om forfaitaire beroepskosten in te brengen in de personenbelasting. Tot nu toe moesten zij hun werkelijke kosten bewijzen. Dit nieuwe forfait zou gelijk zijn aan het forfait voor werknemers en bedraagt ››› maximaal € 4 250 voor het jaar 2017. december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 15

NIEUWE WETTEN EN REGELS

3

JURIDISCH

In de juridische omgeving van de bouw veranderen twee essentiële zaken. Er komt een nieuwe en strenge bescherming van de persoonsgegevens, en in bepaalde gevallen zal een aannemer zijn tienjarige aansprakelijkheid moeten verzekeren. Verder: de insolventiewet en de roerende zekerheden.

Bescherming persoonsgegevens

Op 25 mei 2018 wordt in heel de EU de GDPR van kracht, een Europese verordening op de bescherming van persoonsgegevens. Zij is veeleisender dan de huidige pri­ vacywet en zal bouwbedrijven dwingen om anders om te gaan met de persoonsgegevens die ze verwerken. In Bouw­ bedrijf hebben we al aandacht besteed aan de GDPR en we zullen dat in de komende maanden blijven doen.

Verzekering tienjarige aansprakelijkheid

Elke aannemer is gedurende 10 jaar aansprakelijk voor de gebreken die de stabiliteit en/of stevigheid van het gebouw in gedrang kunnen brengen. Vanaf 1 juli 2018 komt daar een nieuwigheid bij: de wet van 31 mei 2017 verplicht de aannemer om de tienjarige aansprakelijkheid te verzekeren van de gesloten ruwbouw van gebouwen bestemd voor bewoning, waarvoor een stedenbouwkun­ dige vergunning vereist is.

In Bouwbedrijf hebben we al aandacht besteed aan deze nieuwe verplichting in februari en oktober. Er komt een praktische brochure speciaal voor de leden.

16 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

Insolventiewet

Op 1 mei 2018 treedt de nieuwe insolventiewet van 11 augustus 2017 in werking. Deze wet beoogt zowel een hervorming van de faillissementswet als van de wet op de Continuïteit van Ondernemingen (WCO). Ze moderni­ seert het insolventierecht grondig en past het aan de gel­ dende Europese normen aan. De nieuwe wet tracht heel wat bestaande onduidelijkheden of problemen te regelen.

Zowel aan de schuldeisers als aan de schuldenaren wor­ den mogelijkheden aangereikt om de continuïteit van de onderneming te vrijwaren. Meer info volgt later in Bouw­ bedrijf

Roerende zekerheden

Vanaf 1 januari 2018 zal de nieuwe, grondig gemo­ derniseerde wet van 11 juli 2013 op de zakelijke zeker­ heden op roerende goederen van toepassing worden. Ze bevat enkele nieuwigheden die van belang zijn voor de bouwsector. Het pand wordt bezitloos. Daardoor zal een schuldenaar-aannemer zaken zoals een vrachtwagen of bedrijfsvoorraden in pand kunnen geven zonder dat hij daarvan onteigend wordt. Tevens zal een clausule van eigendomsvoorbehoud dat voorzien is in het contract en dat de aannemer heeft laten registreren bij het pandre­ gister, een volwaardige zekerheid uitmaken. Ten slotte wordt in het kader van de rechtstreekse vordering van de onderaannemer een aanvullende regel voorzien, zodat de bouwheer het betwiste bedrag kan storten bij de Depo­ sito- en Consignatiekas of op een geblokkeerde rekening op naam van de onderaannemer en de aannemer. De verdere uitvoering van de werkzaamheden wordt op die manier verbeterd.

4

MOBILITEIT

De kilometerheffing wordt om verschillende redenen duurder in 2018.

Meer voertuigen

Vanaf 1 januari 2018 moeten ook voertuigen van categorie N1 BC de kilometerheffing betalen. Dat zijn voertuigen met een MTM tot 3,5 ton die bedoeld zijn om opleggers te trekken. De maatregel geldt voor alle tolwegen in het hele land. Het tarief is dat van de vrachtwagens tot 12 ton. Dergelijke trekkers moeten vanaf 2018 dus een goed functionerende On Board Unit (OBU) hebben.

5

NIEUW IN VLAANDEREN

Het maximale E-peil daalt weer, het S-peil doet zijn intrede, maar aan de premies verandert nauwelijks wat. De omgevingsvergunning kan nu echt van start gaan – hoopt iedereen – en het beheer van sloopafval krijgt een duw in de rug van Tracimat.

Daarnaast interessant nieuws over onteigeningen, verhuur, en schenkingen en erfenissen.

Tracimat

In augustus 2018 treedt een nieuw acceptatiebeleid in voege bij de brekers van sloopafval. Vanaf dan kan ook Tracimat op kruissnelheid komen, de nieuwe sloopbeheer­ organisatie. Slopers hebben er alle belang bij om in het systeem van Tracimat te stappen, maar wachten best niet tot augustus van volgend jaar met de voorbereidingen. Zie ook het artikel op blz. 44.

Maximaal S-peil 31

Om de energieprestaties van een gebouwschil te beschrijven wordt vanaf volgend jaar het S-peil inge­ voerd. De overheid zal het K-peil en de netto energie­ behoefte dan niet meer hanteren in de EPB-eisen die ze oplegt aan nieuwe woongebouwen. S31 is volgend jaar het maximum voor een nieuw woongebouw. De eis geldt

Meer tolwegen?

De invoering van de kilometerheffing heeft geleid tot sluipverkeer. De Vlaamse regering bestudeert nu een voor­ stel om een aantal wegen om te zetten in tolwegen. Als we dit schrijven heeft ze nog niet beslist welke, en ook niet vanaf wanneer.

Waalse heffing gaat omhoog

Op 1 januari 2018 wordt de kilometerheffing in Wal­ lonië geïndexeerd. Men moet daar een heffing betalen op het netwerk beheerd door Sofico. Dat omvat de Waalse autosnelwegen en de grote verbindingswegen. De nieuwe tarieven staan op www.viapass.be.

Vlaanderen en Brussel indexeerden hun tarieven al op 1 juli van dit jaar.

voor bouwaanvragen ingediend vanaf 1 januari 2018.

Het S-peil integreert een groot aantal aspecten van de gebouwschil. Niet alleen de isolatie, maar ook de lucht­ dichtheid, de verhouding tussen glas- en vloeroppervlakte, de efficiëntie van de vorm, de bouwknopen, de zonnewin­ sten, de grootte en oriëntatie van de vensters, de thermi­ sche massa enzovoort.

E-peil 40

Vanaf januari 2018 daalt het maximale E-peil voor nieu­ we woningen van E50 naar E40. Tegelijk daalt het maxima­ le E-peil voor bepaalde functionele delen in niet-residentiële gebouwen. Het van gaat E55 naar E50 voor kantoren, onderwijsgebouwen, technische ruimten en gemeenschap­ pelijke ruimten. Voor overheidsgebouwen zijn de eisen strikter. In het geval van kantoren, technische ruimten en gemeenschappelijke ruimten dalen ze van E50 naar E45.

Premies vrijwel ongewijzigd

Alleen de premie voor het na-isoleren van spouwmuren verandert volgend jaar. Deze bedraagt nu € 6 per vierkan­ te meter, maar hij zakt naar € 5 per vierkante meter voor eindfacturen uitgereikt vanaf 1 januari 2018.

In 2019 zijn wel wijzigingen aan de premies gepland, onder meer voor dakisolatie en voor zonneboilers. In beide gevallen zal de premie dalen. U kunt uw klanten dus aanra­ den om dergelijke ingrepen nog in 2018 te laten uitvoeren.

Voor de nieuwbouwwoningen verandert er niets in ››› december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 17

NIEUWE WETTEN EN REGELS

››› 2018. Men heeft nog steeds het recht op een korting op de onroerende voorheffing als de woning E30 of beter haalt.

Omgevingsvergunning

Vanaf 1 januari 2018 schakelen alle gemeenten over op de procedure voor de omgevingsvergunning. Men moet deze dan aanvragen bij het nieuwe, digitale omgevings­ loket. De omgevingsvergunning vervangt en verenigt de stedenbouwkundige vergunning, de milieuvergunning en de verkavelingsvergunning.

Tot nu toe waren er nog veel gemeenten waar een architect wel een digitale bouwaanvraag (DBA) moest indienen, maar die de milieuvergunning nog apart behan­ delden. Het kan gebeuren dat een dossier ingediend in 2017 onontvankelijk verklaard wordt in 2018. In der­ gelijke gemeenten moet de aanvrager het dossier dan opnieuw ingeven en indienen bij het omgevingsloket.

Onteigening op z’n Vlaams

Op 1 januari 2018 treedt het Vlaamse onteigeningsde­ creet in werking. Op enkele uitzonderingen na is het ont­ eigeningsrecht gewestelijk geworden. We stippen enkele opvallende punten aan. ∙ Er komt een onderhandelingsplicht. ∙ Ook gemeenten de provincies krijgen een algemene onteigeningsbevoegdheid. ∙ Het decreet regelt de zelfrealisatie, dus de situatie waar­ in de eigenaar of eigenaars zelf en onder dezelfde voor­ waarden datgene realiseren waarvoor de onteigening bedoeld is. ∙ Een openbaar onderzoek is verplicht maar kan samen­ lopen met de procedures van ruimtelijke planning. ∙ Er zal sneller beslist worden over de wettelijkheid en er zal maar één gerechtelijke procedure zijn, in tegenstel­ ling tot de drie federale die nu bestaan. ∙ Men kan naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen stappen om een definitief onteigeningsbesluit te laten schorsen of vernietigen.

Huurdecreet

Volgend jaar wordt de huurwaarborg wellicht verhoogd van 2 naar 3 maanden. Wanneer? Misschien op 1 septem­ ber 2018. Maar zeker is dit nog niet als we dit schrijven, onder meer omdat de verhoging gekoppeld wordt aan een renteloze en anonieme huurwaarborglening.

Beide maatregelen zijn een onderdeel van het nieuwe Vlaamse huurdecreet dat het federale huurrecht zal ver­ vangen. Het decreet moedigt energiebesparende inves­ teringen aan. In dergelijke omstandigheden mag de eigenaar de huurprijs meer verhogen dan de index. Ook 18 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

wordt het gemakkelijker om de huur op te zeggen als men wil renoveren.

Voor de huurder is er de huurwaarborglening. Als de woning niet voldoet aan de kwaliteitsnormen, kan de overeenkomst nietig verklaard worden. De huurder kan dan de terugbetaling van de reeds betaalde huur vragen.

Schenkingen en erfenissen

Wie door een schenking een onroerend goed krijgt, kan sinds 2015 een deel van de schenkbelasting terugvra­ gen als in het goed binnen de vijf jaar energiebesparende investeringen gedaan worden. Oorspronkelijk stelde de regelgeving dat de facturen van de werken op naam van de begiftigde opgemaakt moeten zijn. Vanaf volgend jaar mag dat ook op naam van de schenker als deze het vruchtgebruik geniet.

Men kon ook een deel van de schenkbelasting terug­ vragen als het onroerend goed binnen de drie jaar ver­ huurd werd voor minstens negen jaar. Vanaf volgend jaar wordt aan die regeling toegevoegd dat de schenker of de begiftigde(n) de huurder niet mogen zijn.

De Vlaamse regering heeft verklaard dat ze volgend jaar het stelsel van successierechten wil hervormen. De belasting op erfenissen moet transparanter en logischer zijn, en met redelijke tarieven. Zeker voor erfenissen in de zijlijn is dit nog niet het geval. De hervorming moet ook de erfenissprong mogelijk maken.

6

WALLONIË EN BRUSSEL

In de andere gewesten is er hoofdzakelijk nieuws over op het vlak van de energiezuinigheid van gebouwen. Bovendien wil Wallonië een hervorming van de vastgoedfiscaliteit, als is nog veel onduidelijk.

Energiepremies in Brussel

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben enkele energiepremies volgend jaar andere bedragen en voor­ waarden. De totale enveloppe blijft wel dezelfde, name­ lijk € 22 miljoen.

Brussel verdeelt de aanvragers van premies in cate­ gorieën. Categorie C, waarin ook de laagste inkomens zitten, werd uitgebreid met nieuwe doelgroepen zoals

eigenaars-verhuurders, mede-eigendommen, scholen en sportcentra. Daarnaast gaat de premie voor dakisolatie omhoog voor alle categorieën. Voor categorie C gaat hij zelfs van € 25 naar € 40 per vierkante meter.

De termijn om een premie-aanvraag in te dienen gaat van 4 naar 12 maanden na de ontvangst van de saldo-fac­ tuur. En men kan meer of hogere premies krijgen als een eenvoudige renovatie gepaard gaat met een uitbreiding.

Mede-eigendommen en gezinnen kunnen hun aanvraag indienen via de IRISbox, een elektronisch loket.

Waalse EPB-berekening

In Wallonië zal de EPB-berekening vanaf 1 januari 2018 rekening houden met de Europese Ecodesign-richtlijn voor de productie van warmte. Dit geldt zowel voor woonge­ bouwen als voor niet-woongebouwen. Een aantal tot nu toe gehanteerde veronderstellingen zullen gewijzigd wor­ den, hoofdzakelijk voor de warmtepompen. In de meeste gevallen is het resultaat van de nieuwe berekening gunstig voor installaties en toestellen met een hoger rendement.

Hervorming vastgoedfiscaliteit

Kort

∙

∙

Gemotoriseerde klapluiken voor dynamische zonwering Bescherming tegen direct invallend licht in gesloten stand en tegen hoogstaande zon in horizontale open stand. www.renson.be

bouwbedrijf_90x130_NL_1117.indd 1

Wallonië bereidt een hervorming van de vastgoedfisca­ liteit voor. Wat betreft de registratierechten zou er sprake zijn van een forfaitaire vermindering van € 20 000 van de belastbare basis. De verhoging van de registratierechten bij de verwerving van een derde woning zou verdwijnen.

Daarnaast zouden de registratierechten verlaagd worden bij de verwerving van bouwgrond en in het geval van ver­ nieuwbouw.

De regering zou eveneens rekening gaan houden met de energiezuinigheid in haar fiscale beleid. De successie­ rechten zouden dalen als er energiebesparende ingrepen gedaan worden in een goed. In bepaalde gevallen zou er een vrijstelling komen van de onroerende voorheffing, onder meer in nieuwe buurten.

We geven dit alles onder voorbehoud. Als we dit schrij­ ven is nog niets officieel beslist.

∙

Stand 1.410 & 1.510

Cilium®

Het Waalse Erfgoedagentschap (Agence wallonne du patrimoine) gaat van start op 1 januari. Het vervult de taken van de afdeling Erfgoed van de administratie en het vroegere Waalse erfgoedinstituut.

Installateurs van individuele waterzuiveringen kunnen vanaf 1 januari 2018 een certificering verkrijgen van de Waalse openbare maatschappij voor waterbeheer.

Een Waals decreet van november 2017 verleent amnestie aan kleine stedenbouwkundige inbreuken.

Normaal gezien wordt het in 2018 van kracht.

•

8/11/17 08:06

Formalis

uw springplank naar zorgeloos ondernemen

U start of heeft een bouwbedrijf? Vertrouw dan op Formalis: > bij de afhandeling van al uw administratieve formaliteiten. > voor de inschrijving en wijzigingen in de Kruispuntbank van Ondernemingen. > voor onze expertise en kennis van de bouw.

formalis.be

ondernemingsloket

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 19

DE GDPR VOORBEREIDEN

Wacht niet sla twee vliegen in één klap Op 25 mei 2018 wordt de GDPR van kracht. Dat is een nieuwe en strenge Europese verordening op de bescherming van persoonsgegevens. Om zich voor te bereiden moeten bedrijven liefst zo snel mogelijk een inventaris opmaken van alle persoonsgegevens die ze verwerken. Maar vanaf 25 mei 2018 moeten ondernemingen ook een register bijhouden.

Bespaar uzelf werk, en stel meteen dat register op.

A

lweer een artikel over de GDPR in de Bouwbedrijf? Inderdaad alweer. We hebben het dit jaar al enkele keren gehad over de Algemene Verordening Gegevensbescherming of, om de gangbare term te gebruiken, de GDPR (General Data Protection Regulation). Maar we willen dan ook dat u alle informatie hebt om in orde te zijn met de GDPR. Het gaat om een belang­ rijke verordening. Niet alleen in deze bladzijden maar ook op www.confedera­ tiebouw.be/gdpr vindt u een grote hoe­ veelheid nuttige informatie, onder meer een link naar een interessante brochure van het VBO en de Confederatie.

Inventaris

Veel bouwbedrijven beseffen niet goed welke persoonsgegevens ze allemaal bijhouden en wat ze er mee doen. Daar­ door beseffen ze soms niet dat ze zich zullen moeten houden aan de GDPR. Om een beter totaalbeeld te heb­ ben, zouden ze een inventaris moeten opmaken. Zo kan een aannemer alle verwerkingen nauwkeurig identificeren, compleet met hun doel. En zo kan hij beter de procedures en het beleid voor­

bereiden die hij van de GDPR moet opzetten (zie ook Bouwbedrijf van november 2017).

Intern register

Maar voor u aan de inventaris begint, eerst dit: de GDPR eist dat u vanaf 25 mei 2018 een intern register bijhoudt van de verwerkingen van persoonsge­ gevens. Dat register bevat in feite alle informatie die ook in een inventaris zou staan. Sla dus twee vliegen in één klap en maak tegelijk uw inventaris en uw register.

Leesbaar, begrijpelijk

De verplichtingen in de GDPR steunen op twee principes: verant­ woordelijkheid en transparantie. Het bijhouden van dat register hoort bij het eerste. Het interne register is niet bedoeld voor buitenstaanders. Maar een aannemer moet het kunnen voor­ leggen als gecontroleerd wordt of hij de GDPR respecteert. In ons land zal die controle de taak zijn van de Gegevensbeschermingsautoriteit, de huidige Priva­ cycommissie. Om sancties te vermijden en voor de goede samenwerking met de

20 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

MODEL BESCHIKBAAR De Privacycommissie heeft een model van register opgesteld. U vindt de link op de website van de Confederatie. Het is een handig instrument, dat alle legale verplichtingen omvat.

Maar daarnaast geeft het model ook nuttige lijsten van mogelijke verwerkingsdoelen en categorieën van persoonsgegevens. Ten slotte behandelt het de vraag hoe men de personen op hoogte brengt dat hun gegevens behandeld worden. Dit is van fundamenteel belang voor hun rechten.

controleurs moet het register leesbaar en begrijpelijk zijn.

Wie houdt bij?

De onderneming die verantwoorde­ lijk is voor de gegevensverwerking moet een register bijhouden, maar ook een dienstverlener-onderaannemer zoals een sociaal secretariaat.

In de GDPR staat een uitzondering voor ondernemingen met minder dan 250 werknemers. Zij hoeven geen regis­ ter bij te houden. Maar op deze uitzon­ dering bestaan zoveel uitzonderingen dat de Privacycommissie alle onderne­ mingen en hun dienstverleners-onder­ aannemers aanraadt een register bij te houden. Ook in een bouwbedrijf vragen zaken als personeelsbeheer, klantenrela­ ties en onderaannemers doorgaans een verwerking van persoonsgegevens die niet incidenteel is. En dan is een register verplicht, ongeacht de bedrijfsgrootte.

Wat bijhouden?

De GDPR eist dat de volgende data bijgehouden worden in het register. ∙ Een aantal contactgegevens. Om te beginnen de verantwoordelijke voor

IEDEREEN IN BAD De GPDR is geen kwestie van informatica alleen, maar ook van de marketing, de personeelsdienst, de commerciële afdeling, de bedrijfsjurist …. Iedereen heeft ermee te maken; iedereen is betrokken bij het identificeren van verwerkingen en hun doel. Het register is dus voor iedereen een instrument.

de verwerking: de nv, de bvba, de zelfstandige. Maar ook de vertegen­ woordiger van deze verantwoorde­ lijke, bijvoorbeeld de zaakvoerder, en de mede-verwerkers van de gegevens.

En ten slotte de Data Protection Officer als er één is in de onderneming. ∙ Het doel van de verwerking. ∙ De categorieën van personen en van de verwerkte persoonsgegevens. ∙ De bestemmelingen van de gegevens, bijvoorbeeld de sociale zeker­ heid, een bank, een verzekering of een administratie, maar eventueel ook een dienstverlener. ∙ Of de gegevens naar een derde land buiten de EU overgebracht worden.

Dat kan onder meer het geval zijn voor data opgeslagen in de cloud.

In dat geval moet men beschrijven hoe dat land de gegevensbescher­ ming garandeert. Voor de Verenigde Staten kan men bijvoorbeeld ver­ wijzen naar het zogenaamde EU-VSPrivacy­schild. ∙ Hoe lang de gegevens bewaard worden. Het mag niet langer zijn dan nodig voor het doel van de verwer­ king. ∙ De maatregelen die de veiligheid van de gegevens garanderen. ∙ De verwerkingen die bestaan op 25 mei 2018. Daarna moet het regis­ ter up-to-date gehouden worden.

Drie aandachtspunten

1menGegevensverwerking kan veel vor­ aannemen: verzamelen, opslaan, VERWERKING EN DOEL

doorgeven aan derden … De GDPR eist dat men duidelijk het doel van elke verwerking preciseert. Voorbeel­ den zijn de relatie met de klanten, het beheer van betwistingen, de boek­ houding, de personeelsadministra­ tie, beveiliging, administratie van de aandeelhouders en hun associés, het beheer van de onderaannemers, direct marketing enzovoort.

Deze beschrijving is belangrijk voor de onderneming. Het doel moet expliciet en legitiem zijn. Bovendien mag een onderneming de gegevens alleen gebruiken voor het oorspronkelijke doel. De gegevens van de boekhouding mogen niet gebruikt worden om reclame te maken. Een onderneming die dat toch doet, kan gestraft worden.

2 Zoals al opgemerkt, moet het register de categorieën van personen DE PERSONEN

beschrijven. Daarbij onder meer werk­ nemer, onderaannemer, leverancier, personeelslid van een administratie, klant en externe dienstverlener. Ook de categorie van de persoonsgegevens moet beschreven worden: identifica­ tie, plaats, bankgegevens, gerechtelijke

gegevens, lidmaatschap van een vak­ bond …

Een aantal gegevens zijn gevoe­ lig, zoals gezondheid, ras, politieke voorkeur en biometrische data: vin­ gerafdrukken enzovoort. Ook straf­ rechtelijke gegevens zijn gevoelig. Het is belangrijk na te gaan of men der­ gelijke gegevens verwerkt. In principe verbiedt de GDPR dat, behalve in spe­ cifieke omstandigheden.

Dankzij dit deel van het register kan een onderneming nagaan of ze de toestemming heeft om bepaalde gegevens verwerken, en welke wettelijk basis die toestemming heeft. Dat kan zijn omdat de persoon ermee instemt, maar ook vanwege een contract of een wet. Zo is de verwerking van gegevens verzameld voor artikel 30bis gebaseerd op regelgeving.

3 De veiligheid van de gegevens moet gegarandeerd zijn, en de beveiliging VEILIGHEIDSMAATREGELEN

moet afgestemd zijn op de risico’s.

Deze zullen hoger of lager liggen, afhankelijk van de aard en het volume.

Dankzij dit deel van het register kan een onderneming nagaan welke maatregelen getroffen moeten worden, zowel op technisch als op organisatorische vlak (opleidingen en dergelijke).

Een tip

Tot nu toe moest een onderneming de verwerking van persoonsgegevens vooraf aangeven bij de Privacycom­ missie. Het register komt in de plaats, maar een onderneming kan deze voor­ afgaande aangifte gebruiken bij het opstellen van het register.

•

INFO: Uw lokale confederatie is uw eerste aanspreekpunt.

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 21

EINDELIJK HERVORMD

De krachtlijnen van de nieuwe vennootschapsbelasting Vanaf 2018 hebben we een vennootschapsbelasting die eenvoudiger is, met substantieel lagere tarieven. We stippen hier de voornaamste veranderingen aan. In de komende nummers van Bouwbedrijf lichten we bepaalde aspecten uitgebreider toe.

M

et de hervorming wil de regering België aantrekke­ lijker maken voor buiten­ landse investeerders en de fiscale druk op kmo’s en andere ondernemers ver­ lichten. Maar de operatie moet budget­ neutraal zijn. Daarom zullen een reeks aftrekposten en fiscale gunstregimes afgeschaft of verminderd worden.

Positief

NOG GEEN VOLLEDIGE ZEKERHEID Tijdens het schrijven van dit artikel waren de definitieve teksten van de hervorming nog niet beschikbaar.

Het is dus mogelijk dat er nog aanpassingen komen.

INFO: marleen.porre@ confederatiebouw.be.

LAGERE TARIEVEN

Het gewone tarief in de vennoot­ schapsbelasting gaat van 33 % nu naar 29 % in 2018. Vanaf 2020 zakt het verder tot 25 %. Kmo’s hoeven vanaf volgend jaar maar 20 % te betalen op de eerste € 100 000 van hun belastbare winst.

De crisisbijdrage van 3 % verdwijnt geleidelijk. Vanaf volgend jaar daalt ze naar 2 % en vanaf 2020 wordt ze afge­ schaft.

De tarieven inbegrepen de crisis­ bijdrage gaan dus van 33,99 % dit jaar naar 29,58 % volgend jaar.

FISCALE CONSOLIDATIE

Vanaf 2020 zullen groepen van ven­ nootschappen aan fiscale consolidatie kunnen doen. Binnen de groep kunnen hun belastbare winsten en fiscaal aftrek­ bare verliezen elkaar dus compenseren.

HOGERE INVESTERINGSAFTREK

Voor nieuwe investeringen gedaan in 2018 en 2019 wordt de eenmalige investeringsaftrek van 8 % verhoogd tot 20 %. Dit tarief geldt zowel in de ven­ nootschapsbelasting als in de personen­ belasting voor eenmanszaken.

Compenserende maatregelen AFBOUW VAN DE NOTIONELE INTERESTAFTREK

De notionele interestaftrek (NIA) wordt niet afgeschaft maar wel beperkt.

Nu kunnen bedrijven van hun belas­ tingen een fictieve rentevergoeding aftrekken die wordt berekend op het eigen vermogen. Vanaf volgend jaar moet de NIA berekend worden op het “incrementele eigen vermogen”, dat is de aangroei van dat vermogen. Met dat laatste wordt bedoeld de gemiddelde

22 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

jaarlijkse aangroei in de voorgaande vijf jaar.

KAPITAALVERMINDERINGEN

Een vennootschap kan een waar­ devermindering op dit moment naar eigen keuze aanrekenen op het gestorte kapitaal of op de belaste reserves. Dit zal niet meer kunnen. In de plaats komt een aanrekening pro rata. Er zal roerende

voorheffing verschuldigd zijn op het deel van de vermindering dat men zal moe­ ten aanrekenen op de belaste reserves.

MINIMUMBELASTING

Vanaf 2018 komt er een minimum­ winstbelasting. Nu proberen vennoot­ schappen vaak hun belastbare basis zoveel mogelijk te verminderen. Ze gebruiken daarvoor de aftrek van vorige verliezen, overgedragen notionele inte­ restaftrek enzovoort. Maar vanaf vol­ gend jaar zullen vennootschappen die meer dan € 1 000 000 belastbare winst maken, dat niet meer onbeperkt kunnen doen.

BEZOLDIGING BEDRIJFSLEIDERS

INSCHAKELINGSBEDRIJVEN

Elke vennootschap zal jaarlijks aan minstens één bedrijfsleider of aan min­ stens één natuurlijk persoon een bezol­ diging moeten uitkeren van minstens € 45 000. Anders volgt er een bijzon­ dere aanslag van 10 %. Daarbovenop heeft een kmo-vennootschap geen recht op het verlaagde kmo-tarief wan­ neer ze aan de bedrijfsleider de mini­ mumbezoldiging van € 45 000 niet uitkeert.

In twee situaties mag de bezoldiging lager zijn: namelijk in startende onder­ nemingen gedurende hun eerste vier boekjaren, of wanneer de belastbare winst minder dan € 45 000 bedraagt.

Maar in beide gevallen moet de bezol­ diging dan minstens gelijk zijn aan het belastbaar resultaat van de vennoot­ schap.

Inschakelingsbedrijven kunnen momenteel twee vrijstellingen combi­ neren: enerzijds deze op de belastbare aangroei van hun winst en anderzijds de vrijstelling voor de ontvangen gewes­ telijke premies voor tewerkstelling en beroepsoverstap. Het gevolg is een tij­ delijke dubbele vrijstelling. De regering wil deze vanaf 2018 wegwerken en de algemene winstvrijstelling beperken.

Het pro-rata temporis afschrijven in het jaar van investering wordt vanaf 2020 ook voor kmo’s de norm. Voor de activa verkregen of tot stand gebracht vanaf 1 januari 2020 zullen geen degres­ sieve afschrijvingen meer mogelijk zijn.

MEERWAARDEN OP AANDELEN

BOETES EN BELASTINGVERHOGINGEN

De vrijstelling van de meerwaarden op aandelen wordt ingeperkt. Vanaf 2018 geldt niet alleen de permanentie­ voorwaarde van minstens één jaar maar ook de participatievoorwaarde van min­ stens 10 % of minimaal € 2,5 miljoen.

Anders zijn meerwaarden op aandelen niet vrijgesteld in de vennootschaps­ belasting.

Vanaf 2020 kunnen vennootschap­ pen boetes en belastingverhogingen niet meer aftrekken. Ook de propor­ tionele belastingverhogingen in de btw zullen vanaf 2020 niet langer fiscaal aftrekbaar zijn.

VOORUITBETAALDE KOSTEN

De minimum belastbare winst bedraagt dan 30 % van de winst boven de € 1 000 000. Daarop is het normale tarief van de vennootschapsbelasting verschuldigd. Vennootschappen zul­ len op de winst boven het miljoen vanaf 2018 dus minstens 8,87 % ven­ nootschapsbelasting betalen, inclusief de crisis­bijdrage (29,58 % van 30 %). Vanaf 2020 wordt dat 7,5 % (25 % van 30 %).

De techniek van de vooruitbetaalde kosten zal niet meer geaccepteerd wor­ den. Kosten die verband houden met activiteiten of inkomsten van de volgen­ de jaren, zijn slechts aftrekbaar in die volgende jaren. Meer in het algemeen moet het principe van de boekhoud­ kundige matching fiscaal doorwerken.

Een factuur aan het einde van het jaar nog snel betalen voor de eindejaarsoptimalisering zal niet meer aanvaard worden. Ook de voor vele jaren voor­ uitbetaalde huur ineens aftrekken, zal uitgesloten worden.

INVESTERINGSRESERVES

Het gunstregime voor investerings­ reserves zal uitdoven.

Compenserende maatregelen vanaf 2020 AFSCHRIJVINGEN

AANSLAG GEHEIME COMMISSIELONEN

Vanaf 2020 wordt de aanslag op geheime commissielonen opnieuw vol­ ledig niet-aftrekbaar.

AUTOKOSTEN

Vanaf 2020 wordt de fiscale aftrek­ baarheid van autokosten voor elektri­ sche wagens meer in lijn gebracht met hun reële uitstoot. Men zal onder meer rekening houden met de energiecapaci­ teit van de batterij en het gewicht van de wagen. Hybride wagens met een beperkte batterijcapaciteit zullen daar­ door fiscaal minder interessant worden.

De link tussen de aftrek voor auto­ kosten in de vennootschapsbelasting en de CO2-uitstoot zal versterkt worden.

De fiscale aftrekbeperking van auto­ kosten zoals deze geldt in de vennoot­ schapsbelasting wordt doorgetrokken naar de personenbelasting.

•

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 23

F-Manager VIP PUBLIREPORTAGE

2014

2017

2016

2013

2015

U bent bedrijfsleider en u wil een extralegaal pensioen aanleggen in een zeer voordelig fiscaal kader*? U wil ook uw inkomen waarborgen in het geval van arbeidsongeschiktheid of uw naasten beschermen bij vroegtijdig overlijden? Ontdek de troeven van F-Manager VIP!

F-Manager VIP wint voor de 5de maal op rij de Levensverzekeringstrofee!

F-Manager VIP van Federale Verzekering is de ideale oplossing voor zelfstandige bedrijfsleiders die een verzekering individuele pensioentoezegging willen afsluiten. Door haar rendement maakt ze het verschil: 2,40 %** in 2016.

Bovenop een jaarlijks gewaarborgde en herzienbare, concurrentiële rentevoet (momenteel 1,25 %**) biedt F-Manager VIP het vooruitzicht van hoge winstdeelnames***. Het is zo dat een onderlinge verzekeraar zoals Federale Verzekering, door zijn juridische vorm, geen externe aandeelhouders moet vergoeden. Bijgevolg kunnen we over het algemeen hogere winstdeelnames toekennen dan de meeste andere verzekeringsmaatschappijen.

Bij Federale Verzekering is het dus de klant die voordeel haalt uit de goede resultaten.

De voordelige kostenstructuur die Federale Verzekering hanteert, vormt een extra aspect dat een positieve invloed heeft op de rendabiliteit van F-Manager VIP. Met zijn aanvullende waarborgen, zoals een vastgesteld kapitaal bij vroegtijdig overlijden of een vervangingsinkomen in het geval van arbeidsongeschiktheid, is F-Manager VIP een overeenkomst op maat voor

het aanvullende pensioen van de bedrijfsleider.

Het departement dat onder andere instaat voor het beheer van de overeenkomsten F-Manager VIP behaalde het ISO-9001 certificaat. Dit garandeert de klanten een kwalitatieve dienstverlening met een grote toegevoegde waarde.

zen dat de oplossingen die Federale Verzekering biedt aan ondernemingen, hun bedrijfsleiders en hun personeel uiterst geschikt zijn.

Ontdek onze oplossingen voor uw aanvullend pensioen op www.altijdeenplanb.be * Het fiscale beheer hangt af van de individuele situatie van de klant en kan later onderhevig zijn aan aanpassingen.

Vita Pensioen U kunt ook een aanvullend pensioen samenstellen als privépersoon, en tegelijk fiscale voordelen genieten met Vita Pensioen (pensioensparen en/of langetermijnsparen). Deze pensioenoplossing werd eveneens bekroond, en dit voor de 2de maal op rij, met de DECAVI-trofee in zijn categorie. De premie die u betaalt voor Vita Pensioen is perfect cumuleerbaar met de premie die uw bedrijf betaalt voor F-Manager VIP.

** Globaal brutorendement = gewaarborgd rendement + winstdeelname. De rendementen uit het verleden vormen geen garantie noch een beperking voor de toekomst. *** De restorno’s en de winstdeelnames evolueren met de tijd in functie van de resultaten en de toekomstperspectieven van de verzekeringsonderneming, haar solvabiliteit, de economische conjunctuur en de toestand van de financiële markten in verhouding tot de verbintenissen van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering, zoals omschreven op www.federale.be. De toekenning van de restorno’s en de winstdeelnames is niet gewaarborgd in de toekomst. De restorno’s en de winstdeelnames variëren per categorie en per type product. De regels inzake hun toekenning zijn opgenomen in de statu-

Een ruime erkenning door vaklui uit de sector In 2017 werd de maatschappij ook voor het 5de jaar op rij bekroond met een Verzekeringstrofee voor haar bescherming in arbeidsongevallen.

Deze onderscheidingen, uitgereikt door een jury bestaande uit vakmensen uit de verzekeringssector, bewij-

ten van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering.De statuten kunnen geraadpleegd worden op www.federale.be.

Redactie: Federale Verzekering

www.federale.be

DOSSIER

oudere arbeiders

DE BOUW KRIJGT GRIJZE HAREN De bouw wordt ouder, net zoals de samenleving in haar geheel.

Dit dossier geeft de harde cijfers en praat met een arbeidsgeneesheer en met enkele aannemers. Deze laatsten hebben een positieve attitude tegenover oudere bouwvakkers.

Vooral hun ervaring en kennis is een plus. Maar hen aan de slag houden is niet altijd evident, en bovendien moeten de leeftijden in evenwicht blijven in de onderneming. Jongeren aanwerven en ouderen houden gaan dus hand in hand. We vermelden kort wat de overheid en Constructiv doen wat dat laatste betreft. Maar we kunnen er niet omheen: er moet iets gebeuren om de instroom van jongeren weer op te krikken.

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 25

DE SECTOR WORDT OUDER

De oudere bouwvakker is er en gaat niet meer weg Treft een vergrijzingsgolf de bouw? Bekeken door een Belgische bril misschien wel, maar in Europees perspectief dan weer niet, of toch niet in opvallende mate. En het is zeker niet zo dat de veroudering van onze sector alleen te wijten is aan de oudere bouwvakkers. Er schort ook wat aan de instroom. Een analyse van de cijfers.

W

e zien al verschillende jaren een toename van het aan­ deel oudere arbeiders in de bouw. De gegevens die men kan halen uit de DmfA (multifunctionele aan­ gifte) zijn een indicatie. Zij laten zien dat de 55-plusser in het eerste kwartaal van 2012 samen 10,8 % van de bouw­ vakkers vormden. In het overeenkom­ stige kwartaal van 2016 was dat al bijna 13,5 % geworden, en in 2017 was het 14,4 %. Anders gezegd: in amper vijf jaar nam hun aandeel met een derde toe.

Kijken we naar 45-plussers, dan zien we ook een stijging, al is ze min­ der groot. In het eerste kwartaal van 2012 vormden deze groep 34,5 % van de bouwvakkers, vijf jaar later 39,1 %.

Bijna vier op de tien bouwvakkers zijn intussen ouder dan 45.

Aan de andere kant van de leeftijdspi­ ramide zien we de tegengestelde evolutie.

Het aandeel 15- tot 29-jarigen bedroeg in het eerste kwartaal van 2012 nog 28,5 %, maar vijf jaar later was het terug­ gelopen tot 23,6 %. Dat is onder meer te

wijten aan de 20 tot 24-jarige bouwvak­ kers, wiens aandeel opvallend is afgeno­ men: in het eerste kwartaal van 2012 nog bijna 12 %, vijf jaar later 8,6 %.

In de leeftijdscategorieën tussen 30 en 45 zijn er ook variaties, maar die zijn kleiner en zelfs veel kleiner.

Kort samengevat: steeds minder jon­ geren, steeds meer ouderen. De leeftijd­ spiramide schuift op naar rechts.

Belgisch fenomeen?

Een kanttekening hierbij. In de Bel­

GRAFIEK 1

Leeftijdspiramide · Tussen 2012 en 2017 schoof de leeftijdspiramide in zijn geheel merkelijk op naar rechts.

16.0% 14.0% 12.0% 10.0% 8.0% 6.0% 4.0% 2.0% 0.0% 15-19

20-24

25-29

2012-Q1

30-34 2013-Q1

Bron: Constructiv

26 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

35-39

40-44 2014-Q1

45-49

50-54

2015-Q1

55-59 2016-Q1

60-64

65+

2017-Q1

GRAPHIQUE 2

Arrivées et départs · Les départs continuent d'être constants.

Mais les arrivées ont fortement diminué entre 2008 et 2016.

6000 5000 4000 3000 2000 1000

instroom

0 jan ‘08

jan ‘09

jan ‘10

jan ‘11

jan ‘12

jan ‘13

jan ‘14

uitstroom jan ‘15

jan ‘16

Source: Constructiv

gische context mag het aandeel oudere bouwvakkers hoog lijken, maar het is dat niet in vergelijking met onze buur­ landen. Dat suggereren de statistieken van Eurostat. Deze zijn niet meteen ver­ gelijkbaar met de net geciteerde cijfers, omdat Eurostat niet dezelfde methodo­ logie hanteert. Maar ze zijn wel veelzeg­ gend. Volgens Eurostat is ongeveer 23 % van onze bouwvakkers tussen de 50 en de 64 jaar oud. Dat is ongeveer evenveel als in Frankrijk, maar merkelijk min­ der dan in Duitsland (33 %), Neder­ land (31 %) en het Verenigd Koninkrijk (28 %). Ook in Zweden en Denemarken ligt het aandeel hoger.

Verbazing hoeft dat niet te wekken.

In ons land zijn in het algemeen, alle sectoren samen, relatief weinig ouderen aan de slag.

In- en uitstroom

Er is niet alleen een onevenwicht aan het ontstaan tussen oudere en jongere bouwvakkers. Er is ook een onevenwicht tussen in- en uitstroom. In het eerste kwartaal van 2008 lagen deze nog onge­ veer op dezelfde hoogte: een kleine 5 100 bouwvakkers kwamen erbij, en ongeveer 5 180 gingen weg. Maar in de daarop­ volgende jaren begon het aantal instro­ mers gestaag te dalen terwijl het aantal uitstromers vrij stabiel bleef. Sommige jaren vormden een uitzondering, maar dat verandert niets aan de globale con­ clusie.

Resultaat: in het eerste kwartaal van 2016 verlieten 5 040 bouwvakkers de

sector, en stroomden er slechts 2 367 in.

In dat kwartaal – en trouwens ook in het eerste kwartaal van 2015 – haalde de instroom niet eens de helft van de uit­ stroom.

Maar de hoge uitstroom in lang niet alleen te wijten aan de oudere werkne­ mers. Tot ruwweg 55 jaar is het zelfs omgekeerd: hoe ouder, hoe kleiner de neiging om de sector te verlaten. Het aandeel van de de 20- tot 30-jarigen dat uitstroomt, ligt naargelang de leeftijds­ categorie twee of meer keer hoger dan bij de 45- tot 55-jarigen.

Dat verandert eens men de 55 voor­ bij is. Dan begint de uitstroom pieken te vertonen. Opvallend is wel dat de uit­ stroom in 2016 later begon dan in 2012.

In dat laatste jaar was er al een piek rond 55. In 2016 is die verdwenen.

Waarom stromen oudere werk­nemers uit? De Hermes-studie van Construc­ tiv licht een tip van de sluier op. Bij 45-plussers is het pensioen met 20,9 % de belangrijkste oorzaak dat zij het bedrijf – en dus ook de sector – verla­ ten. 18,2 % gaat in een ander bouwbe­ drijf werken, en blijft dus in de sector.

Een opmerking hierbij: de meest recente Hermes-studie dateert van 2013. Maar we gaan ervan uit dat de belangrijkste conclusies geldig blijven.

Langdurig zieken

Gaat het hogere aandeel oudere arbeider gepaard met een hoger aandeel langdurig zieken? Voor het exacte ant­ woord op de vraag moet men zich tot het

Riziv wenden. Maar voor Bouw­bedrijf maakte Constructiv een schatting geba­ seerd op de DmfA. Deze bekeek hoeveel arbeiders in een bepaald jaar vier kwarta­ len enkel een code 50 kregen. Code 50 zegt in essentie dat een arbeider al een maand of meer arbeidsongeschikt was.

Dit aantal werd dan afgezet tegen het aantal arbeiders met een actieve DmfA in dat jaar.

In het algemeen – dus alle leeftijden samen – valt op dat het aandeel langdu­ rig zieke bouwvakkers recent begon toe te nemen. Tussen 2005 en 2011 is er geen opvallende stijgende trend. Maar daarna is er een gestage toename, van 3,86 % in 2011 naar 5,27 % in 2016.

Constructiv bekeek ook het aan­ deel langdurig zieken per leeftijdsklasse voor de jaren 2005, 2010 en 2016. Er blijkt inderdaad een verband te bestaan tussen ouderdom en langdurige ziekte.

Slecht een relatief klein aandeel van de langdurig zieke bouwvakkers (zoals net gedefinieerd) is jonger dan 40. Maar dan begint een stijging. In 2016 was 5,24 % van de langdurig zieken tussen 40 en 44 jaar oud. 17,31 % van hen was tussen de 50 en de 54. En meer dan 60 % was tussen de 55 en de 65.

We beklemtonen nog eens dat deze cijfers niet het laatste woord zijn. Ze geven een objectieve indicatie, maar niet meer dan dat. Men moet ze met de nodi­ ge omzichtigheid hanteren.

Ze blijven leergierig

Investeren bouwbedrijven nog in ›››

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 27

DE SECTOR WORDT OUDER

GRAFIEK 3

Opleiding · Nadat ze zestig geworden zijn, volgen bouwvakkers minder opleidingen. Maar het aandeel dat het toch doet, gaat in stijgende lijn.

35.0% 30.0% 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0%

15-19 2009-2010

20-24 2010-2011

25-29

30-34

2011-2012

2012-2013

35-39

40-44

2013-2014

45-49

2014-2015

50-54 2015-2016

55-59

60-65

2016-2017

Bron: Constructiv

››› hun oudere werknemers, bijvoorbeeld door hen opleiding aan te bieden? Tot 54 jaar alvast wel. In het voorbije school­ jaar volgde ongeveer 27 tot 30 % van de bouwvakkers van 20 tot 49 jaar oud een opleiding. Tussen de 50 en de 54 jaar daalde dat slechts licht, tot 26,4 %. Aan­

nemers beschouwen deze mensen dus allesbehalve als afgeschreven.

Hetzelfde kan men zeggen van de leeftijdscategorie van 55 tot 59 jaar.

Hoewel de daling daar meer uitge­ sproken is, volgde nog altijd 22,1 % van deze bouwvakkers een opleiding.

HOE KOMT HET?

werken. Ze hebben al 45 jaar gewerkt vóór hun 65ste.

Dat onze sector gemiddeld ouder wordt, valt niet aan één oorzaak toe te schrijven. Om te beginnen neemt ook in de rest van de samenleving het aandeel ouderen toe. Het zou verbazing wekken mocht de bouw helemaal aan die trend ontsnappen.

Brugpensioen en SWT

Daarnaast wordt de instroom van jongeren kleiner. Het moment waarop jonge bouwvakkers hun intrede doen in de sector, schuift op.

Maar een belangrijke oorzaak is wellicht dat het moeilijker is geworden vroegtijdig te stoppen met werken.

Het is ons onduidelijk of het debat over de pensioenleeftijd an sich veel invloed heeft. De bouwvakkers die nu ouder zijn dan 50 of 55, waren in veel gevallen nog geen twintig toen ze bij een aannemer begonnen te

De wijzigingen aan het SWT (het vroegere brugpensioen) lijken belangrijker. De regering besloot om vanaf 1 januari 2015 de leeftijdsgrenzen voor de verschillende SWT-stelsels op te trekken. Ook enkele andere criteria werden aangesnoerd. Een bouwvakker moet nu 60 zijn om in de algemene regeling van het SWT te kunnen stappen.

Volgend jaar gaat dat naar 62 jaar.

Ter vergelijking: een bouwvakker met een loopbaan van 40 jaar kon in 2015 al met brugpensioen gaan als hij 56 was. De statistieken suggereren sterk dat deze maatregelen hun effect niet misten: de uitstroom van oudere bouwvakkers lijkt nu later te beginnen dan enkele jaren geleden.

28 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

60 jaar is evenwel een kantelpunt. In de leeftijdscategorie van 60 tot 65 zakt de participatie in opleidingen naar 11,8 %.

Een investering in opleiding is een investering in de toekomst, maar die duurt niet meer zolang voor een bouw­ vakker van 60 jaar of meer. Deze over­ weging kan zowel bij de onderneming als bij de bouwvakker de interesse doen dalen. Tweede opmerking: de voorbije acht jaar steeg de opleidingsparticipatie in alle leeftijdscategorieën, de ouderen inbegrepen. De hoogste stijging valt zelfs op te tekenen tussen 60 en 65 jaar.

Daar lag ze in 2016-2017 tweeëneen­ halve keer hoger dan in 2009-2010.

Dat is bemoedigend.

Mentors

Oudere bouwvakkers geven hun kennis relatief vaak door. Ongeveer twee op de drie van de mentoren die Constructiv erkent, zijn 40-plussers.

Vanaf ze 55 zijn, begint hun aandeel evenwel te dalen. Slechts 2 % van de erkende mentoren is ouder dan zestig.

•

Dit artikel kon alleen geschreven worden dankzij Constructiv, dat ons bereidwillig het cijfermateriaal leverde. Zie www.constructiv.be.

MACORS Het team van de firma Macors – jong en oud vullen elkaar aan.

“Oudere werknemers om de jongeren te begeleiden” Sinds 2007 staat Gérard Sevrin aan het hoofd van ons lid Macors (Hamois). Hij vindt dat het personeel een goede mix moet zijn van jongeren en ouderen.

G

érard Sevrin: “We nemen de twee uiteinden van de leeftijdspiramide aan. Zij die het nog moeten leren, krijgen begeleiding van de oudere mensen in de onderneming. Ik heb al mensen van 55 aangeworven. Dat vormt voor mij geen probleem. Ze hebben de ervaring en een vaardige hand.”

“Bovendien kunnen ze mensen kennis bijbrengen en hun knowhow overdragen. Ik aarzel niet om een vijftienjarige in het bedrijf te nemen en hem op te leiden zodat ik hem kan houden. Mijn oudere werknemers zijn dus van kapitaal belang in mijn onderneming. Maar opgelet, ze geven niet allemaal begeleiding aan een jongere. Zo eenvoudig is dat niet, en sommigen vinden het niet noodzakelijk prettig om het te doen.”

Anderen hebben het daarentegen perfect onder de knie.

Zo is er een werfleider die Macors binnenkort gaat verlaten.

Maar hij zal twee keer per week blijven komen om de jon­ geren te coachen. Met enige verdiende fierheid zegt Gérard Sévrin dat sommigen het echt moeilijk hebben om hun werkgever achter te laten …

Natuurlijk respect

In het bedrijf werken 67 mensen. 28 van hen zijn ouder dan 45 jaar, 6 zijn ouder dan 55 en dan is er nog de maga­ zijnier. Hij voelt zich goed, weigert ermee op te houden en is … 75. Hij zit nauwelijks een moment stil. Gérard Sévrin hoeft geen aangepast werk te zoeken voor zijn oudere werk­ nemers.

Gérard Sevrin: “Nee, dat regelt zichzelf. Er ontstaat een natuurlijke taakverdeling. De jongeren doen de taken

waarvoor meer dynamiek nodig is. Het gaat om een soort natuurlijk respect. In het algemeen willen mensen doorgaan, tot het einde, en ik heb nog nooit gezegd: ‘Jij beweegt niet meer.’ Als iemand voelt dat hij op is, dat hij een stap terug moet zetten of zijn gezondheid verzorgen, dan zal de vraag wel van hemzelf komen. En niet van mij! Trouwens, de nieu­ we technologieën zijn een hulpmiddel voor heel wat werk­ nemers die een bepaalde leeftijd bereikt hebben.”

Een goede mix, vrijheid, het werpt vruchten af. Een derde van de werknemers van Macors is al veertien jaar of meer in de onderneming. Het verloop is bovendien klein. Vorig jaar gingen slechts twee mensen weg.

Jeugd

Onze gesprekpartner zet ook stevig in op de kracht van de jeugd. Sommige collega-aannemers klagen dat het moeilijk is om jongeren voor onze sector te vinden, maar daarmee gaat hij niet akkoord. Ze zijn er wel degelijk.

Gérard Sevrin: “Je moet alleen de tijd nemen voor oplei­ ding op de werkvloer. Wedden op de toekomst, informatie inwinnen, contact opnemen met opleidingscentra. Wij doen dat bijvoorbeeld veel met het Waalse opleidingsin­stituut IFAPME in Dinant. Het komt zelfs voor dat we jongeren moeten weigeren. Ze zullen hier moeilijk momenten kennen, dat is een zekerheid. Maar als de passie en de goesting er zijn, dan lukt het. Als ze hun job goed doen, dan vinden we een plaats voor hen. Ik zeg soms: ‘Hard werken, en we gaan je aannemen.’ Het is een optimistische boodschap, met de ver­ dienste dat ze voor al onze personeelsleden duidelijk is.”

INFO: www.macors.be

•

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 29

ARBEIDSGENEESHEER AAN HET WOORD

“Niet verwachten dat de werkgever en de maatschappij het wel oplossen” Marie-Noëlle Schmickler is directeur Medisch Toezicht bij Mensura. Ze heeft een goed beeld van de situatie van de oudere bouwvakker. Het is een complex probleem, dat van iedereen een genuanceerde benadering vraagt – ook van de werknemer zelf.

M

arie-Noëlle Schmickler: “Typisch voor oudere bouw­ vakkers is dat ze vooral locomotorische klachten hebben, dus klachten die te maken hebben met het

HET TEWERKSTELLINGSPLAN VAN CAO 104

Aansluitend op de Europa-2020strategie wil ons land dat tegen 2020 nog minstens de helft van de werknemers van 55 tot 65 aan de slag is. Daarom sloten de sociale partners in 2012 cao 104 af.

Deze vraagt dat elke onderneming met meer dan 20 werknemers een werkgelegenheidsplan opstelt. Daarin staat hoe ze het aantal werknemers van 45 jaar en ouder gaat proberen te behouden of te verhogen.

De cao biedt enkele keuzes aan. Daarbij onder meer loopbaanbegeleiding in de onderneming en opleiding, maar ook een aanpassing van de arbeidstijd en de arbeidsomstandigheden, andere functies in de onderneming en het wegwerken van fysieke en psychosociale belasting.

bewegingsapparaat van het lichaam.

Maar ook psychosociale klachten komen voor.”

“De voortdurend stijgende werkdruk en stress op de bouwplaats vallen steeds zwaarder, net als de lange verplaatsingen en het drukke verkeer. Daartegenover staat dan weer een voordeel: een oudere werknemer heeft ervaring en kennis.

Meer afwisseling in hun job is vaak een oplossing, zowel wat de betreft de fysie­ ke als de psychosociale aspecten.”

“We kennen vanzelfsprekend de sta­ tistieken, maar als arbeidsgeneesheer hebben we geen taak specifiek gericht op oudere bouwvakkers. We benaderen iedere werknemer als individu. Maar tegelijk kijken we ook naar de collectieve aspecten, dus het bedrijf in zijn geheel.

Dat is belangrijk, zeker gezien de afspra­ ken in cao 104.” (zie kader)

Oplossingen

Marie-Noëlle Schmickler: “Het is vaak mogelijk om materiaal en hulp­ middelen in te zetten die de belasting verminderen. Daarnaast kan men de taakverdeling aanpassen, zodat een arbeider geen acht uur per dag in dezelf­ de houding moet werken. Ten slotte kan men ook nadenken over een carrière­ wending, een andere taak in de onderne­ ming of zelfs een andere baan.”

Volgens Marie-Noëlle Schmickler zijn steeds meer werkgevers bereid inspanningen te leveren. Ze schrijven

30 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

een werknemer niet meer meteen af.

Maar een oplossing vraagt creativiteit en uitproberen. Het is niet altijd eenvou­ dig, zeker niet in een sector als de bouw.

Voor een groot bouwbedrijf met ver­ schillende activiteiten is meer mogelijk dan voor een kleine aannemer.

Marie-Noëlle Schmickler: Men beseft ook meer en meer dat een goed beleid ook moet focussen op de jonge­ ren. Zij zijn de ouderen van de toekomst.

Maar op dit gebied is meer sensibilise­ ring nodig, zowel bij werkgevers als bij werknemers.”

Lukt re-integratie?

Er bestaat sinds kort een re-integra­ tietraject voor langdurig zieken (zie ook Bouwbedrijf van september). Maar in de grote meerderheid van de gevallen die tot nu toe behandeld werden, werd de werknemer definitief ongeschikt ver­ klaard.

Marie-Noëlle Schmickler: “Toch mag men niet meteen besluiten dat reintegratie weinig zin heeft. Pogingen tot re-integratie buiten deze procedure werden niet beoordeeld. We weten ook nog niet waarom de procedure zo vaak leidt tot definitieve ongeschiktheid.

Misschien ging het in deze fase om men­ sen voor wie re-integratie in feite niet het doel was. Misschien werden vooral gevallen behandeld waarin de werkne­ mer al langer een manier zocht om een nieuwe wending te geven aan zijn car­

DOELGROEPVERMINDERING

In Vlaanderen en Brussel moet een werkgever minder sociale lasten betalen voor de 55-plussers in de onderneming.

rière en dus ‘vrij’ komt om opleidingen te volgen en terug aan de slag te gaan, eventueel in een andere sector.”

“Bovendien is met deze procedure het probleem niet opgelost. Stel dat een werknemer definitief ongeschikt ver­ klaard wordt voor zijn baan. Hoe zit het dan met zijn re-integratie op de ruimere arbeidsmarkt? Ik meen dat men zijn ervaring liefst zoveel mogelijk binnen de bouwsector houdt. Maar een systeem daarvoor, daar zijn we nog lang niet.”

“Belangrijk is dat men werkgevers voor de vraag plaatst. Hoe kunnen ze een beleid op dat vlak opstellen voor hun organisatie? Ze zouden niet mogen wachten tot het probleem van een even­ tuele definitieve ongeschiktheid zich stelt. Ze zouden op voorhand al moeten nadenken hoe ze dit kunnen vermijden.”

De werknemer

Marie-Noëlle Schmickler: “De werknemer moet ook zijn eigen ver­

antwoordelijkheid opnemen. Hij mag niet verwachten dat de werkgever en de maatschappij de problemen wel zullen oplossen. Werknemers zouden daar­ naast meer moeten beseffen dat een goede gezondheid van algemeen belang is. Het is niet alleen een aspect van hun privéleven of van hun relatie met de baas.”

“Ouderen zitten soms vast in een patroon, zijn fatalistisch, denken dat ze zelf weinig of niets kunnen doen. De jongere generatie heeft een kritischer kijk op de eigen inbreng. Ze denken meer aan gezond eten, gezond leven, beweging en dergelijke. Maar denken ze genoeg aan later? Jongeren zouden zich moeten afvragen of ze hun hui­ dige baan wel willen uitvoeren tot aan de pensioengerechtigde leeftijd. Maar de arbeidsmarkt moet zich voor die attitude ook meer openstellen. Mensen moeten leren wat hun talenten zijn en wat ze nog kunnen.”

•

Vlaanderen heeft zelfs twee doelgroepverminderingen, één bij de aanwerving van een oudere werkzoekende en één voor de oudere werknemers in de onderneming (de “zittende” werknemers). Alleen werknemers met een zgn. refertekwartaalloon van € 13 400 komen in aanmerking.

Dit refertekwartaalloon is ruwweg het brutoloon dat de werkgever uitbetaalt aan een werknemer die een volledig kwartaal fulltime werkt.

Voor werknemers van 55 tot 59 jaar die al in het bedrijf zijn, bedraagt de vermindering € 600 per kwartaal.

Vanaf 60 jaar wordt dat € 1 150.

De vermindering voor werkzoekenden is er alleen voor niet-werkende werkzoekenden. Ze bedraagt € 1 150 per kwartaal bij de aanwerving van een werkzoekende van 55 tot 59 jaar. Is de werkzoekende 60 jaar of ouder dan bedraagt ze € 1 500. Deze vermindering wordt maximum acht kwartalen toegekend.

Daarna kan de werkgever de doelgroepvermindering voor oudere werknemers in de onderneming vragen.

De Vlaamse vermindering is dus groter voor werkzoekenden. Om daarvan te profiteren zou men een oudere werknemer kunnen ontslaan en kort daarna weer aanwerven.

Daarom mag de werkzoekende niet in de onderneming gewerkt hebben in de vier kwartalen vóór zijn aanwerving.

Brussel Ook in het Brussels gewest bestaat een doelgroepvermindering voor oudere werknemers.

Het refertekwartaalloon mag niet hoger liggen dan € 10 500. De vermindering van de sociale lasten bedraagt € 400 voor een werknemer van 55 tot 57 jaar, € 1 000 van 58 tot 61 jaar en € 1 500 van 62 tot 65 jaar.

www.werk.be en www.socialsecurity.be.

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 31

ELTHERM

“Ervaring is een fundament waarop ons bedrijf staat” Bij Eltherm nv, de isolatiespecialist uit Kampenhout, blijven verschillende oudere arbeiders aan de slag. Vader John en zoon Roel Coose leggen uit waarom.

J

ohn & Roel Coose: “Wij zijn een fami­ liebedrijf dat bijna veertig jaar bestaat.

Marc, onze arbeider met de langste staat van dienst is hier meer dan zesentwintig jaar.

Hij is nu zestig. Hij heeft altijd gewerkt op platte daken op heel grote bouwplaatsen. Nu bestrijdt hij opstijgend vocht bij particulieren.

Dat is fysiek veel minder zwaar. Het is een van de manieren waarop wij onze oudere arbeiders omscholen.”

John & Roel Coose: “In het algemeen proberen we mensen lang bij ons te houden.

Ervaring is een van de fundamenten waarop Eltherm staat, en onze oudere arbeiders hebben die ervaring. Intussen hebben we drie mensen rond de zestig. Ze hebben alle drie een oplei­ ding tot mentor gekregen. Ze geven hun ken­ nis door aan de jongeren in de onderneming en leiden hen op.”

In sommige ondernemingen kun je arbeiders een fysiek minder belastende taak geven, maar die mogelijkheid bestaat helaas niet voor alle aannemers.

Ook instroom is belangrijk

De drie zijn overgeschakeld op een vierda­ genweek en zijn erg tevreden met de regeling.

Ze zijn goed in hun job en willen blijven wer­ ken. Maar ze moeten afrekenen met rug- en gewrichtsklachten en kunnen dat niet meer aan het ritme van een jongere.

John & Roel Coose: “Er werken natuurlijk niet alleen oudere arbeiders bij ons. We werven ook aan om de instroom te garanderen. Het is op dat moment al dat we hen beginnen te moti­

Je kunt maatregelen treffen om de vermijden dat iemand vroegtijdig versleten is, technische en organisatorische.

32 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

VE-RA-BO

“Meer steun van de overheid zou zeer welkom zijn” Aannemers zetten hun oudere arbeiders niet zomaar aan de kant.

Daarvoor zijn deze bouwvakkers te waardevol. Dat blijkt uit de reacties die we bij elkaar sprokkelden. Maar hen optimaal inzetten is ook niet eenvoudig. Onze conclusie? Een algemene oplossing bestaat op dit moment niet. De bouwbedrijven roeien met de riemen die ze hebben …

O

Roel en John Coose van Eltherm

veren om in de onderneming te blijven.”

John & Roel Coose: “Met interne en externe opleidingen geven we ze de kans om door te groeien. We sturen ze ook naar de opleidingen die de lokale confe­ deraties van Vlaams-Brabant of Limburg ieder jaar in januari orga­ niseren. Die gaan over dingen als veiligheid en werken op hoogte, maar ook over hoe ze hun lichaam kunnen sparen door verstandig met lasten om te gaan.”

De bouw is geen kantoorbaan, het blijft een fysiek veeleisende sector. Maar je kunt als aannemer tegenwoordig maatregelen treffen die helpen vermijden dat een vijfti­ ger vroegtijdig versleten is.

John & Roel Coose: “Onder meer door de organisatie van het werk. We geven onze mensen een flinke middagpauze. Maar ook door machines een deel van het werk te laten overnemen. Tegen­ woordig heb je megamixers voor isolerende mortels, isolatiechappe wordt naar boven gepompt enzo­ voort. Toen Marc begon, bestond dat allemaal niet of nauwelijks. De bouw is tegenwoordig veel minder werk voor krachtpatsers dan twin­ tig jaar geleden.”

•

INFO: www.eltherm.be

nze laatste gesprekspartner is Jos Mauriën, zaakvoerder van VE-RA-BO in Aarschot. Het bedrijf is bekend voor zijn aluminium veranda’s, deuren en ramen maar heeft ook een goed ontwikkelde tak renovatie en vernieuwbouw.

Jos Mauriën: “Op de drieëndertig arbeiders in de onderneming heb ik zeven mensen die ouder dan vijfenvijf­ tig zijn. Twee zijn nog honderd procent actief op bouwplaatsen. Eén is langdurig ziek en twee anderen zijn ook al enige tijd ziek maar werken met de toestem­ ming van de arbeidsgeneesheer parttime.

Eén werkt vier vijfde in een landings­ baan, en ten slotte is er nog een zestiger die na het bouwverlof op pensioen gaat.”

Landingsbaan

Volgens Jos Mauriën kunnen lan­ dingsbanen kunnen nuttig zijn. Eén van zijn mensen begon enige tijd gele­ den een vervroegde uitdiensttreding aan te kaarten. Nu is hij vrij op woens­ dag en heeft hij geen zin meer om weg te gaan.

Jos Mauriën: “Eén man die vier vijf­ de doet, kun je min of meer opvangen.

Maar zeker als ze minder werken is het heel moeilijk om parttimers in te zetten op een bouwplaats. De planning wordt een nachtmerrie. Ik laat een oudere arbeider de afwerking doen, wat minder belastend is. Mijn parttimers laat ik in het atelier werken, waar we aluminium buitenschrijnwerk maken. Maar in een kleiner bouwbedrijf, neem een ruwbou­ wer, is het vaak zo goed als onmogelijk om aangepast werk te vinden.”

Erkenning en respect

De oudere arbeiders in VE-RA-BO hebben ervaring, die ze doorgeven aan jongeren. Ze hebben het bedrijf mee groot gemaakt, en hen houden is voor Jos Mauriën een vorm van erkenning en respect. Maar …

Jos Mauriën: “De gemiddelde oude­ re bouwvakker heeft een lager rende­ ment, en een bouwbedrijf is geen vzw.

Mijn oudste arbeiders zijn ook mijn duurste arbeiders. Het laatste wat ik wil, is hun loon afnemen. Maar meer steun van de overheid zou zéér welkom zijn.”

Jos Mauriën wijst op een ander aspect. In de komende jaren zullen die zeven mensen weggaan bij VE-RA-BO. Jos Mauriën: “Ik heb nu een jonge uitzendkracht in dienst. Als alles mee­ valt, zal hij mijn zestiger opvolgen.

Maar de bouw schrikt jongeren soms af. We hebben hier alles: lockers, mooie douches … We gebruiken al hijstoestel­ len en dergelijke om de fysieke arbeid te verlichten. Maar een renovatie is vaak ingewikkeld en moeilijk. Fysieke arbeid blijft nodig. En aangezien de Vlaamse overheid renovaties stimuleert, met haar BENOveren, zullen we steeds vaker dergelijke werken moeten uitvoeren.

Een aannemer zit tussen hamer en aam­ beeld, en voor dat probleem zie ik eer­ lijk gezegd nu geen oplossing. Gaat het echt zover komen dat we verplicht zijn om buitenlandse werknemers in dienst te nemen, of te werken met kleine zelf­ standige onderaannemers in plaats van met eigen personeel?”

•

INFO: www.verabo.be

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 33

WAT KUNT U DOEN?

Constructiv heeft nuttige tips voor u Constructiv (het vroegere NAVB) heeft een interessant dossier opgesteld voor aannemers die oudere werknemers in het bedrijf willen houden. Het dateert van 2009, maar is nog steeds de moeite waard.

H

et dossier heet Welzijn van oudere werknemers in de bouw en kan gedownload worden op www.constructiv.be. De statistieken die erin staan, zijn niet meer up-todate en mocht u daarover meer willen weten, dan verwijzen we naar blz. 26 in dit nummer van Bouwbedrijf.

Maar op talrijke punten blijven de adviezen en analyses relevant. In 2009 verlieten bouwvakker van 45 jaar of ouder het bedrijf relatief gezien vaker vanwege ziekte, een faillissement of een bedrijfssluiting. De vrijwil­ lige uitstroom uit de onderneming lag daarentegen lager dan in de andere leeftijdscategorieën.

In tegenstelling tot wat men mis­ schien denkt, was het fysiek belastende werk niét de voornaamste reden van deze vrijwillige uitstroom van 45-plus­ sers. Die reden stond pas op de zesde plaats. De top 3 bestond uit: gebrek aan waardering voor het werk; een zeer aantrekkelijke werkaanbieding elders; en te veel tijdverlies in de verplaatsin­ gen naar de werf.

Rugklachten

In het dossier van Constructiv staat een tabel die de mogelijke oorzaken opsomt van veelvoorkomende gezond­ heidsklachten. In 2009 had ongeveer de helft van de bouwarbeiders af te rekenen met rugklachten. In ons land komen overbelastingletsels bovendien

vaker voor in onze sector. Het dossier keek ook naar de erkende beroepsziek­ ten met blijvende arbeidsongeschikt­ heid, en formuleert het vermoeden dat been- en gewrichtsziekten, voorname­ lijk rugletsels, het vaakst voorkomen bij de 45-plussers in de bouwsector.

D R I E M A A N D E L I J K S E

U I T G A V E

-

J A N U A R I - F E B R U A R I - M A A R T

2 0 0 9

NAVB Bundel Nr 121

Welzijn van oudere werknemers in de bouw

Beter werken

Constructiv gaat verder dan alleen lijsten maken van de problemen. Het komt tot de conclusie dat zich verbe­ teringen opdringen op het vlak van ergonomie, veiligheid en vaardighe­ den. Mogelijkheden zijn onder meer deeltijds werk, andere werkomstandig­ heden en wijzigingen aan de werkpost.

Het Constructiv-dossier stelt ver­ schillende manieren voor om de zaak aan te pakken: steigers van lichtere onderdelen gaan gebruiken, zodat de opbouw en de afbraak eenvoudiger zijn; een oudere metselaar een met­ selsteiger geven, dus een vaste steun op hoogte zodat hij zich minder moet bukken; en een oudere dakdekker niet laten werken met een vaste daksteiger maar met een daksteiger met een ver­ plaatsbaar platform. Ze kunnen dan zitten werken, wat de fysieke belasting sterk vermindert, en bovendien is het veiliger.

Maar elk bouwbedrijf en elke opdracht is anders. Er bestaat een methodiek, Déparis genaamd, om de situatie van een bouwvakker te analy­

34 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

ER IS (VEEL) MEER …

We hebben hier slechts een bondig en onvolledig overzicht gegeven van het Constructivdossier. Wilt er meer over weten? U kunt het volledige dossier vinden op www.constructiv.be.

seren. Deze sluit aan op SOBANE, een analysemethode die de FOD WASO aanbiedt op zijn website. Déparis ver­ trekt van achttien rubrieken die elk een aspect van de werkomstandigheden behandelen. Zo kunt u de risico’s ver­ bonden met een werkpost opsporen.

•

Bouwen zit in ons DNA Dat merkt u ook aan onze service

Om als bouwondernemer opdrachten binnen te halen, moet u weten welke risico’s u kunt nemen. Federale Verzekering werd meer dan 100 jaar geleden opgericht door aannemers en kent dus die risico’s en weet hoe ze te verzekeren. Meer veiligheid, minder ongevallen, minder schade en bijgevolg meer winst. Winst die we met u delen*.

Meer info op www.federale.be

2014

2017

2016

2015

2013

Reeds voor de 5de maal op rij winnaar van de DECAVI Trofee voor de beste Arbeidsongevallenverzekering… en dat is geen toeval. Kom er snel meer over te weten.

Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel www.federale.be Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen – RPR Brussel BTW BE 0407.963.786 Financieel rekeningnummer BIC : BBRUBEBB IBAN : BE19 3100 7685 5412

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

*De restorno's en de winstdeelnames evolueren met de tijd in functie van de resultaten en de toekomstperspectieven van de verzekeringsonderneming, haar solvabiliteit, de economische conjunctuur en de toestand van de financiële markten in verhouding tot de verbintenissen van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering, zoals omschreven op www.federale.be. De toekenning van de restorno's en de winstdeelnames zijn niet gewaardborgd in de toekomst. De restorno's en de winstdeelnames variëren per categorie en per type product. De regels inzake hun toekenning zijn opgenomen in de statuten van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering. De statuten kunnen worden geraadpleegd op www.federale.be

GROENGEVELS EN -DAKEN

“Tijd voor meer eenduidigheid,” zegt nieuwe federatie We hebben in de schoot van de Confederatie sinds kort een nieuwe vereniging, de Belgische Federatie Gevel- en Dakgroen. Voorzitter Simon Perneel legt uit waarom ze nodig was.

S

imon Perneel: “Deze federa­ tie is ontstaan vanuit de markt.

Groendaken en groengevels zijn stevig in opmars. Een bedrijf dat tien jaar geleden vier of vijf keer per maand vragen kreeg over een groendak of -gevel, krijgt er nu elke dag. Maar er bestaat helaas nog veel verwarring.”

Simon Perneel is zaakvoerder van Green Building Projects (Brugge) en kent de sector door en door. Dat kun je niet altijd zeggen van opdrachtgevers en architecten.

Simon Perneel: “Er zijn vandaag heel wat systemen en combinaties op

de markt aanwezig. De technische omschrijvingen hebben vaak een eigen terminologie en zijn bijgevolg vaak niet transparant. Het valt volledig te begrij­ pen dat wij in onze sector tegenstrijdige en verkeerde lastenboeken ontvangen.

Verschillende spelers in onze sector voelden dus al langer de nood aan meer eenduidigheid.”

Krachten bundelen

Op internationale congressen kwa­ men verschillende Belgische bedrijven in contact met federaties in andere lan­ den. Daar zagen ze welke resultaten je

kunt boeken als je de krachten bundelt.

Simon Perneel: “Ik denk dan bijvoor­ beeld aan het WTCB. Dat publiceerde in 2006 een technische voorlichting over groendaken. Deze was sterk geba­ seerd op Duitse richtlijnen. Duitsland is inderdaad een leidinggevend land op dit gebied, maar onze bedrijven voelen nu de nood aan actualisering.”

In 2006 had het WTCB nog geen aanspreekpunt in de sector van de groengevels en -daken. Het moest roeien met de riemen die het had. Nu is er de nieuwe federatie. Zij is onderge­ bracht in onze Cluster Complementaire

Het nieuwe recreatiecentrum in het Zwin bij Knokke.

36 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

Een groengevel doet de natuur leven op onverwachte plaatsen.

Een groendak met de typische rode kleur waarvan niet iedereen houdt.

Simon Perneel met zijn zoon Phil in het Zwin.

Bedrijven, en kan mee profiteren van de uitstekende relatie tussen het WTCB en de Confederatie.

Simon Perneel: “We streven naar een hechtere samenwerking, meer overleg, de kans om onze ervaring in te brengen. Dat moet mogelijk zijn. Het WTCB heeft nu een heel interessant project over groengevels, waarbij ver­ schillende installateurs en specialisten betrokken zijn.”

Esthetiek of onderhoud?

Een belangrijk werkpunt voor de nieuwe federatie is de spanning tussen twee systemen voor groendaken. Een drielaags dak met waterbuffer is beter voor de plantengroei, maar het heeft meer onderhoud nodig. Een tweelaags dak zonder buffer is onderhoudsarm, maar de planten hebben vaak die typi­ sche grauw-rode kleur. Mensen vinden dat achteraf bekeken soms niet mooi.

Simon Perneel: “We willen deze benaderingen dus testen en grondig ver­ gelijken, zodat we beter weten wanneer we wat het beste toepassen. Daarover zal nog flink gedebatteerd worden in de ver­ eniging! Maar iedereen heeft daar baat bij. Je staat veel sterker als je een stand­ punt uitdraagt waar iedereen zich uitein­ delijk achter kan scharen.”

De vereniging telt nu een twaalftal leden. Zes andere bedrijven hebben hun belangstelling al laten blijken. Een uit­ stekend resultaat voor een nog piepjonge federatie, zeker omdat de meeste grote spelers al meedoen of willen meedoen.

De agenda van de Belgische Federatie Gevel- en Dakgroen staat al aardig vol.

Overheid

De overheid is zich bewust van het potentieel van groendaken en -gevels.

Ze legt steeds vaker ecologische ver­ plichtingen op. Een groendak maakt de omgeving niet alleen aangenamer. Het is ook een supercombinatie met zonne­ panelen. Op een groendak hebben deze

15 tot 20 % meer rendement op warme dagen, dat bewijzen testen. Bovendien zijn groendaken een middel om de rio­ lering te ontzien bij zware regenval.

Simon Perneel: “De nieuwe vereni­ ging zal de overheden beter informe­ ren, een beter beleid promoten en een aanspreekpunt zijn. Vroeger gaven veel steden en gemeenten premies aan par­ ticulieren en bedrijven die groendaken plaatsen. Sinds de crisis van 2008 lijkt dat enthousiasme wat teruggelopen. Ze moeten gevel- en dakgroen weer meer gaan promoten met concrete initia­ tieven. Steden als Gent, Antwerpen en Brussel zijn niet slecht bezig op dat gebied, maar in sommige andere kan het beter.”

De agenda van de Belgische Federatie Gevel- en Dakgroen staat al aardig vol.

Er moeten dus prioriteiten gesteld wor­ den. Praktijkopleiding voor installateurs van groengevels en -daken hoort daar op de korte termijn nog niet bij. De leden beseffen het belang van opleiding, en sommigen zijn daarbij al betrokken.

Maar voorlopig gebeurt dat niet gestruc­ tureerd vanuit de nieuwe federatie.

Er zullen wel infodagen volgen voor architecten en hoofdaannemers. Ze kunnen daar rekenen op een scholing van hoge kwaliteit, zodat ze een beter inzicht krijgen in alle verschillende sys­ temen en oplossingen.

•

INFO : Via www.confederatiebouw.be vindt u het adres van de Belgische Federatie Gevel- en Dakgroen.

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 37

VERNIEUWDE CURSUS START OP 23-01-2018

Bouwmanager met focus op innovatief en digitaal management In 2018 wordt de cursus Bouwmanager voor de achttiende keer georganiseerd. Het is een vernieuwde cursus, want de bouw evolueert en de Bouwmanager evolueert mee. De focus ligt nu meer van vroeger op innovatief en digitaal management van bouwprocessen.

H

et bouwproces moet steeds sneller, efficiënter en goedko­ per verlopen. Het eindpro­ duct wordt bovendien complexer door nieuwe regelgeving en strengere eisen.

Daardoor is er steeds meer visie en ken­ nis nodig om projecten en bedrijven in de bouw professioneel te managen.

De Bouwmanager speelt al jaren in op deze behoefte. Tijdens de vorige zeventien edities hebben meer dan 475 cursisten uit 180 bedrijven aan de cur­ sus deelgenomen. Maar de organisatoren wilden niet op hun lauweren rusten. Het was tijd voor een vernieuwingsoperatie.

Drie assen

De cursus Bouwmanager is inhoude­ lijk georganiseerd rond drie assen: het bouwproject, het bedrijf in de bouw en de persoonlijke vaardigheden van de bouwmanager. De onderwerpen die aan bod komen zijn voorname­ 38 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

lijk niet-technisch, zoals strategisch en bouwplaats-management, commercieel beleid, milieu en duurzaam bouwen, kwaliteits-, veiligheids-, personeels- en exportbeleid en de juridische en finan­ ciële aspecten van het bouwbedrijf. Het zijn thema’s die minder aan bod komen in de basisopleiding van bijvoorbeeld masters in de bouwkunde. Van de deelnemers wordt verwacht dat zij een scriptie schrijven en presenteren.

voor te bereiden. We gaan dus eerst digitaal bouwen en pas daarna reëel, zoals tegenwoordig ook chirurgische operaties digitaal worden voorbereid.

BIM (Building Information Modeling) zal daarbij helpen als het wordt gebruikt als een full 4D-model. Uit een BIM moet dan niet alleen een gebouw of een infrastructuur voortkomen, maar ook het bouwproces.”

Screening cursus

De cursus Bouwmanager voor 20182019 zal daarom inzetten op innovatief en digitaal bouwprocesmanagement. In het eerste kwartaal worden alle onder­ werpen gebundeld die met de bedrijfs­ voering te maken hebben. In het tweede kwartaal zal kennis delen hand in hand gaan met kennis maken.

De cursisten gaan dan samen met de docenten op zoek naar innovatieve concepten op het vlak van bouwpro­ cesvoorbereiding. Centraal staat de logistiek en meer in het bijzonder de voorbereiding van het productiepro­ ces. Binnenkijken bij de seriematige maakindustrieën wordt aangemoedigd en bedrijfsbezoeken worden gereacti­ veerd. De aandacht gaat naar simulaties van het bouwproces en de integratie van informatiestromen in BIM-model­

De stuurgroep werd recent uitgebreid met Simonne Vermeylen (KULeuven), Marquita Fruythof (algemene onder­ neming D’heer), Tom Willemen (groep Willemen) en Bart Verhulst (BESIX Infra). Samen met programmaverant­ woordelijke Herman Vande Putte heeft hij de cursus gescreend en aan de actuele noden van de sector aangepast.

Herman Vande Putte: “In de bouw­ sector bestaat veel knowhow over wat we maken maar er is veel minder kennis over hoe we het maken. Ook ingenieurs worden vooral opgeleid als bedenkers van een eindproduct. Bouwingenieurs moeten meer procesingenieurs worden.”

“Tegelijk bestaat binnen de sector een sterke tendens om meer offsite te produceren en de bouwwerken beter

Vernieuwde aanpak

len. Ook de link met ERP (Enterprise Resource Planning) zal aan bod komen.

Het derde kwartaal gaat in op de maatschappelijke en sociale context van het bouwen. In het vierde kwartaal komt projectmanagement en werforganisatie aan bod. De scriptie wordt sterker geïn­ tegreerd in de vakken en stap voor stap voorbereid. Het onderwerp van de scrip­ tie zal aansluiten bij het concept van innovatief en digitaal bouwprocesma­ nagement en geïntegreerd worden met wat in het bedrijf van de cursist leeft.

•

INFO : Nog vragen? Stel ze aan Christine Mortelmans van ie-net. Tel. 03 260 08 63 of christine.mortelmans@ie-net.be.

INFORMATIEAVOND Op 18 december vindt vanaf 16.30 u. een informatieavond over de cursus plaats in het Ingenieurshuis in Antwerpen. U krijgt dan meer uitleg bij het programma. U kunt er praten met enkele docenten en cursisten die de opleiding al gevolgd hebben.

Al de informatie over de achttiende promotie Bouwmanager vindt u ook op www.ie-net.be.

Steenweg op Gierle 100 2300 Turnhout Duboisstraat 50 2060 Antwerpen

Met onze ruime ervaring bieden wij gedegen juridisch advies en bijstand.

Wij zijn gespecialiseerd in de volgende rechtsdomeinen:    

T: +32 (0)497 30 60 73 E: kantoor@vanostaeyen.eu www.vanostaeyen.eu

bouw en aanneming vastgoedrecht handels- en ondernemingsrecht contractenrecht

Bezoek onze website of neem contact op voor meer informatie.

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 39

TIPS VAN BOUWRADAR

De tienjarige aansprakelijkheid verstandig verzekeren Vanaf 1 juli 2018 moet de tienjarige aansprakelijkheid van aannemers verzekerd zijn. We geven hier al enkele nuttige tips.

D

e verplichting is beperkt tot werken aan woningen waar­ voor een stedenbouwkundige vergunning vereist is. Zij is van toe­ passing als de definitieve vergunning afgeleverd wordt vanaf 1 juli 2018.

Voor sommige projecten, bijvoorbeeld met verkoop op plan, is het echter moeilijk om vooraf te weten wanneer de vergunning verleend zal worden.

Bovendien zijn de kosten van de ver­ zekering nog niet bekend. Dus …

1

sparante Meld op duidelijke en tran ntueel eve er dat t klan de wijze aan r de voo zijn bijkomende kosten zullen eve niti defi de als verplichte verzekering na g nin gun ver e dig stedenbouwkun d.

1 juli 2018 wordt afgelever

De termijn van tien jaar begint met de aanvaarding van de werken. Tenzij het anders staat in het aannemings­ contract, is dat de datum van de defi­ nitieve oplevering. Dat brengt ons bij de tweede tip …

2

Zet in het contract dat de termijn van de tienjarige aansprakelijkheid begint bij de voorlopige oplevering.

BOUWRADAR IS ER KOSTELOOS VOOR U BouwRadar is een project van de VCB dat u bijstaat als u vragen hebt over bedrijfsbeheer in de ruime zin van het woord.

Wekt dit artikel uw interesse op? Neem dan contact op met de coördinator van BouwRadar, Freija Jongbloet of meld u aan op www. bouwradar-vcb.be Deze dienstverlening wordt gesubsidieerd door het Agentschap Innoveren en Ondernemen. U krijgt dus geen extra factuur.

INFO: freija.jongbloet@vcb.be of 0473 90 43 20

Niet alle werken moeten verzekerd zijn. Meer hierover stond in Bouwbe­ drijf van oktober 2017. Strikt geno­ men legt de wet ook niet op dat de aannemer een persoonlijke en indivi­ duele verzekering neemt. Het zijn de activiteiten die verzekerd moeten zijn.

Dat zet de deur open voor een geza­ menlijke polis met de architect en/of de onderaannemers.

3

Overweeg altijd een gezamenlijke polis. Dat houdt de kosten zo laag mogelijk voor de eindklant. Uiteindelijk betaalt hij de rekening …

De verplichte verzekering dekt de aansprakelijkheid van de aanne­ mer voor gebreken aan de woning die de stabiliteit of stevigheid in

40 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

het gevaar brengen. De verzekering zal niet tussenkomen indien u als aannemer geen fout hebt begaan.

Het feit dat er een verplichte ver­ zekering genomen moet worden betekent zodoende niet dat deze ver­ zekering steeds zal tussenkomen.

•

4

fout U moet als aannemer een . aan beg ben heb verweer Lever zodoende het nodige weten, ver rdt tegen een fout die u wo gte hoo de t nie zodat uw premie gevallen, ingaat. Hoe meer schade . mie pre de er hog hoe

INFO: Nog vragen? Stel ze aan uw lokale confederatie. De verwijzingen naar de wet in dit artikel zijn niet meer dan summiere samenvattingen.

Alleen de wettekst zelf heeft juridische autoriteit.

ARCHEOLOGIENOTA

“Een goede stap voorwaarts” In bepaalde gevallen is een archeologisch vooronderzoek verplicht bij de aanvraag van een bouw- of verkavelingsvergunning. Er liggen voorstellen op tafel om de regelgeving te wijzigen. “Een goede stap voorwaarts”, aldus de Vlaamse Confederatie Bouw.

De premie voor buitensporige opgravingskosten gaat omhoog.

premies worden vereen­ voudigd. Het basispercen­ tage blijft 40 %, maar het hoogste premiepercentage gaat naar beneden. ∙ Er zullen minder pre­ mies zijn waarvoor een goedgekeurd beheersplan verplicht is. Een dergelijk plan blijft evenwel verplicht voor meerjarige subsidies en voor werelderfgoed, beschermde stads- en dorpsgezichten, landschap­ pen en archeologische sites.

Wachtlijsten

D

e bouwsector aanvaardt dat een archeologisch voor­ onderzoek soms aangewezen is. Maar het risico dat het een omslachtige, dure en langdu­ rige procedure wordt, moet zoveel mogelijk ingedijkt worden. Dat heeft de VCB meermaals laten weten aan de Vlaamse regering, onder meer tijdens de evaluatie van het Onroerend Erfgoed­ decreet eerder dit jaar.

De evaluatie leidde tot een conceptnota met daarin voor­ stellen om het decreet aan te passen. Deze is goedgekeurd door de Vlaamse regering op 14 juli van dit jaar. Als we dit schrijven, is men nog bezig met het wetgevende werk, maar we halen toch al de belangrijkste voorstellen aan.

Eenvoudiger

∙ Het Agentschap Onroerend Erfgoed hoeft de archeo­ logienota niet meer te bekrachtigen. In de plaats komt een meldingsplicht. ∙ De komen meer vrijstellingen van archeolo­ gisch vooronderzoek. ∙ Er zal geen archeo­logienota meer nodig zijn voor een perceel met een oppervlakte onder de 5 000 vierkante meter als het buiten een archeologische zone ligt. Tot nu toe was dat 3 000 vierkante meter. ∙ Men gaat twee types archeologen erkennen: het ene voor onderzoeken met, het andere voor onderzoe­ ken zonder ingreep in de bodem. De toelatingsvoor­ waarden voor de tweede

categorie zijn soepeler.

Hopelijk komen er daardoor meer erkende archeologen. ∙ Men zal ook het advies vragen van de houder van de zakelijke rechten vóór men een beslissing neemt over een voorlopige bescherming.

Premies

∙ Er komt een premie als het verplicht is om een voor­ onderzoek met ingreep in de bodem uit te voeren. ∙ De premie voor buiten­ sporige opgravingskosten gaat omhoog. Hij wordt berekend als een percentage van een schatting waarvan een franchise afgetrokken is. Het percentage zal van 40 % naar 80 % gaan. ∙ De percentages gebruikt bij de berekening van de

De bouw had niet alleen opmerkingen bij het Onroe­ rend Erfgoeddecreet zelf, maar ook bij de concrete uitvoering. Zo bestaat er een lange wachtlijst met premieaanvragen voor restauratie­ werken. In september van dit jaar ging het om 355 dossiers.

Volgens minister-president Geert Bourgeois, die even­ eens minister van Onroerend Erfgoed is, zijn de nodige stappen gezet om de premie­ berekening bij te sturen. Alge­ mene kosten en btw worden niet langer in aanmerking genomen. Dit geldt voor alle dossiers waarvoor de premie nog niet toegekend is, dus ook voor dossiers die inhou­ delijk al goedgekeurd zijn.

Voor kerken en andere gebouwen voor erkende erediensten moet men een kerkenbeleidsplan voorleg­ gen. Deze voorwaarde geldt ook voor inhoudelijk al goedgekeurde dossiers.

De regelgeving zal zuiniger geïnterpreteerd worden. De administratie heeft daarvoor een richtlijn opgesteld, die in regelgeving omgezet wordt. Hij geldt voor alle nieuwe dossiers.

•

INFO: gerrit.degoignies@ confederatiebouw.be

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 41

BRICS FRANKRIJK

Beter leren exporteren met BRICS In 2018 organiseert de Vlaamse Confederatie Bouw zes bijeenkomsten voor bedrijven die in het buitenland willen werken. De focus ligt op Frankrijk. Het initiatief is een logische vervolg van BRICS Internationaal, waarmee de VCB in 2017 begon.

B

RICS Internationaal ontstond als een uitbreiding van BRICS. Dat is het erg succesvolle pro­ ject waarin bouwkmo’s van elkaar en van ervaren specialisten leren. Enkele BRICS-deelnemers waren zo enthousi­ ast dat ze een gelijkaardig initiatief wil­ den voor hun internationale ambities.

De eerste uitgave van BRICS Interna­ tionaal in 2017 sloeg erg goed aan. In 2018 komt er dus BRICS Frankrijk, een vervolg specifiek gericht op onze zuider­ buren.

Hoe werkt het?

In 2017 organiseerde BRICS Inter­ nationaal zes sessies. Zoals altijd in BRICS, kregen de deelnemende bedrij­ ven begeleiding van peters. Ze kwamen uit gevestigde en doorgaans wat grotere bouwbedrijven en uit dienstenorganisa­ ties.

Het programma van 2018 verloopt volgens hetzelfde stramien en telt ook zes sessies. Opnieuw spelen de peters hun motiverende, coachende en faciliterende rol. Ze zijn gekozen vanwege hun exper­ tise. Ze vormen een klankbord voor vragen en helpen knelpunten oplossen.

Tijdens de sessies is er voldoende tijd om samen met de andere deelnemers na te denken over de eigen situatie, en om met hen in debat te gaan.

De aanpak is dus interactief, en daar­ door leren de deelnemers niet alleen van de uitgenodigde experten maar ook van de andere deelnemers en van de peters. In 2017 waren deze laatste Lucas

Delmulle, projectmanager bij Dani­ lith-Delmulle, en Joeri Van Meenen, adjunct-directeur en exportspecialist bij de VCB. In 2018 is de peter Domini­ que Loosveldt, salesaccountmanager bij Engels, opnieuw samen met Joeri Van Meenen.

Concreet

In 2017 lag de klemtoon vooral op concrete praktijkgetuigenissen. De ses­ sies vonden dan ook bij diverse bedrij­ ven plaats: bij Danlith Delmulle en bij de groep Naesssens in WortegemPetegem, bij Woodstoxx te Menen en bij Frisomat te Wijnegem. Koen Bor­ deaud’huy van Victor Buyck Steel Con­ struction gaf in de Confederatie Bouw Oost-Vlaanderen een uiteenzetting over de arbeidsveiligheid op buitenlandse bouwplaatsen. Wim Pappaert stelde de diensten voor die Flanders Investment & Trade verleent aan exportinitiatieven van bedrijven.

Frankrijk centraal

In deze eerste reeks kwamen al een aantal aandachtspunten aan bod bij het werken in Frankrijk. In de nieuwe reeks van zes sessies in 2018 zal Frankrijk helemaal centraal staan.

Vanzelfsprekend is zakendoen bij onze zuiderburen namelijk niet, hoe aantrekkelijk de Franse markt ook is door zijn nabijheid en omvang. Hebt u de ambitie om in de komende jaren het groeipotentieel van uw onderneming op de Franse markt optimaal te ont­

42 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

BRICS FRANKRIJK IN DE PRAKTIJK De zes sessies van 2018 vinden telkens op een dinsdag plaats. De eerste, op 23 januari, is wat langer en duurt van 14.00 tot 22.30 u. De volgende sessies beginnen om 19.00 u. en eindigen om 22.30 u. De data zijn 20 februari, 20 maart, 17 april, 22 mei en 19 juni.

Uiteenzettingen van specialisten worden afgewisseld met praktijkgetuigenissen van bouwbedrijven. Indien mogelijk omvatten ze een bedrijfsbezoek bij de peter, een deelnemer of een externe partner.

Deelname kost voor de leden van de Confederatie € 450. Dit is voor één persoon. De deelnemer kan iedere keer iemand anders sturen, naargelang het onderwerp van de sessie. Als twee personen van een onderneming het totale traject volgen, kost deelname € 650.

Frankrijk: interessant door zijn nabijheid en omvang, maar vanzelfsprekend is zakendoen er niet.

plooien? Dan is BRICS Frankrijk zeker iets voor u! Tijdens de sessies krijgt u onder meer antwoorden op de volgende vragen: ∙ hoe correct werken in Frankrijk van­ uit arbeidsrechtelijk oogpunt, met onder meer aandacht voor de voor­ afgaande melding, de aanstelling van een vertegenwoordiger, het bijhou­ den van sociale documenten en de BTP-kaart;

Sievi Racer -

∙ hoe correct werken in Frankrijk van­ uit juridisch en fiscaal standpunt, met aandacht voor de btw en de vennoot­ schapsbelasting; ∙ hoe omgaan met de tienjarige aan­ sprakelijkheidsverzekering, het certificaat RGE (Reconnu Garant de l’Environnement), de normen voor bouwproducten, het besturen van werktuigen en de regels op de arbeidsveiligheid op de bouwplaats;

∙ hoe zich profileren in Frankrijk en via welke kanalen: beurzen, mailing, contacten? Welke subsidies steunen u?

BRICS Frankrijk is specifiek gericht op kmo’s die willen groeien op de Fran­ se markt. Het is niet alleen bedoeld voor bedrijven die hun eerste stappen op de Franse markt zetten maar ook voor bedrijven die hierover nog naden­ ken. In kleine groepen, samen met een vijftiental andere bedrijfsleiders en exportverantwoordelijken, zoekt u uw weg naar meer groei en een beter management in Frankrijk.

Deelname met meerwaarde

De sessies stellen u als bedrijfsleider of kaderlid in staat om met meer kennis van zaken strategisch en toekomstge­ richt te denken over de optimalisering van uw bedrijfsbeleid met het oog op export. U kunt beter anticiperen op elke situatie, u verwerft praktische kennis over werken in Frankrijk en u bouwt een informeel netwerk van con­ tactpersonen uit.

•

INFO: joeri.vanmeenen@confederatiebouw.be

Een nieuw tijdperk op het gebied van werkcomfort.

Sievi Racer is schoeisel dat gebruikscomfort en werkveiligheid op een geheel nieuwe wijze combineert. De sportieve, lichte bouw, de vormgeving die de voet anatomisch steunt, de lichte, ademende materialen en de nieuwe slijtvaste en zeer slipvaste ActionPro -dubbellaagszool maken van de Racer een onovertroffen veiligheidsschoen.

FlexEnergy Het FlexEnergy-veerelement geeft maximale schokdemping en dus uitstekend gebruikscomfort, ook voor lange dagen, ongeacht op welke ondergrond gewerkt wordt. Het element is gemaakt van TPU Infinergy® van BASF, ’s werelds eerste geschuimde thermo-plastische polyurethaan (niet in GT Racer S3 schoenen).

Contact Sievi Benelux tel. 014 73 50 75 info.be@sievi.com www.sievi.com

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 43

HOOGWAARDIG HERGEBRUIK, MINDER MILIEURISICO’S

Tracimat, een cruciaal beheerssysteem bij sloop In de voorbije jaren piekte het aantal sloopvergunningen in België ruimschoots boven de 10 000. Men kan het afval recycleren en duurzaam hergebruiken, maar dan zijn selectieve sloop en gescheiden afvoer van essentieel belang. Tracimat garandeert het beheer hiervan.

B

ij de sloop kunnen gevaarlijke afvalstoffen zoals asbest vrijko­ men. Deze veroorzaken grote milieurisico’s. Wil men sloopafval her­ gebruiken en recycleren, moet men garanties krijgen dat het niet vervuild is met dergelijke stoffen.

Om die garanties te kunnen verle­ nen en om het sloop- en afvoerproces te beheren, heeft de Vlaamse Confede­ ratie Bouw de vzw Tracimat opgericht.

Dat gebeurde in samenwerking met de verenigingen van slopers CASO, de producenten van recycling granulaten FPRG en de raadgevende ingenieursen consultancybedrijven ORI. Aan het einde van augustus 2017 is Traci­ mat door Vlaams minister Schauvliege erkend als sloopbeheerorganisatie.

Traceren

Het hart van Tracimat is de trace­ ring van slooppuin en ander sloop­ afval. Zo kan men de selectieve sloop- en afbraakwerken controleren, en nagaan of deze correct gebeuren.

Het traceringssysteem van Tracimat identificeert eerst welke materialen kunnen vrijkomen, en gaat dan na wat met deze materialen gebeurt tijdens de werken.

Gevaarlijke afvalstoffen kunnen correct en veilig verwijderd worden.

Er ontstaan zuiverdere afvalstromen voor hoogwaardige recyclage. Traci­ mat zal op de cruciale momenten in het ketensysteem de nodige controles uitvoeren en documenten uitreiken, op voorwaarde dat het traceringssys­ teem zorgvuldig werd toegepast. Traci­ mat investeert intussen in een digitale

databank. Eens die er is, kunnen alle attesten langs digitale weg verstrekt worden.

Eerlijke prijzen

Dankzij Tracimat kunnen sloopen afbraakwerken correct aanbesteed worden. Incentives vallen weg om te concurreren met onrealistisch lage prijzen. Er wordt immers een vol­ ledige inventaris opgesteld van alle afvalstoffen die zullen vrijkomen.

De opdrachtgever heeft een degelijk document om zijn aanbesteding te organiseren. Hij zal tijdens de werken minder moeten afrekenen met onaan­ gename verrassingen.

Tracimat heeft dus voordeel voor alle betrokken partijen: niet alleen de opdrachtgever en de sloper maar ook de exploitant van de breekinrichting die het puin verwerkt. Deze laatste krijgt garanties over de kwaliteit van het sloopafval.

Bovendien maakt een goedwerkend traceringssysteem gerichtere handha­ ving mogelijk, daar waar de proble­ men zich het meeste voordoen. Met Tracimat neemt de bouwsector het voortouw in een doeltreffend asbesten afvalbeleid en bevordert hij de kringloopeconomie.

Tracimat aan het woord

Deskundigen kunnen zich al sinds september 2017 aansluiten bij Tra­ cimat. Normaal gezien kunnen de slopers en brekers dat doen vanaf het begin van 2018.

Intussen zijn er infosessies bezig voor aannemers, openbare besturen en

44 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

WACHT NIET TOT AUGUSTUS 2018!

Er verloopt vaak veel tijd tussen de aanbesteding van een sloop en de eigenlijk werken. Bereid u tijdig voor en sluit u aan bij Tracimat vzw.

Augustus 2018 is een scharnierdatum voor Tracimat.

Dan is de vzw een jaar erkend en treedt bij de brekers een nieuw acceptatiebeleid in voege. Ze zullen Tracimat-puin efficiënter en goedkoper kunnen behandelen dan puin dat buiten het systeem bleef.

Bouwheren en opdrachtgevers met sloopwerken na augustus 2018 maken best tijdig een sloopopvolgingsplan op. Tijdig wil hier zeggen: ruimschoots vóór augustus 2018. Zo kunnen ze vlot in het systeem van Tracimat stappen.

studiebureaus. Meer hierover vindt u op de website van Tracimat.

•

INFO: www.tracimat.be.

Nog vragen? Stel ze aan annelies.vandeneynde@tracimat.be of willem.moens@tracimat.be.

SYNERGIE BOUWT AAN CARRIĂˆRES Bent u op zoek naar jong talent of ervaren vakspecialisten voor uw bouwbedrijf?

Synergie Construct richt zich specifiek op de selectie en werving van geschoold personeel in de bouwsector. Wij zorgen zowel voor experts in ruwbouw als voor nauwkeurige afwerkers.

Interesse in een samenwerking? Contacteer een van onze kantoren in uw buurt.

Synergie Oudenaarde Construct

oudenaarde-construct@synergiejobs.be

Synergie Oostende Construct

oostende-construct@synergiejobs.be

Synergie Kortrijk Construct

kortrijk-construct@synergiejobs.be

Synergie Gent Construct

gent-construct@synergiejobs.be

Synergie Aalst Construct

aalst-construct@synergiejobs.be

Synergie Mechelen Construct

mechelen-construct@synergiejobs.be

Synergie Geel Construct

geel-construct@synergiejobs.be

Synergie Zwijndrecht Construct

zwijndrecht-construct@synergiejobs.be

www.synergiejobs.be Bouwflash_dec_2017.indd 1

our job is your job SYNERGIE 21/09/17 14:02

goeie stielmannen vinden RC, VG. 819/BC, W.INTC.001/W.RSC.1, 00257-406-20121120, 00257-405-20121120

De gespecialiseerde consultants van onze Randstad Construct-kantoren staan garant voor een professionele screening en selectie.

Meer over onze Randstad Construct-kantoren vind je op randstad.be/construct.

dat is onze stiel. human forward.

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 45

BELGIAN ROOF DAY

Vakbeurs presenteert nieuw kwaliteitslabel voor erfgoed Eind november vond Belgian Roof Day weer plaats. Het was de achtste keer al, en ook nu was deze beurs voor alles wat met daken te maken heeft een enorm succes. Bovendien mocht Roof Day een nieuw Construction Quality-label voor dakwerken aan erfgoed voorstellen.

N

iemand minder dan Waals minister van Erfgoed René Collin was naar Brussel Kart Expo in Groot-Bijgaarden gekomen om het label te overhandigen aan de eerst zeven ondernemingen. Het is bedoeld voor de specialisten van leistenen daken.

Er werd een proefproject van twee jaar voor opgezet, een samenwerking tussen de Waalse Confederatie Bouw (CCW), de Confederatie Bouw Dak, het Insti­ tuut voor Waals Erfgoed en de Waalse administratie. Bij de drijvende krachten ook René Collin en Pierre-Yves Jeholet, Waals minister van Economie.

Economie en erfgoed

Construction Quality vzw beheerde de testfase van het label, in samenwer­ king met de BCCA (Belgian Construc­ tion Certification Association). De Waalse Alliantie Erfgoed-Werkgelegen­ heid leverde het kader. Deze alliantie bestaat sinds december 2015 en heeft drie doelstellingen: werkgelegenheid scheppen in de bouw, de kwaliteit van erfgoedwerken verbeteren en strijden tegen sociale dumping. René Collin prees de CCW, die verschillende part­ ners samenbracht, en noemde het label een mooi voorbeeld van een samenwer­ king tussen verschillende sectoren.

Technische competenties

Het nieuwe label van Construction Quality is een erkenning van de compe­ tenties van bouwbedrijven die erfgoed restaureren. Op dit moment kunnen alleen professionals die werken aan lei­ stenen daken het krijgen.

Rene Collin: “Maar in Wallonië heeft een groot deel van het erfgoed een der­ gelijk dak. Ik sta op de intentie te ver­ eenvoudigen. Het doel van dit label is niet de toegang tot overheidsopdrachten complexer, maar net minder complex te maken.”

Vereenvoudiging

Ook Virginie Richiuso (jurist bij de CCW) verwees naar vereenvoudiging in haar toespraak.

Virginie Richiuso: “Waarom dit label? Wat is de meerwaarde? Naast het bevorderen van de kwaliteit en de pro­ fessionalisering van de sector, bestaat de meerwaarde ook uit een administratie­ ve vereenvoudiging. Een onderneming met dit label zal bepaalde documenten niet hoeven over toe te voegen aan een offerte.”

Het nieuwe label is geen lege doos die je zomaar krijgt. Je moet een dossier indienen. Je wordt onderworpen aan een audit, die deels in de onderneming en deels op de bouwplaats verloopt. Boven­ dien moet het personeel zijn competen­ ties kunnen bewijzen met een proefstuk.

46 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

Waals minister van Erfgoed René Collin

Vervolgens beslist een comité of de onderneming het label verdient. Dit comité bestaat uit experts, bouwheren, opdrachtgevers, vertegenwoordigers van bouwbedrijven en andere betrokkenen.

Jaarlijkse audits gaan na of een bedrijf het label mag blijven dragen.

In het algemeen wil Construction Quality vzw het vertrouwen bevorderen in de competenties en de organisatie van bouwbedrijven. CQ beloont bedrijven

Zes van de zeven Waalse aannemers die het nieuwe kwaliteitslabel mogen dragen, met in het midden Colette Golinvaux (past voorzitter Confederatie) en René Collin (Waals minister van Erfgoed).

die de hoogste technische kwaliteits­ normen respecteren en die bijzondere aandacht hebben voor de kwaliteit, de veiligheid, het milieu en de duurzaam­ heid. Het ultieme doel is de tevreden­ heid van de klant, aldus Benny De Blaere van BCCA: “Kwaliteitslabels moeten de nieuwe ruggengraat worden die de kwa­ liteit van aannemers beschermt.”

Referentieel

Zeven bouwbedrijven kregen op Roof Day het label. Ze hadden allemaal deelgenomen aan het proefproject. Hun indrukken waren positief. Volgens JeanFrançois Fontenoy, behalve aannemer ook voorzitter van de kamer van WaalsBrabant, is het label relevant en sluit het aan op de realiteit op de bouwplaats.

Het is een maatstaf voor kwaliteit, aldus Fontenoy, en hij sprak de hoop uit dat het een strategisch belang krijgt.

Sandra Lefin (Toiture Henri Lefin): “We hebben ons voorbereid op de audit alsof het een examen was, zonder daar­ om onze arbeiders te veel stress te bezor­ gen. Je moet er de tijd voor nemen en het resultaat is positief. We hebben de interne organisatie geanalyseerd. Het label suggereert heel wat mogelijkheden om jezelf te verbeteren.“ Yves-Marie Dron (Toitures Dron & Fils) wees op de positieve impact op de arbeiders, die fier waren om de vooruit­ gang te zien. Jean-François Crohin (Toi­ tures Crohin) hoopte dat Construction Quality dit label gaat promoten en gaat ervan uit dat hij later het logo van QC zal etaleren.

•

Fusie FEDELEC EN ICS HETEN NU TECHLINK De drie grote vakbeurzen van de Confederatie waren samen goed voor maar liefst vier primeurs.

Het label van Construction Quality was namelijk niet het enige grote nieuws. Tijdens Install Day maakten Fedelec en ICS hun fusie bekend. Samen gaan ze in toekomst Techlink heten. In het volgende nummer van Bouwbedrijf vertellen we u meer over deze nieuwe federatie.

Gezichtsherkenning De derde primeur sluit perfect aan op de digitalisering die onze sector doormaakt.

Tijdens Roof Day werd de toegang geregeld met gezichtsherkenning (facial recognition).

Dat was de allereerste keer in België voor een evenement van deze omvang. Bezoekers werden herkend aan de hand van een foto die ze vooraf opgestuurd

hadden. Het verliep vlekkeloos.

Dag van de Natuursteen De vierde primeur was de Dag van de Natuursteen, die samen met de Dag van de Afwerking verliep.

De Confederatie mag dus tevreden terugblikken op haar beursweek. Het was druk in Brussels Kart Expo tussen 24 november en 1 december! De publieksbelangstelling voor Roof Day en de Dag

van de Afwerking blijft groeien. Ook Install Day was een groot succes, zeker gezien het feit dat deze beurs dit jaar voor het eerst georganiseerd werd.

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 47

WTCB

Code van goede praktijk voor koudewarmteopslagsystemen Ondiepe geothermie benut de thermische energie tot maximaal 400 m diep in de aarde. Vanaf 10 tot 15 m diepte is de temperatuur in de ondergrond redelijk constant (10 à 13 °C) en neemt ze toe met 2 tot 3 °C per 100 m. Door de ondiepe ondergrond als thermische buffer te gebruiken en op voorwaarde dat de energiewinning op een duurzame, evenwichtige manier gebeurt, biedt dit gedeelte van de aarde een onuitputtelijke bron van thermische energie.

H

et WTCB heeft een ‘Code van goede praktijk voor het ont­ werpen, uitvoeren en beheren van koude-warmteopslagsystemen in de ondiepe ondergrond in Vlaanderen’ (Monografie nr. 24) opgesteld met als doel de beschikbare kennis en ervaring op dat gebied open te stellen voor ont­ werpers, aannemers en beheerders.

Er zijn gesloten en open geothermi­ sche systemen. Bij gesloten systemen wordt er energie met de ondergrond uitgewisseld doordat er een medium doorheen een gesloten systeem van warmtewisselaars circuleert. Deze warmtewisselaars worden meestal in verticale boringen geïnstalleerd (boor­ gatenergieopslag of BEO), maar kun­ nen ook in geotechnische structuren geïntegreerd worden. BEO-systemen kunnen in principe overal toegepast worden. Het is de warmtegeleidbaar­ heid van de ondergrond die in grote mate het ontwerp van het boorveld bepaalt. Bij open geothermische syste­ men wordt er grondwater aan de water­ voerende lagen onttrokken en – na energie-uitwisseling met het gebouw – opnieuw in de ondergrond geïnjec­

teerd (koude-warmteopslag of KWO).

In tegenstelling tot BEO-systemen zijn KWO-systemen niet overal toepasbaar.

Er moet een watervoerende laag met een voldoende grote waterdoorlatend­ heid en waterverzadigde dikte in de ondergrond aanwezig zijn.

De nieuwe WTCB-publicatie beschrijft de eisen die gesteld worden aan het ontwerp, de uitvoering en het beheer van KWO-systemen, zodat ze duurzaam en betrouwbaar zijn én een daadwerkelijke energiebesparing ople­ veren. Naast KWO heeft ook BEO in Vlaanderen veel toepassingsmogelijk­ heden. Deze techniek valt echter buiten het bestek van deze code. Voor meer informatie over dit onderwerp verwij­ zen we naar andere publicaties in het kader van het Smart Geotherm-project (https://www.smartgeotherm.be/) en naar WTCB-publicaties, zoals de Tech­ nische Voorlichting nr. 259 ‘Ondiepe geothermie. Ontwerp en uitvoering van bodemenergiesystemen met U-vormige bodemwarmtewisselaars’.

De monografie is in de eerste plaats bestemd voor de ontwerpers en uitvoer­ ders van gebouwen en verwarmings-

48 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

en koelingssystemen (HVAC). KWO is uitermate geschikt wanneer er een groot vermogen (>100 kW) aan ver­ warming en koeling gevraagd wordt.

Terwijl een BEO-systeem voor dergelij­ ke vermogens een uitgebreid boorveld vereist, kan een KWO-systeem met één of meerdere bronnenparen (afhankelijk van de eigenschappen van de aanwezige watervoerende laag) de nodige thermi­ sche-energiebehoefte leveren. Wanneer het benodigde vermogen aan verwar­ ming en koeling beperkt is, vormt een BEO-veld vaak een economisch voor­ deligere oplossing, omwille van de lage­ re installatie- en onderhoudskosten.

Geen statisch gegeven

Een KWO-installatie heeft als groot voordeel dat ze grote vermogens ther­ mische energie kan leveren met een zeer hoog rendement. In combinatie met een warmtepomp is een rendement of winstfactor van vier à zes haalbaar voor verwarming en van 20 à 30 voor pas­ sieve koeling (er is dan alleen een cir­ culatiepomp nodig, geen compressor).

Om deze rendementen te halen, moet men wel de afgiftetemperatuur voor

De nieuwe WTCBMonografie over koudewarmteopslagsystemen kreeg het nr. 24.

verwarming zo laag mogelijk houden en voor koeling relatief hoog.

De code van goede praktijk geeft een gedetailleerde beschrijving van de ondergrondse installatie. Ze omvat alles wat in aanraking komt met het grondwater en alles wat noodzakelijk is om de ondergrondse installatie te behe­ ren, te beveiligen, te regelen en te huis­ vesten. Daarnaast gaat ze kort in op het gebouwafgiftesysteem. Alleen de opslag van temperaturen tussen 0 en 25 °C wordt besproken. Water van meer dan 25 °C in de bodem injecteren, is in Vlaanderen niet toegestaan.

Idealiter wordt er van bij de aan­ vang van het ontwerp van het gebouw (met inbegrip van het HVAC-systeem) al rekening gehouden met het KWOsysteem. Daarbij dient ook aangege­ ven te worden welke werken door de verschillende partijen uitgevoerd zul­ len worden: grondwatersysteem/tech­ nische installatie als interface tussen grondwater en gebouw/gebouwafgif­ tesysteem. Deze publicatie moet ertoe bijdragen dat de verschillende onder­ delen van het KWO-systeem consis­ tent ontworpen, op elkaar afgestemd

en beheerd worden. Dit document is een compilatie van de beschikbare kennis en geen statisch gegeven. Wan­ neer er verbeterde procedures/tech­ nieken beschikbaar worden, zal het document dus aangepast worden.

Warmtepomp

Als de aardwarmte gewonnen wordt op een diepte van meer dan 400 m, dan spreekt men van diepe geothermie.

Zelfs tot 2.500 m of dieper blijft men de term diepe geothermie hanteren.

Het grondwater dat vanaf deze diepte naar boven gepompt wordt, heeft een temperatuur van 70 °C of meer (hogeenthalpiesystemen). Daardoor is het rechtstreeks te gebruiken voor elektri­ citeitsproductie en/of verwarmings­ doeleinden. Bij ondiepe geothermie, tot maximaal 400 m diep, werkt men met beperkte temperaturen van 10 à 12 °C (lage-enthalpiesystemen).

Energie-uitwisseling met de onder­ grond kan in grote lijnen op twee manieren plaatsvinden: door grond­ water te onttrekken en te herinjecteren (open systemen, waaronder KWO-sys­ temen) of door een vloeistof te laten

circuleren doorheen gesloten warmte­ wisselaars in verticale boorgaten (geo­ thermische systemen).

Bij ondiepe geothermie is de ont­ trokken warmte niet rechtstreeks geschikt voor het verwarmen van gebouwen. Toch bevindt zich op deze ‘ondiepte’ een massa aan thermische energie die zich voortdurend her­ nieuwt. Men kan de gewonnen warmte namelijk ‘opwaarderen’ door gebruik te maken van een warmtepomp. Die onttrekt via het grondwater of geslo­ ten bodemwarmtewisselaars warmte aan de aarde op een bepaalde tempera­ tuur en geeft ze op een hogere tempe­ ratuur af aan het verwarmingssysteem: de ruimteverwarming of het warme tapwater. De warmtepomp pompt dus warmte van een laag naar een hoog temperatuurniveau. Daarvoor gebruikt ze elektriciteit of gas. De verbruikte hoeveelheid energie hangt af van het temperatuurverschil dat ze moet over­ bruggen tussen de bron en het afgifte­ systeem. Hoe hoger de temperatuur van de warmtebron, hoe minder energie ze moet verbruiken en hoe hoger het ren­ dement van de warmtepomp zal zijn. ›››

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 49

WTCB ›››

De beslissing om een geothermisch project toe te passen en de keuze van het systeem moeten zo vroeg moge­ lijk genomen worden. Het rendement hangt immers af van een goed geïnte­ greerd ontwerp en van de goede uit­ voering en opvolging. Warmtepompen kunnen temperaturen tot 50 à 70 °C oppompen voor klassieke verwarmings­ systemen, zoals radiatoren en convecto­ ren. Zoals gezegd, stijgt de winstfactor van een warmtepomp als het tempera­ tuurverschil tussen de bron (de onder­ grond) en het afgiftesysteem daalt. In die zin verdienen warmte-afgiftesyste­ men die op een lage of zeer lage tem­ peratuur werken de voorkeur. Hetzelfde geldt voor koelsystemen, die bij voor­ keur op een zo hoog mogelijke tempe­ ratuur dienen te werken.

Evolutie van het temperatuurverloop in de aarde.

Evenwicht tussen warmte- en koelvraag

Vloer- en plafondverwarming func­ tioneren bij temperaturen tussen 30 en 40 °C. Geothermische warmtepompen worden daarom zeker interessant indien er een plafond- of vloerverwarming als hoofdverwarming toegepast wordt. Om het comfort te verbeteren, kan het bui­ zenstelsel dat in de vloer of het plafond verwerkt wordt, in de zomer gebruikt worden om te koelen. Het nadeel van vloer- en plafondverwarming en beton­ kernactivering is hun thermische traag­ heid, waardoor ze minder snel reageren op temperatuurveranderingen in de ruimte, onder meer als gevolg van een wisselende zoninval. De architect moet daarom bijzondere aandacht schenken aan de oriëntatie van het gebouw, de beglazing en de zonnewering. Een sterk schommelende bezettingsgraad van het lokaal kan ook de oorzaak zijn van tem­ peratuurwisselingen. In dat geval kan de ontwerper kiezen voor de combinatie van een traag werkend systeem voor de basisverwarming en -koeling met een snel reagerend afgiftesysteem.

Voor een succesvolle toepassing van lagetemperatuurverwarming met behulp van een warmtepomp, moet het

Schematische voorstelling van de werking van een warmtepomp in verwarmingsmodus.

warmteverlies van het gebouw beperkt worden. Dat is noodzakelijk om het benodigde vermogen van de warm­ tepomp te verminderen. Voldoende isoleren en de ventilatieverliezen mini­ maliseren is dan ook de boodschap.

Verder moet men ook de koelbehoefte in de mate van het mogelijke beper­ ken. Zoals reeds aangehaald, hebben de ­oriëntatie van het gebouw, de beglazing en de zonnewering hierop een grote invloed. Verder moet men bij voorkeur streven naar een evenwicht in de warm­ te- en koelvraag aan de bodem. Zo ver­ mijdt men een systematische afname (bij overwegend warmtevraag) of toe­ name (bij overwegend koelvraag) van de bodemtemperatuur. De ondergrond zorgt wel voor een natuurlijke regene­ ratie van de geothermische systemen, maar dat potentieel is uiteraard beperkt.

Enkel wanneer de warmte- en koel­ vraag aan de bodem in evenwicht is, kan

50 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

een optimaal rendement van de geo­ thermische installatie op lange termijn gegarandeerd worden. De warmte die in de zomer aan het gebouw onttrok­ ken wordt (door te koelen), wordt dan in de bodem opgeslagen en in de winter benut. Op het einde van de winter is de bodem weer in die mate afgekoeld dat koeling in de zomer op een erg efficiën­ te manier kan plaatsvinden en de cyclus herbegint. Doordat bij aanvang van het stookseizoen thermische energie met een hogere temperatuur (bijvoorbeeld 14 °C) onttrokken kan worden, stijgt het rendement van de warmtepomp aanzienlijk. Omgekeerd zal het koel­ seizoen aangevat worden met een lagere bodemtemperatuur, wat het rendement van de koelinstallatie ten goede komt.

Passieve en actieve koeling

Passieve koeling is een economisch en ecologisch zeer voordelige manier

WINTERCURSUSSEN 2018: FOCUS OP DAKBEDEKKINGEN EN SANITAIR Naar goede gewoonte organiseert het WTCB ook dit jaar weer zijn ‘wintercursussen’ doorheen het hele land. De thema’s die voor de editie van 2018 in de schijnwerpers gesteld zullen worden, stemmen in grote mate overeen met de onderwerpen van vier van onze nieuwste (reeds gepubliceerde of weldra te verschijnen) Technische Voorlichtingen.

van koelen omdat er behalve voor de circulatiepompen geen elektriciteit verbruikt wordt. Bij een bodemtempe­ ratuur van 10 à 12 °C wordt het opge­ pompte water (bij open systemen) of het water-glycolmengsel (bij gesloten systemen) over een warmtewisselaar geleid. Die onttrekt de warmte uit het gebouw bijvoorbeeld via de vloerver­ warming (of beter gezegd de vloerkoe­ ling). Wanneer grotere koelvermogens nodig zijn of de bodemtemperatuur te hoog wordt om passief koelen nog toe te laten, kan men ook kiezen voor actieve koeling. Hierbij wordt de wer­ king van de warmtepomp omgedraaid.

In plaats van warmte aan de bodem te onttrekken zoals in de winter, wordt actief warmte aan de woning onttrok­ ken en naar de bodem afgevoerd. Om de compressor aan te drijven, wordt elektriciteit verbruikt, wat dit principe energetisch minder efficiënt maakt dan passieve koeling.

In verschillende hoofdstukken van de monografie worden de wetge­ ving, de bodemeigenschappen en het haalbaarheidsonderzoek besproken.

Verder gaat het document in op het ontwerpen van KWO-installaties, de bronuitvoering, de opvolging, het periodieke onderhoud en de buiten­ dienststelling. Er zijn twee bijlagen, één met schema’s van technische ruim­ ten en een tweede met de wetgeving voor KWO-systemen.

•

BRON: De ‘Code van goede praktijk: Ontwerp, uitvoering en beheer van koude-warmteopslagsystemen in de ondiepe ondergrond in Vlaanderen’(Monografie nr. 24) is van de hand van Luc François en Gust Van Lysebetten, projectleiders bij het laboratorium Geotechniek & Monitoring van het WTCB. Deze publicatie kwam tot stand in nauwe samenwerking met AGT (Adviesbureau inzake Grondtechnieken) en met de financiële steun van VLAIO (Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen) in het kader van het VIS-traject Smart Geotherm (IWT–100707, Mobiliseren van thermische energieopslag en thermische inertie voor de slimme verwarming en koeling van (middel)grote gebouwen).

Er mag alleen verwezen worden naar de monografie zelf, te vinden op www.wtcb.be/go/publicaties.

Zink, gecoat zink, koper, roestvast staal, aluminium, gecoat gegalvaniseerd staal ... Het is maar een greep uit de materialen waaruit METALEN DAKBEDEKKINGEN vandaag de dag opgebouwd kunnen zijn. Ook de prestaties en technische criteria waaraan ze moeten beantwoorden, worden alsmaar talrijker: ventilatie langs de onderzijde, energieprestaties, lucht- en waterdichtheid, akoestisch comfort, ondergrond uit een bebording of panelen, plaatsing op een isolatiemateriaal ... Tijdens deze opleiding komen al deze eisen aan bod.

ZONNEPANELEN laten toe om de energie die voortkomt uit de zonnestraling op te vangen en om te vormen in elektriciteit of warmte. Zodoende kan men een deel van de jaarlijkse elektriciteits-, sanitairwarmwater- en verwarmingsbehoeften dekken. Bij hun montage op het dak moeten er echter wel een aantal specifieke eisen in acht genomen worden om

de integriteit van het dak en het gebouw veilig te stellen. Tijdens deze opleiding zal er ook een rekenmodule voor de dimensionering van de bevestigingshaken voorgesteld worden.

Tijdens de cursus over de AFVOER VAN AFVALWATER zullen we aan de hand van voorbeelden en praktische oefeningen het ontwerp en de dimensionering van deze installaties uit de doeken doen. Met behulp van korte video’s zullen we tevens de invloed van de helling en de bochtstukken op de waterstroming in een leiding illustreren, evenals het risico op terugstroming en de noodzaak om de installatie te verluchten.

Tijdens de laatste cursus zal de aandacht dan weer toegespitst worden op het ontwerp en de dimensionering van HEMELWATERAFVOERinstallaties met vrije uitstroming of in onderdruk.

Er zal onder meer een overzicht gegeven worden van hun belangrijkste onderdelen: hanggoten, dakgoten, dakkolken, regenpijpen, collectoren...

Ook hier zullen de theoretische principes verduidelijkt worden aan de hand van praktische voorbeelden.

WAAR EN WANNEER? METALEN DAKBEDEKKINGEN 18/01/2018 Hasselt 30/01/2018 Zwijnaarde 08/03/2018 Mechelen 19/04/2018 Kortrijk ZONNEPANELEN 25/01/2018 Hasselt 06/02/2018 Zwijnaarde 15/03/2018 Mechelen 26/04/2018 Kortrijk AFVOER VAN AFVALWATER 31/01/2018 Heusden-Zolder 27/02/2018 Kortrijk 14/03/2018 Mechelen 17/04/2018 Sint-Niklaas AFVOER VAN HEMELWATER 07/02/2018 Heusden-Zolder 06/03/2018 Kortijk 21/03/2018 Mechelen 24/04/2018 Sint-Niklaas Voor meer informatie en het inschrijvingsformulier kan u terecht op www.wtcb.be/agenda.

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 51

TOTAALAANPAK SOCIALE WONINGEN

Een huis renoveren in tien dagen, het kan Tien dagen, meer was niet nodig voor de renovatie van de Paul Trazensterstraat 23 in Genk.

Een recordprestatie! We gingen uitleg vragen aan hoofdaannemer Bas van de Kreeke (Habenu-van de Kreeke), die de zeer scherpe tijd mee neerzette.

H

et klinkt onwaarschijnlijk, maar u hebt het goed gelezen: een woning kan gerenoveerd en zeer ener­ giezuinig gemaakt worden in amper tien dagen. Dit sterk staaltje is een resultaat van Mutatie+. Dat is van de drie Limburgse proeftuinen die nieuwe renovatietechnieken ont­ wikkelen voor sociale en private woningen. In totaal werken aan deze proeftuinen meer dan dertig partners mee, waarbij dus ook van de Kreeke.

Bas van de Kreeke: “Alles moet vooraf goed doorgedacht en geanalyseerd zijn om een dergelijke opdracht tot een goed einde te brengen. We hebben bijvoorbeeld deels met geprefa­ briceerde elementen gewerkt, die door onszelf en door Warsco Units geproduceerd zijn. Dat deel van het werk duurt ongeveer een maand, maar de werken ter plaatse slechts tien dagen.”

De materiaalkeuze was van groot belang, want de woning moest zo energiezuinig mogelijk worden. De nieuwe bewo­ ners zullen tot € 150 per maand besparen. Over alles is nagedacht: de isolatie, de ventilatie, zonnepanelen, een zonne­boiler … De onderneming Thermad Brink nam deze installatietechnische aspecten van de renovatie op zich.

Duurzaamheid

Niet alleen een zeer laag energieverbruik stond voorop.

Mutatie+ wil sociale woningen daarnaast levensloopbestendig 52 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

maken, geschikt voor mensen die wat ouder en wat minder mobiel zijn.

Bas van de Kreeke: “In de loop der jaren hebben we daar­ mee ervaring opgebouwd. In dit geval is de keuken volledig vernieuwd en is een nieuwe badkamer gebouwd. We hebben de nodige aanpassingen aangebracht in het huis om levenslang wonen mogelijk te maken. Daarvoor hebben we samengewerkt met verschillende gespecialiseerde centra, zoals de universiteit van Hasselt, het WTCB en het expertisecentrum Inter.”

Lean Management

Een andere techniek die deze snelle renovatie deed slagen, was Lean Management. Meer hierover vindt u in Bouwbe­ drijf van oktober 2016. Maar kort samengevat probeert Lean Management alle schakels in de keten zoveel mogelijk te betrekken bij een bouwproject, zodat de efficiëntie toeneemt.

Bas van de Kreeke: “Het idee komt uit de automobielin­ dustrie. Maar het gaf ons de mogelijkheid om doorheen het hele bouwproces de faalkosten te verminderen.”

Lean werken wil bijvoorbeeld zeggen dat iedereen die betrokken is bij een project, zijn advies over de planning kan geven. Iedere ochtend overlopen ze de werken van die dag, en plannen ze de taken van de dag daarna. Dat verhoogt de effi­ ciëntie van de uitvoering, al vraagt het wennen. De woning in

Intensief gebruik van geprefabriceerde elementen en Lean Management garandeerden de snelheid.

Een module die het huis ruimer en leefbaarder maakt.

de Paul Trazensterstraat 23 ging al sneller dan het eerste pro­ ject. Johan Max van sociale huisvestingsmaatschappij Nieuw Dak, de opdrachtgever van de renovatie, was erg tevreden.

Johan Max: “Voor ons is het belangrijk dat we aan de oude huizen een nieuwe toekomst kunnen geven. Gezien het gebrek aan beschikbare woningen, is de snelheid van deze renovatie bovendien een grote meerwaarde.”

Modulair

Snel en Lean gebouwd, energiezuinig en duurzaam gemaakt – daarmee is dit project nog altijd niet volledig beschreven. Habenu-van de Kreeke heeft in samenwerking met Warsco en Thermad-Brink modules voor dergelijke woningen ontwikkeld. De renovatie is zo uitgedacht dat ze toekomstige bewoners meer ruimte kan aanbieden. “Ook dat is een van de kenmerken van Mutatie+. In deze fase hebben we een terras toegevoegd, en een nieuwe, grotere ingang voor het huis”, bevestigt Bas van de Kreeke. “Werken met modules is onmiskenbaar een troef. Het maakt in de toekomst flexibi­ liteit mogelijk”, aldus Johan Max.

Besparingen

De som van dit alles is een woning waarin het aangenaam leven is. En dat is voor Bas van de Kreeke belangrijk: “We

hebben zonder problemen gewerkt, met als eindresultaat een warme, comfortabele woning waarover de klant tevreden is.”

Een bijkomende reden voor de tevredenheid is de lage kostprijs, die de opdrachtgever een flinke besparing oplevert.

Bas van de Kreeke: “We hebben heel veel aandacht besteed aan het budget. De helft van de kosten gaan naar investerin­ gen in energiezuinigheid, de andere helft naar comfort. We hebben dit project tot een goed einde gebracht voor € 95 000 exclusief btw. Maar het kan nog goedkoper.”

Limburgse steun

De Confederatie Bouw Limburg is opgetogen over dit resultaat van Mutatie+, zegt directeur Chris Slaets.

Chris Slaets: “De bouwsector is sterk aan het verande­ ren in Vlaanderen. De vraag naar zuinige, comfortabele en betaalbare woningen neemt sterk toe. En al blijft een steen een steen, we zien een sterke evolutie van de bouwtechnieken.

Men gebruikt steeds meer nieuwe bouwmaterialen en duur­ zame bouwtechnieken. Renovaties gaan steeds sneller, onder meer dankzij BIM, en de klant wordt betrokken bij het hele renovatieproces. In samenwerking met het Agentschap Inno­ veren en Ondernemen wil de Confederatie Bouw Limburg een impuls geven aan de duurzame renovatie van woningen.

Mutatie+ is daarvan een mooi voorbeeld.”

•

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 53

BOUWMARKT

Hit-Market: eerste

onlineplatform voor prijsaanvragen exclusief voor de sector

Deceuninck Zendow#neo Premium behaalt veiligheidscertificaat

Ficos, maker van software­ oplossingen voor de bouwsector, zal op 8 januari 2017 het eerste onlineplatform voor prijsaanvragen lanceren exclusief voor de bouwsector. Dit nieuwe platform is goed nieuws voor aannemers, onderaannemers en leveranciers. Want hoofdaannemers hebben het alsmaar moeilijker om geschoolde onderaannemers te vinden buiten hun netwerken en onderaannemers zullen de mogelijkheid om meer contractvoorstellen te krijgen van harte verwelkomen.

Hit-Market besteedt zorgvuldig aandacht aan zijn gebruikers door prijsaanvragen vlotter te laten verlopen en door een vereenvoudigd beheer van zware bestanden mogelijk te maken.

In de praktijk betekent dit dat elke inschrijving van een bedrijf recht geeft op 50 gratis aanvragen. Voor onderaannemers en leveranciers kost het helemaal niets. Het volstaat zich te registreren en te antwoorden op de aanbiedingen die in de mailbox binnenkomen. Ten slotte werkt het platform ook heel snel. Een volledige en gedocumenteerde offerteaanvraag wordt geregistreerd en verspreid onder alle betrokken onderaannemers in niet meer dan vijf minuten.

Voor een efficiënte bescherming tegen inbraak zijn ramen die topprestaties kunnen voorleggen op het vlak van veiligheid en inbraakwerendheid cruciaal. Om inbrekers te ontmoedigen, worden de Deceuninck Zendow#neo Premium ramen telkens versterkt met de unieke Linktrusion-technologie, een combinatie van thermische versterkingen met staaldraad in het kaderprofiel en continue structurele glasvezels in het vleugelprofiel. Deceuninck kreeg onlangs het veiligheidscertificaat met inbraakwe-

rendheidsklasse RC3 voor draaikipramen uit handen van SKG (Nederlandse stichting voor kwaliteit van de gevelbouw). De testen die deze onafhankelijke instantie uitvoerde, tonen duidelijk aan dat met deze ramen manuele inbraakpogingen telkens gemakkelijk worden verijdeld. Daarenboven behouden zij, in alle omstandigheden, hun vormvastheid.

Een raam forceren met een tang, boor, glassnijder of zelfs een koevoet van 70 cm lukt hierdoor niet.

www.deceuninck.be

Het Eco-cement van Holcim nu ook verkrijgbaar in zakken Holcim, fabrikant en verdeler van cement, biedt haar Eco-cement voortaan ook in zakken aan. Dit cement, dat vroeger enkel in bulk verkrijgbaar was, wordt

nu ook op de markt gebracht in een donkergroene en witte zak. Deze nieuwigheid is een verdere stap in het beleid van de cementgroep om alle zakken uit haar cementaanbod te vernieuwen tussen september 2017 en februari 2018. Dit Eco-cement biedt verschillende voordelen waaronder een beperkte ecologische voetafdruk. "Dit nieuwe cement in zakken krijgt de naam 'Eco' omdat het een veel kleinere CO2-voetafdruk heeft dan andere cementsoorten, tot 50 % lager dan bij portlandcement", aldus Bart Daneels, Commercieel Directeur Cement & Marketing bij Holcim België. Wat zijn de andere troeven van dit Eco-cement? Het is ideaal voor kleinere werken, gemakkelijk te gebruiken op kleinere werven, het heeft een optimale resistentie, is geschikt voor duurzame toepassingen en het geeft een esthetisch resultaat met een lichtere kleur waardoor deze beter te combineren is met bepaalde pigmentsoorten.

www.hit-market.be www.holcim.be 54 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

Sievi Racer – veilig en comfortabel Sievi, de grootste en meest geavanceerde fabrikant van veiligheidsschoeisel in Noord-Europa, brengt de Racer op de markt. De Sievi Racer combineert comfort en werkveiligheid op een geheel nieuwe manier. Hij is sportief en

licht, vormt zich naar de voet en geeft deze anatomische steun. De materialen ademen, en de nieuwe slijtvaste en zeer slipvaste ActionPro -dubbellaagszool maken van de Racer een onovertroffen veiligheidsschoen. Voor maximaal gebruikscomfort zijn Sievi Racer schoenen uitgerust met een Sievi FlexEnergy-veerelement gemaakt van TPU Infinergy® van BASF, ’s werelds eerste geschuimde thermoplastische polyurethaan. Dit geeft de schoen maximale schokdemping en een uitstekend gebruikscomfort, ook voor lange dagen, ongeacht de ondergrond waarop gewerkt wordt. De SRC-gekeurde zolen geven een uitstekende grip in extreme werkomstandigheden en zijn bestand tegen tempraturen tot -25 °C. Naast de normale werkschoen heeft Sievi ook nog een groot assortiment ESD veiligheidsschoenen en (op maat gemaakte) inlegzolen.

www.grohe.be

Uw gevel bekleden met individuele Linarte-profielen, een voorstel van Renson Met de individuele Linarte-profielen kunt u elke gevel personaliseren met LED, houten, aluminium of andere inserts. U hebt dan ook nieuwe mogelijkheden voor verticale gevelbekleding. Deze profielen worden met behulp van clips onzichtbaar op een horizontale achterliggende draagstructuur gemonteerd. Maar of het nu gaat om vaste binnen- of buitenwanden, geïntegreerde garagepoorten of deuren en zelfs Cilium klapluiken: de afwerkingsmogelijkheden zijn eindeloos.

Zeker omdat die voortaan ook geschikt zijn voor gebogen gevels. Kwestie van je creativiteit helemaal de vrije loop te laten, kan je daarmee zelfs een huisnummer of logo vormen. Linarte Block- en Even-lamellen zijn apart te verkrijgen, maar ook perfect onderling combineerbaar. Nu de Block-lamellen voortaan ook in 2 dieptes beschikbaar zijn (16 mm en 33 mm), geeft dat zelfs nog meer combinatiemogelijkheden.

www.renson.be

Bijster en KDP:

een sterk partnership Bijster en KDP hebben een partnership gesloten. Een bekend product van de eerste firma is Improview®, een tool voor de rapportering die snel en duidelijk inzicht geeft in de kerngegevens van een bedrijf. KDP is dan weer de referentie voor ERP (Enterprise Resource Planning) in de bouwsector. Volgens Kurt Vandebergh (zaakvoerder Bijster) was het partnership met KDP een logische stap: “De integratie met KPD vereenvoudigt immers het proces voor KPD-klanten om met Bijster in zee te gaan.” Voor Catherine Gressens (CEO KDP) creëert de samenwerking een toegevoegde waarde voor alle betrokken partijen, bouwbedrijven inbegrepen: “KPD gelooft zeer sterk in financiële dashboards als aanvulling op de basis ERP. Zowel voor klanten die een analytische boekhouding voeren in BouwOffice als voor klanten die dat (nog) niet doen, is Improview® een goede oplossing.”

Kurt Vandebergh heeft samen met mede-zaakvoerder Anja Janssen meer dan veertig jaar ervaring. KDP bestaat sinds 1982 en is een allround ICTpartner voor bouwbedrijven, zodat die zich kunnen concentreren op hun kernactiviteit.

www.bijster.be – www.kpd.be

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 55

LEDENKORTINGEN DECEMBER - JANUARI

of

of

of

of

of

of

Team • b2b@connections.be • 02 550 01 05 • 9u-17u30

B2B Team • b2b@connections.be • 02 550 01 05 • 9u-17u30

dossierkost per persoon. Minimum pakket is een vlucht + een hotel. Eén cadeau per dossier. ast kunnen wij ook alle transfers, huurwagens en excursies boeken aan zeer competitive tarieven.

*15 euro dossierkost per persoon. Minimum pakket is een vlucht + een hotel. Eén cadeau per dossier.

Daarnaast kunnen wij ook alle transfers, huurwagens en excursies boeken aan zeer competitive tarieven.

56 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

december 2017 - januari 2018 • Bouwbedrijf 57

MARKANT

Minister Bart Tommelein met rechts van hem Renée Schoups, die aan het hoofd staat van gastaannemer Isoprofs.

De minister ontdekt op de bouwplaats in Beveren dat na-isolatie toch meer iets is voor ervaren vaklui.

De eerste Isolatiedag was een succes Op zaterdag 18 november vond de eerste Isolatiedag plaats. Particulieren konden in de praktijk ontdekken hoe je een woning isoleert. Met meer dan 500 bezoekers was de dag een succes.

De Isolatiedag had verschillende initiatiefnemers, waarbij het Vlaams Energieagentschap en – vanzelfsprekend – de Vlaamse Confederatie Bouw. Op twaalf bouwplaatsen verspreid over heel Vlaanderen lieten aannemers zien waarom elke woning een doorgedreven isolatie verdient.

Alle isolatietechnieken voor bestaande en nieuwe woningen kwamen daarbij aan bod.

Acht van de bouwplaatsen werden bemand door leden van de Confederatie.

Bouwbedrijf nam een kijkje in Kessel-lo, waar een typisch flatgebouw uit de jaren 1980 een energetische facelift kreeg. In Beveren was Vlaams minister van Energie Bart Tommelein te gast, op de bouwplaats van ons lid Isoprofs.

Bart Tommelein: “De Vlaamse overheid

32,2 %

58 Bouwbedrijf • december 2017 - januari 2018

heeft premies voor maar liefst zes vormen van isolatie. De hoogte van de premies daalt de komende jaren, dus ik herhaal graag: doe het nu!”

De Vlaamse overheid wil het BENOveren een duw in de rug geven. Het ritme van het aantal energiebesparende renovaties moet stijgen, niet alleen voor het comfort maar ook voor de energiefactuur en de klimaat­ doelstellingen. De minister aarzelde op 18 november niet om die overtuiging in de praktijk om te zetten, weliswaar onder het toeziend oog van een vakman.

Aan het einde van 2016 hadden bijna drie miljoen Belgen – 32,2 % van de bevolking – minstens één hypothecair krediet in hun portefeuille.

Dat blijkt uit cijfers van de Centrale voor kredieten aan particulieren. In Vlaanderen was het zelfs 34,8 %.

Op de tweede plaats komt Wallonië met 31,5 %, en dan Brussel waar slechts 19 % van de bevolking een hypothecair krediet heeft.

Bij de consumentenkredieten is de rangorde anders.

Brussel is weer laatste met 51,8 %, maar Wallonië staat aan de leiding met 65,6 %, gevolgd door Vlaanderen 58,2 %.

ONZE BELOFTES aan raamfabrikanten Iedereen houdt van VEKA comfort! Voor u betekent dat dat u zich volledig kan concentreren op uw klanten en uw producten. Daarom beloven wij aan al onze raamfabrikanten dat wij:

PVC profielen in klasse A en een grote keuze aan kleuren en systemen leveren

Helpen om uw zaak te doen groeien met uitzonderlijke productie- en marketingondersteuning en -diensten net als een snelle levering

Duurzame materialen gebruiken, ondersteund door een gecertificeerd, innovatief recyclagesysteem

WIL JE WETEN HOE WIJ ONS AAN ONZE BELOFTES HOUDEN? www.veka-comfort.be

VEKA AG Dieselstr. 8 D-48324 Sendenhorst Duitsland PAbsil@veka.com

DE KROON OP UW WERK !

DAKRANDPROFIELEN EN DAKAFWERKING

MUURAFDEKPLATEN EN RAAMDORPELS

MAATWERK

CLAERHOUT ALUMINIUM IS UW PARTNER VOOR ALUMINIUM DAKRANDPROFIELEN, MUURAFDEKPLATEN, PLOOIWERK EN MAATWERK.

Blokkestraat 2 | 8530 Harelbeke | T +32 (0)56 35 15 56 | F +32 (0)56 37 00 85 | info@claerhoutaluminium.be | www.claerhoutaluminium.be