Heat+ mei 2019

Informatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken

MEI 2019 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD

by Techlink

by Tech F-gaswetgeving

Projectbezoek Active Energy

De rol van de installateur in de energietransitie

OM U TE VERWARMEN ZIJN ER ORIGINELE COMBINATIES…

EN IS ER DE PERFECTE COMBINATIE.

Mazoutketel

In een wereld waarin energie voortdurend evolueert, blijft mazout een vaste waarde voor uw klanten.

U stelt hen immers een energiebron van de toekomst voor, want mazout laat zich perfect combineren met hernieuwbare energiebronnen. Hun verwarmingssysteem gaat daardoor maximaal renderen.

Als u uw klanten mazout en deze duurzame combinaties aanbiedt, helpt u hen de beste keuze te maken met respect voor de natuur én hun budget. Meer info op pro.informazout.be

Thermisch zonnepaneel

Warm voor de toekomst

EDITO

De werking van Techlink Het voorjaar brengt ons niet alleen de eerste warme zonnestralen, maar ook een goedgevuld programma met gevarieerde activiteiten voor u als Techlink-lid. Onze leden lieten de activiteiten in maart en april niet aan zich voorbij waaien en deze waren bovendien een schot in de roos! Het eerste bedrijfsbezoek gaf ons een blik achter de schermen bij den “Duvel”. De tweede activiteit was een daguitstap naar de Kabelwerken in Eupen en bezoek aan waterzuiveringsstation Aquiris in Vilvoorde.

Als Techlink werken wij continu aan onze organisatie, en aan de samenwerking met partnerorganisaties, om op alle niveaus de juiste standpunten te vertegenwoordigen. Hiervoor kunnen we terugvallen op zowel de inzet van ons team van vaste medewerkers als op vrijwillige inzet van leden. Dit resulteert in een actievere vertegenwoordiging in de sectorcomités, een verbeterde werking van de technische werkgroepen en een sterkere interactie tussen nationaal en lokaal niveau.

Karl Neyrinck

Daarnaast wil Techlink een innovatieve meerwaarde bieden aan zijn leden door een breed aanbod van optimale kwalitatieve dienstverlening die ondersteunt, informeert, adviseert en vormt. Als beroepsorganisatie spelen we voortdurend in op de actualiteit, bv. de F-gasregelgeving (zie pagina 6) die voor heel wat beroering zorgt in de koelsector, en toekomstige trends, denk aan 3D-printing en scanning (zie pagina 10). Met het oog op het behalen van de klimaatdoelstellingen 2050 schakelen we steeds meer een versnelling hoger in onze zoektocht naar duurzame alternatieven. Installateurs zullen een cruciale rol spelen in deze energietransitie (zie pagina 16).

Maar de boog kan natuurlijk niet altijd gespannen staan. Techlink organiseert daarom ook jaarlijks de “Nacht van de Technieken” (zie pagina 42) waar de leden de kans krijgen om in een informele sfeer te netwerken.

Karl Neyrinck VOORZITTER TECHLINK NATIONAAL

COLOFON Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092

Techlink vzw Joseph Chantraineplantsoen 1 • 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 info@techlink.be • www.techlink.be

Redactie Dirk De Wolf dirk.dewolf@confederatiebouw.be T. +32 2 545 59 48

Verantwoordelijke uitgever Filip Coveliers, directeur communicatie filip.coveliers@confederatiebouw.be

Director General Kris Van Dingenen kris.vandingenen@techlink.be

Vertaling André Verkaeren

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3500 Nederlandstalig, 1500 Franstalig

Publiciteit Inge De Ridder T. +32 53 80 87 47 • F. +32 53 80 87 48 inge.deridder@confederatiebouw.be

Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk Graphius

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

3

Total Mazout Ultra, een plezier voor de verwarmingsketel, de klant en de installateur !

Pascal Huart

Pascal Huart, zaakvoerder van ‘Ets Roger Myaux’, is overtuigd van de superieure kwaliteit van Total Mazout Ultra. Als installateur van verwarmingstechnieken en eveneens mazoutverdeler van Total, komt hij dagelijks in aanraking met de voordelen van het exclusieve additief. Hij zet ze graag nog even op een rijtje voor u.

Filter inspuitstuk

Neus verstuiver

Binnenkant van de pomp

Gewone mazout

Het genot voor de verwarmingsinstallatie

Het voordeel voor de installateur

“Enerzijds is er de anticorrosie-werking van TOTAL Mazout Ultra, die de metalen onderdelen van uw verwarmingsinstallatie reinigt en beschermt, en anderzijds is er de antioxidant, die ervoor zorgt dat de Total Mazout Ultra stabieler is”, legt Mr. Huart uit. Dit betekent dat de Total Mazout Ultra beter bestand is tegen temperatuurverschillen en bovendien beperkt hij het bezinksel in de tank. Minder vuil, minder afzetting, minder verbrandingsresidu’s,… Kortom : de verwarmingsketel blijft schoner en meer betrouwbaar.

“Ook wij, als installateur, genieten mee van al deze voordelen”, zegt Mr. Huart overtuigend. Het onderhoud van de ketel neemt iets minder tijd in beslag en we kunnen op onze beide oren slapen, dat de verwarmingsketel de kwaliteit krijgt die hij verdient. Al deze voordelen leiden uiteindelijk tot een tevreden klant en dat blijft natuurlijk primordiaal voor ieder van ons !

De winst voor de klant Een schonere verwarmingsketel vertaalt zich in “een langere levensduur van de ketel en een afname van het risico op pannes”, licht Mr. Huart toe. Daarenboven zorgt de Total Mazout Ultra in combinatie met een laag zwavelgehalte (< 50 ppm) ook voor een optimaal rendement, waardoor de verwarmingsketel efficiënter werkt en het verbruik van de klant verminderd op langere termijn. “Dit laatste klinkt natuurlijk als muziek in oren van de klant”, besluit Mr. Huart.

INHOUD

6

16

42

F-gaswetgeving

De rol van de installateur in de energietransitie

Nacht van de Technieken

Wanneer u gefluoreerde broeikasgassen gebruikt als koelmiddel voor uw koelinstallaties, wees dan voorbereid op 1 januari 2020. Vanaf die datum treden bepalingen uit de F-gassenverordening in werking die mogelijks een impact hebben op uw koelinstallatie.

Wat is de rol van de installateur in de energietransitie, welke veranderingen brengt dit met zich mee en welke nieuwe opportuniteiten biedt dit voor de installatiesector? Jan Lhoëst legt het uit.

Hotel Steigenberger Wiltcher’s in Brussel barstte eind maart uit zijn voegen. De tweede Nacht van de Technieken was immers een succeseditie. Vind je jezelf tussen de foto’s?

3

26

46

6

28

Warmtepompen en warmtekrachtkoppeling

517/2014

afvalwater

48

10

32

Edito: De werking van Techlink Wetgeving: F-gassenverordening

Technologie: 3D printen

12

Actualiteit: Kiezen voor duaal leren

16

Event: De rol van de installateur in de energietransitie

20

Actualiteit: Nieuwe premie warmtepompboiler

22

Beursbezoek: Duurzaam Verwarmd Dossier: Warmterecuperatie uit

Organigram Techlink

50

34

toegepast

52

Project: Lean-methode in de praktijk

38

Onderzoeksproject: “Slagkracht voor de vernieuwende installateur”

40

Actualiteit: RESCert opnieuw premievoorwaarde

42

24

Technieken

modellen van attesten

Techlink Masterclasses Actualiteit: Modelonderhouds­ contract verwarmingsinstallaties

Beursbezoek: ISH Actualiteit: EPB Brussel: nieuwe

Vraag en antwoord:

Event: Tweede nacht van de

Vraag en antwoord: Wie is er verantwoordelijk voor het maken van de warmteverliesberekening?

55

Sectorraad “HVAC & Sanitair”

56

Kort

58

De medewerker: Sofie Lapière

60

Productnews

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

5

Wetgeving

Verordening 517/2014,

wat verandert er op 1 januari 2020?

Wanneer u gefluoreerde broeikasgassen (F-gassen) gebruikt als koelmiddel voor uw koelinstallaties, wees dan voorbereid op 1 januari 2020.

Vanaf die datum treden bepalingen uit de F-gassenverordening in werking die mogelijks een impact hebben op uw koelinstallatie.

De F-gaswetgeving heeft al voor flink wat beroering gezorgd in de koelsector.

Als eindgebruiker, groothandelaar, producent of als gecertificeerd koeltechnisch bedrijf heeft u met steeds strengere regels te maken op gebied van het gebruik van F-gassen. Enerzijds wordt het gebruik van F-gassen ontmoedigd door een uitfasering ervan door middel van quota’s. Anderzijds worden er steeds strengere restricties opgelegd vanuit Europa op het op de markt brengen van F-gashoudende koel- en luchtbehandelingsinstallaties. Maar wat houdt de F-gaswetgeving precies in? En welke alternatieven zijn er?

6

by Techlink

• mei 2019

Wat zijn F-gassen?

F-gassen zijn een verzamelnaam voor HFK’s (fluorkoolwaterstoffen), ­ PFK’s (perfluorkoolwaterstoffen) en SF6 (zwafelhexafluoride). HFK’s worden gebruikt als koelmiddel in koeltoepassingen en airconditioning. Ze werden indertijd geïntroduceerd ter vervanging van (H)CFK’s. Het gebruik van die (H) CFK’s werd door de Europese Ozonvervordening aan banden gelegd omdat (H)CFK’s de ozonlaag in de stratosfeer aantasten. Blijkt nu dat ook de HFK’s (en F-gassen in het algemeen) het klimaat geen goed doen. Ze versterken het broeikasgaseffect.

F-gassen hebben een zeer hoge GWP-­ waarde en hebben dus een grote (nega­ tieve) invloed op de opwarming van de aarde. GWP staat voor Global Warming Potential of vermogen tot opwarming van de aarde van een broeikasgas. De waarde geeft het opwarmend vermogen weer van het betrokken broeikasgas. Dit is de relatieve bijdrage tot het broeikasgaseffect van een eenheid van het betreffende gas vergeleken met een eenheid CO2 geïntegreerd over een periode van 100 jaar.

Omwille van hun zeer hoge GWP-waarde worden er op mondiaal, Europees en

regionaal niveau maatregelen en initia­ tieven uitgewerkt die de uitstoot van deze broeikasgassen naar de atmosfeer moeten beperken en vermijden. Het beleid is gericht op: 1. het verhogen van de lekdichtheid van de toepassingen waarin ze worden gebruikt; en 2. het gebruik van dergelijke gassen te verbieden of te ontmoedigen, en het gebruik van milieuvriendelijke alternatieven te stimuleren.

De GWP-waarde is het belangrijkste criterium bij de keuze van een F-gas als koelmiddel. Hoe lager deze waarde, hoe beter voor het milieu.

F-gasverordening 517/2014

Op Europees vlak werd op 17 /05/2006 EU-verordening 842/2006 inzake bepaalde F-gassen goedgekeurd. Deze moest een halt toeroepen aan de waargenomen stijgende trend van de emissies van F-gassen. De verordening legde verplichtingen op aan exploitanten van koelinstallaties zoals periodieke lekdichtheidscontroles, verplichte terugwinning van F-gassen uit installaties, certificering van betrokken onderhoudspersoneel en bedrijven, eisen met betrekking tot etikettering en rapportageverplichtingen. Het bevatte ook enkele verbodsbepalingen voor het op de markt brengen van een beperkt aantal toepassingen die F-gassen bevatten.

Acht jaar later bleek dat die verordening niet ver genoeg ging om de ambitieuze Europese doelstellingen inzake reductie van broeikasgassen te halen en besloot men, nu alternatieven voor F-gassen meer en meer beschikbaar zijn, die verordening sterk aan te scherpen. Dit resulteerde op 16 april 2014 in de goedkeuring van EU-verordening 517/2014 betreffende F-gassen die op 1 januari 2015 in werking trad. Deze nieuwe verordening moet er voor zorgen dat op Europees niveau een afname tegen 2030 met minstens 60% van de emissies van 2005 wordt gerealiseerd. In een eerste fase ambieert deze nieuwe verordening vooral een snelle afbouw van het gebruik

van F-gassen met een hoge GWP-waarde. De belangrijkste additionele maatregelen zijn: • Een beperking in het aanbod van ­HFK’s door middel van een quotasysteem voor importeurs en producenten van HFK’s (phasedown). Dit quotasysteem zal er voor zorgen dat tegen 2030 de hoeveelheid HFK’s die op de markt worden gebracht met 79% zal zijn gereduceerd ten opzichte van de hoeveelheid die in 2015 op de markt is gebracht (in CO2-equivalenten uitgedrukt).

• Een sterke uitbreiding van de lijst met toepassingen waarvoor tegen een welbepaalde datum apparatuur niet meer op de markt mag worden gebracht met F-gassen. De belangrijkste impact zal komen van het verbod om vanaf 2020 geen nieuwe koeltoepassingen meer op de markt te plaatsten met HFK’s die een GWP-waarde van 2500 of meer hebben.

• Stopzetten vanaf 2020 van het gebruik van nieuw geproduceerde F-gassen met een GWP-waarde van 2500 of meer in bestaande koelsystemen (en 2030 voor gerecycleerde/geregenereerde).

• Vanaf 1 januari 2022 zijn HFK’s met een GWP ≥ 150 verboden in nieuwe centrale koelinstallaties met een vermogen van 40 kW of meer, met uitzondering van het primaire circuit van cascadesystemen, waar het koudemiddel een GWP lager dan 1.500 moet hebben.

• Aanpassen van de voorschriften met betrekking tot lekdichtheidscontroles in functie van de tonnage aan CO2-equivalenten die in een toepassing aanwezig is. Voordien werd de frequentie waarmee een koelinstallatie op lekkage moest worden gecontroleerd, bepaald door de hoeveelheid kg die in het koelsysteem aanwezig is. Nu bepaalt zowel de GWP-waarde als de hoeveelheid kg koelmiddel aanwezig in de koeltoepassing, de frequentie van de uit te voeren keurin-

gen. Hoe schadelijker het koelmiddel (hoe hoger de GWP-waarde), hoe frequenter er moet worden gecontroleerd op lekkage.

F-GASSEN DIE VANAF 1 JANUARI 2020 NIET MEER MOGEN WORDEN GEBRUIKT F-gas GWP-waarde R23 14800 R404A 3922 R422A 3143 R422D 2729 R434A 3246 R507A 3985 R508B 13214

Vaststelling: Slechts vierde van F-gaskoelmiddelen wordt gerecupereerd

Een recente studie van het Vlaams Departement Omgeving bevestigt het vermoeden dat F-gassen onvoldoende teruggewonnen worden uit koeltoepassingen.

F-gassen kunnen op twee manieren ontsnappen en zo bijdragen aan de uitstoot van broeikasgassen. Enerzijds zijn er lekverliezen, onder meer door onvoldoende onderhoud, onzorgvuldige uitbating en slijtage aan koelinstallaties. Anderzijds ontsnappen er ook gassen wanneer deze koeltoepassingen definitief buiten dienst worden gesteld en het koelmiddel bij de ontmanteling en/of afvoer onzorgvuldig wordt gerecupereerd en/of behandeld. Bij de opmaak van de jaarlijkse emissie-inventaris van F-gassen wordt verondersteld dat er vandaag bij grotere koeltoepassingen gemiddeld slechts een vierde van het resterende koelmiddel uit de afgedankte koeltoepassingen wordt gerecupereerd. Bij kleinere commerciële koeltoepassingen en airco’s wordt aangenomen dat 70% van het resterende koelmiddel uit de toestellen ontsnapt voor ze de fabriek bereiken waar ze definitief worden ontmanteld. Op b­ asis van deze veronderstellingen zou er in 2016 naar ›››

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

7

Wetgeving

››› schatting 383 kton CO2-eq F-gassen

ontsnapt zijn uit buiten dienst gestelde en afgedankte koeltoepassingen. Hinderpaal voor de correcte afvoer van F-gassen is de beperkte kennis van de afvalstoffenregelgeving en de verplichtingen en mogelijkheden voor het transport en het hergebruik van teruggewonnen F-gassen bij sommige actoren. Velen zijn zich er niet van bewust dat teruggewonnen F-gassen in een aantal gevallen mogen worden hergebruikt, en dat men zelf het transport van deze gassen kan uitvoeren of organiseren.

Oproep tot strengere handhaving F-gassenwetgeving

De afgelopen maanden kwamen steeds meer berichten naar buiten over de illegale handel in koudemiddelen. De quotaregeling beperkt het HFK-volume dat in Europa op de markt komt, waardoor de prijzen van sommige koudemiddelen stevig zijn opgelopen. Criminele bendes spelen hier op in door cilinders met koudemiddelen Europa binnen te smokkelen. Voor vier Europese brancheverenigingen namelijk EPEE (Europees Partnerschap voor Energie en Milieu), AREA (Europese vereniging van koeling, airconditioning en warmtepomp installateurs), EFCTC (dat HFK-fabrikanten vertegenwoordigt) en ADC3R (de koepelorganisatie voor de Franse koudemiddelensector) is het reden om een tweeledige boodschap af te geven: enerzijds moet regelgeving beter worden gehandhaafd, en anderzijds moeten marktpartijen hun verantwoordelijkheid nemen.

Kigali Amendement

Op 1 januari 2019 is het Amendement van Kigali aan het Protocol van Montreal in werking getreden. Dit amendement is een internationaal akkoord dat de voorziene productie en consumptie van HFK’s in de komende 30 jaar met meer dan 80% wil terugdringen. Bij een optimale opvolging zal het Amendement tegen het einde van de eeuw een daling van de opwarming met 0,4 °C mogelijk maken. Het Amendement werd eind 2016 in Kigali (Rwanda) door 197 landen ondertekend. Ondertussen werd het al door 65 landen geratificeerd (waaron-

8

by Techlink

• mei 2019

der België in juni 2018). De komende weken worden nog meer ratificaties verwacht. Een belangrijke reden voor de voortvarendheid waarmee de koelmiddelen kunnen worden aangepakt, is de beschikbaarheid van alternatieven.

Welke alternatieven?

De markt richt zich nu op de ontwikkeling van een nieuwe generatie koudemiddelen met een lager milieu/broeikaseffect. Als gevolg hiervan zien we nu langzaam nieuwe F-gassen met aanzienlijk lagere GWP zoals R449a, R407d of R32, chemische alternatieven HFO’s zoals R1234yf of natuurlijke koudemiddelen zoals CO2 en Propaan opkomen. Het gebruik van milieuvriendelijke alternatieven wordt dus gestimuleerd. De alternatieven kunnen in twee groepen worden opgesplitst: 1. Synthetische koudemiddelen: Hieronder vallen HFO’s (hydrofluoro­ olefinen) en HFO+HFK-blends (mix van hydrofluoroolefinen en fluorkoolwaterstoffen). Ze zijn op te delen in: • enkelvoudige stoffen, die dus bestaan uit één type molecuul zoals R1234ze. Deze vertonen steeds een kookpunt;

• azeotropische mengsels, namelijk mengsels van twee (of drie) stoffen met een zodanige samenstelling dat het mengsel een duidelijk kookpunt heeft en zich dus gedraagt als een enkelvoudige stof (dragen een R-nummer tussen 500 en 599, vb. R507); • zeotropische mengsels, namelijk mengsels die zich bijna azeotropisch gedragen en een, meestal kleine, kook- en condensatietraject vertonen (dragen een R-nummer tussen 400 en 499, vb. R407c) 2. Natuurlijke koudemiddelen: Dat zijn organische verbindingen zoals pro­paan, CO2, of ammoniak. Natuurlijke koudemiddelen hebben geen invloed op de ozonlaag, dragen nauwelijks bij aan het broeikaseffect, en hebben dus nagenoeg geen negatief effect op het milieu. Het grote nadeel van natuurlijke koelmiddelen zijn de veiligheidsaspecten waarmee rekening moet gehouden worden bij het ontwerp van de installatie. De thermodynamische eigenschappen van ammoniak zijn heel goed, maar de nadelen van ammoniak zijn de toxiciteit en hoge ontvlambaarheid.

DALEMANS GAS DETECTIE uw GERUSTHEIDSGARANTIE De nieuwe volledig uitgeruste centrale met 6 ingangen voor stookplaatsen

De eerste detector die de voordelen van een 4..20mA en een 3-draads-systeem bundelt

THE BELGIAN PIONEER IN GAS DETECTION

www.dalemans.com

ann heat+_185*130_UH6_FR-NLdef.indd 2

10/04/19 12:08

RTU rooftop warmtepomp: verwarmt, ventileert en koelt ErP

2021

Voldoet aan huidige en toekomstige ErP-normen

Efficiënte plug fans

Energieterugwinning

F-gas 2020

Reznor® is a registered trademark of Nortek Global HVAC, LLC

Bouwkroniek 185x130 2019-05.indd 1

Duurzaamheid: kortste expansiecircuit en minder koelmiddel

Molimex-therm, division of Nortek Global HVAC Belgium nv - Excelsiorlaan 45 - B-1930 Zaventem tel 02 715 01 30 - info.molimextherm@nortek.com - www.molimextherm.eu

4/05/2019 14:42:25

Technologie

Wat betekent 3D printing voor de installatiesector?

De techniek van het 3D printen evolueert razendsnel.

Er duiken voortdurend nieuwe toepassingen en experimenten op. In de installatiesector wordt 3D printen nog steeds hoofdzakelijk gebruikt voor het maken van prototypes en zichtmodellen van producten.

De verwachting is dat dit ook vaker ingezet zal worden in het eindproduct.

Wat is een 3D printer?

3D printen, ook wel Additive Manufacturing, Rapid Prototyping of Rapid Manufacturing genoemd, is een vorm van productietechniek waarbij digitale bouwtekeningen omgezet worden naar driedimensionale objecten. Dit gebeurt door het object laag na laag op te bouwen.

Hierbij wordt een grote variëteit aan materialen gebruikt waaronder gips, goud, bioplastic, keramiek, fotopolymeer, hout, titanium, zand, polyester, etc.

VUB ontwikkelt hybride metaal 3D-print machine voor integratie koelkanalen

Zwaar belaste onderdelen met hoge precisie 3D printen, dat is waar de Vrije Universiteit Brussel (VUB) reeds enkele jaren onderzoek naar doet. Eigenlijk is het idee voor de innovaties ontstaan bij een Belgische toeleverancier aan de luchtvaart. ‘Daar zagen we de groeiende interesse voor metaal 3D printen, maar bleken de materiaaleigenschappen op de lange termijn nog te onvoorspel-

10

by Techlink

• mei 2019

baar’, verduidelijkt Michaël Hinderdael, post-doctoraal onderzoeker aan de VUB. Gebaseerd op hun jarenlange ervaring in signaalverwerking werken de onderzoekers nu aan een nieuw machine platform waarin de recentste ontwikkelingen geïmplementeerd worden. Zo kozen ze voor de eigen ontwikkelde closed-loop process controle om de warmte-inbreng en gerelateerde spanningen te minimaliseren. ‘We hebben de kennis in onze groep gebruikt om in real-time, tijdens het printen, het proces te kunnen monitoren en zelfs bij te sturen’, aldus Julien Ertveldt, post-doctoraal onderzoeker aan de VUB. Maar vooral de opvatting dat de machine eenvoudig en snel kan wisselen tussen het toevoegen en wegnemen van mate­ riaal is uniek. De hoge precisie die vereist is in tal van toepassingen kan (nog) niet worden bereikt met louter 3D metaal printen. Daarvoor is een nabehandeling zoals frezen nodig. ‘Door de beide processen beschikbaar te stellen in

één machine kunnen we diezelfde hoge precisies nu ook halen op plaatsen die voorheen onbereikbaar waren’, zegt Michaël. Een concrete toepassing hiervan is het optimaliseen van de geïntegreerde koelkanalan in mallen voor spuitgiettoepassingen. De 3D vormvrijheid die 3D printen biedt, in tegenstelling tot de rechtlijnige geboorde koelkanalen, laat toe de kanalen korter bij het maloppervlak te brengen. Als een gevolg van de verhoogde koelefficiëntie kan de spuitgietcyclus verkort worden, ten bate van de productiecapciteit. Door daarenboven, laag-per-laag, de oppervlaktekwaliteit van de koelkanalen na te bewerken worden de stromingsverliezen geminimaliseerd en de warmtetransfer geoptimaliseerd. Ook in het kader van metaalmoeheid is het belangrijk na te gaan dat deze kanalen optimaal vormgegeven en afgewerkt zijn. ‘In het kader van mijn doctoraat is namelijk gebleken dat de oppervlaktekwaliteit van interne oppervlakken bepalend zijn voor het vermoeiingsgedrag van de component. Ook mallen worden telkens onderworpen aan variërende belastingen en hebben daardoor baat bij een goede oppervlakteafwerking’, besluit Michaël.

Met deze unieke capaciteit wil de VUB een uniek testplatform worden voor de industrie. Meer informatie over de onderzoeksgroep kunt u vinden op www.avrg.be.

100% VAN DE VRAGEN WORDEN BEANTWOORD BIJ FACQ

Onze raadgevers staan altijd voor u klaar.

We weten dat elke specifieke situatie een grote vakkennis vereist. Precies daarom vindt u in uw Sanicenter altijd een raadgever die al uw vragen deskundig beantwoordt. Meer info over onze verschillende diensten op www.facq.be

Actualiteit

Kiezen voor duaal leren Batibouw, de grootste bouw-, renovatie- en woonbeurs in BelgiĂŤ, ging ook dit jaar van start met het BouwForum. Op dit evenement, dat georganiseerd werd door de Confederatie Bouw, kwam het thema van duaal leren prominent naar voren als oplossing voor de knelpuntberoepen. Benieuwd? Lees in dit artikel ook hoe lidbedrijf Desauw NV het ervaart.

12

by Techlink

â&#x20AC;˘ mei 2019

Knelpuntberoepen

De Studiedienst van VDAB publiceert elk jaar een lijst met beroepen waarvoor werkgevers het moeilijk hebben om geschikte kandidaten te vinden, ook voor 2019. In deze lijst met knelpuntberoepen wordt er per beroep aangegeven

waarom dit beroep een knelpunt vormt.

Ze maken hier onderscheid tussen 3 verschillende oorzaken:

hierover zijn de politieke partijen meer verdeeld.

• Kwantitatief tekort: er is een te lage uitstroom uit het onderwijs, bijvoorbeeld omdat te weinig studenten die richting kiezen of omdat er geen schoolse opleiding voor bestaat.

Om de kloof tussen onderwijs en arbeids­ markt te dichten, experimenteert de Vlaamse overheid sinds 2016 met duaal leren. Het houdt in dat jongeren vanaf 15 jaar meer dan nu leren op de werkvloer, op die manier een onderwijskwalificatie halen en dus beter voor­bereid zijn op de arbeidsmarkt. Het diplo­ma dat ze halen is gelijkwaardig aan het diploma van het voltijds secundair onderwijs.

• Kwalitatief tekort: de kandidaten beschikken niet over de gevraagde bekwaamheden.

• Specifieke arbeidsomstandigheden: week­endwerk, laag loon, zwaar werk, stress, etc.

De lijst van knelpuntberoepen 2019 bevestigt het tekort aan technische profielen. Van monteur centrale verwarmingsinstallaties over werfleider tot onderhoudsmecanicien: het blijft voor werkgevers problematisch om voldoende geschikte arbeidskrachten met een technische achtergrond te vinden. Naast een kwantitatief tekort aan technisch geschoolde mensen is er ook een kwalitatief tekort dat veroorzaakt wordt door de vraag naar kennis van nieuwe technieken, polyvalentie en flexibiliteit.

BouwForum 2019

‘Om het tekort aan arbeidskrachten weg te werken, is er vooral een mentaliteitsswitch nodig in het onderwijs. Duaal leren moet daarbij de prioriteit zijn, maar dat onderwijsstelsel raakt, ondanks regionale inspanningen op dat vlak, heel moeilijk ingeburgerd in ons land’, zegt Robert de Mûelenaere, Gedelegeerd bestuurder van de Confederatie Bouw.

In het kopstukkendebat waren de politieke partijen het erover eens dat duaal leren de toekomst is. Duaal leren is één van de maatregelen om het beroeps- en technisch onderwijs te versterken, de praktische vaardigheden van de bedrijven mee te nemen in het onderwijs en ervoor te zorgen dat er minder jongeren vroegtijdig het onderwijs verlaten. Het decreet laat ook de mogelijkheid open om het duaal leren uit te breiden naar volwassenen- en hoger onderwijs maar

Duaal leren

Cijfers

Eind 2018 stelden we vast dat het ­duaal leren maar moeilijk van de grond komt.

Over heel Vlaanderen volgden slechts 66 leerlingen een traject van duaal leren in een bouwrichting. ‘Binnen de elektrotechnische sector zijn meer dan 200 jongeren aan het leren bij bedrijven. Volta was één van de 6 pioniers voor duaal leren. In totaal ondersteunen wij 7 duale opleidingen. Vanaf schooljaar 2020-2021 komen daar extra opleidingen als bv. koeltechnieken duaal bij’, zegt An De Ridder, uittredend coördinator Vlaanderen-Brussel bij Volta.

Vanaf volgend schooljaar wordt duaal ­leren mogelijk in meer dan 80 studierichtingen, waaronder ook STEM (Science – Technology – Engineering ­ – Mathematics)-opleidingen. Patrick Uten, projectleider bij Constructiv, verduidelijkt dat Constructiv begon, op uitnodiging van AHOVOKS (Vlaams Agentschap Onderwijs), met de uitwerking van trajecten voor duaal leren in de derde graad van het secundair onderwijs. Het betreft de trajecten gekoppeld aan de beroepskwalificaties: Vakman installatietechnieken, Technicus installatietechnieken, Technicus koeltechnieken, Monteur koeltechnieken en Technicus hernieuwbare energie (is reeds uitgewerkt voor een start in sept 2018). Trajecten voor HBO5 (graduaat) zijn ook uitgewerkt voor starten in sept 2019 door AP hogeschool Antwerpen, PXL hogeschool Limburg, HOGent (voor start 2020), Vives Kortrijk: Coör ›››

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

13

Actualiteit

››› dinator installatietechnieken en Regeltechnicus klimatisatie

Getuigenis

Wie kan ons beter vertellen wat de troeven van duaal leren zijn dan de ervaringsdeskundigen zelf? We laten Els Desauw van ons lidbedrijf Desauw NV aan het woord.

Vraagt duaal leren een grotere inspanning dan het klassieke deeltijds leren?

In een klassieke deeltijdse leermethode vullen werk en studie elkaar aan, er wordt op school geleerd en op het werk gewerkt. Vanuit onze ervaring met ­duaal leren, krijgt de jongere basisvaardigheden mee op school, waarin we het “onder-wijs“ ten volle waarderen, doch aanvullen met “meer-wijs”: de jongere verwerft heel wat meer vaardigheden op de werkvloer, er heerst een sterkere samenhang tussen de leer- en arbeidsovereenkomst. Bij deze methode is onze taak, de complementaire samenhang van het “onder-wijs” en het “meer-wijs” vanuit de werkplek, een dagelijkse doelstelling! Dit impliceert een grote betrokkenheid van onze techniekers om hun kennis dag na dag over te dragen.

Wat zijn de voordelen van duaal leren?

Als jongere ben je helemaal voorbereid op het échte werk! De jongere wordt klaargestoomd tot ‘onze werknemer van de toekomst’!

Dagelijks leert de jongere wat het A.R.E.I inhoudt, met als opvolging de uitvoering ervan, een hechtere samenhang is bijna niet mogelijk. Dit zorgt enkel maar naar een grotere motivering tot het behalen van een diploma. Ook deze voorsprong is opnieuw méér dan duaal, eerder drieledig: voor de jongere, de school als de onderneming, een als het ware levenslange band, waarin de voeling met de praktijk en de studie, één geheel vormt.

Is duaal een oplossing voor het personeelstekort?

Het vormt zeker een gedeeltelijke oplossing. Dankzij het duaal leren kan de jongere vroeger opgeleid worden tot een volwaardige arbeidskracht. Daardoor

14

by Techlink

• mei 2019

“

Duaal leren biedt de mogelijkheid de jongere heel vroeg te betrekken bij de onderneming in zijn totaliteit.

ELS DESAUW

”

.

kan hij op het moment dat hij op de arbeidsmarkt komt onmiddellijk worden ingezet. Bovendien biedt het de mogelijkheid om de jongere in een heel vroeg stadium betrokken te maken met de onderneming, in zijn totaliteit: de bedrijfscultuur, het team, de manier van werken, de visie van levenslang leren, de technische evoluties en voornamelijk onze passie voor technieken! De stap naar de arbeidsmarkt is gewoon kleiner na het afstuderen.

Werkpunten

Onze partnerorganisatie Volta zet zich volop in op de ondersteuning van kwalitafief onderwijs via duaal leren. An De Ridder licht drie werkpunten toe: 1. Bij de graduaatsopleidingen (HBO) wordt er minder dan 20u opgeleid op

de werkvloer waardoor dit voor bedrijven een gratis traject is. Een 16-jarige in duaal leren met meer dan 20u op de werkplek kost wel heel wat. De verschillende systemen moeten op elkaar afgestemd worden.

2. We vinden wel vaak bedrijven voor duaal leren in de meeste regio’s, alleen zijn er vaak nog onvoldoende leerlingen. Er moeten dus verschillende promotiecampagnes worden opgezet naar jongeren en hun ouders.

De werving voor duaal leren van de school is hierbij cruciaal.

3. Momenteel vind ik het grootste werkpunt dat jongeren die meer dan 20u op de werkvloer leren, volledig (dus ook tijdens de schooltijd) op de ongevallenverzekering van het werk vallen. Dus ook wanneer er op school of onderweg naar school een ongeluk gebeurt, is de werkgever verantwoordelijk. Dit komt omdat er een moeilijke samenwerking is tussen de betrokken Vlaamse overheden en de Federale overheid.

MEER INFO: www.duaalleren.vlaanderen

OVER DESAUW NV: Desauw NV, gevestigd in Zwevegem, is een totaalintegrator van technieken voor residentiële woningen, appartementen, kantoren en loodsen. Dankzij haar jarenlange expertise slaagt Desauw NV er in alle technieken - elektriciteit, sanitair, HVAC en beveiliging moeiteloos op elkaar af te stemmen. Vooruitstrevend van aard, steeds op zoek naar de laatste innovaties en met oog voor detail – dat is de manier waarop Desauw elk project aanpakt en afwerkt. ‘Enkel innovatieve, energiezuinige, duurzame en hoogwaardige producten genieten daarbij de keuze. Dankzij de sterke technische knowhow van de ingenieurs en de vakkundig opgeleide techniekers worden deze materialen dagelijks omgezet in een uitvoering van onberispelijke kwaliteit’, aldus Vera Desauw, zaakvoerder.

SINDS 100 JAAR

NET ALS U GAAN ZIJ GEEN UITDAGING UIT DE WEG.

NEW CITROËN BERLINGO VAN "INTERNATIONAL VAN OF THE YEAR 2019"

CITROËN JUMPY

CITROËN JUMPER

CITROËN PRO GAMMA PROFESSIONAL DAYS VAN 2 MEI TOT 30 JUNI

TOT

14.500€ VOORDEEL EN 50% OP ALLE OPTIES (1)

(4)

NEW BERLINGO VAN JUMPY JUMPER business.citroen.be 4,2 – 4,6L/100 KM 109 – 119G CO2/KM (NEDC) 5,1 – 6,0L/100 KM 133 – 159G CO2/KM (NEDC) 5,8 – 6,6L/100 KM 154 – 173G CO2/KM (NEDC) Milieu-informatie (KB 19/03/2004): citroen.be. (1) Maximum voordeel, alle premies inbegrepen alsook de volgende voorwaardelijke premies : EcoTech premie(2), stock premie(3), geldig bij aankoop van een nieuwe CITROËN Jumper Bestelwagen 35 L3H2 2.0 BlueHDi 130 MAN6. Het maximum voordeel mag volgens model en afwerking veranderen.(2) CITROËN biedt u een EcoTech premie van 1.400€ ZBTW aan voor de overname en de recyclage van uw oude voertuig bij aankoop van een nieuwe CITROËN Jumper bedrijfswagen. Het voertuig moet volledig zijn en minimum 6 maanden ingeschreven zijn op naam van de koper van het nieuwe F Y Y voertuig. (3) CITROËN biedt u een stockpremie van 1.500€ ZBTW bij aankoop van een nieuwe CITROËN Jumper in stock besteld en geleverd vóór 30/06/2019. (4) CITROËN biedt u 50% korting op alle opties. Aanbiedingen voorbehouden aan bezitters van een ondernemingsnummer en geldig van 01/05/2019 t.e.m. 30/06/2019. Deze aanbiedingen gelden zolang de voorraad strekt. Meer info en voorwaarden in de deelnemende Citroën verkooppunten of op business.citroen.be.

Event

De rol van de installateur in de energietransitie Op vrijdag 22 februari vond de eerste editie van “Heating Avenue” plaats in Brussels Expo. Dit gloednieuwe event over de verwarmingssector werd georganiseerd door Gas.be, Informazout en Cedicol. Tijdens deze voormiddag werd de energietransitie binnen de verwarmingssector besproken. Het is overduidelijk dat de installateur binnen dit kader een cruciale rol speelt. Jan Lhoëst, commercieel directeur van Techlink, lichtte toe welke opportuniteiten dit voor de installatiesector biedt.

Transformatie

technisch dienstverlener in plaats van uitsluitend als installateur.

Waar voorheen de installateur vooral onderaannemer was, wordt hij nu in toenemende mate spelbepaler. Vroeger bouwde men de buitenkant en moest u ook nog iets met de binnenkant. Het installatiestuk kwam pas op het einde. Dat zie je nu compleet omdraaien: de gebruikstoepassingen van een bouwwerk komen centraal te staan. De binnenkant is waar alles nu om draait. Waar voorheen het installatiebedrijf de focus legde op ontwerp en installatie, staat comfort en service vandaag meer centraal. Steeds meer installatiebedrijven positioneren zich als

waarde neemt alleen maar toe. Hij komt met inventieve en slimme oplossingen waarbij ICT de component is die alle technische oplossingen verbindt’, legt Jan uit.

De transformatie van de installatiesector is al een tijd bezig! ‘Uit onze ledenbevraging (zie Heat+ nr. 1/2019 (p.

6-9)) bleek reeds dat installatiebedrijven steeds meer de rol aannemen van totaalinstallateur, waarbij het onderscheid tussen elektro-installateurs en installateurs HVAC/S vervaagt. In deze rol staan het bieden van totaaloplossingen en totale ontzorging van de opdrachtgever centraal. De rol van de installateur wordt steeds breder en zijn toegevoegde

‘Totale ontzorging is nog een stap verder dan het bieden van onderhoud als complementaire dienst bij installatie, en volgens Jan een belangrijke kans voor ondernemers. Hij kan de zakelijke opdrachtgever en consument ontzorgen: van advies en uitvoering van de werkzaamheden tot en met beheer en onderhoud. Dit sluit ook aan op de verschui-

Grafiek 1:

INSTALLATIEBEDRIJVEN NEMEN STEEDS MEER EEN ROL AAN WAARBIJ HET BIEDEN VAN TOTAALOPLOSSINGEN EN TOTALE ONTZORGING VAN DE OPDRACHTGEVER CENTRAAL KOMT TE STAAN

50,00%

26,47%

38,71%

48,39%

8,82%

11,76%

2,94%

Elektrobedrijven

0%

10%

helemaal van toepassing

16

Grafiek 2:

• mei 2019

20%

30% van toepassing

40%

50% neutraal

60%

70%

niet van toepassing

VOORSPELLEND ONDERHOUD WORDT STEEDS BELANGRIJKER

by Techlink

80%

90%

3,23%

6,45%

3,23%

HVAC-installateurs

100%

helemaal niet van toepassing

helemaal van toepassing

van toepassing

neutraal

helemaal niet van toepassing

niet van toepassing

Grafiek 2:

VOORSPELLEND ONDERHOUD WORDT STEEDS BELANGRIJKER IN MIJN WERKZAAMHEDEN

41,79%

7,46%

4,48%

43,28%

2,99%

Elektrobedrijven

31,34%

0%

10%

20%

helemaal van toepassing

31,34%

30%

40%

van toepassing

17,91%

50%

60%

neutraal

2,99%

HVAC-installateurs

16,42%

70%

80%

90%

100%

helemaal niet van toepassing

niet van toepassing

Grafiek 4: Grafiek 3:

ER VOLDOENDE MOGELIJKHEDEN IN TERMEN VAN BIJSCHOLING OM DE KENNIS HETZIJN LEVEREN VAN BIJKOMENDE DIENSTEN GEBASEERD OP DATA VAN UW WERKNEMERS OP PEIL TE HOUDEN AFKOMSTIG VAN DE INSTALLATIE (VIA IOT, BIG DATA, ...) WORDT BELANGRIJKER DAN DE EIGENLIJKE INSTALLATIE ZELF

19,40%

33,33% 26,87%

16,42%

6,06%

33,33%

Elektrobedrijven

6,06%

Elektrobedrijven

21,21% 22,39%

14,93%

HVAC-installateurs HVAC-installateurs 16,67%

36,67% 40,30%

22,39% 0%

10%

20%

30%

0% 10% 20% 30% helemaal van toepassing van toepassing helemaal van toepassing

10,00%

van toepassing

26,67% 16,42%

60%

70%

10,00%

8,96% 80%

11,94%

40%

50%

90%

100%

40%

50% neutraal

60% 70% niet van toepassing

80% 90% 100% helemaal niet van toepassing

neutraal

niet van toepassing

helemaal niet van toepassing

Grafiek 5:

4%

7%

15%

30%

40%

43%

4%

16%

27%

28%

30%

49%

WELKE KEUZES MOET MEN MAKEN OM NAAR vingEEN van KLIMAATNEUTRALE bezit (product) naar gebruik ring zal optreden. ‘Onze TE leden zijn van “AS A SERVICE” WARMTEVOORZIENING EVOLUEREN? De installatiesector zit volop in de transi(dienst). Men betaalt niet meer voor de mening dat voorspellend onderhoud tie van projecten en producten naar klaninstallatie, maar voor comfortabel wonen steeds belangrijker wordt in hun werkElektrobedrijven zaamheden’, aldus Jan. ten en diensten. Denk bijvoorbeeld aan of werken, waarbij men geen omkijken de kanteling naar ‘as-a-service’ verdienheeft naar de installatie.’

Sensoren, gekoppeld aan machines of model.

Kansen • Augmented Reality (AR): Hulp op installaties, leveren grote hoeveelheden PREDICTIVE MAINTENANCE afstand. U kunt zich voorstellen dat data die iets zeggen over de conditie van Het doel van “predictive maintenance” AR een rol zal krijgen tijdens bouwde installatie. Vaak wordt pas achteraf processen om de vorderingen te tois het verlagen van (onderhouds)kosten naar deze data gekeken om te zien wat nen en tussentijdse metingen te door het voorkomen van storingen aan er is gebeurd. Met voorspellend onderhoud wordt deze data realtime geanalydoen. Of dat de prestaties van instalinstallaties, waardoor de beschikbaarheid van installaties wordt verhoogd. seerd zodat de toekomstige conditie van laties automatisch in beeld worden HVAC-installateurs Hiervoor is specialistische kennis van de de machine voorspeld kan worden. Met gebracht. En denk ook aan de mogelijkheden voor het beheer op afstand, installaties vereist en van onderhoudsbehulp van algoritmen, worden analytitechnieken aan de installatie. Daarnaast sche modellen ontwikkeld die patronen waarbij bijvoorbeeld een monteur komt er nog een ander aspect om de herkennen in 34% de sensordata om zo een op locatie via zijn AR-bril instructies hoek kijken, namelijk het kunnen voorvoorspelling te doen over de toekomstige krijgt van een expert op kantoor. Het spellen wanneer er een toekomstige sto-21% machineconditie. werk verloopt zo sneller, efficiënter ›››

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

17

Event

41,79% 41,79%

7,46% 7,46%

4,48% 4,48

43,28% 43,28%

2,99% 2,99

Elektrobedrijven

HVAC-installateurs

›››

0%

31,34% 31,34%

10%

31,34% 31,34%

20%

30%

40%

17,91% 17,91%

50%

60%

70%

16,42% 16,42% 80%

90%

2,99% 2,99%

HVAC-installateurs

100%

model. 100% Informaen met kleinere foutmarge.

• Internet of Things50% (Iot): De opkomst 0%een veel10% 20% 30% 40% 60% 70%Product-as-a-Service 80% 90% voorheenniet nietvan beschikbaar Door het toepassen van AR kunnen van IoT, waarbij vrijwel alles connechelemaal van toepassing van toepassing neutraal toepassingwas, niet van toepassing tie diehelemaal ted wordt neutraal met het internet, creëert ontsloten om nieuwe installateurs straks hun klanten meer helemaal van toepassing van toepassing helemaal nietworden van toepassing niet van toepassing kan nu enorm veel mogelijkheden voor een proposities mee te creëren. toegevoegde waarde bieden.

Grafiek 4:

ER ZIJN Grafiek 4: VOLDOENDE MOGELIJKHEDEN IN TERMEN VAN BIJSCHOLING OM DE KENNIS VAN UW WERKNEMERS OP PEIL TE HOUDEN ER ZIJN VOLDOENDE MOGELIJKHEDEN IN TERMEN VAN BIJSCHOLING OM DE KENNIS VAN UW WERKNEMERS OP PEIL TE HOUDEN 33,33% 33,33%

33,33% 33,33%

6,06% 6,06%

Elektrobedrijven

6,06% 6,06%

Elektrobedrijven

21,21% 21,21%

HVAC-installateurs HVAC-installateurs

16,67% 16,67%

0%

36,67% 36,67%

10%

20%

30%

0% 10% 20% 30% helemaal van toepassing van toepassing helemaal van toepassing

10,00% 10,00% 70%

10,00% 10,00%

40%

50%

40%

50% neutraal

60% 70% niet van toepassing

80% 90% 100% helemaal niet van toepassing

neutraal

niet van toepassing

helemaal niet van toepassing

van toepassing

60%

26,67% 26,67% 80%

90%

100%

Grafiek 5:

WELKE Grafiek 5:

KEUZES MOET MEN MAKEN OM NAAR EEN KLIMAATNEUTRALE WARMTEVOORZIENING WELKE KEUZES MOET MEN MAKEN OM NAAR TE EVOLUEREN? EEN KLIMAATNEUTRALE WARMTEVOORZIENING TE EVOLUEREN? 49%49%

Elektrobedrijven

30% 30%

HVAC-installateurs

0% 0%

18

by Techlink

andere

34%

15%15%

21%

7% 7%

4% 4%

21%

10%

20%

10%

20% 30% overschakelen op all-electric oplossingen

30%

andere men moet helemaal niets doen

overschakelen op all-electric oplossingen inzetten op hybride oplossingen

men moetvan helemaal niets doen voor invoering een rendementseis verwarmingsinstallaties in alle gebouwen invoering van een rendementseis voor verwarmingsinstallaties in alle gebouwen

inzetten opfossiele hybride oplossingen uitfaseren brandstoffen

• mei 2019

uitfaseren fossiele brandstoffen

40% 40%

34%

30% 30%

HVAC-installateurs

43%43%

4% 4%

16%16%

27%27% 28% 28%

Elektrobedrijven

40%

50%

40%

50%

“

‘We verwachten dat IoT een grote vlucht zal nemen en dat er in de toekomst nog meer apparaten en installaties via het internet zijn verbonden. Onze leden delen deze mening ook zoals bleek uit onze enquête’, zegt Jan. ‘IoT vergt wel een andere manier van denken zoals de opslag van data in de Cloud en de beveiliging en integriteit daarvan.’

BIG DATA

Big data is het nieuwe goud, wordt vaak beweerd. Er zijn al veel toepassingen van big data in vrijwel alle sectoren van onze samenleving, en vermoedelijk volgen er nog veel meer. De impact van big data zit vooral in de datagedreven inzichten die na de interpretatie of analyse beschikbaar zijn. De grote winst die hieruit te halen valt, is in drie gebieden in te delen: het bijsturen van processen, het verbeteren van producten en het (beter) bedienen van klanten.

Hybride verwarmings­systemen (combinatie van fossiel en hernieuwbaar) ­spelen een cruciale rol in de overgang naar een klimaatneutrale warmtevoorziening.

JAN LHOËST

„

.

Het wordt voor opdrachtgevers en werkgevers steeds belangrijker dat installateurs naast vakinhoudelijke kennis beschikken over communicatie- en ICT-vaardigheden om op een professionele en servicegerichte manier met klanten en collega’s om te gaan. ‘Er is een tendens naar “analytisering” en een nijpend tekort aan personen die in staat zijn om grote hoeveelheden ruwe data om te zetten in nuttige inzichten. Hierdoor beseffen onze leden dat bijscholing meer dan ooit vereist is om de kennis van hun werknemers op peil te houden’, gaat Jan verder.

Slot

Tijdens het event waren alle sprekers het erover eens dat we de krachten moeten bundelen voor een duurzame toekomst.

Over de manier waarop kan echter nog gediscussieerd worden. Sluiten we technologieën uit of opteren we voor een technologie-neutrale oplossing, waarbij efficiëntie en rendement centraal staan?

‘In het licht van de klimaatdoelstellingen is het van groot belang om meer snelheid te gaan maken met het verduurzamen van de warmtevoorziening in gebouwen. Die versnelling zal moeten worden bereikt door op allerlei terreinen vaart te gaan maken. Denk daarbij aan isolatie, warmtenetten, hybride verwarmingssystemen, all-electric warmtepompen, zonneboilers, etc.

In een duurzame warmtevoorziening is daarbij in ieder geval geen plaats meer voor fossiele brandstoffen.’

MultiSkin,

Ook de betrouwbaarste koppelingen moet blijven evolueren

Pers PPSU

De 3de generatie perskoppelingen + Multiprofiel koppeling: compatibel met TH, U en H profielen + Verbeterde doorlaat + Afneembare Visu-Control® ring + Beschermdoppen

Push PPSU

Pers Messing

Alsembergsesteenweg 454 – B-1653 DWORP - info@comap.be – www.comap.be - tel 02 371 01 67

Half page SKin- NL.indd 1

17/01/2019 18:01:39

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

19

Actualiteit

Nieuwe premie voor warmtepompboiler al meer dan 300 keer aangevraagd Vlaanderen lanceerde op 1 januari 2019 een premie van € 400 voor het plaatsen van een warmtepompboiler voor sanitair warm water. Zo'n warmtepompboiler is tot 70 % energiezuiniger dan een gewone elektrische boiler. Hoewel de premie al sinds 1 januari bestaat, kon ze pas vanaf 7 februari digitaal worden aangevraagd.

En dat bleek een instant succes: tijdens de maand februari vroegen maar liefst 299 Vlamingen deze premie aan. Deze premie doet de Vlaming overduidelijk warmlopen voor de warmtepompboiler.

Hoe werkt een warmtepompboiler?

Een warmtepompboiler heeft net zoals een warmtepomp geen hitte nodig, het maakt gebruik van de aanwezige omgevingswarmte in de binnen-, de buiten- of de afgevoerde ventilatielucht.

Een warmtepompboiler is namelijk uitgerust met een koelvloeistof die al op lage temperatuur kookt en gasvormig wordt. Een compressor drukt het gas samen en zo stijgt de temperatuur. De gasvormige koelvloeistof geeft warmte af aan het water in een voorraadvat. De druk wordt verlaagd, het gas wordt terug vloeistof en de hele cyclus kan opnieuw beginnen. Het voorraadvat is ook aan een elektrische naverwarming gekoppeld om het water nog sneller warm of boven de voorziene 55°C te krijgen.

Systemen die binnenlucht gebruiken hebben een hoger rendement omdat de lucht meestal al een hoge temperatuur heeft, maar ze hebben ook een nadeel: een deel van de opgewarmde lucht verdwijnt uit de woning en daardoor moet de woning meer verwarmd worden. De voordeligste warmtepompboiler gebruikt afgevoerde ventilatielucht.

20

by Techlink

• mei 2019

Nieuwe premie

Wie vanaf 2019 investeert in de plaatsing van een nieuwe warmtepompboiler (bestaande woning of nieuwbouw met bouwaanvraag tot 31/12/2013) uitsluitend van toepassing voor de productie van sanitair warm water, komt in aanmerking voor de premie van de netbeheerder.

De premie bedraagt in 2019 zo'n € 400 per woning of wooneenheid en maximaal 40% van de factuur. Deze premie dooft dan uit: € 300 vanaf 2020, € 200 vanaf 2021 tot eind 2023, € 0 vanaf 2024. Als uw klassieke boiler aan vervanging toe is, heeft u er dus baat bij om die zo snel mogelijk in te ruilen. De premie is niet cumuleerbaar met de premie voor een zonneboiler en enkel cumuleerbaar met de premie warmtepomp indien de warmtepompboiler eerst geplaatst is.

Ook bedrijven komen in aanmerking voor deze premie. De basispremie voor bedrijven bedraagt € 400. Dat bedrag wordt verhoogd naargelang het vermogen, tot maximaal € 5.040 of 40% van het factuurbedrag.

Monobloc

warmtepompboiler

Energie-efficiëntie en toch aanzienlijke besparingen voor perfect comfort.

De ideale combinatie van de warmtepomp-technologie en een krachtige warmwatertank.

De Daikin Monobloc warmtepompboiler verhoogt de energie-efficiëntie en hij bespaart uw klant veel geld. Bovendien kan deze unit op een eenvoudige manier aangesloten worden op een fotovoltaïsch en/of op thermisch zonnesysteem. Het compacte design en het zeer lage geluidsniveau maken van de installatie en het onderhoud een fluitje van een cent.

Dit model is geschikt voor zowel nieuwbouw- als renovatieprojecten en zal de ecologische voetafdruk van uw klant verkleinen zonder op zijn comfort in te moeten boeten.

www.daikin.be

 0800 840 22

Beursbezoek

Vakbeurs ISH in teken van energietransitie

1 3D-PRINTING Het gebruik van 3D-printers staat erg in de belangstelling (zie ook p.10). Ze worden in bepaalde sectoren ook als ISH, ’s werelds grootste vakbeurs op het gebied productiemiddel ingezet. Het gaat hierbij soms om hoogwaardige producvan sanitair, verwarming, energie, klimaat- en met een grote toegevoegde waarde. installatietechniek en hernieuwbare energieën, opende ten Deze ontwikkeling is in toenemende opnieuw haar deuren in de Frankfurter Messe van 11 tot mate relevant voor de installatiebranche. 3D-metaalprinting brengt boven15 maart en Techlink was ook aanwezig. Het centrale dien een revolutie teweeg in de wathema van dit jaar was de energietransitie. terbeleving thuis. ‘Dit is de grootste innovatiezet van GROHE tot nu toe, afgestemd op de behoeften van consuDe beurs verzamelde afgerond 2.532 exmenten en professionele partners zoals posanten, waaronder de markt- en techarchitecten, installateurs, ...’, zegt Minologieleiders uit Duitsland en het chael Rauterkus. Het is de ultieme mix buitenland, om er voor het eerst hun wevan maatwerk en industriële productie. reldnoviteiten te presenteren. De internationaal toonaangevende rol van ISH is 2 INTERNET OF THINGS (IOT) Binnen het kader van de alomvattenintussen overduidelijk: 66% van de exposanten en 48% van de bezoekers in 2019 de digitalisering is het zogenoemde waren al van buiten Duitsland afkomstig.

IoT (zie ook p.18) in combinatie met Ook uit België zakken steevast grote groeBIM ook een permanent groeiend pen geïnteresseerden af naar de ISH. In segment en een belangrijke bouwsteen voor Smart Buildings. Er gaan de top 10 van buitenlandse (niet-Duitse) steeds meer stand-alone systemen bezoekers staat België op plaats acht gerangschikt. geïntegreerd worden en verbonden worden met het internet. Natuurlijk MICHAEL RAUTERKUS (CEO GROHE AG) gaf een Keynote Speech waarin hij twee Energietransitie is het grote voorbeeld hiervan de gesectoroverschrijdende trends besprak.

Door de klimaattoppen in Kopenhagen bouwautomatisering. Veel apparaten worden ‘connected devices’. Het (COP15) in 2009 en Parijs (COP21) in gebouwbeheersysteem zal onderdeel 2015 heeft de EU de bakens uiteengezet naar een koolstofarme toekomst. De worden van ICT. Ook binnen de sanitaire sector is IoT doorgedrongen. transitie naar duurzamer leven, bouwen nauw samen om onder andere de Overeenkomst van Parijs inzake klimaatverAfgelopen jaar groeide GROHE uit en wonen kwam hierdoor in een stroomversnelling. De installatiesector speelt andering ten uitvoer te leggen. tot een drijvende kracht achter de digitale transformatie in de sanitaire inhier een belangrijke rol in. Op ISH Veelzijdig bijprogramma dustrie, waarbij eigen IoT-producten toonden duizenden exposanten hun oplossingen voor de energieomslag.

Er worden tijdens de beurs heel wat inter­ worden aangeboden. ‘We creëren een essante nevenactiviteiten georganiseerd intelligent platform, het grootste ecoFrankrijk als partnerland systeem voor waterveiligheid en wadie de trendthema’s van de branche aanFrankrijk is dit jaar het ISH-partnerpakken: expertlezingen met best prac­ticeterbeheer, waardoor onze industriële land. Hiermee wordt de internationavoorbeelden, speciale shows, podiumgepartners wereldwijd, zoals verzekele uitwisseling tijdens de beurs verder sprekken, wedstrijden en rondleidingen ringsmaatschappijen, nieuwe bedrijfsmodellen kunnen implementeren’, algestimuleerd. Frankrijk was al in 2017 bieden bezoekers de gelegenheid om zich dus ­Michael Rauterkus. De conclusie het op twee na grootste bezoekersland. te informeren, te discussiëren en nieuwe is dat IoT leidt tot verassende nieuwe Frankrijk en Duitsland hebben sterke contacten te leggen. koppelingen tussen bestaande dieneconomische banden, zoals blijkt uit de Op uitnodiging van GROHE AG waren sten, technologieën en applicaties.

Duitse export naar Frankrijk ter waarde we aanwezig op de Keynote Speech van Dit biedt ruimte voor creatieve oplosvan € 105 miljard en de Franse export singen en nieuwe inkomstenbronnen.

Michael Rauterkus (CEO) waarin hij de naar Duitsland ter waarde van € 64 miljard (Bron: DESTATIS 2017). Ook Hierin ziet Techlink een mooie rol sectoroverschrijdende trends besprak. op energie­gebied werken beide landen weggelegd voor installateurs.

We lichten er twee trends uit:

22

by Techlink

• mei 2019

Viega Smartpress

Gegarandeerd geringe drukverliezen en meer druk.

smartpress.viega.be

Met zekerheid geringe drukverliezen.

Viega Smartpress is de volgende grote stap in de flexibele etage-installatie. Het innovatieve perssysteem brengt jarenlang verzamelde kennis, beproefde techniek en corrosiebestendige en duurzame materialen samen in ĂŠĂŠn koppeling. En de combinatie van snelle verwerking en minimale drukverliezen garandeert bovendien betrouwbare en voordelige drinkwater- en verwarmingsinstallaties.

Viega. Connected in quality.

1

2

1. Zeta = 2,7 Stroomsnelheid = 2 m/s Drukverlies = 54 mbar

Actualiteit

EPB Brussel

nieuwe formulieren periodieke controle en oplevering De reglementering EPB-verwarming is herzien in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In dit kader werden de webpagina’s op de website van Leefmilieu Brussel daarover aangepast. Wat houdt dat nu precies in?

ATTB, Cedicol, Gas.be, Techlink en Bouwunie gingen in dialoog met Leefmilieu Brussel wegens klachten over de voorgestelde nieuwe formulieren. Deze zouden niet gebruiksvriendelijk zijn, er zouden bepaalde gegevens twee of zelfs drie keer op verschillende plaatsen gevraagd worden en er zou veel overbodige informatie moeten ingevuld worden.

De werkgroep stelde een alternatief model voor van EPB-periodieke controle, dewelke door Leefmilieu Brussel werd goedgekeurd. Het is een duidelijker en vereenvoudigd formulier, waarbij we een opsplitsing vooropstelden tussen enerzijds de periodieke controle (incl. onderhoud) van het stooktoestel en anderzijds een periodieke evaluatie van het verwarmingssysteem.

De werkgroep heeft een gemeenschappelijke en éénduidige visie, namelijk de formulieren moeten zodanig opgesteld worden dat ze naar de toekomst toe ook in Vlaanderen en Wallonië gebruikt kunnen worden.

24

by Techlink

• mei 2019

Nieuwe modellen van attesten

De nieuwe modellen van attesten voor de EPB-periodieke controle et EPB-oplevering zijn beschikbaar in pdf en xls-formaat op de website van Leefmilieu Brussel.

Voor de EPB-periodieke controle, is de door de werkgroep opgemaakte alternatieve versie reeds op papier verkrijgbaar via de webshop vanTechlink,... Momenteel werken de ATTB partners van meetapparatuur en de fabrikanten van stooktoestellen aan de digitalisering van deze formulieren zodat ze weldra ook numeriek ter beschikking zijn.

Ze moeten verplicht gebruikt worden: • bij elke EPB-periodieke controle die na 01/01/2019 wordt uitgevoerd; en • bij elke EPB-oplevering van een EPB-­ verwarmingssysteem dat in dienst werd genomen na 01/01/2019. (Voor systemen die in dienst werden genomen vóór 01/01/2019, mag het oude

attest EPB-oplevering nog gebruikt worden).

Vergeet niet! De EPB-verwarmingsreglementering verplicht de professional om ten laatste 1 maand na de controle een kopie te versturen van: • de attesten van niet-conforme EPB-­ periodieke controles; • de attesten van conforme en niet-conforme EPB-opleveringen.

Vanaf 2020 moeten alle attesten naar Leefmilieu Brussel worden verstuurd, ongeacht of het verwarmingstoestel of het verwarmingssysteem wel of niet-conform is aan de EPB-verwarmingsreglementering.

Het xls-werkblad en het pdf-document zijn dus voorlopige documenten. Leefmilieu Brussel heeft de ambitie deze te vervangen door een softwaretool, waarbij de start gepland wordt voor het begin van 2020.

Een spaaractie die eruit springt

HiMulti 3

TWI 5 SE

PARTNER

RainSystem AF 11

Hoe meer u spaart, hoe meer u kunt besteden!* Het voorjaar wordt extra vrolijk met de Wilo Spring Deals. Bij elke aankoop van een deelnemende Wilo-pomp verzamelt u punten. Deze punten wisselt u in voor cadeaucheques van MediaMarkt tot wel 500 euro!

Verstuur of upload uw factuur vandaag nog!

* Voorbehouden aan erkende installateurs.

Actie geldig van 1 april tot en met 30 juni 2019.

Pioneering for You

Scan de QR-code en vind meer info op onze website.

Beursbezoek

De Expo Haarlemmermeer bood van 19 tot en met 21 maart 2019 onderdak aan het grootste installatie-event op het gebied van warmtepompen, duurzaam verwarmen, koelen en ventileren en zone-energie. Met meer dan 200 standhouders en ruim tachtig sprekers uit 25 landen gaven de beurzen samen een goed beeld van waar de markt staat en waar het naar toe gaat. Bij Duurzaam Verwarmd stonden vooral warmtepompen, warmtenetten, zonnecollectoren, geothermie en isolatie centraal.

Kennis

Bij de transitie naar duurzame warmte wordt (veel) meer kennis en vakkundigheid verwacht van een installateur. Lage temperatuurverwarming heeft immers geen zin bij een slecht geïsoleerd huis,

Duurzame warmteoplossingen zo kan lage temperatuurverwarming soms als niet comfortabel worden ervaren, is overcapaciteit voor een warmtepomp zelden verstandig en zijn warmtenetten niet overal interessant.

Seminaries

Er was een continue programma van praktijkgerichte seminaries, expertsessies en workshops waarbij de bezoekers weer helemaal op de hoogte waren van de laatste ontwikkelingen. Één van de seminaries was “Collectieve warmte: ESCO in de gestapelde bouw”. ESCO staat voor Energy Service Company.

Deze bedrijven plaatsen in opdracht van een publieke of private organisatie installaties. Die wekken hernieuwbare energie op of optimaliseren het verbruik. De klant hoeft zich niet alleen niks aan te trekken van de uitvoering.

Vaak neemt het bedrijf ook de investering op zich. Deze lening lost de klant af met geld dat vrijkomt doordat zijn energiefactuur en service- en onderhoudskosten daalt. Enkele voordelen: • Lager budget (of minstens budgetneutraal); • Eén partij (de ESCO) is verantwoor-

26

by Techlink

• mei 2019

Op dinsdag 19 maart 2019 bracht Techlink een bezoek aan de twee grootste installatie vakbeurzen, Solar Solutions en Duurzaam Verwarmd, van Nederland. Er waren 133 technische seminars voor de duurzame installateur die alle informatie verschaften over de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van de energietransitie.

delijk voor alle stappen van het proces en van het eindresultaat; • Gegarandeerde prestaties = resultaatsverbintenis; • Sturing mogelijk op financiële objectieven en parameters.

slechts mondjesmaat doorgang in Vlaanderen. Daarom heeft de Vlaamse Regering op 1 maart 2019 een charter goedgekeurd met de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) en het Vlaams Energie­ bedrijf (VEB).

ESCO’s zijn onderdeel van een nieuwe manier van denken die nodig is om vorm te geven aan de transitie naar een duurzame maatschappij. Techlink organiseert een werkgroep Grote Technische Installaties (GTI) waarin onderwerpen als ESCO aan bod komen. De werkgroep GTI besprak al hoe dit systeem ook in ons land voet aan wal kan krijgen. De EnergiePrestatieContracten (EPC) die uitgevoerd worden door ESCO’s vinden

Dit charter geeft dan ook een aantal concrete voorstellen rond hoe de ESCO-werking een versnelling hoger kan schakelen. Bovendien wil dit charter een leidraad zijn voor de verschillende overheden die een ESCO-formule wensen toe te passen, zodat zij bij de opmaak van hun dossier een aantal belangrijke principes bij de hand hebben die zullen bijdragen tot een succesvol aanbestedingstraject en ESCO-project.

Voorinstelbare drukverminderaar voor hoge temperatuur Serie 535H • Reduceert en stabiliseert de inkomende druk van het waterleidingnet bij huishoudelijke installaties • Compact ontwerp met uitneembaar patroon voor regelmatige reiniging en onderhoud • Vooraf instelbaar om vóór de installatie op de juiste waarde te worden geijkt • Voldoet aan norm EN 1567 om met aanvoertemperaturen tot 80°C te werken

Drinkwaterbescherming

www.caleffi.com

cale1950404_dEXE_185x130_535H_HEAT+_NL.indd 1

23/04/19 16:47

BESCHERM JE THUIS MET WHATSUP HOME. WAAR JE OOK BENT, HOU ZELF EEN OOGJE IN HET ZEIL. Aan het strand, op het werk of op restaurant, check via je smartphone of alles goed gaat thuis. Ben je gerustgesteld?

Geniet dan nu ten volle van je leven!

0G €O 1R0 I TN

E ENT LIG TEL PLAY, IN T H KE IFT P PAK NF ROU EEN EN* VA IKO G OP SOR R OF N N E E S EMB AM

K

Ontdek ons aanbod op whatsuphome.be.

* Aanbod en voorwaarden op whatsuphome.be. Om te kunnen genieten van € 100 korting op een pakket WhatsUp Home dient een nieuwe brandverzekering Multirisk Brand Woning onderschreven te worden. Vooraleer een verzekering af te sluiten, neem zeker de IPID en AlgemeneVoorwaarden door. In samenwerking met fifhtplay, member of Niko Group. V.U.: Tom Meeus. Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel. www.federale.be. Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CVBA. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel BTW BE 0403.257.506

WhatsupHome 186 x 128.indd 1

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

25/04/2019 08:15:46

Dossier

Warmterecuperatie uit afvalwater De Europese richtlijn energieprestatie van gebouwen (EPBD - Energy Performance of Buildings Directive) bepaalt dat vanaf 2021 alle nieuwe gebouwen bijna-energieneutraal (BEN) moeten zijn. Afvalwater is een belangrijk “energielek” en dat wil men juist tegengaan. Veel warmte gaat verloren bij: WZC’s en ziekenhuizen, industrie en zwembaden. Recuperatie van deze warmte biedt dus mogelijkheden! Een warmtebron van 10 °C tot 35 °C is ideaal voor rechtstreekse benutting via een warmtewisselaar of warmterecuperatie met een warmtepomp.

De systemen voor de warmteterugwinning uit afvalwater bestaan al sinds het begin van de jaren 1990. Ondanks de jarenlange ervaring met deze technologie en de vooruitgang die op dit vlak geboekt werd, is het gebruik ervan vooralsnog niet ingeburgerd bij de Belgische ontwerpers en installateurs. Evenwel zullen deze toestellen – gelet op de progressieve evolutie naar BEN – ongetwijfeld hun plaats vinden in de brede waaier aan technische oplossingen. Daarom is het belangrijk dat we de werking van dergelijke toestellen begrijpen en dat we de sleutelfactoren kennen om een performante installatie te verkrijgen.

Energie uit afvalwater

Tegenwoordig is het belangrijk om je energievraag en energieverlies zoveel mogelijk te beperken. Sanitair warm water (SWW) wordt doorgaans opgewarmd tot 60 °C en wordt na gebruik rechtstreeks naar de rio-

28

by Techlink

• mei 2019

lering afgevoerd, met alle warmteverliezen van dien. Voor een douche van 10 minuten verlies je al snel 60 liter warm water dat werd opgewarmd tot 55°C. Als we deze warmte weten terug te winnen, biedt dat grote mogelijkheden voor energiebesparing. Warmteterugwinningssystemen voor douches kunnen in deze context een nuttige oplossing vormen.

Elk van deze systemen heeft zijn voor- en nadelen, maar in het algemeen is het een afweging tussen temperatuur en debiet.

Hoe dichter bij de huisaansluiting, hoe hoger de temperatuur maar ook hoe beperkter en wisselvalliger het debiet. Een andere parameter is gelijktijdigheid beschikbaarheid warmte of afname warmte.

Het terugwinnen van warmte uit afvalwater wordt in het algemeen op drie verschillende plaatsen mogelijk geacht: binnen de woning, in het riool en in het effluent van de rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi). Dit wordt schematisch weergegeven in figuur 1. Het is van belang dat de warmte teruggewonnen wordt in de nabijheid van de plaats van de afzet. De warmteverliezen in de teruggevoerde warmtestromen blijven hierdoor beperkt en de benodigde infrastructuur zo gering mogelijk.

Het warmteterugwinningssysteem (zie fi­ guur 2) bestaat uit een warmtewisselaar die opgebouwd is uit een concentrisch of ondergedompeld buizenstel dat de warm­teoverdracht tussen het afgevoerde afvalwater (30 tot 35 °C) en het toegevoerde drinkwater (10 tot 20 °C) doorheen een enkele of een dubbele wand verzekert. Bij dit systeem vinden de toevoer van het warme water en de afvoer van het afvalwater doorgaans gelijktijdig plaats.

Dit is typisch het geval bij een douche warmtewisselaar in ééngezinswoningen.

Werkingsprincipe

Figuur 1:

DRIE MOGELIJKE LOCATIES VOOR WARMTETERUGWINNING IN AFVALWATERKETEN

Figuur 1: Warmterecuperatie in het gebouw zelf DRIE MOGELIJKE LOCATIES VOOR WARMTETERUGWINNING IN AFVALWATERKETEN (geval 1) wordt in de rest van dit artikel verder uitgewerkt.

Warmterecuperatie in het gebouw zelf (geval 1) wordt in de rest van dit artikel verder uitgewerkt.

1. Warmteterugwinning 2. Warmterterugwinning in riool 3. Warmteterugwinning in gebouw in rwzi (uit gezuiverd afvalwater) 1. Warmteterugwinning 2. Warmterterugwinning in riool 3. Warmteterugwinning in gebouw in rwzi (uit gezuiverd afvalwater)

Figuur 2:

WERKINGSPRINCIPE VAN DOUCHEWARMTEWISSELAAR

Figuur 2:

WERKINGSPRINCIPE doucheafvalwater VAN DOUCHEWARMTEWISSELAAR

afvalwater afkomstig van de douche

doucheafvalwater

afvalwater afkomstig van de douche

opgewarmd sanitair water opgewarmd sanitair water

opgewarmd sanitair water opgewarmd sanitair water

tegenstroomuitwisselingszone tegenstroomuitwisselingszone

toevoer van koud sanitair water toevoer van koud sanitair water

toevoer van koud sanitair water toevoer van koud sanitair water afvoer van afvalwater naar de riolering afvoer van afvalwater naar de riolering

afvoer van afvalwater naar de riolering afvoer van afvalwater naar de riolering

In grote gebouwen kan men overwegen A het voorverwarmde water stroomt zowel naar het SWW-productietoestel om al het warme afvalwater van keukens Figuur 3: tijdelijk op te slaan in een als naar de mengkraan en badkamers DRIE(voordat AANSLUITINGSB het voorverwarmde water stroomt enbuffertank het gemengd wordt Figuur 3: MOGELIJKHEDEN kel naar de mengkraan met DRIE behandeld en zwart water)TUSSEN om een AANSLUITINGSHET WARMTETERUGWINNINGSC het voorverwarmde water stroomt engrotere hoeveelheid energie teTUSSEN recupereMOGELIJKHEDEN SYSTEEM, MENGKRAAN ENkel naar het SWW-productietoestel. ren met behulp vanDE een warmtepomp.

HET WARMTETERUGWINNINGS-

HET SWW-PRODUCTIETOESTEL SYSTEEM, DE MENGKRAAN EN Aansluiting Het rendement is altijd hoger met een HET SWW-PRODUCTIETOESTEL Er bestaan drie aansluitingsmogelijkheA. Optimale aansluiting den (zie figuur 3):

SWWprodutietoestel SWWprodutietoestel water op 60°C

A. Optimale aansluiting water op 40°C water op 40°C

aansluiting van het type A.

Afhankelijk van de beschikbare ruimte in de onmiddellijke nabijheid van de douche, kan men kiezen voor een model met verticale stroming (in een schacht naar de ondergelegen verdieping) of met horizontale stroming (geïntegreerd in de douchebak, ingewerkt onder de douchebak of in het verlaagde plafond van de ondergelegen verdieping). Doorgaans bieden de verticale modellen een hoger rendement, maar bij bepaalde modellen ›››

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

29

toevoer van koud sanitair water

Dossier

afvoer van afvalwater naar de riolering

››› is het drukverlies groter dan bij andere.

De ontwerper dient hiermee rekening te houden bij de dimensionering van het leidingennetwerk.

Rendement

Het thermische rendement van het warmteterugwinningssysteem is de verhouding tussen het warmteverlies van het afvalwater in het toestel en het verschil tussen de ingangstemperatuur van het afvalwater en die van het koude water in het toestel. De meeste op de markt verkrijgbare modellen beschikken over een door het gelijknamige Nederlandse certificatieorganisme toegekend Kiwa-­certificaat, dat de rendementen voor verschillende gebruiks­ debieten vermeldt.

De recente modellen behalen thermische rendementen van 25 tot 70 %.

Deze certificaten geven echter geen informatie met betrekking tot de termijn voor het op regime komen van het systeem, dit is de manier waarop het rendement evolueert tijdens de eerste minuten en na enkele maanden van gebruik.

Daardoor rijst de vraag of de rendementen die men vermeldt de effectieve rendementen zijn voor alle gebruikers en in het bijzonder zij die zuinig zijn en korte douches nemen.

Gelet op de frequentie en de mogelijks korte duur van de douches (1 tot 3 minuten), strekt het tot aanbeveling te opteren voor een systeem met een zwakke inertie (dunne scheidingswand tussen beide vloeistoffen die een goede thermische geleidbaarheid en een geringe warmtecapaciteit vertoont). Een systeem met een sterke inertie of een vervuild uitwisselingsoppervlak zal zijn rendement zien dalen.

Invloedsparameters

Hieronder volgt een opsomming van invloedsparamters die de tempe­ratuur van het water aan de ingang van het warm­teterugwinningssysteem beïn­ vloe­den en het effectieve rendement doen dalen.

• het aansluitingstype (zie figuur 3): een aansluiting van het type B

30

by Techlink

• mei 2019

Figuur 3:

DRIE AANSLUITINGSMOGELIJKHEDEN TUSSEN HET WARMTETERUGWINNINGSSYSTEEM, DE MENGKRAAN EN HET SWW-PRODUCTIETOESTEL A. Optimale aansluiting SWWprodutietoestel

water op 40°C

water op 60°C

water op ± 25°C

water op 10°C warmteterugwinningssysteem

B. Aanvaardbare aansluiting water op 40°C

SWWprodutietoestel

water op 60°C

water op ± 25°C

water op 10°C warmteterugwinningssysteem

C. Niet-optimale aansluiting water op 40°C

brengt ten opzichte van een aansluiting van het type A doorgaans een rendementsverlies van ongeveer 20 % met zich mee (en bij een aansluiting van het type C loopt dit zelfs op tot ± 30 %); • het type douchekop: in metaal of kunststof (inertie van de materialen) en zijn gebruiksdebiet; • het type douche: zonder deur, met gordijn of een gesloten cabine, alsook eventuele open ruimten onder- en bovenaan de deur hebben een aanzienlijke invloed op de waterverdamping. Deze veroorzaakt op haar beurt een niet te verwaarlozen afkoeling van het water in vloeibare vorm; • de douchebak: inertie van de mate­ rialen en snelheid van de afvalwaterafvoer. Elke vertraging in de overdracht leidt tot een bijkomende afkoeling van het water; • de afstand tussen het warmteterugwinningssysteem en de douchebak: er kan warmteverlies optreden ter hoogte van de afvoerleiding en de eventuele dekvloer. Het warmteterugwinningssysteem moet dus zo dicht mogelijk bij de douche geplaatst worden en de afvoerleiding dient tot aan dit systeem thermisch geïsoleerd te worden; • het type warmteterugwinningssysteem: volgens het meestroom- of het tegenstroomprincipe en de inertie van de scheidingswand;

SWWprodutietoestel

water op 60°C

water op ± 25°C

water op 10°C warmteterugwinningssysteem

afvoer van afvalwater naar de riolering

• de gebruiksduur van de douche; • de geleidelijke vervuiling van de binnenwand (van de afvalwaterafvoerleiding): deze houdt de warmteoverdracht op en verhoogt de inertie van het systeem. Een regelmatig onderhoud is aanbevolen om de initiële prestaties te behouden; • de verluchting in de (geventileerde) afvoerleiding kan het rendement eveneens beïnvloeden.

Verhoopte besparingen

Enerzijds varieert de dagelijks gebruikte hoeveelheid warm water aanzienlijk van woning tot woning en van gebouw tot gebouw, afhankelijk van het aantal gebruikers en hun gedrag (spaarzaam of niet). Maar ook de configuratie van het SWW-productietoestel speelt hierbij een belangrijke rol (het al dan niet voorzien van een circulatieleiding, de lengte van de verdeelleidingen en van de verbindingsleidingen tussen de verschillende tappunten, etc).

sen het effectieve rendement van het systeem en de chronologie waarmee het aftappen uit gevoerd wordt (geconcentreerd in een beperkte tijdsperiode aan het begin en/of op het einde van een dag of, net tegenovergesteld, gespreid over de dag waarbij het water kan afkoelen tussen de tapbeurten), de voorzorgsmaatregelen die genomen worden tijdens de uitvoering op de werf (korte lengte en goede isolatie van de afvalwaterafvoerleiding tot aan het warmteterugwinningssysteem, aanwezigheid van een ontluchtingsklep (in goede staat), die de natuurlijke trek van koude lucht doorheen het warmteterugwinningssysteem voorkomt), maar ook het type van de douche en het kraanwerk. Daarom is het potentieel van warmteterugwinning uit afvalwater uitermate variabel afhankelijk van de situatie.

Anderzijds is er een nauw verband tus-

Bij een douchedebiet van 12,5 liter/mi-

Uit het voorgaande kunnen we vaststellen dat de beoordeling van het potentieel van een dergelijk systeem in een welbepaald project een moeilijke zaak blijft, als gevolg van de vele parameters die de werkelijk te recupereren hoeveelheid energie beïnvloeden.

nuut (standaard douchekop) en een stijging van de watertemperatuur van 15 °C (van 10 °C naar 25 °C) bedraagt de besparing in regime 13,1 kW. Het resultaat is een belangrijke energiebesparing en een betere energiescore van het gebouw, en dit met een beperkte investering. Natuurlijk bestaat het gevaar voor een rebound-effect waarbij deze besparingsmogelijkheid wordt omgezet in de keuze voor grotere douchekoppen of een langere douchetijd. Hierbij moet men beseffen dat een douchewarmteterugwinning enkel energie bespaart, geen water, en in België hebben de kosten van beide dezelfde grootteorde.

BRON: Deels gebaseerd op het artikel “Warmte­terugwinning uit afvalwater” van O. Gerin, ir., onderzoeker, laboratorium ­Watertechnieken, WTCB.

Expert voor warmtenetwerken Van de studie tot de inbedrijfstelling

Biomassa ketel

Afnamestations

Regeling & registratie

Importeur voor België en Luxemburg Solution Partner

SIEMENS Building Technologies

Biomassaverwarmingsketel

Woning- en afnamestations

TSD S.A. 18, Z.I. in den Allern • L-9911 Troisvierges (Luxembourg)

Warmeluchtgeneratoren

• T.+352 44 13 92

Regeltechniek

info@tsd.lu

by Techlink

www.tsd.lu

mei 2019 •

by Techlink

31

DIRECTOR

KRIS VAN D

Techlink vzw J Chantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 • info@techlink.be BE 0682.796.163

kris.vandingene

maakt deel uit van:

COMMERCIA

JAN LH

jan.lhoest@

TEAMLEADER TECHNICAL ADVISORS Technologie, innovatie, normalisatie, certificatie kris.vandingenen@techlink.be

TECHNICAL ADVISORS

∙ Elektrotechniek (aan te werven) ∙ HVAC & Sanitair georges.gronsfeld@techlink.be

∙ Energy transition

jozefien.vanbecelaere@ode.be david.germani@techlink.be

∙ Project Manager lenn.coussement@techlink.be

32

by Techlink

• mei 2019

TEAMLEADER ST Studied sociaal, econom fiscaal

willy.pauwel

ADVI

lucine.albertian

In samen met de studie de Confede

R GENERAL

DINGENEN

en@techlink.be

OFFICE MANAGER magali.mannaerts@techlink.be

AL DIRECTOR

HOËST

@techlink.be

TUDY DEPARTMENT diensten, misch, juridisch, l, CAO

TEAMLEADER ACCOUNT MANAGERS & COMMUNICATION Business development, Mar&Com, ledenzaken

ls@techlink.be

jan.lhoest@techlink.be

ISOR

ACCOUNT MANAGERS

n@techlink.be

∙ Vlaanderen - Brussel sandra.mertens@techlink.be

nwerking ediensten van eratie Bouw

23,6 % ∙ Wallonië - Brussel deze evolutie

rudo.bonni@techlink.be is positief

COMMUNICATION Communication & Events Officer sofie.lapiere@techlink.be Redacteur dirk.dewolf@confederatiebouw.be

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

33

Project

Lean-methode in de praktijk toegepast Active Energy, lid van Techlink, is een jong bedrijf dat in korte tijd is uitgegroeid tot een vaste partner in Vlaanderen voor iedereen die twee rechterhanden kan gebruiken voor een nieuwbouw- of renovatieproject. Door hun allround expertise in verwarming, sanitair, koeling en ventilatie zijn ze vaak nauw betrokken bij het bouwproces van start tot einde. De zaakvoerders, Tom Maes en Wendy Vanmeert, namen ons mee naar één van hun projecten in Hasselt.

Het gonst van de bedrijvigheid als we aankomen in Boerenkrijgsingel nr. 44 in Hasselt. Matexi (bouwheer) ontwikkelt er ‘Residentie Alba’. Deze residentie is een hoogwaardig woon- en kantorenproject op een strategische zichtlocatie aan de Boerenkrijgsingel, vlak bij de opritten naar de E313 en de expresweg naar

34

by Techlink

• mei 2019

Sint-Truiden. De witte betonstructuur en donkere gevelbekleding bepaalt mee de skyline van Hasselt en geeft een meerwaarde aan de omgeving.

Het Alkense bouwbedrijf Dethier, ook een lidbedrijf van de Confederatie Bouw, is hoofdaannemer van dit pro-

ject. Verschillende generaties van de familie Dethier bouwden decennium na decennium mee aan een groeiende onderneming die oplossingsgericht (samen) werken hoog in het vaandel draagt. Inclusief allround advies en kwaliteitsgarantie. Dethier past voor dit project de Lean-methode toe bij de planning op de

werf waarbij het ook wordt verwacht dat hun onderaannemers, o.a. Active Energy, zich inschakelen in dit proces.

Lean-methode

Voor het eerst toegepast door autoproducent Toyota, zijn de Lean-principes vandaag in veel sectoren eerder regel dan uitzondering. De Lean-methode heeft als doel om alle vormen van verspilling te beperken. Dit kan gaan van nutteloze werkzaamheden tot tijdverlies in het algemeen, bijvoorbeeld de wachttijden ten gevolge van het niet-beschikbaar zijn van het materieel, de onnodige verplaatsingen (door de afstand tussen jou en je gereedschap kort te houden, vermijd je overbodige kilometers), etc.

In de bouwsector is het vaak iets complexer doordat heel wat uiteenlopende partijen betrokken worden en taken vaak

afhankelijk zijn van elkaar. De Lean-methode werpt in deze context zijn vruchten af. ‘In dit project werden alle onderaannemers erbij betrokken en was er een volledige, gedetailleerde planning voor zowel de ruwbouw als voor de afwerking.

Voorafgaand aan het project was er een grote vergadering met alle operationeel leidinggevenden waarbij men aan de hand van “Post-its” de logische volgorde koos voor de verschillende opdrachten. Elke betrokken partij kon dan zijn planning in de algemene planning plakken en vermelden wie, wat en in welke zone actief was, zodanig dat ook de andere partijen met bepaalde informatie rekening konden houden. Dit heeft als voordeel dat je jouw planning, materiaal en werkmannen beter kan inschatten.

Bedoeling is ook om mogelijke lacunes sneller te detecteren, te bespreken en op te lossen voor ze zich effectief op de werf

voordoen. Dit levert veel tijdsbesparing op en bij problemen kan je tijdens de opvolgvergaderingen de planning makkelijk bijsturen waar nodig’, zegt Wendy. ‘Door efficiënt gebruik te maken van tijd, materialen en productieprocessen, creëert men waarde. We stellen bovendien vast dat, wanneer alle processen zodanig zijn ingericht dat projecten met zo weinig mogelijk verspillingen gerealiseerd kunnen worden, de doorlooptijd aanzienlijk korter wordt: van 12 maanden naar 9 maanden.’

Tom vult aan: ‘De Lean-methode zorgt ervoor dat alle activiteiten gespreid worden in tijd daardoor hinder je niemand en er is een duidelijke volgorde.’

Bloeiend bedrijf

In tijden van concurrentie en voortdurend streven naar innovatie moet je je ›››

Heeft uw klant geen aardgas?

Propaangas van Antargaz vormt de oplossing!

De ondergrondse tank van Antargaz is bijna onzichtbaar

Onze bovengrondse tank is in een mum van een tijd geïnstalleerd

Laat uw klanten genieten van alle comfort van gas dankzij propaangas Meer info rond propaangas?

Ga naar www.antargaz.be of contacteer ons op installateur.service@antargaz.com of 02 246 00 65.

Schrijf u in op onze nieuwsbrief op www.antargaz.be/nl/installateurs

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

35

Project

Residentie Alba omvat 54 appartementen, vier kantoorruimtes en een ondergrondse parkeergarage.

››› onderscheiden door optimalisatie in-

zake planmatige aanpak, waarbij een grotere klanttevredenheid recht evenredig staat met een grotere bedrijfsopbrengst. Dit geldt ook zo voor Active Energy. Om werk zitten Wendy en Tom alvast niet verlegen. Het orderboekje is goedgevuld. Ze hebben vaak twee grote werven gelijktijdig en nog enkele kleine werven. De komende projecten bevinden zich in Vilvoorde en Zoutleeuw.

‘Onze kleine schaal zorgt er bovendien voor dat je van nature meer wendbaar en flexibeler bent voor verandering. Wij zitten niet stil en willen groeien in service. Binnenkort kunnen onze klanten langskomen om onze demowoning in Diest te ontdekken. Wij geloven in het BIM-verhaal en werken graag volgens Lean-planning’, gaat Wendy verder.

Denkwerk en coördinatie

‘Wendy en ik zijn een complementair duo. Als industrieel ingenieur is Wendy technisch heel sterk, terwijl ik een geboren vakman ben die met beide voeten stevig in het vak staat. Je kan me hoofdzakelijk terugvinden op de werf waarbij ik onze medewerkers volop aanstuur’, zegt Tom. ‘We hechten groot belang aan de persoonlijke ontwikkeling van onze medewerkers en hun levenskwaliteit.

Doordat we oog hebben voor strategisch denkwerk en goede service en afwerking, kunnen we onze slogan “Kwaliteit is onze prioriteit” waarmaken.’

36

by Techlink

• mei 2019

Tom en Wendy waren ook aanwezig op de "Nacht van de Technieken".

OVER ACTIVE ENERGY: Tom Maes en Wendy Vanmeert staan sinds 2009 aan het roer van Active Energy in Diest. Ze startten hun eigen zaak met een ambitieuze mindset én met samen maar liefst 30 jaar ervaring op de teller. ‘Wat begon als meehelpen in bijberoep groeide door de jaren heen uit tot voltijdse job waar ik mijn hart en ziel in kwijt kan’, zegt Wendy. Active Energy heeft dankzij een allround expertise in verwarming, sanitair, koeling

en ventilatie een stevige reputatie opgebouwd. Maar dat doen ze uiteraard niet alleen. De zaakvoerders worden geruggensteund door een ploeg van creatieve en ervaren vakmensen die dezelfde passie delen. ‘Vandaag hebben we zo’n 14 à 15 medewerkers onder onze vleugels’, zegt Tom. ‘Een gedreven team maakt elke dag het verschil door puur op kwaliteit, service en vertrouwen te werken.’

De enige concurrent van onze fluisterstille warmtepompen is uw kat die spint.

Luid en duidelijke info nodig?

Ga naar www.ithodaalderop-hps.be en ontdek alle voordelen van onze uiterst energiezuinige en lage geluidsniveau warmtepompen. Geschikt voor zowel all-electric (dus zonder cv-ketel) als hybride (met cv-ketel).

Onderzoeksproject

Stand van zaken van het project “Slagkracht voor de vernieuwende installateur” Begin 2018 is COGEN samen met Techlink en Warmtepomp Platform (WPP), en met de steun van het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen, gestart met het project “Slagkracht voor de vernieuwende installateur”. Het doel van dit project is om de installateur via opleidingen en ondersteuning het nodige vertrouwen te geven om warmtepompen en (kleine) WKK’s aan te kunnen bieden aan hun klanten. Hieronder worden de eerste resultaten van het project toegelicht.

Drie fases

1ste fase: Installateurs actief benaderen.

Hiertoe voerden we zowel online als fysiek promo.

2de fase: Sensibilisering door enkele interessante afgewerkte projecten te tonen aan geïnteresseerde installateurs.

Aan dit bezoek koppelden we dan een infosessie. Aan de hand van praktijkvoorbeelden leerden de installateurs wat er allemaal mogelijk is.

3de fase: We leerden installateurs wat een warmtepomp of micro-wwk is, waarvoor en in welke situaties het gebruikt kan worden en welke wetten, regels en steunmechanismen er bestaan. Samenwerkingen met de fabrikanten waren er wel maar niet echt uitgesproken.

Resultaten

‘Dit project ging van start op 1 januari 2018 en in één jaar tijd zijn we er al in geslaagd om enkele mooie resultaten neer te zetten’, zegt Lenn Coussement, projectcoördinator bij Techlink.

‘We gingen op bezoek bij 17 interessante sites waar een warmtepomp of WKK geïnstalleerd staat en spraken er met eigenaars, technici en fabrikanten.

190 verschillende installateurs schreven zich in voor deze demo-bezoeken. We ontwikkelden cursusmateriaal voor een opleidingsreeks van vier modules en gaven hiermee opleidingen in Limburg,

38

by Techlink

• mei 2019

West-Vlaanderen en Antwerpen. 85 installateurs volgden aandachtig de uitleg van onze warmtepomp- en WKK-experten en zijn nu klaar om met deze technologieën verder aan de slag te gaan. We waren aanwezig op verschillende evenementen en konden zo nog meer installateurs warm maken voor efficiëntere verwarmingstechnieken. We bouwden eveneens aan een overzichtelijke website (www.vernieuwende-installateur.be) waar de kalender van onze evenementen op geraadpleegd kan worden en waar veel interessante documenten op terug te vinden zijn.’

Keuzetool

‘Intussen publiceerden we onze cursusteksten op de website en ontwikkelden we een tool die de technologiekeuze moet vergemakkelijken. Deze tool wordt momenteel verder gedigitaliseerd en zal ook op de website verschijnen. Een andere handige applicatie

die we nog ontwikkelen is de kennismakingstool waarmee installateurs gemakkelijk de juiste partners vinden om een project tot een goed einde te brengen. Ben je bijvoorbeeld op zoek naar een boorbedrijf in de buurt? Dan kan je binnen enkele klikken aan de juiste gegevens geraken’, gaat Lenn verder.

2019

‘In maart 2019 organiseerden we opnieuw onze opleidingen, ditmaal in Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen.

In mei zijn we te vinden in Antwerpen en in juni in West-Vlaanderen. In september en oktober zijn Vlaams-Brabant, Oost-Vlaanderen en Limburg voor de tweede keer aan de beurt. Ook in 2019 zijn we dus steeds bereikbaar voor alle vragen over warmtepompen en WKK. Iedereen is meer dan welkom op onze Install Day waar we het slotevenement van dit project organiseren’, besluit Lenn.

Hoge onderhoudskosten beu?

Kies voor KWSe!

7 JAAR GARANTIE

incl. sensoren, batterij, filters en alle standaard bijgeleverde accessoires

2-JAARLIJKS KALIBRATIE & ONDERHOUD VASTE PRIJS Binnen de garantieperiode en mits voldaan wordt aan de voorwaarden

KWSe is een service- en kalibratieprogramma voor de BLAUWE LIJN rookgasmeters Eurolyzer STx en enkele configuraties van de Multilyzer STx. U krijgt 7 jaar garantie op het toestel en de standaard bijgeleverde accessoires, waaronder de accu, sensoren en verbruiksonderdelen. De KWSe prijs blijft gelijk gedurende de garantietermijn van het

JKS EEJAARLI

IJS - TW

, 4 7 2 €

KWSe PR

€ 238 ,*

instrument op voorwaarde dat het toestel tweejaarlijks tijdig wordt binnengebracht.

*KWSe prijzen 2019 bij aankoop van een Eurolyzer STx O2/CO configuratie KWSe kalibratie in 2019

€ 119,-

KWSe service en kalibratie in 2021

€ 274,-

KWSe service en kalibratie in 2023

€ 274,-

KWSe service en kalibratie in 2025

€ 274,-

De prijzen zijn afhankelijk van de configuratie

EURO-INDEX bvba Leuvensesteenweg 607 - 1930 Zaventem - T: 02 757 92 44 - sales@euro-index.be

www.euro-index.be

Actualiteit

RESCert opnieuw premievoorwaarde Op 1 januari 2019 werd de voorwaarde afgeschaft dat de installateur van warmtepompen en zonneboilers RESCert gecertificeerd moest zijn om als eindklant een premie te kunnen aanvragen. Deze onaangekondigde beslissing zette heel wat installateurs voor een voldongen feit. Na overleg tussen Techlink, Organisatie Duurzame Energie (ODE) en het kabinet van Minister Lydia Peeters en met het Vlaams Energie Agentschap (VEA) werd besloten om vanaf 1 maart 2019 de link te herstellen tussen de RESCert voorwaarde en de premies.

Achtergrond

Sinds 1 juli 2017 geldt dat een eindklant enkel een premie voor huishoudelijke zonneboilers en warmtepompen kan aanvragen als het installatiebedrijf minstens één persoon heeft (de zaakvoerder of één van zijn werknemers) die over een RESCert certificaat van bekwaamheid beschikt. Voor zonneboilers gaat het om het RESCert certificaat voor zonneboilers voor sanitair warm water of voor gecombineerde systemen. Voor warmtepompen is het RESCert certificaat voor warmtepompen of ondiepe geothermie nodig. Indien het uitvoerende installatiebedrijf niet over een persoon beschikt die een certificaat van bekwaamheid heeft, dan dient hij of zij zich te laten bijstaan.

Dit kan door een extern installatiebedrijf, boorbedrijf of keuringsorganisme, telkens RESCert gecertificeerd, die de goede uitvoering van de installatie valideert.

De uitvoerende aannemer zal vervolgens het certificeringsnummer van deze derde partij op het aanvraagformulier moeten vermelden. De gecertificeerde persoon zal de eindverantwoordelijkheid voor de kwalitatieve uitvoering van de gesubsidieerde installatie op zich nemen.

Versoepeling RESCert voorwaarden

Sinds 1 januari 2019 zijn enkele versoepelingen van kracht voor het RESCert certificaat van bekwaamheid. Deze versoepelingen zijn van toepassing voor de

40

by Techlink

• mei 2019

verschillende technologieën: • Het certificaat van bekwaamheid als aspirant verdwijnt. De alle nu bestaande certificaten als aspiranten zullen automatisch omgezet worden naar een volwaardig certificaat.

• De voorwaarde om een certificaat van bekwaamheid te krijgen wordt versoepeld van drie jaar werkervaring naar één maand.

• Het certificaat van bekwaamheid blijft voortaan 7 jaar geldig, in plaats van 5 jaar. Alle installateurs zullen door RESCert op de hoogte worden gebracht en zullen een aangepast certificaat met een geldigheidsperiode van 7 jaar ontvangen.

Deze wijzigingen zijn in gezamenlijk overleg tussen de drie gewesten overeengekomen. Dezelfde wijzigingen die reeds in Vlaanderen van toepassing zijn, zullen ook in het Waalse gewest van toepassing zijn. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

heeft nog geen initiatief genomen om haar besluiten aan te passen. Praktisch gezien hoeft dit geen probleem te zijn aangezien er momenteel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geen enkel opleidingscentrum en geen enkele installateur erkend is.

RESCert certificaat niet meer verplicht

De Vlaamse regering besliste om vanaf 1 januari 2019 de voorwaarde af te schaffen dat een eindklant enkel een premie voor huishoudelijke zonneboilers en warmtepompen kon aanvragen als deze door een installatiebedrijf met RESCert gecertificeerd persoon werd geplaatst.

Als reden voor deze beslissing schoof de Vlaamse regering verschillende problemen naar voor: • Gebruik van certificaatnummer zonder validatie ter plaatse van RESCert installateur zelf; • Niet alle opleidingsmodules RESCert zijn up-to-date; • De toekenning van definitieve certificaten verliep niet vlot.

Deze beslissing kwam zonder aankondiging en overleg met de sector. Heel wat installateurs en opleidingscentra voor wie kwaliteit essentieel is en die in RESCert investeerden, stonden nu voor een voldongen feit.

Lobbywerk van Techlink

Aangezien kwaliteitsvolle installaties belangrijk zijn om het draagvlak voor hernieuwbare energie verder uit te bouwen, is Techlink samen met ODE in overleg gegaan met het kabinet van minister ­Lydia Peeters en met het VEA om snel een oplossing te vinden. Deze inspanningen hebben geloond. Er is immers eind februari een ministerieel besluit gepubliceerd dat vanaf 1 maart 2019 opnieuw vereist dat de installateur van een warmtepomp of zonneboiler over een RESCert certificaat van bekwaamheid beschikt om de klant recht te geven op een premie.

Techlink gaat nu aan de slag om voorstellen te doen voor een nieuw en verbeterd kwaliteitssysteem waarbij vereenvoudiging en meer praktische invulling centraal staan.

HVAC Vrijstaande rooftop frames, koperleidingen, kanalen en toebehoren voor het monteren en in dienst stellen van HVAC&R-installaties.

Eigen studiedienst voor projecten op maat.

Contacteer ons voor een catalogus & studie.

Uw betrouwbare partner voor alle HVAC metingen.

Intuïtief, efficiënt, veilig –

welkom in de Smart World of Testo.

• Efficiënte meting aan airco’s, ventilatie-, koel- en verwarmingsinstallaties • Documentatie van de meetgegevens direct ter plaatse per app-koppeling • Kalibratie en onderhoud onafhankelijk van de fabrikant en met korte doorlooptijden

testo mei.indd 1

© 18.021 Heat+

www.testo.com

www.linum.eu

LINUM EUROPE NV - Vijverhoek 53 - 8520 Kuurne T: 056 35 92 94 - info@linum.eu

29/04/2019 14:25:06 18.021 Pub Heat+ BFS systemen 90x270.indd 1

15/01/2019 14:45:01

Event

Meer dan 350 feestvierders tijdens “Nacht van de Technieken” De tweede “Nacht van de Technieken”, afgelopen maart in het hotel Steigenberger Wiltcher’s in Brussel, was opnieuw een groot succes. Meer dan 350 feestvierders genoten van de receptie en het galadiner en zetten daarna hun beste beentje voor op de dansvloer. Nog even deze avond terug beleven?

Het kan. Wij vatten deze avond samen in enkele foto’s. Het volledige album vind je op www.facebook.com/TechlinkBE.

42

by Techlink

• mei 2019

by Techlink

mei 2019 â&#x20AC;¢

by Techlink

43

Event

PLATINUM:

GOLD:

44

by Techlink

â&#x20AC;¢ mei 2019

MAATREGELEN OM TE HANDELEN - MAATREGELEN OM TE CONTROLEREN Alarm niveaus*

VERBRUIKSMETEN water, gas, electriciteit ...

MAATREGELEN

save ate d e h t

VERBRUIKSBEHEER

DATA BASE

ANALYSE

Tellers indexlezers en sensoren

DATABEHEER uw verbruik

Powersave server

CONTROLEREN

Met POWERSAVE

√ Gebruiksmeting met dataregistratie van de meterstanden. √ Gegevensoverdracht voor analyse en controle van uw verbruik. √ Optimalisatie van het beheer van de grondstoffen en het stroomverbruik in het gebouw.

met e tiev a v o n in ries a n i sem

22 NOV 2019 www.installday.be * Met POWERGES

√ Een interventie op het tablet van de technicus die de oproepdienst in werking stelt.



√ Follow-up van interventies via de planning van POWERGES. De eerste en enige Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken: Gedetailleerd werkblad in de historiek van de klant. binnenklimaat,√sanitair, elektrotechniek, automatisering én beveiliging, verwarming, schoorsteenvegen, waterbehandeling.



In de ruime hallen van Brussels Kart Expo van 9u30 tot 19u00.



Met innovatieve seminaries rond integratie van technieken: op naar de energietransitie!



Gratis toegang voor bouwprofessionals.

Administrateur Délégué



Sfeer en gezelligheid verzekerd dankzij gratis buffetten en drank.



Meer dan 150 standhouders tekenden T : reeds + 32 (81)present.

22 42 50

Christian VAN PARYS

M : + 32 (0) 477 84 12 87 @ : cvp@rvc.be

Julien TRIPS

Business assistant M : + 32 (0) 472 87 66 52 T : + 32 (81) 22 42 50 @ : julien@rvc.be

Meer informatie over het boeken van een stand voor dit unieke evenement via steve.caufriez@confederatiebouw.be.

WWW.RVC.BE

organisatie:

by Techlink

mediapartners:

by Techlink

by Techlink

by Techlink

initiatief van:

Vraag en antwoord

FAQ: warmtepompen en warmte-krachtkoppeling Warmtepompen en warmte-krachtkoppelingen (WKK) worden alsmaar populairder.

Toch hebben veel installateurs nog nooit een warmtepomp of WKK geplaatst. ‘Via opleidingen en (technische) ondersteuning maken we de sector warm om met deze technieken aan de slag te gaan’, zegt Lenn Coussement, projectcoördinator bij Techlink. We lijsten terug enkele FAQ’s op.

1

WELKE FINANCIËLE STEUN­MECHA­NISMEN BESTAAN ER IN VLAANDEREN VOOR WKK-INSTALLATIES?

De financiële steun die je klant krijgt voor zijn investering in een warmte-krachtkoppelingsinstallatie is afhankelijk van het elektrisch vermogen van dit toestel. Voor elektrische vermogens tot 10 kW kan je klant een eenmalige premie krijgen. Deze wordt berekend door de vierkantswortel van het elektrisch vermogen te vermenigvuldigen met 1715 en bedraagt steeds maximum 30% van de totale kostprijs. Bij een biogas WKK is de steun hoger. Installaties met een hoger elektrisch vermogen dan 10 kW komen niet in aanmerking voor investeringssteun, maar vallen onder het certificatenmechanisme. Voor installaties tot 200 kWe geldt momenteel dat de eigenaar van de installatie per 1000 kWh primaire energie die hij met de WKK bespaart een certificaat ter waarde van € 31 krijgt.

2

WELKE PREMIES BESTAAN ER IN VLAANDEREN VOOR WARMTEPOMPEN?

Voor renovatieprojecten bestaat er een premie voor warmtepompen. De hoogte van deze premie is afhankelijk van het type toestel. Zo krijgen in 2019 lucht-lucht warmtepompen € 300 premie, hybride systemen € 800, lucht-water warmtepompen € 1500 en geother-

46

by Techlink

• mei 2019

mische warmtepompen € 4000. Dit bedrag wordt verdubbeld indien de woning in een gebied ligt waar geen aardgas aanwezig is of indien de warmtepomp de bestaande elektrische weerstandsverwarming (zoals accumulatoren) vervangt. Deze premie is zowel voor elektrische warmtepompen als voor gaswarmtepompen beschikbaar.

Ook voor warmtepompboilers is er een premie van € 400. De premie bedraagt steeds maximaal 40 % van de totale kostprijs.

3

KAN EEN WARMTEPOMP OOK KOELING VOORZIEN?

Ja, dat kan. Er bestaan twee types van koeling: actief en passief. Bij actieve koeling wordt de werking van de warmtepomp omgedraaid. In plaats van warmte af te nemen van de omgeving wordt er warmte afgenomen van het gebouw, zodat dit gebouw afkoelt.

Binnen in de warmtepomp wordt de koelkring omgedraaid en is de compressor nog actief. Actief koelen vraagt dus nog behoorlijk wat elektrische energie.

Bij passief koelen zijn de compressor en koelkring van de warmtepomp niet actief. Passief koelen is enkel mogelijk voor geothermische warmtepompen. Een extra warmtewisselaar wisselt rechtstreeks de warmte van het gebouw uit met de koude van de grond. Passieve koeling vraagt dus veel minder elektrische energie, maar heeft als nadeel dat er minder

lage temperaturen mee bereikt kunnen worden dan bij actieve koeling.

4

VERDIENT DE KLANT ZIJN INVESTERING IN EEN WKK TERUG?

Een WKK is vooral financieel rendabel omwille van het grote verschil tussen de kostprijs van een kilowattuur elektriciteit (0,28 €/kWh) en die van een kilowattuur gas (0,07 €/kWh). Sterk vereenvoudigd kan je zeggen dat een WKK elektriciteit maakt aan de gasprijs. Dat is ongeveer 4 keer goedkoper dan deze elektriciteit van het net af te nemen. Er is dus weldegelijk een terugverdieneffect mogelijk voor warmte-krachtkoppelingsinstallaties. De finale rentabiliteit is echter afhankelijk van een heel aantal factoren. Zo is het bijvoorbeeld onzeker of het grote verschil tussen de gas- en elektriciteitsprijs zal blijven bestaan. Ook de totale investeringskost, de hoeveelheid eigen consumptie van de elektriciteit en de hoogte van de investeringssteun spelen een belangrijke rol.

MEER INFO Heb jij ook vragen over warmtepompen en/ of warmte-krachtkoppeling? Aarzel dan niet om contact op te nemen met onze project­ coördinator Lenn Coussement via lenn.coussement@techlink.be of +32 2 896 96 10. Hij helpt je graag verder.

Actie BWT 2 x PACK AQA PERLA C OF 4 x PACK PERLA SILK KOPEN = 1 WEEKEND (17-18/8/2019) VOOR 1 PERSOON IN GRONINGEN STUUR UW AANKOOPFACTUREN NAAR MARKETING@BWT.BE.

Spaar voor ee n weekend op het circuit in Assen (NL)!

Foto worcflow

De deelnemers van het loyaliteitsprogramma van BWT krijgen bij elke aankoop van een huishoudelijke BWT-waterontharder of -kalkneutralisator sowieso een geschenkbudget waarmee u spaart voor de mooiste cadeaus. In 2019 doen we daar met deze actie nog een extra voordeel bovenopâ&#x20AC;¦ BWT sponsort namelijk bovenstaande racewagen die op waterstof kan rijden dankzij o.a. de membraantechnologie van BWT. U kan deze racewagen in primeur bewonderen op onze Batibouwstand (7.304). Wil u hem live zien racen en genieten van een zomers weekend in Groningen (17-18/8/2019), koop dan in de eerste 6 maanden van 2019 2 packs AQA Perla C- of 4 packs AQA Perla Silk-waterontharders aan en stuur uw aankoopfacturen in via marketing@bwt.be.

Ontdek alle voordelen van het vip-programma van BWT op www.bwt.be.

bwt.be

B W T- WAT E R O N T H A R D E R S

Opleidingen

Techlink Masterclasses: schrijf u nu in!

Techlink wil met deze masterclasses pro-actief inspelen op de uitdagingen die de energietransitie met zich meebrengt. Als installateur is het belangrijk om deze uitdagingen om te buigen in kansen voor uw bedrijf om deze vervolgens dan ook optimaal te benutten. Techlink wil haar voortrekkersrol in de energietransitie kracht bij zetten door op maat geschreven ‘high level’ opleidingen aan te bieden exclusief aan haar leden om hen concurrentieel voordeel te geven.

AGENDA Telkens van 8 tot 12 uur (incl. ontbijt)

GROEI VOOR TECHNISCHE (INSTALLATIE)BEDRIJVEN INHOUD Zelfstandige zijn en een zaak leiden is geen sinecure. De kunst is om verder te blijven groeien, zeker in het licht van de energietransitie, welke veel uitdagingen, maar nog meer kansen met zich meebrengt. Het komt erop aan deze kansen optimaal te benutten. Welke vragen moet u zich dan als zelfstandige of zaakvoerder stellen om controle op groei te krijgen en te behouden.

Aan de hand van praktijkcases uit onze sector gebaseerd op theoretische modellen wordt verduidelijkt hoe u het efficiëntst aan het werk gaat.

DOEL:

De groei van uw organisatie controleren in een snel evoluerende sector. Keer huiswaarts met een persoonlijk to-do-lijstje waarmee u onmiddellijk aan de slag kan.

Telkens van 13.30 tot 17 uur

6/09 2019

26/09 2019

18/10 2019

15/11 2019

29/11 2019

Docent: Geert Vanhees Geert Vanhees is sinds 2004 oprichter van het consultingbureau 4Growth en gespecia­ liseerd in groeistrategie en positionering. Hij startte zijn loopbaan als marketingmanager en -directeur. Hij werkte later in ­verschillende toonaangevende communicatiebureaus.

Geert Vanhees is sinds 2004 gastdocent aan de Vlerick Leuven Gent Management School en doceert er thema’s als branding, strategie, positionering, marketing en innovaties. Hij geeft ook opleidingen bij Kluwer Opleidingen.

Hij is ook al jaren ad hoc gastdocent bij VOKA, VKW en andere ondernemersorganisaties. Zijn relevante ervaring binnen de sector van de installatiebedrijven is een absolute troef.

48

by Techlink

• mei 2019

13/12 2019

10/01 2020

31/01 2020

INNOVATIE VOOR TECHNISCHE BEDRIJVEN INHOUD Investeren in innovatie, betekent investeren in de toekomst van uw bedrijf. Want het besef dat innovatie hoe langer hoe meer bedrijven kan maken of kraken - zeker in het kader van de energietransitie – zorgt ervoor dat het onderwerp terecht hoog op de agenda moet worden geplaatst.

De klassieke businessmodellen staan immers onder druk. Met deze Masterclass Innovatie krijgt u een volledig zicht op alle aspecten van innovatie en zal u het innovatieproces heel methodisch, planmatig, maar ook praktisch kunnen initiëren, aansturen en realiseren in uw installatiebedrijf.

DOEL: U moet er de volgende dag mee aan de slag kunnen gaan en vooruitgang kunnen boeken in uw bedrijf.

DOELPUBLIEK: Het aantal deelnemers wordt beperkt tot 20. De doelgroep zijn bedrijfsleiders of managers (CxO) uit de installatiesector die de nodige strategische beslissingen dienen te nemen op vlak van groei en innovatie.

DEELNAMEKOST: € 1.900 (excl.

BTW) per opleidingstraject. Indien beide trajecten worden gevolgd: € 1.650 (excl.

BTW) per opleidingstraject. Broodjeslunch inbegrepen.

LOCATIE: Techlink, Joseph Chantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg INSCHRIJVINGEN: www.techlink.be

Warmtepompen Made in Sweden

A+++ XL

A

Contacteer ons voor uw offerte: - Plug and play installaties - Gemakkelijke bediening - Uitstekende service www.ctcbenelux.com - info@ctcbenelux.com

Actualiteit

Goede afspraken maken goede klanten: Techlink biedt modelonderhoudscontract verwarmingsinstallaties In Vlaanderen en Brussel is er een verplichte periodieke controle van centrale verwarmingsketels. Die controles mogen alleen uitgevoerd worden door erkende professionals. Maar dat belet niet dat er ook “cowboys” actief zijn, technici die haastwerk afleveren, hun klanten torenhoge facturen voorleggen en geen - of een onvolledig attest voorleggen.

Het regende klachten over het tweejaarlijkse verplichte onderhoud van gasinstallaties in het consumentenprogramma “De Inspecteur” op Radio 2.

Commercieel directeur Jan Lhoëst van Techlink kent de verhalen, zo vertelt hij in het duidingsprogramma “De markt” op één: ‘De klachten zijn nefast voor die installateurs die wél volgens het boekje werken en investeren in de opleiding om als erkend onderhoudstechnicus aan de slag te gaan. Bovendien is het ook nadelig voor consumenten; zij betalen vaak te veel voor een slecht uitgevoerd onderhoud, waardoor een verwarmingsinstallatie minder efficiënt kan werken.’

Techlink

Techlink ijvert al jaren voor een verplichte digitalisering van het onderhoudssysteem zodat misbruiken veel makkelijker te voorkomen en op te sporen zijn.

“

Wij pleiten al jaren voor een digitalisering van het hele systeem.

Zo kan je misbruik veel gemakkelijker voorkomen en opsporen.

”

.

DIRK PEYTIER, ONDERVOORZITTER FEDERATIE TECHLINK.

50

by Techlink

• mei 2019

JAN LHOËST was te gast bij SVEN PICHAL in het duidingsprogramma 'De Markt' op één.

Techlink roept haar leden op indien ze klachten horen bij hun klanten, deze laatste aan te sporen om klacht in te dienen bij de overheid. In Vlaanderen kan dit via de website veiligverwarmen.be.

‘Onze beroepsvereniging hoopt dat de overheid iets doet met die meldingen.

Nu zijn er controles bij erkende technici of zij alle regels wel naleven, maar niet bij de collega’s die het niet zo nauw nemen.’, zegt Jan. Techlink pleit dus voor meer gerichte controles, namelijk bij niet-erkende technici.

Modelonderhoudscontract

Een onderhoudscontract of niet? Ook die vraag stelde de Inspecteur zich op Radio 2. Techlink vindt dat zo’n contract inderdaad de moeite loont. Om een houvast te bieden aan de installateur en aan de klant, biedt Techlink zijn leden een modelonderhoudscontract aan. ‘Zo kunnen onze leden ook op papier het onderscheid maken met oneerlijke concurrenten die de regels aan hun laars lappen. Op het document staat uitgelegd welke stappen een technicus moet overlopen. Dat is handig voor de technicus en transparant voor de consument.’, aldus Jan.

Uw villa

energieneutraal

koelen en verwarmen?

Warmtepomp • Hoog rendement voor lage temperatuursafgifte • Ook beschikbaar met Nibe warmtepompen

Hybride zonnepaneel Levert terzelfdertijd elektriciteit en warm water

Energievat • Instant productie van sanitair warm water zonder elektrische weerstand • Geen legionella risico • Warmtepomp en zonnepanelen laden energievat

Wat maakt ClimaSolar uniek?

ClimaSolar is een energieneutrale verwarmingsen koelinstallatie voor grotere woningen.

Uniek is dat de 3 basiscomponenten ook gebruikt worden om elkaars rendement te optimaliseren. Met een uitgekiend pakket aan accessoires kan de functionaliteit nog verder uitgebreid en gepersonaliseerd worden.

ClimaSolar kan eveneens geïntegreerd worden in bestaande installaties op basis van een bodemwarmtepomp.

Bezoek onze website www.climasolar.be voor meer informatie.

C O N TA C T E E R O N S :

Climapac • Rozenstraat 2 • B-9810 Eke • 09 221 40 34 • info@climapac.be

Vraag en antwoord

Vraag van een lid betreffende warmteverliesberekening We kregen volgende vraag van een lid: “Wie is er verantwoordelijk voor het maken van de warmteverliesberekening? Meestal wordt die opdracht toevertrouwd aan een studiebureau die dan de verantwoordelijkheid voor de berekening draagt, maar wat in het geval er geen studiebureau gebruikt wordt: is dan de installateur, de leverancier of de fabrikant verantwoordelijk?”

Warmteverliesberekening

Een warmteverliesberekening berekent de warmteverliezen van een gebouw bij een bepaalde isolatiedikte en een luchtverlies door lekken (via kieren en spleten en door bewuste ventilatie). Eventueel wordt er een toeslag voorzien om het gebouw terug op te warmen na een afkoelingsperiode. De norm NBN EN 12831 (van 2003, met de nationale bijlage van 2015) geeft de rekenmethodes voor de bepaling van warmteverliezen weer. Een warmteverliesberekening is dus het beginsel van een goed werkende verwarmingsinstallatie. Als die berekening volgens de regels wordt uitgevoerd, is men er zo goed als zeker van dat er een correcte inschatting is gebeurd van het benodigde vermogen van het productiesysteem en van het afgiftesysteem voor een comfortabele warmte.

Verantwoordelijkheid

Om de bovenstaande vraag te beantwoorden, kunnen we het volgende stellen: Dit wordt in principe geregeld via de aannemingsovereenkomst en/of het lastenboek. Gebruikelijk is dat in de situaties waar er geen studiebureau is, de klant van de installateur verwacht dat hij een welbepaald resultaat garandeert; bijvoorbeeld het bereiken van een bepaalde binnentemperatuur, ook al is het zeer koud buiten. Men spreekt dan van een

52

by Techlink

• mei 2019

1

Het is zinvol om in de resultaatsverbintenis dit resultaat voldoende in detail te beschrijven: bv. bij welke extreme buitentemperatuur, welke binnentemperaturen in welke ruimten, hoe snel een ruimte terug opwarmen, alle ruimten gelijktijdig verwarmen, normaal gebruik van de ventilatie, zodat er acheraf geen discussie moet zijn over wat ‘comfortabele verwarming’ wel moet zijn.

2

Het is ook raadzaam dat de installateur opgeeft op basis van welke informatie hij zijn ontwerp uitwerkt en hij niet zomaar aansprakelijk kan worden gesteld als die informatie fout zou zijn: bv. ingeplande isolatie die in praktijk toch dunner is of van een lagere kwaliteit; beloofde luchtdichtheid (van de schil, bv. de n50 waarde) die niet wordt gehaald, voorzien warmterecuperatierendement van het ventilatiesysteem, dat bij vorstrisico wordt uitgeschakeld, …

CHEMINÉES • SCHOORSTENEN

resultaatsverbintenis. Wie een resultaatsverbintenis op zich neemt, verbindt zich tot een bepaald resultaat. Gezien de contractuele relatie: Fabrikant – Leverancier – Installateur – Klant, is het de installateur die de verantwoordelijkheid draagt ten opzichte van de klant voor wat betreft de correctheid van de warmteverliesberekening. Met andere woorden, de installateur is automatisch aansprakelijk als het resultaat niet wordt bereikt. De opdrachtgever moet wel bewijzen dat het resultaat niet wordt gehaald. De resultaatsverbintenis is in opmars. Aannemers technieken worden meer en meer gedwongen tot het aanvaarden van prestatiebestekken, en van een gespecialiseerd aannemer wordt sneller een resultaatsverbintenis verwacht dan van een algemeen niet-gespecialiseerde aannemer.

In de praktijk is het echter vaak zo dat de installateur die berekening laat opmaken door zijn leverancier of door de fabrikant. Stel dat er een fout is in de berekening, dan zal de klant de installateur daarvoor aansprakelijk stellen en dan zal de installateur op zijn beurt de leverancier of fabrikant aansprakelijk stellen. Het is evenwel opletten geblazen want de meeste leveranciers en fabrikanten dekken zich contractueel in. Citaat uit een modelcontract van een leverancier: “Het ontwerp van installatie omvat (…) de berekeningen (…) van de technische uitrustingen op basis van de parameters waarover de leverancier op dat ogenblik beschikte. Het ontwerp is louter indicatief en houdt geen verplichting in tot controle van de resultaten van de studie, waarvoor enkel de uitvoerders van de installatie aansprakelijk zijn”.

Hierdoor valt de verantwoordelijkheid dan toch terug op de installateur zelf, die dus enige controle moet uitvoeren op de correctheid van de aangeleverde berekening.

VRAGEN? Stuur ze naar info@techlink.be

i u q n o i t u l o La S s’impose … ie d g n i s s o l p O e D s… i k j i l e k a z d o o n

• Réduit la pollution • Supprime la condensation • Économise le combustible • Minder pollutie • Voorkomt condensvorming • Bespaart de brandstoffen

BÂTIR EN TOUTE CONFIANCE BOUWEN MET VERTROUWEN

39, rue Trixhay - 4020 WANDRE • Tel. 04 362 65 34 www.colli-net.com • info@colli-net.com

OPROEP TOT HET INDIENEN VAN EEN PROJECT Techlink plaatst haar leden graag in de kijker. Dit blijkt ook uit deze editie van Heat+.

Heeft jouw bedrijf onlangs een interessant project uitgevoerd?

Neem dan vrijblijvend contact op met onze redacteur Dirk De Wolf (dirk.dewolf@confederatiebouw.be).

Dit project laat je toe om als bedrijf via een andere invalshoek in het nieuws te komen.

Veilig bouwen: eerst denken, en dan doen!

Doe mee op safetymypriority.be

Sectorraad

Techlink: uw belangen, onze zorg!

De installatiebranche is heel divers en omvat heel wat verschillende specialisaties en deelsectoren. Om te komen tot standpunten over bepaalde deelsectoren, baseert de Raad van Bestuur van Techlink zich op de mening van de leden die actief zijn in deze deelsectoren via de respectieve Sectorraad en Sectorcomités. Tijdens de laatste sectorraad “HVAC & Sanitair” kwamen volgende vakgebonden materies aan bod: EPB-FORMULIEREN

RESCert

Binnenkort zullen er nieuwe EPB-formulieren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van toepassing zijn.

ATTB, Techlink en Bouwunie gingen in dialoog met Leefmilieu Brussel wegens klachten over het vorige formulier. Het nieuwe formulier is een opsplitsing van het oude, vijf pagina’s tellende formulier. Zo komt er binnenkort al een formulier dat gebruikt moet worden voor het periodieke onderhoud en waarop dus alleen de gegevens gevraagd worden die nodig zijn voor de rapportage van dit periodieke onderhoud

SUSTAINABLE COOLING SYSTEMS

Het doel van het SCoolS-project is het verhogen van de kennis over duurzaam koelen en bijdragen aan de correcte toepassing van systemen voor duurzaam koelen.

De doelgroep bestaat in eerste instantie uit HVAC installateurs

Vanaf 1 maart 2019 moet de installateur van een warmtepomp of zonneboiler opnieuw over een RESCert certificaat van bekwaambeid beschikken om de klant recht te geven op een premie.

Deze herinvoering van de koppeling tussen RESCert en de energiepremies kwam er door het overleg dat Techlink en ODE Vlaanderen (Organisatie voor Duurzame Energie) had met het kabinet van Minister Lydia Peeters en met het VEA (Vlaams Energieagentschap).

prNBN 12831.1

De project NBN EN 12831.1 ANB:2019 is klaar voor openbare raadpleging op de website van het NBN. Deze norm gaat over de nationale bijlage aan de methode voor de berekening van de ontwerpwarmtebelasting voor ruimteverwarming.

WIL U DE VOLGENDE KEER OOK GRAAG AANWEZIG ZIJN OP ONZE SECTORRAAD? Of wil u een bepaald probleem dringend eens onder de aandacht brengen? Neem dan contact op met onze accountmanager Sandra Mertens (02 896 96 18 of sandra.mertens@techlink.be). Ze helpt je graag verder.

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

55

Kort

Save the date: Vlaanderen > 23 MEI: Meet & Greet R.A.V.E.N: Virtual Reality - Techlink Brussel Vlaams-Brabant

> 24 MEI: Meet & Greet Circuit Zolder:

Rijvaardigheidstraining - Techlink Limburg

> 6 JUNI: Drie infosessies in het Huis van de Bouw te Zwijnaarde – Techlink Oost-Vlaanderen Twee sessies lopen gelijktijdig nl. Camerabewaking door Lucine Albertian en Brandveiligheid door Ludo Nouwen van Ardovlam nv. De derde sessie gaat over het AREI door Kris Van Dingenen > 11 JUNI: Infosessie Asbest Confederatie Bouw Limburg

Meet & Greet with den “Duvel” Op maandag 18 maart 2019 werden de Techlink leden van de provincie Antwerpen ontvangen op zijn Duvel’s met een drankje bij Duvel Moortgat in Puurs. Ruim 29 leden luisterden aandachtig naar de presentatie van Techlink in “de Moutzolder” die uitkijkt op de brouwerij. Nadien genoten ze van een lekker hapje en drankje.

Kabelwerken Eupen & Waterzuiveringsstation Vilvoorde Op 9 april 2019 gingen meer dan 10 personen van Techlink Oost-Vlaanderen op daguitstap naar de Kabelwerken in Eupen en brachten een bezoek aan het waterzuiveringsstation Aquiris in Vilvoorde. Het was een gezellig samenzijn en een perfecte gelegenheid om op een informele manier te netwerken.

56

by Techlink

• mei 2019

BSO powered by Techlink De Belgian Sign Organisation (BSO) is de enige professionele vakorganisatie van lichtreclame fabrikant-installateurs die erkend is door de overheid in België. Een eerste belangrijke stap in de evolutie van de organisatie vond plaats in 2017 met de integratie in de vereniging van de fabrikanten uit de bredere wereld van de Visuele Communicatie. BSO maakt deel uit van de European Sign Federation (ESF) en van de International Sign Association (ISA).

Sinds 1 januari 2019 hebben de Raad van bestuur en de Algemene vergadering van de BSO beslist om deel uit te maken van onze beroepsorganisatie Techlink. BSO wordt zo één van de sectorcomités binnen Techlink. De BSO-Techlink leden kunnen, naast de voordelen die al bestonden, nu ook genieten van alle voordelen die Techlink en de lokale confederaties aan hun leden bieden.

Een duo-lidmaatschap dus voor één en dezelfde lidmaatschapsbijdrage!

Onder impuls van voorzitter Roland Bacquelaine en secretaris Jean-Pierre Meganck werden een aantal werkgroepen opgericht, onder andere om bepaalde technischeen reglementaire zaken uit het beroep van naderbij te bekijken, want één van de belangrijkste doelstellingen van BSO heeft er steeds in bestaan de noodzaak van kwaliteit bij de producten van hun leden te promoten. De laatste jaren is dit streven gecombineerd met blijvende zorg voor het milieu. Zo werd bijvoorbeeld een charter opgesteld dat gerespecteerd dient te worden door alle neonfabrikanten die zich engageren om in de toekomst alleen nog EQN producten (Eco Quality Neon) te produceren.

BSO is dus een actieve organisatie die “gepowered” door Techlink de belangen van haar doelgroep op een efficiënte manier behartigt.

matie aan installatiebedrijven en feedback van deze bedrijven terug te koppelen naar de onderzoeksgroep. Onze technische kennis wordt aangewend om de praktische, installatiespecifieke haalbaarheid te controleren van voorgestelde oplossingen. Tot slot spelen we nog een belangrijke rol op het einde van het vierjarige traject in het verspreiden van de kennis die opgebouwd is door de groep.

Techlink gaat internationaal!

Sinds begin april maakt Techlink deel uit van het Europese onderzoeks­ project SolBio-Rev. Het doel van dit project is om een systeem te ontwikkelen dat gebouwen volledig duurzaam kan verwarmen, kan koelen en elektrici-

teit kan produceren. Met bewezen technologieën (zonnethermie, thermoelektrische materialen, koel­ machines, warmtepompen en biowarmte-krachtkoppeling) wordt een optimale kostenefficiënte opstelling ontworpen die

alle energiestromen maximaal benut. Ook aan een slimme en gebruiksvriendelijke sturing wordt veel aandacht besteed.

De rol van Techlink binnen SolBio-Rev is vooral het verstrekken van infor-

Innovatie is en blijft zeer belangrijk voor de installatiesector en Techlink draagt dus graag zijn steentje daaraan bij.

LiHD

Topprestaties ook zonder snoer.

Nu in oo 12 k V

De krachtige cellen van de Metabo LiHD accu-packs leveren voldoende power, om zelfs meest veeleisende toepassingen snoerloos het hoofd te bieden. Dankzij de LiHD-technologie dekt Metabo als enige fabrikant wereldwijd de totale vermogensbreedte van 400 tot 3.200 Watt.

12 of 18 Volt: maximaal vermogen, die extreem lang beschikbaar is – voor iedere toepassing.

www.metabo.be

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

57

De medewerker

SOFIE LAPIĂ&#x2C6;RE

> Geboren op 7 juli 1980 > Sterrenbeeld: Kreeft > Functie: Communications & Events Officer

> In dienst sinds 7 januari 2019 > Lievelingseten: vol-au-vent

58

by Techlink

â&#x20AC;˘ mei 2019

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden.

Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

COMMUNICATIONS & EVENTS OFFICER SOFIE LAPIÈRE

“

Collect moments, not things

Sofie Lapière is geboren en getogen in Kortenberg. Ze is een alleenstaande moeder van twee dochters (6 en 9 jaar).

‘Het combineren van een drukke baan en de zorg voor kinderen kan soms een uitdagende puzzel zijn. Een goede werk-privé balans is daarom erg belangrijk en in dat opzicht is het leuk dat ik nu niet alleen woon, maar ook werkzaam ben in Kortenberg’, zegt Sofie. Het is een absolute win-win situatie, door de tijdswinst vaart zowel mijn professionele als sociale leven er wel bij. Mijn breed interesseveld en het feit dat ik over alles ook een mening heb, maakt dat ik me graag engageer voor allerlei activiteiten zoals het oudercomité en (lokale) politiek.

Sector die “warmte” brengt

Sofie heeft intussen een jarenlange ervaring op het gebied van marketing en communicatie. Na haar studies aan de Katholieke Hogeschool Leuven begon ze haar marketing carrière in de Medical Devices sector. Nadien werkte ze nog 5 jaar als PR verantwoordelijke in de cosmetica­sector om uiteindelijk terecht te komen bij Techlink.

‘Met mijn marketingervaring, organisatie sensitiviteit en sociale vaardigheden kan ik de wensen en behoeften van verschillende doelgroepen goed inschatten en omzetten naar kansen’, legt Sofie uit. ‘Deze nieuwe job is voor mij een welgekomen uitdaging in een sector die letterlijk en figuurlijk “warmte” brengt. Warmte vooral door de mensen die er werken. Als communications & events officer begeleid en coördineer ik interne communicatieacties van Techlink. Ik stem hierbij de interne communicatiekanalen af op de huidige maar ook op de toekomstige behoeften van de organisatie.’

Quality time

”

‘Werk, schoolactiviteiten van de meisjes, vrienden, huishouden, sport: mijn agenda staat iedere week bomvol.

Om te ontsnappen aan de drukke dagelijkse agenda, reis ik graag met mijn kinderen om quality time met hen door te brengen. Zo kan ik hen een streepje cultuur en natuur meegeven. Mijn reis quote is: “Collect moments, not things”. Reizen zorgt ervoor dat mijn kinderen met een open blik naar de wereld kijken en meer sociaal en communicatief vaardig worden’, gaat Sofie verder. Alhoewel Kato en Anna sowieso nu al heel ­sociaal zijn, dus dat belooft. Onlangs verraste mijn oudste dochter me door te zeggen dat ze zich spontaan had opgegeven voor de leerlingenraad. Tja, lacht Sofie.

Zaalvoetbal

‘In mijn vrije tijd doe ik aan zaalvoetbal. Samen met een paar vriendinnen hebben we 15 jaar geleden een ploegje opgericht, namelijk “The White Stripes” genoemd naar de gelijknamige Amerikaanse band. De inspiratie kwam er door hun hit “Seven Nation Army”; een nummer dat zeer populair is in Europese en Belgische voetbalsta­ dions. Als fervent Club Brugge-supporter kende ik het maar al te goed’.

‘Voetbal is een echte ploegsport waar je met z’n allen werkt en vecht voor hetzelfde resultaat. Dat vind ik echt plezant omdat ik een echte teamplayer ben, zowel professioneel als op persoonlijk vlak, waarbij het team belangrijker is dan de individuele speler’, besluit Sofie.

by Techlink

mei 2019 •

by Techlink

59

Productnews

Een duurzame installatie? Weg met lucht en vuil!

Lucht en vuil in cv-installaties zijn een veelvoorkomend probleem. Voor een duurzame en efficiënte installatie is het daarom van belang om zowel een lucht- als vuilafscheider te plaatsen. De Caleffi luchtafscheider DISCAL® is ontworpen om automatisch en continu alle lucht uit verwarmings- en koelinstallaties te verwijderen bij zeer lage drukverliezen. De circulatie van volledig ontlucht water voorkomt dat lucht zich ophoopt in leidingen en radiatoren en gaan ze lawaai, corrosie en cavitatie in de circulatiepomp tegen. Deze lucht­

in een van de drie FACQ-opslagplaatsen, dan wordt dat ’s nachts geleverd, zodat het de volgende ochtend bij de opening van het Sanicenter kan worden opgehaald. In de buurt van het Sanicenter opent in juli van dit jaar een nagelnieuwe showroom van FACQ de deuren. Op een oppervlakte van 2.000 m² krijgen particulieren inspiratie en advies in functie van hun budget, hun smaak en hun behoeften. Meteen een buitenkans om de badkamertrends voor 2019 en de duurzame oplossingen uit het Groene Huis van FACQ te ontdekken. www.facq.be

Installatie op maat van lokale handelaars

afscheider is zowel horizontaal als verticaal te plaatsen.

Geen plek voor een traditionele luchtafscheider? Geen nood. De DISCALSLIM® werd speciaal door Caleffi ontworpen om toe te passen in kleine ruimtes. Naast de compacte afmetingen, is door de draaibare aansluiting ook een universele aansluiting mogelijk; horizontaal of verticaal. Belangrijk is dat hierbij de ontluchtingsopening naar ­boven gericht blijft. Doordat het geïntegreerde T-stuk is de plaatsing ervan zeer eenvoudig. De kunststof vuilafscheider met magneet DIRTMAG® verwijdert alle vuildeeltjes (ook metalen) uit de installatie. Hij is voorzien van een grote opvangruimte onderaan het toestel.

Daardoor is een langere periode tussen onderhoudsbeurten mogelijk. De DIRTMAG® kan snel en makkelijk gereinigd worden dankzij de verwijderbare magnetische band aan de buitenzijde en de spuikraan met groot debiet.

Daikin stelt een groot gamma van apparaten voor die perfect aangepast zijn aan alle type lokale handelaars. De split-, multi-split-, Sky Air- en VRV-buitenunits kunnen gecombineerd worden, met zowel zichtbare binnenunits als met een discreet inbouwmodel. De groep EPC-Familia bezit meer dan 100 apotheken in België, waaronder de recentelijk geopende vestiging van Ben-Ahin. In het geval van deze apotheek, boden strakke binnenunits en inbouwmodellen de gepaste oplossing. Aan de ingang van de apotheek zijn ultra-discrete satellietmodellen geplaatst die perfect blenden met de commerciële ruimte, en veel flexibiliteit bieden in installatiemogelijkheden. Voor de achterkamer viel de keuze op cassettemodellen van 60x60, door hun hoog comfortniveau en eenvoudige installatie.

www.caleffi.com

Nieuwe FACQ Sanicenter in Eupen

Eind maart opende FACQ zijn 39ste Sanicenter voor professionals op het vlak van sanitair, verwarming en hernieuwbare energie in België. Het nieuwe verkooppunt in Eupen is het eerste dat midden in de Duitstalige gemeenschap van ons land ligt. Een première voor het nationale merk, dat de ambitie koestert elke professional in België in minder dan 30 minuten toegang tot een Sanicenter te verlenen.Het Sanicenter biedt een ruim assortiment aan oplossingen voor sanitair en verwarming, met een voorraad van meer dan 6.000 producten in stock. FACQ biedt hier een mooi voordeel voor de professionals: is een artikel niet ter plaatse in voorraad, maar wel beschikbaar

60

by Techlink

• mei 2019

In de nieuwe apotheek van zijn alle klimaatoplossingen tot in het kleinste detail uitgedacht. De Daikin-oplossingen die werden voorgesteld aan de EPC-Familia zijn tot in het oneindige aan te passen: ze kunnen gemakkelijk geïnstalleerd worden in alle apotheken van de groep, om het imago van het merk te bewaken en om in elke vestiging hetzelfde dagelijkse comfort te garanderen. Modern design en discretie is voor hen namelijk erg belangrijk. www.daikin.be

The future is connected

De Wilo-Assistant App vormt in combinatie met netwerkcompatibele producten, zoals de Wilo-Stratos MAXO en modules die achteraf in andere Wilo-pompen

MAATREGELEN OM TE HANDELEN - MAATREGELEN OM TE CONTROLEREN Alarm niveaus*

VERBRUIKSMETEN water, gas, electriciteit ...

MAATREGELEN

VERBRUIKSBEHEER

DATA BASE

ANALYSE

Tellers indexlezers en sensoren

DATABEHEER uw verbruik

Powersave server

CONTROLEREN

Met POWERSAVE √ Gebruiksmeting met dataregistratie van de meterstanden. √ Gegevensoverdracht voor analyse en controle van uw verbruik. √ Optimalisatie van het beheer van de grondstoffen en het stroomverbruik in het gebouw.

* Met POWERGES

√ Een interventie op het tablet van de technicus die de oproepdienst in werking stelt. √ Follow-up van interventies via de planning van POWERGES.

√ Gedetailleerd werkblad in de historiek van de klant.

Christian VAN PARYS

Julien TRIPS

Administrateur Délégué

Business assistant

M : + 32 (0) 477 84 12 87

M : + 32 (0) 472 87 66 52

T : + 32 (81) 22 42 50

T : + 32 (81) 22 42 50

@ : cvp@rvc.be

@ : julien@rvc.be

WWW.RVC.BE

Productnews

kunnen worden ingebouwd, het hart van de connectiviteit. “Wij maken op alle niveaus gebruik van de digitale transformatie om onze klanten aanvullende voordelen te bieden,” zegt Tobias Groß, die verantwoordelijk is voor Digital Marketing bij Wilo. “Met deze aanpak ondersteunen we vaklieden, consultants, operators en fabrikanten bij hun planning en klantondersteuning, en tijdens installatie en inbedrijfstelling. In deze context kiezen we echt voor een holistische aanpak.” De Wilo-Assistant App is het centrale startpunt en is nu geoptimaliseerd voor het bieden van klantinstructies. De app maakt de hele digitale wereld van Wilo-producten en -services beschikbaar voor de klanten. Tutorials zorgen ervoor dat de klant eenvoudig aan de slag kan, en de uitgebreide zoekfunctie helpt gebruikers bij het opzoeken van informatie over elk onderwerp in de hele app. De Smart Connect-functie kan worden gebruikt bij de installatie van producten en om gegevens over hun operationele status op te roepen. www.wilo.be

HVAC-professionals en vastgoedbeheerders - actoren in de energietransitie

POWERGES en POWERSAVE - de unieke combinatie van oplossingen voor verbruiksbeheersing en papierloos technisch interventiebeheer in gebouwen. Met POWERGES controleert u het beheer van technische installaties en garandeert u de naleving van de regelgeving in alle Belgische, Franse en Luxemburgse regio's, met digitale certificering. Met POWERSAVE meet, controleert en bewaakt u het verbruik van de installaties van uw klanten. RVC biedt gedigitaliseerde oplossingen voor het beheer van het energieverbruik om anomalieën op te sporen en een strikte opvolging te verzekeren.

POWERSAVE maakt het ook mogelijk om het verbruik in real time per gebruik te meten (verlichting, verwarming, gas, stookolie, elektriciteit, ventilatie, enz.) en om een verzoek tot interventie op het POWERGES-tablet van de technicus te sturen in geval van overconsumptie.

RVC levert de geselecteerde verbruikssensoren volgens de installatie en toegang tot het POWERSAVE webplatform. Afhankelijk van de waargenomen verbruikscycli merkt u onmiddellijk onnodig of overmatig verbruik op. Als technisch manager bepaalt u het verbruik en de alarmdrempels om zo snel als nodig in te grijpen.

Toegang tot POWERSAVE in real time, biedt u een ongekende adviescapaciteit aan uw klanten. www.rvc.be

REHAU ondersteunt hulpproject in Irak met technische knowhow

In crisisgebieden moet men innovatief zijn om onder zeer moeilijke omstandigheden in de dagelijkse basisbehoeften zoals een warme thuis te kunnen voorzien. Als wereldwijd

62

by Techlink

• mei 2019

ondernemend familiebedrijf, zet de polymeerspecialist REHAU in het project "Maggie goes to Yezidi" zijn technische knowhow ter beschikking voor de bouw van een educatief centrum waar gevluchte Yezidi-kinderen voor hun trauma's door oorlog, misbruik en opsluiting kunnen worden behandeld. In samenwerking met de architecten en ingenieurs van DMOA nam REHAU de ideale klimatisering van de "Maggie Shelters" in het vluchtelingenkamp Sharya in Noord-Irak voor zijn rekening. In dit project "Maggie goes to Yezidi", creëert DMOA en de lokale niet-gouvernementele organisatie Panaga een infrastructuur voor getraumatiseerde kinderen. Voor onderwijs en therapiesessies worden de "Maggie Shelters" gebruikt om ruimtes te creëren die aangepast zijn aan de plaatselijke omstandigheden. "Dit project verenigt sociale betrokkenheid en innovatie op een unieke manier", benadrukt Joost Saelens, Country Manager BeLux bij REHAU. www.rehau.be

De nieuwe tado° V3+ Slimme Thermostaten voor een gezond thuisklimaat

De nieuwe Luchtcomfort Skill zorgt voor een gezondere lucht binnenshuis, verhoogt je productiviteit en verbetert de slaapkwaliteit, voor meer welbevinden binnenshuis.

Deze functie helpt een gezondere leefomgeving te creëren door inzicht te geven in het luchtklimaat van de woning.

Bovendien krijgt de gebruiker concreet en toepasbaar advies voor meer comfort binnenshuis. Ook geeft de functie tips om gezondheidsrisico’s zoals schimmel te voorkomen. tado° geeft advies, zoals wanneer en hoe lang je de ramen open zou moeten zetten en hoe je de luchtvochtigheid kan verlagen. Aanbevelingen over wanneer je bepaalde kamers moet verluchten, zijn gebaseerd op zowel de luchtfrisheid binnen als de luchtkwaliteit buiten, de aanwezigheid van mensen en lokale weersvoorspellingen. Wanneer de luchtvervuiling bijvoorbeeld hoger wordt tijdens de spits, of wanneer er veel pollen in de lucht zijn in de leefomgeving, dan zal tado° aangeven hoe je hier het best mee om kan gaan en je bijvoorbeeld adviseren om het raam op een ander moment te openen. De Luchtcomfort Skill is onderdeel van een gloednieuwe app voor de V3+ productreeks. Het is een toevoeging aan een uitgebreid aanbod andere Skills, die gebruikers assisteren in het dagelijks leven, zoals Geolocatie, Aanpassing aan Weersvoorspellingen, Open Raam Detectie, Slimme Schema’s en Inzichtelijke Rapporten. www.tado.com

NIEUWE RESIDENCE

NIEUW

BE TROUWBAAR EN EFFICIËNT

NIEUWE ROEST VRIJSTALEN WARMTEWISSEL A AR VOORA AN BE T ROUWBA AR EN ONDERHOUDS VRIENDELIJK

KL A AR VOOR E-CONNEC TIVIT Y BEDIEN UW KE T EL OP AFS TAND ME T DE SMAR T PHONE DANK ZIJ DE INT ELLIGENT E WIFI-T HERMOS TA AT RICLOUD

COMPAC TE AFME TINGEN EN FRONTALE TOEGANKELIJKHEID VAN ALLE COMPONENTEN IDE A A L V O OR E L K E IN S TA L L AT IE

FUNC T IE S ANITAIR WARMWAT ERCOMFOR T “T OUCH & GO”-FUNC T IE VOOR DE GERICHT E VOOR VERWARMING VAN DE SANITAIRE WISSEL A AR

SPLIT TERKIT ME T INSTELBARE POSITIE V O OR KOM T F OU T IE V E UI T L I JNING ME T DE L UC H T INL A AT

INGEBOUWDE TERUGSL AGKLEP K A N W OR DE N GEÏN S TA L L E E R D IN C OL L EC T IE V E , ONDE R DR UK S TA A NDE S C HO OR S T E NE N

LAGE UITSTOOT (NOX-KLASSE 6) EN HOOG RENDEMENT

RESIDENCE

NIEUWE DIGITALE GEBRUIKERSINTERFACE

COMPAT IBEL ME T RiCLOUD

AUT OMAT ISCHE VERBR ANDINGSCONT ROLE

NIEUW ELEGANT DESIGN

EENVOUDIG A AN T E SLUIT EN EN T E INT EGREREN ME T BUSS YS T EMEN

Meer info ?

RIELLO N.V. - Waverstraat 15 - 9310 Moorsel - 053/769 030 - www.riello.be

SNELLE INS TALL AT IE

Tot € 5.000 VERVANGPREMIE voor oude gastoestellen.

Minder

Meer

Nóg een reden om gas te adviseren aan uw klanten.

Alle voordelen op een rij:

Uw klanten willen voor hun nieuwe verwarming en/of warmwaterinstallatie een groene maar ook zuinige oplossing.

• Tot € 5.000 vervangpremie van Gas.be

Als professionele installateur kan u hen met een gerust hart de mogelijkheden van gas adviseren. De lage CO2-uitstoot, het zuinige verbruik, de vele combinatie mogelijkheden met hernieuwbare energie en de groei van biogas maken van gas de ideale transitieenergie die actief helpt om de klimaatdoelstellingen te behalen.

En uw klant? Die geniet ondertussen van alle comfort, voordeliger dan ooit dankzij de nieuwe vervangpremie op oude gastoestellen.

voor verwarming en/of € 200 voor sanitair water • -30%* tot -48%** CO2/jaar • € 440* tot € 700** besparing/jaar * berekend voor een gascondensatieketel en een gemiddelde netto warmtebehoefte van 18.600 kWh/jaar ** berekend voor een gaswarmtepomp en een gemiddelde netto warmtebehoefte van 18.600 kWh/jaar

Bespaar tot € 5.000*** Wie een gastoestel van vóór 1985 vervangt door een nieuw exemplaar op gas ontvangt nu tot € 5.000 premie van Gas.be. Per nieuw toestel op gas, met een maximum van 2 nieuwe installaties, ontvang je een premie die kan oplopen tot € 2.500 per toestel. Zo is de aankoop van een nieuw, energie-efficiënt gastoestel nóg sneller terugverdiend en verwarmen uw klanten elke dag groen, zuinig en comfortabel.

*** € 500 voor een nieuw centraal verwarmingstoestel op aardgas met een maximaal nominaal vermogen van 70 kW (condensatieketel, gaswarmtepomp, condenserende warme lucht generator, hybride warmtepomp op aardgas). € 5 extra per kW wordt toegekend met een plafond van € 2.500 per toestel (overeenkomstig met 470 kW). Met een maximum van twee nieuwe verwarmingstoestellen (cf. cascade-opstelling van twee verwarmingstoestellen) voor appartementsgebouwen. Het maximale totaalbedrag van de premie bedraagt € 5.200.

Meer info op premie.gas.be Gas.be | Masuiplein 15 | B-1000 Brussel

GAS_19-073-vervangpremie_adv_230x297_NL_5.indd 1

gas.be 25/03/2019 16:14