Fedelec november 2017

Fedelec

NOVEMBER

Vakblad van de Nationale Federatie van Elektrotechnische Ondernermers

2017 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD

magazine

Install Day: schrijf je nu in!

ICS en Fedelec smelten samen

november 2017 •

1

new vega

Ruim en doordacht De nieuwe residentiĂŤle kast die perfect beantwoordt aan de behoeften van de Belgische installateurs.

Te ontdekken op hager.be

EDITO

Samen sterk(er) Vandaag wonen we al onder één dak. Onze federatie Fedelec deelt immers een kantoorgebouw met ICS, de beroepsfederatie voor installateurs van centrale verwarming en sanitair. Deze samenwerking verloopt al enkele jaren erg vlot en nu is de kogel door de kerk. We worden binnenkort ook effectief één organisatie.

We zetten deze stap zodat we in de toekomst nog relevanter kunnen zijn. Ten eerste laten we de kracht van het getal gelden. Onze nieuwe organisatie zal bijna drieduizend installatiebedrijven verenigingen, waardoor we incontournable worden in onze sector. Ten tweede staan we steviger in de realiteit. We leven vandaag in een andere wereld dan in 1960, toen Fedelec het levenslicht zag.

Onze sectoren lopen steeds meer in elkaar over. De klant eist geïntegreerde systemen en wij moeten hier als installatiesector een antwoord op bieden.

Door de fusie spreken we voortaan met één stem. Dit neemt echter niet weg dat we nog steeds oog hebben voor de finesses van elk vakgebied. Ook in onze nieuwe organisatie komen de verschillende technieken in aparte sectorraden aan bod, maar andere kerntaken, zoals administratie, gaan we bundelen waardoor we performanter kunnen werken.

Karl Neyrinck

In de praktijk komt er ruimte vrij om ons huidig team te versterken met extra gespecialiseerde medewerkers. Zo willen we onze taak nog beter vervullen. Enerzijds zullen deze extra mensen achter de schermen uw belangen nog krachtdadiger verdedigen. We willen hét aanspreekpunt zijn voor de pers en de politiek. Anderzijds krikken we ook onze dienstverleningen verder op. Verwacht u aan extra kwalitatieve infosessies, meer juridische ondersteuning en zo veel meer.

Benieuwd wat de fusie nog te bieden heeft voor u? Lees dan het artikel op pagina 16 en/of kom naar Install Day op vrijdag 1 december 2017. Fedelec en ICS organiseren deze (gratis) vakbeurs. Ze stellen die dag de naam van de nieuwe federatie voor en heffen samen met u het glas op een, ongetwijfeld, prachtige toekomst!

Karl Neyrinck VOORZITTER FEDELEC NATIONAAL

COLOFON Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092

Fedelec Joseph Chantraineplantsoen 1 • 3070 Kortenberg T. +32 2 757 65 12 • F. +32 2 757 65 41 info@fedelec.be – www.fedelec.be

Verantwoordelijke uitgever Filip Coveliers, directeur communicatie filip.coveliers@confederatiebouw.be

Directeur Fedelec Willy Pauwels willy.pauwels@fedelec.be

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 5.500 exempl.

Publiciteit Inge De Ridder T. 053 80 87 47 – F. 053 80 87 48 inge.deridder@confederatiebouw.be

Redactie Cedric Matthys cedric.matthys@confederatiebouw.be Vertaling Anouk Van den Broek Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk Graphius

U kunt geen spanning meten zonder meetsnoeren

De NIEUWE Fluke T6-1000 elektrische tester Meet voortaan spanning zoals u stroom meet, namelijk zonder dat u contact maakt met open spanning. Dankzij de FieldSense-technologie kunt u de open vork om een geleider schuiven en het spanningsniveau zien.1 WERK VEILIGER Meet spanning tot 1000 V AC via de open vork, zonder meetsnoeren.

WERK SNELLER Er hoeven geen afdekkingen te worden geopend of draadmoeren te worden verwijderd.

WERK EFFICIĂ‹NTER Meet tegelijkertijd spanning en stroom.

WERK OVERAL De open vork van 17,8 mm is de breedste in de branche; hij meet tot 200 A om 4/0-draden (120 mm2).

1

Vereist een capacitieve aardeverbinding, bij de meeste toepassingen verzorgd door de gebruiker.

In sommige situaties is aarding via het meetsnoer vereist.

Vraag uw lokale distributeur om meer informatie of ga naar www.fluke.be/t6

Š2017 Fluke Corporation. 8/2017 6009714a-benl

INHOUD

10

16

25

Indoor Coverage

Fusie Fedelec en ICS

Install Day

De beroepsfederaties van elektriciens en installateurs CV, sanitair en aanverwante beroepen smelten samen. De directeurs geven tekst en uitleg.

Deze vakbeurs wil op termijn uitgroeien tot de hoogmis voor de installateur. Plan je bezoek met onze handige exposantengids.

3

20

44

Edito: Samen sterk(er)

Dossier: Foutstromen

Aquafin zoekt installateurs

6

versus lekstromen in wisselspanningsinstallaties

elektriciteit en montage

In het tweede artikel van deze reeks reiken we enkele oplossingen aan om een betere dekking te krijgen van mobiele communicatie in gebouwen"

Voortaan ook CE-markeringen op stopcontacten: Europese regel heeft ook gevolgen in België

8 Veelvoorkomend WIFIprobleem: Apps om WIFIproblemen te verhelpen

35

48

Ledenvoordeel

Lid in de kijker: VBS Irrigatiesystemen

36

50

Reportage: Finale 24,

Productnews

Zonnepanelen van Belgische makelij

40 BouwRadar: Gratis advies voor jouw bedrijf

november 2017 •

5

CE-markeringen

Voortaan ook CE-markering op stopcontacten Stopcontacten waren lange tijd de uitzondering op de regel. Fabrikanten moesten deze producten niet van een CE-markering te voorzien, maar hier komt op 22 juli 2019 verandering in.

‘Om te begrijpen waarom stopcontacten in de toekomst ook een CE-markering nodig hebben, moeten we eerst begrijpen waar dat logo nu eigenlijk voor staat’, zegt Rony Haentjens, certifica­ tion and standardization officer bij fabri­kant Niko. ‘Er zit immers een heel verhaal achter waar de consument niet bij stilstaat.’

‘In een notendop wil een CE-markering zeggen het product voldoet aan de Europese eisen. CE is de afkorting van Conformité Européenne. Het systeem ontstond toen de Schengen-zone in het leven geroepen werd. Aangezien hierdoor goederen vrij verhandeld konden worden binnen de Europese Economische Gemeenschap (de Europese Unie plus Zwitserland, Liechtenstein, Noorwegen en IJsland, nvdr.) waren Europese richtlijnen nodig.’

Geen keuring

‘Het CE-systeem is grotendeels zelf­ regulerend’, gaat Haentjens verder. ‘Aan een CE-markering hangt steeds een conformiteitsverklaring vast. Iemand, in de praktijk vaak de CEO of het hoofd van de afdeling Research and Development, ondertekent deze verklaring persoonlijk. De firma is aansprakelijk als achteraf toch blijkt dat bepaalde voorschriften niet zijn nageleefd.’

‘Het is trouwens de bedoeling dat ­andere marktpartijen (lees: concurrenten, nvdr.) de overheid aanspreken als ze vermoeden dat er iets niet klopt. Dit is de sterkte en tegelijk de zwakte van het systeem. Het is de fabrikant zelf die

6

• november 2017

aangeeft dat zijn toestellen wettelijk in orde zijn. Het wil niet zeggen dat een Europese instantie het product gekeurd heeft, zoals veel mensen denken. Al kan dit uiteraard wel, maar dat heeft dan niks met de CE-markering te maken.’

RoHS-richtlijn

In de praktijk hoeft niet elk product CE-gemarkeerd te zijn. ‘Op Europees niveau zijn er verschillende nieuwe aanpak richtlijnen uitgevaardigd waarin ­beschreven staat welke producten onder deze wetgeving vallen’, legt H ­ aentjens uit. ‘Er bestaan heel wat richt­lijnen rond elektrische toestellen (voor meer info: zie kader, nvdr.), maar voor stopcontacten is in dit geval enkel de RoHS-richtlijn van belang. RoHS staat voor Restriction of Hazardous Substances. De fabrikant geeft in dit geval met een CE-markering aan dat het aandeel gevaarlijke stoffen als lood of kwik, de wettelijke grenzen niet overstijgt. Toen de richtlijn in 2002 in voege trad, was het toepassingsgebied veel kleiner. Maar sinds een aanpassing in 2011 vallen alle elektrische en elektronische apparaten onder de richtlijn.

Hierdoor moeten de fabrikanten vanaf 22 juli 2019 ook op stopcontacten een CE-markering plaatsen.’

Weinig gevolgen

‘Voor de elektriciens heeft deze aanpassing weinig gevolgen’, zegt Haentjens.

‘Het enige verschil is dat je binnenkort overal een CE-logootje zal zien staan.

In de praktijk mogen fabrikanten vanaf 22 juli 2019 geen stopcontacten zonder

Fabrikant Niko brengt al stopcontacten met CE-markering op de markt.

CE-markering meer op de markt brengen. Groothandels die nog stopcontacten zonder CE-markering in stock hebben, mogen ze wel nog verkopen en elektriciens mogen ze nog installeren.

Jullie sector hoeft dus niet wakker te liggen van de verandering in de richtlijn. De nationale overheden bepalen nog altijd of stopcontacten al dan niet veilig zijn. In ons land blijft met andere woorden het CEBEC-keurmerk de enige garantie dat de producten voldoen aan alle eisen. Ook een trapje hoger, op Europees niveau, moeten fabrikanten de algemene productveiligheidsrichtlijn nog steeds volgen, maar daar is geen CE-markering voor nodig.’

ELEKTROTECHNIEK EN CE-MARKERINGEN Naast de RoHS-richtlijn zijn in onze sector nog vier andere richtlijnen rond CE-markeringen van belang.

Deze zijn niet van toepassing op stopcontacten, maar toch het vermelden waard. Een kort overzicht.

1

DE LAAGSPANNINGS­ RICHTLIJN

Europa wil consumenten met deze richtlijn beschermen tegen de mogelijke gevaren van elektrische apparaten (elektrocutie en brand).

2

DE ELEKROMAGNETISCHE-­ COMPABILITEITSRICHTLIJN

Apparaten met elektronische circuits kunnen hinder ondervinden door elektro­ magnetische straling als er andere elektrische apparaten in de buurt zijn. Met de CE-markering geeft de fabrikant aan dat deze straling onder de compatibiliteitsgrens blijft. Zo kan het apparaat geen andere apparaten storen.

3

DE RADIOAPPARATUUR­ RICHTLIJN

Deze richtlijn wint in onze sector alsmaar meer aan belang omdat ze betrekking heeft op alles wat tegenwoordig “connected” is. Zo vallen alle elektrische of elektronische producten die doelbewust radiogolven uitzenden en/of ontvangen voor radiocommunicatie en/of radiodeterminatie er onder. Zelfs al hebben ze een bepaald accessoire, zoals een antenne, nodig om te kunnen functioneren.

4

DE MACHINERICHTLIJN

Europa streeft met deze richtlijn naar een veilig gebruik van machines. De fabrikant moet het risico op een ongeluk zoveel mogelijk terugdringen.

november 2017 •

7

WIFI-signaalsterkte

Een eenvoudige app om WIFIproblemen op te lossen? Het kan!

Soms heb je als installateur van datanetwerken geen dure meettoestellen nodig om een klant tevreden te maken. Met de gratis apps “Airport Express” en “Wifi Analyser” kan je makkelijk een vaak voorkomend WIFI-probleem oplossen.

De sterktes van de verschillende kanalen kunnen flink uiteen lopen.

Ondervind je WIFI-problemen in een omgeving waar er meerdere accesspunten zijn? Dan kan je best even nakijken welke kanalen die accesspunten gebruiken. Plaats niet zomaar een repeater of accesspunt bij, maar verifieer eerst of de accesspunten niet allemaal gebruik maken van hetzelfde kanaal.

Moderne WIFI-toestellen kunnen op twee frequentiebanden werken: 2,4 gigahertz en 5 gigahertz. Op die banden zitten er heel wat verschillende kanalen en net zoals bij bijvoorbeeld radio moet je ervoor zorgen dat ze niet allemaal hetzelfde kanaal gebruiken.

Niet duur

Vroeger kozen accesspunten automatische voor kanaal zes.

Moderne accesspunten doen normaal gezien een autoscan, waarbij ze kiezen voor een vrij kanaal. Al kan het, zoals bij alle technologie, wel eens fout lopen. Grijp daarom als instal-

8

• november 2017

lateur niet onmiddellijk naar dure apparatuur wanneer je met WIFI-problemen geconfronteerd wordt. Er zijn namelijk tal van gratis appjes te vinden waarmee je kan nagaan welke kanalen de verschillende accesspunten in de buurt gebruiken.

Daar kunnen ook WIFI-accesspunten van de buren bij zitten!

Zo is er voor iOS (het besturingssysteem van Apple, nvdr.) de app “Airport Express”. Voor Android kan je dan weer “Wifi Analyser” gebruiken. Deze apps geven aan hoe sterk een bepaald kanaal is in verhouding tot de andere kanalen. Je weet dus niet exact hoe sterk een bepaald signaal is, maar wel wat het sterkste kanaal is. En dat is wat telt.

Goed om weten is, dat er op de 2,4 GHz band, slechts 3 “echte” niet-overlappende kanalen zijn, namelijk één, zes en elf. Stel de verschillende accesspunten daarom in op verschillende vrije kanalen. Een eenvoudige oplossing, die heel doeltreffend kan zijn!

Hotels kiezen voor de Dachs.

Omdat we onze energiekosten zelf beheren.

1.12.2017 Install Day 0 Stand 77 po Ex Brussels Kart

Bij het verwarmen ook stroom produceren....? De Dachs doet het!

Na 20 jaar en Europa rond, reeds meer dan 35.000 maal Dachs.

Dachs. Smart Cogeneration.

Erkend partner voor België De Rouck & Co NV Maarkeweg 4 · 9680 Maarkedal Tel.: 055 31 90 89 · Fax: 055 31 09 85 info@derouckenergie.be · www.derouckenergie.be

Robuuste multimeter + zekeringzoeker Elektro Lijn Ironmeter

+

True RMS multimeter Valbestendig tot 10 meter AC/DC spanning en stroom (ook μA) Alle reguliere metingen Geïntegreerde LED lamp

Elektro Lijn HT38 Uniek instrument Signaalgever voor stopcontact Signaaldetector voor het vinden van de bijhorende zekering in de verdeelkast

€ 153,- i.p.v. € 173,Bestelnr. A17301 Prijs excl. BTW, incl. Recupel bijdrage. Actie geldig t/m 31-12-2017, wijzigingen voorbehouden.

Indoor coverage

Indoor dekking van mobiele communicatie (deel 2) Het is voor steeds meer organisaties wenselijk dat hun medewerkers bereikbaar zijn, zowel op kantoor, thuis als onderweg. Men wenst overal een kwalitatieve mobiele verbinding, niet alleen om te telefoneren, maar ook om in verbinding te staan met de kantooromgeving en het internet.

In deel 1 zijn enerzijds de belangrijkste oorzaken van het groeiend probleem van indoor dekking van mobiele communicatie aangegeven en anderzijds werd het Distributed Antenna System (DAS) als eerste mogelijke oplossing voorgesteld.

In dit deel 2 worden de verschillende oplossingen besproken om deze problematiek aan te pakken.

op basis van 1vanOplossingen het mobiele signaal de operatoren DISTRIBUTED ANTENNA SYSTEMS

Een DAS is een (meestal) passief antenne systeem dat vast in een gebouw geïnstalleerd wordt en dat zorgt voor de distributie van het antennesignaal in het gebouw. De DAS zelf vormt geen beperkende factor in het aantal simultane gesprekken en een DAS wordt gekoppeld aan actieve transmissieapparatuur, meestal in een centrale technische ruimte. Een voordeel van een DAS is dat het systeem tamelijk onderhoudsarm is en dat alle actieve apparatuur op één centrale locatie staat.

Hierdoor is het dus eenvoudig om de draadloze verbindingen zelfs bij een stroompanne operationeel te houden door de installatie van een no-break.

10

• november 2017

In zeer grote gebouwen is een DAS gekoppeld op een actief distributiesysteem.

In dat geval zorgt de DAS voor een “lokale” distributie van het antennesignaal; per verdieping of per groep van enkele verdiepingen. In deze configuratie is een verdeling van de noodstroom doorheen het gebouw nodig om de communicaties gedurende een stroomuitval te garanderen. De actieve apparatuur wordt verder besproken bij de actieve oplossingen.

Als een goed DAS uitgerold wordt, dan kan dit systeem gebruikt worden voor 2G, 3G, 4G, en door meerdere mobiele operatoren, maar dan moet het design hiervoor wel ontworpen zijn. Bij een globale benadering zou hetzelfde DAS ook gebruikt kunnen worden voor het ter beschikking stellen van WIFI, van DECT en zelfs van ASTRID-connectiviteit, doorheen het hele gebouw.

Echter, vanwege de erg uiteenlopende frequenties is zo’n geïntegreerde DAS zeer complex en duur. Bijgevolg kiest men in de praktijk voor een veel eenvoudigere en goedkopere DAS oplossing, waardoor in een gebouw eventueel meerdere systemen parallel geïnstalleerd worden.

Idealiter is het tevens voorzien op draadloze M2M-communicatie; waarbij apparatuur die in de kelder van het gebouw geïnstalleerd is ook bereikbaar is.

REPEATER Een repeater heeft een binnen- en een buitenantenne waarmee een signaal opgevangen en opnieuw uitgezonden wordt.

De voorwaarde voor het gebruik van een repeater is dus dat je ook buiten een goede ontvangst nodig hebt om het signaal te capteren en binnen opnieuw uit te sturen. Daarnaast moet de repeater ook sterk genoeg uitzenden om de antenne van het macronetwerk te bereiken, echter zonder andere cellen te storen.

Een repeater is relatief goedkoop en hij vormt zelf geen beperkende factor in het aantal simultane gesprekken. De eventuele capaciteitsbeperking zit immers op de BTS (Base Tranceiver Station/zie verder) die door alle gebruikers gebruikt wordt, ook door diegenen die buiten zijn of in een ander gebouw zitten. Bijgevolg is een repeater niet de meest ideale oplossing voor grote gebouwen waar zeer veel communicatiecapaciteit nodig is.

Uiteraard dient de gebruiker een keuze te maken in het soort dekking die hij wenst: 2G, 3G, 4G of meerdere technologieën. De repeater moet gekozen worden in functie van de gestelde criteria.

De meeste operatoren bieden een repeateroplossing aan, over het algemeen echter enkel voor hun eigen netwerk. Omdat een repeater gebruik maakt van de aan een operator toegewezen frequenties is een goede frequentieplanning (lees zendvermogen) van de repeater van zeer groot belang om geen storingen te veroorzaken op het netwerk van de mobiele operator. Het nadeel van repeaters is immers dat ze “ruis” veroorzaken in het frequentiespectrum. Hoe meer repeaters er geïnstalleerd worden, hoe meer ruis en hoe slechter de kwaliteit van het

Technisch lokaal remote radio: Een MO-DAS neemt toch wat plaats in beslag. Een bouwheer moet hier op voorhand rekening mee houden, zodat hij of zij niet voor verrassingen komt te staan.

spectrum; en dus van de mobiele communicatie.

van het antennesignaal, doorheen het hele gebouw.

waardoor deze netwerken lokaal zelfs kunnen uitvallen.

Door de uitrol van 3G en 4G verhoogt het aantal antennes exponentieel, waardoor de complexiteit van de netwerkplanning toeneemt, en dus ook de kans op het veroorzaken van storingen door onoordeelkundig geplaatste repeaters.

Omdat elke operator zijn eigen frequenties en antennesites heeft is het niet eenvoudig om een multi-operator repeater correct te laten werken op de verschillende netwerken. Wie is er in geval van problemen verantwoordelijk en wie gaat de problemen oplossen?

Op de markt zijn allerlei repeaters beschikbaar. Vele types zijn breedbandig waardoor je indoor alle operatoren ter beschikking kan stellen voor de gebruiker. Deze repeaters zijn illegaal omdat ze op frequenties uitzenden die tegen betaling toegewezen zijn aan een operator. Enkel de operator mag deze frequenties gebruiken en zowel de operatoren als BIPT kijken streng toe op eventuele overtredingen. Op www.bipt.be staat een zeer goede FAQ met daarin wat wel en wat niet mag.

Bovendien is de kans groot dat de “vrije” repeaters storingen veroorzaken op de mobiele netwerken van de operatoren,

SMALL CELLS De ene noemt het een Pico Cell, de andere noemt het Nano Cell, maar het gaat in alle gevallen over een klein systeem dat vergelijkbaar is met WIFI- of DECT-installaties.

Een repeater kan op een DAS aangesloten worden voor de interne distributie

De apparatuur wordt door de ­mobiele operator geleverd en ze wordt via een internetverbinding of via een gehuurde lijn verbonden met het operatornetwerk. Uiter­aard dient de gebruiker ook hier een keuze te maken in het soort dekking die hij wenst: 2G, 3G, 4G of meerdere technologieën. Het is een ideale oplossing in iets kleinere gebouwen of ››› november 2017 •

11

Indoor coverage

Het type plafond bepaalt het soort interne antenne. Op een metalen plafond kan je enkel een Mexican Hat gebruiken.

››› in een KMO-omgeving waarbij het aan-

tal simultane gesprekken eerder beperkt is van 2 tot een 20-tal. Meestal kan op de apparatuur een (kleine) DAS aangesloten worden om het signaal in het gebouw te verdelen.

De Femto Cell zit ook in dit segment, met dit verschil dat ze enkel via een IP-verbinding verbonden kan worden met het operatornetwerk. Femto Cellen beschikken over een interne antenne en de meeste toestellen zijn dus niet voorzien voor het aansluiten van bijkomende externe antennes, noch van een DAS-systeem.

Er wordt verwacht dat er op korte termijn Small Cells op de markt komen die tegelijkertijd door meerdere operatoren kunnen gebruikt worden.

BASE TRANSCEIVER STATION (BTS)

Een operator kan een zeer groot gebouw waarin veel simultane gesprek- ›››

12

• november 2017

Op een niet-metalen plafond kan je ook de subtielere Low Profileantennes installeren.

DE DRIEHOEKSRELATIE BIJ MO-DAS OPERATOR

GEBOUWEIGENAAR

X

Bij de installatie van een MO-DAS is er een driehoeksrelatie tussen de klant, zijn operator en de eigenaar van het gebouw. De eigenaar wil een goed netwerk voor de gebruiker van zijn gebouw, die terzelfdertijd klant is bij een operator. Hij installeert daarom een MO-DAS,

KLANT

maar levert hierdoor ook een dienst aan de operatoren. Die laatsten kunnen hun klanten immers een beter netwerk aanbieden. De gebouweigenaar wil dan ook dat de operatoren delen in de kosten van de installatie. Dit zorgt vaak voor lange onderhandelingen.

Het tweede probleem is de ontbrekende link tussen de gebouweigenaar en de klant.

Als de klant een slecht bereik heeft, klaagt hij bij zijn operator. De klant wil van hem dan geen technische uitleg rond MO-DAS’sen horen, maar wil gewoon dat zijn of haar (smart)phone werkt.

De operator is daarom gebaat bij duidelijkere afspraken met gebouweigenaars. Dit is dan ook de reden waarom het BIPT (het Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie) volop meewerkte aan een nieuw kader rond de installatie van MO-DAS’sen (zie kader “Fedelec stroomlijnt installatie MO-DAS”).

• 2G-3G-4G IN-BUILDING In-building Mobile Network Extensions • ASTRID IN-BUILDING Mission Critical Communications CONSULTING • HIGH DENSITY WIFI COVERAGE REPORTS Private Radio Networks

ENGINEERING SERVICES INSTALLATION & INTEGRATION

MAINTENANCE & SUPERVISION

3G

IOT

ASTRID

4G

DMR

TETRA

IG

H-DENSIT

PMR

Pr

NGIS

BLOOMZ Office Center | 5A Lambroekstraat | B-1831 Diegem 02 892 81 21 | contact@ngis.be

www.NGIS.be

LTE

Y

H

2G

ivate

07 D E F N = CO2/2017

colidd euntil 31/1 o m va Pro

Indoor coverage

››› ken gevoerd worden, uitrusten met een eigen BTS, dat met een gehuurde lijn verbonden is met het operatornetwerk.

Een BTS kan niet door meerdere operatoren gedeeld worden; anderzijds is het voordeel van een BTS-oplossing dat er een groot aantal simultane gesprekken kan afgehandeld worden. De volledige BTS is in principe enkel ter beschikking van de gebruikers in het gebouw, maar soms worden omliggende gebouwen er ook door “bediend”. Anderzijds is een eigen BTS een duurdere oplossing dan een oplossing waarbij meerdere Small Cells in een gebouw geïnstalleerd worden. Naast de apparatuur is ook een uplink nodig naar het macronetwerk.

Op een BTS kan een DAS aangesloten worden die voor de signaaldistributie doorheen het gebouw zorgt, maar op een goed DAS kunnen dan wel meerde-

re BTS’en van verschillende operatoren aangesloten worden. Men spreekt dan van een Multi-Operator DAS.

2Oplossingen via VoIP of FMU

Zeer waarschijnlijk zullen apps op smartphones die gebruik maken van “data connectiviteit” over een GSM-netwerk of over een (publiek) WIFI-netwerk voor telefoongesprekken, op termijn een doorbraak kennen. In de kleinere (KMO-) gebouwen en in privéwoningen zal een IP-gebaseerde oplossing doorbreken waarbij zowel spraak als data over een draadloze internetverbinding aangeboden worden.

In grotere bedrijven wordt Fixed Mobile Unification (FMU) naar voorgeschoven voor het oplossen van indoor dekking problemen voor spraak. Op-

dat FMU goed zou werken is er ofwel een goede GSM-indoor coverage nodig doorheen het hele gebouw, ofwel een goede WIFI-dekking nodig waarbij de voorzieningen getroffen worden die zorgen voor een goede hand-over van GSM naar WIFI, en omgekeerd. Het is zeer belangrijk dat de link met de PBX perfect werkt. Uiteraard moeten bezoekers ook toegang kunnen krijgen tot het WIFI-netwerk om gebruik te kunnen maken van de FMU-oplossing.

FMU is dus een applicatie, een bijkomende dienstenlaag, die in een aantal functionaliteiten voorziet zoals een ­gewone PBX, maar dan op een mobiele telefoon.

BRON: Bewerking van teksten uit het Beltug Standpunt “Indoor coverage” (December 2015)

tecICT : de partner voor uw telecommunicatie infrastructuur, zowel voor de uitbouw van outdoor telecommunicatie netwerken als voor de realisatie van de indoor telecommunicatie infrastructuur als onderdeel van uw Smart Building. tecICT is één van de toonaangevende, Belgische dienstverleners op vlak van ICT en telecommunicatie. Wij leveren diensten aan vaste, mobiele en geconvergeerde telecom operatoren en aan andere dienstverleners, nutsbedrijven en bedrijven op zoek naar ICT-expertise. tecICT biedt een breed gamma van ICT diensten aan, gaande van consultancy en staffing diensten tot de volledige dienstverlening gerelateerd aan de realisatie van uw telecommunicatie infrastructuur, zowel indoor als outdoor.

Een steeds belangrijker deel van alle mobiele communicatie vindt binnen het gebouw plaats. Naast deze vaststelling is er ook de vereiste dat de hulpdiensten in staat moeten zijn om ten alle tijden te kunnen communiceren binnen in een gebouw. Tegelijkertijd worden nieuwe gebouwen echter steeds meer gebouwd op basis van materialen die de outdoor mobiele netwerken eerder buitensluiten. Als gevolg is de realisatie van een specifieke indoor bedekking meer en meer een noodzaak.

Sinds meer dan 15 jaar levert tecICT gespecialiseerde diensten om indoor bedekking projecten te realiseren

14

• november 2017

in bedrijfsgebouwen, zowel op basis van multi-operator DAS (Distributed Antenna) systemen als op basis van small cell technologie. Wij bekijken graag met u wat de meest geschikte oplossing voor uw specifieke situatie is.

Met de opkomst van het Smart Building concept, zien wij belangrijke opportuniteiten om op basis van één geconvergeerde ICT infrastructuur zowel te voldoen aan uw indoor communicatie vereisten (LAN, Wifi, 2G/3G/4G, Astrid) alsook aan alle toepassingen die van uw gebouw een echte Smart Building maken, zoals werkplekbezetting, intelligente verlichting, beveiliging, en nog zoveel meer. tecICT stelt zich nadrukkelijk op als een systeem integrator die samen met u bekijkt welke ICT infrastructuur en bekabeling het best geschikt zijn om van uw nieuw of te renoveren gebouw een Smart Building te maken.

Heeft u een concreet project dat u graag met ons wil bespreken ? Aarzel niet tecICT te contacteren : telefonisch op 02/709.10.10 via email op smartbuilding@tecict.be

Fedelec stroomlijnt realisatie MO-DAS Bij de realisatie van een MO-DAS duiken soms problemen op die eigenlijk makkelijk te verhelpen zijn. Onze beroepsfederatie Fedelec zat daarom samen met enkele belangrijke spelers uit de sector en zocht naar oplossingen.

‘Allereerst is er soms onduidelijkheid over de kostprijs’, steekt Kris Van Dingenen, adjunct-directeur van ­Fedelec, van wal.

‘Veel hangt immers af van de operatoren. Een MODAS is een intern antenne­ systeem voor mobiele communicatie in jouw gebouw.

Om het effectief te laten werken, moet je het aansluiten op het vaste netwerk van de mobiele operator en daar knelt het schoentje. Soms kan een gebouw namelijk honderden meters verwijderd liggen van een vaste kabel. De operator moet dan een extra kabel trekken en daar hangt vanzelfsprekend een prijskaartje aan. Het is dan ook de vraag wie deze factuur betaalt. Soms draagt de bouwheer alle kosten, soms neemt de operator een deel op zich. De onderhandelingspositie van de klant hangt vooral af van het aantal mensen die de MODAS zullen gebruiken.’

Request for connectivity

‘In het verleden was het vaak moeilijk om de juiste informatie te vinden’, gaat Van Dingenen verder.

‘Ook een zicht krijgen op de kostprijs nam veel tijd

in beslag. Je wil immers met meer dan één operator in zee gaan en tot nog toe moest je daarvoor bij elke operator apart een ­“request for connectivity” doen. ­Beltug, ORI (respectievelijk de federatie van ICT-verantwoordelijken en de belangenorganisatie van a­ dvies- en ingenieursbureaus, nvdr.) en onze koepelorganisatie Confederatie Bouw vonden dit ook een erg omslachtige manier van werken.

Samen met hen uitten we onze ­bezorgdheden aan het BIPT (het Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie, nvdr.), waarna we in overleg met alle operatoren richtlijnen opstelden.’

op termijn wil het BIPT een online platform ontwikkelen.’

‘We hebben concreet afgesproken dat het BIPT voortaan het aanspreekpunt wordt. Als iemand geïnteresseerd is in een MO-DAS kan hij of zij (of de installateur, nvdr.) de nodige informatie bezorgen aan het BIPT. Het instituut geeft deze informatie dan door aan de operatoren. Die laatsten hebben op hun beurt beloofd om steeds binnen de 15 werkdagen terug te koppelen naar het BIPT. Momenteel verloopt dit hele proces nog via mail, maar

‘Daarnaast ijverden we voor duidelijke technische voorschriften die gelijkaardig zijn voor de verschillende operatoren. Een MO-DAS kan immers pas getest worden als het gebouw bijna klaar is, want dan pas zijn obstakels als binnenwanden en ramen geïnstalleerd. Als er tijdens deze tests nog ergens problemen opduiken , dan is dat een kleine ramp.

De afwerking van een gebouw gaat altijd erg snel en het is moeilijk om op dat moment nog dingen aan

Technische afspraken

Tijdens de gesprekken kwam niet enkel de “request for connectivity” ter sprake.

Fedelec werkte ook mee aan technische afspraken. ‘Na de installatie van een MODAS moeten de operatoren het systeem testen en valideren’, legt Van Dingenen uit. ‘Vroeger deden ze dit allemaal afzonderlijk.

Nu hebben we dit samen gestandaardiseerd. De operatoren zullen voortaan één operator aanwijzen die het systeem keurt. Deze keuring is dan ook goed voor alle andere operatoren’

te passen. Het is daarom uiterst belangrijk dat we op voorhand goed weten waar we aan beginnen.’

Multi Operator

‘De universele technische richtlijnen zorgen er tot slot voor dat een MO-DAS ook effectief een MO-DAS is’, zegt Van Dingenen. ‘Dit lijkt misschien een vreemde uitspraak, maar laat ze me even kaderen. Het is in de praktijk mogelijk dat jouw intern antennesysteem slechts in orde is voor één operator. In dat geval heb je jouw gebouw uitgerust met een DAS en niet met een MO-DAS. MO staat namelijk voor Multi Operator. Je kan er met andere woorden het vast netwerk van meerdere operatoren op aansluiten. Je moet zelf dan maar uitmaken welke operatoren je eruit kiest, naar gelang hetgeen ze aanrekenen om hun vast netwerk aan te sluiten en hun actieve componenten te verhuren. Het grote voordeel is dat je later nog altijd op jouw beslissing kan terugkomen. Je bent immers niet gebonden aan één speler, aangezien een MO-DAS ook openstaat voor alle andere operatoren. Van zodra hun kabel tot bij jou reikt, kan je ook hun netwerk gebruiken.

Een enorm pluspunt!’

WIL JE MEER ­INFORMATIE over de universele richtlijnen of wil je weten hoe je een aanvraag doet bij het BIPT? Neem dan een kijkje op onze website www. fedelec.be. Leden van Fedelec kunnen ook steeds terecht op het nummer 02 757 65 12. We helpen je graag verder met al jouw vragen.

november 2017 •

15

Fusie

Duidelijkheid rond fusie Fedelec en ICS Fedelec en ICS slaan de handen in elkaar. Als de leden akkoord gaan, smelten beide federaties begin januari samen tot één organisatie. Fedelec magazine zette Jan Lhoëst, directeur van ICS, aan de tafel met Willy Pauwels en Kris Van Dingenen, respectievelijk directeur en adjunct-directeur van Fedelec.

We schotelden de heren zes prangende vragen over de nakende fusie voor.

Een fusie, dat doet bij de leden van Fedelec een belletje rinkelen. Vorig jaar is er op de algemene vergadering immers goedkeuring gegeven om samen te gaan met Eloya, een van de concurrerende sectorfederaties.

Waarom gaat dit niet meer door?

Willy Pauwels: ‘Dat deze fusie op het laatste moment is afgesprongen, vinden we zelf ook een spijtige zaak. Eloya heeft beslist om de stekker eruit te trekken. Al betekent dit niet dat ICS onze tweede keuze was. Beide partijen wisten dat we terzelfdertijd met zowel ICS als Eloya in gesprek waren. Het was onze bedoeling om een nog grotere fusiefederatie te verwezenlijken. Maar bon, wat niet is, kan nog komen. Wij zijn vragende partij.

Het is een verstaanbare keuze om toch met ICS verder te gaan. Al kan je er tegelijk niet onderuit dat een elektricien, de doelgroep van Fedelec, niet hetzelfde doet als een loodgieter of een verwarmingsinstallateur, waar ICS op mikt? Hoe gaan jullie ervoor zorgen dat beide beroepsgroepen evenredig vertegenwoordigd worden?

Kris Van Dingenen: ‘Het spreekt voor zich dat iedereen zich thuis moet voelen in ons nieuwe huis. Het is sowieso een sterk voordeel dat zowel ICS als Fedelec tot een grotere familie, namelijk de Confederatie Bouw, behoren, maar dat neemt niet weg dat elk beroep z’n bijzonderheden heeft. Daarom hebben we gesleuteld aan het organigram van onze organisatie. Iedereen moet zijn zegje kunnen doen. Vandaag hebben ICS en Fedelec elk een eigen raad van bestuur. In onze nieuwe structuur zal dit één raad van bestuur worden, maar de taken die ze op zich neemt, worden teruggeschroefd. Enkel de dagdagelijkse werking, zoals bijvoorbeeld personeelszaken of budgetbeheer, zal er ter sprake komen. Vakgebonden materies verhuizen naar de sectorraden.’

Jan Lhoëst: ‘Er komt er een sectorraad “Elektrotechniek” en een sectorraad “Sanitair en Verwarming”. De zetels in

16

• november 2017

deze raden worden per provincie verdeeld. Elke raad heeft maximaal veertig mandatarissen, wat neerkomt op vier zetels per provincie. Verder zal een raad, zoals vandaag, comités en werkgroepen kunnen oprichten. Hier worden dan afgelijnde onderwerpen besproken. Zo zal er een sectorcomité “Ventilatie” zijn en een werkgroep “Grote Technische Installaties”. Ook comités waarin leden van beide sectorraden zetelen zijn een mogelijkheid. Het zou immers niet logisch zijn om bijvoorbeeld per sectorraad een comité “Warmtepompen” op te richten. Waar mogelijk zullen we aan kruisbestuiving doen.’

Het is duidelijk dat jullie nagedacht hebben over de theorie, maar in de praktijk lijkt het ons niet gemakkelijk om vanuit één federatie nog steeds advies op maat te bezorgen aan de leden. Hoe lossen jullie dit op?

Jan: ‘Wees gerust, ook dit zal door de fusie vlotter verlopen. We hoeven bepaald werk niet meer dubbel te doen, waardoor er ruimte gecreëerd wordt om extra personeel aan te nemen. Zo zullen we ons aantal adviseurs, die de sector op technisch en juridisch vlak volgen, verdubbe-

“

Het was onze bedoeling om een nog grotere fusiefederatie te verwezenlijken.

WILLY PAUWELS

”

.

Vlnr. Jan LhoĂŤst (directeur ICS), Willy Pauwels (directeur Fedelec) en Kris Van Dingenen (adjunct-directeur Fedelec).

november 2017 •

17

Fusie

len. Tot nu toe was er één voltijdse kracht die zich op de elektrosector richtte en twee halftijdse medewerkers die rond hernieuwbare energie werkten. Hier voegen we een voltijdse specialist elektrotechniek en een voltijdse specialist HVAC aan toe.’

Willy: ‘Ook zijn we op zoek naar twee voltijdse accountmanagers. Zij zullen de band met de lokale afdelingen en de individuele leden versterken. We moeten onze leden nog beter inlichten over wat er leeft in de sector. Dat is trouwens ook de reden waarom we zojuist een voltijdse redacteur hebben aangenomen. We willen onze boodschap verstaanbaar verspreiden.’

Kris: ‘Tot slot moeten we de trend richting multidisciplinariteit niet ontkennen. Zo neemt het aantal bedrijven dat zich zowel op de elektro-, als de HVAC- en de sanitairmarkt stort, steeds toe. De fusie sluit aan bij deze verandering. Door onze federaties samen te voegen, hoeven we niet elk afzonderlijk bepaalde trends te onderzoeken. Sommige systemen, denk bijvoorbeeld aan warmtekrachtkoppeling, overlappen het werkterrein van ICS en Fedelec. Het is gek dat we zulke thema’s alle twee volgen. Voortaan kunnen we zoiets toewijzen aan een en dezelfde persoon.’

Kort samengevat hebben we nu gesproken over individuele dienstverlening, maar een beroepsfederatie heeft daarnaast nog een tweede klassieke pijler: collectieve dienstverlening.

Zal die er ook op vooruitgaan?

Willy: ‘Dat kan niet anders. Allereerst geloof ik dat we, door de uitbereiding van ons personeelsbestand, beter zullen kunnen lobbyen bij de overheid. Dit is erg belangrijk, kijk maar naar het ORES-dossier begin dit jaar. Toen bekend raakte dat de Waalse netbeheerder ORES ook commerciële diensten aan het aanbieden was aan Waalse bedrijven zijn wij onmiddellijk in gang geschoten. Een netbeheerder moet enkel het net beheren. Hij moet geen taken van een elektricien op zich nemen. We zijn dan ook, samen met de Confédération

Jan: ‘Onze nieuwe federatie zal trouwens meer doen dan enkel de belangen van onze leden bij de overheid te verdedigen.

We willen ook een schakel zijn tussen onze leden en de actoren die voor hen van belang zijn. Ik denk dan aan groothandels, fabrikanten, opleidingsinstituten of het onderwijs.

Zo zullen we bijvoorbeeld relevante opleidingen bundelen van zowel fabrikanten, specialisten of de Confederatie Bouw.

Al deze opleidingen hopen we tegen een verminderd ledentarief te kunnen aanbieden. De fusie verhoogt immers onze slagkracht. Dat gaan we uitspelen als we in debat gaan met opleidingscentra.’

ICS en Fedelec maken onderdeel uit van een groter geheel: de Confederatie Bouw. Zoals in elke organisatie van enige omvang spelen er verschillende belangen. Hoe gaan jullie ervoor zorgen dat de Confederatie luistert naar de bezorgdheden van onze leden?

Jan: ‘We zijn vandaag uiteraard ook al vertegenwoordigd in de nationale organen en dat zal in de toekomst niet veranderen.

We gaan zelfs sterker staan dan ooit tevoren. De leden van ICS en Fedelec samen maken ongeveer een vijfde van het totale ledenaantal van de Confederatie uit. We zullen nog meer dan vroeger een gezamenlijke visie uitdragen en dat is niet onbelangrijk. Onze belangen zijn namelijk niet altijd dezelfde als die van andere aannemers. Denk maar aan de steeds strengere energie-eisen. Voor ons is dit een zegen, terwijl heel wat andere sectoren het liever anders zouden zien.’

Kris: ‘We hebben, zoals Jan zegt, al heel wat in de pap te brokken, maar het kan altijd beter. Daarom zetten we binnen onze nieuwe structuur extra in op ledenwerving. Er zal zich iemand specifiek bezighouden met het aantrekken van nieuwe leden. Dit is ook belangrijk voor onze bestaande leden.

Hoe groter de beroepsfederatie, hoe relevanter.’

Als afsluiter een toch niet zo onbelangrijke vraag. Momenteel hebben ICS en Fedelec beiden een blad. Zal dit na de fusie veranderen?

“

Onze belangen zijn niet altijd dezelfde als die van andere aannemers.

Denk maar aan de steeds strengere energie-eisen.

JAN LHOËST

18

Construction Wallonne, in gesprek gegaan met ORES. Met resultaat! De netbeheerder is op zijn stappen teruggekomen, wat het nut van onze organisatie nogmaals bevestigd.’

• november 2017

”

.

Jan: ‘Hoewel de twee sectoren naar elkaar toegroeien, hebben we toch beslist om beide bladen te behouden. We berichten namelijk vaak over technische nieuwigheden en daar is toch nog veel verschil. Wat we daarentegen wel gaan veranderen, is de naam van de bladen. De nieuwe federatie zal ook anders gaan heten, dus dat is een logische keuze.’

Willy: ‘Alle nieuwe namen maken we bekend op onze eerste gezamenlijke beurs: Install Day. Die vindt plaats vrijdag 1 december 2017. Op dit evenement, waar hopelijk de hele sector aanwezig is, gaat de samensmelting tussen ICS en Fedelec officieel van start. Reden te meer om eens langs te komen!’

Formalis

uw springplank naar zorgeloos ondernemen U start of heeft een bouwbedrijf? Vertrouw dan op Formalis: > bij de afhandeling van al uw administratieve formaliteiten.

formalis.be

ondernemingsloket

> voor de inschrijving en wijzigingen in de Kruispuntbank van Ondernemingen. > voor onze expertise en kennis van de bouw.

Welkom, nieuwe HaloX®!

Voor verlichting. Voor luidsprekers.

• Golfvormig oppervlakteprofiel voor optimale warmteafvoer.

• Gereedschapsloze combinatie-invoer voor buizen.

• Voor stortbeton en prefabbouw.

www.helia-elektro.be

Technisch dossier

Foutstromen versus lekstromen in wisselspanningsinstallaties Naast de klassieke beveiliging tegen overstromen (overbelastingen en kortsluitingen) dient rekening gehouden te worden met verliesstromen in een geaard netstelsel (TT/TN- net) en een niet-geaard netstelsel (IT-net). De hiertoe aan te brengen beveiliging van installaties is totaal verschillend en dient te worden behandeld met de nodige achtergrondkennis. Dit artikel gaat om het herkennen van het verschil tussen foutstromen en lekstromen in een elektrische installatie.

In een elektrische installatie kunnen op verschillende manieren verliesstromen ontstaan. Dit zijn stromen die niet bijdragen tot de goede werking van de verbruiker, immers er gaat energie verloren.

Men onderscheidt drie verliesstromen; 1 – kortsluitstromen 2 – aardfoutstromen 3 – lekstromen

1Kortsluitstroom

Kortsluitstromen zijn ongewenste verliesstromen die zich manifesteren tussen de fase & nul, fase & fase of fase en aarding ten gevolge van een weerstandswaarde die door een bepaalde fout nagenoeg verwaarloosbaar is geworden.

De smeltveiligheden/automaten zullen in werking treden en de installatie spanningsloos zetten.

verlaagd is, maar die niet verwaarloosbaar klein is, dit kan een verlaagde isolatie, een slecht contact, degeneratie, vervuiling, vochtigheid,…, zijn. De verliesstroom heeft een ‘grootte’ die onder de waarde van de smeltveiligheid/ automaat ligt.

Gevolgen: Gezien de waarde onder de grenswaarde ligt van de smeltveiligheid/ automaat ligt, zal deze verliesstroom blijvend stromen in installaties die niet correct beveiligd zijn. Dit is in eerste instantie een zuiver economisch verlies.

Verder betekent een verliesstroom van 300mA bij 230V een permanent verlies van meer dan 60W, wat een oorzaak van brand kan zijn. Tenslotte is er voor persoonsveiligheid een groot gevaar vanaf 10mA, naargelang de omstandigheden.

Gevolgen: Zonder beveiligingen vloeien er zeer hoge stromen (grootte-orde kA) die ernstige beschadigingen veroorzaken en brandgevaar geeft bij verbruikers en infrastructuur. Er is tevens een groot gevaar voor persoonsveiligheid.

2Aardfoutstromen

Aardfoutstromen zijn verliesstromen ten gevolge van een weerstand Rf die

20

• november 2017

Figuur 1: Voorbeeld van een DC-lekstroom

3Lekstromen

Algemeen zijn lekstromen eigen aan de samenbouw van de installatie. Een lekstroom ontstaat ten gevolge van een lage isolatieweerstand (Rf ) en/of een capacitieve koppeling (C). Een lekstroom ten gevolge van een lage isolatieweerstand kan een wisselstroom (AC) of een gelijkstroom (DC) zijn, zie figuur 1.

In een installatie waarbij de gebruikers enkel resistief (bv. verwarmingselementen) of inductief (bv. motor) zijn, dus zonder aansturing door halfgeleiders, is er sprake van AC-lekstromen.

Het gebruik van halfgeleiders (diode, gelijkrichter, sturingen, controllers,…,) in een installatie veroorzaakt lekstromen met een gelijkstroomcomponent.

Een lekstroom ten gevolge van de capacitieve koppelingen treedt spontaan op

Figuur 3: Gelijkstroomcomponent

Figuur 2: Voorbeelden van capacitieve koppelingen

in elektrische installatie, bv. in kabels, filtercondensatoren,…, zie figuur 2.

In de praktijk zal er een combinatie van beide lekstromen ontstaan.

Meten, bewaken en beveiligen van de lekstromen.

Een eerste criterium is te onderzoeken of dat de lekstroom een wisselstroom of een gelijkstroom is. Een gelijkstroom kan ook pulserend zijn. Figuur 3 geeft een voorbeeld van een pulserende gelijkstroom waarvan de gelijkstroomcomponent niet groter is dan 6mA. Een tweede criterium is te bepalen wat de ‘grootte’ van de capacitieve koppeling is. Dit is de totale capacitieve waarde ten opzichte van de aarde van een installatie, rekening houdend met de kabelcapaciteit en de capaciteiten in EMC filters.

Figuur 4: type A-differentieel, één meetspoel

Een derde criterium is het toepassen van de juiste meetmethodiek.

Bij een geaard netstelsel (TN – TT) wordt er gebruik gemaakt van differentieelstroominrichtingen. Er is onderscheid tussen type A (wisselstromen en pulserende gelijkstroom (max. 6mA gelijkstroomcomponent)) en type B (type A + gelijkstromen). De meting van de differentieelstroom wordt gedaan door een meetspoel (torus) waardoor de draden/kabels, zonder aardingsdraad/stalen mantel, worden gestoken. Bij type A is dat één meetspoel (zie figuur 4), bij type B zijn dat twee meetspoelen. De technologie bestaat erin om een RMS (AC + DC) differentieelsignaal te kunnen meten, zie figuur 5.

Bij installaties met frequentiedrives, schakelende voedingen,…, ontstaan er

lekstromen met hogere frequenties. De differentieelbeveiliging dient hiermee om te kunnen gaan door breed frequentie meetbereik, zie figuur 6.

Bij een niet-geaard netstelsel (IT) wordt gebruik gemaakt van isolatiebewakingstoestellen. Deze meten permanent de isolatiewaarde R of Z in ohms in de onder spanning staande installatie. De meetmethodiek dient rekening te houden met het gebruik van halfgeleiders (diode, gelijkrichter, sturingen, controllers,…,) in de installatie en de totale capacitieve waarde.

Bij zuivere resistieve en inductieve ­belastingen is een DC-meetmethodiek geschikt maar deze kan niet toegepast worden in een installatie waar halfgeleiders voorkomen. De afgeleide lekstroom is een gelijkstroom die naargelang de ›››

Figuur 5: type B-differentieel: twee meetspoelen

november 2017 •

21

Technisch dossier

››› ­situatie met de meetstroom gaat mee-

werken of tegenwerken, zie figuur 7.

Het resultaat is een foutieve en onbetrouwbare meting wat resulteert in een ongewenst alarm of geen alarm.

Om juiste resultaten te bekomen in installaties waar halfgeleiders voorkomen (diode, gelijkrichter, sturingen, controllers,…,) is een pulserende meetmethodiek noodzakelijk.

Indien de totale capacitieve koppeling geen stabiele waarde heeft, is het aangewezen een aangepaste meetmethodiek toe te passen: het AMP-meetprincipe.

De bemonsteringsfrequentie van de meetpuls zal zich automatisch aanpassen aan de veranderlijke capaciteit zodat de werkelijke ohmse isolatieweerstand bepaald kan worden. De AMP meetmethodiek voorkomt ongewenste meldingen, voortijdige alarm of geen alarm, en is in de meeste installaties de aangewezen bewaking en beveiliging.

Figuur 6: lekstromen: wissel 50 Hz, gelijk, hogere frequentie

Figuur 7: beïnvloeding van de meetstroom

Isolatie bewaking, monitoring, beveiliging.

Toepassing: IT netten

The Power in Electrical Safety ©

22

• november 2017

www.benderbenelux.com

Eén dag voor alle technieken Fedelec en ICS lanceren samen een unieke vakbeurs

VRIJDAG 1 DECEMBER 2017  De eerste Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken:

binnenklimaat, sanitair, elektrotechniek, automatisering én beveiliging, verwarming, schoorsteenvegen, waterbehandeling.  In de ruime hallen van Brussels Kart Expo van 10u00 tot 20u00.  Gratis toegang voor bouwprofessionals.  Sfeer en gezelligheid verzekerd dankzij gratis buffetten en drank.

organisatie:

initiatief van: Elektrotechnische ondernemers

Bouwen zit in ons DNA Dat merkt u ook aan onze service

Om als bouwondernemer opdrachten binnen te halen, moet u weten welke risico’s u kunt nemen. Federale Verzekering werd meer dan 100 jaar geleden opgericht door aannemers en kent dus die risico’s en weet hoe ze te verzekeren. Meer veiligheid, minder ongevallen, minder schade en bijgevolg meer winst. Winst die we met u delen*.

Meer info op www.federale.be

2014

2017

2016

2015

2013

Reeds voor de 5de maal op rij winnaar van de DECAVI Trofee voor de beste Arbeidsongevallenverzekering… en dat is geen toeval. Kom er snel meer over te weten.

Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel www.federale.be Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen – RPR Brussel BTW BE 0407.963.786 Financieel rekeningnummer BIC : BBRUBEBB IBAN : BE19 3100 7685 5412

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

*De restorno's en de winstdeelnames evolueren met de tijd in functie van de resultaten en de toekomstperspectieven van de verzekeringsonderneming, haar solvabiliteit, de economische conjunctuur en de toestand van de financiële markten in verhouding tot de verbintenissen van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering, zoals omschreven op www.federale.be. De toekenning van de restorno's en de winstdeelnames zijn niet gewaardborgd in de toekomst. De restorno's en de winstdeelnames variëren per categorie en per type product. De regels inzake hun toekenning zijn opgenomen in de statuten van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering. De statuten kunnen worden geraadpleegd op www.federale.be

Install Day

Frequently asked questions Op 1 december 2017 vindt de eerste editie van Install Day plaats. De beroepsfederaties Fedelec en ICS slaan de handen in mekaar en organiseren samen deze gratis vakbeurs voor de installatiesector. Hier antwoorden ze alvast op acht veelgestelde vragen.

1Waarom moet ik komen?

5Waar vindt Install Day plaats?

2Wie zal er allemaal zijn?

6Waar kan ik mijn auto kwijt?

Meer dan honderd standhouders stellen op Install Day hun nieuwste producten en technieken voor. Je komt te weten wat er leeft in jouw sector.

Op Install Day ontmoet u mensen uit de hele installatiesector. De beurs richt zich zowel tot de elektro-, de HVAC- als de sanitairmarkt. Dit omdat steeds meer bedrijven multidisciplinair zijn. We kiezen vanuit die realiteit resoluut voor een grensoverschrijdend concept.

3

Vanaf hoe laat ben ik welkom?

We openen om 10.00 uur de deuren. Tot 20.00 uur ’s avonds kan je kennismaken met alle nieuwigheden in de installatiesector.

4Hoeveel kost de beurs?

De toegang tot de beurs is volledig gratis, maar vooraf inschrijven via de site www.installday.be is verplicht. We sluiten de inschrijvingen af op donderdag 30 november 2017.

De beurs vindt plaats in Brussels Kart Expo (Groot-Bijgaarden). Deze expohallen zijn ideaal gelegen op het kruispunt van de E40 en de Brusselse ring.

Brussels Kart Expo heeft een parking met maar liefst tweeduizend plaatsen. De parking is bewaakt. U betaalt zes euro voor een hele dag.

7Kan ik daar iets eten?

Elke bezoeker geniet op de beurs van een uitgebreid aanbod aan catering. U vindt er verschillende foodstands. De stands zijn open van 11.30 uur tot 15.00 uur en van 16.00 uur tot 19.00 uur. De catering is daarenboven volledig gratis.

8En iets drinken?

Naast foodstand, voorzien we ook een bar van 11.00 uur tot 19.30 uur. Eveneens volledig gratis. Tot dan!

PERSCONFERENTIE Begin januari smelten Fedelec en ICS samen tot één organisatie. De twee sectorfederaties houden daarom om 10.00 uur een gezamenlijke persconferentie op Install Day. Ze maken hun nieuwe naam bekend en ondertekenen hun officiële fusie.

Iedereen is welkom!

november 2017 •

25

Install Day

3

26

FERNOX

DALEMANS ROTH SYSTEM GAS BELGIUM TEMPOLEC AIR 8 DETECTION 9 10 11 13 14 15 16

11A 17

BOUWSOFT PROMAT BELGIUM ANTARGAZ

WATTSWATER TECHNOLOGIES

DESCO DESCO

TRAYCO 19 24

RVC 20 25

THERMODUCT

PROJECT 0 21 26

LECOT

METABO

RENSON

CAFCA

38 42

VAN MARCKE 39 43

GIACOMINI DAB PUMPS

46

GEODYNAMICS

47

• november 2017

REFLEX WATERGENIUS

CEBEO 48

40 44

SORTIMO 49

50

31 36

RADSON

GRUNDFOS

30 35 LECOT -

41

29 34

NUSSBAUMER

28 33

WILO

51

ZEHNDER VALECO

FECELEC, ICS, WTCB, ODE, VOLTA

LEGRAND BENDER

HELIA

IDEAL STANDARD VERGOKAN BLUEBITS

27 32 37

FISCHER 45

B.E.G.

VSA

EUROINDEX

23

18

12

7

HANDSOFT HONEYWELL TESTO

2 1 DUIJVELAAR EMERSON POMPEN RIDGID

22

4

5

LINUM

6

Registratie Enregistrement 52

60

RAM MOBILE

61

SPIT

54

55 55

STOKJES UZIMET DE BOER

I-THESES SYNCRO SYSTEM

62

COOLING WAYS

63

62A

LIGHT

56

ESAS

59

LCC ROSENINTERALU SOLUCALC BERG

VIP-ruimte Espace VIP

53

GEO- DE ROUCK THERMA ENERGIE

71 79

SIEVER

BWT 94 103

TSD 98

APOK STOCKER 98

106 106

PREFA JUNKERS

FIHUM

99 107

BELGACLIM

102

HAGER

COMAP

VANDERELST ELECTRONIC TRADECOM 95 96 104 105 HIT OFFICE DYKA FICOS

85A

LTHO DAALDEROP

NICOLL

93

CERCLINDUS CONSTRUCT

85 90

84 89

UBBINK

REMEHA

70 78 78

OVENTROP

82 83 87 88

97

FACQ

BUDERUS

KNAUF

VOSGES

RIELLO

STABIPLAN

70LECOT

INFORMAZOUT

OCB

67 76

74

65

66 75

THE OFFICE HELP 68 77

69

ECOWATER PRIMAGAZ

109

110

DUCO

REXEL

seminars

111

GROUPE ATLANTIC

111A

NIKO

112 MATAGNE HODY

REPRO WOLTERS EMIXIS AIR CLEAN ZAMAN - VENTILATION KLUWER DESCHACHT SAMACA 118 CANON 119 120 121 122

november 2017 •

27

Install Day

STAND 1: Emerson – Ridgid Ridgid heeft meer dan 300 soorten gereedschap in zijn gamma. De Amerikaanse fabrikant is onderdeel van de grotere groep Emerson Electric en is wereldwijd actief.

Herontdek op Install Day de klassiekers uit het aanbod van Ridgid of kijk welke nieuwigheden de fabrikant voor u in petto heeft. www.ridgid.eu

STAND 6: Handsoft Drie software­ bedrijven uit Duitsland, België en Nederland hebben samen HandSoft ontwikkeld. Het softwareprogramma is speciaal ontworpen voor installatiebedrijven. U kan bijvoorbeeld razendsnel artikelen toevoegen aan het programma, aangezien het rechtstreeks gelinkt is aan de online shops van de belangrijkste leveranciers. Kom op Install Day te weten welke voordelen HandSoft nog te bieden heeft. www.handsoft.be

STAND 4: Testo

STAND 14: Promat

Tal van warmtebeeldcamera´s op de markt zijn gecompliceerd en duur, maar dat hoeft niet zo te zijn. Testo laat u daarom op Install Day kennis maken met hun gamma. De fabrikant toont op de beurs vier nieuwe modellen. Ontdek welke model het best bij uw bedrijf past. www.testo.com

STAND 5: Fermax Het Belgische bedrijf Dobiss kwam vorig jaar terecht onder de vleugels van de Spaanse international Fermax.

Op Install Day stelt Dobiss het eerste product voor dat uit deze samen­werking voortvloeide: de Dobiss VEO-XS. Deze handenvrije ­monitor met geheugenfunctie combineert video­fonie van hoge kwaliteit met een eenvoudige bediening.

De revelatie van het najaar. www.fermax.com

Promat biedt producten aan voor passieve brandbescherming. Op Install Day stelt het bedrijf de vocht- en schimmelwerende WAB (Wet Area Board) van Siniat voor. Dit product is ideaal als ondergrond voor tegel- en schilderwerk in ruimtes met extreem hoge luchtvochtigheid zoals industriële keukens, zwembaden en douches. www.promat.be

STAND 15: VSA Belgium Distribiteur VSA Belgium plaatst op Install Day Steinel Professional in de kijker. Deze reeks omvat intelligente producten en doordachte systemen voor professioneel gebruik. VSA Belgium laat u op Install Day graag kennis maken met de energie-efficiënte led- en sensortechnologie van Steinel. Kom en ontdek! www.vsabelgium.be

28

• november 2017

STAND 16: Antragaz

Bent u op zoek naar een aardgasleverancier die u heel het jaar door een lage prijs aanbiedt? Bespaar dan nu op uw energiefactuur met aardgas van Antargaz! Bent u echter niet aangesloten op het aardgasnetwerk en wilt u toch genieten van alle comfort van gas? Dan is propaangas in een tank precies wat u zoekt. Maakt u bovendien regelmatig gebruik van toepassingen op gas of houdt u van barbecueën of kamperen? Leer dan het uitgebreide gamma aan Antragaz-gasflessen kennen. www.antargaz.be

STAND 21: Project 0 Het gamma van Project 0 bestaat uit zonnepanelen van Europese topmerken (Eurener en Sharp) en led-toepassingen voor industrieel en huishoudelijk gebruik. De groothandel uit Waregem stelt op Install Day twee innovaties voor.

Enerzijds laat Project 0 u kennismaken met de CIGS-technologie, die ervoor zorgt dat zonnepanelen ook in ons land tot 1100kWh/kWp kunnen produceren. Anderzijds introduceert het bedrijf op onze beurs het product Lightletters.

Hiermee krijgt de klassieke electro-installateur toegang tot de markt van de lichtreclames.

STAND 26: Bluebits Bluebits heeft een nieuw product in zijn gamma: het tekenprogramma Trikker. Met Trikker tekent u moeiteloos eendraad- en situatieschema's van elektrische installaties.

Het programma is eenvoudig en toch verbazend compleet. Beginnen met het eendraadschema of liever met het situatieschema, een plan importeren of zelf tekenen, domotica of beveiliging toevoegen: het kan allemaal. Installeer vandaag nog de demoversie (gratis te downloaden op onderstaande website). www.bluebits.be

STAND 27: Euro-index

www.project-zero.be

STAND 25: Vergokan Vergokan produceert en verkoopt metalen kabeldraagsystemen. De firma heeft drie productievestigingen in België en één in Rusland. Vergokan exporteert zijn producten naar West- en Oost-Europa, het Midden-Oosten, Rusland, Afrika, Zuid-Amerika en Oceanië. Tot het assortiment behoren kabelgoten, draadgoten, kabelladders, vloergootsystemen, industriële vloerkanalen en alle daarbij horende montagesystemen. www.vergokan.com

Euro-index levert meet- en regelapparatuur, CV-componenten, tank- en branderarmaturen voor technische installaties. Zowel voor veiligheids-, onderhouds- als nieuwbouwtoepassingen bent u bij hen aan het juiste adres. De firma biedt daarnaast ondersteunende diensten (onderhoud, kalibratie en verhuur van meetapparatuur) en specialiseert zich in opleidingen en advies. www.euro-index.be

november 2017 •

29

Install Day

STAND 47: Geodynamics

STAND 31/36: Nussbaumer Al meer dan 85 jaar levert Nussbaumer producten en diensten voor de energiesector. Het bedrijf biedt oplossingen voor projecten in technisch gevoelige sectoren als machinebouw, installatietechnieken, productielijnen of industrieel onderhoud. Op Install Day stelt Nussbaumer veiligheidsmateriaal en gereedschap aan u voor. www.nussbaumer.be

STAND 34: Lecot

GeoDynamics digitaliseert uw werkbonnen. Uw medewerkers sturen hun gewerkte uren per project of activiteit draadloos door waardoor de nacalculatie en loonadministratie vlotter verlopen. Ook kunnen bedrijven gebruik maken van de applicatie van GeoDynamics. Hiermee kan u activiteiten online registreren en in realtime doorsturen naar het ERP of CRM systeem. Geïnteresseerd? GeoDynamics geeft u op hun stand graag meer info over hun diensten. www.geodynamics.be/app

STAND 48: Cebeo

30

Lecot bestaat intussen meer dan 125 jaar. Al vier generaties lang helpt de groothandelaar zijn klanten aan het beste materiaal. Het bedrijf heeft 48 vestigingen, 50.000 producenten in stock en levert binnen de 24 uur. Nog redenen nodig om eens langs te komen op stand 34 ?

Cebeo is in onze sector de grootste distributeur van het land. U vindt in de 35 filialen alles wat u als professionele installateur nodig hebt. Het bedrijf heeft meer dan 50.000 artikelen in voorraad: van elektrotechnisch materiaal tot gereedschap of regeneratieve energie- en HVAC-systemen.

Bestellen kan via de webshop of de Cebeo-app.

www.lecot-raedschelders.com

www.cebeo.be

STAND 37: Cafca De softwareontwikkelaar Cafca maakt ERP-systemen waar groothandels in geïntegreerd zijn en doet aan digitaal onderhoudsbeheer. Verder bouwt Cafca apps waarmee u werkbonen kan aanmaken, uw voorraad kan bijhouden, materiaal kan aanvragen en uw personeel kan registeren.

Het bedrijf werkte sinds zijn start in 2000 met meer dan 2500 gebruikers samen. Bent u de volgende?

STAND 59: Rosenberg Rosenberg Belgium bestaat intussen 35 jaar. Het bedrijf is niet enkel leverancier van ventilatoren, maar ook van luchtroosters, regelaars en luchtgroepen. Rosenberg produceert daarnaast zelf ook registerkleppen, soepele manchetten, geluiddempers, rechthoekige en ronde kanalen, dakkappen en aluminium dakopstanden. Rosenberg vertelt op Install Day graag welk maatwerk ze u kunnen aanbieden.

www.cafca.be

www.rosenberg.nl

• november 2017

STAND 61: Spit Tijdens Install Day stelt Spit Paslode de nieuwe Spit Tapcon Range voor. Deze betonschroeven zijn geschikt voor gescheurd en niet-gescheurd beton. De schroeven zijn leverbaar in 58 verschillende uitvoeringen, waardoor er voor iedere situatie een passende oplossing bestaat. Betonschroeven, als de Spit Tapcon Range, hebben als voordeel dat deze gemakkelijk te plaatsen zijn, hoge prestaties leveren en volledig verwijderbaar zijn voor tijdelijke toepassingen. www.paslode.be

STAND 63: Esas

STAND 69: Informazout Informazout is het informatiecentrum voor vragen rond mazout. De vzw licht niet enkel de consument in, maar heeft sinds kort ook een kanaal voor professionelen: pro.informazout.be. Via deze site vindt u technische ­studies, onderzoeken en andere nuttige publicaties. Ook biedt het platform informatie over de wetgeving inzake stookolieketels en -reservoirs (per regio gebundeld) en bevat het een handige adressengids van fabrikanten en invoerders van warmtegeneratoren, reservoirs en toebehoren. www.informazout.be

STAND 77: De Rouck Energie

Esas ontwikkelt software waarmee al uw toestellen efficiënt opgevolgd kunnen worden. Via de cloud volgt Esas de installatie, het onderhoud en het beheer van al uw geconnecteerde toestellen. Zo kan u zelf de focus leggen op uw kernactiviteiten en tegelijk uw klantentevredenheid verhogen. www.esas.eu

STAND 67: Primagaz

Met Primagaz geniet je zelfs zonder aardgasaansluiting van alle voordelen van gas. Je kan kiezen voor een boven- of ondergrondse tank of gasflessen. Appartementen of meerdere woningen kan Primagaz aansluiten op een tank met aparte meters per wooneenheid. Ook voor bedrijven biedt Primagaz een oplossing op maat. www.primagaz.be

De Rouck Energie stelt op Install Day de nieuwe micro-­ warmtekrachtkoppeling van het Duitse bedrijf SenerTec voor. De zogenaamde Dachs ging sinds 1996 meer dan 35.000 keer over de toonbank in Europa. Het toestel verlaagt zowel uw elektriciteitsrekening als uw CO2-uitstoot.

Ontdek de Dachs op stand 77. www.derouckenergie.be

STAND 68: The Office Help Komt u handen te kort voor uw administratie, maar kan u geen vaste medewerker aanwerven? Bezoek dan op Install Day de stand van The Office Help. Dit bedrijf uit Korbeek-Lo biedt uitgebreide administratieve ondersteuning op zelfstandige basis, aangepast aan uw noden en wensen én dit vanaf 4 uur per week. Leden van de Confederatie Bouw krijgen daarenboven honderd euro korting op hun eerste factuur.

STAND 83: Stabiplan Met de Stabicad-bundel heeft u altijd de juiste tools in huis voor uw projecten. Dankzij de combinatie Stabicad for AutoCAD en Stabicad for Revit switcht u eenvoudig tussen uw projecten. Daarenboven kan u op beide platforms gebruik maken van de vertrouwde functies en het Stabicad-ribbon. Schaf de bundel aan en werk aan ieder project op de meest productieve manier. www.stabiplan.be/stabicadbundel

www.theofficehelp.be

november 2017 •

31

Install Day

STAND 85: Vosges Vosges produceert sinds 1979 ionische acceleratoren en katalysatoren die door hun beperkte grootte voor zowel particulieren als professionelen bestemd zijn. De producten van de Italiaanse fabrikant vereisen geen elektrische energie, noch chemicaliën. Ontdek op stand 85 wat Vosges voor u in petto heeft.

www.vanderelst-electric.eu

STAND 88: Remeha Remeha laat je op Install Day kennismaken met de eTwist.

Deze intelligente thermostaat combineert de voordelen van een klassieke klokthermostaat met een handige app.

Zo kan je met een paar swipes de gewenste temperatuur instellen vanop je werk, of gewoon thuis vanuit je de zetel.

Afhankelijk van de gezinssamenstelling kunnen meerdere personen toegang krijgen tot de app. Met de eTwist app kan je ook meerdere eTwist-thermostaten bedienen. Ideaal voor mensen met een tweede verblijf.

STAND 102: Hager De verdeelkast Vega is al 23 jaar een klassieker in het gamma. De Vega wordt vaak gebruikt voor residentiële toepassingen en kleine professionele gebouwen. Op Install Day maakt u kennis met de nieuwe versie van deze verdeelkast. Fabrikant Hager heeft de kast speciaal voor de Belgische markt ontworpen.

Ze kwam tot stand na intense samenwerking tussen verschillende Belgische installateurs en Hager. Het ontdekken waard!

STAND 93: Ubbink

STAND 103: Comap

Ubbink stelt op Install Day de Air Excellent 200-serie voor. De luchtverdeelkast verspreidt de lucht maximaal tussen de ventilatie-unit en de aan- en afvoerpunten. De Air Excellent is compact en uiterst licht. Standaard levert Ubbink de kast met zes of acht aansluitingen (Ø 75), maar er zijn diverse adapterstukken voor alle mogelijke configuraties beschikbaar.

Van generator tot warmteafgiftesysteem, Comap heeft het allemaal. Sinds 1947 is Comap een van de meest gerenommeerde fabrikanten op de markt van verwarming, sanitair, airconditioning en loodgieterij. Het bedrijf heef verschillende merken in zijn gamma. Zo zijn Sar (handbediende kranen), Senso (thermostaatkoppen) en Sudo (koperen koppelingen) echte referentieproducten voor de bouwprofessional.

www.vosges-bel.be

www.remeha.be

www.ubbink.be

32

STAND 95: Vander Elst Vander Elst nv is al meer dan 25 jaar actief in de sector.

Het bedrijf verdeelt hoogstaande, kwalitatieve producten via een netwerk van groothandelspartners. Tijdens Install Day zet Vander Elst volgende merken in de kijker: Urmet (fabrikant in apparatuur voor gebouwencommunicatie), Yokis (micromodules voor automatisatie), Fdi (toegangscontrole), Simon (vloerdozen) en Walther Werke (e-mobility).

• november 2017

www.hager.be

http://www.comap.be

STAND 105: Ficos Ficos laat u op Install Day kennis maken met Hit-Office.

Deze software is specifiek voor de bouwsector ontworpen.

Zo zijn alle onderdelen van het bouwproces erin verwerkt: van de opmaak van offertes tot de opvolging van niet-betaalde facturen. Kom op stand 105 te weten wat u al die jaren gemist hebt.

STAND 111: Atlantic Al veertig jaar timmert Atlantic aan de weg. De Franse fabrikant kent de thermische sector intussen door en door en wil deze kennis graag overbrengen aan de installateur of groothandelaar. Het bedrijf richtte daarom het online platform wecaredesk.be op. Via deze weg biedt Atlantic technische ondersteuning en hulp bij het opmaken offertes. Verder heeft de firma ook een vipclub. Installateurs die zich registreren als Atlantic-vipinstallateur via onderstaande website krijgen van de fabrikant een geprivilegieerde behandeling. Meer info op stand 111! www.atlanticvipclub.be

www.hit-office.com

STAND 109: Duco Ventilatie- en zonneweringproducent Duco pakt op Install Day uit met twee nieuwe apparaten. Het eerste toestel is de DucoBox Silent Connect. Deze afzuigventilator laat de verschillende onderdelen via kabels met elkaar communiceren. Ideaal voor plaatsen waar draadloze communicatie niet of moeilijk toepasbaar is.

Daarnaast stelt Duco op Install Day ook de DucoBox Focus voor. Dit is volgens het bedrijf de Rolls Royce onder de ventilatieboxen. Het toestel stelt zijn regelkleppensysteem af op basis van CO2- en vochtmetingen in de ruimte.

STAND 118: Repro Zaman Repro Zaman is in 1983 opgericht. Het bedrijf uit Sint-Niklaas leverde destijds tekenmateriaal aan architecten, studiebureaus en bouwbedrijven. Door de jaren breidde de firma haar activiteiten uit. Zo scant, print en kopieert Repro Zaman vandaag in groot formaat voor de CAD–markt. Interesse? Bezoek stand 118! http://www.reprozaman.be

STAND 120: Wolters Kluwer

www.duco.be

Zoekt u hulp om uw administratie te vergemakkelijken?

Dan is de software van Wolters Kluwer de tool die u zoekt.

Wolters Kluwer helpt uw bedrijf om te plannen, te factureren, (na) te calculeren én uw stock te beheren. Bezoek stand 120. Er zal een wereld voor u opengaan. wkbe.be/installateurs wkbe.be/installateur

november 2017 •

33

Publireportage

Zelfstandig?

Werk aan uw pensioen!

Als u als zelfstandige met pensioen gaat, dan weet u dat u een grote stap terug zal moeten zetten op financieel vlak als u enkel rekent op het wettelijk pensioen. Dit pensioen bedraagt ongeveer de helft van het pensioen van een loontrekkende. Wil u dus een appeltje voor de dorst aanleggen, dan moet u nu actie ondernemen.

Vita VAPZ, een tak 21-levensverzekering, van Federale Verzekering werd speciaal ontworpen voor de zelfstandige die een gezond extra pensioen wil opbouwen.

5 beenharde redenen om niet langer te twijfelen.

Fiscale¹ & sociale voordelen: tot 64% van de gestorte premies

Met Vita VAPZ bouwt u, op basis van uw beroepsactiviteiten, een bijkomend pensioen op. Het maximum dat gespaard kan worden bedraagt 8,17 % van uw jaarlijks inkomen van 3 jaar geleden, met een bovengrens van € 3 127,24 in 2017. Zelfstandigen die bijdragen betalen voor hun sociaal statuut als zelfstandige en geen achterstanden hebben, kunnen deze premies volledig fiscaal inbrengen.

Bovendien leidt het betalen van premie in de Vita VAPZ onrechtstreeks tot een lagere sociale bijdrage. Hierdoor situeert uw werkelijke besparing gemakkelijk rond de 50 à 60% en zal uw nettokost van de premie slechts 40% bedragen.

Mooi en gewaarborgd rendement

In alle veiligheid, ook voor uw familie

Elk jaar geniet u een performant en gewaarborgd rendement. Dit rendement wordt verhoogd met een eventuele winstdeelname, afhankelijk van de resultaten van de maatschappij, de beslissingen van de Raad van Bestuur en van de economische context. Als onderlinge verzekeraar hoeven wij geen externe aandeelhouders te vergoeden.

Hierdoor kunnen wij winstdeelnames toekennen die tot de hoogste op de markt behoren. In 2016 bedroeg het totaalrendement van Vita VAPZ 2,40 %².

Als zelfstandige moet u sparen voor uw pensioen, maar wat als het fout gaat? Wat als uw familie alleen verder moet? Dan zijn er financiële middelen nodig om verder te leven en de belangrijke kosten te dekken. U kunt een bijkomende overlijdensbescherming inbouwen die toelaat om uw familie een belangrijk bedrag na te laten mocht u vroegtijdig overlijden. Ook voor u is het een hele geruststelling dat het niet nog zwaarder wordt voor uw naasten als u iets zou overkomen.

Optimale flexibiliteit

Bij een maatschappij met een sterke ruggengraat

Om een extra pensioen van € 1 000 per maand opzij te zetten, dient u tegen uw pensioendatum ongeveer € 200 000 te sparen. Dat is niet niks. Vooral aan het begin van uw carrière is dat misschien niet altijd mogelijk. Toch is het belangrijk zo vroeg mogelijk te starten.

Dat kan in alle flexibiliteit. En gaat het eens een jaar wat moeizamer, dan kunt u steeds een ­lagere premie storten.

Uw pensioen is voor later. U kiest dan ook beter een partner die er op dat moment ook nog voor u zal zijn, met een sterke ruggengraat en een gezonde politiek. Want uiteindelijk draait het om één ding: uw centen. Federale Verzekering is een onderlinge verzekeraar.

Er zijn dus geen externe aandeelhouders die hun deel van de winst opeisen.

Wij delen onze winst met onze verzekerden³. Het belang van de klant, de verzekerde en zijn pensioen staan voorop.

1 Het fiscale beheer hangt af van de individuele situatie van de klant en kan later onderhevig zijn aan aanpassingen.

2 Rendementen uit het verleden zijn noch een garantie noch een beperking voor de toekomst.

3 De rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst.

De winstdeelnames evolueren met de tijd in functie van de resultaten en de toekomstperspectieven van de verzekeringsonderneming, haar solvabiliteit, de economische conjunctuur en de toestand van de financiële markten in verhouding tot de verbintenissen van de Vereniging van Onderlinge Levens­ verzekeringen, die deel uitmaakt van de Groep Federale Verzekering.

De toekenning van de winstdeelnames is niet gewaarborgd in de toekomst.

De winstdeelnames variëren per categorie en per type product. De regels inzake de toekenning van de winstdeelnames zijn opgenomen in de statuten van de Vereniging van Onderlinge Levensverzekeringen. De statuten kunnen geraadpleegd worden op www.federale.be.

34

• november 2017

Ledenvoordeel

november 2017 •

35

Bedrijfsbezoek

Een technicus draagt een afgewerkt zonnepaneel naar de testruimte.

Pas als het paneel voor twee kwaliteitstests slaagt, brengt Finale 24 het op de markt.

36

• november 2017

Finale 24, zonnepanelen van Belgische makelij Fedelec-lid Finale 24 is een van de weinige Belgische kmo’s die niet enkel zonnepanelen installeert, maar ze ook zelf produceert. We bezochten de productielijn in Baillonville.

Het is intussen een goede tien jaar geleden dat Philippe Leblanc en Eric Franssen, beiden ingenieurs, zich in een nieuw avontuur stortten. ‘De zonne­ paneelsector trok op dat moment enorm aan’, zegt Leblanc. ‘De markt groeide exponentieel vanaf december 2007. Toen trad namelijk het Waalse subsidiesysteem voor zonne-energie, Sollwatt, in voege. Buitenlandse zonnepanelen werden massaal op onze daken geïnstalleerd en wij zagen hier aanvankelijk geen graten in. Ook wij plaatsten buitenlandse panelen, omdat we in onze beginjaren nog geen eigen productielijn hadden.’

U vraagt, wij draaien

‘Hier kwam echter verandering in toen we op dag een meetopstelling aankochten om de kwaliteit van ons materiaal te checken. Wat volgde, waren wat onaangename verrassingen. Niet enkel was het vermogen van de producten ondermaats, ook de resultaten van de radiografische doorlichtingen voldeden niet aan onze standaarden. Deze ontdekkingen waren een kantelpunt voor ons. We moesten en zouden zelf hoogwaardige Europese zonne­panelen maken met een traceerbare herkomst. Hier zijn we in 2012 uiteindelijk mee gestart.’

Deze goede resultaten zijn volgens Philippe Leblanc vooral te verklaren ­ door de flexibele houding van Finale 24: ‘“U vraagt, wij draaien”, is onze leuze. We kunnen deze belofte waarmaken omdat we zowel de research als de ontwikkeling in eigen handen hebben.

Daarenboven zijn we lokaal verankerd.

We zijn slechts zeer beperkt actief op de buitenlandse markt en gaan er ook niet screenen. Naast de Waalse markt, waar we de zonnepanelen zelf plaatsen, verkopen we ook panelen aan installateurs in ››› Brussel en omgeving.’

‘Achteraf gezien was die omschakeling een geslaagde zet’, gaat Leblanc verder.

‘Het eerste jaar produceerden we 2000 panelen, maar intussen zitten we al aan 16.000 panelen per jaar. Dit vertaalt zich ook in ons personeelsbestand. Twee jaar geleden waren we nog met drie.

Vandaag heeft Finale 24 meer dan 15 medewerkers, verdeeld tussen onze twee sites in Baillonville en Eupen. Tot slot stijgt ook onze omzet opmerkelijk. Waar we drie jaar geleden nog 600.000 euro omzet draaiden, is dit vandaag al 3 miljoen euro.’

november 2017 •

37

Bedrijfsbezoek

“

Onze zonnepanelen bestaan voor meer dan tachtig procent uit ­gerecycleerde materialen

”

PHILIPPE LEBLANC

.

De productie van de zonnepanelen gebeurt grotendeels automatisch, al inspecteren medewerkers van Finale 24 elke zonnecel afzonderlijk.

›››

38

Croque monsieur

Zaakvoerder Philippe Leblanc gelooft dat de zonnepanelenindustrie nog een mooie toekomst wacht. ‘Onder meer door de elektrische wagen zal de vraag naar energie zeker niet afnemen. Zonnepanelen zullen een belangrijke rol spelen en we moeten hier als sector op voorbereid zijn. Het is zeer belangrijk dat we waken over de kwaliteit. Daarom is kennisdeling doorslaggevend.

Onze productielijn is net om die reden vrij te bezoeken. Onze zonnepanelen • november 2017

bestaan voor meer dan tachtig procent uit gerecycleerde materialen en op drie jaar en een half is hun ecologische voetafdruk terugverdiend. We zien hier erg trots op en willen andere tonen hoe het moet.’

‘We werken met, wat ik noem, de croque-monsieurmethode. We gebruiken niet-reflecterend glas als basislaag.

Daar smeren we een laag hars over waar we zonnecelen opleggen. Hier smeren we nog eens hars over en dit bakken

we een kwartier. Dan is onze croque klaar. Vervolgens lassen we de croques aan mekaar tot een paneel met zes rijen van tien zonnecellen. Onze techniekers connecteren deze verschillende onderdelen met elkaar en brengen een isolerende laag aan. Deze laag zorgt ervoor dat de panelen niet worden aangetast door klimatologische omstandigheden. Tot slot leggen we het geheel in een kader en voeren we verschillende tests uit. Als ze die doorstaan, zijn ze zijn klaar om geïnstalleerd te worden!

De modulaire verdeelkast die met u evolueert !

RAPID 45 New generation

• IP40 • 20, 40, 60 modules • Ongeziene bekabelingsruimte • Steekklemmen

Nieuw symmetrisch ontwerp Voor een flexibele installatie met eindstukken, adapters en T-stukken.

Module 45 apparatuurinbouw

Schakelaars, stopcontacten en datamodules klikken rechtstreeks in het kanaalprofiel.

Verschillende mogelijkheden

1 tot 3 compartimenten, aluminium of kunststof, 3 hoogtes, gestandaardiseerde hulpstukken

Antibacteriële uitvoeringen

Speciaal behandelde installatiekanalen voorkomen de verspreiding van microben in o.a. ziekenhuizen

Onze Conexbox biedt altijd 20 modules, een onovertroffen arbeidscomfort en gemakkelijke toegang tot de kast.

De Conexbox u opmerkingen geeft en vragen stelt. Daarom kunt u, voortaan rekenen op de klemmenstrook zonder schroeven en de vernieuwde steun !

Meer weten ?

v.u.: OBO BETTERMANN nv • Bist 14 • 2630 Aartselaar Tel. 03/870.74.00 • Fax 03/887.40.00 • e-mail: info@obo.be • www.obo.be

www.teconex.eu

BouwRadar

BouwRadar: gratis advies voor jouw bedrijf BouwRadar, een van de vele projecten van onze koepelorganisatie Vlaamse Confederatie Bouw, bestaat intussen al even. Toch hebben we het gevoel dat niet iedereen weet wat het project juist inhoudt.

Tijd om hier verandering in te brengen.

‘Het idee om bedrijven door te lichten, is tijdens de financiële crisis ontstaan’, steekt projectcoördinator Freija Jongbloet van wal. ‘We wilden bouwbedrijven helpen om zelfs in moeilijke tijden te groeien. We startten een project op en gaven uiteindelijk maar liefst 400 bedrijven advies op maat.

Het initiatief was een succes en de Vlaamse Confederatie Bouw kreeg van de Vlaamse overheid dan ook de middelen om een tweede project op poten zetten. Dit project, BouwRadar genaamd, biedt naast advies ook begeleiding op maat aan.

En dat volledig gratis!’

Werkwijze

‘In de praktijk gaan we als volgt te werk’, gaat Freija verder. ‘Eerst vragen we het bedrijf in kwestie om een vragenlijst in te vullen en ons hun interne jaarrekening te bezorgen. Op basis hiervan nodigen we het bedrijf uit voor een eerste gesprek.

Daar bespreken we zes thema’s: strategie, personeel, rapportering, financiën, juridische materies en digitalisering. We doen verschillende aanbevelingen en kijken vervolgens in een tweede gesprek hoe het bedrijf de aanbevelingen kan omzetten in de praktijk. We pikken er dan samen één thema uit, waar we ons op focussen. Een bedrijf kan immers niet alle werkpunten in één keer aanpakken.

We moeten stap voor stap werken.’

‘Na deze twee gesprekken volgt begeleiding op maat. Het bedrijf krijgt rond het gekozen thema vier uur uitleg van een expert. BouwRadar legt werkpunten bloot en dan is het aan de bedrijven om hier zelf mee aan de slag gaan. We verwijzen hen door naar adviseurs met kennis van de sector die verdere ondersteuning kunnen bieden.’

40

• november 2017

Meer starters, meer blijvers en meer groeiers: daar gaan we voor!

Agentschap Innoveren & Ondernemen en haar partners willen u daarbij ondersteunen. Bouwradar is slechts één van de vele initiatieven waar u gebruik van kan maken. Ontdek ze allemaal op www.sterkondernemen.be.

“Door de krachtdadige aanpak van BouwRadar zette ik mijn ideeën om in praktijk.”

Mieke Maes staat samen met Lieven Verpoorten aan het hoofd van Duall HVAC & Sanitair. Het lidbedrijf uit Herk-deStad voert voornamelijk grote werken uit in bijvoorbeeld appartementsblokken of scholen. Mieke vertelt ons over haar ervaringen met BouwRadar.

‘Toen we twaalf jaar geleden met ons bedrijf zijn gestart, hadden we nooit durven te dromen over wat we vandaag bereikt hebben. Intussen stellen we dagelijks dertig mensen te werk, waarvan twintig vast in dienst. We zijn met andere woorden sterk gegroeid en dat voelen we in onze manier van werken. We beseften instinctief dat er, voornamelijk administratief, iets moest veranderen.’

‘Om de ontwikkeling van ons bedrijf in goede banen te leiden hadden we al een groeimanager onder de arm genomen. Toen ik hier met Benny Courant van de Confederatie Bouw Limburg over sprak, raadde hij me aan om ook eens bij BouwRadar ons oor te luister te leggen. Hij gaf ons een foldertje mee en we hebben vrijwel direct ingeschreven. Baat het niet, dan schaadt het niet, dachten we.’

Lieven Verpoorten en Mieke Maes zijn erg trots op de snelle groei van hun bedrijf.

Nieuw softwarepakket

‘Achteraf gezien was het een heel positieve ervaring’, gaat Mieke verder. ‘We kozen voor het onderdeel rapportering. Er kwamen twee adviseurs van Deloitte langs en zij legden de lat erg hoog. Ze hielpen ons enerzijds om een overzicht te krijgen op financieel vlak en de correcte kostprijsberekening te maken. De adviseurs verwezen ons door naar het WTCB (het kenniscentrum voor de bouw, nvdr.), dat samen met ons een onderverdeling maakte van de markt. Zo weten we vandaag beter tot welke segment we ons moeten richten.’

‘Anderzijds raadden de adviseurs ons aan om van softwarepakket te veranderen. Dit idee speelde al een tijdje door mijn hoofd, maar door de krachtdadige aanpak van BouwRadar zette ik het eindelijk om in praktijk. Het was een zware investering, zowel qua tijd als financieel, maar ik ben blij dat we de stap gezet hebben. Met ons oude pakket deden we heel wat dubbel werk. Nu is er een link tussen de boekhouding en de facturatie én dat werd hoog tijd.

Samen met BouwRadar zijn we begonnen aan een nieuw hoofdstuk. Ik raad iedereen aan om hetzelfde te doen.’

››› november 2017 •

41

BouwRadar

De zes speerpunten van BouwRadar BouwRadar kan niet alles in een keer aanpakken. Daarom leggen de medewerkers, in samenspraak met het bedrijf, de focus op één thema. Om te begrijpen wat BouwRadar juist doet, bespreken we kort de zes thema’s waaruit de bedrijven kunnen kiezen.

1Strategie

BouwRadar neemt de huidige strategie van uw onderneming onder de loep. We lijsten jouw sterktes en zwaktes, opportuniteiten en bedreigingen op. Als dit relevant is voor jou maken we samen met jou een opportuniteitsanalyse, waar een concreet actieplan aan gekoppeld wordt.

2Personeel

Als je kiest voor dit thema dan begeleidt FIBS jouw bedrijf. FIBS, een dochteronderneming van de Vlaamse Confederatie Bouw, is gespecialiseerd in personeelsbeleid. Die expertise komt goed van pas bij de doorlichting van jouw bedrijf. FIBS geeft jou tips rond aanwerving, onthaal, evaluaties, coaching en zoveel meer. Je kiest als bedrijf waar je mee aan de slag wil.

3Rapportering

Het WTCB en/of Deloitte lichten in dit geval jouw bedrijf door. Ze nemen jouw kostprijsberekening en nacalculatie onder de loep. Ook leren ze jou hoe je onder andere indirecte kosten kan verrekenen en hoe je de impact van investeringen kan spreiden. Verder helpen de adviseurs jou om winstmarges en uurtarieven te bepalen.

4Financiën

BouwRadar kan jouw bedrijf helpen om gestructureerde kredietaanvragen op te stellen én ze te verdedigen bij de bank.

Ook maken we, indien je dat wenst, een

42

• november 2017

analyse van jouw kosten. Veel bouwbedrijven hebben immers te weinig overzicht over hun in- en uitgaand kapitaal.

We kijken jouw cijfers uit het verleden in en leren je om vat te krijgen op deze, soms ingewikkelde, materie.

5Juridische ­materies

Voor dit thema doet BouwRadar een beroep op de lokale afdelingen van de Confederatie Bouw. Aan de hand van een vragenlijst die het bedrijf vooraf heeft ingevuld, gaat de juridische begeleider na waar de pijnpunten liggen. Hij of zij kijkt jouw contracten na en helpt je om ze up-to-date te maken.

6Digitalisering

Dit onderdeel steunt op twee pijlers.

Ten eerste helpt BouwRadar je om op een gestructureerde manier data te verzamelen. We kijken welke cijfers jouw systeem bijhoudt of kan bijhouden en wat je hiermee kan doen. Misschien leren de cijfers jou wel dat je bepaalde projecten beter niet meer uitvoert of dat je jouw personeel anders moet aansturen. Verder gaat BouwRadar ook na hoe

je jouw administratie kan digitaliseren.

Naast een aantal “quick wins” die je direct kan toepassen, krijg je een plan op de lange termijn.

Ten tweede kijken adviseurs van de Vlaamse Confederatie Bouw hoe jouw bedrijf werkt. Ze vertellen jou welke processen gedigitaliseerd kunnen worden en maken vervolgens een actieplan op. In dit plan bespreken ze welke werkpunten prioritair zijn. Ze tonen welke leveranciers er op de markt zijn én berekenen hoeveel de aanpassingen ongeveer zullen kosten.

GEÏNTERESSEERD IN ÉÉN OF MEERDERE THEMA’S? Neem dan vrijblijvend contact op met BouwRadar. Er zijn slechts enkele voorwaarden om deel te nemen aan het project: jouw bedrijf moet gelegen zijn in het Vlaamse gewest en je moet personeel in dienst hebben. Ook moet je bereid zijn om vooraf een vragenlijst in te vullen en om jouw interne jaarrekening door te sturen. Deze gegevens blijven uiteraard vertrouwelijk. Ze dienen enkel als basis voor een eerste gesprek. Meer info: stuur een mailtje naar projectcoördinator ­Freija Jongbloet ­(freija.jongbloet@vcb.be) of bel haar op het nummer 0473 90 43 20.

De diensten van BouwRadar zijn volledig gratis en zijn niet gekoppeld aan andere verplichtingen.

Kristof Onckelinx (links) en zijn broer Maarten namen samen het bedrijf VOS technics over van hun ouders.

“BouwRadar houdt je een spiegel voor” Kristof Onckelinx staat samen met zijn broer Maarten aan het hoofd van VOS technics. Het koeltechnische lidbedrijf heeft 26 mensen in dienst en is sinds kort in verre buitenlanden actief. BouwRadar kwam op het juiste moment om die vernieuwing mee te ondersteunen.

‘Mijn vader is 31 jaar met VOS technics begonnen. Hij had al van bij de start een tamelijk vooruitstrevende kijk op de dingen. Zo experimenteerde hij in 1986 al met computers, op dat moment erg vernieuwend. Mijn broer en ik proberen die spirit van mijn vader te behouden. In 2000 zweerden we bijvoorbeeld alle synthetische koelmiddelen af. Die zijn immers slecht voor het milieu en onder andere om die reden geloofden we dat hun dagen geteld waren.

Vandaag blijkt dat een juiste keuze geweest te zijn. Ook de wetgever ziet in dat we als maatschappij een andere weg op moeten.’

‘Die gedurfde manier van werken proberen we overal toe te passen in ons bedrijf. Zo richtten we even geleden een raad van advies op. We willen opbouwend advies krijgen, zodat we verder kunnen groeien. Binnen dit hele idee past ook BouwRadar. Het is altijd een meerwaarde als eens iemand met een andere blik naar jouw bedrijf kijkt.’

Uit de comfortzone

‘Na de eerste gesprekken hebben we samen met BouwRadar beslist om ons toe te spitsen op het thema rapportering’, gaat Kristof verder. ‘We hadden contact met adviseurs van Deloitte. Zij waren enorm gemotiveerd en het toffe was dat

ze niets aan ons moesten verkopen. Ze konden zeggen wat ze wilden. We werden even uit onze comfortzone gehaald en bekeken ons bedrijf vanop een afstand.’

‘BouwRadar hield ons een spiegel voor. Deloitte heeft cijfers van de hele sector en weet zo waar je jouw bedrijf het best positioneert. Daarnaast berekende BouwRadar onze kostprijs. Dat kwam op een erg gelegen moment. Tot voor kort verkochten we enkel projecten waar we, naast het ontwerp en de installatie, ook het onderhoud voor onze rekening mochten nemen. Daarom werkten we enkel voor bedrijven die op maximaal vier uur rijden van ons bedrijf lagen.’

‘Onlangs hebben we die strategie echter aangepast. In de nabijgelegen markt verkopen we nog steeds enkel all-inone-pakketten, maar in het buitenland verkopen we nu ook plug-and-playinstallaties. Zo hebben we enkele maanden geleden een koeling ontworpen voor een klant in Oezbekistan. In dat geval installeren plaatselijke partners ons product en zorgen zij voor het onderhoud achteraf. Die aanpak is nieuw voor ons, waardoor het moeilijk was om de juiste prijs te bepalen. De tips van BouwRadar waren daarom zeer welgekomen.’

november 2017 •

43

openbare aanbesteding

Aquafin zoekt installateurs elektriciteit en montage Steeds minder bedrijven uit onze sector tekenen in op de openbare aanbestedingen van Aquafin. Het Vlaamse waterzuiveringszuiveringsbedrijf wil zijn poule van installateurs met kennis van elektriciteit en montage daarom uitbreiden en roept de hulp van onze federatie in.

Een vraag waar we, gezien het potentieel, graag op ingaan.

Aquafin beheert heel wat installaties, onder andere deze nabezinktank in Beveren.

44

• november 2017

‘In onze beginjaren hadden we bij elke openbare aanbesteding vijf tot tien kandidaten’, zegt Yves Daeninck van Aquafin. ‘Maar de jongste jaren zijn deze aantallen gekelderd. Soms tekent slechts één aannemer in, waardoor onze poule overbelast raakt. Daarenboven speelt de concurrentie te weinig.

We willen de vrije markt haar werk zien doen.’

Volgens Daeninck is het fenomeen waar Aquafin mee kampt historisch

gegroeid: ‘De aard van de werken is doorheen de jaren veranderd. Bij onze oprichting in 1990 had Vlaanderen vooral grote bovengemeentelijke collectoren nodig. De toestand van waterzuivering was in ons gewest ronduit dramatisch. Slechts 79 procent van het afvalwater werd afgevoerd via een riolering en amper dertig procent werd effectief gezuiverd. Vandaag wordt meer dan tachtig procent van het afvalwater gezuiverd. Onze infrastructuur is met andere woorden grotendeels uitgebouwd, maar moet nu stelselmatig gerenoveerd en onderhouden worden.

Het probleem is dat dit vaak om iets kleinere werken gaat (zie infografieken, nvdr.). Terwijl we tien tot twintig

jaar geleden nog voornamelijk openbare aanbestedingen uitschreven voor erg grote opdrachten ligt de klemtoon vandaag op herstellingen en geplande vervangingen.’

Openbare aanbestedingen

‘Voor deze kleinere opdrachten is het moeilijk om aannemers te vinden’, legt Daenick uit. ‘We moeten immers rekening houden met de wet op openbare aanbestedingen. Intekenaars moeten een administratieve procedure doorlopen.

Daar kijken kleinere aannemers vaak tegen op. Aquafin verstaat dat dit van een bedrijf een extra inspanning vraagt. Ik wil dan ook duidelijk maken dat ons bedrijf bereid is om mensen wegwijs te ›››

GEMIDDELDE INVESTERINGEN 2015-2016 1250 kleine werken zijn in totaal goed voor bijna twee miljoen euro aan investeringen per jaar.

AANTAL

> 500.000 9

56

85.000 - 500.000

276

8.500 - 85.000

1250

< 8.500

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

BEDRAG

€ 8.254.000

> 500.000

85.000 - 500.000

€ 11.267.000

€ 8.709.000

8.500 - 85.000

< 8.500

€0 miljoen

€ 1.945.000 €2 miljoen

€4 miljoen

€6 miljoen

€8 miljoen

€ 10 miljoen

€ 12 miljoen

november 2017 •

€ 14 miljoen

45

Installateurs gezocht

(VERWACHTE) INVESTERINGEN IN ELEKTROMECHANISCHE WERKEN Miljoen EURO

50 45 40 35 30 25 20 15 10

19

18

22

25

24

28

32

37

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

39

40

33

47

2020

2021

2022

2023

5 -

›››

maken doorheen de administratie. Het loont echt de moeite om hier eens tijd voor te maken. Ons aanbod zal in de komende jaren enkel groeien (zie infografieken, nvdr.) en we zijn daarom op zoek naar structurele partners.’

‘Eens je de administratieve procedure onder de knie hebt’, zegt Daenick, ‘kan je zelfs een stapje verder gaan. Aquafin biedt vaak gemengde opdrachten aan.

Hier tekenen erg weinig aannemers op in, waardoor je in een unieke positie staat. Specifiek zoeken we bij gemengde opdrachten aannemers die een erkenning hebben voor verschillende categorieën overheidswerken. Ze moeten bijvoorbeeld zowel tot de categorie P2 (Elektrische en elektromechanische installaties, nvdr.) als tot de categorie L (hydromechanische uitrustingen, nvdr.) behoren.

In de praktijk komt dit amper voor.’

Tijdelijke verenigingen

Toch kunnen ook bedrijven die niet in verschillende categorieën erkend zijn, deelnemen aan gemengde opdrachten. Yves Daenick legt uit hoe je dit doet: ‘Als voor een bepaald werk twee of meer types bedrijven nodig zijn, dan kunnen firma’s met elk een andere erkenning samen een tijdelijke vereniging oprichten. Dit lijkt een lastige klus, maar jullie beroepsfederatie Fede-

46

• november 2017

lec helpt je hierbij graag. (Meer info in het kaderstukje: “Geïnteresseerd? Fedelec helpt u op weg”, nvdr.) Denk er zeker eens over na om dit te doen. Er zal voor jouw bedrijf een grote markt opengaan. Kijk gewoon al eens naar de cijfers. Als we het gemiddelde nemen van de afgelopen twee jaar, dan zien we dat aannemers jaarlijks 1250 werken uitvoeren voor minder dan 8500 euro.

Deze werken zijn samen goed voor een omzet van meerdere miljoenen. Toch niet min, me dunkt!’

Tot slot zal Aquafin ook zelf zijn duit in het zakje doen. Enerzijds zal het waterzuiveringsbedrijf openbare aanbe-

stedingen in de toekomst meer splitsen naar gelang de aard van het werk.

Zo moeten aannemers niet onnodig tijdelijke verenigingen oprichten. Anderzijds belooft Aquafin gelijkaardige kleinere werken te bundelen, waardoor het één openbare aanbesteding kan uitschrijven voor een groter volume werken.

WIL JE NIET WACHTEN op deze veranderingen en nu al samenwerken met Aquafin? Bekijk dan de nieuwe en lopende opdrachten op www.aquafin.be of check het e-tendering platform waarop bedrijven offertes kunnen indienen voor openbare aanbestedingen.

GEÏNTERESSEERD? FEDELEC HELPT U OP WEG Wilt u in de toekomst ook samenwerken met Aquafin, dan bent u bij onze beroepsfederatie aan het juiste adres. Fedelec maakt namelijk deel uit van de Confederatie Bouw. Onze koepelorganisatie helpt u om tijdelijke verenigingen op te richten. De Confederatie leidt u door het administratieve doolhof en ondersteunt uw bedrijf in uw zoektocht naar een geschikte partner. Indien u dat wenst, bezorgen de lokale afdelingen van de Confederatie Bouw u lijsten van alle bedrijven bij u in de buurt die tot een bepaalde erkenningscategorie behoren. Voor de verdere info: surf naar www.fedelec.be of bel naar 02 757 65 12. Wees welkom!

Zoning Industriel, Rue de l’Ile Dossai 13, 5300 Andenne Tél. +32 85 311 253 Fax +32 85 311 269 info@grensonetfils.be

BEANTWOORD JE DEUROPROEP VIA JE SMARTPHONE 100

100

95

95

75

75

25

25

5

5

0

0

100 95 75

25 5 0

Kit mini note + 1722/858 voor eengezinswoning met doorschakelfunctie naar smartphone · Touchscreen kleur monitor 7" Cx-Modo · Beeldgeheugen - tot 100 foto's · 2 draads niet gepolariseerd · Tot 4 binnenposten in parallel met intercom · Yokis interface: de monitor kan tot 8 Yokis Radio modules en 4 scenarios beheren · Klaar voor module 1722/58 “doorschakelen op smartphone” · Gemakkelijke installatie en programmatie door Dip-switch

2

100 95 75

Draads 25 5 0

Lid in de kijker

OVER VBS IRRIGATIE­ SYSTEMEN: VBS Irrigatiesystemen bestaat dit jaar 25 jaar. Het bedrijf uit Sint Lenaerts-Brecht installeert irrigatie-installaties in groene zones zoals tuinen, parken en sportvelden. Er werken in totaal dertien mensen. Zij beheren samen ongeveer 800 installaties en plaatsen jaarlijks 30 tot 40 nieuwe systemen. Als we zaakvoerder Paul Van Breda vragen van welk project hij het meest genoten heeft, blijft hij ons het antwoord schuldig. ‘Ik probeer trots te zijn op elk project’, zegt hij diplomatisch.

“VBS irrigatiesystemen: geen alledaags Fedelec-lid” Wie door de ledenlijst van Fedelec scrolt, doet soms opvallende ontdekkingen.

Zo maakt VBS Irrigatiesystemen deel uit van onze beroepsfederatie voor elektrotechnische ondernemers. Een vreemde eend in de bijt? Zaakvoerder Paul Van Breda vindt van niet.

‘In tegenstelling tot wat sommigen denken’, zegt Paul Van Breda, ‘vergt irrigatie heel wat rekenwerk. Je moet proberen om met zo weinig mogelijk water alles te bevloeien. Ik zie mezelf dan ook als een automatiseringsspecialist, niet als een tuinaannemer. Vroeger was irrigeren gewoon buizen leggen en de kraan openzetten. Zolang er water uit de sproeiers kwam en het gras er groen uitzag, was het in orde. Ik vond dit echter een complete foute manier van werken. Met water, een levensnoodzakelijke grondstof, moet je voorzichtig omspringen. Vanuit die idee heb ik 25 jaar geleden samen met mijn vrouw een eigen bedrijf op-

48

• november 2017

gericht. Ik was er rotsvast van overtuigd dat ik het beter kon.’

Code rood

‘Op het moment dat ik aan mijn avontuur begon’, gaat Van Breda verder, ‘stond Europa nog niet ver in het denken rond irrigatie. De Verenigde Staten en Israël waren, en zijn nog steeds, de voortrekkers. Ik ben daarom naar Californië getrokken om een opleiding te volgen bij de prestigieuze Amerikaanse Irrigation Association. Ik was de eerste Europaan met een certificaat als “Irrigation Auditor”. Ik leerde om bestaande irrigatiesystemen te verbeteren. Later

keerde ik nog eens terug voor een opleiding tot “Irrigation Designer” om ook zelf systemen te leren ontwerpen.’

‘In Californië heb ik gezien hoe je juist met water omgaat. Het stoort me dan ook dat er vandaag, 25 jaar later, nog altijd roekeloos mee wordt omgesprongen. Én dat terwijl onze regio volgens de European Drought Observatory in het rood staat qua beschikbaarheid van water. Dat heeft enerzijds te maken met onze ligging en het feit dat we veel zandbodems hebben, maar anderzijds is het ook onze eigen fout. We pompen nog steeds veel te veel water op. Ik pleit er

“

Ik zie mezelf als een automatiserings­ specialist, niet als een tuinaannemer.

PAUL VAN BREDA

daarom al jaren voor om het beroep irrigatiespecialist te erkennen. Je hebt certificaten nodig voor van alles en nog wat, maar om met water, onze belangrijkste grondstof, te werken niet. Dat is de wereld op z’n kop!’

Digitalisering

‘De digitale revolutie biedt onze sector veel voordelen’, zegt Van Breda. ‘Ik koppel bijvoorbeeld irrigatiesystemen aan nabijgelegen weerstations. Zo bevloeien we enkel als het nodig is. Ook kunnen we vanop afstand de instellingen aanpassen. We maken onder andere het programma winterklaar als het kwik be-

gint te dalen. We kunnen trouwens niet enkel gegevens doorsturen, maar ook informatie ontvangen. Als een bepaalde zone bijvoorbeeld heel droog is, kunnen we proactief gaan kijken of er iets hapert aan ons systeem. Vroeger schoten tuinaannemers vaak pas in actie als het al te laat was. De klant slaat meestal maar alarm wanneer het plantsoen er verdord uitziet. Je moet dan hemel en aarde verzetten om de planten nog te redden, terwijl we met dit systeem direct in actie kunnen schieten.’

‘Digitalisering is dus zeker een zege, maar ik wel toch nog even benadrukken

.

”

dat de basis niet verandert. De wetten van de fysica wijzigen immers niet. Wie goed wil irrigeren moet rekening houden met vier factoren: water, plant, bodem en klimaat. Ik heb enkel invloed op de factor water. Pas als de droogste plek vochtig, is mijn werk geslaagd. Je moet daarom een systeem hebben dat het water gelijkmatig verdeelt. Je mag nog zo veel technische snufjes toevoegen, als het ontwerp fundamenteel niet klopt dan heeft dat geen enkele zin. Digitalisering vereenvoudigt onze job, maar verandert hem niet.’ november 2017 •

49

Productnews

Spanning en stroom meten zonder contactsnoer

Met de Fluke T6 van de Amerikaanse fabrikant Fluke kan u elektrische problemen veiliger, sneller en efficiënter opsporen en verhelpen. Je kan spanning tot 1000 volt meten met de open vork. Meetsnoeren of blootliggende geleiders

heb je niet meer nodig. Daarenboven hoef je geen panelen te openen of draadmoeren te verwijderen. Tot slot geeft T6 gelijktijdig de spanning en de stroom weer en kan het apparaat de weerstand tot 100 ohm meten. Fluke hoopt met dit product verdere stappen te zetten richting het marktleiderschap in compacte, professionele elektronische test- en meetinstrumenten. www.fluke.com

systemen verbruiken. In onze sector is dit vooral voor warmtepompen van toepassing. Zulke pompen verbruiken in sommige omstandigheden immers heel wat energie, waardoor de consument aardig kan opkijken als hij zijn factuur krijgt. Met de Smappee Plus kan hij dit verbruik in real time volgen en ingrijpen waar nodig. Verder kan hij met het toestel zijn apparaten op afstand aan- en uitschakelen. Ook is er de mogelijkheid om categorieën aan te maken voor verschillende verbruikers. Zo weet je exact hoeveel jouw lichten of wasmachine maandelijks kosten aan energie. www.smappee.com

Warmtepompboiler Atlantic Explorer tijdelijk goedkoper

Federale Verzekeringen denkt aan uw pensioen

Het pensioen van een zelfstandige is ongeveer de helft van dat van een loontrekkende. Wie graag een appeltje voor de dorst wil, denkt daarom beter nu al aan later. Kijk bijvoorbeeld eens naar Vita VPAZ, de tak 21-levensverzekering van Federale Verzekering. Met Vita VPAZ kan u jaarlijks 8,17 procent van uw loon van drie jaar geleden sparen (met een bovengrens van € 3127,24). Dit bedrag kan u volledig fiscaal inbrengen als u bijdragen betaalt voor uw sociaal statuut als zelfstandige en u geen achterstanden hebt. Daarenboven vermindert uw sociale bijdrage onrechtstreeks, waardoor de nettokost van de premie slechts 40 procent bedraagt. Waarop wacht u nog? www.federale.be

Smappee stelt alles-in-een-energiemonitor voor

Smappee heeft zijn gamma uitgebreid met een nieuwe energiemeter: de Smappee Plus. Het toestel houdt niet enkel het verbruik van klassieke energievreters bij. Het brengt in kaart hoeveel elektriciteit jouw hernieuwbare energie-

50

• november 2017

Wie voor het einde van het jaar een Atlantic Explorer koopt, krijgt 150 korting op zijn factuur. Download de actiecheque via onderstaande link, vul het formulier in en mail het samen met uw aankoopfactuur naar Atlantic Belgium. Vervolgens stort de Franse fabrikant het geld op uw rekening. Let wel op: deze actie is wel enkel geldig voor warmtepompboilers die zijn aangekocht tussen 15/09 en 31/12/17 bij een groothandel in België. www.atlantic-explorer.be/actie

De juiste verlichting met DALI-adresseerbare detectoren De DALI-adresseerbare detectoren van Niko passen zichzelf aan het binnenvallende daglicht aan.

Ze zijn flexibel te conďŹ gureren en sturen tot 4 lichtzones tegelijk, wat minder detectoren en bekabeling vergt. Zones kunnen wijzigen zonder dat de bekabeling moet aangepast worden.

Om het systeem zo energiezuinig mogelijk te houden, schakelt de verlichting uit als de detectoren geen beweging meer oppikken of als er voldoende licht in de ruimte binnenvalt. Ook in stand-by verbruiken deze DALI-detectoren amper stroom. Zo is elke ruimte altijd goed verlicht en ligt het energieverbruik laag. De juiste lichtsturing in niet-residentiĂŤle gebouwen bespaart dus heel wat energie en bevordert de gezondheid en de prestaties van de mensen die er werken.

Meer informatie nodig?

Contacteer ons op het nummer 03 778 92 47 of stuur een e-mail naar sales@niko.be.

PA-811-01

www.niko.be

SOLARCLARITY

Maakt duurzame ambities werkelijkheid.

Als de leidende groothandel voor zonne-energiesystemen, energiemanagement & batterij oplossingen werkt Solarclarity samen met de installatiesector om BelgiĂŤ duurzamer te maken.

Benieuwd wat we voor u kunnen betekenen? Neem contact op.

www.solarclarity.be