Bouwbedrijf december 2015-januari 2016 by Embuild

bouwbedrijf maandblad van en voor de aannemer | dec. 2015 / jan. 2016

Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Afgiftekantoor Gent X â&#x20AC;&#x201C; â&#x201A;Ź6

>27

DOSSIER Hernieuwbare energie

Nieuwe technologie werkt aan doorbraak > 16

Sociale verkiezingen Ze gaan niet door

> 22

Wat brengt 2016? Wet- en regelgeving

> 39

Energieprestaties E50 wordt de norm

Echte specialisten gebruiken biodegradeerbare ontkistingsolie.

Draag zorg voor het milieu, gebruik biologisch afbreekbare ontkistingsolie â&#x20AC;&#x153;Biologisch afbreekbare smeermiddelenâ&#x20AC;? zijn producten die door hun samenstelling makkelijker door microorganismen in het milieu worden afgebroken. U kunt ze best gebruiken in toepassingen van verloren smering en in toepassingen met een verhoogd risico voor het milieu. Ontkistingsolie kan bij gebruik in het milieu terechtkomen en zo schade veroorzaken aan fauna en flora. Met biologisch afbreekbare ontkistingsolie kunt u de schade beperken en draagt u extra zorg voor het milieu.

Een boodschap van www.valorlub.be

Valorlub is een initiatief van het bedrijfsleven met de steun van de drie regionale overheden.

EDITO BOUWBELANGEN

Verplichte verzekering aansprakelijkheid? Iedereen verliest!

e minister van Economie zet vaart achter de invoering van een verplichte verzekering aansprakelijkheid voor bouwwerken, meer in het bijzonder de tienjarige aansprakelijkheid. De intentie is tweeledig: de bescherming van de consument verbeteren en een juridische twist uit de weg werken die te maken heeft met de verplichte verzekering van architecten.

DOSSIER

Goed nieuws is dat niet. Niet voor bouwbedrijven, maar ook niet voor de consument. Hij zal meer moeten betalen voor bouwwerken als de minister zijn zin krijgt, zonder reële compensatie in ruil. Een verplichte verzekering zal vooral de betwistingen, de expertises en de eindeloze procedures vermenigvuldigen, en aan het einde van de rit zullen de verzekeringspremies stijgen. Het Belgische initiatief is geïnspireerd op het systeem dat van toepassing is in Frankrijk. Maar het Franse voorbeeld toont overtuigend aan dat een verplichte verzekering perverse neveneffecten heeft op het vlak van de tienjarige aansprakelijkheid: betrokkenen nemen steeds minder hun verantwoordelijkheid op, slechte dienstverlening krijgt steun, hinderpalen voor kwaliteit en innovatie, toenemende kosten … Kortom: het tegendeel van wat gestimuleerd moet worden in de bouw.

Tot nu toe hecht het kabinet van de minister veel te weinig belang aan onze argumenten. We betreuren dat en we vragen dat hij radicaal van koers verandert bij het maken van zijn keuzes. Voor alle duidelijkheid: de consument heeft recht op bescherming. Maar dan waar deze nodig is, en met een kostprijs die hij kan dragen.

Colette Golinvaux Voorzitter Confederatie Bouw bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

Bescherming is vooral nodig als de aannemer die de fout beging intussen verdwenen is. Vaak is dat omdat zijn onderneming failliet ging. De consument kan dan geen genoegdoening ‘in natura’ meer verkrijgen. Er moet een systeem opgezet worden dat hem op een andere manier genoegdoening geeft en de Confederatie staat klaar om samen met het kabinet van de minister te zoeken naar oplossingen afgestemd op zulke risico’s. Maar een verplichte verzekering is niet het juiste middel!

SECTOR & BEROEPEN

Het Franse voorbeeld toont de perverse neveneffecten overtuigend aan

Het initiatief dat voorligt negeert overigens in grote mate de realiteit in de Belgische bouw. Er bestaan hier performante preventiemechanismen. Werken van grotere omvang gaan gepaard met een technische controle en onze sectorale expertisecentra leveren kwaliteitsvolle technische bijstand. Als een verzekering verplicht wordt, zal men steeds minder of zelfs helemaal geen beroep meer doen op deze mechanismen en procedures, ondanks het feit dat ze zo noodzakelijk zijn voor de kwaliteit van bouwwerken.

IN DIT NUMMER

bouwbedrijf maandblad van en voor de aannemer | dec. 2015 / jan. 2016

Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Afgiftekantoor Gent X – €6

>27

DOSSIER Hernieuwbare energie

Nieuwe technologie werkt aan doorbraak > 16

Sociale verkiezingen Ze gaan niet door

> 22

Wat brengt 2016? Wet- en regelgeving

> 39

Energieprestaties E50 wordt de norm

BOUWBELANGEN

Contacten Bouwbedrijf is het maandblad van de vzw Confederatie Bouw, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Verantwoordelijke uitgever: Filip Coveliers, Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Afgiftekantoor: Gent X Redactie: fax 02 545 59 02 Peter Graller – tel. 02 545 57 30 peter.graller@confederatiebouw.be Franstalige uitgave: Construction Druk: Drukkerij Geers Volgens concept van: Roularta Realisatie: EQUINOX Graphic Design Copyright coverfoto: © Shutterstock Reacties - vragen: communicatie@confederatiebouw.be Met de medewerking van: • de studiediensten van de Confederatie Bouw Secretariaat: Sonia Massart, tel.02 545 56 34 - fax 02 545 59 09 sonia.massart@confederatiebouw.be • Vlaamse Confederatie Bouw Secretariaat: Johan Walewijns, tel. 02 545 57 49 - fax 02 545 59 07 johan.walewijns@confederatiebouw.be • Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad Secretariaat: Morgane Cendoya, tel. 02 545 58 29 - fax 02 545 59 06 morgane.cendoya@confederatiebouw.be • Confédération Construction Wallonne Secretariaat: Catherine Houtart tel. 02 545 56 68 - fax 02 545 59 05 catherine.houtart@confederatiebouw.be Abonnementen: Claude Bernaerts, tel. 02 545 56 88 - fax 02 545 59 00 claude.bernaerts@confederatiebouw.be Reclame: Kristel Dekempeneer, tel. 02 545 56 99 - fax 02 545 59 08, kristel.dekempeneer@confederatiebouw.be of kde@confederatiebouw.be. Prijs jaarabonnement Leden van de Confederatie Bouw: begrepen in het lidgeld Niet-leden: € 137,80 (BTW en portkosten inbegrepen) Buitenland: € 300 (BTW en portkosten inbegrepen)

16 Sociale verkiezingen De arbeiders zullen niet naar de stembus trekken in bouwbedrijven. Bij de leden van de Confederatie komen er ook geen sociale verkiezingen voor bedienden. Daartegenover staan wijzigingen aan hun syndicale delegaties.

INLEIDING 03 Edito Colette Golinvaux: “Verplichte verzekering aansprakelijkheid? Iedereen verliest!”

11 Regionaal standpunt Marc Dillen: “Nood aan een geïntegreerd investeringsplan voor mobiliteit.”

PRIKBORD 06 Confederatiebouw.be Uw online werktuig.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers De vzw Confederatie Bouw wil met deze publicatie gepaste, betrouwbare, volledige en exacte informatie brengen. Ze kan echter niet aansprakelijk worden gesteld indien ze hierin tekortschiet. Alle elementen van deze publicatie zijn beschermd door het auteursrecht van de vzw Confederatie Bouw. Overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is slechts toegelaten mits voorafgaande toestemming en uitdrukkelijke vermelding van de bron. Vanaf nu wordt Bouwbedrijf gedrukt op papier geproduceerd met hout uit duurzaam beheerde bossen. De duurzaamheid wordt gegarandeerd door de internationale organisatie Forest Stewardship Council (FSC), die niet alleen het bos controleert maar de hele handelsketen tot aan de drukker.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

08 Aedificas Foundation Prijzen Maatschappelijk bewustzijn beloond.

BOUWBELANGEN 12 Detachering Blijf uit de illegaliteit!

14 Sectoraal akkoord Hogere koopkracht voor arbeiders.

Nieuwe technologie werkt aan doorbraak Met de bestaande hernieuwbare-energietechnieken kun je bijna energieneutrale gebouwen optrekken. Maar er staan alweer nieuwe technologieën te trappelen, zoals batterijen en Building Integrated Photovoltaics.

16 Sociale verkiezingen Niet in de bouwbedrijven.

PROJECTEN & BEDRIJVEN

Energieprestaties 2016

Onderneming van het Jaar

Nieuwe woningen moeten vanaf volgend jaar E50 of beter halen. Daarnaast komen er striktere eisen voor sommige renovaties. De lat zal ook hoger liggen voor de isolatiewaarden, zeker die van de buitenschil.

Voor de tweede keer in drie jaar tijd is een bouwbedrijf Onderneming van het Jaar in Vlaanderen. Dit jaar was DEME de winnaar van deze trofee. Een eerbetoon aan een bedrijf, maar ook aan de bouwsector in zijn geheel.

36 Energie als bouwsteen

50 Ledenvoordelen

Building Integrated Photovoltaics.

Uw lidmaatschap van de Confederatie

In 2016 op meer werven verplicht.

SECTOR & BEROEPEN 39 EPB Hogere eisen vanaf 2016.

52 Wedstrijd voor de leden Met een zeer aangename hoofdprijs.

22 Nieuw vanaf 2016 Wetten en regelgeving veranderen.

40 Ingenieurs Bedrijven willen heuse bouwmanagers.

DOSSIER 27 Inleiding Nieuwe technologie op komst.

28 Stand van zaken Markt met ups en downs.

56 Bouwmarkt Gevelsteen met power – Innovatie in een pop-up studio – Intelligente bulldozer

41 Greenbizz in Brussel Kansen voor duurzame ideeën.

42 Herman Van Rompuy

SECTOR & BEROEPEN

brengt op.

20 Aanwezigheidsregistratie

DOSSIER

SECTOR & BEROEPEN

BOUWBELANGEN

DOSSIER

MARKANT 58 Cijfer van de maand Bouwgrond werd duurder.

Eregast op groot BRICS-event.

58 Oost-Vlaanderen 30 De werkvloer

Nieuwe TV Luchtdichtheid van gebouwen – Technisch Comité BIM & ICT.

32 Batterijen Steeds beter en goedkoper.

35 Geothermie

Fusie in de Confederatie.

PROJECTEN & BEDRIJVEN

Interview met Planet-eco.

44 WTCB

58 Limburg Bouwcampus op komst.

PROJECTEN & BEDRIJVEN 48 Onderneming van het Jaar Weer een award voor de bouw.

Met mondjesmaat toegepast.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PRIKBORD www.confederatiebouw.be

Uw online gereedschap Advies nodig? Moet u nagaan of een onderaannemer sociale of fiscale schulden heeft? Wilt u profiteren van de ledenvoordelen? Onze website biedt u een breed gamma van diensten aan. Hier volgen enkele tips om ze allemaal uit te buiten.

isolatie, ruwbouw, elektriciteit … Vergeet deze gegevens niet toe te voegen en up-to-date te houden. Zij staan immers ook op www.ikzoekeenvakman.be, de website van de Confederatie die gericht is op de consument.

Onze website is speciaal voor de leden gecreëerd, en het overgrote deel kunt u alleen bezoeken als u lid bent. Om in te loggen moet u dus uw ledenkaart hebben, waarop de nodige codes staan. U arriveert dan op een webpagina waarop u de tools vindt die aannemers vaak gebruiken. Interessant is bijvoorbeeld de button Bedrijven controleren. Met een btwnummer, een naam of een locatie kunt u een bouwbedrijf zoeken en nagaan of het lid is van de Confederatie en of het sociale of fiscale schulden heeft – het fameuze artikel 30bis. Het is mogelijk om deze laatste opzoeking te doen voor een hele lijst van bedrijven. De databank beslaat alle ondernemingen in onze sector (ook de niet-leden!). Aanbestedingen Als u klikt op de button Zoeken en dan op Aanbestedingen komt u terecht bij een tool waarmee u overheidsopdrachten kunt zoeken. U kunt een lijst van recent gepubliceerde aankondigingen bekijken maar ook opdrachten zoeken die aan bepaalde criteria voldoen, zoals de provincie en de erkenningscategorie. Alle mogelijke informatie Onder Zoeken staat bovendien een rijke schat aan nuttige informatie over de meest uiteenlopende onderwerpen: loonbarema’s van arbeiders en bedienden, de bouwkalender met de aanbevelingen voor de collectieve vakantiedagen, modeldocumenten, btw-tarieven enzovoort. Een shortcut is de link Gids van A tot Z op de ontvangstpagina voor de leden. Vergeet ook niet om geregeld de rubrieken OPLEIDINGEN en AGENDA te raadplegen (bovenaan). Dat weet u precies waar en wanneer infosessies, evenementen en opleidingen plaatsvinden die belangrijk zijn voor u. Bedrijfsprofiel beheren De tool Mijn profiel – de eerste op de ontvangstpagina – is essentieel voor de zichtbaarheid van uw onderneming. U kunt er uw contactgegevens beheren en de abonnementen op de publicaties van de Confederatie, zoals de BouwFlash. Maar u kunt ook uw logo toevoegen, foto’s van uw projecten en uw activiteiten:

Tegen Batibouw krijgt ikzoekeenvakman overigens een opfrisbeurt, zodat hij een mooi uitstalraam voor onze aannemers wordt, met een nieuwe naam en een nieuw ontwerp. Ledenvoordelen Leden van de onze beroepsorganisatie kunnen profiteren van talrijke ledenvoordelen. U hoeft daarvoor niets te doen – het is inbegrepen in het lidmaatschap. Soms gaat om gratis aanbiedingen, soms om forse kortingen. Kortom: lid zijn van de Confederatie rendeert. U moet alleen klikken op Ledenkortingen (onderaan). Dan vindt u het hele aanbod. Bij de gratis voordelen onder meer advies en belangenverdediging, uw aanwezigheid op ikzoekeenvakman.be, evenementen en informatiesessies … Kortingen krijgt u op producten en diensten geleverd door onze partners: tankkaart, bouwsoftware, de inrichting van bedrijfsvoertuigen, Track & Trace enzovoort. Leesvoer Onze communicatiekanalen vullen elkaar aan. In de dagelijkse digitale BouwFlash vindt u bondig en relevant bouwnieuws. Het magazine Bouwbedrijf krijgt u ook gratis. Het gaat dieper in op bouwwetgeving, projecten waaraan we deelnemen enzovoort.

INFO

www.confederatiebouw.be. Bent u uw toegangscodes verloren? Stuur dan een e-mail naar helpdesk@confederatiebouw.be. U kunt ook bellen naar 02 545 56 66. Vermeldt altijd uw ledennummer als u contact opneemt met de helpdesk.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

Verloningspolitiek? “Simpel: if you only pay peanuts, you only get monkeys.” “Toptalent lokken? Alleen met harde cash en een dikke bedrijfswagen, zeg ik. Iets anders kunnen ze mij niet wijsmaken!”

“Simpel: er is meer dan geld alleen in het leven.” “Hoge lonen, da’s niet te betalen. Trouwens, de erkenning voor je werk is zeker zo belangrijk. Ik zeg het: wat telt is met plezier naar het werk komen en een goede sfeer!”

Tijd voor een #NieuwPerspectief Laat u inspireren op proximus.be/NieuwPerspectief. En ontdek hoe u IT en telecom inzet in uw verloningspolitiek door uw medewerkers een internetverbinding aan te bieden met Packs for Employees.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PRIKBORD Aedificas Foundation Prijzen 2015

Het sociale bewustzijn van de bouw beloond

LAUREATEN – De vier verkozen partnerships kregen elk een cheque van € 5000 waarmee ze hun projecten kunnen financieren.

Cobelba-Besix, Debremaeker, Roels en de Groep Stadsbader. Dat zijn de laureaten van de Aedificas Foundation Prijs 2015. Ze kregen hem omdat ze samenwerken met projecten waarin opleiding de sleutel is om kwetsbare kansengroepen te her-integreren in de arbeidsmarkt. De uitreiking vond plaats op 27 november in het WTCB in Zaventem. Het was de derde keer dat de Aedificas Foundation Prijs werd uitgereikt, en opnieuw bevestigde hij het sociale bewustzijn dat leeft in de bouwsector. We bouwen in de letterlijke zin aan de samenleving. Maar menige aannemer en menig bouwbedrijf doen het ook in de figuurlijke zin, met een engagement om het lot van kansengroepen te verbeteren. Alleen is dat weinig bekend. Daarom was de Confederatie de stuwende kracht achter de oprichting van de Aedificas Foundation, die deze bedrijven en hun projecten de bekendheid wil geven die ze verdienen. De Foundation is een stichting van openbaar nut. Ze heeft als algemeen doel de socioculturele verrijking van de samenleving en de verbetering van de levensomstandigheden en het welzijn. Maar de Foundation is ondubbelzinnig een initiatief van onze sector, en concreet werkt ze dus rond twee thema’s die de bouw nauw aan het hart liggen, namelijk huisvesting en opleiding. Met de prijs die ze ieder jaar uitreikt, steunt ze partnerships die aansluiten bij deze filosofie. In 2015 lag de nadruk daarbij op opleiding, vertelde Françoise Nyssens (juryvoorzitter). Françoise Nyssens: “Opleiding is de beste persoonlijke veiligheidstool in de bouw, en dan vooral opleidingen op het vlak van nieuwe technieken, duurzaam bouwen, veiligheid en welzijn.” Maatschappelijk verantwoord De deelnemende projecten waren dit jaar gekenmerkt door partnerships tussen opleidingsinitiatieven en bouwbedrijven, waarin een concreet beroep gedaan werd op het maatschap-

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

pelijke bewustzijn van deze laatste. Daarbij ging het niet louter om het ter beschikking stellen van financiële middelen, materialen of werktuigen. Heel de onderneming nam deel aan het engagement, van bedrijfsleider tot werknemers. De winnaars voldeden op bewonderenswaardige wijze aan de strikte criteria van de Aedificas Foundation. De vzw’s die samenwerkten met de winnende projecten kregen elk € 5000, waarmee ze hun werk kunnen verderzetten.

De winnaars voldeden op bewonderenswaardige wijze aan de strikte criteria van de Aedificas Foundation Cobelba-Besix Le Perron de l’Ilon is actief in de streek rond Namen. Deze organisatie begeleidt de integratie in de samenleving en op de arbeidsmarkt door het aanbieden van opleiding op de werkvloer, bijvoorbeeld tot keuken- of zaalhulp. Vaak gaat het om mensen die de school niet afgemaakt hebben. Om nog effectiever te zijn en een publiek te bereiken dat nog jonger is heeft Perron de l’Ilon een nieuwe opleidingsplek gecreëerd. Het initiatief trok de belangstelling van Besix en de firma Cobelba in de Besix-groep. Besix besliste om de inrichting deels te financieren. Het geld kwam onder meer van de Staff Award van € 10 000 die Besix uitreikte. Alle medewerkers van de groep mochten met een stemming kiezen uit een aantal kanshebbers op deze award. Le Perron de l’Ilon kwam als winnaar uit de bus. ➞

Besix heeft ook geholpen met de snelle inrichting van de keuken op de opleidingsplek. Op één van zijn bouwplaatsen moesten uit een kantoorgebouw de mess en de keuken weggehaald worden. De projectleider op deze werf kwam op het schitterende idee om de uitrusting aan te bieden aan Le Perron de l’Ilon, dat dankbaar van de gelegenheid gebruik maakte.

Meer dan één aannemer engageert zich om het lot van kansengroepen te verbeteren

Een anekdote illustreert de betrokkenheid en de solidariteit van Jan Debremaeker. Op een bepaald moment werd de bedrijfsleider diep getroffen door de sociale noodsituatie van een leerling. Hij kocht hem een fiets voor de verplaatsingen naar de bouwplaats. En toen de fiets enkele maanden later gestolen werd, kocht hij een nieuwe! Zulke gulheid kom je niet vaak tegen … Maar ze is een mooie illustratie van de spirit die de Aedificas Foundation drijft. De stichting strijdt tegen uitsluiting en wil een situatie creëren waarin een onderneming verder gaat dan een gewone beroepsopleiding, en de jongere ertoe aanzet om zichzelf te overstijgen en een nieuwe start te maken, op weg naar een betere toekomst.

Algemene bouwonderneming Driesen – Assjette; A2Z Renovatie – EUCORA; De Medts –Talentenwerf; Democo – 8ième Jour; Jacques Delens – CDR Construction; DRTB/ Bâ-Thic – CDR Construction; Ets. Jean WUST – Isocèle; Patrimonia-Systimber – Zonnehoeve production; Socogetra – Au Four et Au Moulin.

Indien de stagiair na de training en de stage graag verder opgeleid wil worden, dan geeft Roels hem de kans. Door een individuele beroepsopleiding in de onderneming kan hij zijn vaardigheden verder ontwikkelen en een goede vakman worden, dankzij de praktijkervaring die hij opdoet, deze keer niet tijdens een opleiding maar in reële beroepsomstandigheden. De overgang die op die manier bewerkstelligd wordt leidt tot duurzame resultaten. In het recente verleden hebben verschillende stagiaires een baan aangeboden gekregen nadat ze hun opleiding in de onderneming voltooid hadden.

Vaak gaat het om mensen met een hobbelig levensparcours die de school niet afmaakten Stadsbader Groep Stadsbader Groep is erkend als invoegbedrijf en creëert als dusdanig al verschillende jaren kansen op de arbeidsmarkt. Ze engageert frequent mensen uit kansengroepen. Deze krijgen begeleiding van een ‘peter’ in de onderneming, als het moet verschillende maanden lang. Dat kost geld, maar de onderneming neemt er dat bij. Bovendien heeft ze een onafhankelijke vzw opgericht, het Stadsbader Charity Fund. Deze heeft als missie het verlenen van steun aan mensen uit kansengroepen en aan sociale projecten. Deze steun kan financieel zijn, maar gaat ook verder. Aan iemand die aangeworven is door Stadsbader, maar moeite heeft om zich te verplaatsen, kan bijvoorbeeld een fiets gegeven worden. De vzw neemt dergelijke beslissingen volledig autonoom en kan ook meer specifieke steun verlenen. n

PROJECTEN & BEDRIJVEN

Roels Vzw Groep Intro werkt in Vlaanderen en Brussel. Ze organiseert opleidingen en begeleidt de zoektocht naar een baan. Op die manier wil ze kansengroepen weer mogelijkheden bieden op de arbeidsmarkt en in de samenleving. Concreet gaat het om beroepsopleiding in onze sector, met een attest of diploma tot resultaat. In samenwerking met de firma Roels werd aan het aanbod een opleiding tot dakdekker toegevoegd.

Het is bijzonder verheugend om vast te stellen dat er steeds meer bouwbedrijven zijn met een sociaal bewustzijn. De vier projecten in dit artikel waren niet de enige die een gooi deden naar de Aedificas Foundation Prijs. In totaal passeerden dertien genomineerde het kritische oog van de jury. Naast de vier winnaars waren dat de volgende partnerships:

SECTOR & BEROEPEN

De leerlingen hebben vaak een zeer hobbelig parcours achter de rug. Ze zoeken werk, moeten het doen met een leefloon, hebben politiek asiel aangevraagd, zijn in aanraking gekomen met het gerecht, hebben moeilijke familiale omstandigheden meegemaakt …

De genomineerden

DOSSIER

Debremaeker De tweede winnaar, de firma Jan Debremaeker nv, ging een partnership aan met de vzw F.T.Q.P. uit Brussel om twee bouwopleidingen te organiseren. Deze geven de kans om metser of plafonneerder te worden aan mensen met een zeer beperkte scholing. Aan het einde krijgen ze een scholingbewijs. Op die manier willen Debremaeker en F.T.Q.P. hun toegang tot de arbeidsmarkt vergemakkelijken. Het sluitstuk van de opleidingen is een stage in een bouwbedrijf, waar de deelnemers ofwel het basisniveau ofwel het gevorderde niveau bereiken. Over het algemeen staat deze opleiding garant voor een baan na de leertijd en de stage.

BOUWBELANGEN

PRIKBORD

Info: www.aedificas-foundation.be

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

ZONDAG 22 MEI 2016

â&#x2DC;&#x17E;

Doe mee en schrijf nu in!

.OPENWERVENDAG.BE

WWW

Een initiatief van

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

REGIONAAL STANDPUNT BOUWBELANGEN

VCB vraagt geïntegreerd investeringsplan in mobiliteit Een degelijke infrastructuur vormt een basisvoorwaarde voor economische groei. Sterker nog: deze is onmogelijk zonder een degelijke infrastructuur. Nu is zowel het personen- als het vrachtvervoer in de voorbije decennia in Vlaanderen sterk toegenomen. Bovendien zullen de mobiliteitsbehoeften blijven groeien in de decennia die komen, onder meer door het almaar stijgend aantal gezinnen. Het transportnet daarentegen werd in de voorbije jaren amper verlengd of verbreed.

DOSSIER

In internationale rankings staat Vlaanderen vaak aan de top van het fileleed. Daardoor dreigt Vlaanderen zijn positie als logistieke hub voor West-Europa te verliezen ten gunste van bijvoorbeeld Wallonië, Noord-Frankrijk en Nederland.

Het ontbreekt in Vlaanderen niet aan algemene mobiliteitsplannen met mooie intenties. Voor bepaalde deelsectoren, zoals de binnenvaart en de tramverbindingen, bestaan concreet becijferde investeringsprogramma’s. Maar het ontbreekt aan een geïntegreerde visie op de investeringen die noodzakelijk zijn om de mobiliteitsproblemen op te lossen.

Geen illusies: de stijgende behoefte aan mobiliteit vraagt extra investeringen

Het komt er dus op aan in functie van de behoeften en met kosten-batenanalyses na te gaan welke investeringen het meest efficiënt zijn, op basis daarvan tot een totaal kostenplaatje te komen en vervolgens een globaal investeringsprogramma over meerdere jaren uit te werken. Bovendien zal het definitieve advies van Eurostat over de PPS-constructie voor de N60 te Ronse de Vlaamse overheid binnenkort in staat stellen te bepalen welke investeringen met reguliere middelen moeten gebeuren en welke voor PPS in aanmerking komen. Belangrijk voor de financiering is ook de mogelijke inbreng van de Europese Unie in het kader van het investeringsprogramma van commissievoorzitter Juncker.

Marc Dillen, directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

Een bijkomend financieringsinstrument is de kilometerheffing die vanaf april 2016 in voege treedt voor binnenlands én buitenlands vrachtvervoer. Volgens de huidige plannen wordt jaarlijks slechts € 100 miljoen daarvan opzijgezet - ‘geoormerkt’ - voor investeringen, terwijl op termijn € 181 miljoen aan de algemene begroting wordt toegewezen. Wij zijn alvast van oordeel dat een groter deel van de inkomsten uit deze heffing naar investeringen moet gaan.

SECTOR & BEROEPEN

Het is een illusie te denken dat we de stijgende mobiliteitsbehoeften kunnen aanpakken zonder extra investeringen. Ook een shift van het nog steeds sterk dominerende wegverkeer naar alternatieve verkeersmodi zoals spoor, tram, binnenvaart en fiets vereist investeringen, niet alleen in kanalen en tramlijnen maar ook in de wegen daarnaartoe.

Fraude met detachering

Bent u onbewust betrokken bij sociale dumping? Het is mogelijk om betrokken te zijn bij sociale dumping zonder het zelf te beseffen. Dat kan wanneer u te goeder trouw een beroep doen op een buitenlands bouwbedrijf dat werknemers naar hier detacheert. Detachering is toegestaan. Maar ze is strikt gereguleerd, en in dit artikel bekijken we wanneer ze legaal is. In het volgende nummer van Bouwbedrijf bekijken we hoe het dan zit met lonen, arbeidsvoorwaarden, sociale bijdragen enzovoort. Bovendien geven we tips waarmee u sociale dumping van buitenlanders kunt herkennen.

r werken op Belgische bouwplaatsen meer en meer gedetacheerde buitenlandse bouwvakkers. Dat gaat gepaard met misbruiken en sociale dumping. De bouwsector en de regering gaan deze hard aanpakken. Daarvoor hebben ze een Plan voor eerlijke concurrentie opgesteld. Zal dit Plan de detachering naar de prullenmand verwijzen? Nee, want Europa eist dat België het toestaat. Europese richtlijnen en verordeningen stipuleren welke lonen en arbeidsvoorwaarden dan gerespecteerd moeten worden. Daarnaast zijn er een aantal administratieve formaliteiten. Deze laatste bespreken we in het volgende nummer van Bouwbedrijf. Want de Confederatie vreest dat het probleem dieper zit. Het is niet voldoende dat een buitenlandse werknemer een correct loon krijgt. Ook het

Detachering kan alleen met een aannemingsovereenkomst buitenlandse bouwbedrijf en het contract dat ermee wordt gesloten moeten voldoen aan voorwaarden. Het is belangrijk dat u weet wat dit betekent. Zo kunt u vermijden dat u zonder het te weten gebruikt wordt voor sociale dumping en unfaire concurrentie met eerlijke Belgische bouwbedrijven.

- deze onderneming heeft een bouwactiviteit in een lidstaat van de EU; - het is in deze lidstaat dat de onderneming gewoonlijk aan de slag is; - de onderneming verricht een werk in een andere lidstaat; - zij verricht dit werk in het kader van een aannemingsovereenkomst.

DE VOORWAARDEN Wanneer is er sprake van een gedetacheerde werknemer in de bouw ? Er moet tegelijk aan de volgende voorwaarden voldaan zijn:

Om een voorbeeld te geven: een bouwvakker is in dienst van het Poolse schildersbedrijf PM Poznan (een fictieve naam). Deze firma werkt al jaren in Polen en voert daar het merendeel van haar opdrachten uit. PM Poznan sluit een aannemingsovereenkomst met een Belgisch bouwbedrijf. De bouwvakker komt hier gedurende enkele weken of maanden gebouwen schilderen. Aan alle voorwaarden is voldaan, het gaat om legale detachering.

- de persoon is werknemer van een buitenlandse onderneming;

Het ter beschikking stellen van personeel is verboden, op enkele zeer beperkte uitzonderingen na Hoe reageert de Confederatie? De Confederatie trekt op twee manieren ten strijde tegen sociale dumping en unfaire concurrentie. Zij werkt actief mee aan het opstellen van maatregelen en specifieke acties tegen dumping en fraude. Daarnaast onderhandelt ze met de regering over een verlaging van de loonlasten in bouwbedrijven met minstens € 6 per uur. Ze heeft voorstellen uitgewerkt om deze verlaging te financieren. Het is een feit dat Europa op dit moment detachering toestaat. Daar kan ons land niet onder uit. Maar dit creëert oneerlijke concurrentie met bouwbedrijven uit landen met lagere sociale lasten. De Confederatie stelt alles in het werk om de concurrentie op de Belgische bouwmarkt weer eerlijk te maken.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

De detachering is illegaal als PM Poznan opgericht werd om in België te werken, of het overgrote deel van zijn opdrachten niet in Polen uitvoert. Ze is ook illegaal als er geen aannemingsovereenkomst is of deze niet gerespecteerd wordt. AANNEMINGSOVEREENKOMST ESSENTIEEL! Deze laatste voorwaarde, de aannemingsovereenkomst, is essentieel. Vaak heeft men niet door wat dit allemaal inhoudt. Een aannemingsovereenkomst legt vrij strikte eisen op. Als een contract hieraan niet voldoet, is er sprake van een valse aannemingsovereenkomst. En we herhalen: dan is er geen legale detachering. Zelfs niet als de andere aspecten van regelgeving op detachering gerespecteerd worden!

BOUWBELANGEN

Bij een echte aannemingsovereenkomst leeft de buitenlandse firma de regels van goed vakmanschap na, net zoals een Belgische aannemer dat doet. Daarnaast is zij volledig aansprakelijk voor de werken die ze uitvoert. Bovendien – en dit is belangrijk – met een echte aannemingsovereenkomst kun je werknemers niet ter beschikking stellen. Terbeschikkingstelling is namelijk verboden in ons land, op enkele kleine uitzonderingen na. Het verbod zegt dat er geen volledige en zelfs geen gedeeltelijke gezagsoverdracht mag zijn van de werkgever naar iemand anders. De buitenlandse werknemers krijgen hun orders van hun buitenlandse werkgever, en niet

- het uitzendkantoor voldoet in het thuisland aan de lokale reglementering op uitzendkantoren; - een van de Belgische gewesten heeft het erkend als bouwuitzendkantoor; - het respecteert de Belgische weten regelgeving als het uitzendkrachten ter beschikking stelt. Net zoals bij gewone werknemers moeten daarnaast de nodige regels gerespecteerd worden op het vlak van arbeidsvoorwaarden, lonen en sociale bijdragen. Maar daarop komen we terug in het volgende nummer van Bouwbedrijf.

grote lijnen over twee soorten regels. De eerste soort betreft de arbeidsvoorwaarden. Kort samengevat komt het hierop neer: een buitenlandse onderneming uit de EU moet een “harde kern” respecteren van arbeidsvoorwaarden van het land waar het werkt. Het gaat onder meer over minimumlonen, arbeidsduur, jaarlijkse vakantie en veiligheidsvoorschriften. De tweede soort regels betreft de sociale zekerheid die van toepassing is op de werknemers. Een buitenlandse onderneming uit de EU betaalt de sociale bijdragen voor haar werknemers in het land van oor-

Een aannemingsovereenkomst legt vrij strikte eisen op. Worden die niet gerespecteerd, dan is de detachering niet legaal WAAROM DETACHERING? Detachering is mogelijk gemaakt door Europa. Europa wil dat er in de EU vrijheid van dienstverlening heerst. Een lidstaat mag ondernemingen uit andere lidstaten niet verhinderen om op haar grondgebied diensten te verlenen. Voor detachering is een rechtskader uitgewerkt. Dat gaat in

sprong als ze haar werknemers niet meer dan twee jaar detacheert naar een andere lidstaat. Dit geldt overigens ook voor zelfstandigen. De maximumperiode van twee jaar kan in individuele gevallen soms verlengd worden. n

INFO www.confederatiebouw.be. In het ledengedeelte de Gids van A tot Z kiezen en dan de U van Uitzendarbeid. U kunt dan klikken op de lijst van uitzendbureaus erkend door het Vlaams en Brussels gewest. Zie ook www.werk.be en www.brussel.irisnet.be.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

UITZENDARBEID Zoals opgemerkt mag in enkele gevallen personeel wel ter beschikking gesteld worden. Het mag bijvoorbeeld soms, in zeer strikte omstandigheden, als het gaat om twee bedrijven in dezelfde bedrijvengroep. Ook uitzendarbeid is toegestaan. Een uitzendkantoor gevestigd in een andere lidstaat van de EU mag uitzendkrachten ter beschikking stellen van een Belgisch bouwbedrijf. Ook dat valt onder de Europese diensten- en detacheringsregeling. Maar zulke uitzendarbeid is strikt gereguleerd. Aan de volgende voorwaarden moet tegelijk voldaan zijn:

EUROPA – De EU wil dat detachering kan. De Confederatie wil dat ze beter gereguleerd wordt en lokale firma’s geen unfaire concurrentie aandoet.

SECTOR & BEROEPEN

van de aannemer die op hem een beroep doet. Deelt de Belgische aannemer wel de instructies uit - met uitzondering van technische instructies die het voorwerp uitmaken van een gedetailleerde omschrijving in de aannemingsovereenkomst - dan is er sprake van een valse aannemingsovereenkomst.

DOSSIER

Een buitenlandse firma die eigenlijk alleen hier werkt? Illegale detachering!

Sectoraal akkoord 2015-2016

Verhoging koopkracht bouwvakarbeiders in 2016 In het paritair comité van het bouwbedrijf van 19 november is het sectoraal akkoord voor 20152016 ondertekend. Het belangrijkste punt is de verbetering van het statuut van de syndicale afvaardiging van de arbeiders in de bouwbedrijven. In ruil hebben hun vakbonden zich geëngageerd om geen kandidaturen in te dienen voor de sociale verkiezingen. Meer hierover vindt u op blz. 16 in dit Bouwbedrijf. In dit artikel lichten we de andere punten toe, onder meer de verhoging van de koopkracht van de bouwvakarbeiders in 2016.

e onderhandelingen over een nieuwe cao verliepen dit jaar niet zoals gewoonlijk. Normaal regelen de sociale partners alles in één enkel akkoord. Maar deze keer waren ze door de omstandigheden verplicht om de onderhandelingen op te splitsen. In juni bereikten ze een akkoord en sloten ze cao’s over het SWT (het vroegere brugpensioen) en over maatregelen die het Fonds voor Bestaanszekerheid financieel in evenwicht moeten brengen. In het najaar sneden ze dan de klassieke thema’s aan, zoals de loonvoorwaarden,

In 2016 laat de regering ruimte voor een beperkte loonsverhoging flexibiliteit, opleiding en veiligheid. Zoals opgemerkt in de inleiding ging de hoofdbrok van de onderhandelingen over de sociale verkiezingen en het statuut van de syndicale afvaardiging. Wat daarover uit de bus kwam, vindt u op bladzijde 16. KOOPKRACHT Het sectoraal akkoord vult de loonnorm in, dat is kort samengevat de maximale loonstijging die de regering toestaat bovenop de index. In 2015 was er geen ruimte voor zulke conventionele loonsverhogingen, in 2016 wel. Maar de kosten van een verhoging mogen voor de werkgever niet groter zijn dan 0,5 % van de bruto loonmassa. Daarnaast mag de werkgever een netto voordeel geven. De maximale kosten daarvan mogen niet hoger liggen dan 0,3 % van de bruto loonmassa.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

Loonsverhoging afgesproken in de cao, vanaf 1/1/2016

cat. I

cat. IA

cat. II

cat. IIA

cat. III

cat. IV

Verhoging

+ 0,067

+ 0,070

+ 0,071

+ 0,075

+ 0,076

0,081

Nieuwe uurlonen

13,453

14,122

14,339

15,055

15,252

16,188

LOONVERHOGING – Uitdrukt in euro per uur.

Het sectoraal akkoord gaf de voorkeur aan een loonsverhoging op 1 januari 2016. De bedragen en de nieuw lonen staan in de tabel. Aan de bouwvakarbeiders worden jaarlijks ook ecocheques ter waarde van € 100 toegekend. Dat gebeurt in de maand mei. De referteperiode voor de toekenning van de ecocheques loopt van april tot maart van het jaar daarop. Voor de ecocheques van 2016 loopt de referteperiode dus van 1 april 2015 tot 31 maart 2016. Maar er is nog geen uitvoerings-cao als we dit schrijven, en de precieze modaliteiten zijn nog niet bekend. Zodra we meer weten, laten we dat weten via onze communicatiekanalen. In ieder geval hebben aannemers de mogelijkheid om de ecocheques om te zetten in een ander gelijkwaardig voordeel. Dat is nieuw voor de bouwsector. Merk overigens op dat een indexering van de lonen op dit moment niet kan. Dat is een gevolg van de indexsprong die de regering heeft opgelegd. Op 1 juli 2016 zou in de bouwsector de indexering opnieuw kunnen volgens de huidige inflatievooruitzichten van het Planbureau. DE ANDERE ARBEIDSVOORWAARDEN De cao verandert de andere arbeidsvoorwaarden niet of nauwelijks. De patronale bijdrage aan de verplaatsingskosten moet vanaf 1 februari 2016 op een andere manier bepaald worden. Vroeger gebeurde dat aan de hand van de weekabonnementen van

de NMBS, maar die zijn afgeschaft. In de toekomst zullen de maandabonnementen gebruikt worden. De barema’s A en B zullen hieraan worden aangepast. Er is ook een wijziging die te maken heeft met de berekening van de mobiliteitsvergoeding. De nieuwe cao verwijst naar Google Maps en niet meer naar Mappy als een afstandsbepaling nodig is maar deze niet bepaald is op ondernemingsniveau of wanneer er een betwisting is. FLEXIBILITEIT Geen nieuwe maatregelen op het vlak van de flexibiliteit, ondanks het aandringen van de Confederatie. Nu moet een werkgever vrij zware procedures respecteren als

Landingsbaan kan voor arbeiders vanaf 55 jaar als ze 35 jaar gewerkt hebben hij met het bedrijf in bestaande systemen voor meer arbeidsflexibiliteit wil stappen. De Confederatie vroeg een versoepeling, maar de vakbonden weigerden om daarop in te gaan. De sociale partners hebben wel opnieuw hun vraag over het fiscale voordeel voor overuren tot de regering gericht. Ze willen dat dit voordeel uitgebreid wordt tot 180 uur voor de héle sector, dus los van de elektronische aanwezigheidsregistratie.

BOUWBELANGEN

ANDERE BEPALINGEN Sommige rustdagen in 2016 zijn verplaatst. 4 en 5 januari 2016 en 22 december 2016 gaan haar respectievelijk 2, 3 en 4 november 2016.

Bouwvakkers van 55 jaar en ouder met 35 jaar of meer beroepsverleden kunnen ook in 2016 nog in een landingsbaan stappen. Normaal is de instapleeftijd voor een landingsbaan 60 jaar. Maar in 2015 gold er een uitzondering: ook werknemers van 55 jaar of ouder met 35 jaar beroepsverleden konden in een landingsbaan stappen. Er was gepland dat de leeftijd voor deze uitzondering volgend jaar zou opschuiven naar 56. Maar in uitvoering van de cao van de Nationale Arbeidsraad blijft hij voor arbeiders in de bouw in 2016 op 55 jaar.

AFSPRAKEN TUSSEN SOCIALE PARTNERS De rest van het akkoord gaat voornamelijk over thema’s die de sociale partners in onderling overleg wensen te bespreken en uit te werken in de looptijd van de cao. Een belangrijk punt is het Plan voor eerlijke

concurrentie (zie ook het dossier in Bouwbedrijf van oktober 2015). De sociale partners zullen de uitvoering door de regering opvolgen, met inbegrip van de veralgemeende invoering van de ConstruBadge. De geleidelijke eenmaking van het statuut arbeiders en bedienden is een ander werkpunt. De Confederatie zou in dat kader graag een begin willen maken van een sectorale aanvullende pensioenregeling voor de bedienden.

LEES DE BOUWFLASH EN DE WEBSITE! deratie brengt u op de hoogte zodra ze meer weet, onder meer in de dagelijks BouwFlash, op de website en natuurlijk ook in Bouwbedrijf.

Borgstellingen op een hoger niveau...

SECTOR & BEROEPEN

Wanneer we dit schrijven zijn een aantal concrete details nog niet bekend. Een voorbeeld zijn de modaliteiten voor de ecocheques. De Confe-

De zesde staatshervorming heeft veel bevoegdheden voor vorming en opleiding overgedragen aan de gewesten. Daarom is er nu een sectoraal referentiekader nodig voor opleiding, competentiebeheer en toeleiding naar werk in de bouw. Wat betreft welzijn willen de sociale partners een analyse maken van het gezondheidstoezicht van de werknemers. In het eindeloopbaandebat zullen de besprekingen over het thema werkbaar werk verdergezet worden. Inbegrepen is de kwestie van de erkenning van bepaalde functies als “zwaar beroep” in het kader van het pensioen. Tenslotte is ook het onderzoek van de globale mobiliteitsproblematiek aan een werkgroep toevertrouwd. n

DOSSIER

Arbeiders die een winteropleiding volgen krijgen een aanvullende vergoeding van fvb Constructiv (het Fonds voor Vakopleiding). Deze stijgt volgend jaar van € 36 naar € 40.

IN TWEE KEER – Normaal regelt een akkoord de nieuwe cao in één keer, maar dat kon nu niet.

INFO www.confederatiebouw.be

Fideris • marktleider • coöperatieve vennootschap die de winsten deelt met haar vennoten

• hoge ristorno • onze borg verzwaart uw bankkredieten niet

• voor openbare , privé werken en de wet Breyne

Gemeenschappelijke Borgstellingen cv - Ondernemingsnummer 0403.259.880 - RPR Brussel

Groenkraaglaan 5 - 1170 Brussel - T 02 676 19 20 - F 02 513 02 91 - info@ﬁderis.be - www.ﬁderis.be

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

• voor hoofd- en onderaannemers in alle bouwsectoren

• expertise sinds 1926

Afspraken over syndicale delegaties

Geen sociale verkiezingen in de bouwbedrijven De respectieve vakbonden van arbeiders en bedienden zullen geen kandidatenlijsten indienen voor de komende sociale verkiezingen. Dit engagement komt met wijzigingen aan het statuut van hun syndicale delegaties. Maar opgelet! Het feit dat zij geen lijsten indienen moet officieel geconstateerd worden. Daarom moet een onderdeel van de verkiezingsprocedure toch uitgevoerd worden.

ven een korte samenvatting. Sociale verkiezingen moeten normaal gezien georganiseerd worden in bedrijven met 50 of meer werknemers. De procedure begint zestig dagen vóór “dag X”, dat is de dag van de aankondiging van de verkiezingen. Deze “dag X-60” valt ten vroegste op 11 december 2015.

De vakbonden van de bouwarbeiders zullen geen kandidatenlijsten indienen. De bedienden zullen dit ook niet doen in bouwbedrijven aangesloten bij de Confederatie. Maar dit kan de werkgever pas op dag X+36 formeel vaststellen. Dat is ten vroegste op 16 maart 2016. Dan kan hij de procedure afsluiten. Daarvoor staat hem een document ter beschikking op de website van de FOD Werk. Daarin tekent hij officieel op dat geen lijsten ingediend werden. Hij hangt het document uit in de onderneming en brengt de representatieve vakbonden op de hoogte. Dat kan met de tool op de website van de FOD Werk of met

NIET DEZE KEER – Tot sociale verkiezingen komt het in 2016 niet in bouwbedrijven. Maar om dit formeel vast te stellen moet een deel van de procedure uitgevoerd worden.

een aangetekende brief. Een uitgebreide beschrijving van de verkiezingsprocedure

vindt u in het juni- en het juli-augustusnummer van Bouwbedrijf.

I. Syndicale delegatie arbeiders Tegenover het feit dat de arbeiders niet naar de stembus trekken, staat een wijziging van de statuten van hun syndicale delegatie. Deze wijziging heeft geleid tot een nieuwe cao in paritair comité 124, het PC van de bouwarbeiders. Net als vroeger kunnen syndicale delegaties van arbeiders opgericht worden in bouwbedrijven met 30 of meer arbeiders. Het nieuwe akkoord verandert nauwelijks iets aan de grootte, de samenstelling en de kredieturen van de delegatie zolang het aantal arbeiders onder de 50 blijft. Voor ondernemingen met 50 of meer arbeiders zijn de veranderingen ingrijpender.

over de vakbonden verdeeld zijn. De procedure voor de aanduiding van de afgevaardigden verandert niet.

OPRICHTING Het initiatief om een vakbondsafvaardiging op te richten ligt bij de vakbonden. Zij maken onder elkaar uit hoe de mandaten

Aantal arbeiders

Aantal afgevaardigden Oude cao

Nieuwe cao

30 tot 49

50 tot 100

101 tot 250

251 tot 500

Meer dan 500

TABEL 1 – De syndicale delegatie wordt omvangrijker in bouwbedrijven met vijftig of meer arbeiders.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

KREDIETUREN De syndicale afvaardiging krijgt kredieturen in de loop van een maand (zie tabel 2). Ze mag deze tijdens de werkuren gebruiken voor haar werkzaamheden. Het ogenblik wordt bepaald in overleg met het ondernemingshoofd.

Een vergadering met de directie kost de vakorganisatie geen kredieturen. Hetzelfde geldt voor de tijd besteed aan opdrachten van het Comité voor Preventie en Bescherming van het Werk (CPBW) en

Oude cao

Nieuwe cao

30 tot 39

40 tot 49

50 tot 75

76 tot 100

101 tot 250

251 tot 500

112

Meer dan 500

144

TABEL 2 – De nieuwe afspraken verhogen het aantal kredieturen fors vanaf 50 arbeiders.

van de Ondernemingsraad (OR). Een niet vooraf meegedeeld bezoek aan een bouwplaats behoort niet tot de taken van het Comité en kost wél kredieturen. Tabel 2 geeft de kredieturen voor de syndicale delegatie in haar geheel. Ze worden verdeeld over de vakorganisaties in verhouding tot het aantal afgevaardigden dat ze hebben. De vakorganisaties bepalen vervolgens zelf hoe ze de kredieturen verdelen over hun afgevaardigden. BEVOEGDHEDEN De werking van de vakbondsafvaardiging staat in een huishoudelijk reglement: het tijdstip van de maandelijkse bijeenkomsten, dagorde, de uitnodigingen … De delegatie heeft haar klassieke opdracht, en daarnaast heeft ze taken in het CPBW en de OR. Bovendien moeten bijkomende inlichtingen overgemaakt worden aan haar. Ze moet deze schriftelijk krijgen vóór de maandelijkse vergadering:

- informatie over een ontslag, ten laatste 24 uur nadat het plaatsvond; - informatie over onderaanneming. Dit heeft te maken met de strijd tegen unfaire concurrentie en sociale dumping; - informatie over uitzendkrachten; - informatie over economische werkloosheid. In principe besteed je werk niet uit aan derden terwijl de arbeiders van de onder-

neming die dit werk normaal uitvoeren economisch werkloos zijn. De syndicale delegatie waakt over de naleving van dit principe. Een syndicaal afgevaardigde mag niet meer blootgesteld worden aan economische werkloosheid en tijdelijke werkloosheid wegens slecht weer dan het gemiddelde van de arbeiders die behoren tot hetzelfde beroep of dezelfde groep. Bij overtreding moet de werkgever het normale loon betalen. Een verzoeningsbureau zal beslissen of er sprake was van misbruik op basis van data geleverd door fbz Constructiv (het Fonds voor Bestaanszekerheid). ONTSLAGBESCHERMING De afgevaardigden en plaatsvervangers zijn in de loop van hun mandaat beschermd tegen ontslag volgens de nu geldende wetgeving. Deze staat in de wet van 19 maart 1991. De plaatsvervanger maakt deel uit van de syndicale afvaardiging. Hij vervangt onmiddellijk de syndicale afgevaardigde als die afwezig is. OVERGANGSREGELGING “OUDE” MANDATEN Wat met de syndicale afgevaardigden die aangeduid werden in het verleden, en meer bepaald toen de cao van 29 januari 2004 geldig was? Men beschouwt deze mandaten als stilzwijgend verlengd tot 2020, tenzij de werknemer zich hiertegen verzet. Hij moet dat doen vóór het einde van maart 2016.

Net zoals bij de arbeiders is het statuut van de syndicale delegatie van de bedienden veranderd. Dit heeft geleid tot een nieuwe cao op 26 november 2015. Opmerkelijk: deze cao is gesloten tussen de bediendenvakbonden en de Confedera-

tie – alléén de Confederatie! De bedienden hebben zich geëngageerd om geen kandidatenlijsten in te dienen voor de sociale verkiezingen. Maar de enige bouwbedrijven die hiervan profiteren zijn de leden van de Confederatie.

OPRICHTING DELEGATIE Een syndicale bediendedelegatie kan opgericht worden in bouwbedrijven met 50 of meer werknemers waarbij er 10 of meer bedienden zijn. Het initiatief voor de oprichting ligt bij de vakbonden. Zij bepalen onderling hoe ze de mandaten ver-

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

II. Syndicale delegatie bedienden

SECTOR & BEROEPEN

De sociale partners hebben ook een regeling afgesproken voor de plaatsvervangers in de vakbondsafvaardiging. Per begonnen schijf van vier afgevaardigden van een vakorganisatie mag deze vakorganisatie een plaatsvervanger aanduiden.

Aantal kredieturen per maand

DOSSIER

Als het aantal arbeiders afneemt in de periode 2016-2020 (tot aan de volgende sociale verkiezingen), verandert het aantal mandaten niet. Maar als er in dezelfde periode sprake is van een structurele toename van het aantal werknemers, dan komen er mandaten bij iedere keer als een drempel overschreden wordt. Bij een fusie van ondernemingen blijven beide afvaardigingen bestaan. Maar ze worden samengevoegd voor de periode van het mandaat. Merk op dat mandaten in ieder geval aflopen in 2020, onafhankelijk van de datum van de instelling van het mandaat en van de aanduiding van de syndicale afgevaardigde. Een onvolledige delegatie kan op ieder moment aangevuld worden, maar ook dan loopt het mandaat af in 2020.

Aantal arbeiders

BOUWBELANGEN

HOEVEEL MANDATEN? Dat hangt af van het aantal arbeiders in de onderneming (zie tabel 1). Vergeleken met vroeger blijft het aantal effectieve mandaten in de vakbondsafvaardiging hetzelfde voor bouwbedrijven met 30 tot 49 werknemers. Daarboven zijn er wel veranderingen. Om te berekenen of de drempels overschreven worden, moet je rekening houden met de arbeiders, de uitzendkrachten en de leerjongens in het jaar 2015, de referentieperiode. Alles moet omgezet worden naar VTE.

delen. De procedure voor de aanduiding van de afgevaardigden verandert niet. De oprichting vindt normaal plaats tussen 1 januari en 31 maart 2016. Maar ook buiten deze periode kan een vakbondsafvaardiging opgericht worden. De werknemer kan zich niet verzetten tegen de oprichting als de voorwaarden vervuld zijn. Maar hij kan tussen 1 januari en 31 maart 2016 aan de vakbonden vragen om de delegatie af te schaffen of kleiner te maken. Hij moet daarvoor een aangetekende brief sturen aan de vakbonden in de delegatie. Een vakbond die meent recht te hebben op een mandaat of op meer mandaten kan vragen dat de samenstelling van de bestaande delegatie gewijzigd wordt. Zij moet deze vraag formuleren in de loop van maart 2016. Eventuele wijzingen in de samenstelling moeten doorgevoerd zijn op 31 mei 2016.

De bedienden in de onderneming worden anders geteld dan de arbeiders AANTAL PERSONEELSLEDEN Het aantal mandaten hangt af van het aantal bedienden. Maar wat berekend wordt bij de bedienden is een gemiddelde. De berekeningswijze is gemodelleerd op de reglementering van de sociale verkiezingen.

ARBEIDERS – In bedrijven met 50 of meer arbeiders wordt hun syndicale delegatie groter. Bovendien krijgen ze dan meer kredieturen.

derdagen waarop hij inschreven stond in het personeelsregister delen door twee. Het gemiddelde van de uitzendkrachten bepaal je aan de hand van het vierde trimester van 2015. Je deelt dan door 92. Maar opgelet: dit geldt niet voor uitzendkrachten die een permanente werknemer vervangen.

Je neemt het aantal kalenderdagen dat een werknemer opgenomen was in de databank van Dimona in het jaar 2015. Dat deel je door 365. Het relevante personeelsbestand is de som van deze gemiddelden voor de verschillende werknemers.

Als een vakbond het vraagt, moet de werkgever haar de lijst van de bedienden en het gemiddelde aantal bedienden overhandigen. Op deze lijst moeten ook de geboortedata van de bedienden staan. Zo kan de vertegenwoordiging van de jonge bedienden onder de 25 jaar gegarandeerd worden in de syndicale delegatie.

Indien het werkschema van een werknemer onder drie vierde van een voltijdse betrekking blijft, dan moet je de kalen-

Schommelingen in het personeelsbestand in de periode 2016-2020 hebben geen enkele invloed op het aantal mandaten.

Aantal bedienden

Aantal mandaten

10 tot 49

50 tot 100

101 tot 250

251 tot 500

Meer dan 500

TABEL 3 – De grootte van de afvaardiging van de bedienden.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

AANTAL MANDATEN EN PLAATSVERVANGERS De nieuwe cao verandert niets aan het aantal mandaten waarop de bedienden recht hebben (zie tabel 3). Per begonnen schijf van vier afgevaardigden van een vakorganisatie mag deze vakorganisatie ook een plaatsvervanger aanduiden. De mandaten van de afgevaardigden en de plaatsvervangers lopen af op 31 december 2019, ongeacht het moment waarop ze aangeduid geweest zijn.

KREDIETUREN Ieder lid van de bediendedelegatie heeft het recht om in een maand 8 kredieturen te gebruiken tijdens de werkuren. Het moment waarop wordt bepaald in overleg met de bedrijfsleider of zijn vertegenwoordiger. Zonder motief kunnen deze zich niet systematisch verzetten tegen een voorgesteld tijdstip. Verplaatsingen naar de bouwplaats kosten de vakbonden géén kredieturen. BEVOEGDHEDEN De delegatie heeft haar klassieke opdrachten en voert daarnaast de taken en opdrachten uit in het CPBW en de OR. ONTSLAGBESCHERMING De afgevaardigden en plaatsvervangers zijn in de loop van hun mandaat beschermd tegen ontslag volgens de nu geldende wetgeving. Deze staat in de wet van 19 maart 1991. De plaatsvervanger maakt deel uit van de syndicale afvaardiging. Hij vervangt onmiddellijk de syndicale afgevaardigde als die afwezig is.

INFO philippe.stienon@confederatiebouw.be

BOUWBELANGEN

RenoC+ube®

Formalis

uw springplank naar zorgeloos ondernemen DOSSIER

Vraaggestuurde ventilatie voor renovatie • Uiterst compact formaat • Ideaal voor inbouw in verlaagd plafond of tussen dakspanten van uitbouw

U start of heeft een bouwbedrijf? Vertrouw dan op Formalis:

• Stille manier van ventileren door geintegreerde ventilator in dakdoorvoer

> bij de afhandeling van al uw administratieve formaliteiten. > voor de inschrijving en wijzigingen in de Kruispuntbank van Ondernemingen. > voor onze expertise en kennis van de bouw.

• Vraaggestuurde ventilatie (vocht en aanwezigheid)

formalis.be

Meer info ? www.renson.be

wbedrijf_construction_NL_0215.indd 1

ondernemingsloket

12/02/15 15:40

PROJECTEN & BEDRIJVEN

100 % productie in Finland Comfortabel Soepel Licht Ergonomisch Uniek Geen vermoeide voeten Geen last van zweten

Duurzame, sportieve enkelschoenen, uitgerust met composiet teenbescherming en stalen bescherming tegen indringing. Het bovenmateriaal is ademend en waterafstotend microvezel. De schoenen ademen beter dankzij de luchtige 3D-dry voering. De dubbellaags zool geeft de best mogelijke slijtvastheid en dankzij het flexibele profiel buigt de schoen optimaal. De FlexStep® zool staat garant voor een uitstekende schokdemping.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

SECTOR & BEROEPEN

STAR HIKER XL+ S3

WAAROM SIEVI VEILIGHEIDSSCHOENEN:

Vanaf 1 januari 2016

Veel meer bouwplaatsen met verplichte elektronische aanwezigheidsregistratie Vanaf 1 januari 2016 zal de elektronische aanwezigheidsregistratie op veel meer bouwplaatsen verplicht zijn. Nu geldt die verplichting vanaf € 800 000. Maar die drempel gaat naar € 500.000. De maatregel maakt deel uit het Plan voor eerlijke concurrentie. We herhalen de voornaamste principes van de registratie. Statistieken suggereren overigens dat de aannemers deze goed naleven.

FISCAAL VOORDEEL - Werkgevers en bouwvakkers genieten met registratie een fiscaal voordeel voor 180 overuren. Dit verklaart mee waarom ook geregistreerd wordt op bouwplaatsen waar het niet verplicht is.

aarom deze maatregel? De overheid is er van overtuigd dat de aanwezigheidsregistratie een belangrijk element is van de strijd tegen de sociale dumping. Daarom werd in het Plan voor eerlijke concurrentie een uitbreiding van de toepassing afgesproken (een gedetailleerde bespreking met analyse van dit Plan staat in Bouwbedrijf van oktober). In eerste instantie wordt op 1 januari 2016 de drempel van € 800 000 verlaagd naar € 500 000. Dit slaat op het totaalbedrag van de werken (exclusief btw) die de opdrachtgever op de bouwplaats uitbesteedt. Voorlopig is het nog wachten op de wetswijziging die deze verlaging bevestigt, en op de overgangsmaatregelen voor lopende bouwplaatsen.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

De regering heeft de intentie om in de komende jaren de elektronische aanwezigheidsregistratie geleidelijk op alle bouw-

De uitbreiding naar € 500 000 is een element in de strijd tegen sociale dumping plaatsen te verplichten. Ze zal dit doen in overleg met de sector. Er moet onder meer uitgezocht worden hoe dit het beste gebeurt op kleine bouwplaatsen.

WIE REGISTREREN? Concreet gaat het om werven waar “werken in onroerende staat” worden uitgevoerd. Op die bouwplaatsen moet de aanwezigheid van personen dagelijks elektronisch geregistreerd en doorgestuurd worden naar de databank van de RSZ. Dit moet gebeuren vóór de persoon aan zijn werk begint.

Alle personen - werknemers én zelfstandigen - die werken in onroerende staat uitvoeren op de bouwplaats moeten geregistreerd worden. De verplichting geldt daarnaast voor de veiligheidscoördinatoren, voor de bouwdirecties belast met het ontwerp en voor de bouwdirecties belast met de controle van de uitvoering van de werken. Dit slaat onder meer op de architect.

De dagelijkse de BouwFlash van de Confederatie houdt u op de hoogte in dit dossier. Als we dit schrijven is nog niet alles geregeld voor de aanwezigheidsregistratie vanaf januari 2016. De wetswijziging voor de verlaging naar € 500 000 is er nog niet. We weten ook

80 000 KEER PER DAG In de eerste helft van 2015 werden in totaal meer dan 9 miljoen registraties uitgevoerd. Dat komt overeen met 75 000 à 80 000 registraties per werkdag. Het valt op dat aannemers vaak aanwezigen registreren als het eigenlijk niet hoeft. 59 % van alle bouwplaatsen met aanwezigheidsregistratie hebben een totale waarde onder de € 800 000. Hoe komt dat? Deels omdat werkgevers en bouwvakkers dankzij de registratie een aantrekkelijk fiscaal voordeel genieten voor 180 overuren in plaats van 130. Meer over dit voordeel staat in het artikel op blz. 10 in Bouwbedrijf van november. Wat wellicht ook meespeelt is de eenvoud: men registreert het voltallige personeel zonder telkens na te moeten gaan of de drempel gehaald wordt.

In de praktijk bleek het tot nu toe niet nodig om veel sancties uit te delen. Voor de eerste helft van 2015 zouden slechts tien processen-verbaal in onderzoek zijn. Dit is een signaal dat de inspectie geen boetemachine maakt van de registratie. Ze gebruikt de gegevens op de eerste plaats om na combinatie met andere gegevens sociale dumping op te sporen. Volgens Bart Tommelein (staatssecretaris voor de Bestrijding van de sociale fraude) zouden er dankzij de aanwezigheidsregistratie 13 % meer vaststellingen zijn van inbreuken of onregelmatigheden met een ernstige indicatie van sociale dumping. n

13 % meer inbreuken met een vermoeden van sociale dumping vastgesteld

INFO hendrik.dewit@confederatiebouw.be. Wilt u meer weten over de aanwezigheidsregistratie? Surf dan naar www.socialezekerheid.be. Onder het item Checkinatwork staat een animatiefilmpje dat uitlegt hoe het precies werkt. U vindt op deze website ook een lijst met veel gestelde vragen.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

HOE REGISTREREN? Aannemers kunnen de registratie op verschillende manieren uitvoeren. Met 57 % van de registraties is de zgn. desktop-toepassing de meest toegepaste methode. Deze maakt gebruik van de tool Checkinatwork op www.socialezekerheid.be. Men geeft dan met de pc op voorhand en op afstand de aanwezigen door. In 40 % van de gevallen wordt een eigen systeem van de onderneming gebruikt: track & trace, geolocalisatie, badges … Weinig populair is de aanwezigheidsregistratie met een pc op de bouwplaats of met de mobiele toepassing op de smartphone. Samen halen deze maar 3 %.

Maar hoe hij het praktisch ook organiseert, een aannemer is niet alleen verantwoordelijk voor de registratie van zijn eigen personeel. Hij is ook verantwoordelijk voor de correcte aanwezigheidsregistratie van alle werknemers en zelfstandigen die voor zijn rekening actief zijn op de bouwplaats in zijn keten van onderaannemers.

GOEDE LEERLING De conclusie ligt voor de hand: bouwbedrijven zijn goede leerlingen in de klas. Ze proberen de verplichting zo goed mogelijk na te leven. De zware sancties vormen ongetwijfeld een prikkel. Voor de aannemers gaat het om sancties van niveau 3. Ze kunnen een administratieve geldboete krijgen van € 300 tot € 3000. Op niveau 3 kun je ook een strafrechtelijke geldboete krijgen. Deze gaat van € 600 tot € 6000. Merk op dat het gaat om boetes per persoon betrokken bij de inbreuk. Men moet ze dus vermenigvuldigen met het aantal ten onrechte niet geregistreerde personen.

SECTOR & BEROEPEN

De registratie is geen boetemachine: in een half jaar waren er maar 10 pv’s in onderzoek

WIE IS VERANTWOORDELIJK? De wetgeving legt de verantwoordelijkheid bij de aannemer die de werken moet aangeven bij de RSZ. Dat is met andere woorden de aannemer die het contract heeft met de opdrachtgever. Hij staat in voor de praktische organisatie van de aanwezigheidsregistratie. Hij kan een registratiesysteem op de bouwplaats ter beschikking te stellen. Hij kan ook contractueel afspreken met zijn onderaannemers dat deze de aanwezigheden zelf doorgeven, met Checkinatwork of hun eigen systeem.

Aanwezigheden op voorhand met de pc doorgeven is het meest populair

DOSSIER

In uitvoering van het Plan voor eerlijke concurrentie wordt een bijsturing van het toepassingsgebied onderzocht. Men wil tot meer eenvoud en transparantie komen. Zo zouden architecten vrijgesteld worden. Anderen, bijvoorbeeld stellingbouwers en werfleiders, zouden dan weer geregistreerd moeten worden. Duidelijkheid kunnen we hierover niet verstrekken, want de nodige regelgeving is nog niet opgesteld.

niet precies welke overgangsmaatregelen er komen, of architecten binnenkort nog geregistreerd moeten worden enzovoort. Zodra er nieuws is op dit front, kunt u het lezen in een van onze informatiekanalen: de BouwFlash, de website … en natuurlijk ook Bouwbedrijf.

BOUWBELANGEN

VOLG DE BOUWFLASH

2016

De wetten en regels die het nieuwe jaar brengt In 2016 staan er heel wat wijzigingen aan wetten, reglementen en regelgeving op til. Een aantal daarvan gaan in op 1 januari, andere later in het jaar. In sommige gevallen is de wijziging aangekondigd, maar weten we nog niet wat ze zal inhouden. Wat staat u te wachten? We beginnen met wat zal gelden in het hele land.

Fiscaal KILOMETERHEFFING OP VRACHTWAGENS Strikt genomen gewestmaterie, maar vanaf 1 april 2016 voeren de gewesten alle drie tegelijk een kilometerheffing in. Ze geldt voor voertuigen die goederen vervoeren en een MTM (maximaal toegelaten massa) zwaarder dan 3,5 ton hebben. In ruil verdwijnt het Eurovignet in België en wordt de verkeersbelasting verlaagd. Voor goederenvervoer tussen de 3,5 en 12 ton wordt ze afgeschaft. Zwaardere voertuigen zullen het Europese minimum moeten betalen. Het risico bestaat dat de heffing bijkomende kosten zal veroorzaken voor alle betrokkenen: materialenleveranciers, aannemers, overheden … en de eindgebruiker. BTW EN RENOVATIE Op renovatiewerken aan een woning tussen de vijf en de tien jaar oud betaal je vanaf 1 januari 2016 21 % btw in plaats van 6 %. Het concrete btw-tarief hangt af van de datum waarop de werken beëindigd worden of de factuurdatum, en dus niet van de aanvang van de werken, de aflevering van de bouwvergunning of de ondertekening van de overeenkomst. U kunt voorschotfacturen opmaken in 2015. Maar de fiscus zal deze nauwkeurig in het oog houden om misbruiken te vermijden. De Confederatie raadt af om hogere voorschotten dan gewoonlijk te vragen.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

BTW EN SCHOOLGEBOUWEN Het is de intentie de btw op scholenbouw met ingang van 1 januari 2016 te verlagen van 21 % naar 6 %. Bedoeld wordt gebouwen voor van btw vrijgesteld onderwijs in scholen en universiteiten. Het verlaagde tarief zal niet alleen gelden voor de “leveringen” van zulke schoolgebouwen, maar ook voor “werk in onroerende staat” en voor “de onroerende financieringshuur of onroerende leasing” van dergelijke gebouwen. Schoonmaak en reiniging kunnen niet rekenen op de verlaagde btw. SOCIALE HUISVESTING In 2016 zal ook de privésector het verlaagde btw-tarief kunnen genieten dat van toepassing is op huisvesting verstrekt in het kader van sociaal beleid. Er zal een tarief van 12 % gelden op de bouw van woningen die voor lange termijn verhuurd worden aan erkende sociale partners. SPECULATIEBELASTING Een natuurlijke persoon die binnen de zes maanden winst neemt op de aankoop van beursgenoteerde aandelen, zal daarop 33 % belasting moeten betalen vanaf 2016. Maar boekt hij minwaarden, dan heeft hij pech. Deze kan hij namelijk niet aftrekken. INVESTERINGSAFTREK In de personenbelasting wordt de gewone

investeringsaftrek op 8 % gebracht. Ook in de vennootschapsbelasting gaat de investeringsaftrek naar 8 % voor gewone investeringen door kmo-vennootschappen. Dit laatste geldt voor onbepaalde duur. In 2014 en 2015 was er een tijdelijke regeling voor zulke investeringen door kmo-vennootschappen, met een aftrek van slechts 4 %. ROERENDE VOORHEFFING De roerende voorheffing wordt verhoogd van 25 % naar 27 %. Het verlaagde tarief voor vastgoed-beleggingsvennootschappen wordt afgeschaft. In het kader van de “liquidatiereserve” gaat het tarief op een snelle uitkering van dividenden omhoog van 15 naar 17 %. Snel betekent hier uitkering binnen de vijf jaar. ACCIJNZEN 2016 brengt een resem veranderingen van de accijnzen op alcoholvrije dranken, tabak, diesel … BEDRIJFSVOORHEFFING OP PLOEGEN- EN NACHTARBEID Sommige werkgevers geven een ploegenpremie aan werknemers die ploegen- of nachtarbeid uitvoeren. Een deel van de bedrijfsvoorheffing daarop hoeven ze niet over te maken aan de schatkist. Dat deel stijgt in 2016 naar 22,8 %.

BOUWBELANGEN

STRUCTURELE LASTENVERMINDERING Vanaf 1 april 2016 wordt de structurele lastenvermindering van 1 % voor de profitsector geschrapt. De structurele lastenvermindering voor kmo’s blijft daarentegen op 0,12 %. ARBEIDSINKOMEN Een aantal wijzigingen moeten vanaf 2016 de belastingdruk op inkomsten op arbeid doen dalen. De forfaitaire beroepskosten van werknemers worden stapsgewijs verhoogd, door een verhoging van de percentages en een uitbreiding van de schijven waarop deze van toepassing zijn. In de personenbelasting wordt die schijf waarop je 30 % betaalt, geleidelijk opgenomen in de schijf van 25 %. Tenslotte is het de bedoeling dat de belastingvrije som stijgt.

RENOVATIE – De btw gaat van 6 naar 21 procent als de woning tussen de vijf en de tien jaar oud is.

DOSSIER

Sociaal www.socialsecurity.be. Achtereenvolgens klikken op ONDERNEMING, ASR en “Klaar voor de elektronische ASR?”. UITBREIDING AANWEZIGHEIDSREGISTRATIE De uitbreiding van de elektronische aanwezigheidsregistratie is een opvallende maatregel uit het Plan voor eerlijke concurrentie dat de sociale partners in juli hebben afgesloten met de overheid. In eerste instantie zal de verplichting vanaf 1 januari 2016 gelden voor werken vanaf € 500 000 (i.p.v. € 800 000 nu). Tegen 2018 wordt de elektronische aanwezigheidsregistratie verplicht op alle bouwplaatsen, maar dan met een

bijsturing die rekening houdt met de specifieke aard van kleine bouwplaatsen. NIEUWE TARIEVEN EXTERNE PREVENTIEDIENSTEN Externe preventiediensten moeten bepaalde minimumprestaties leveren. In ruil daarvoor zijn de ondernemingen verplicht om een minimumbijdrage te betalen. De tarieven daarvan veranderen op 1 januari 2016. Werkgevers in de bouw zullen een forfaitaire minimumbijdrage van € 112 per werknemer en per jaar moeten betalen aan de externe preventiedienst. Als ze niet meer dan vijf werknemers in dienst hebben, wordt dat € 95.

Juridisch

NIEUWE RICHTSNOEREN VOOR CLEMENTIE In ons land kan aan klokkenluiders cle-

mentie verleend worden. Dan ontlopen ze de geldboete geheel of gedeeltelijk als ze medeplichtig zijn aan inbreuken op de mededinging maar dit naar buiten brengen. De Belgische Mededingingsautoriteit heeft aangegeven dat ze de huidige regeling wil wijzigen. De nieuwe richtsnoeren wordt in de eerste maanden van 2016 verwacht. De clementieregeling is de aanleiding voor de meerderheid van de onderzoeken naar inbreuken, zowel op Europees als op Belgisch niveau. NIEUWE REGELGEVING OVERHEIDSOPDRACHTEN Op 18 april 2016 zullen er alweer nieuwe regels op de overheidsopdrachten in werking treden. Ze zetten drie Europese Richtlijnen uit 2014 in ons recht om. De veran-

deringen zullen ingrijpend zijn, onder meer als het gaat over wijzigingen aan een opdracht, de onderhandelingsprocedure, de uitsluitingsgronden en de verkorting van de termijnen. Bovendien staat de naleving van het milieu-, arbeids- en sociaal recht zeer centraal. Er zullen ook specifieke maatregelen tegen sociale dumping uitgewerkt worden, zoals de verplichte erkenning in heel de keten. De goede bedoelingen zijn talrijk. Maar de privésector kan steeds minder rekenen op rechtszekerheid, transparantie en evenwichtigheid. De concrete omzetting van de Europese richtlijnen is op dit moment nog aan de gang. De Confederatie verdedigt daarbij de belangen van de aannemers.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

OMZETTING VAN DE DAMAGES-RICHTLIJN IN BELGISCHE RECHT Ten laatste op 27 december 2016 moet de Europese Damages-richtlijn 2014/104/EU in het Belgische recht omgezet worden. Hij maakt het gemakkelijker om een schadevergoeding te krijgen als je het slachtoffer bent van een mededingingsinbreuk. Dat geldt vooral voor kmo’s en consumenten. Hij maakt bij een concurrentie-inbreuk alle karteldeelnemers gezamenlijk en hoofdelijk aansprakelijk. Ze kunnen dus individueel aangesproken worden voor de volledige schade. Daarnaast bevat de richtlijn onder meer bijzondere regels op de verjaring.

SECTOR & BEROEPEN

VERPLICHT: ELEKTRONISCHE AANGIFTE VAN BEPAALDE SOCIALE RISICO’S Werkgevers moeten een aangifte van sociaal risico (ASR) doen in verband met werkloosheid, arbeidsongeval of ziekte. Tot nu toe konden ze kiezen hoe: op papier of elektronisch. Maar vanaf 1 januari 2016 wordt stapsgewijs de elektronische ASR verplicht. In een eerste fase gaat het om de formulieren voor de maandelijkse betaling van werkloosheidsuitkeringen. De C3.2-werkgever is het belangrijkste formulier dat zo verdwijnt en vervangen moet worden door een elektronische aangifte. Maar wacht niet tot 2016 en bereid u nu al voor op de elektronische ASR! Surf naar

Administratief IDENTIFICATIEGEGEVENS? ONLY ONCE OVERMAKEN! U hoeft vanaf volgend jaar uw identificatiegegevens niet meer aan een federale overheidsdienst over te maken als u dat al gedaan hebt aan een andere federale overheidsdienst. Dat heet het only-once-principe.

Concreet gaat het om een aantal unieke sleutels die burgers en ondernemingen identificeren, zoals het rijksregisternummer, het bisregisternummer en het ondernemingsnummer. Only once geldt ook voor andere informatie uit diverse databanken, waarbij onder meer het rijksregister en de Kruispuntbank van Ondernemingen. De wet die dit regelt, bepaalt dat het only-once-principe uitgebreid kan worden tot de unieke sleutels die andere objecten

of entiteiten identificeren. Ze staat toe dat bestaande wetgeving en formulieren aangepast worden aan het principe. Als een formulier ermee in strijd is, mogen burgers en ondernemingen dit melden. DEFINITIE GROTE VENNOOTSCHAP GEWIJZIGD Vanaf 1 januari 2016 geldt een nieuwe definitie van het begrip “grote vennootschap”. Daardoor zullen meer vennootschappen als “klein” beschouwd worden. Dit is belangrijk omdat kleine vennootschappen minder administratieve verplichtingen hebben. Alleen grote vennootschappen moeten een uitgebreide jaarrekening voorleggen, hebben rapporteringplichten enzovoort.

Vanaf volgend jaar is er sprake van een grote vennootschap als deze minstens

twee van de volgende drie drempels overschrijdt: € 9 miljoen jaaromzet, € 4,5 miljoen balanstotaal, 50 werknemers. Nu zijn de drempels € 7,3 miljoen jaaromzet, € 3,65 miljoen balanstotaal en 50 werknemers. Deze en andere wijzigingen zijn een gevolg van de omzetting van de Europese Boekhoudrichtlijn naar Belgisch recht. De richtlijn staat ook toe om “microvennootschappen” te definiëren. Deze zullen nog minder informatieverplichtingen hebben. Ze hoeven bijvoorbeeld geen sociale balans te kunnen voorleggen. De drempels voor microvennootschappen zijn € 700 000 jaaromzet, € 350 000 balanstotaal en 10 werknemers.

Vlaanderen Ook in Vlaanderen verandert er heel wat. Zo gaat het maximale E-peil van woningen weer met 10 E-punten naar beneden. Een aantal belangrijke wijzigingen hebben te maken met de energieprestaties van gebouwen. E-PEIL Het maximale E-peil van nieuwbouwwoningen wordt verder verlaagd. Het gaat in 2016 van E60 naar E50. Dat nieuwe peil is van toepassing op aanvragen van bouwvergunningen en meldingen gedaan vanaf 1 januari 2016. In 2018 is een verlaging naar E40 gepland, maar de definitieve beslissing daarover valt pas na een evaluatie van de huidige regelgeving. Vanaf 2021 moet ieder nieuw gebouw bijna energieneutraal (BEN) zijn. Dat wil zeggen dat E30 dan de norm zal zijn. ENERGIEPREMIES De premies van de netbeheerders energiebesparende ingrepen zullen niet veranderen vóór juli 2016. Tot dan krijg je dezelfde premies als in 2015. Ook de combi-premies voor buitenmuur- of spouwisolatie gecombineerd met hoogrendementsbeglazing blijven voorlopig dus behouden. CONTROLE OP VENTILATIE Vanaf 1 januari 2016 moet bij de plaatsing van een ventilatie-installatie Technische Specificatie STS-P 73-1 gerespecteerd worden. Concreet is deze is van toepassing op nieuwe woningen en appartementen en bij ingrijpende energierenovaties. Meer details staan in Bouwbedrijf van november op blz. 36.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

KORTING ONROERENDE VOORHEFFING Vlaanderen verleent een vermindering van de onroerende voorheffing aan zeer energiezuinige gebouwen. Vanaf 2016 bedraagt deze 100 % als het E-peil niet hoger is dan E20. Tussen E20 en E30 zal ze 50 % bedragen. Boven E30 zal er geen vermindering van de onroerende voorheffing zijn. Tot nu toe waren de grenzen E30 en E40, tien E-punten hoger. Voor de rest verandert deze regeling niet. De vermindering zal er dus nog steeds alleen zijn voor nieuwbouw, herbouw na volledige afbraak en, onder bepaalde voorwaarden, voor casco verbouwingen. Je krijgt deze vermindering gedurende vijf jaar. RENOVATIEPREMIE: TWEE KEER AANVRAGEN MOGELIJK Ook in 2016 kan men een renovatiepremie aanvragen. Hij kan tot 20 % bedragen van de kostprijs van de werken exclusief btw. Voor sommige aanvragers (bijvoorbeeld die met een laag inkomen) blijft de limiet 30 %. Er bestaan wel maxima voor de verschillende categorieën van werken, en de totale premie heeft een maximum van € 10 000. Je kunt de premie niet meer in één keer aanvragen voor alle categorieën van werken. In bepaalde gevallen zullen twee aanvragen nodig zijn. De tweede aanvraag mag niet vroeger dan één jaar

en niet later dan twee jaar na de eerste gebeuren. Ook wie vóór 1 december 2014 een overeenkomst met een aannemer sloot of materialen bestelde kan de renovatiepremie aanvragen. Voor deze werken moet hij dat doen vóór 1 februari 2016. KLIP VOLLEDIG DIGITAAL KLIP, het Kabel- en Leidinginformatieportaal, gaat op 1 januari 2016 volledig digitaal. Niet alleen een planaanvraag maar ook de planafhandeling zal dus digitaal moeten gebeuren. Alle in Vlaanderen actieve kabel- en leidingbeheerders zullen tegen die datum kabel- en leidinginformatie via een gemeenschappelijk informatiemodel moeten kunnen uitwisselen met de planaanvrager. Per planaanvraag moet je € 10 betalen. NIET GEWIJZIGD: BELASTINGVERMINDERING DAKISOLATIE De grootte van deze vermindering verandert in 2016 niet. Ze blijft 30 % van de uitgaven met een maximum van € 3050 (inkomstenjaar 2015). Ook de voorwaarden blijven dezelfde. De woning moet dus minstens vijf jaar in gebruik zijn en de thermische weerstand van de isolatie moet 2,5 m2K/W of beter zijn.

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn er weinig wijzigingen bekend. Net zoals in de andere gewesten wordt de kilometerheffing op 1 april 2016 van kracht. De onroerende voorheffing gaat omhoog in het kader van de Brusselse fiscale hervorming. Maar verder is er op dit moment geen enkele concrete wijziging in weten regelgeving waarvan zeker is dat ze in 2016 in voege treedt. organisaties van werkgevers en werknemers in de Economische en Sociale Raad van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben duidelijk gemaakt dat deze afschaffing de sociale dumping en het zwartwerk zal stimuleren. Zij adviseren om nieuwe fiscale instrumenten te creëren. Deze moeten belastingverminderingen op bouwen renovatiewerken mogelijk maken, op basis van de voorgelegde facturen. Dergelijke maatregel zal niet alleen de herwaardering van bestaande gebouwen stimuleren, maar ook de strijd tegen het zwartwerk en de aanwerving van bijkomende lokale arbeidskrachten. Dat zal de economische heropleving een duw in de rug geven. De CBB-H hoopt nu dat de Brusselse regering de stem van de sociale partners gehoord heeft.

Op dit ogenblik is Leefmilieu Brussel bezig met een analyse van de EPB-regelgeving. De Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad houdt u op de hoogte van de beslissingen die daaruit volgen. Bovendien houdt zij nauwgezet de hervormingen in het oog van de regelgeving op ruimtelijke ordening en stedenbouwkunde.

VENTILATIE – Het nieuwe kwaliteitskader voor de installatie van ventilatiesystemen wordt van kracht in Vlaanderen

SECTOR & BEROEPEN

Hetzelfde geldt vanzelfsprekend voor de fiscale hervorming die Brussel in 2017 wil doorvoeren. Er is onder meer sprake van de afschaffing van de woonbonus. De

Wallonië De opvallendste maatregel is wellicht de invoering van de wooncheque, die de woonbonus vervangt. Het gaat om een belastingkrediet dat afhangt van het inkomen en het aantal kinderen ten laste. Een kort overzicht van enkele andere veranderingen.

RUIMTELIJKE ORDENING De nieuwe Code de Développement Territorial (CoDT) wordt van kracht. Vergeleken met de vorige regelgeving zijn vooral veranderingen op het vlak van de vergunningen en de inbreuken. De behandeling van plannen wordt gestroomlijnd.

WOONSTEUN: RENOPACK EN ACCESSPACK Renopack is een lening met nulrente die vooral interessant is bij renovaties. Accespack slaat op een wijziging van het sociale hypothecaire krediet. Onder bepaalde voorwaarden kan daarmee de volledige waarde of zelfs 125 % van de woning geleend worden bij een aankoop. BODEMDECREET Het Waalse bodemdecreet wordt aangepast. Enkele eisen worden afgezwakt, onder meer de doelstellingen bij bodemsanering in het geval van een nieuwe vervuiling. Als een terrein van eigenaar

verandert, is het feit dat er potentieel vervuilende activiteiten plaatshebben of plaatsgehad hebben, niet meer voldoende om de verplichtingen in het decreet op te leggen. Er komen vereenvoudigde procedures voor urgente situaties, bijvoorbeeld een ontdekking van vervuiling in de loop van bouwwerken.

INFO www.confederatiebouw.be

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

TYPEBESTEK VOOR GEBOUWEN In 2016 wordt een nieuwe versie gepubliceerd van het Waalse typebestek voor gebouwen. Geïntegreerd in het document zijn onder meer een model voor de administratieve bepalingen en bepalingen tegen sociale dumping.

DOSSIER

De Brusselse regering heeft wel te kennen gegeven dat ze in de loop van volgend jaar wijzigingen wil doorvoeren met een impact op de bouw. De belangrijkste hebben betrekking op de bodemordonnantie, de regelgeving op bouwplaatsen die het openbare domein innemen en op de ordonnantie over de milieuvergunningen.

BOUWBELANGEN

Brussel

PUBLIREPORTAGE

F-Manager VIP U bent bedrijfsleider en u wil een extralegaal pensioen aanleggen in een zeer voordelig fiscaal kader*? U wil ook uw inkomen waarborgen in het geval van arbeidsongeschiktheid of uw naasten beschermen bij vroegtijdig overlijden? Ontdek de troeven van F-Manager VIP!

F-Manager VIP wint voor de 3de maal op rij de Levensverzekeringstrofee! F-Manager VIP van Federale Verzekering is de ideale oplossing voor zelfstandige bedrijfsleiders die een verzekering individuele pensioentoezegging willen afsluiten. Door haar rendement maakt ze het verschil: 3,40 %** in 2014, net zoals in 2013.

zoals een vastgesteld kapitaal bij vroegtijdig overlijden of een vervangingsinkomen in het geval van arbeidsongeschiktheid, is F-Manager VIP een overeenkomst op maat voor het aanvullende pensioen van de bedrijfsleider.

Bovenop een jaarlijks gewaarborgde en herzienbare, concurrentiële rentevoet (momenteel 2,50 %**) biedt F-Manager VIP het vooruitzicht van hoge winstdeelnames***. Het is zo dat een onderlinge verzekeraar zoals Federale Verzekering, door zijn juridische vorm, geen externe aandeelhouders moet vergoeden. Bijgevolg kunnen we over het algemeen hogere winstdeelnames toekennen dan de meeste andere verzekeringsmaatschappijen. Bij Federale Verzekering is het dus de klant die voordeel haalt uit de goede resultaten.

Het departement dat onder andere instaat voor het beheer van de F-Manager VIP overeenkomsten, behaalde een tiental jaar geleden het ISO-9001 certificaat. Dit garandeert de klanten een kwalitatieve dienstverlening met een grote toegevoegde waarde.

De voordelige kostenstructuur die Federale Verzekering hanteert, vormt een extra aspect dat een positieve invloed heeft op de rendabiliteit van F-Manager VIP. Met zijn aanvullende waarborgen,

Ontdek onze oplossingen voor uw aanvullend pensioen op www.mijnhogerpensioen.be

* Het fiscale beheer hangt af van de individuele situatie van de klant en kan later onderhevig zijn aan aanpassingen. ** Globaal brutorendement = gewaarborgd rendement + winstdeelname. De rendementen uit het verleden vormen geen garantie noch een beperking voor de toekomst. *** De restorno’s en winstdeelnames evolueren met de tijd

Een ruime erkenning door vaklui uit de sector Van 2012 tot 2015 won Federale Verzekering vier Levensverzekeringstrofeeën: voor haar groepsverzekering F-Benefit (2012) en voor F-Manager VIP (2013, 2014 en 2015). In 2015 werd de maatschappij ook voor het 3de jaar op rij bekroond met een Verzekeringstrofee voor haar bescherming in arbeidsongevallen. Deze onderscheidingen, uitgereikt door een jury bestaande uit vakmensen uit de verzekeringssector, bewijzen dat de

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

oplossingen die Federale Verzekering biedt aan ondernemingen, hun bedrijfsleiders en hun personeel uiterst geschikt zijn.

in functie van de resultaten van de onderneming en de economische conjunctuur. Ze zijn niet gewaarborgd in de toekomst en variëren voor elk product. De regels inzake de toekenning van de winstdeelnames of restorno’s zijn vastgesteld in de statuten van elkeen van de ondernemingen van de groep Federale Verzekering. De statuten kunnen worden geraadpleegd op www.federale.be.

Redactie: Federale Verzekering

www.federale.be

Dossier Hernieuwbare energie

Nieuwe technologie werkt aan doorbraak

Met de hernieuwbare energie gaat het goed. Of toch met de techniek zelf. Alles is voorhanden voor de bijna energieneutrale woning Stand van zaken

van 2020. Zonnepanelen worden steeds beter, toestellen steeds

David Germani (Renewable Energy Platform)

intelligenter, de prijs van de energie steeds competitiever. Voor de

Geothermie breekt niet door

aannemers is het beeld minder eenduidig. De voorbije jaren deelden zware klappen uit aan firma’s die zich al te exclusief toegelegd hadden op zonnepanelen. De les voor de toekomst: diversificatie is een goed

De praktijk Hernieuwbare energie is heel gewoon

idee, ook in de hernieuwbare energie. Met één techniek gaat het wat minder goed dan verwacht: de geothermie. De hoge initiële kostprijs blijft een obstakel. Maar daartegenover staat dat er alweer nieuwe

De toekomst Batterijen worden steeds beter en goedkoper

Issol bouwt met energie

technologieën aan de deur kloppen. Twee ervan bespreken we in dit dossier: batterijen en Building Integrated Photovoltaics, zonnecellen geïntegreerd in bouwelementen. Toekomstmuziek? Dat dacht men in 2000 wellicht ook van bijna energieneutrale gebouwen …

Platform Hernieuwbare Energie

Het is nog zoeken naar het juiste evenwicht Hernieuwbare energiebronnen. We zullen er niet meer zonder kunnen, maar de toepassing verloopt niet altijd even vlot. Ze hebben dan ook een vreemde evolutie doorgemaakt. Na een steile opmars, die begon aan het einde van de vorige eeuw, leveren ze nu een niet verwaarloosbaar deel van de energie die we verbruiken. Ze creëerden een nieuwe markt, met kansen die de bouw gretig aangreep. Maar in sommige deelmarkten is er nu sprake van een zware terugval. Groene energie is nog altijd een hot topic. Belangrijkste reden: ze helpt Europa om verlost te geraken van de verslaving aan fossiele energiebronnen, en ze speelt een belangrijke rol in de strijd tegen de klimaatopwarming. Ze helpt om tegen 2020 de energie- en klimaatdoelstellingen te halen die iedere lidstaat van de EU zichzelf opgelegd heeft. Ook België probeert – met enige moeite – zijn engagement tegenover de EU na te komen op dat punt.

ZONNEPANELEN Vooral de fotovoltaïsche zonnepanelen profiteerden in de voorbije vijf jaar van deze opmars. In ieder gewest was er sprake van een explosieve groei. In 2010 produceerde Wallonië bijvoorbeeld minder dan 100 GWh met zonnepanelen. Maar aan het einde van 2014 was dat al 700 GWh geworden. Dat komt overeen met 13 %

In principe moet 13 % van ons bruto energieverbruik in 2020 komen uit hernieuwbare energiebronnen. Maar België is een ingewikkeld land, en dus zijn de inspanningen verdeeld over het gewestelijke en het federale niveau. Als we dit schrijven is er net een klimaatakkoord gesloten waarin staat hoe we de vooropgestelde hoeveelheid hernieuwbare energie moeten halen. Vlaanderen moet 51 % van de inspanning leveren, Wallonië 30,2 % en het Brussels Hoofdstedelijk 1,7 %. Het federale niveau krijgt 17 % opgelegd. BELGISCHE PRODUCTIE Maar dat gaat dus over 2020. Hoe staat het nu? Ere wie ere toekomt, Wallonië staat het verst. 9,7 % van zijn energieproductie komt uit hernieuwbare bronnen. Brussel zit aan 2,1 % en Vlaanderen is met 5,9 % nog relatief ver verwijderd van zijn doelstelling. Dat wil niet zeggen dat er niets gebeurd is. Volgens Het Energieobservatorium van de FOD Economie is in de voorbije tien

Windturbines en fotovoltaïsche zonnepanelen kunnen stilaan op kostprijs concurreren met fossiele energie jaren de hernieuwbare energieproductie verviervoudigd. Vooral de elektriciteitsproductie steeg sterk, maar er worden nu ook meer biobrandstoffen geproduceerd. Daarnaast was er een lichte toename van het groene warmteproductie. Iets minder dan de helft van alle opgewekte hernieuwbare energie (15.1 TWh) dient voor verwarming en 37 % (10.4 TWh) voor elektrische toestellen. De rest (4.4 TWh) is brandstof voor vervoer.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

MILIEUVRIENDELIJK – Maar kun je ervan leven als aannemer? Bouwbedrijven die zich toeleggen op één technologie zijn kwetsbaar.

Deze groei kwam er niet zomaar. Hij werd zeker in het begin door de gewesten gestimuleerd met allerlei financiële voordelen. Vlaanderen gaf op dat gebied het voorbeeld, Brussel en Wallonië volgden. Voor de bouw ontstond een gunstige situatie. De

premies en groenestroomcertificaten creëerden een grote vraag, die leidde tot de oprichting van nieuwe ondernemingen: installateurs, dienstverleners enzovoort. Maar het systeem bleek onhoudbaar. De premies en voordelen waren zo genereus dat er een gepeperde factuur in de bus viel bij de gewesten, en dan vooral bij Vlaanderen en Wallonië. Die reageerden door de financiële steun flink terug te schroeven, wat de vraag deed instorten. Heel wat firma’s kwamen daardoor in de moeilijkheden, zegt David Germani. Hij is kmo-consultant bij Fedelec (de elektrotechnische installateurs in de Confederatie) en is mee verantwoordelijk voor het Renewable Energy Platform (zie kader).

De bedrijven likken hun wonden en zijn op zoek naar een nieuw evenwicht. Maar volgens David Germani was de crisis ook een les: deze markt moet zich bevrijden van haar afhankelijkheid van politieke steun. ANDERE BRONNEN We mogen ons niet blindstaren op fotovoltaïsche zonnepanelen. Ze staan op de voorgrond in de media, maar de alternatieven zijn talrijk. Alleen hebben de alomtegenwoordigheid van fotovoltaïsche panelen en de financiële steun die ze krijgen, een competitie doen ontstaan met andere hernieuwbare energiebronnen. Eigenlijk hoefde die er niet te zijn.

De overheid lijkt dat begrepen te hebben. Vooral in Vlaanderen ligt nu meer nadruk op financiële steun aan bronnen zoals warm-

INFO

www.confederatiebouw.be/rep/

tepompen en zonneboilers. Maar er bestaat nog andere groene energie zoals warmte-krachtkoppeling (WKK) en de biologische productie van methaangas. Deze technologieën hopen dat men ook met hen meer rekening gaat houden, zodat ze zich verder kunnen ontwikkelen en de waaier van alternatieven ruimer maken. RENDEMENT Je kunt niet zeggen dat één bepaalde technologie of hernieuwbare energiebron superieur is aan de andere. Het is trouwens bijzonder moeilijk om de verschillende rendementen te vergelijken, omdat er te veel criteria een rol spelen: de ligging, het klimaat, de specifieke behoefte van de consument enzovoort.

David Germani: “Het rendement van een technologie hangt dus van veel aspecten af. En dan hebben we het nog niet gehad over de firma die de installatie plaatst. Voor tien verschillende klanten kunnen er tien verschillende oplossingen bestaan, al naar gelang de karakteristieken van de ligging, de noden van de klant en zijn middelen.” Wel blijkt uit een groot aantal studies dat in bepaalde gevallen twee groene energietechnologieën stilaan op kostprijs kunnen concurreren met fossiele energie: windturbines en fotovoltaïsche zonnepanelen. DE TOEKOMST Wat valt hieruit te besluiten voor een bouwbedrijf dat zich toelegt op hernieuwbare energie? Volgens David Germani is de toekomst aan firma’s met een gediversifieerd aanbod.

David Germani: “Bouwbedrijven die zich specialiseren in één techniek zijn kwetsbaar. Dat hebben we gezien toen de crisis toesloeg in de fotovoltaïsche zonnepanelen. Als het niet goed gaat met de ene technologie moet je kunnen terugvallen op één of meer andere. Ik vermoed dat firma’s die drie of vier verschillende groene energiebronnen kunnen installeren in de toekomst de beste resultaten zullen boeken. De concrete situatie beslist welke groene energiebron het meeste gepast is, en geen twee concrete situaties zijn hetzelfde.” ■

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

David Germani: “Fotovoltaïsche zonnepanelen en zonneboilers zijn bijvoorbeeld tot rivalen uitgeroepen, hoewel ze een ander doel dienen. Het ene produceert elektriciteit, het andere warmte. Het zijn twee bronnen van groene energie die complementair kunnen zijn. De rivaliteit verklaart deels waarom sommige bronnen van hernieuwbare energie niet de ontwikkeling doormaakten die ze hadden kunnen doormaken.”

De uitbouw van hernieuwbare energie heeft een grote inzet voor onze sector. Het is niet toevallig dat de woorden “Bouw, energie & milieu” de naam van uw beroepsfederatie vergezellen. Op initiatief van de Confederatie is daarom het Renewable Energy Platform opgericht. Het concentreert zich op vijf groene energiebronnen: zonneboilers, fotovoltaïsche zonnecellen, warmtepompen, warmte-krachtkoppeling en diepe geothermie. De technische comités in het REP helpen de strategie van deze sector mee uit te stippelen. Door de samenwerking in het REP kan de Confederatie de regionale verschillen overstijgen, de belangen van de aannemers met één stem verdedigen en hun beter op de hoogte houden van wetgeving, technologie, beroepsopleiding, recyclage enzovoort.

SECTOR & BEROEPEN

David Germani: “De markt van de fotovoltaïsche zonnepanelen was geen kunstmatige constructie. Maar ze heeft een artificiële evolutie doorgemaakt, gedreven door steunmaatregelen die steeds guller werden. En toen liep de machine vast en begonnen de slachtoffers te vallen in die sector.”

PLATFORM VOOR HERNIEUWBARE ENERGIE

DOSSIER

Bouwbedrijven die zich toeleggen op één techniek zijn kwetsbaar

BOUWBELANGEN

van het residentiële elektriciteitsgebruik in Wallonië, of anders gezegd, het verbruik van 199 000 woningen. In Vlaanderen zaten we aan het einde van 2014 aan 2 027 GWh, wat overeenkomt met 21 % van het residentiele verbruik. In het nagenoeg volledig verstedelijkte Brussels gewest met zijn talrijke appartementsgebouwen, is het plaatsen van zonnepanelen vaak een complexe opgave. Brussel haalde 42 GWh uit zonnepanelen aan het einde van 2014, voldoende voor 12 000 woningen.

Glenn De Pauw van Planet-eco

“De sector heeft alles al in huis voor de BEN-woning van 2020” Hoe staat het met hernieuwbare energie in de woningbouw? We gingen op zoek naar een installatiebedrijf met ervaring ter zake, en vonden Planet-eco in Ninove. Adviseur Energietechnieken Glenn De Pauw stond ons te woord. IDENTITEITSKAART Planet-eco (Ninove) is gespecialiseerd in hernieuwbare-energietechnieken. De focus ligt op energieopwekking, verwarming en de productie van sanitair warm water. In moderne, zeer goed geïsoleerde woningen ligt de energievraag voor dat laatste soms hoger dan de energievraag voor verwarming.

In de praktijk is het natuurlijk iets ingewikkelder. Een installateur moet rekening houden met een groot aantal aspecten, zoals de ligging van de woning, de wensen van de klant en vooral zijn budget. Dat geldt ook voor zonneboilers. Het nut van een zonneboiler hangt sterk af van het warmwaterverbruik in een gezin. Het is ook de vraag hoe lang de premie hiervoor nog zal blijven bestaan. BETER DAN BEN? Technisch gezien houdt niets een aannemer tegen om nog lager dan E30 te gaan. Maar dan is de kostenefficiëntie minder duidelijk. De niet-technologiegebonden factoren spelen dan een belangrijkere rol in de afrekening, en een kristallen bol die de prijs van energie in de toekomst voorspelt heeft de bouwsector helaas niet.

Glenn De Pauw: “E30 halen, het niveau dat door Vlaanderen gedefinieerd is als bijna energieneutraal (BEN), is geen probleem voor moderne installaties. De basis blijft een zeer goed geïsoleerde en voldoende luchtdichte gebouwschil. Een typische oplossing voegt daaraan het volgende toe: een lucht/waterwarmtepomp, vloerverwarming, balansventilatie (“systeem D”) met warmterecuperatie en fotovoltaïsche zonnepanelen. De vraag is dan wat de terugverdientijd is. Die hangt mee af van niet-technologische factoren, zoals de levensstijl van de gebruikers en de energieprijzen in de toekomst. Maar in het algemeen kun je zeggen dat tot E30 de terugverdieneffecten groot genoeg zijn om de begininvestering binnen een redelijke termijn goed te maken. Dat komt ook door de premies en de belastingvoordelen.”

De firma plaats deze energietechnieken in renovatiewoningen, nieuwbouwwoningen en ook grotere nieuwbouwprojecten met appartementen. In het bedrijf, dat een dertigtal mensen in dienst heeft, vind je 25 jaar installatie-ervaring. Het wordt ondersteund door Korys, het investeringsfonds van de familie achter Colruyt. In het voorbije jaar steeg de omzet sterk.

E30 – Met de huidige installaties kun je zonder veel problemen E30 halen, het niveau van een bijna energieneutrale woning.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

De installaties – ventilatie inbegrepen – zijn goed voor een daling van bijna 70 E-punten

warmtepompen die Planet-eco plaatst, zijn lucht/lucht- of lucht/ waterwarmtepompen. Glenn De Pauw: “Vooral lucht/waterwarmtepompen halen tegenwoordig goede rendementen, dicht in de buurt van geothermie gekoppeld aan een warmtepomp. Maar de begininvestering ligt fors lager, aangezien je geen aardwarmte meer moet capteren. Onze klanten die toch de voorkeur geven aan geothermie, doen dat hoofdzakelijk om principiële of idealistische redenen.”

BOUWBELANGEN

Glenn De Pauw: “Toch zien we voorlopers, in die zin dat sommige klanten nu al E30 willen bouwen. Dat heeft ook te maken met de toekomstige waarde van het gebouw. Onlangs hebben we de installaties in een flatgebouw geplaatst. In eerste instantie wil de eigenaar de flats verhuren. Maar ze moesten ook aantrekkelijk zijn voor een verkoop over enkele jaren. Daarom moesten ze nu al klaar zijn voor 2020. Dat verhoogt de waarde aanzienlijk.”

INTELLIGENTE TOEKOMST Planet-eco denkt dat fabrikanten sterk inspelen op de marktvraag en blijven streven naar betere prestaties van de toestellen. De technologie wordt dus steeds beter. Vijf jaar geleden haalde je 120 à 150 W uit één zonnepaneel, nu is dat voor dezelfde oppervlakte al 300 W of meer. Zonepanelen leveren intussen goede opbrengsten in minder gunstige lichtomstandigheden. Het aantal daken dat in aanmerking komt, wordt dus groter.

DOSSIER

De rendementen van toestellen gaan omhoog en tegelijk worden de afmetingen kleiner, wat aansluit op de trend om steeds kleiner te bouwen. Toestellen worden ook voortdurend intelligenter. Er bestaan warmtepompen-boilers die je kunt koppelen aan zonnepanelen en die zelf beslissen met welke energiebron ze het water in de boiler het beste opwarmen. Glenn De Pauw: “Interessant zijn ook de hybride systemen die een gasketel en warmtepomp combineren. Je kunt je voorstellen dat deze zelf nagaan welke omstandigheden er heersen, hoe warm het buiten is en hoeveel de energie kost. Ze kunnen dan OP MAAT – De standaardoplossing bestaat niet voor hernieuwbare energie.

Tot E30 wordt de investering binnen een redelijke termijn goedgemaakt

WARMTEPOMPEN Het gebruik van aardwarmte met een warmtepomp breekt niet op grotere schaal door in individuele woningen. Negen op de tien

Tegenover een andere nieuwe technologie, batterijen die elektrische energie opslaan, neemt Planet-eco een afwachtende houding aan. Het is niet omdat deze recent in het nieuws waren dat je er opportunistisch op moet inspelen. Glenn De Pauw: “Er bestaan nog te veel vragen over de betrouwbaarheid, de levensduur en het aantal laadcycli dat ze aankunnen. Daarnaast hangt de rendabiliteit van de investering in een batterij sterk af van het regelgevende kader: wat kost het voor de consument om elektriciteit op het net te zetten en om het net te gebruiken? De opslagcapaciteit is ook nog te beperkt. Wie kookt op elektriciteit vraagt ogenblikkelijk veel vermogen als hij het fornuis gebruikt. De batterij zou in een mum van tijd plat zijn. Woningen die dankzij batterijen compleet off grid zijn, zullen niet voor de komende jaren zijn.” ■

INFO www.planet-eco.be

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

OOK RENOVATIES Glenn De Pauw: “Met hernieuwbare energie kun je ook bij een renovatie E30 halen. Bij een vrijstaand huis kom je aan ongeveer E80 met goede isolatie en luchtdichtheid, vanzelfsprekend gecombineerd met ventilatie. Maar op die manier het E-peil verder drukken is moeilijk. De kostprijs van iedere bijkomende daling gaat exponentieel omhoog. Met de installaties daarentegen - ventilatie inbegrepen - kun je een daling van bijna 70 E-punten verkrijgen.”

automatisch kiezen voor de goedkoopste energiebron op dat moment: alleen de warmtepomp, alleen de gascondensatieketel of gecombineerd in hybride mode. Dit zou ons deels te verlossen van de invloed van niet-technologische factoren zoals variabele gasprijzen.”

SECTOR & BEROEPEN

Mensen laten tegenwoordig hernieuwbare energie plaatsen omdat het moet, omdat ze het uit ecologische overwegingen willen of omdat ze de energiefactuur willen verminderen. De situatie is dus niet vergelijkbaar met de begindagen van de zonnepanelen. Toen lieten veel mensen deze plaatsen louter omdat ze door de premies en de groenestroomcertificaten een uitstekende belegging vormden. Premies en voordelen zijn nog altijd belangrijk voor hernieuwbare energie, maar het zijn geen decisieve factoren meer. Het toepassen van hernieuwbare-energietechnieken in grotere projecten met flats wordt daardoor aantrekkelijker.

Hernieuwbare-energieinstallaties worden voortdurend intelligenter

Hernieuwbare energie en batterijen

Grote vooruitgang, maar wat is de beste toepassing? Het probleem is bekend: zonnecellen produceren niet altijd energie als je ze nodig hebt. Opslag zou dus handig zijn. Vormen batterijen het antwoord? Ze werden in de voorbije jaren heel wat beter en soms ook goedkoper. We legden de vraag voor aan Bart Mantels, een specialist ter zake bij EnergyVille, het Vlaamse onderzoekscentrum op het gebied van energie.

TESTOPSTELLING - Een lood-zuur batterij is relatief goedkoop maar ze is niet zo efficiënt, ze heeft een kleinere levensduur en mag niet meer dan half ontladen worden.

Bart Mantels: “Ons energiesysteem is gebaseerd op grote gecentraliseerde productie-eenheden en vele verspreide gebruikers. De hernieuwbare energieproductie zet dit model onder druk. Ze is veel meer verspreid en bovendien niet stuurbaar. Het is

Alleen in Duitsland zijn batterijen in woningen relatief succesvol nu veel moeilijker om de productie af te stemmen op de vraag. Je kunt daarmee omgaan met actieve vraagsturing, dus door de consumptie te verschuiven naar de momenten waarop de energie beschikbaar is. Maar elektrische energie kun je ook opslaan in batterijen.” VOOR- EN NADELEN Je kunt batterijen plaatsen bij grote productie-eenheden, zoals windturbineparken. Je kunt ze ook plaatsen in het distributienetwerk, bijvoorbeeld bij transformatorstations op wijkniveau. En

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

tenslotte kun je ze ook plaatsen in gebouwen. Elke optie heeft voor- en nadelen. Bart Mantels: “In een gebouw met zonnepanelen lossen batterijen het probleem op aan de basis. De gebruikers slaan de energie tijdelijk op en gebruiken deze wanneer ze nodig is. Dit heeft als voordeel dat het lokale elektriciteitsnetwerk er weinig of niets van merkt. Een injectie van tijdelijke overproductie zou het capaciteit van het netwerk te boven kunnen gaan, zeker als verschillende gebouwen dit gelijktijdig doen. Invertoren zullen afschakelen en energie gaat dan verloren. Er is een tweede voordeel: de batterij kan dienen als back-up wanneer het netwerk wegvalt. Maar er is ook een nadeel: met kleine batterijen in gebouwen zul je uiteindelijk veel meer batterijcapaciteit nodig hebben, dan wanneer je het probleem op wijkniveau of hoger oplost.” In Europa zijn op dit moment batterijen in woningen alleen in Duitsland relatief succesvol. Daar zijn 25 000 systemen geplaatst. Naast de subsidies is de voornaamste reden het feit dat een particulier in Duitsland € 0,3 per kWh betaalt als hij elektriciteit uit het netwerk haalt, maar slechts € 0,14 per kWh krijgt als hij injecteert. In België bestaat dat verschil niet. Daardoor is het netwerk hier een kosteloze buffer. Wie ‘s middags injecteert, haalt de energie

BOUWBELANGEN

NIEUWE TYPES: NIKKEL-IJZER BATTERIJEN EN FLOWBATTERIJEN In de media begin je berichten te lezen over nieuwe types batterijen, onder meer de nikkel-ijzer batterij. Maar nieuw is deze in feite niet. Deze technologie dateert van rond 1900. Thomas Edison speelde een fundamentele rol in de ontwikkeling. Deze batterijen zijn gebaseerd op nikkel- en ijzerelektrodes met kaliumhydroxide als elektroliet. Ze zijn wat in de vergetelheid geraakt door hun lagere efficiëntie en door hun hoge kostprijs. Maar ze hebben als belangrijke voordeel dat ze zo goed als onverslijtbaar zijn. Sommige batterijen die door Edison zelf gemaakt zijn, werken nog altijd. Bovendien bevatten ze geen schadelijke materialen, wat belangstelling wekt in groene milieus. Men onderzoekt hoe hun nadelen verminderd kunnen worden, en in de toekomst kunnen ze misschien een optie worden voor energieopslag in gebouwen. FLOW-BATTERIJEN De batterijtypes in dit artikel hebben tot nu toe elektrodes gemaakt van vaste stoffen. Concreet wil dit zeggen dat je

Voor bedrijven ligt de situatie in ons land anders, omwille van het dubbele tarief. Voor hen kan het wel rendabel zijn om zelf energie op te slaan. Dat kan overigens ook belangrijk zijn voor vitale bedrijfsfuncties, zoals de koeling en de ventilatie in landbouwbedrijven.

Bart Mantels: “Een batterij is alleen zinvol als het gebouw hernieuwbare energie opwekt. Daarvan gaan we uit. Maar het hoeven geen zonnepanelen te zijn, ook integratie met warmtekrachtkoppeling (WKK) kan zinvol zijn. Deze is wél stuurbaar, maar wordt doorgaans gestuurd door de warmtevraag. Het kan voorkomen dat ze elektriciteit produceert wanneer er geen of weinig vraag is.” TYPES BATTERIJEN De meest gebruikte types batterijen voor stationaire energieopslag zijn momenteel lood-zuur batterijen en lithium-ion batterijen. Verder worden ook nikkel-ijzer batterijen of flowbatterijen gebruikt.

Een lood-zuur batterij functioneert zoals de batterij in een auto. Het is een mature, relatief goedkope techologie. Maar doorgaans wordt dergelijke batterij slechts half ontladen, omdat een volledige ontlading haar beschadigt (… zoals elke autogebruiker helaas weet). Gevolg: de geïnstalleerde capaciteit moet dubbel zo groot zijn als de opslagcapaciteit die je nodig hebt. Daarnaast kun je de

SECTOR & BEROEPEN

INTEGRATIE IN OUD EN NIEUW Je kunt een batterij integreren in nieuwe maar ook in bestaande installaties. Altijd nodig is de invertor, aangezien een batterij gelijkstroom levert en het netwerk wisselstroom. Maar dat heb je ook bij zonnepanelen. Een nieuwe installatie beschikt vaak over een geïntegreerde invertor, waarop naast de zonnepanelen ook de batterijen aangesloten kunnen worden. In bestaande installaties krijgen batterijen hun eigen invertor, apart of geïntegreerd met de batterijen in één apparaat. Je kunt batterijen zowel eenfasig als driefasig aansluiten. Overigens kun je batterijen ook combineren met andere vormen van hernieuwbare energie dan zonnepanelen.

Bij een flow-batterij is het medium waarin de energie opgeslagen wordt een vloeistof. Deze kan door de batterij gepompt worden, of beter gezegd: in en uit de reactor. De grootte van de reactor bepaalt het vermogen, de hoeveelheid aanwezige vloeistof bepaalt de energieinhoud. Door eenvoudigweg een grotere tank te plaatsen kun je de energieinhoud van de batterij vergroten, zonder de grootte van de reactor en dus het vermogen van de batterij aan te passen. Qua kostprijs heeft dit systeem potentieel.

DOSSIER

er ‘s avonds weer uit aan dezelfde prijs. In Duitsland is het daarentegen rendabel om energie zélf op te slaan.

voor een grotere energie-inhoud ook meer van die stoffen in de batterij moet stoppen. Dat maakt de batterij groter. Bovendien kan ze grotere vermogens aan – ze kan op kortere tijd mee energie opslaan of afgeven. Maar dat laatste is doorgaans niet nodig bij stationaire toepassingen. De batterij wordt geladen en ontladen gedurende verschillende uren.

ZIJN ZE RENDABEL?

KOSTPRIJS De VITO bestudeerde de evolutie in de voorbije twee jaar. Kijk je naar de prijs per bruikbare geïnstalleerde kWh dan blijken lood-zuur batterijen nog altijd goedkoper te zijn dan li-ion batterijen, ook al kun je ze maar de helft van hun capaciteit

gebruiken. De berekening van VITO houdt rekening met de prijs van de invertor. Voor alle batterijtypes is de prijs significant gedaald vergeleken met twee jaar geleden. De goedkopere systemen kosten nu ongeveer € 1000 per bruikbare geïnstalleerde kWh. De batterij van Tesla, die onlangs in het nieuws, kost ongeveer € 700/kWh. Hierin is de invertor ingebegrepen, een kostprijs die Tesla zelf niet opneemt in het systeem.

PROJECTEN & BEDRIJVEN

Bart Mantels: “Als de evolutie van de voorbije jaren zich verderzet kunnen batterijen rendabel worden. Maar of dat ook gebeurt, zal niet alleen van de batterijen afhangen. Zoals ik al opmerkte kan een particulier in België het netwerk gebruiken voor gratis opslag. In zulke omstandigheden kan een batterij vanzelfsprekend nooit rendabel zijn. Maar als we zouden evolueren naar het Duitse systeem, zal dit het gebruik van batterijen stimuleren. “

Maar relevant is ook de prijs per getransporteerde kWh over de gehele levensduur van de batterij. Voor dit criterium zijn lithium-ion batterijen de goedkoopste, dankzij hun langere levensduur en grotere ontlaaddiepte. De Tesla-batterij blijft goed scoren, maar verschillende andere types hebben een vergelijkbare prijs.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

ONDERZOEK EN ONTWIKKELING MET DIENSTEN VOOR AANNEMERS VITO, KU Leuven en het onderzoekscentrum IMEC hebben EnergyVille opgezet. Dit samenwerkingsverband doet onderzoek naar verschillende aspecten van energieopslag. IMEC ontwikkelt nieuwe batterijmaterialen in samenwerking met UHasselt. VITO ontwikkelt systemen voor batterijmanagement die batterijen een langere levensduur geven en hun gebruik efficiënter maken. Verder doen VITO en KU Leuven onderzoek naar de inte-

meeste van deze batterijen niet zo vaak laden en weer ontladen. Het aantal cycli gaat van enkele honderden tot maximaal tweeduizend. Een ruwe schatting zegt dat je in België ongeveer 250 cycli per jaar nodig hebt. In het beste geval heb je dus een levensduur van acht jaar. De particulier zal zijn batterijen waarschijnlijk minstens één keer moeten vervangen. Bovendien draait de efficiëntie van een lood-zuur batterij rond de 90 %, wat relatief laag is. En ten slotte zijn deze batterijen erg zwaar, hoewel dat minder een probleem is in een gebouw.

gratie van batterijen in gebouwen en netwerken. Interessant voor bouwbedrijven: VITO heeft ook een kmo-werking. Bart Mantels: “Aannemers en andere bedrijven kunnen dus bij ons terecht met al hun vragen. We hebben een uitgebreid testlabo voor batterijen. Daar kunnen we specifieke batterijen testen voor bepaalde toepassingen.”

types die in de nabije toekomst wellicht het meest gebruikt gaan worden. Een specifiek aspect is wel dat lithium-ion batterijen beschadigd kunnen worden wanneer je ze buiten hun werkingsgebied gebruikt. Ze hebben dus een batterij-managementsysteem nodig. Bij fout gebruik kunnen ze spontaan in brand vliegen, een fenomeen dat bekend staat als thermal runaway: ze slaan thermisch op hol.

Binnen lood-zuur batterijen heb je twee verschillende types. Bij natte lood-zuur batterijen moet je af en toe water bijvullen. Deze worden nauwelijks gebruikt voor zonneënergie. Bij valve-regulated lead acid (VRLA) batterijen is dat niet nodig, omdat het het elektroliet ingesloten is in een gel of een glasmat. Dergelijke batterijen zijn dan ook onderhoudsvrij. Er zijn speciale versies van loodzuurbatterijen voor zonneënergie. Deze zijn duurder maar kunnen beter tegen periodes zonder volledige herlading. Daardoor verouderen ze niet zo snel. LITHIUM-ION Lithium-ion batterijen kennen we onder meer van elektrische voertuigen, laptops, tablet en gsm’s. Dat heeft vooral te maken met hun veel grotere energiedichtheid: in een kleinere en lichtere batterij kun je veel meer energie opslaan. Op zich is dat niet zo belangrijk voor stationaire toepassingen. Maar doordat deze batterijen erg veel gebruikt worden, worden ze relatief goedkoop, ook al blijven ze verschillende malen duurder dan lood-zuur batterijen. Dat laatste wordt deels gecompenseerd door het feit dat je ze 80 %, dus bijna volledig, kunt ontladen. Daardoor heb je veel minder batterijen nodig.

Voor consumenten met zonnepanelen is het netwerk een kosteloze buffer van elektriciteit. Dat stimuleert de batterijen niet Bart Mantels: “Bovendien hebben deze batterijen een veel langere levensduur, tot 5000 cycli. Dat maakt hen stilaan goedkoper dan lood-zuur batterijen als je kijkt naar de prijs per getransporteerde, dus per opgeslagen en weer afgegeven kWh elektriciteit. We verwachten dat deze trend zich verder zal doorzetten. “ Binnen dit type van batterijen bestaan subtypes. Lithium-ijzerfosfaat (LFP of LiFePO4) en nikkel-mangaan-cobalt (NMC) zijn de

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

KEUZE – Overtollige zonne-energie opslaan is een mogelijkheid, maar je kunt ook de vraag van huishoudtoestellen of een elektrische auto actief sturen.

BIJKOMENDE FUNCTIES Batterijen kunnen ook andere functies hebben dat het loutere opslaan van elektrische energie tot we ze nodig hebben. Zoals al even aangestipt, kunnen ze gebruikt worden als het netwerk uitvalt. In zulke situatie bestaan er twee mogelijkheden. Ofwel schakelt de invertor automatisch en quasi ogenblikkelijk over naar een zogenaamde eilandwerking, ofwel duurt het enkele seconden vóór de batterij de energievoorziening overneemt. Het verschil kan essentieel zijn, bijvoorbeeld wanneer kritische processen niet mogen stilvallen. In bepaalde gevallen kun je gebruikers ook rechtstreeks op de batterij aansluiten. Dan kunnen ze blijven werken wanneer de stroom uitvalt.

Ook worden er tegenwoordig meer en meer smart grid functies geïntegreerd in batterijsystemen (voor meer informatie over smart grids, zie ons dossier in Bouwbedrijf van december 2014). Hierdoor kun je onder meer de aangesloten apparaten aansturen vanop afstand. Om een concreet voorbeeld te geven: de batterij kan afhankelijk van de weersvoorspellingen bepaalde apparaten in- of uitschakelen, om zo de energie optimaal te beheren. ■ Info: www.wtcb.be – www.energyville.be – www.vito.be

Geothermie BOUWBELANGEN

Onuitputtelijke energie, onder onze voeten Een grote doorbraak is er nog niet, maar toch gaat de ontwikkeling van geothermie verder. Er bestaan intussen verschillende technologieën voor deze hernieuwbare energiebron, aangepast aan de ondergrond en aan de eisen van de gebruikers. Maar er blijven obstakels voor toepassing op grote schaal. Dat bleek op een colloquium georganiseerd door het WTCB, Fedecom en de Waalse Confederatie Bouw op de beurs Pro2build.

WARMTEPOMPEN Je kunt doorgaans niet rechtstreeks energie uit de aarde halen. Daarvoor zijn warmtepompen nodig. Die zijn al een jaar of tien bezig aan opmerkelijke groei, vertelde Noël Huybrechts (divisiehoofd Geotechniek WTCB).

TECHNIEKEN Er bestaan verschillende technologieën die, net zoals bij andere hernieuwbare energiebronnen, geval per geval afgestemd moeten worden op de doelstellingen, behoeften en eisen. Drie geothermische systemen hebben elk hun sterke en zwakke punten.

In een open systeem wordt grondwater opgepompt naar een warmtepomp. Na de energie-uitwisseling gaat het weer de grondwaterlaag in. Het nadeel is vanzelfsprekend de afhankelijkheid van een geschikte grondwaterlaag.

Het project Smart Geotherm wil geothermie in dit land stimuleren staat dan weer dat je met een gesloten verticaal systeem de ondergrond kunt gebruiken als buffer voor thermische energie. De warmte die je in de zomer afvoert door een gebouw te koelen, kun je in de bodem opslaan en hergebruiken in de winter voor de verwarming. EN IN BELGIË? Op het eerste gezicht is België een gemiddeld Europees land als het op geothermie aankomt. Het aandeel van de geothermische warmtepompen in het totaal is vergelijkbaar met het Europese gemiddelde, ongeveer 12 tot 13 %. Maar daaraan moet je onmiddellijk toevoegen dat ons totale aantal aan de lage kant ligt. Daardoor hebben we op het vlak van de geothermische warmtepompen in feite een zeer grote achterstand. Europees koploper Zweden telde in 2013 niet minder dan 24 900 dergelijke installaties. In Duitsland stonden er 21 1000 en in Zwitserland 7250. België blijft steken op 1366.

Wat er overigens niet wil zeggen dat er in ons land niets gebeurt. In Vlaanderen heb je bijvoorbeeld Smart Geotherm, een project dat de toepassing van deze duurzame energiebron voor verwarming en koeling wil stimuleren. Smart Geotherm vereenvoudigt de bodemstudies die voorafgaan aan het bouwen van een installatie. Maar op het colloquium werd er ook op gewezen dat regelgeving een belangrijke rol speelt. In Zwitserland en Duitsland steunt deze de ontwikkeling van geothermie. In Wallonië daarentegen moet je een complexe en vrij langdurige administratieve procedure doorlopen vóór je een vergunning krijgt. De dat punt zijn Vlaanderen en ook Brussel veel soepeler. ■

INFO Fedecom , de Federatie der Complementaire Ondernemingen van het Bouwbedrijf. De contactgegevens vindt u op www.confederatiebouw.be. Zie ook www.smartgeotherm.be.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

Er bestaan ook gesloten horizontale systemen. Die werken met een warmtewisselaar in de bodem. Hij ligt op één tot twee meter diepte en bestaat doorgaans uit buizen gemaakt van een stevige polymeer. Daardoor circuleert een vloeistof die energie transporteert tussen bodem en warmtepomp. Dergelijke installatie vraagt een kleinere investering. Maar ze is ook minder efficiënt en bovendien moet de oppervlakte van het terrein voldoende groot zijn. De warmtewisselaar zit dicht bij de oppervlakte en is gevoelig voor

Ten slotte bestaan er ook gesloten verticale systemen. Ze hebben een hoger energierendement, maar de put die je moet boren is veel dieper en dat is relatief duur. Tegenover dat laatste nadeel

SECTOR & BEROEPEN

Noël Huybrechts: “In de EU werden tussen 2005 en 2013 tussen de 700 000 en de 800 000 pompen geplaatst. En geothermische warmtepompen vormen daarvan een niet verwaarloosbaar deel, 12 tot 13 % van het totaal in die periode.”

temperatuurschommelingen, en dat heeft een negatieve impact op het rendement van de warmtepomp.

DOSSIER

Het is warm onder onze voeten. Héél warm zelfs. Slechts 0,01 procent van het volume van de aarde is kouder dan 100 °C. En 99 procent heeft zelfs een temperatuur boven de 1000 °C. Alleen de aardkorst is afgekoeld door het contact met de atmosfeer. Geothermie buit dat uit. Afhankelijk van de diepte waarop men warmte moet zoeken, vormt ze een alternatief voor vervuilende energiebronnen. Geothermie wordt intussen toegepast in woonen dienstengebouwen, voor elektriciteitsproductie en in de industrie. Bekeken over de levensduur van een installatie is de kostprijs competitief. Maar de hogere begininvestering schrikt opdrachtgevers nog altijd af. Ook moeizame procedures om een vergunning te krijgen vormen een obstakel.

ISSOL

Hernieuwbare energie als integraal bouwelement Spectaculair groeien doet hij niet meer, de sector van de fotovoltaïsche zonnepanelen. Maar hij timmert nog steeds aan de weg. Interessant is bijvoorbeeld de opkomt van de Building Integrated Photovoltaics – fotovoltaïsche materialen die als bouwelement in een constructie geïntegreerd zijn. Ons lid ISSOL (Dison) is een specialist ter zake. De crisis van de afgelopen jaren heeft de ambities van ISSOL niet verminderd. De firma produceert sinds 2006 glas waarin zonnecellen verwerkt zijn – maar is geen producent zoals alle andere. Ze ziet zichzelf nog steeds op de eerste plaats als een bouwbedrijf. Haar specialiteit is immers de integratie van fotovoltaïsche technologie in constructies. Bij zulke toepassingen krijgen de zonnecellen twee functies: enerzijds die van groene energiebron, anderzijds die van element van de gebouwschil.

onder meer aan de slag op de bouwplaatsen van de nieuwe zetel van de Raad van Europa in Brussel, het nieuwe justitiepaleis in Parijs en de Financiëntoren in Luik. Maar ISSOL bouwt ook aan gevels en is actief in de sector van de woningbouw. De gehanteerde technologieën hangen af van het domein. Aan architecten kan ISSOL oplossingen aanbieden voor de gevelbekleding. In de woningbouw past de firma vaak zonnecellen toe die in glas gezeefdrukt worden.

DOMEINEN Laurent Quittre is de stichter van ISSOL. Op dit moment is hij voorzitter van de raad van bestuur. Toen hij samen met zijn partners de onderneming oprichtte was het eerste doel niet om zonnepanelen te produceren, maar wel om een architecturale functie te geven aan de fotovoltaïsche technologie.

©P.Andrianopoli, Simco Italia, Jaspers Eyers Architects.

Laurent Quittre: “Enerzijds wilden we de technische functies van de gebouwschil garanderen, zoals isolatie en wind- en waterdichtheid. Maar anderzijds wilden we ook dat een andere functie, namelijk energie opwekken, een toegevoegde waarde leverde. Intussen kunnen we met onze producten inspelen op een groot aantal van de eisen die het ontwerp en de architectuur stellen aan een gebouw.” In de praktijk is ISSOL actief op drie verschillende domeinen. In het recente verleden stond het orderboekje van de onderneming vooral vol met prestigeopdrachten. Op het palmares prijkt een lijst met indrukwekkende gebouwen. In de voorbije jaren was de firma

TECHNISCH VOLMAAKT? Volgens Laurent Quittre is de fotovoltaïsche technologie volwassen geworden, niet alleen op technisch maar ook op economisch vlak. Hij verwacht niet dat er in de komende jaren nog grote doorbraken zullen zijn. Laurent Quittre: “Op dit moment gebruiken we alleen zuiver silicium om onze actieve materialen te produceren. Er bestaan wel alternatieven voor silicium, maar de interesse daarvoor is verdwenen sinds de prijs van zuiver silicium gekelderd is. Het is misschien jammer dat het zo verlopen is, maar vanuit economisch standpunt bestond er geen reden om technologieën te financieren die duurder en minder efficiënt zijn. In de komende jaren verwacht ik slechts één evolutie, namelijk de verbetering van het rendement van zonnecellen door twee systemen te combineren, bijvoorbeeld zuiver silicium met dunne films.”

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

LUIK – Voor de Financiëntoren ontwikkelde ISSOL een systeem waarmee de buitenschil elektriciteit genereert.

MAAT- OF SERIEPRODUCTIE Iedere bouwplaats heeft zijn eigen kenmerken. Om aan de uitdagingen tegemoet te komen heeft ISSOL twee soorten producten. De eerste is gestandaardiseerd en komt tegemoet aan een groot deel van de wensen van ontwerpers en bedrijven. De tweede soort wordt op maat gemaakt. Voor projecten met een complexe architectuur vraagt dat een hoog niveau van technische competentie.

Laurent Quittre: “We passen innoverende technieken en technologieën toe, aangepast aan de technische en architecturale eisen in het bestek. Het komt er eigenlijk op neer dat we alles kunnen

DOSSIER

©Philippe SAMYN and PARTNERS architects & engineers

BOUWBELANGEN

ISSOL – De firma heeft een aantal zeer prestigieuze projecten op haar naam, zoals de nieuwe zetel van de Raad van de Europese Unie in Brussel.

produceren, zolang het maar binnen de technische limieten van glas blijft.”

DUUR? BIPV vinden stilaan hun weg naar gebouwen, al worden ze voorlopig vooral toegepast om het belang en het prestige van een bouwproject uit te stralen. Maar intussen zijn er ook meer specifieke toepassingen. ISSOL heeft bijvoorbeeld meegewerkt aan de renovatie van een zwembad in Nijvel. Natuurlijk kost een bouwsysteem dat twee of drie functies vervult meer per vierkante meter dan een klassieke bouwelement zoals een raam. Maar zoals de zaken er nu voorstaan, en voor constructies zoals een zwembad, is het economisch gezien niet onlogisch om toch de voorkeur te geven aan deze nieuwe systemen.

DE TOEKOMST De volgende stap die de firma wil zetten gaat in de richting van de woningbouw en de residentiële sector in het algemeen. Maar het valt niet te verwachten dat je binnenkort overal woningen ziet met zonnecellen die allemaal in de gevel geïntegreerd zijn. Het productaanbod op de markt is daarvoor nog te klein.

De zonnecellen zijn groene energiebronnen maar tegelijk deel van de gebouwschil energiebehoeften en de klimaatverandering ons om de weg in te slaan naar actieve gebouwen. Dat heeft gevolgen voor de hele bouwsector, dus niet alleen de aannemers maar ook de architecten, de overheid enzovoort. Laurent Quittre: “De technologie en de knowhow is er. We kunnen actieve constructies optrekken. Maar het eeuwige probleem zijn de kosten. Wat ik nu ga zeggen, klinkt misschien een beetje paradoxaal uit de mond van een ondernemer. Maar om dat probleem op te lossen, zou er meer concurrentie moeten komen. Die zal de techniek verder doen evolueren en hem nog beter maken.” ■

INFO www.issol.eu

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

Laurent Quittre: “Neem bijvoorbeeld dat zwembad in Nijvel. Het lijdt geen twijfel dat je meer middelen en kapitaal nodig hebt voor de begininvestering. Maar je haalt ook sneller winst uit je investering. Alleen al de energieproductie staat garant voor toekomstige besparingen en terugverdieneffecten.”

De voorwaarden lijken aanwezig voor interessante ontwikkelingen van de manier waarop woningen ontworpen en gebouwd worden in een min of meer nabije toekomst. Op dit moment is de passiefwoning in de mode. Maar volgens Laurent Quittre dwingen onze

SECTOR & BEROEPEN

MARKETING EN COMMUNICATIE De Building Integrated Photovoltaics (BIPV) van ISSOL hebben een functie als gebouwelement. Maar de firma benadrukt dat ze ook een rol kunnen spelen in de marketing. Door zeer zichtbaar aanwezig te zijn, signaleren zonnepanelen dat ondernemingen en instellingen willen investeren in milieuvriendelijkheid. Dat creëert een sterk en positief imago bij het brede publiek. Bovendien kunnen de technieken die ISSOL hanteert, min of meer alles communiceren en drukken op verschillende substraten. Logo’s, reclame, promotie-acties, aankondigingen … de keuze is zeer uitgebreid. Zonnecellen staan op die manier ook ten dienste van de communicatie door een onderneming.

Laurent Quittre: “Op zich zijn fotovoltaïsche zonnecellen competitief, ook als het je puur economisch bekijkt. De kostprijs gaat naar het optimum, en zal dat in de toekomst steeds dichter blijven benaderen. Er bestaat wel nog ruimte voor vooruitgang als je het hebt over de actieve gebouwschil en over de integratie in een constructie. Maar in de loop der tijd zullen de installatietechnieken evolueren. De ontwikkeling van BIPV gaat verder en zal voor steeds meer mensen betaalbaar worden.”

Federale Verzekering, Stoofstraat 12, 1000 Brussel, www.federale.be. Vereniging van Onderlinge Levensverzekeringen. Financieel rekeningnummer BIC : BBRUBEBB - IBAN : BE64 3100 7685 9452 - RPR Brussel BTW BE 0408.183.324

Zij kozen vandaag al voor een hoger pensioen. En u?

Wilt u – zoals hen – een hoger pensioen? Denk misschien aan Federale Verzekering! Hoe vroeger u begint met het sparen voor uw pensioen, hoe groter uw gespaard kapitaal zal zijn op het einde van de rit ! Wenst u nog meer, kies voor de hoge rendementen van Federale Verzekering. Ze behoren tot de hoogste op de markt.

Ontdek waarom onze rendementen tot de hoogste op de markt behoren op mijnhogerpensioen.be

€ b3o0nus*

start

www.federale.be Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. De restorno’s en winstdeelnames evolueren met de tijd in functie van bouwbedrijf - december 2015 / januari de resultaten van de onderneming en de economische conjunctuur. Ze zijn2016 niet gewaarborgd in de toekomst en variëren voor elk product. De regels inzake de toekenning vanwww.confederatiebouw.be de winstdeelnames of restorno’s zijn vastgelegd in de statuten van elkeen van de ondernemingen van de groep Federale Verzekering. U kunt deze statuten raadplegen op www.federale.be. * De actievoorwaarden vindt u op www.mijnhogerpensioen.be.

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

BOUWBELANGEN

EPB-eisen 2016

Van E60 naar E50, lagere maximale U-waarden In 2016 worden de energieprestatie-eisen aangesnoerd. Het E-peil van nieuwe en herbouwde gebouwen mag vanaf dan niet hoger liggen dan E50. Ook de isolatie-eisen gesteld aan vensters, vloeren en ondergrondse muren worden aangescherpt. Bovendien worden de eisen strenger voor renovaties met bouwvergunning. Meldingen of aanvragen van een stedenbouwkundige vergunning gedaan vanaf 1 januari 2016 zijn onderworpen aan de nieuwe eisen.

U-WAARDEN VERLAAGD Niet alleen het E-peil wordt verlaagd vanaf 2016 maar ook de maximale U-waarde van enkele constructiedelen. De oppervlakte-

gewogen gemiddelde U-waarde van alle vensters samen mag dan maximaal 1,5 W/m²K zijn. Nu is dat nog 1,8 W/m²K. Volgens VEA is het perfect mogelijk om met de huidige producten aan deze eis te voldoen.

Wat betekent 0,24 W/m²K? Voor een massieve buitenmuur komt dit ongeveer overeen met een isolatielaag van tien centimeter PUR, twaalf centimeter XPS of vijftien centimeter minerale wol of EPS. In de

Merk op dat deze 1,5 W/m²K (vensters) en 0,24 W/m²K (scheidingsconstructies) overeen komen met de waarden van een bijna energieneutrale (BEN) woning zoals die nu gedefinieerd is in Vlaanderen. Vanaf 2021 moet ieder nieuw gebouw BEN zijn. Wil dit zeggen dat tussen 2016 en 2021 de eisen aan deze componenten niet meer zullen veranderen? Dat staat niet vast. Wel zal een verdere aanscherping niet voor morgen zijn. RENOVATIES Ook voor vergunningsplichtige renovaties legt de Vlaamse overheid vanaf 1 januari 2016 strengere EPB-eisen op. De bestaande isolatie-eis en na-isolatie-eis wordt aangescherpt voor dezelfde constructiedelen als bij nieuwbouw: de oppervlaktegewogen gemiddelde U-waarde van alle vensters samen mag niet hoger dan 1,5 W/m²K zijn. De U-waarde van vloeren, van ondergrondse muren en van nageïsoleerde vloeren mag maximaal 0,24 W/m²K zijn.

Bij de ingrijpende renovatie van een EPWeenheid (een wooneenheid waarvoor het E-peil berekend moet worden) moet net zoals dit jaar E90 of beter gehaald worden bij melding of stedenbouwkundige aan-

Volgens VEA kun je met de huidige producten perfect aan de eisen voldoen vraag vanaf 1 januari 2016. De nieuwe, vernieuwde en nageïsoleerde buitenmuren, daken, vloeren, ramen, deuren enzovoort moeten dezelfde maximale U-waarden respecteren als nieuwbouw. De U-waarde van bestaande spouwmuren met navulling mag niet hoger liggen dan 0,55 W/m²K. n

INFO energieconsulent@vcb.be. Zie ook www.energiesparen.be.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

Voor vloeren, ondergrondse muren en na-geïsoleerde vloeren gaat de maximale U-waarde vanaf 2016 naar 0,24 W/ m²K. Door deze verlaging geldt dezelfde U-waarde voor alle opake scheidingsconstructies: daken, plafonds, muren, vloeren …

Strengere EPB-eisen voor renovaties met bouwvergunning

- de technische installaties voor het binnenklimaat worden volledig vervangen; - en minstens 75 % van de bestaande en nieuwe scheidingsconstructies die het beschermd volume omhullen en die grenzen aan de buitenomgeving, worden geïsoleerd (voor zover het niet gaat om ontmanteling).

SECTOR & BEROEPEN

In 2012 en 2013 haalde één op de acht woningen al E40 of beter

praktijk kan vanzelfsprekend meer isolatie nodig zijn om de hele constructie onder E50 te houden. Om de eis gesteld aan vensters te halen, zal beglazing met een U-waarde van 1,1 W/m²K of beter nodig zijn.

INGRIJPENDE ENERGETISCHE RENOVATIE Sinds 2015 bestaat er een categorie “ingrijpende energetische renovaties” waarop prestatie-eisen van toepassing zijn. Dergelijke renovatie wordt gekenmerkt door de volgende ingrepen:

DOSSIER

e verlaging van E60 naar E50 is de meest in het oog springende verandering in de Vlaamse regelgeving op de energieprestaties van gebouwen. Zal E50 de aannemers voor problemen plaatsen? In technisch opzicht niet. Uit gegevens van het Vlaams Energieagentschap (VEA) blijkt dat in 2013 al een kwart van de bouwaanvragen voor eengezinswoningen E50 of beter haalde. In 2012 en 2013 samen haalde 12 % – ruwweg één op de acht – zelfs E40 of beter. De bouw kan het nu al, met andere woorden.

Ingenieursopleiding

Bredere competenties gevraagd, geen langere studieduur Hoe ziet de industrieel ingenieur van de toekomst er uit? Als het van de bedrijven afhangt heeft hij of zij bredere competenties dan nu het geval is. Maar de studieduur hoeft daarvoor niet van vier naar vijf jaar te gaan. Dat blijkt uit een enquête door de vijf Vlaamse universiteiten.

eze enquête kreeg de naam Industrieel Ingenieur 2020 en werd uitgevoerd bij vier doelgroepen: studenten, academici, professionals en bedrijven. Eerste opvallende conclusie: de studieduurverlenging waarvan onlangs sprake was, is geen must. 39 % van de bedrijven in alle sectoren samen wezen het idee af. 21 % reageerde positief en 40 % had geen uitgesproken mening. Bij afgestudeerden was 32 % pro maar het aantal contra’s lag met 34 % iets hoger. Ook de Vlaamse Confederatie Bouw is geen vragende partij. Laten we eerst onderzoeken wat bedrijven verwachten van industrieel ingenieurs. Pas dan weet je of een studieduurverlenging nodig is. Op dit moment bestaat er alleen aan academische zijde een duidelijke meerderheid voor zulke verlenging. Maar ook daar blijf deze steken op 46 %, dus minder dan de helft.

Unanimiteit over belang bedrijfsstages BEDRIJFSSTAGES? JA! Wel bestaat er een grote unanimiteit over het belang van bedrijfsstages. Maar minder dan een maand is te weinig. Een lichte voorkeur gaat uit naar stages van één tot drie maanden. Onder meer de campussen van de associatie rond de KULeuven in Oostende, Sint-Katelijne-Waver en Gent leggen intussen een bedrijfsstage van een maand op aan industrieel ingenieurs, een initiatief dat de VCB tot tevredenheid stemt. Goed begeleide bedrijfsstages zijn zeker evenwaardig aan opleidingen op de banken van de universiteit. COMPLEXERE BAAN Het werk van industrieel ingenieurs wordt steeds complexer. Bedrijven vragen dus mensen met bredere competenties en meer

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

LANG GENOEG – Minder dan een maand stage is niet genoeg.

ZEVENTIENDE POSTGRADUATE OPLEIDING BOUWMANAGER VAN IE-NET EN VCB Meer dan ooit zijn visie en kennis nodig om bouwprojecten en -bedrijven professioneel te managen. De postgraduate opleiding Bouwmanager die iet-net en VCB vanaf 19 januari 2016 voor de zeventiende keer aanbieden, speelt hierop in. De nadruk ligt op niet-technische vaardigheden. De opleiding loopt over vijf kwartalen en vindt doorgaans plaats op een dinsdag in het Antwerps Ingenieurshuis. Op 14 december is een infoavond gepland. Voor VCB-leden kost de deelname € 5000. Men kan de subsidies in kmo-portefeuille gebruiken. Info: www.ienet.be cross-disciplinaire kennis die tegelijk stateof-the-art is. Is dat een reden om de studieduur te verlengen? Niet noodzakelijk. Het is misschien beter om vakken of onderdelen van vakken te schrappen. Helaas vroeg de enquête niet aan de bedrijven welke onderdelen in aanmerking komen. PERMANENTE VORMING Iets kunnen presenteren, goed communiceren, kennis van bedrijfseconomie … Ook dat wordt van een industrieel ingenieur gevraagd. Maar het hoeft niet weggestopt te worden in nieuwe, bijkomende vakken. Het kan wellicht beter in bestaande vakken geïntegreerd worden. Merk trouwens

op dat ook permanente vorming na het diploma deze vaardigheden kan ontwikkelen. Dit vraagt een engagement van de bedrijven, maar daartegenover staat dat opleiding op maat mogelijk wordt. WERK VOOR LOKALE CONFEDERATIES? Onze lokale confederaties bouw kunnen wellicht een bemiddelende rol spelen bij de organisaties van stages. En ze zijn een excellente partner voor opleidingsinitiatieven. Dat geldt zeker voor bouwkmo’s. De enquête bracht aan het licht dat zij nog meer opleidingsinspanningen zouden moeten leveren. n

Kantoren en werkplaatsen voor Brusselse bouwbedrijven

BOUWBELANGEN

Greenbizz

Greenbizz is een nieuw expertisecentrum voor milieuvriendelijk ondernemen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het is opgezet door Citydev, Leefmilieu Brussel, Impulse en het WTCB, en krijgt steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Greenbizz heeft als taak de activiteit te stimuleren in de duurzame economie. Bij de doelsectoren ook de bouw.

BEDRIJFSINFRASTRUCTUUR Op de eerste plaats wil dit expertisecentrum voldoende ruimte creëren voor ondernemers die duurzame en milieu-

De tweede grote doelstelling is het opzetten van een incubator voor jonge ondernemingen die in de opstart- en de ontwikkelingsfase zitten. Bedoeld is een omgeving die het ontstaan van nieuwe activiteiten stimuleert, zowel van startups als van bestaande ondernemingen, vertelde ons Jean-Marc Bryskere (directeur Greenbizz).

kandidaat-ondernemingen moeten hun projecten voorleggen aan een selectiecomité. Jean-Marc Bryskere: “Om te beginnen moeten ze aantonen dat het project aansluit op de missie van Greenbizz. Het moet dus in de sector van de duurzame economie thuishoren. Vervolgens moeten bestaande bedrijven hun financiële soliditeit kunnen bewijzen. Van de startups wordt het businessplan geanalyseerd. En ten slotte houdt het selectiecomité ook rekening met het potentieel om te innoveren en banen te scheppen.”

Jean-Marc Bryskere: “Een van onze doelstellingen is ook om deze ondernemingen en potentiële financieringsbronnen dichter bij elkaar te brengen. Het gaat vooral over de banken die projectpartner zullen zijn, maar ook over specifieke investeringsfondsen en de Gimb (de gewestelijke investeringsmaatschappij van Brussel).

KANTOORRUIMTE – Greenbizz biedt kantoorruimte aan. De bouw is bezig en moet normaal in het voorjaar klaar zijn.

Daarom komt er voor hun een gebouw waar ze kantoren kunnen huren. De eerste firma’s kunnen er in de lente van 2016 intrekken. Het gaat om moderne ruimten die de passiefnorm halen, die aan alle wettelijke eisen voldoen en die volledig uitgerust zijn met meubels en dergelijke. Bovendien zal Greenbizz werkplaatsen

Jean-Marc Bryskere: “We willen een omgeving creëren waar een onderneming met haar pc naar toe kan komen om zich vervolgens uitsluitend op haar activiteit te concentreren, zonder zich zorgen te maken over logistieke rompslomp en dergelijke. Daarom hebben we ook een begeleiding opgezet voor ondernemingen.” SELECTIE EN BEGELEIDING Bent u geïnteresseerd in dit avontuur? Wilt u een beroep doen op de begeleiding en de aangeboden diensten en infrastructuur? De

Info: www.greenbizz.be. U kunt ook bellen naar 02 422 52 67 of een e-mail sturen naar info@greenbizz.be.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

PROJECTEN & BEDRIJVEN

gerelateerde activiteiten willen opzetten. De ontwikkeling van dergelijke ondernemingen wordt nu afgeremd door een gebrek aan plaats in Brussel.

EN DE BOUW? Verschillende bouwbedrijven hebben hun interesse al laten blijken voor de kansen die Greenbizz biedt. Het feit dat het WTCB betrokken is, is een gewichtig argument voor dergelijke interesse. Een samenwerking tussen aannemer en WTCB is een winwin-situatie. Voor de aannemer, omdat het onderzoekscentrum van de bouw een kritische maar constructieve kijk op een project kan leveren, voor het WTCB omdat de ontwikkeling van technieken en producten het onderzoek stimuleert. n

SECTOR SECTOR&&BEROEPEN BEROEPEN

Als ze geselecteerd worden, kunnen firma’s profiteren van de talrijke voordelen van het project. Daarbij onder meer opleidingen voor de werknemers, verschillende activiteiten en networking. Maar daarmee houdt het niet op.

DOSSIER

ter beschikking stellen waar producten gemaakt kunnen worden. Beide aspecten hebben de verdienste dat ze de economisch activiteit terug naar de stad brengen, waar ze gemakkelijk bereikbaar is.

russel heeft een grote bevolkingsdichtheid en dat creëert specifieke uitdagingen zoals een hoge werkloosheid, een nog hogere jeugdwerkloosheid, een gebrek aan bedrijventerreinen en lucht- en bodemverontreiniging. Maar intussen bestaan er talrijke initiatieven die een gemeenschappelijke oplossing zoeken voor deze uiteenlopende problemen. Eén daarvan is Greenbizz.

Overkoepelend BRICS-event

Massale opkomst voor Herman Van Rompuy Onlangs kreeg de bouw hoog bezoek. Herman Van Rompuy, van 2010 tot 2014 voorzitter van de Europese Raad, was eregast op het evenement dat de alle BRICS-groepen samen organiseerden. In zijn toespraak benadrukte Van Rompuy het belang van Europa.

eer informatie over BRICS vindt u in de kadertekst, maar één ding kunnen we toch al zeggen: BRICS maakt mensen enthousiast. 130 BRICS’ers – driekwart van iedereen die meedoet dit seizoen – was uit alle windrichtingen naar Mechelen afgezakt. Het evenement vond midden oktober plaats bij ons lid Willemen. Niet toevallig, gezien het onderwerp Europa was. CEO Johan Willemen is behalve past voorzitter van de beroepsorganisatie ook voorzitter van FIEC, de organisatie die de belangen van de bouw op Europees niveau verdedigt. Armand Zegers, de peter van de BRICSgroep in Vlaams-Brabant, heette Herman Van Rompuy welkom. Hij schetste diens rijk gevulde carrière: econoom bij de Nationale Bank, voorzitter van de Vlaamse christendemocraten, minister van begroting, kamervoorzitter, eerste minister, voorzitter van de Europese Raad … De rode draad was volgens Zegers altijd de combinatie van stille inzet met vastberadenheid – iets dat menige aannemer ook in zichzelf zal herkennen. EUROPA IS BELANGRIJK In zijn speech nam Herman Van Rompuy de aanwezigen mee van Peking tot Washington, maar hij ging vooral dieper in op de rol van Europa in ons economische weefsel. Die vormt een meerwaarde, maar hij gaf toe dat er ook knelpunten bestaan. Zijn stellingen illustreerde hij onder meer met een aantal langetermijntrends. Deze zullen niet alleen hun effect op het investeringspeil van de overheden laten voelen, maar ook op de woningmarkt. Maar Van Rompuy’s blikt reikt verder dan de bouwsector. Hij vertelde over zijn persoonlijke ervaringen toen een Grexit dreigde, een

HERMAN VAN ROMPUY – “Vaak is de berichtgeving over Europa overdreven negatief.”

BRICS: AANNEMERS DIE LEREN VAN AANNEMERS Niemand kan een aannemer meer leren over bedrijfsvoering dan een andere aannemer. Dat is het principe achter BRICS, het peterschapsproject van de Confederatie Bouw. Het project is gericht op zaakvoerder en kaderleden. Ze worden samengebracht in BRICS-groepen die een leertraject doorlopen. Daarin schaven ze hun managementvaardigheden bij. Op die manier organiseert BRICS een kruisbestuiving van ervaring en expertise in de bedrijfsvoering van een bouwkmo. Geïnteresseerd? Neem dan contact op met uw lokale confederatie. Er zijn intussen al BRICS-groepen in Oost- en West-Vlaanderen, het Waasland, Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant.

uitstap van Griekenland uit de eurozone. Daarnaast schuwde hij de actuele thema’s niet, zoals de migratie en de vluchtelingenstroom. Hij riep de beleidsmakers op om in hun communicatie het belang van

een gezamenlijke aanpak niet te vergeten. Vaak is de berichtgeving over Europa overdreven negatief, omdat de Europese verwezenlijkingen tijd nodig hebben om naar de oppervlakte te komen. n

INFO www.brics-vlaanderen.be. De Confederatie is erkend door de Vlaamse overheid als organisator van dergelijke peterschapsprojecten. BRICS krijgt de steun van het Agentschap Ondernemen.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

WINTER

TRAININGDAY 11.01.2016 @Koning Boudewijnstadion



Een dag waar opleiding centraal staat !

 Gratis deelname voor arbeiders (PC 124 en PC 149.01) en bedienden (PC 200)  Meer dan 20 opleidingen met tal van workshops  Tussenkomst sectoriële fondsen voor arbeiders  Volledig programma en inschrijvingen via www. bouwacademie.net Met de steun van

Met de medewerking van

vormelek formelec

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

WTCB

De nieuwe TV 255: luchtdichtheid van gebouwen De nieuwe Technische Voorlichting 255 over de luchtdichtheid van gebouwen is net verschenen. De voorbereiding ervan gebeurde in de schoot van het Technisch Comité Hygrothermie van het WTCB, meer bepaald binnen een werkgroep die actief was in het kader van een aantal door de Vlaamse en Waalse overheid gesubsidieerde projecten. In dit 120 pagina’s tellende document wordt een voorstelling gegeven van de huidige technieken die het vaakst aangewend worden bij de constructie – en in bepaalde gevallen ook de renovatie – van kleine residentiële en tertiaire gebouwen.

e luchtdichtheid van een bouwwerk is afhankelijk van zijn ontwerp, de keuze en plaatsing van de installaties, het aantal doorboringen, de gebruikte materialen en onderdelen, de uitvoering van de details en daarmee is de kous nog niet af ... Zo goed als alle vaklieden die achtereenvolgens op de bouwplaats tewerkgesteld zijn, kunnen de luchtdichtheid in positieve of negatieve zin beïnvloeden. De TV 255 tracht daarom een aantal aanbevelingen aan te reiken om deze relatieve luchtdichtheid te waarborgen, rekening houdend met de opeenvolgende uitvoeringsfasen van het gebouw.

verliezen naar buiten toe. Een luchtdicht gebouw is in staat om weerstand te bieden tegen de luchtstromingen van buiten naar binnen toe en zorgt er tegelijkertijd voor dat er geen lucht van binnen naar buiten kan ontsnappen. De energieverliezen komen enerzijds voort uit het feit dat de lucht die naar buiten ontsnapt opgewarmd wordt voor niets en anderzijds uit het feit dat de koude lucht die binnendringt verwarmd moet worden. De luchtdichtheid van de gebouwschil vormt een van de drie noodzakelijke pijlers van de energiestrategie die tot doel heeft om het gebouw niet alleen comfortabel, maar ook energiezuinig te maken: 1. de luchtdichtheid van de gebouwschil

2. een doeltreffende en goed uitgevoerde thermische isolatie 3. een gecontroleerde en regelmatig onderhouden hygiënische ventilatie. Wanneer een van deze drie elementen ontbreekt, kan men het vooropgestelde doel niet bereiken! De luchtdichtheid van het gebouw heeft een invloed op verschillende andere gebouwprestaties. Zo zorgen luchtlekken voor een vermindering van de thermische en akoestische isolatie en voor een toename van het energieverbruik. Een goede luchtdichtheid vermindert het risico op vervuiling van buitenaf, beperkt het risico op condensatie en doet de luchtlekken kleiner worden, wat op zijn beurt zorgt voor een verbetering van het

In dit document werden de bouwdetails in klassen ingedeeld, naargelang van het belang van de lekken die eruit kunnen resulteren. Zodoende is het mogelijk om prioriteiten te stellen bij het luchtdicht maken van het gebouw. Hoewel er voor bepaalde details verschillende oplossingen aangereikt worden, pretendeert deze TV geenszins om compleet te zijn. Aangezien deze materie in volle evolutie is, zijn er nog tal van andere oplossingen mogelijk. Het is echter wel belangrijk om de grote principes te respecteren. EEN ESSENTIEEL ASPECT IN HET KADER VAN DE EPB De energieprestatie van een gebouw (EPB) wordt al meer dan tien jaar lang beregeld op initiatief van de Europese instanties. Deze EPB kan sterk in het gedrang komen wanneer de gebouwschil onvoldoende luchtdicht is. Dit leidt immers tot warmte-

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

LUCHTDICHTHEID - De luchtdichtheid van een gebouw is zijn vermogen om de luchtstromingen van buiten naar binnen toe – maar ook omgekeerd – binnen de perken te houden.

WTCB

comfort en de brandveiligheid en een meer doeltreffende werking van het ventilatiesysteem. Ook de dimensionering van het verwarmings- en koelsysteem is ervan afhankelijk.

REGELS VAN DE KUNST OM EEN GEBOUW LUCHTDICHT TE MAKEN De luchtdichtheid is een globale prestatie van het gebouw die een correct ontwerp en een verzorgde uitvoering vereist. Ze heeft echter ook een overkoepelend karakter, wat betekent dat ze van belang is voor alle betrokken aannemers. Zo is het niet uitgesloten dat het luchtscherm per ongeluk beschadigd raakt door de

Ook de ruimten waarin de verbrandingstoestellen opgesteld staan, komen aan bod in deze TV. Zo wordt er dieper ingegaan op verwarmingstoestellen (individuele of centrale verwarming) en toestellen voor de productie van sanitair warm water. Een goede luchtdichtheid staat of valt met de details. In de TV worden de diverse details dan ook uitgebreid belicht en aangevuld met voorbeelden en schema’s: elektrische verdeelkasten, contactdozen voor stopcontacten en schakelaars, kabeldoorvoeringen, ventilatiegroepen en -kanalen, warmwaterverdeelleidingen, verwarmingsleidingen, collectoren, zonnesystemen, dampkappen ... Hierbij moet men steeds de volgende gouden regel in acht nemen: beperk het aantal doorboringen, anticipeer op hun inplanting en behandel ze op

Behalve bij de pressurisatieproef is het natuurlijke infiltratievoud gewoonlijk

PROJECTEN & BEDRIJVEN

HOE WORDT DE LUCHTDICHTHEID UITGEDRUKT EN WAT IS DE REGEL? Oppervlakte-eenheid of infiltratievoud? Er zijn verschillende manieren om de luchtdichtheid uit te drukken. De TV 255 gaat hier dieper op in en geeft uitleg bij begrippen zoals het drukverschil, het lekdebiet, de luchtdoorlatendheid, het infiltratievoud en het verband tussen beide laatste noties. TABEL - Een aantal van de meest courante luchtlekken.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

SECTOR SECTOR&&BEROEPEN BEROEPEN

HOE WORDT DE LUCHTDICHTHEID BEPAALD? In de Technische Voorlichting 255 wordt hiervoor gebruikgemaakt van twee elementen: de drukken en de drukverschillen. Zo wordt erop gewezen dat er een verband bestaat tussen het drukverschil en het luchtdebiet dat doorheen een opening passeert. De omvang van het debiet dat door de openingen in de gebouwschil stroomt, kan opgemeten worden. De TV geeft een grootteorde van deze debieten en beschrijft hoe de luchtdoorlatendheid van de verschillende materialen en onderdelen van het gebouw in het laboratorium beoordeeld kan worden.

eerder beperkt. In de TV wordt er een vergelijking gemaakt tussen de bij ontstentenis van kracht zijnde EPB-regelgeving en de eisen die opgelegd worden door het passieflabel. Daarna volgt een beschrijving van de huidige prestatie van het gebouwenpark, aangevuld door een tabel die – zonder exhaustief te zijn – een overzicht geeft van de meest courante luchtdichtheidsgebreken en de bouwdetails die ermee verband houden.

DOSSIER

ISOLATIE - De isolatie wordt zorgvuldig vastgeniet om goed luchtdicht te blijven.

Er wordt een volledig hoofdstuk gewijd aan de ontwerpmaatregelen die getroffen moeten worden om te komen tot een luchtdicht gebouw. Maar wat houdt deze term nu precies in? Vooraleer men begint, moet men een ambitieniveau vastleggen en het luchtdicht te maken volume afbakenen. Men dient eveneens te zorgen voor een correcte positionering van de technische installaties en het luchtscherm, zonder afbreuk te doen aan de algemene en bijzondere ventielatie-eisen. Zo kan de garage ofwel opgenomen worden in het luchtdicht te maken volume of kan men er net voor kiezen om ze hieruit te verwijderen. Deze TV helpt u bij het maken van de juiste keuzes en legt tevens uit waarom de ventilatie van de technische kokers een negatieve invloed kan hebben op de luchtdichtheid van het gebouw. Er gaat eveneens aandacht uit naar de gasleidingen, liftschachten en ruimten waarin de gastellers zich bevinden. Deze elementen hebben namelijk een weerslag op de luchtdichtheid of luchtdoorlatendheid van het gebouw.

BOUWBELANGEN

vaklieden die pas aan de slag gaan na de verwezenlijking ervan.

WTCB

adequate manier. Het schrijnwerk – d.w.z. de vensterramen en de deuren – komt aan bod in een aparte paragraaf van de TV. Verder wordt er gewezen op het belang van de coördinatie van de werkzaamheden om de continuïteit van de luchtdichtheid te vrijwaren. PRODUCTEN EN MATERIALEN TER VERZEKERING VAN DE LUCHTDICHTHEID Binnenbepleisteringen, soepele luchtschermen en platen op basis van hout of houtderivaten kunnen het optreden van luchtlekken tegengaan. En hoe zit het nu precies met luchtschermen, dampschermen, dampremmen en ter plaatse gestort beton? In deze TV komt u het allemaal te weten. Daarnaast wordt er ingegaan op de afgeraden materialen, worden er aanbevelingen gegeven voor de aansluitingen (droog-droog, droog-nat of nat-nat) tussen de luchtschermen en wordt er een beschrijving gegeven van de hiertoe bruikbare producten: kitvoegen, voorgecomprimeerde schuimbanden, lijmen, kleefbanden en polyurethaanschuimen.

Voor de behandeling van doorboringen kan men eveneens gebruikmaken van mantelbuizen met een luchtdichte aansluitingsmof, van vloeibaar aangebrachte afdichtingsproducten, van rekbare kleefbanden (crinoline) en van geprefabriceerde elementen voor de doorvoering van rookgasafvoerkanalen. BOUWDETAILS MET EEN NIET TE ONDERSCHATTEN INVLOED … Men dient een onderscheid te maken tussen bouwdetails en bouwknopen. In deze TV wordt dit verschil verduidelijkt en wordt uitgelegd welke bouwdetails prioritair behandeld moeten worden, welke oplossingen de voorkeur genieten, hoe de details aangepast moeten worden en hoe de aansluiting op de gevel en op een hellend dak tot stand gebracht moet worden. Er gaat ook heel wat aandacht uit naar de details die behandeld moeten worden bij de integratie van het schrijnwerk in de ruwbouw en de aansluitingen met een plat dak.

In de TV 255 zijn er in totaal zo’n veertigtal details beschreven, telkens aangevuld met een illustratief schema en de regels van de kunst. Bij gebrek aan plaats om meer in ‘detail’ te treden, sommen we hierna enkele van de details op die de geïnteresseerde lezer in de TV kan terugvinden: • Aansluiting van de gevel: 1. op een muurvoet uit metselwerk – luchtdicht aansluitingsmembraan of cementering; 2. op een muurvoet uit houtskeletbouw

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

– luchtdichtingsmembraan • Aansluiting van een dwarsmuur op de gevel: 1. in een metselwerkconstructie – cementering of bepleistering rondom een dagopening; 2. in het geval van een houtskeletconstructie – wachtmembraan • Aansluiting van een tussenvloer op een gevelmuur uit metselwerk – welfels of holle vloerplaat • Aansluiting van een houten tussenvloer op een houtskeletgevel – luchtdicht wachtmembraan: 1. plaatsing van het platformtype; 2. ballonbouwwijze • Aansluiting van een dak: 1. op de gordingen – luchtdicht wachtmembraan; 2. op de nokbalk – luchtdichtingsmembraan onder de nokbalk • Aansluiting van een hellend dak op een puntgevel uit metselwerk of houtskeletbouw • Aansluiting van een dakschild op een gevelmuur uit metselwerk: 1. luchtscherm in het dakschild – aansluitingsstrook met de bepleistering; 2. luchtscherm in de zoldervloer • Aansluiting van een dakschild: 1. met een gevel uit houtskeletbouw – luchtscherm in de dakschilden; 2. op een dwarsmuur uit metselwerk; 3. op een dwarsmuur uit houtskeletbouw • Aansluiting van het dakschild van een bijgebouw op een gevel • Integratie van een dakvenster • Doorboring van een hellend dak: 1. door een kanaal dat niet bestemd is voor de rookgasafvoer – mof voor een klassiek kanaal; 2. door een rookgasafvoerkanaal – geval van een dampscherm dat niet tot de brandreactieklasse A behoort • Integratie van het schrijnwerk in de

DETAIL - Elk detail is met grote precisie geïllustreerd.

ruwbouw: 1. specifiek aansluitingsproduct; 2. muur uit metselwerk en houten omkasting; 3. houtskeletgevel en houten omkasting; 4. pleisterstop en soepele voeg BEOORDELING EN ONDERHOUD Aan het einde van de TV wordt de aandacht toegespitst op de beoordeling van de luchtdichtheidsprestaties van een gebouw aan de hand van de pressurisatieproef (kwantitatieve methode) en op de opsporing van de luchtlekken. Ten slotte is het ook van groot belang dat de gebruiker zijn gebouw regelmatig onderhoudt en er geen handelingen uitvoert die de luchtdichtheid in het gedrang zouden kunnen brengen.

In de bijlagen treft men ook nog een historiek van de luchtdichtheid aan, een checklist voor de ontwerper en de aannemer en een woordje uitleg over eenieders contractuele verantwoordelijkheden.

BRONVERMELDING Enkel de originele TV 255 geldt als referentie. Dit artikel vormt slechts een uiterst beknopte samenvatting ervan.

Het document is te downloaden via www.wtcb.be (met een My.BBRIaccount). De papieren versie is tegen de geldende tarieven aan te kopen via publ@bbri.be.

WTCB

BOUWBELANGEN

Wintercursus 2016

Luchtdichtheid van gebouwen De jongste Technische Voorlichting van het WTCB, de TV 255, is gewijd aan de luchtdichtheid van gebouwen, een aspect dat essentieel is voor de energieprestaties. Gelet op de recente technische en reglementaire evoluties in dit domein heeft het WTCB beslist om dit onderwerp te behandelen in zijn volgende wintercursussen. De inhoud van de wintercursus van 2012 zal hierbij aan een grondige update onderworpen worden. Op het programma • Eerste avond: luchtdicht ontwerp van gebouwen, meting van de luchtdichtheid, economische en juridische gevolgen. • Tweede avond: ontwerp en uitvoering van de details, vastleggen van de prioriteiten. Hierbij zal volop gebruikgemaakt worden van foto- en videomateriaal. Waar en wanneer? Sint-Niklaas (Syntra): dinsdag 19 en 26 januari 2016 Mechelen (Syntra): woensdag 27 januari en 3 februari 2016 Kortrijk (Confederatie Bouw): dinsdag 16 en 23 februari 2016 Gent (Confederatie Bouw): dinsdag 12 en 19 april 2016 Heusden-Zolder (Cedubo): maandag 18 en 25 april 2016

DOSSIER

• • • • •

Inschrijving Vooraf inschrijven is verplicht en dit, minstens 2 weken vóór de aanvang van de eerste sessie. De kostprijs bedraagt €60 (exclusief btw) voor aannemers die lid zijn van het WTCB en €90 (exclusief btw) voor de andere deelnemers. Bij annulering vóór aanvang van de cursus wordt 50 % van de inschrijvingskosten terugbetaald. De gedrukte versie van de slideshow is inbegrepen in dit bedrag. Indien u nadere informatie of een inschrijvingsformulier wenst te verkrijgen, kan u contact opnemen met: WTCB, Dienst Vorming, Lombardstraat 42 te 1000 Brussel. Tel.: 02/655 77 11 – Mail: info@bbri.be – Site: www.wtcb.be (rubriek Agenda).

SECTOR SECTOR&&BEROEPEN BEROEPEN

Schijnwerpers op het nieuwe Technische Comité ‘BIM & ICT’ Er heerst tegenwoordig heel wat opwinding over de digitalisering van de bouwsector. Het BIMproces (Building Information Model / Modelling / Management) draagt hiertoe bij doordat het de manier van ontwerpen, bouwen en beheren van gebouwen drastisch omgooit. Bij dit model volgen de projectpartners een gezamenlijke, geïntegreerde aanpak die de samenstellende onderdelen van een gebouw en hun eigenschappen met elkaar in verband brengt. Dit stelt de gebruikers niet alleen in staat om de uitwerking en de uitvoering van hun projecten te versnellen, maar ook om de bouwen beheerskosten te verlagen. Europa had het dus bij het rechte eind: in een richtlijn uit 2014 met betrekking tot openbare aanbestedingen raadde het namelijk aan de procedures papierloos te maken en in de plaats daarvan BIM aan te wenden voor de offerteaanvragen voor openbare bouwen infrastructuurprojecten. Bepaalde landen uit de Europese Unie (Groot-Brittannië, Nederland, Denemarken, Finland, Noorwegen ...) leggen het gebruik van BIM reeds op voor tal van hun openbare aanbestedingen. Kort geleden heeft Frankrijk dit lijstje vervoegd met zijn digitale missie voor gebouwen, ‘Mission Numérique Bâtiment’, waarvan de aanbevelingen het BIM centraal stellen.

PROJECTEN & BEDRIJVEN

De digitalisering van onze sector is met andere woorden volop aan de gang. De bedrijven hebben in deze context geen andere keuze meer: het gebruik van ICT is immers noodzakelijk geworden om hun concurrentievermogen veilig te stellen. Om hen bij deze overgang bij te staan, werden er ook in ons land zowel op nationaal als op regionaal vlak maatregelen getroffen. Iedereen heeft er namelijk baat bij, en zeker de aannemer die het BIM-proces onder meer kan aanwenden om zijn faalkosten – die naar schatting 5 tot 15 % van zijn omzet uitmaken – te verminderen. Het WTCB speelt al sinds jaren een voortrekkersrol bij de informatisering van het bouwproces en gaat ook vandaag de dag verder op dit elan met de oprichting van een nieuw Technisch Comité, ‘BIM & ICT’. Net zoals zijn tegenhangers zal dit Comité de nodige onderzoeks- en informatieactiviteiten in gang zetten en coördineren en de normalisatieactiviteiten opvolgen. Op dit moment wordt de samenstelling ervan op punt gezet en worden de eerste prioriteiten afgebakend. Wij zullen u op de hoogte houden van de vordering van deze activiteiten. Hou dus zeker een oogje in het zeil, want deze werkzaamheden zijn enorm belangrijk voor de volledige bouwsector.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

Weer een bouwbedrijf bekroond

DEME is onderneming van het jaar Ons lid DEME is verkozen tot Onderneming van het Jaar in Vlaanderen. Een welverdiende trofee voor deze wereldleider in de zeebouw, maar ook een welverdiende erkenning voor onze sector. Onderneming van het Jaar is een initiatief van de krant De Tijd, consultant EY en BNP Paribas Fortis.

OP HET PODIUM - Graaf Paul Buysse (juryvoorzitter), Kris Peeters (vicepremier), Alain Bernard (CEO DEME), Luc Bertrand (voorzitter DEME) en Rudi Braes (CEO EY, het vroegere Ernst & Young).

et is opmerkelijk: in 2013 werd ons lid Willemen Groep uitgeroepen tot Vlaamse Onderneming van het Jaar, en in 2015 is het weer de beurt aan een firma uit onze sector, DEME Group. Twee jaar geleden was het nog nieuw dat een bouwbedrijf

deze prestigieuze award won, nu mag je zonder overdrijven zeggen dat de unieke kwaliteiten van de bouw in brede kring erkend worden. Dat zie je onder meer aan de volledige lijst van kanshebbers op de award dit jaar.

Daarbij behalve DEME ook de bouwgroep B&R, een nv met als basis onze twee leden Hooyberghs (Arendonk) en Brebuild (Antwerpen). En een andere genomineerde, de firma Renson, is actief in de bouw in de ruime zin van het woord. TRANSFORMATIE Onze leden Jan De Nul en DEME behoren bij de vier grootste baggerbedrijven ter wereld. Een uitzonderlijke prestatie, en het lag voor de hand van één van hen ooit bekroond zou worden tot Onderneming van het Jaar. Minder zeker was wie het zou worden, maar de jury koos DEME. We citeren De Tijd, een van de initiatiefnemers van deze trofee: “De grootste verwezenlijking van DEME is ongetwijfeld dat het zich de voorbije 20 jaar heeft weten om te vormen van een zuivere baggergroep naar een zeebouwgroep.”

VICTOR HORTA – Deze grindhopper voert vanop de zee grind aan voor de bouw van de Deurganckdoksluis.

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

Enkele cijfers illustreren dit proces. In 2014 bedroeg de omzet van de firma € 2,6 miljard. Maar een derde daarvan kwam niet

BOUWBELANGEN

Over DEME Het bedrijf heeft zijn wortels in 1852, toen twee aannemer-baggeraars, Hendrik Willem Ackermans en Nicolaas van Haaren, de handen in elkaar sloegen. Vandaag bezit de investeringsmaatschappij Ackermans & van Haaren ACKB 60,4 % van de bouwgroep CFE, die op zijn beurt de volle eigenaar is van DEME.

TERRA NOVA SOLAR - Het grootste aaneengesloten zonnepanelenpark in de Benelux, met een geïnjecteerd vermogen van 15 MW.

pioniers in de bouw van offshorewindmolenparken. Zo prijkt C-Power in de Noordzee op het palmares van de onderneming. Maar ook de ontginning van schaarse mineralen op de zeebodem behoort tot de diversificatiestrategie van DEME.

Paul Buysse: “Het internationale karakter van DEME is niet de enige reden waarom de firma tot Onderneming van het Jaar bekroond werd. Ze beschikt over talrijke

Bij de talrijke elementen waarnaar Buysse verwees, behoorden volgens de jury naast de internationale expansie ook het groeitraject, de innovatiekracht, het personeelsbeleid en de corporate governance. De bedrijfsvoering in onze sector heeft vaak een oubollig imago. Iedere aannemer weet dat dit onterecht is. Het is verheugend om vast te stellen dat dit hardnekkige vooroordeel voor de tweede keer in drie jaar tijd krachtig weerlegd wordt. Alain Bernard bedankte in zijn reactie alle medewerkers van de firma. Alain Bernard: “Deze trofee staat symbool voor teamwork! Daarnaast is deze prijs ook absoluut een erkenning voor de ganse sector: zowel de bouwsector als de maritieme sector waartoe wij als baggeraar behoren. Het zijn sectoren die meestal gepercipieerd worden als eerder traditioneel, maar niets is minder waar! De sector is hoogst vernieuwend: met slechts 70 km kustlijn tellen onze maritieme sector en de waterbouwsector toch een hele reeks wereldspelers zoals onze havens, kenniscentra, studiebureaus, bouwbedrijven en uiteraard de Vlaamse baggeraars.” n

Voort bouwend op 170 jaar ervaring en knowhow groeit DEME organisch in een reeks aanverwante activiteiten zoals de financiering van waterbouwen milieuprojecten, het uitvoeren van complexe waterbouwprojecten in EPC-verband inclusief de civiele werken, de ontwikkeling en bouw van hernieuwbare energieprojecten, de dienstverlening aan de olie-, gas- en energiesector, het saneren en recycleren van vervuilde grond en slib, het winnen van marine grondstoffen (granulaten en mineralen) enzovoort. Dankzij een geïntegreerde bedrijfsstructuur profileert DEME zich sterk als een global solutions provider die klanten totaaloplossingen aanbiedt. DEME beschikt over de meest moderne, hoogtechnologische en veelzijdige vloot. De firma telt wereldwijd 4600 medewerkers. In 2014 realiseerde de Group een omzet van € 2,6 miljard.

PROJECTEN & BEDRIJVEN

SAMEN VERDIEND Luc Bertrand (voorzitter raad van bestuur) en Alain Bernard (CEO) kregen de award uit de handen van Kris Peeters (federaal vicepremier en minister van Werk). De voorzitter van de jury, graaf Paul Buysse, motiveerde de keuze als volgt:

elementen die onze keuze verklaren. De organisatie streeft er continu naar om de beste ter wereld te zijn op vlak van technologie en innovatie. Bovendien heerst er in de organisatie een cultuur die gebaseerd is op zeer veel respect voor de medewerkers.”

SECTOR SECTOR&&BEROEPEN BEROEPEN

Voor de tweede keer in drie jaar is een bouwbedrijf Onderneming van het Jaar

Onze maritieme sector en de waterbouwsector tellen een hele reeks wereldspelers

DOSSIER

meer uit baggerwerken. In de DEME Group zitten verschillende dochterbedrijven. Het belangrijkste is op dit moment GeoSea, dat zich toelegt op complexe offshore projecten op zee. Daarbij onder meer het aanleggen van funderingen voor constructies, het installeren van de constructies zelf en het ontmantelen van offshore structuren gevolgd door een herstel van de natuurlijke toestand van de site. Daarnaast ook de aanleg van havenkaaien, golfbrekers en het onderzoek van sites. GeoSea is intussen goed voor een vijfde van de omzet van Group en behoort bij de

De Belgische bagger-, waterbouwen milieugroep DEME is een internationale marktleider voor complexe waterbouwwerken. We staan voor een aantal wereldwijde uitdagingen: de stijgende zeespiegel, de schaarste aan natuurlijke grondstoffen, de groeiende nood aan energie, het terugdringen van de uitstoot van CO2, de verontreiniging van onze waterlopen en de bodem … Gedreven daardoor is DEME getransformeerd van een puur bagger- en landwinningsbedrijf naar een multidisciplinaire en innovatieve waterbouwen milieugroep die wereldwijd actief is.

INFO www.deme-group.be

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

LEDENKORTING Promo van de maand december/januari

Een bescherming voor de opdrachtgever: de wet-Breyne De wet van 9 juli 1971 tot regeling van de woningbouw en de verkoop van te bouwen of in aanbouw zijnde woningen, beter bekend onder de naam wet-Breyne, is een wet ter bescherming van de opdrachtgevers die hun woning laten bouwen. Om deze bescherming te garanderen, zijn de meeste bepalingen van de wet van dwingend recht, wat betekent dat het niet toegestaan is er via overeenkomst van af te wijken. De door de wet ingevoerde beschermingsmaatregelen hebben betrekking op verschillende aspecten: het informeren van de kandidaat-bouwer, de modaliteiten voor de betaling van de werken, de wijze van oplevering van de werken, de financiële waarborgen die de bouwprofessional moet stellen enz. Spijtig genoeg is deze wet onvoldoende bekend en wordt ze niet altijd goed toegepast. Om zowel de consumenten als de bedrijven te informeren, heeft de Confederatie dan ook een brochure uitgegeven die naast de tekst van de wet en haar uitvoeringsbesluit zelf een samenvatting bevat van de door de wet ingevoerde maatregelen en een model van aannemingsovereenkomst conform de wet.

LEDENKORTING Speciale verkoopprijs enkel voor de maanden december/januari Ledenprijs voor deze publicatie: € 5 (exclusief BTW) Niet-ledenprijs voor deze publicatie: € 10 (exclusief BTW) Deze uitgave kan besteld worden via de website www.confederatiebouw.be/e-shop/publicaties/juridisch/type-contracten en nuttige documenten. Er kan ook gemaild worden naar bestellingen@confederatiebouw.be

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

LEDENKORTING Promo van de maand december/januari

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

WEDSTRIJD Surf naar www.testjebouwkennis.be en vul daar de antwoorden in op de onderstaande vragen. WIN ÉÉN VAN DE 3 hhp ANDUMEDIC’S

CONFEDERATIE BOUW 1 Normaal gezien gaat de btw op scholenbouw op 1 januari van 21 % naar 6 %. De verlaging geldt a b c

voor de levering van de gebouwen, voor werken in onroerende staat en voor schoonmaak en reiniging. alleen voor de levering van gebouwen. voor de levering van de gebouwen, voor werken in onroerende staat maar niet voor schoonmaak en reiniging.

2 De combinatie van zonnepanelen met batterijen in een woning lijkt veelbelovend. Een nieuwe technologie is de nikkel-ijzer batterij. Die is interessant omdat a b c

ze nagenoeg onverslijtbaar is. ze niet duur is. ze een hoge efficiëntie heeft.

3 De detachering van buitenlandse werknemers naar onze bouwplaatsen mag. Maar helaas … a b

Europa regelde alleen hun arbeidsvoorwaarden, wat tot misbruiken in de sociale zekerheid leidt. Europa regelde alleen de sociale zekerheid, wat tot misbruiken op het vlak van lonen en arbeidsomstandigheden leidt. Europa regelde zowel het ene als het andere, maar het resultaat doet onze aannemers oneerlijke concurrentie aan. bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

hhp 1 Hoe heet ons pijnverlichtingsdeken voor dieren? a b c

Andu-animal Anduvet Andubeast

2 Wanneer werd hhp in België opgericht? a b c

2000 2001 2002

3 Wat is andullatie? a b c

een combinatie van mechanische vibraties en infraroodwarmte een combinatie van infraroodwarmte en elektrische impulsen een combinatie van mechanische vibraties en UV-stralingen

TEST JE BOUWKENNIS! De Confederatie Bouw organiseert samen met hhp en SiteManager de 2de editie van de wedstrijd: ‘Test je bouwkennis’ met als hoofdprijs een hhp ANDUMEDIC. De wedstrijd begint op 1/09/2015 en eindigt op 15/02/2016. Gedurende deze periode kunnen de deelnemers hun bouwkennis testen door het beantwoorden van vragen waarbij men punten verzamelt die kans geven op talrijke prijzen. Om deel te nemen surf naar www.testjebouwkennis.be EN TAL VAN ANDERE PRIJZEN Code NO

586

Brandsto Cheque f

In samenwerkin g met Confed eratie Bouw

The Sum Of

euro - 1.5 00

586/001

pay

duizendvijfh onderd Uitbetaling in fuel vouchers met

een waarde

van €10

signa ture

GO vouc her:

Professional

0000 0/007

FAMILY+

Geldig t.e.m. Valable jusqu’au Instructie kassa: Ctac : lees barcode kaart in -> geef kaart terug aan klant Ptac : verwerk betaling Instructions caisse : Ctac : scannez le code-barres -> remettez la carte au client Ptac : traitez le paiement

ONZE SPONSORS: WWW.ONLINEBOUWMARKT.BE

Intelligente Mobiliteit

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

GESCHENKKAART CARTE-CADEAU

Startwaarde / Valeur de départ btw TVA

RUGPIJN? SPIERPIJN?

Verminder uw pijn in slechts 15 minuten

150.000 tevreden gebruikers

MEDISCH GECERTIFICEERD PRODUCT

ANDUMEDIC 3 ®

2000 kinesitherapeuten

Made in Germany

“Waar een wil is, is een weg.”

Serge Renard rugpatiënt

‘Waar een wil is, is een weg’. Als iemand dit spreekwoord prachtig incarneert, dan is het wel Serge Renard. Na een turbulente jeugd waarin hij quasi volledig op zichzelf aangewezen was, startte hij een traiteurszaak die jammer genoeg op de fles ging. Daarna ging Serge in de bouwsector en slaagde er na 5 jaar keihard werken in zijn schulden

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

aan de bank terug te betalen. In 1980 richtte hij zijn eigen bouwbedrijf op, en zeven jaar later zijn vastgoedkantoor CV Gent-Eurimmo, gespecialiseerd in projectontwikkeling en studentenflats. Als je vanaf je negende constant zware arbeid verricht, dan is het niet verwonderlijk dat je last van je rug krijgt. Op een dag zat Serge gehurkt in

zijn moestuin te wieden en kon plots niet meer recht. Specialisten, kinés, spuitjes en pillen: het kon allemaal niet baten. Een bezoek aan de bouwbeurs daarentegen bracht een onverwachte oplossing. Serge testte er de Andumedic uit en ervoer onmiddellijke pijnverlichting. Sindsdien is Serge een vaste andullatiegebruiker en functioneert weer helemaal normaal.

Meer info? Bel 055 23 23 23 of surf naar www.hhp.be

www.confederatiebouw.be

Site MNGR SiteManager maakt het beheren van websites eenvoudig

Exclusief ledenvoordeel Confederatie Bouw

Vraag om vrijblijvend (internet)advies of meer informatie: Tel.: 0486/69 88 17

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

E-mail: info@sitemngr.com

www.sitemngr.com

www.confederatiebouw.be

Bouwmarkt Puurheid, power en punch in een gevelsteen dynamiek geeft. De productie maakt gebruik van de vier oerelementen aarde, water, lucht en vuur. De basis is klei die in vuur wordt gebakken. Maar eerst is er een waterbehandeling met de Wasserstrich-techniek. Dat geeft de tegel een oneffen textuur met een levendig gevelbeeld. Lucht zorgt dan weer voor de verneveling van de engobes. Deze eeuwenoude techniek staat toe om een extra deklaag mee te bakken op de steen, met subtiele kleurnuances als resultaat. De ‘Latero’ is verkrijgbaar in Waalformaat (ca. 215x102x50 mm) en bestaat in zeven verschillende tinten, gaande van zacht tot sterk genuanceerd: Fire, Sepia, Oriente, Menta, Mogano, Avorio en Rosso. Dankzij zijn unieke uiterlijk, de rijke keuze aan kleuren en de vertrouwde kwaliteit komt deze nieuwe Terca gevelsteen tegemoet aan de hoogste verwachtingen op het vlak van architectuur en kleur. n Latero, de nieuwe reeks gevelstenen van Wienerberger, is een keramische steen met rijke kleurnuances die uw gevel diepte en

Meer weten? www.wienerberger.be

Innovatie in een pop-up studio In de Pop-up Innovation Studio van Renson in Waregem krijgt u een voorsmaakje van alle nieuwigheden die deze ventilatieen binnenklimaatspecialist in 2016 op de markt brengt. Deze gaan van terrasoverkappingen over schuifpanelen tot vernieuwende zonwering. Maar we pikken er hier Endura Twist uit, een decentrale ventilatie met warmteterugwinning. Het systeem kan op maat horizontaal of verticaal geïnstalleerd worden op een raam. Het is zeer geschikt voor renovaties. Een dubbele module staat in voor de warmteterugwinning. De afgevoerde warme

lucht verwarmt de koudere buitenlucht. Een bypass meet de buitentemperatuur en schakelt de warmtewisseling automatisch uit als deze niet nodig is. Je kunt een touchdisplay laten installeren. In dat geval is vraaggestuurde bediening een optie. Dan wordt de het debiet van de frisse lucht die aangevoerd moet worden, automatisch afgestemd op de kwaliteit van de binnenlucht. Wie filters wil, heeft die optie: een F7-filter voor fijn stof en een G3-filter voor grover stof. n Meer weten? www.renson.be

Intelligentie in een Big Bulldozer KOMATSU, ’s werelds tweede grootste constructeur, breidt zijn gamma intelligente bulldozers uit met de imposante D155AXi-8 van 42 ton. Het is de eerste machine in die categorie die wordt uitgerust met het Intelligent Machine Control (IMC) systeem. Deze technologie vergroot de efficiëntie en vermindert aanzienlijk de kosten op de bouwplaats. De Komatsu D155AXi-8 is bestemd voor zware werkzaamheden op grote bouwplaatsen, waar grote materiaalhoeveelheden verplaatst moeten worden en die vaak de precisie van nivelleringswerken vergen. Naarmate de werken vorderen,

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

past de automatische bediening de stand van het blad aan voor een bijzonder precieze afwerkingsnivellering. Deze technologische innovatie garandeert een 8 % grotere efficiëntie ten opzichte van de klassieke bedieningssystemen. De machine is uitgerust met sensoren in de bladcilinders en een GNSS miniatuurantenne op het dak van de cabine. Dat gebeurt zonder de opgerolde kabels of elektrische aansluitingen die we gewoonlijk op het blad van de conventionele installaties terugvinden. De D155AXi-8 wordt aangedreven door een gecertificeerde Komatsu Stage IV motor met een

nettovermogen van 268 kW / 364 pk die 80 % minder NOx uitstoot ten opzichte van de Stage IIIB motor. Deze bulldozer is voorzien van het SIGMADOZER blad met een 15% hogere productiviteit ten opzichte van een traditioneel semi-U blad. De bulldozer bezit daarnaast een comfortabele, stille cabine met overdruk en grote glaspartijen. Deze “Big Bull” is uitgerust met het draadloze KOMTRAX controlesysteem en het Komatsu CARE aanvullende onderhoudsprogramma voor de klanten. n Meer weten? www.belgium.biagroup.com

www.onlinebouwmarkt.be

Ervaringsbewijs bouwkraanmachinist

BOUWBELANGEN

Veiligheid en welzijn... toch ook uw prioriteit? Iedere week 5 opleidingen, verspreid over de diverse locaties: Lommel (HQ)

Eeklo

Gistel

Teken tijdig in voor de gunstige winteropleiding! -50 % Exclusief voor leden Meulebeke van promocode: CONBOUW16(HQ)

Herselt

Luik

DOSSIER

Erembodegem

Info: 011 54 24 13

DE CEUSTER & CO NV

Namen

Inschrijven via www.kraanmachinist.club

* uw lidmaatschap wordt gecontroleerd, code is niet overdraagbaar naar niet-leden!

stelt voor:

Surf en ontdek onze nieuwe homepage!

U bent aannemer en u wilt bij blijven in uw vakgebied? U wenst informatie te krijgen en de laatste nieuwigheden van topkwaliteit in de bouw te ontdekken? Wacht niet langer en surf naar www.onlinebouwmarkt.be De recentste producten voor uw activiteit liggen voortaan binnen klikbereik.

PROJECTEN & BEDRIJVEN

WWW.ONLINEBOUWMARKT.BE

SECTOR SECTOR&&BEROEPEN BEROEPEN

Productinfo voor de bouw? Vind het nu gauw!

Vind ons leuk op Facebook! http://www.facebook.com/ BouwmarktMarcheDeLaConstruction

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

MARKANT

€ 117

In 2014 kostte een vierkante meter bouwgrond gemiddeld € 117 in ons land. Volgens de FOD Economie is dit 4,8 % meer dan in 2013. Er werden 15 822 bouwgronden verkocht, 2,9 % minder dan het jaar daarvoor. De vergelijking met 2004 is frappant: toen verwisselden nog 22 000 bouwgronden van eigenaar, met een gemiddelde prijs van € 63 per vierkante meter. Verantwoordelijk voor de prijsstijging in 2014 zijn Vlaanderen en Brussel. Daar kostte een vierkante meter bouwgrond vorig jaar 6 % meer. Je betaalde in Vlaanderen gemiddeld € 179 per vierkante meter en in Brussel € 619. In Wallonië bleef de prijs stabiel, met een gemiddelde prijs van € 51 per vierkante meter. n

Confederatie bundelt krachten in Oost-Vlaanderen

PLECHTIGE ONDERTEKENING – V.l.n.r.: Dirk Vermeulen (voorzitter SOFIBO), Paul De Roover (voorzitter Confederatie Bouw Waasland), Rik Hinnens (voorzitter Confederatie Bouw Oost-Vlaanderen) en François Goubau (voorzitter Sodiska).

Er staan een provinciale Confederatie Bouw Oost-Vlaanderen en een provinciaal Sociaal Secretariaat Oost-Vlaanderen in de steigers. Daartoe werd een overeenkomst ondertekend door de lokale confederaties van het Waasland en van OostVlaanderen en door de sociale secretariaten Sofibo (SintNiklaas) en Sodiska (Gent). Deze vier organisaties zullen een geïntegreerde samenwerking opzetten met als doel een fusie. Zowel op wetgevend als op economisch en financieel vlak is er een sterke evolutie van de omstandigheden waarin aannemers werken. Dit verplicht de dienstverlenende organisaties in uw beroepsorganisatie om zich sterker uit te bouwen. Zo kunnen ze de aangesloten aannemers nog sneller, doeltreffender en met meer gespecialiseerde kennis van dienst zijn. Schaalvergroting en bundeling van krachten zijn een logische stap, omdat ze een breder draagvlak creëren voor alle belanghebbenden.

De provinciale Confederatie Bouw Oost-Vlaanderen zal een zwaargewicht zijn in de beroepsorganisatie, met een sterke verbondenheid met het provinciale Sociaal Secretariaat. Tel daarbij op de expertise van hun ervaren en gespecialiseerde medewerkers, en het mag duidelijk zijn dat er binnenkort een Oost-Vlaamse dienstengroep klaar staat waarin alle ondernemingen zich ongeacht hun grootte thuis zullen voelen. In de komende maanden zal de voltooiing van het hele project grondig voorbereid worden. Er bestaat overigens al meer dan één synergie tussen de vier organisaties, waardoor ze de komende etappe in hun bestaan vlot zullen kunnen rijden. n INFO

De adressen van de lokale confederaties vindt u op www.confederatiebouw.be.

Nieuwe Bouwcampus wordt spil van de Limburgse bouwsector In Diepenbeek in het Wetenschapspark komt er een nieuw gebouw waarin de Confederatie Bouw Limburg en de Construction Academy een thuis zullen vinden. Volgens Erik Keijers (voorzitter CB Limburg) moet het “de spil van de Limburgse bouw” worden. De CB Limburg zal er samen met de overheid en de academische wereld werken aan transformatie van de bouwsector. Het strategisch Actieplan Limburg in het Kwadraat (SALK) gaf duidelijk aan dat de Limburgse bouwsector zich moet versterken. De Confederatie Bouw Limburg heeft daarom in het kader van het SALK, samen met de provincie Limburg en de

bouwbedrijf - december 2015 / januari 2016

www.confederatiebouw.be

Vlaamse Overheid, het toekomstproject Transformatie Bouw Limburg gelanceerd. De bouw van de nieuwe Bouwcampus is toegewezen aan het consortium Mathieu Gijbels / Helsen Van Com architecten en partners Vandekreeke, Geert De Bruyn en AEW. n INFO

De adressen van de lokale confederaties staan op www.confederatiebouw.be

PLS Lambda

De grote omwenteling

nieuw

Porotherm Lijm-Systeem

1. Sterk & isolerend De perfecte combinatie

λui = 0,185 W/mK fmean≥ 10 N/mm²

2. De ‘rode’ bouwknopenoplossing

90°

Het verlĳmd metselwerk behoort tot de isolatieschil De budgetvriendelĳke oplossing

3. Hoger rendement Sneller, eenvoudiger, goedkoper

‘Het is win-win-win: minder coördinatie, makkelĳker uit te voeren en minder kans op fouten’ Sinds meer dan twee jaar kiest het bouwbedrĳf Keppens nv waar mogelĳk nog uitsluitend voor het Porotherm Lĳm-Systeem. Uitkĳken naar PLS Lambda: “Vooral het feit dat er geen tussengevoegde isolerende delen meer nodig zĳn, biedt perspectieven. De volledige wand kan opgetrokken worden met één enkel materiaal. Dit vertaalt zich niet alleen in minder logistieke problemen, maar ook in een hoger rendement tĳdens de uitvoering.

www.porotherm.be

En foutief geplaatste thermische onderbrekingen behoren tot het verleden. Concreet betekent dit minder coördinatie op de werf, makkelĳker uit te voeren en minder kans op fouten. Het is een win-win-winverhaal!”

Bert Keppens Zaakvoerder aannemingsbedrĳf Keppens nv