Heat+ september 2022

Schrijf je nu in! INSTALL DAY 202209. WARMTEPOMPENMETCOMBILUSBOOSTERWATERKWALITEITSYSTEEMInformatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken • Driemaandelijks vakblad MEMBER 0F

www.ithodaalderop.be WPU Geothermie Het rendementmogelijkhoogst Vincent Lucht/water Het zonderhoogstandjetechnischbuiten-unit HP-S Lucht/water De all-roundersplit-unit Ons gamma warmtepompen past in elk mogelijk nieuwbouw of renovatieproject

Wat een nog grotere uitdaging zal vormen, is de “war for talent” in onze sector. Dit is één van de 4 topics die in LINK2030 (www.link2030.be) werd gedefinieerd om mee aan de slag te gaan, opdat de energietransitie op het terrein gerealiseerd kan worden. Nog nooit waren er zoveel vacatures en zo weinig werkzoekenden, en dat terwijl ook het aantal afgestudeerden uit het secundair en hoger onderwijs daalt. Embuild en Techlink leveren uitstekend werk om met campagnes op maat jongeren warm te maken voor de bouw- en installatiesector. En toch ben ik blij dat we op Install Day (zie pagina 49) alle registers gaan opentrekken om jonge professionals te enthousiasmeren en een positievere kijk te geven op ons

Dirk Peytier

Ook onze leden worden geconfronteerd met de gevolgen van de Oekraïense oorlog in combinatie met de recente verstoringen van de globale aanvoerketens, een aanwakkerende inflatie en toename van de loonkost.

Samen gaan we de uitdagingenongezieneaan!

Totberoep.slot

ben ik verheugd te melden dat Techlink en de F.E.E. (Federatie van Elektriciteit en Electronica) zijn gefusioneerd – met unanieme goedkeuring van de aanwezige leden waarvoor dank! – onder de noemer Techlink, maar met de nieuwe baseline "Linking Techniques" (zie pagina 6). Door onze krachten te bundelen, ontstaat er één sterke federatie van alle bedrijven uit de multifunctionele installatiesector. Ik ben ervan overtuigd dat we nu als Techlink beter gewapend zijn om de uitdagingen die op ons afkomen aan te gaan!

TechlinkVoorzitterNationaal EDITO HEAT+ • 09 2022 3

Bijna alle installateurs kampen met prijsstijgingen van de materialen en producten waarmee ze moeten werken en bovendien zijn de leveringsproblemen aanzienlijk. Het zal een uitdaging zijn om het groeiend tekort aan basismaterialen, trage leveringen en stijgende prijzen een halt toe te roepen!

A·80 TWIN HOEKSTOPKRAAN Ref. CQ4102 4 POSITIES · 1 GREEP · ENIG IN DE WERELD VITAQ toepassingenMeerdereklakaanslagminderLangerSYSTEEMleven, 1/4 slag Gebrevteerd systeem NU MET NIEUWE GREEP ! messingCw617N PAT GASBOLKRAAN 1/4 slag open/dicht systeem. Met mogelijkheid om greep vast te zetten. Weerstand 650°C Ref. M1127CR Ref. M1128CR Ref. PO102 Ref. PM102

HEAT+ • 09 2022 5 8 ● Combilus met BWP Boosterwarmtepompen (BWP) en andere decentrale warmte/ koude-opwekkers zijn onmisbaar in de verduurzaming van onze warmte vraag in gebouwen. Zij bieden een antwoord op de nodige flexibiliteit en lage distributietemperaturen in warmtenetten. 58 ● Dewulf Techniek Als HVAC/S én Cerga-installateur is zaakvoerder Harry Dewulf altijd geïnteresseerd geweest in nieuwe technieken waarbij hij bovendien sterk gelooft in hernieuwbare ener gie als toekomst. Toch betekent de toegenomen complexiteit van deze technieken niet dat Harry meewarig zou staan tegenover digitalisering. 49 ● Install Day Op 14 oktober 2022 vindt de vijfde editie van Install Day plaats. Deze beurs voor HVACS- en elektroinstallateurs trok vorig jaar meer dan 3500 bezoekers naar Brussel. Lees hier welke algemene en technische trends je er dit jaar kan ontdekken. Embuild Kunstlaan 20, 1000 Brussel embuild.be Verantwoordelijke Uitgever Dirk De dirk.dewolf@techlink.beWolf Techlink vzw Joseph Chantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 info@techlink.be10• www.techlink.be Director General Kris Van kris.vandingenen@techlink.beDingenen Publiciteit Inge De Ridder T. +32 53 80 87 inge.deridder@techlink.be47 Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig Vertaling André Verkaeren, Metaphrasis bvba Vormgeving Nikka nikka.cuypers@embuild.beCuypers Drukwerk SurfGraphiusnaar www.techlink.be/fr/magazine om de Franse versie te downloaden. 3 ● Edito: Samen gaan we de ongeziene uitdagingen aan! 6 ● Fusie: Techlink en F.E.E. 8 ● Dossier: Combilus met BWP 14 ● Actualiteit: Maak kennis met Embuild 16 ● Techlink Awards Night: De winnaars in beeld 22 ● Bedrijfsvoering: Duurzaamheid troef bij Sanitechniek 26 ● Wetgeving: Werken met zelfstandigen: do’s & don’ts 32 ● On thE-MOVE Summit: E-Mobility en hernieuwbare energie 40 ● Bedrijfsvoering: Digitalisering facturatieproces 44 ● Interview: Intensievere samenwerking met scholen 48 ● Beurs: Install Day 54 ● Scholenwedstrijd “Sanitair & Verwarming” 58 ● Lid in de kijker: Dewulf Techniek 63 ● TV 278 addendum 3 66 ● Actualiteit: Trias Energetica 70 ● Q&A: Combilus met zonthermie 74 ● Lid in de kijker: VMA 82 ● Save the date: Roadshow Techlink 84 ● Save the date: Infosessie over Cybersecurity 86 ● De medewerker: Technology & Innovation Manager Vincent Vancaeyzeele 88 ● Productnews

De eerste stap in de toenadering was de ontwikkeling van een gezamen lijk visiedocument voor de sector, genoemd "LINK2030”, dat in 2021 voorgesteld werd. Een visie op de toekomst van het ecosysteem van multifunctionele installaties. In deze

Vandaagmogen.

Techlink bundelt krachten met F.E.E.

Alleen gaan we sneller. Maar samen gaan we verder.

Techlink is ontstaan uit de fusie van Fedelec en ICS begin 2018. Het was toen al enige Federatie die 3000 instal latiebedrijven in speciale tech nieken verenigde. De toen gekozen nieuwe naam, "Techlink - Linking Technicians", was bedoeld om de deur te openen naar alle mogelijke synergiën binnen de installatiewe reld. De F.E.E. van haar kant, die in 1946 werd opgericht als "Federatie voor de handel in elektrische toes tellen" en in 1987 haar huidige naam kreeg, is de overkoepelende orga

De toenadering tussen de twee fede raties is al eind 2019 begonnen door besprekingen tussen Karl Neyrinck, de toenmalige voorzitter van Techlink en Alexander Dewulf, de toenmalige voorzitter van de F.E.E.

nisatie van de Belgische onderne mingen die actief zijn als fabrikant/ invoerder, distributeur of dienst verlener in technisch onderhoud en energiebeheer, in één van de volgende domeinen: elektrisch installatie materiaal, huishoudtoestellen, ma terialen voor inbraakbeveiliging en camerabawaking, verlichtingstoepassingen, test- en meetinstru menten, batterijen, materialen voor sanitair en verwarming. F.E.E. vere nigt zo'n 150 bedrijven, die werk bie den aan meer dan 15 000 mensen.

is de fusie een feit, waar door Techlink zich positioneert als de enige referentie voor het hele Eco systeem van de multifunctionele in

FUSIE 6 HEAT+ • 09 | 2022

is op het podium als "DE" stem van de installatiesector en in deze positie wil Techlink een leider zijn in duurzaamheid en energie transitie.

Gaandeweg werden de veelal gelijk lopende visies van de F.E.E. en Techlink verfijnd, en werd besloten één federatie te creëren met echt sectorleiderschap, waardecreatie en een duidelijk onderscheidend ver

De Federaties F.E.E. (Federatie van de Elektriciteit en de Electronica) en Techlink fusioneren om alle actoren in de sector te verenigen en zo het volledige Ecosysteem van de afvalbeheer.onderhoudactiefinstallateursinvoerders,waaronderongeveerberoepsfederatieTechniques",baselinemaarOnderinstallatiesmultifunctioneleteomarmen.denaamTechlink,meteennieuwe"Linkingomvatonzenu3150bedrijvenfabrikanten,groothandels,enbedrijvenintechnisch&energie-en

Onzestallaties.plaats

Korte historiek

studie worden de technologische en maatschappelijke trends die voort vloeien uit de Green Deal beschreven en worden de krijtlijnen voor de sec tor uiteengezet om zich zo goed mo gelijk aan te passen aan de komende marktopportuniteiten. Het doel is hen te informeren over de diverse technologische, regelgevings- en managementuitdagingen waarmee zij dagelijks worden geconfronteerd en zo hen te helpen om hun eigen be leid hierop af te stemmen.

In de november-editie van onze magazines zal er een verschijneninterviewmetKris Van Dingenen en Eric Piers.

HEAT+ • 09 | 2022 7

atmosfeer drastisch te verminderen en ons te verplichten tot een duurza mere levenswijze om een vreedzame toekomst voor de komende generaties te waarborgen. De fabrikanten van multifunctionele installaties moe ten dus steeds energie-efficiëntere toestellen produceren en degenen die deze toestellen installeren moeten hun klanten passend advies kunnen geven... Zij staan in de frontlinie om al hun vragen te beantwoorden en hen te begeleiden bij het maken van ecologisch verantwoorde keuzes. Wij zullen ook aandacht besteden aan nieuwe duurzame technieken en de kennis van onze leden bevorderen door talrijke opleidingscursussen te organiseren’, zegt Alexander Dewulf

voort uit ons vermogen om een alles overkoepelende rol op ons te nemen: ontwerper, fabrikant, verdeler, instal lateur, servicetechnicus en toezicht houder op het gebied van energie- en afvalbeheer. Zoals we vaak zeggen: de beste manier om de toekomst te voor spellen is hem zelf te bouwen en te in stalleren’, besluit Eric Piers.

‘De energietransitie kan niet slagen zonder de bijdrage van ons ecosysteem. Samen zorgen we ervoor dat nieuwe vormen van energie via onze multi functionele installaties efficiënt wor den omgezet in betaalbaar comfort. Als unieke federatie komt onze kracht

Alexander Dewulf (links) zal het voorzitterschap van het Bestuursorgaan van Techlink opnemen, gesteund door Dirk Peytier als ondervoorzitter. Eric Piers (rechts) wordt Gedelegeerd Bestuurder/CEO terwijl Kris Van Dingenen de rol van Algemeen Directeur blijft opnemen.

Ervaren management

Iets om naar uit kijken:te

‘De focus zal de komende maanden en jaren liggen op de energietransi tie: een grote uitdaging voor ons eco systeem van multifunctionele instal laties. De energiesector ondergaat een ingrijpende transformatie om de grote maatschappelijke uitdagin gen van de komende jaren het hoofd te kunnen bieden. Talrijke studies tonen aan dat het dringend nood zakelijk is onze CO2-uitstoot in de

Een combilus is een collectief verwarmingssysteem binnen een appartementsgebouw met maar één aanvoerleiding en één retourleiding. De warmte voor zowel ruimteverwar ming en SWW wordt via dezelfde lei ding gedistribueerd. Traditioneel is de centrale warmteproductie een ke tel, die een temperatuur van 60°C tot 80°C levert voor de appartementen. Op die manier kan in de apparte menten op elk moment SWW worden verbruikt. De ruimteverwarming kan zowel op lage temperatuur als hoge temperatuur worden gerealiseerd.

der project: VIS Instal 2020 (zie ook Heat+ februari 2019 voor de resul taten)’, zegt Stef Jacobs, doctoraat sonderzoeker aan de Universiteit van HetAntwerpen.project

Het gebruik boosterwarmtepompenvan appartementsgebouwenin

Echter, deze hoge distributietem peratuur heeft een lager productie rendement en hogere distributiever liezen tot gevolg. Daarnaast, indien verwarmd wordt op lage temperatu

‘Om de klimaatdoelstellingen te be halen zal zuiniger omgesprongen moeten worden met energie, zodat minder CO2 uitgestoten wordt. In dit verband worden allerlei duur zame verwarmingsinstallaties en -concepten ontwikkeld. De lage tem peratuur-combilus met decentrale boosterwarmtepompen voor SWW is er één van voor warmtenetten in appartementsgebouwen. Dit concept staat echter nog in de beginfase van ontwikkeling en allerlei vragen op vlak van ontwerp zijn momenteel nog onbeantwoord. Dit was dan ook de voornaamste focus van mijn onderzoek binnen dit project dat van start ging in 2019 en werd afgerond in 2021, en kwam voort uit een eer

ONDERZOEKSPROJECT8 HEAT+ • 09 | 2022

beoogde de kwalitatieve uitrol van collectieve warmte (com bilus en/of warmtenetten) en koude met oog op verduurzaming van het thermisch comfort en SWW-berei ding. Eén van de doelen was om op maat van de installateur, ontwerp richtlijnen- en tools voor combilus en centrale warmte- en koudeproductie te Projectpartners:ontwikkelen.

Warmtenetten”“KwalitatieveTETRA-project

Techlink zet in op technologische kennisverhoging en -verspreiding. Als lid van de gebruikersgroep willen we de resultaten van het TETRA-project “Kwalitatieve Warmtenetten” graag onder jullie aandacht brengen. De energietransitie vergt naast duurzame elektriciteitsopwekking ook efficiëntere verwarmingssystemen in ons gebouwpark en industrie. Een veelbelovend systeem binnen appartements gebouwen is het combilussysteem met een centrale stookplaats. Dit kan gezien worden als een mini-warmtenet binnen de gebouwschil van een appartementsblok. In een combilus geldt dat een lagere distributietemperatuur het rendement verhoogt. Voor ruimteverwarming is dit geen probleem, maar voor sanitair warm water (SWW) zijn uiteraard wel hoge temperaturen nodig. Het Tetra-project werd opgezet om onder andere daar een oplossing voor te zoeken.

onderzoeksgroep EMIB van de Universiteit Ant werpen, het Kenniscentrum Energie van Tho mas More Kempen en het WTCB.

Wat is een combilus?

ren, zoals met vloerverwarming of convectoren, dan zou deze hoge tem peratuur voor het grootste deel van de dag niet nodig zijn. Daarom worden er nieuwe verwarmingsconcepten be dacht, die de verwarming en koeling in gebouwen moeten verduurzamen.

combilussysteemintegrerenBoosterwarmtepompenineen

● de centrale productie

De centrale productie bestaat uit een geothermische warmte

Figuur 1: voorbeeld combilus met BWP. Rode pijlen: normale werking in de winter. Blauwe pijlen: energierecuperatie tussen vloerkoeling en SWW-productie (BWP) in zomermaanden.

● de verschillende appartementen met vloerverwarming en decen trale productie voor SWW.

● de distributie (combilus)

distributietemperatuur verlaagd wor den naar het regime voor vloer verwarming (bv. 35/30°C). Dit maakt het inpassen van een warmtepomp in de centrale stookplaats mogelijk, wat goed is voor de efficiëntie van het systeem. De decentrale BWP verhogen deze centrale temperatuur naar de temperatuur nodig voor SWW (60°C) en slaan deze warmte op in een buffer vat per appartement. Een bijkomend voordeel is dat er zowel verwarmd als gekoeld kan worden via de combi lus, wat voorheen niet mogelijk was. Dit is wederom zo omdat de BWP de

De installatie uit figuur 1 bestaat uit drie hoofddelen:

centrale temperatuur lokaal kunnen opwarmen tot de nodige temperatuur voor SWW. Een voorbeeldconcept ziet u op figuur 1.

Wanneer er decentrale booster warmtepompen (BWP) in een combi lus worden gebruikt, kan de centrale

HEAT+ • 09 | 2022 9

Legende energiestromen:

produceerde koude van de BWP een koudebron zijn voor de vloerkoeling. Deze wisselwerking kan ontstaan in eenzelfde appartement, maar ook tussen verschillende appartementen via de combilus. Dit laatste gebeurt wanneer er geen koelvraag bestaat in een appartement waar het SWWvat moet bijgeladen worden. Zo kan de geproduceerde koude gerecupe reerd worden door een ander appar tement waar op dat moment wel een koelvraag bestaat, maar geen SWWvraag is. Figuur 2 verduidelijkt deze twee vormen van recuperatie met een schematische voorstelling van de en Deergiestromen.productie voor warmte, koude en SWW zijn allemaal zonder lokale CO2-uitstoot, waardoor dit concept als een duurzaam verwarmings- en koelsysteem beschouwd kan worden.

Door deze wisselwerking, kan tijdens de zomer de overtollige warmte uit de appartementen gebruikt worden als warmtebron voor de productie van SWW. Anderzijds, kan de ge

ONDERZOEKSPROJECT10 HEAT+ • 09 | 2022

van de BWP is vraagges tuurd (d.m.v. een temperatuursensor in het buffervat). Daarnaast is er een toevoeging tegenover een conven tionele afleverset, omdat hier een wisselwerking tussen het SWW en ruimteverwarming wordt toegelaten.

Deteren.regeling

combilusenOntwerprichtlijnenprestatiesvaneenmetBWP

‘Het onderzoek naar BWP in een combilussysteem is uitgevoerd d.m.v. simulaties in Matlab. Uit

Voor ruimteverwarming is er voor een direct systeem geopteerd (geen warmtewisselaar tussen combilus en vloerverwarming), om nog lagere verwarmingstemperaturen en hogere koelingstemperaturen te kunnen han

De distributie gebeurt door een com bilus-systeem, waarbij het technisch water warmte én koude kan leveren voor de appartementen. De tempe ratuurregeling in het stookseizoen is gebaseerd op een stooklijn voor vloerverwarming, terwijl deze in de zomer op een constante aanvoertem peratuur van 19°C ingesteld staat. Deze constante temperatuur is geko zen, omdat de minimale inlaattem peratuur voor de BWP van Nathan Systems 18°C bedraagt. Indien an dere types van BWP gebruikt wor den, kan deze minimale temperatuur

Alle 20 appartementen zijn uit gerust met vloerverwarming en een BWP met een opslagvat voor SWW. Het opslagvat voor SWW bevat een spiraalwarmtewisselaar, zodat het technische water in de spiraal (uit de combilus) niet gemengd wordt met het verwarmd drinkbare water.

pomp en een opslagvat om de warmteafname af te vlakken in de tijd. Zo kan de warmtepomp ge durende een langere tijd werken en moet de warmtepomp minder aanen uitschakelen. Deze warmtepomp moet tijdens de winterperiode voor namelijk verwarmen, maar tijdens de zomer moet deze zowel kunnen verwarmen en koelen. Dit is om de centrale temperatuur binnen de tem peratuurgrenzen voor zowel de BWP als de vloerkoeling te houden. Merk op dat er geen centrale ketel gebruikt wordt in dit concept.

verschillen, wat natuurlijk een effect heeft op het koelingspotentieel.

Figuur 2: de BWP gebruikt het opgewarmde retourwater van de vloer (koeling) en de vloerkoeling gebruikt het afgekoelde retourwater van de BWP. Links: energierecuperatie in éénzelfde woning. Rechts: energierecuperatie met andere woningen. In het midden staat de legende van de verschillende warmtestromen.

4 types 11, 21, 22 en 33 met 1, 2 of 3 platen met 1, 2 of 3 lamellen

16 lengtes van 400 tot 3000 mm

Aalst Aartselaar Antwerpen Braine l’Alleud Brugge Châtelineau Diest Dison Forest | Vorst Gembloux Gent Habay Ieper Kuurne Liège Lier Lummen Malmedy Marche-en-Famenne Mechelen Mons Namur | Jambes Temse Tournai Turnhout Wemmel Wijnegem Zaventem Zele www.desco.be

Met de slimme middenaansluiting met vaste muurafstand van 69 mm, kunnen de aansluitpunten al in vroeg stadium worden ingetekend én geplaatst. In het midden van een muur of tussen 2 ramen. Hoogte, lengte en type radiator kan je in een latere fase bepalen.

6 hoogtes van 300, 400, 500, 600, 700 en 900 mm

3 uitvoeringen profil, vlak of line

keuze uit 1002 combinaties uit voorraad leverbaar

uni.8 de radiator die vooruit denkt

rechtsthermostaatkopoflinksomkeerbaar

foto : Uni.8 radiator

badkamers verwarming technieken

BWP en combilussen: een match voor de energietransitie

Alle voor- en nadelen op een rijtje VOORDELEN

• Dimensioneer de decentrale opslag o.b.v. de PV-curve (zie VIS Instal 2020).

• Overtollige warmte wordt rechtstreeks gebruikt voor productie SWW. Dit kan ook tussen verschillende appartementen.

INFO?MEER

• Koeling mogelijk, terwijl je nog steeds SWW kan aanmaken.

• Een kleiner vermogen van de BWP zorgt voor eenzelfde comfort, met een lager energie verbruik.

ONDERZOEKSPROJECT12 HEAT+ • 09 | 2022

dimensionering:Paperwww.warmtenet.infooverJacobs S, Van Riet F, Verhaert I.

• Indien er een onbalans is tussen koelvraag en warmtevraag, moet centrale productie zowel kunnen koelen als verwarmen tijdens de zomer. Dit om de centrale temperatuur binnen grenzen te houden (18°C en 21°C).

A collective heat and cold distribution system with decentralised booster heat pumps: a sizing study. BS2021.

• Bij een BEO-veld moet de regeneratie van de bodem goed gecontroleerd worden.

doen aan de temperatuurvereisten van de BWP. De resultaten vertelden ons dat een zo laag mogelijke distri butietemperatuur (in de combilus) het meest efficiënt was. Dit omdat de centrale warmtepomp een gigan tisch aandeel heeft in de gevraagde energie, aangezien deze alle warmte voor ruimteverwarming levert alsook dienst doet als warmtebron voor de BWP. Zolang de BWP voldoende war mte aan de combilus kan onttrekken, is de invloed van de slechtere COP van de BWP gering, zodat het loont de distributietemperaturen zo laag mo gelijk in te stellen, voldoende warm voor ruimteverwarming’, besluit Stef Jacobs.

• Geen fossiele energie meer nodig.

DON'T

• Decentrale opslag van SWW, dus lagere piekvermogens in productie, terwijl comfort gegarandeerd blijft. Dit biedt ook flexibiliteit in combinatie met slimme regelingen.

‘Bij het ontwerp zijn er enkele vragen die tot voor kort nog geen antwoord hadden, zoals wat de distributietem peratuur in de combilus zou moeten zijn. Bij een warmtepomp is het zo dat de brontemperatuur zo dicht mo gelijk moet liggen bij zijn uitgaande temperatuur, om een zo hoog moge lijk rendement (Coefficient Of Perfor mance, COP) te behalen. Een hoge dis tributietemperatuur is dus voordelig voor de decentrale BWP (brontem peratuur), maar nadelig voor de cen trale geothermische warmtepomp (hoge uitgaande temperatuur, terwijl brontemperatuur ca. 10°C is) en vice versa. Er bestaat dus wellicht een op timaal temperatuurregime, waarbij de voor- en nadelen elkaar ophef fen’, zegt Stef Jacobs. ‘In dit onder zoek hebben we de distributietem peratuur gevarieerd van 29/22°C tot 40/33°C, wat mogelijke temperaturen zijn voor vloerverwarming en vol

• Centrale unit is doorslaggevend voor systeemrendement, dus in geval van een centrale warmtepomp kies je best voor een zo laag mogelijke distributietemperatuur. In dit geval waren de ontwerptemperaturen 29/22.

• Overstort in de combilus is niet nodig, omdat er geen warmhoud-functie nodig is.

de analyses blijkt dat het jaar lijkse totale energierendement kan oplopen tot 334% door alleen ge bruik te maken van warmtepompen. Bovendien wordt met dit innovatieve concept lokaal geen CO2 uitgestoten. Alleen de productie van elektriciteit kan leiden tot een CO2-uitstoot. Rekening houdend met de huidige energiemix van België is de jaar lijkse CO2-uitstoot tot 55% lager, of 8.15 ton/jaar, in vergelijking met een traditionele combilus die verwarmd wordt door een centrale ketel voor een gebouw van 20 gezinnen. De wis selwerking tussen ruimtekoeling en SWW-productie in de zomermaan den maakt het mogelijk om 30% van de energievraag te recupereren door de overtollige warmte uit de apparte menten te gebruiken als warmtebron voor het maken van SWW’, vertelt Stef Jacobs. Met een verduurzaming van onze energievraag, zullen zulke energiesystemen bijdragen tot de verduurzaming van het totale ener gievraagstuk. Maar wat is er belan grijk mee te nemen bij het ontwerp van zulke systemen?

en BWP uitermate geschikt zijn voor de energietransitie waar we van daag de dag voor staan. Het maakt de elektrificatie van de verwar mingsvraag in appartementen moge lijk met een grotere flexibiliteit, biedt mogelijkheden voor collectieve koe ling en bespaart heel wat energie en CO2-uitstoot tegenover traditionele systemen. De CO2-uitstoot is boven dien alleen afhankelijk van de ener giemix in België of van lokale duur zame elektriciteitsbronnen.

DO

Uit dit onderzoek kan gesteld worden dat de combinatie van een combilus

• Gebruik passieve mengschakelingen voor ruimteverwarming.

NADELEN

• Warmtewisselaar tussen combilus en ruimteverwarming is niet nodig, indien appartementsgebouw.kleinDit om de distributietemperaturen tot het uiterste te kunnen optimaliseren naar de behoefte in de appartementen.

• Geen actieve mengschakeling voor ruimteverwarming. Kans op pompen in serie.

Proceedings of Building Simulations 2021Conference; 2021 Sept 1-3, Bruges (Belgium); 2022(17)

• Lage temperatuur ruimteverwarming en efficiënte SWW-productie gecombineerd.

Combineer de zuingste CV-ketel van ATAG met onze efficiënste hybride warmtepomp en ga voor een duurzame comfort zone. De hybride-systemen zijn dé manier om het gasverbruik van jouw woning te verminderen. Samen gaan we voor de zuinigste revolutie! Ontdek er meer over op de website dezuinigsteverwarming.be Er zijn meerdere wegen naar CO² neutraal. + Betaalbare oplossing + Onderhoudsvrij + Lange levensduur + Hoog comfort, lage temperatuur + Eenvoudig te installeren + Ideaal voor prefab & transformatie + Hoofdverwarming & bijverwarming Vraag onze specialisten naar de mogelijkheden van elektrische en infraroodverwarming. www.etherma.comDesignradiatorElektrische WarmwaterAQUA VloerverwarmingElektrischeInfraroodverwarmingLAVA®BATHPURE ALL ELECTRIC IN GOED WONINGENGEÏSOLEERDE

Er is een aangepast logo in de vorm van een baksteen vol punten. De ba ksteen is hét alom bekende symbool voor de bouw, denk maar aan de fa meuze “bak steen in de maag” van de Belgen. De punten weerspiegelen de vele nieuwe technologieën en tech nieken binnen de bouw, de digita lisering die ook in de bouw overal doorbreekt en tenslotte ook de grote verscheidenheid aan bedrijven en mensen in onze sector. Zonder hen

geen bouw, zonder hen geen Embuild.

ACTUALITEIT 14 HEAT+ • 09 | 2022

mbuild kijkt resoluut naar de toekomst, om samen met alle ondernemingen actief in de bouw- en installatiesec tor verder te evolueren. Daarom ko zen ze voor een nieuwe naam en een nieuw merk: Embuild. Hun doel blijft hetzelfde, maar ze willen hun toe gevoegde waarde toekomstgericht meer kracht bij zetten.

Nieuwe “Progress.tagline:Together.”

De bouwsector evolueert immers razendsnel, denk aan: de digitali sering, het gebruik maken van de modernste technieken, zorgen via nieuwbouw en renovatie voor duur zame woningen, gebouwen en infra structuur, werken op een veiligere wijze, enz. ‘Onze aannemers en in stallateurs gaan dus vooruit en we doen dat samen: de bouw is immers de sector bij uitstek waar we samenwer ken om een project te realiseren. We dragen ook bij aan maatschappelijke vooruitgang: we bouwen letterlijk en figuurlijk de duurzame toekomst’, Niko Demeester, gedelegeerd be stuurder van Embuild.

Nieuw logo

De Confederatie Bouw heet voortaan Embuild

‘Embuild versterkt alle ondernemin gen actief in de bouw is de nieuwe korte omschrijving van onze federa tie. De bouwsector is immers een heel diverse sector met tal van beroepen. Embuild is er voor al die bouwonder nemingen, wil hen sterker maken en helpen. Ongeacht welke activiteit u verricht in de brede bouwsector, bij ons bent u aan het juiste adres.’

Voor u als lid zal er op korte termijn niets veranderen aan de dienstverle ning die u vandaag krijgt!

Bij het lezen van deze editie van Heat+ heeft u het alvast gemerkt dat uw vertrouwde magazine zich in een geheel nieuw jasje steekt. Dit heeft alles te maken met de naamsverandering van de Confederatie Bouw naar Embuild. De “Em” staat daarbij voor “Empower” en “Embrace”: versterken en zoalszijnbouwen/buildenpartnerschappenimmersEmbuild,metondersteunenanderewoorden.datbetekentooksterkemeto.a.beroepsverenigingenTechlink!

E

“The Belgian Construction Asso ciation” gebruiken ze voortaan als baseline, vermits Embuild als enige bouwfederatie actief is in heel België, veruit de meeste leden telt en zowel zelfstandigen, kmo’s als grote bedrij ven vertegenwoordigt. Met deze ba seline leggen ze ook duidelijk de ver binding met hun vorige naam.

ƒ Perfecte

Wilo-Isar BOOST5 Drukverhogingssysteem voor residentiële en commerciële toepassingen. www.wilo.be &WATERREGEN

We inspire at www.duco.eu Visit us at Install Day on the 14th of October! www.installday.be Pioneering for You NIEUW ƒ Eenvoudige

THE FUTURE IS GREEN installatie dankzij stekkerklare uitvoering integratie in de klantomgeving dankzij compact, modern bouwtype bediening dankzij LC-scherm drukknoppen bedrijf door geluidswerende kappen frequentieomvormer voor een comfor tabele constante drukregeling en een rustige start stroomverbruik dankzij een op de behoefte aangepaste voorziening bediening dankzij omvangrijke, geïntegreerde beschermingsfuncties

ƒ Geïntegreerde

ƒ Veilige

ƒ Laag

en

ƒ Geluidsarm

ƒ Gebruiksvriendelijke

Thierry Geerts, CEO van Google België en Luxemburg, gaf een key

drukken. De duurzame en innova tieve projecten van onze leden tonen dit ook aan. Deze eerste Techlink Awards waren een echt succes. Aar zel dus niet om volgend jaar deel te nemen!’, zegt Carole Metzmacker, Marketing & Communication Mana ger bij Techlink.

Op vrijdag 20 mei 2022 vond in het prestigieuze Dolce La Hulpe Hotel de uitreiking plaats van onze allereerste Techlink Awards. De plechtigheid werd opgeluisterd met een lezing van Thierry Geerts (CEO van Google Belgium) en vier leden –Sanitechniek, Evocells, IFTech NV en Klinkenberg S.A. – vielen in de prijzen. Noteer alvast 24 maart 2023 in jullie agenda voor de volgende editie!

‘Met deze jaarlijkse Awards wil Techlink projecten in de kijker zetten die de energietransitie be vorderen én de cruciale rol van de installateur-vakman hierin bena

Eerste Techlink Awards: de winnaars in beeld

leren, maar vooral om onze klanten op de best mogelijke manier te advi seren. Want ja, vandaag zijn we niet langer alleen installateurs, maar vooral ook adviseurs in de frontlinie om burgers te helpen de stap naar de energietransitie te zetten.’

Onzeklanten.energiemix zal zich ongetwij feld geleidelijk diversifiëren. ‘Dit is waar wij als installateurs een rol kunnen spelen’, benadrukt Direc tor General Kris Van Dingenen. ‘Niet alleen om onze oplossingen te instal

E

EVENT 16 HEAT+ • 09 | 2022

r werd gesleuteld aan de for mule en het concept van de Nacht van de Technieken en dit om betekenis te geven aan deze belangrijke bijeenkomst van installatieprofessionals én om het centrale thema de “energietran sitie” prominent op de voorgrond te plaatsen. Als installateur speelt u immers een cruciale rol bij deze transitie én heeft u een voortrek kersrol bij de bewustwording van uw

Keynote

Kies de categorie uit waar uw bedrijf in uitblinkt. Vul de vragenlijst in en stuur deze terug met Interessestavingsdocumenteneventuele(foto’s,plannen,…).gewekt?AarzeldannietlangerenneemdeelaanonzeTechlinkAwards2023!

Tom Claes – Sanitechniek (Duurzame renovatie), Raf Schildermans – IFTech NV (Nieuwbouw), Christophe Klinkenberg – Klinkenberg S.A. (Ereprijs) en Jonathan Fransolet –Evocells (Sustainable Management)

Stuur uw meest innovatieve realisatie in en win een Techlink Award!

De deelnemende lidbedrijven kon den bewijzen dat ze bezig zijn met hun vak, dat ze hun passie (durven te) vertalen in grensverleggende pro jecten en bereid zijn om in te spelen op de hernieuwbare toekomst.

1 Innovatieve technische installatie (Nieuwbouw)

note speach over de digitale trans formatie die een sleutelrol speelt in de energietransitie. Net zoals in zijn boek “Homo Digitalis” kijkt Thierry naar gevaren én kansen van de digi tale revolutie. Daarvoor gaf hij heel wat prikkelende voorbeelden van hoe de digitalisering ons als mens en samenleving beïnvloedt. Zijn conclusie: de technologie is neutraal, het is aan de mens om er bewust en zelfzeker mee om te gaan. Doen we dat, dan zal de digitalisering ons

Techlink geeft u de mogelijkheid om uw geleverde bijdrage aan innovatieve en duurzame oplossingen in het kader van de energietransitie te belichten.

HEAT+ • 09 | 2022 17

Prijsuitreiking

Winnaar: IFTech NV

Felicitaties aan onze winnaars:

Thierry Geerts

In totaal werden 11 inzendingen ontvangen voor drie Awards en na de beoordeling door een jury van deskundigen kwamen volgende drie als winnaars uit de bus:

Op welke manier heb ik een voor een nieuwbouwproject de meest energiezuinige of klimaatneutrale oplossing geadviseerd en geïn →stalleerd?

Directeur Raf Schildermans: ‘In mijn ogen is dit niet zomaar een award, want je moet wel wat en ergie steken in het samenstellen van je dossier. Dankzij onze geo thermische energiecentrale zor gen we voor een duurzame ma nier van verwarmen en koelen. Een belangrijke bijdrage aan de energietransitie die ook

gelukkiger maken, met meer tijd voor creativiteit, diepgang, zorg en de zaken die er écht toe doen. De homo sapiens ontpopt zich als homo Hetdigitalis.aanwezige publiek hing aan zijn lippen door de kennis, passie en hu mor die hij naar zijn presentatie bracht. Alle deelnemers kregen ook het boek van Thierry als geschenk mee naar huis.

→ Project: Plaatsing van een geothermische installatie met KWO (Koude Warmte Opslag). Deze installatie zorgt voor de duurzame verwarming en koe ling van het nieuwe stadskan toor van Beringen.

Hoe heb ik duurzaamheid ook toegepast op mijn eigen bedrijfs voering ?

→ Project: Renovatie project “So ciale ruimtes” op brouwerij site Duvel Moortgat in Breendonk: water-water warmtepomp CO2 (60kW) met maximaal gebruik van recuperatie van restwar mte van het productieproces vanuit de Bedrijfsleiderbrouwerij.

Een mooie beloning voor het harde werk van ons team, zeker in deze bijzondere tijden. Samen Energiek bij Sanitechniek!’

Techlink niet is ontgaan. Dankzij de gedrevenheid van al onze colle ga’s en het streven naar het beste mocht ik deze award in ontvangst nemen. Ik ben geweldig trots op de projecten die we met z’n allen elke dag weer realiseren.’

Op welke manier en met welke technieken heb ik het energie verbruik van een bestaand ge bouw tijdens een renovatie dras tisch gereduceerd?

→ Winnaar: Sanitechniek

picture” werden gezet. Ik ben zo fier als een gieter met deze award!

2 Optimalisatie van de energieefficiëntie (Renovatie)

3 Sustainable Management

→ Winnaar: Evocells

Tom Claes: ‘Ik ben heel blij dat we hebben deelgeno men aan de Techlink Awards Night. De collegialiteit onder de installa teurs op de avond van de uitreiking was bijzonder groot. Het is fijn dat de installatiebedrijven eens in “the

→ Project: Via een NGO, herbe bossing van Madagaskar: voor elk geproduceerd paneel worden er 5 bomen geplant,

EVENT 18 HEAT+ • 09 | 2022

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

VOOR EEN BESCHERMING OP MAAT

Ontdek Build-Safe en uw voordeel go.federale.be/build-safe-confedop

Meer dan 15.000 producten die onmiddellijk beschikbaar zijn. Bij Facq vind je zeker het meest geschikte product voor je project –of het nu gaat om het installeren van een badkamer, verwarming of een hernieuwbare energieoplossing. En op ons e-commerce platform, exclusief voorbehouden aan professionals, vind je een heleboel gedetailleerde technische informatie over de meeste van onze producten met handige links naar de sites van onze leveranciers. Heb je alle informatie bekeken, dan moet je alleen nog… kiezen. Meer info op www.facq.be

Met Build-Safe geniet u van een flexibel verzeke ringspakket op maat! En -10% op uw polissen! En als lid van de Confederatie Bouw krijgt u daar nu een exclusief cadeau bovenop: een stevige werfradio!**

Voor mij is keuze bepalendeeen facqtor. Luc

** Aanbod geldig t.e.m. 31/12/2022 of zolang de voorraad strekt Federale Verzekering –V.U.: Tom De Troch – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel. www.federale.be. Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CV. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel. BTW BE 0403.257.506 - Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE19 3100 7685 5412 - RPR Brussel. BTW BE 0407.963.786

Keuze bij de vleet

-10%* OP UW VERZEKERINGSPAKKET

EEN PRO AAN UW ZIJDE

* Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed.

Nu exclusief CADEAU voor u, als lid van de Confederatie Bouw: een werfradio!**

Buildsafe 210 x 148,5 - Construction - Werfradio.indd 2 12/04/2022 09:40:53

wat de ecologische voetafdruk compenseert en waarna de installatie als klimaatneutraal beschouwd kan worden.

is het de bedoeling om onze beroepen in ere te herstellen en ervoor te zorgen dat jongeren in technische beroepen willen gaan werken. Dat ik deze prijs mocht ont vangen, bewijst dat het werk dat we bij Klinkenberg al een aantal jaren doen op het gebied van het opleiden van onze jonge talenten wordt er kend door Techlink en de jury. Wij

Er werd ook een ereprijs uitgereikt aan Christophe Klinkenberg van Klin kenberg S.A. voor zijn inspanningen om het gebrek aan arbeidskrachten in de installatiesector te verhelpen d.m.v. de oprichting van een intern opleidingscentrum (Energy Training ‘UiteindelijkCenter).

sloot Dirk Peytier, Voorzitter van Techlink, het academisch gedeelte af om plaats te maken voor een galadiner en feestelijke dansavond geanimeerd door DJ F.R.A.N.K. Hij stond terug garant voor “Feest”, met hoofdletter F. Nog even deze avond terug beleven? Het kan. Wij vatten deze avond samen in enkele foto’s.

Na afloop van de prijsuitreikingen

Jonathan Fransolet, Technisch verantwoordelijke: ‘Als Belgische fabrikant van fotovoltaïsche pa nelen, heeft Evocells beslist om als eerste ter wereld CO2-neutraal te produceren en ook dit concept volledig door te trekken in onze dagelijkse bedrijfsvoering. Deze award is een mooie erkenning voor onze inspanningen.’

Dansfeest

hopen dat dit andere bedrijven zal motiveren om naar buiten te treden met wat zij intern doen dat niet altijd zichtbaar is voor de buitenwereld’, al dus Christophe.

EVENT 20 HEAT+ • 09 | 2022

sanitairvanwaarExpertisejewarmwordt.-verwarming-installatiemateriaal • 75 professionele winkels • Online bestellen mogelijk • Exclusief voor professionelen • Leveringen waar en wanneer je wil • Ruim 30.000 producten op voorraad vanmarckepro.com

22BEDRIJFSVOERING HEAT+ • 09 | 2022

planningLeanopdewerf

Sanitechniek werd opgericht in 1984 als bvba en in 1987 omgevormd tot een nv. Het installatiebedrijf uit Sint-Ka telijne-Waver maakt sinds 1999 deel uit van de Willemen Groep en groeit

De laatste jaren richt Sanitechniek zich als B2B-gericht bedrijf voor installatiesHVAC-professioneleensanitaireexpliciet op hernieuwbare energie. Dit doet het bedrijf door enerzijds zwaar in te zetten op de opleiding van hun werknemers en anderzijds projecten zo uit te kiezen dat relevantiegewordenhijmarge“DuurzamehetdoormetwasZaakvoerderenergiehernieuwbareaanbodkomt.TomClaesaldagelijksbezigduurzaamheid,maarzijndeelnameaanLerendNetwerkgroeienmeerindepraktijk”iszichnogbewustervandeervan.

Duurzaamheid troef met de richting naar hernieuwbare energie

is dan ook: “Samen Energiek bij Sani techniek”.

nog elk jaar. Het team bestaat uit zo’n 60 gemotiveerde medewerkers. Het bedrijf profileert zich niet alleen als uitvoerende, maar ook als meeden kende partij. Sanitechniek doet de volledige engineering en installatie van centrale verwarming, koeling, mechanische ventilatie, airconditio ning, sanitair en brandbestrijding. De laatste jaren richt Sanitechniek zich expliciet op hernieuwbare tech nologieën en gaat men voor het ener giebewust ontwikkelen, plaatsen én beheren van installaties. Hun slagzin

Aanleiding

‘Via de communicatie van Techlink heb ik gehoord van dit Topics-Traject – dat tot stand kwam i.s.m. VLAIO en Vlaamse Confederatie Bouw – en toen ik zag dat Hans Verboven hierbij betrokken was als duurzaamheidsex pert ter zake kwam dit op het ideale moment voor ons. Sanitechniek wil telkens nieuwe trends inzake

Contactloos,

Verantwoordelijkheid voor gezondheid. waterbesparend, stevig … en mooi!

Naast de bekende hoekregelkranen biedt SCHELL een buitengewoon assortiment aanraakvrije armaturen voor wastafels, keukens, douches, WC's en urinoirs voor de aantrekkelijke inrichting van sanitaire ruimtes. Allemaal zijn ze even betrouwbaar, robuust en duurzaam. Met de bekroonde armaturen van SCHELL zorgt u voor hygiënisch drinkwater en bespaart u water. Meer informatie op www.schell.eu.

voor werfbezetting, calculatie en en gineering. Dit heeft als grote

Tom.nisinzettenlatiebedrijvenenergietechnologie)warm(gas)warmtepompen,opjareninwantbewusterding.enrantiemetadministratieve  vereenvoudigingvoordeel:tijdswinstoptermijn,transpavoorverschillendeafdelingeneendashboardvoordebedrijfsleiWekunnenzoonzemensenookinzetten.Ditisooknodig“TheWarforTalent”leeftsterkonzeinstallatiesector.Dekomendezalernogmeeringezetwordenhernieuwbaretechnologieën(zoalszonne-energie,tekrachtkoppelingenbodemwaardoorinstalmeerzullenmoetenopnieuwetechnischekenendigitalevaardigheden’,besluit

De deelnemers kregen heel wat concrete tips & tricks die ze de volgende dag al konden meepakken op de werkvloer en implementeren in hun bedrijf. Op korte termijn lagen er voor de interne bedrijfsvoering van Sanitechniek wat kansen voor het grijpen. ‘Concreet denk ik dan aan lean – dat een synoniem is van duurzaamheid – in projectmanage ment, uitvoering en bouwlogistiek. We engageren ons voor een optimaal gebruik en beheer van grondstof fen, materialen, financiële middelen en bouwtalent. Innovatieve bouw methodes, bouwindustrialisatie, cir culaire materialen en een efficiënte logistiek zijn belangrijke middelen om tot dit doel te komen. Daarnaast gebruiken we digitale planningstools

Topics sessies

TOM CLAES

Tijdens 4 sessies (duurzaamheid & innovatie, lean werken, communi catie en personeelsbeleid) hebben de deelnemende installatiebedrijven elkaar geïnspireerd door persoon lijke ervaringen met elkaar uit te wisselen. De domeinen HVACS en Elektro waren evenwichtig verte genwoordigd en de bedrijven waren van verschillende grootorde – zowel grote als kleine bedrijven.

duurzaamheid volgen, mee zijn met de nieuwste ontwikkelingen op de markt. Het voordeel is dat we zo duurzaamheid binnen de Willemen Groep uitdragen naar nieuwe initia tieven’, zegt Tom.

Tom kan dit enkel maar beamen: ‘Doordat onze deelnemersgroep heel divers was, werd er veel kennis en informatie vergaard en uitgewis seld. Hans Verboven (Sustacon) in troduceerde telkens het thema, maar liet voldoende ruimte voor interac tie en feedback. Daarnaast kregen we ook concrete opdrachten die ons ertoe hebben aangezet om te reflec teren over onze langetermijnvisie op de energietransitie. Circulariteit, lean, war for talent, digitalisering,...

de uitdagingen zijn groot, maar de opportuniteiten voor hen die voor uitdenken en plannen nog groter! Afstand nemen van het dagelijkse werk en met open vizier naar je or ganisatie, je mensen, de omgeving waarin je actief bent,… kijken, is verhelderend. Voor mij was het als bedrijfsleider zeker een meerwaarde en verrijking.’

Lean planning en planningstool

planningstoolDigitale

“Een installatiebedrijfmodernmoetvoldoendeenergie(tijdénmiddelen)investereninHumanCapital.”

24BEDRIJFSVOERING HEAT+ • 09 | 2022

Donderdag 22 september 2022 vanaf 8.30 tot 18.30 u GRATIS parking

Tijdens dit congres vertalen we de visie naar actie.

Een gezamenlijk initiatief van Debatten en keynote speeches met o.a. Inne Mertens (Sibelga) en David Zenner (Elia). Event Lounge Generaal Wahislaan 16F 1030 Brussel

Kom op 22.09.2022 naar Brussel, en neem deel aan ons eerste congres

De krijtlijnen van de energietransitie zijn stilaan uitgetekend.  De Europese Green Deal en REPowerEU vormen de leidraad voor deze energierevolutie.  Nu is het tijd om de visie om te zetten

Meer info en inschrijvingen: www.energy-transition.be/nl/

Op weg naar morgen...

in de praktijk en zo de energietransitie te bestendigen en te versnellen.

WETGEVING 26 HEAT+ • 09 2022

uwpraktischeeindigenherkwalificatie.gevolgenenbeoordelingscriteriaprincipes,vanartikelbezorgenvaneentegenOmdienstenalsvaakinstallatiesector)bouwsectorooksectoren,zgn.voornamelijkproblematiek,veelvoorkomendeisdumping.debelangrijkenopsporingsdienst)inlichtingen -envaneenisSchijnzelfstandigheidsindsjaarendagdoorninhetoogdeSIOD(SocialedaardoorookeenonderdeelinstrijdtegensocialeDesondankshetnogsteedseenindefraudegevoeligewaaronderdehele(incl.waarzelfstandigenonderaannemerverlenen.utewapenenderisico’svanherkwalificatiedearbeidsrelatie,wijuinditeenoverzichtdewettelijkededemogelijkevaneenWemetenkeletipsvooronderneming.

Werken met zelfstandigen: let op schijnzelfstandigheid!voor

De Arbeidsrelatiewet van 27 decem ber 2006 heeft de principes vastge legd op basis waarvan de (werkelijke) aard van een arbeidsrelatie moet worden bepaald, met als doel de pro blematiek van schijnzelfstandigheid te bestrijden. In wat volgt zetten wij de krachtlijnen uiteen.

● ofwel het paritair comité voor de metaal-, machine- en elektrische bouw (PC nr. 111),

4 De mogelijkheid een hiërarchische controle uit te oefenen.

3 De vrijheid van organisatie van het werk;

De verplichtingen die inherent zijn aan de uitoefening van een be roep, alsook de elementen die door

of krachtens een wet zijn opgelegd, kunnen niet in aanmerking worden genomen om de aard van een arbeids relatie te beoordelen. Ook bepaalt de Arbeidsrelatiewet enkele “neutrale” criteria die, op zichzelf genomen, niet volstaan om de aard van een ar beidsrelatie te bepalen. Het gaat on der meer over de titel van de overeen komst, het al dan niet hebben van een btw-nummer of de inschrijving bij een sociale zekerheidsinstelling.

Afwijkingen in bepaalde sectoren

● ofwel het paritair comité voor de stoffering en de houtbewerking (PC nr. 126),

● ofwel het paritair subcomité voor de elektriciens: installatie en dis tributie (PC nr. 149.01).

● ofwel het paritair comité voor het bouwbedrijf (PC nr. 124),

Wat schijnzelfstandigheid?is

Men spreekt van schijnzelfstandig heid wanneer een persoon het statuut van zelfstandige heeft, maar in wer kelijkheid zijn of haar activiteiten uit voert onder het gezag van een werk gever. De partijen hadden bijgevolg een arbeidsovereenkomst moeten afsluiten in plaats van een zelfstan dige samenwerkingsovereen komst.

Principes

In 2012 werden enkele wijzigingen aangebracht in de Arbeidsrelatiewet. Om de RSZ meer handvatten te ge ven om schijnzelfstandigheid op te sporen, kon er in “fraudegevoelige” sectoren bij KB een lijst van speci fieke criteria ingevoerd worden die bij overschrijding resulteren in een weerlegbaar vermoeden van arbeid sovereenkomst. Dit gebeurde onder meer bij KB van 7 juni 2013 voor de arbeidsrelaties in het kader van wer ken in onroerende staat zoals gede finieerd in de BTW-wetgeving. De activiteiten moeten bovendien vallen onder het toepassingsgebied van:

Daarnaastuitsluit.zal

Deze algemene criteria zullen in concreto worden afgetoetst om de feitelijke en werkelijke aard van de arbeidsrelatie te achterhalen.

Desalniettemin zal de door de par tijen gekozen juridische kwalifica tie moeten overeenstemmen met de situatie in de praktijk. In dit verband bepaalt de Arbeidsrelatiewet dat de kwalificatie op basis van de feitelijke uitvoering steeds voorrang heeft, wanneer blijkt dat de gekozen juri dische kwalificatie de feitelijke kwa lificatie

1 De wil van de partijen zoals die in hun overeenkomst werd uitge drukt (voor zover de uitvoering ervan door de partijen in de prak tijk deze kwalificatie niet uitsluit, zie supra);

2 De vrijheid van organisatie van de werktijd;

OPGELET:

een herkwalificatie van de arbeidsrelatie zich eveneens opdringen wanneer de aard van de arbeidsrelatie voldoende elementen bevat die onverenigbaar zijn met de door de partijen gekozen kwali ficatie. In dit kader werden in de Ar beidsrelatiewet vier algemene crite ria vooropgesteld:

Als uitgangspunt geldt dat de aard van de arbeidsrelatie in eerste instan tie bepaald wordt door de wil van de partijen bij de totstandkoming van de overeenkomst, voor zover hier bij de toepasselijke regels van open bare orde, goede zeden en dwingende wetten worden gerespecteerd. Par tijen kunnen bijgevolg zelf bepalen of zij een arbeidsovereenkomst of een zelfstandige samenwerkingsovereen komst wensen af te sluiten.

dit vermoeden geldt enkel voor personen die effectief werken in onroerende staat uitvoeren. Het vermoeden geldt bijgevolg niet voor werknemers die enkel hoofdarbeid (en geen handenarbeid) uitvoeren in een bouw- of installatiebedrijf (bv. IT-er in een installatiebedrijf).

HEAT+ • 09 | 2022 27

2 het ontbreken van verantwoor delijkheid en beslissingsmacht aangaande de financiële midde len van de onderneming in hoofde van diegene die de werkzaamhe den uitvoert (o.m. m.b.t. de uitga ven, ontvangsten, investeringen of aanwending van de al dan niet eigen middelen van de onderne ming);

b bij gebrek aan een persoonlijke en substantiële deelname in de winsten en de verliezen van de onderneming;

WETGEVING 28 HEAT+ • 09 2022

Herbeluister ons webinar: "Werken met zelfstandigen"(schijn)

9 niet onafhankelijk werken ten overstaan van de werkploegen van de medecontractant of van de on derneming waarin de uitvoerder van de werken de hoedanigheid van werkende vennoot heeft.

Sancties

6 het zich niet voordoen als een on derneming ten overstaan van an dere personen of van zijn mede contractant, zoals met name het geval is wanneer geen gebruik wordt gemaakt van bepaalde zicht bare elementen die kenmerkend zijn voor de onderneming, zoals logo's, belettering op voertuigen, uithang borden of publicitaire slogans;

Indien blijkt dat minstens de helft van deze negen criteria vervuld is, speelt het vermoeden en wordt de bewijslast omgedraaid. Het is dan aan de partijen bij de samenwer

4 de garantie op betaling van een vaste vergoeding, ongeacht de

In bovenstaande sectoren wordt de arbeidsrelatie – voor zover er aldus werken in onroerende staat worden uitgevoerd – weerlegbaar vermoed een arbeidsovereenkomst te zijn van zodra er minstens 5 van de 9 onderstaande criteria (lees: meer dan de helft) vervuld zijn:

a bij gebrek aan een persoonlijke en substantiële investering in de onderneming met eigen mid delen, of,

8 werken in ruimtes die zich buiten de werf bevinden of met materiaal waarvan men geen eigenaar of huurder is, o.m. wanneer gewerkt wordt in opslag- of werkplaatsen, of met voertuigen, materieel of gereedschap waarvan de persoon die de werkzaamheden uitvoert geen eigenaar is, die hij niet heeft geleased of die hem door de mede contractant werden ter beschik king gesteld;

Na het herbeluisteren van dit webinar hoef je het spook van de schijnzelfstandigheid nooit meer te vrezen!

c bij gebrek aan persoonlijke aansprakelijkheid, die geen be trekking heeft op bedrog, een zware fout of een lichte gewoon lijke fout, die in voorkomend geval wordt beoordeeld in func tie van het bestek of van iedere andere verbintenis ten aanzien van de gerealiseerde werken;

1 het ontbreken van enig financieel of economisch risico in hoofde van diegene die de werkzaamheden uit voert, zoals onder meer het ge val is:

5 het ontbreken van de mogelijkheid om voor de uitvoering van het overeengekomen werk personeel aan te werven of zich te laten ver vangen;

bedrijfsresultaten of de omvang van de prestaties geleverd door diegene die de werkzaamheden uitvoert. Voor de toepassing van dit criterium mag geen reke ning gehouden worden met vaste voorschotten om materiaal en grondstoffen aan te kopen;

7 het hoofdzakelijk of gewoonlijk voor één medecontractant werken;

In het geval een zelfstandige samenwerking naar een arbeidsover eenkomst wordt geherkwalificeerd, kunnen verschillende sancties naast elkaar van toepassing zijn.

3 het ontbreken van beslissings macht over het aankoop- en prijs beleid van de onderneming in hoofde van diegene die de werk zaamheden uitvoert, of van vrij heid in het identificeren van mo gelijke klanten, het onderhandelen of het afsluiten van contracten;

king om aan te tonen dat er wel de gelijk sprake is van een zelfstandige samenwerking. Het vermoeden kan worden weerlegd met alle middelen van recht. In de praktijk wordt vaak teruggegrepen naar de 4 algemene criteria ter ondersteuning.

Zo zullen op het vlak van sociale ze kerheid de vergoedingen die aan de schijnzelfstandige werden uitbe taald, beschouwd worden als loon. Dit heeft als gevolg dat de werkgever de achterstallige werkgevers- en werk nemersbijdragen moet betalen. Daar bij komt nog een bijdrageopslag van 10%, alsook nalatigheidsin

Op 15 maart 2022 gidsten Evi Dieltiens en Sara Mannaerts ons in dit webinar kort en krachtig door het wetgevend kader en boden ons de nodige tips & tricks om in jouw onderneming met zelfstandigen te werken.

INHOUD Beschikbaar bij uw WAGO groothandel vanaf 3 oktober 2022 tot einde voorraad. WAGO is a registered trademark of WAGO Verwaltungsgesellschaft GmbH. *Adviesprijs excl. BTW. Drukfouten, fouten en wijzigingen voorbehouden. 60 Inline connectors 0,2 ... 4 mm² (s, m) 0.2 ... 2.5 mm² (ma) Ref. 221-2411 50 Ref.55UNIVERSELE”“COMPACTklemmenx0,14...4mm²(s)x0,2...4mm²(m,ma)221-415 www.wago.com/profiset 100 Ref.33UNIVERSELE”“COMPACTklemmenx0,14...4mm²(s)x0,2...4mm²(m,ma)221-413 HERFSTACTIE 2022 ASSORTIMENT SNELKLEMMEN (221 en 2273) + OFFICIELE FIFA WORLD CUP VOETBAL Profiset REF. 887 1016 € 146,-* 300 ”COMPACT“ klemmen 3 x 0,5 ... 2,5 mm² (m) Ref. 2273-203 200 "COMPACT" klemmen 5 x 0,5 ... 2,5 mm² (m) Ref. 2273-205

● Een goede dienstverleningsover eenkomst vormt de basis van elke zelfstandige samenwerking. Het is van belang om hierin de zelf standige te wijzen op zijn verplich tingen die uit zijn statuut voort vloeien (zoals het instaan voor zijn eigen kosten, het afsluiten van de nodige verzekeringen, etc.) en om geen clausules op te nemen die eerder in een arbeidsovereen komst terug te vinden zijn (denk aan: een “opzegging” van een ove reenkomst in plaats van de beëin diging ervan; toekenning van be paalde extra legale voordelen, etc.);

komen dat de zelfstandige reke ning moet houden met de nood wendigheden van de onderneming.

Daarnaast is het mogelijk dat de herkwalificatie het gevolg is van een betwisting van het statuut door de schijnzelfstandige zelf. In de prak tijk komt dit vooral voor na een eer der ongelukkige beëindiging van de samenwerking. Desgevallend zal de schijnzelfstandige achterstallig loon vorderen, inclusief achterstallig va kantiegeld, eindejaarspremie, loon indexeringen, overuren, etc. Aange zien de niet-betaling van loon een voortgezet misdrijf is, zal de verja ringstermijn pas beginnen lopen op het ogenblik van de laatste inbreuk. Concreet zal de schijnzelfstandige bijgevolg deze loonvoordelen kunnen vorderen voor de volledige periode van tewerkstelling.

Praktische tips

● Zelfstandigen binnen uw onderne ming vormen een “aparte” catego rie en dienen ook zo behandeld te worden. Zo is het niet de bedoeling om zelfstandigen uit te nodigen op uw jaarlijks personeelsfeest of om hen kledij met het logo van uw on derneming te laten dragen.

● Daarnaast is het van belang dat ook in de praktijk blijkt dat de zelfstandige op een onafhanke lijke basis zijn activiteiten uit oefent. Zo moet een zelfstandige zelf zijn eigen werktijd kunnen or ganiseren. Het opleggen van vaste uurroosters is dan ook not done.

● Zelfstandigen dienen in principe zelf in hun eigen gereedschap te voorzien. Voor groot materieel kan hierop een uitzondering gemaakt worden (o.a. stellingen, machines, grote werktuigen), maar klein ge reedschap moeten de zelfstandi gen zelf voorzien.

De Arbeidsrechtbank behoudt steeds haar soevereine beoordelingsmacht om de aard van de arbeidsrelatie te beoordelen, onafhankelijk van de beslissing genomen door de Admi nistratieve Commissie.

● Tot slot, bij twijfel over de voor genomen aard van de arbeids relatie kan u steeds uw zaak voorleggen aan de Administra tie Commissie. Uiteraard moet u er rekening mee houden dat de uiteindelijke beslissing van de Commissie dan wel bindend is.

Gezien de gevolgen van een eventue le herkwalificatie naar een arbeids overeenkomst in de praktijk aan zienlijk kunnen zijn, verdient het aanbeveling om bij twijfel zelf de oefening te maken en de 9 criteria voor uw zelfstandige dienstverlener af te toetsen.

● Het eenzijdig opleggen van richt lijnen en het geven van precieze instructies aan de zelfstandige moet worden vermeden. Aan een zelfstandige kunnen wel algeme ne richtlijnen en kwaliteitseisen voor de te leveren diensten worden meegedeeld, maar een zelfstandige moet de vrijheid behouden om zelf zijn werk naar best vermogen te organiseren en uit te voeren.

Auteurs:

relatie. Deze beslissing is in principe bindend voor de RSZ, het RSVZ en de socialeverzekeringskassen voor zelfstandigen, en dit voor een pe riode van drie jaar. Let wel: de Com missie kan niet meer worden gevat wanneer de arbeidsrelatie reeds is beëindigd of er reeds een procedure bij de Arbeidsrechtbank hangende is.

Tot slot lijsten we hieronder enkele praktische tips op om het risico op schijnzelfstandigheid zoveel als mo gelijk te beperken.

De vancommissieadministratieveterregelingdearbeidsrelatie

Nuttig om weten is dat in 2013 de Administratieve Commissie ter re geling van de Arbeidsrelatie in het leven is geroepen. Bij deze instan tie, die onderdeel is van de FOD So ciale Zekerheid, kunnen partijen een concreet dossier voorleggen teneinde een sociale ruling in het kader van hun arbeidsrelatie te bekomen.

De herkwalificatie kan daarnaast ook gevolgen hebben op fiscaal en op strafrechtelijk vlak (o.a. sancties wegens het gebrek aan Dimona-aan gifte en de niet-betaling van sociale zekerheidsbijdragen).

Concreet kunnen de partijen geza menlijk of ieder afzonderlijk een ver zoek indienen op de griffie van de Commissie, die vervolgens binnen de drie maanden een beslissing neemt over de aard van de arbeids

teresten ten belope van 7% per jaar. De RSZ kan voor de vordering van deze bedragen tot drie jaar terug gaan in de tijd. Indien er fraude kan worden aangetoond, kan deze termijn zelfs tot zeven jaar worden verlengd.

Sofie Bontinck, Sara Mannaerts en Evi Dieltiens (Schoups Advocaten)

● Een zelfstandige moet bovendien zelf kunnen bepalen wanneer va kantie te nemen. Het is uit den boze om van een zelfstandige te verwachten dat hij goedkeuring voor zijn vakantie moet vragen. Wel is het mogelijk om overeen te

WETGEVING 30 HEAT+ • 09 | 2022

hetInstallateur,WTCBis er voor jou!

· Vanaf welke hardheidsgraad is het aangeraden om leidingwater te ontharden?

· Hoelang moet ik een verwarmingssysteem onder druk houden tijdens de lekproef?

VOORBEELDVRAGEN :

Ontdek onze gids door de QR-code te scannen of naar onze website wtcb.be te surfen.

Om dagelijkse berekeningen te vergemakkelijken, brachten we een gids speciaal voor installateurs uit. Daarin beantwoorden we dertig veelvoorkomende rekenvragen met één duidelijk cijfer, en geven we je praktische tips en aandachtspunten.

· Vanaf wanneer is het verboden om een nieuwe stookolieketel te plaatsen?

Onderzoekt • Ontwikkelt • Informeert

· Lawaai van het ventilatiesysteem: welk geluidsniveau is aanvaardbaar in een slaapkamer?

32 HEAT+ • 09 | 2022 EVENT

,5 miljoen elektrische voer tuigen tegen 2030, elektri ficatie mobiliteit, fiscale hervormingen, impact van e-mobility op het elektriciteits netwerk, DC laden van de toekomst, Vehicle-to-Grid (V2G) en Vehicle-toHome (V2H), ideale laadformule voor vme’s/appartementen, slimme in tegratie en consumptie spreiding, … allemaal kwam het aan bod!

Herman De Croo, Minister van Staat en voorzitter-oprichter van Autoworld

on thE-MOVE Summit: e-mobility hernieuwbareen energie gaan hand in hand

1

In Autoworld Brussel vond op 22 juni 2022 de noodzakelijk.geïntegreerdegaan.energierijdendemaarleerrijkeHetsuccesvollewe300enDuurzamevaneenplaats.hernieuwbareelektromobiliteitnationaleallereersteSummitrondenenergieDeSummitwasgezamenlijkinitiatiefTechlink,OrganisatieEnergie,EdoraEVBelgium.Metruimdeelnemerskondensprekenvaneenopkomst.waseenongelooflijkdagwaaruitnogeensbleekdatuitrolvanelektrischenhernieuwbarehandinhandDaaromiseenaanpak

HEAT+ • 09 | 2022 33

Er zal niets worden verboden, maar vervuilende voertuigen zullen niet langer worden gestimuleerd. De ver groening van bedrijfswagens zorgt voor een kickstart richting een fos sielvrij wagenpark én toont hoe we op een haalbare en betaalbare manier de klimaattransitie kunnen maken. Vergroening is een veranderings proces, en zoveel meer dan fisca

EV-sector, installatiesector, de sec tor van de hernieuwbare energie, politieke wereld, … kwamen spreken. Federaal Minister van Financiën, Vincent Van Peteghem beet de spits af en presenteerde de contouren van de vergroening van bedrijfswagens voor de gehele e-mobility sector. Fiscaal zal het in 2026 voor bedrijfs wagens nog voordeliger zijn maar vanaf 2027 tot 2030 zullen de fis cale voordelen steeds meer en meer verlagen. Maar uiteraard geen EV’s zonder laadstations. Daarom wordt er ingezet op de stimulans voor een versnelde aangroei van het aantal laadstations, zowel thuis als op het werk. Hij wist ons te vertellen dat de 200% aftrekbaarheid voor uw elek trische laadpalen verlengd wordt tot

Brussel opende de allereerste on thE-MOVE Summit. Deze symbolische locatie, tussen de iconische voertui gen van Autoworld Brussel, was de spreekwoordelijke kers op de taart.

31 maart 2023. U kan dus nog langer genieten van het fiscaal voordeel. Eén van de terugkerende vragen uit het publiek was hoe het zit met hy bride voertuigen? Zijn antwoord hie rop is heel duidelijk: hybride voer tuigen worden op dezelfde manier behandeld als ICE-voertuigen (Inter nal Combustion Engine = verbran dingsmotor = diesel, benzine, enz.).

Verschillende experts uit o.a. de

ergiesysteem, waarbij de productie is afgestemd op het verbruik, naar een systeem waarbij het verbruik is afgestemd op de variabele produc tie van hernieuwbare energie. EV’s zijn flexibele instrumenten die ac tief kunnen deelnemen aan elektri citeitsmarkten, omdat hun laad tijden kunnen worden afgestemd op de noden van het energiesysteem. In een op hernieuwbare energie ge baseerd elektriciteitssysteem dat sterk afhankelijk is van wind en zon, is toegang tot flexibiliteit essentieel, omdat dit zo het evenwicht tussen vraag en aanbod op elk moment kan gehandhaafd worden.

EVENT 34 HEAT+ • 09 2022

De impact van e-mobility op elektriciteitsnetwerkhet

De federale regering heeft eind 2021 de richting bepaald, de bakens zijn intussen uitgezet. Dit heeft zijn im pact gehad op alle betrokken actoren bij e-mobility. Gaat de capaciteit van

liteit. Dit bleek uit de presentaties van de andere sprekers.

Door de EV aan te sluiten op het elektriciteitsnet kan ook de klantbe leving verbeteren. Naast het opladen kunnen bijkomende diensten geleverd worden, dankzij een open uitwisse ling van data tussen netbeheer ders, marktpartijen en verbrui

drie hefbomen voor een optimale rijbeleving en bij komende consumentenvoordelen: (1) Fysieke en digitale infrastructuur om het laadcomfort te verbeteren, (2) Open toegang tot data voor onbe perkte mogelijkheden voor verbrui kersdiensten, en (3) Marktregels die nieuwe consumentendiensten moge lijk maken rond EV-flexibiliteit.

Voor netbeheerders zijn EV’s meer dan alleen een middel om van A naar B te rijden. In een hernieuw bare wereld kunnen EV’s bijdragen aan de overgang van het huidige en

het elektriciteitsnetwerk geen roet in het eten gooien? Chris Peeters, de CEO van de hoogspanningsnetbe heerder Elia en de holding Elia Group en Trends Manager van het Jaar 2021, ging in zijn keynote dieper in op de impact van e-mobility op het elektri Eliaciteitsnetwerk.groepdefinieert

KSB Select

CONTACTEER ONS VOOR MEER INFORMATIE

voorConcentrischesysteem.ventilatiesysteemD OPSIVENT®

Ontdek nu de configurator:

PRONOX NV - Industrieterrein “De Prijkels” Venecoweg 22, B-9810 Nazareth (België) +32 (0)9 381 09 40WWW.OPSINOX.COMinfo@opsinox.com

> DUBBELWANDIGE AANSLUITSTUKKEN > LUCHTDICHTE APPLICATIE > TIJDSBESPAREND > RUIMTEBESPAREND > MONTAGEVRIENDELIJK

De tool om eenvoudig en snel het juiste product te vinden!

Het OpsiVent systeem is een kwalitatieve oplossing, ideaal voor de aansluiting van systeem D ventilatietoepassingen. Dankzij de rubberdichting, is OpsiVent bruikbaar voor toepassingen met luchtdichtheidsklasse D (volgens EN 12237).

De concentrische galva elementen (buis in buis systeem) zijn makkelijk monteerbaar en laten toe tijdsbesparend te werken. Zowel de aanvoer van verse lucht als de afvoer van verbruikte lucht verlopen via 1 binnen- en 1 buitenbuis. Er is minder slijpwerk ter plaatse nodig, en bovendien wordt ruimte gewonnen in de technische koker van het gebouw. De besparing in werkuren kan op deze manier maar liefst 20% bedragen tov een klassiek

laadinfrastructuuruitrolVersneldepublieke

Georges Gilkinet, vicepremier en mi nister van mobiliteit, erkent dat er nood is aan meer publieke laadin frastructuur. Tegelijkertijd bena drukt hij dat de publieke oplaadpu nten geen belemmering vormen voor de ambitieuze Europese doelstellin gen i.v.m. EV’s.

met relatief kleinschalige projecten, terwijl uit alle cijfers blijkt dat er een snelle revolutie op komst is.

In het concessiebeleid voor laadin frastructuur, in het bijzonder voor DC-laadinfrastructuur op de grote verkeersassen, moet de concurren tie voldoende kunnen spelen. Een snelweg parking in het buitenland heeft meestal meerdere spelers op vlak van snelladen. Al was het maar dat er ruimte moet voorzien worden voor het apart laden van elektrische

EVENT 36 HEAT+ • 09 | 2022

Vandaag zijn in ons land 18.358 (semi)publieke laadpalen, op 6.821 locaties. 80% daarvan is te vinden in Vlaande ren. Er is dus nood aan meer publieke aanbestedingen in de drie gewesten om de doelstellingen te halen. Voor al Wallonië en Brussel lopen achter op en moeten een inhaalbeweging maken. Die aanbestedingen moeten mikken op een kwalitatieve uitrol met een haalbaar businessmodel om de markt toe te laten zich verder te ontwikkelen. Op vandaag wordt te veel focus gelegd op enkel de laad prijs. Ook wordt nog vaak gewerkt

kers. Denk aan de integratie van de EV-batterij in een slim huis of slimme gemeenschap waarmee het verbruik van zonnepanelen of elek trische apparaten kan geoptima liseerd worden.

vrachtwagens in de nabije toekomst.

De minister beklemtoonde dat het belangrijk is om onze mobiliteits behoefte te verminderen door bij voorbeeld een leven in de nabijheid (scholen, buurtwinkels, enz.) te orga niseren, een beter evenwicht tussen de verschillende vervoermiddelen te bevorderen (multimodaliteit), over te schakelen van de privé-auto op de gedeelde auto, of te investeren in het spoor. Om de mentaliteit en de mobi liteitsgewoonten te veranderen, pleit hij voor de invoering van een "Mobi lity-as-a-Service"-systeem (MaaS, d.w.z. een geïntegreerde mobi

always the best climate Seasons change, so does our BekijkClimateSwitch,ventilationallyearroundhierhoehetwerkt:www.zehnder.be/nl/climateswitch Hoogzomer of hartje winter, binnen is het altijd comfortabel én gezond met de ClimateSwitch oplossingen van Zehnder. De switch van warm naar koud regelt zichzelf. Decorative radiators Comfortable indoor ventilation Heating and cooling ceiling Clean air solutions RP 350 NIEUW RIDGID 32 KN STANDAARD PERSMACHINES CYCLES > PERSCYCLI100K WERKONDERBREKINGENGEENONDERHOUDSINTERVALGEENMOTORBORSTELSZONDER VOOR MEER • RIDGID.EU

Van de middagsessies lichten we de presentaties van Luminus en lidbe drijf Technord toe over hun projecten om EV's in hun fleet management te integreren.

EVENT 38 HEAT+ • 09 | 2022

liteitsdienst die verschillende vervoersmiddelen omvat) als hefboom voor duurzame mobiliteit en gelooft hij dat EV’s daarin hun plaats hebben.

Slim gebruikte en gestuurde EV’s en warmtepompen zijn de oplossing om meer hernieuwbare energie in het elektriciteitssysteem te integreren. Ze geven netbeheerder de kans om de broodnodige netinvesteringen op een efficiënte manier te plannen, en laten de consument toe actief deel te nemen aan de energiemarkt. Dit kan door op momenten met teveel productie van zon of wind EV’s op te laden, en bij tekorten via V2G laden elektriciteit terug op het net te zetten. Dit vereist echter een actieve sturing, die en kel mogelijk is als de laadinfrastruc tuur intelligent is én de netbeheer ders ook hun marktmodellen hierop aanpassen.

Geïntegreerde aanpak

An Van Waes is binnen Luminus ver antwoordelijk voor de mobiliteit van de eigen werknemers. ‘We hebben de ambitie om onze bedrijfsvloot tegen 2025 volledig emissieloos te hebben. Daarom zijn we in 2018-2019 al be gonnen met de elektrificatie van onze bedrijfsvloot. Dit vormt een belang rijk deel van onze vergroeningsstrate gie.’ Stap voor stap naar een volledig elektrische bedrijfsvloot is key: 1) Overtuig het management ervan om de overstap te maken door het finan ciële plaatje en de vooruitzichten op het vlak van CO2-reductie te duiden. Belangrijk hierbij is dat de beslissing die ze neemt ook effectief uitdraagt, walk the talk. 2) Draagvlak creëren bij de medewerkers. Luister naar hun vragen en noden en probeer uw aan bod daar zo goed mogelijk op af te stemmen. 3) Creëer goesting bij de medewerkers om over te stappen naar een elektrische wagen én gebruik de ervaringen van de eerste overtuigde EV rijders om de aanpak te verfijnen

De mobiliteitsbehoeften van installa tiebedrijven evolueren, de verplaat singsgewoonten van hun werknemers evenzeer. ‘Om van een relatief verou derde car policy te evolueren naar een dynamisch en futureproof car policy, zijn we uitgegaan van 4 basispijlers en ging een grondige voorbereiding voor af’, zegt Yannik Broquet, HR Director bij Technord. ‘De gevolgen van het wetgevend (fiscale) kader inschatten, de impact naar TCO (betere algeme ne kostenbeheersing) onderzoeken, een meer ecologisch verantwoorde vloot alsook een onderzoek naar de technische beperkingen van onze kantoorgebouwen en tenslotte een verhoogde werknemerstevredenheid creëren. Het is belangrijk om – met de steun van het management – uw am bities te communiceren. De organisa tie van een infosessie of testmoment kan een kick-off zijn en tonen welke richting u uit wilt.’

mobiliteitsmix (EV, trein, elektrische fiets, …) heeft een belangrijke impact op de samenstelling van het bedrijfs wagenpark en op het parkeer- en laadbeleid, en dus ook op de laadin frastructuur.

Vergroenen van mobiliteitspolicyde

én om ook andere bestuurders over de streep te trekken om te kiezen voor EV. 3) Tegelijkertijd marktonderzoek doen naar de meest geschikte leasepartners en autoconstructeurs. 4) Commu niceer duidelijk de ambitie rond de overstap naar EV’s met een specifieke deadline die ruim op voorhand wordt gecommuniceerd. Blijf communiceren over het waarom van de overstap naar EV om zo de mentale klik bij de bes tuurders te bewerkstelligen.

We kunnen hieruit concluderen dat een elektrisch wagenpark een rui mere mobiliteitsstrategie vereist! De

Techlink, Organisatie Duurzame Energie, Edora en EV Belgium bena drukten na afloop van de Summit hun vraag naar een investeringsplan van alle distributienetbeheerders en de transportnetbeheerder om de mas sale uitrol van EV’s mogelijk te maken. Tegelijk vragen de organisaties een concreet plan om commerciële flexi biliteit maximaal te ondersteunen. Een combinatie van beiden – investe ren en commerciële flexibiliteit – zal noodzakelijk zijn, zeker omdat tege lijk ook massaal wordt overgescha keld op warmtepompen en er heel wat extra PV-installaties online zullen komen. Belangrijk element hier is het voortdurend opleiden en bijscholen van de installateurs die deze werken zullen realiseren in de praktijk.

Meerinfo? https://otm-summit.be/nl/

16.000 BOUWBEDRIJVEN Daar kan je niet omheen 16.000 bouwondernemers in héél België rekenen op ons. Klein en groot. Actief in alle activiteiten en technieken van de brede bouwsector. Embuild is hun stem en partner. Wij verdedigen hun belangen en promoten hun innovatief Samenvakmanschap.Sterk!

Installateurs zetten de stap naar een facturatieprocesgedigitaliseerd

U

klemtonen op duurzaamheid, snelheid, online bestellen en ver gaande digitalisering is e-invoicing in veel bedrijven een standaard gewor den. Een strakke én correcte digitale workflow (bv. facturatie) ter onders teuning van de groei van een installa tiebedrijf zorgt namelijk voor minder tijdverlies en meer winst. Software is hierbij een belangrijke voorwaarde

Check 1: staat alles op de factuur?

Door software te implementeren zal de tijdsbesteding nu ongeveer 15 à 30 minuten/week voor de opvolging. De foutenmarge daalt (vergissingen in Word), geen dubbel werk meer (niet meer overtypen in Excel) en betere opvolging van de openstaande reke ningen.

Meer en meer klanten willen vandaag de dag hun betaaldocumenten (meestal facturen) digitaal ontvangen. Digitalisering via e-invoicing (elektronische facturatie) is daardoor geen vaag begrip of idee meer, maar een concrete must geworden. De voorbije jaren is er door steeds meer installatiebedrijven werk gemaakt van digitalisering van hun facturatieproces. Terecht, want digitale facturen gaan minder verloren en zijn goedkoper dan papieren. Er ligt momenteel een wetsvoorstel op tafel om digitale facturatie in de B2B verplicht te maken vanaf 1 januari 2025.

Wat is de sanctie als mijn factuur niet in orde is?

40BEDRIJFSVOERING HEAT+ • 09 | 2022

factuur zal u daarom moeten rechtzetten met een zogenaamde creditnota ten voordele van uw klant.

om de bedrijfsvoering te optimali seren. Eén geïntegreerde oplossing voor de administratieve processen, van projectbeheer tot financieel en CRM. Om een succesvolle digitale transformatie te bereiken zijn mees tal diverse software pakketten nodig die liefst goed met elkaar gekoppeld/ geconnecteerd zijn.

Eengezien.foute

• Bij een eerste toevallige overtreding krijgt u een administratieve boete van € 25 per factuur met een minimum van € 50 en een maximum van € 500.

Om geldig te zijn, moeten facturen aan bepaalde vormvoorwaarden vol doen. Het is voornamelijk de btwreglementering die oplegt welke ver meldingen er op de factuur moeten voorkomen. Daarnaast zijn er ook diverse wetteksten in het bur

Dan riskeert u € 125 met een maximum van € 1.250.

it onze enquête van 2020 kwamen administratieve knelpunten naar voren als: het ontbreken van een cen trale database (offerte, facturen, at testen, …) gelinkt aan klanten of op drachten en het facturatieproces dat veel tijd in beslag neemt na een op dracht. Toen kregen we ook nog re gelmatig te horen: 'ik maak mijn fac turen nog op in Word of ik volg een lijstje op in Excel met mijn uitgaande facturen, of 1x per week leg ik de bankafschriften naast mijn lijstje en als een factuur betaald is, streep ik ze door op mijn lijstje', … Tijdsbesteding makkelijk 2u/week voor de opvol Metging.

Voldoet een factuur niet aan de vormelijke vereisten? Dan riskeert u een sanctie.

Zijn de gegevens op de factuur niet correct? Dan riskeert u een geldboete die maximaal het dubbele kan bedragen van het gefactureerde bedrag. Wanneer er een fout is in het btw-nummer, adres en/of de naam van leverancier of klant, wanneer de aard, hoeveelheid of de prijs van de geleverde goederen/diensten niet correct zijn, dan kan de overheid een boete opleggen van 60% tot 100% van de verschuldigde btw. Deze bedragen gelden enkel wanneer er een vergissing is gebeurd. Als er doelbewust fouten gebeuren, bijvoorbeeld om belastingen te ontduiken, zijn de boetes aanzienlijk hoger omdat dit als fraude wordt

• Maakt u een tweede overtreding?

• Bij volgende overtredingen: € 250 met een maximum van € 5.000.

● verwijzen naar voorgaande factu ren, indien het om een deelfactuur gaat

Op 10 mei 2022 gaf Marleen Miechielsen een webinar waarbij ze ons inzicht verschafte over het proces van een optimaal debiteurenbeheer en enkele concrete tips & tricks gaf om uw klantenopvolging beter te organiseren.

● factuurdatum, maar ook: leve ringsdatum (voor goederen) of de datum van prestaties (bij diensten)

Devastleggen.volgende vermeldingen moeten opgenomen worden:

TIP! Kies dus bovenal voor facturatie software die met uw organisatie meegroeit.

● het woord “factuur”

Check 2: waarop moet ik letten bij de aanschaf van facturatiesoftware?

Check 3: hoe makkelijk is het voor uw klant om te betalen?

U heeft uw werk uitgevoerd en een onberispelijke factuur opgestuurd. Het gebeurt dat een klant u niet betaalt – hij vergeet of verliest uw factuur of is gewoon een slechte betaler. Het is aan u om hem een herinnering te sturen van zodra de vervaldatum van de factuur is bereikt. Eerst op een vriendelijke manier, vervolgens iets strenger.

Een facturatieprogramma kan alles veel makkelijker maken. De beste manier om sancties (zie kader) te ver mijden? Uw facturen zo gedetailleerd mogelijk opstellen. Een facturatie programma helpt u daarbij.

De beste dag om uw factuur te ver sturen? De dag waarop u het werk in kwestie beëindigt! Facturen opmaken en versturen doet u ten laatste op de 15e dag van de maand na die waarin de belasting opeisbaar wordt over het ge heel of een deel van de prijs. Door uw factuur op tijd te versturen, verhoogt u de kans om snel betaald te worden.

● uw naam, of maatschappelijke be naming, en uw adres

● btw- of ondernemingsnummer

Check 4: zorg dat er niet teveel tijd zit tussen het leveren van uw dienst/product en het sturen van de factuur

Een startersbedrijf heeft andere ad ministratieve noden dan een grote onderneming die al jaren meedraait.

42BEDRIJFSVOERING HEAT+ • 09 | 2022

Wat tegenwoordig ook kan, is een QR-betaalcode op de factuur plaatsen. Even scannen en het geld is overge boekt. Ga na of uw boekhoudpro gramma deze mogelijkheid biedt en stel het direct in. Een andere optie is een betaallink of betaalknop opne men op de factuur.

gerlijk recht en handelsrecht die de vormvereisten van de factuur

weten over facturatie in 10 vragen en antwoorden”, e-book van Wolters Kluwer

Maak het uw klanten zo gemakkelijk mogelijk. Vermeld alle benodigde ele menten om vlot een betaling te kun nen uitvoeren. Vergeet daarbij niet: vervaldag is de dag dat betaald moet zijn en niet worden. Dus vermeld: te betalen voor datum X.

Hoe facturenonbetaaldeinnen?

● beschrijving en hoeveelheid van de geleverde goederen en/of diensten

In het eerste geval volstaat een een voudige facturatietool (met beperkte CRM-functies), terwijl een volwaar dig ERP-pakket waarschijnlijk de voorkeur verdient in het tweede ge val. Naast facturatie biedt een ERPsysteem ook projectbeheer, planning, stockbeheer en vele andere functio naliteiten.

● uniek factuurnummer

patibel is met uw boekhoudsoftware. Elke factuur die u ontvangt of ver stuurt, wordt automatisch gesyn chroniseerd met uw boekhouding.

LET OP! Zonder vervaldatum of bankrekeningnummer op de factuur heeft een klant een reden om u niet of te laat te betalen. Voorkom discussie en zorg dat uw facturen volledig zijn.

u moet

● (eenheids)prijs en toegekende kor ting, hoeveelheid

● betalingscondities

● de naam (maatschappelijke bena ming) van de ontvanger en zijn adres

● bankrekeningnummer

● plaats waar de factuur werd opge maakt

● bedragen: het bedrag zonder btw, btw-percentage en het btw-bedrag per tarief, het totaal te betalen be drag

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Marleen Miechielsen (AAA Talent Geraadpleegd:Academy).“Alleswat

Maak het uw administratie (en die van uw accountant) gemakkelijk en kies voor een facturatietool die com

● het vermelden van jouw algeme ne voorwaarden op de factuur is niet verplicht, maar je doet er toch goed aan ze mee op te nemen op de achterzijde

HandSoft is geschikt voor zowel een zelfstandige installateur als een bedrijf tot 15 personen. HandSoft Pro is de ERP-oplossing voor grotere projectgerichte bedrijven, en gebruikers die diepgaande functionaliteit verlangen.

De belangrijke leveranciers (verwarming, sanitair, elektriciteit, …) hebben een E-link met HandSoft - deze rechtstreekse koppeling met hun e-shop zorgt voor een enorme tijdsbesparing.

Meer dan 2.000 tevreden gebruikers in België en ruim 100.000 in Europa!

Hét gereedschap voor de administratie van een installatiebedrijf

IDEAAL VOOR WARMTE-POMPEN CALEFFI XF serie 577 is een ‘next level’ magnetische vuilafscheider-filter die een extreem efficiënte vuilfiltering en -afscheiding mogelijk maakt waarbij het al bij de eerste passage vuildeeltjes elimineert tot 160µm. Voorzien van een extra groot en extra verfijnd filteroppervlak, en een sterke interne magneet, is er slechts een minimaal risico op drukverlies Bovendien is de CALEFFI XF uitgerust met het ‘easy clean’ borstelmechanisme waarbij het filter mesh zonder demontage simpel gereinigd kan worden. CALEFFI GUARANTEED. MAGNETISCHE VUILAFSCHEIDER-FILTER EXTRA CALEFFIFILTERINGXF OP EEN SUPERIEUR NIVEAU, VOOR EEN SYSTEEMREINIGINGONGEËVENAARDE v2_cale2250249_dEXE_CALEFFI XF_185x130mm_NL_ADF.indd 1 21/07/2022 16:34:42

Computer Solutions nv Rolwagenstraat 82 - 2018 Antwerpen 0800/92.642www.handsoft.beharry@handsoft.be

www.caleffi.com

Digitale werkbonnen naadloos geïntegreerd met OutSmart, de meest populaire app in België en Nederland. Het is een volwaardige app die werkt op smartphone/tablet Android/Apple, ook zonder permanent internet!

Computer Solutions heeft 35 jaar ervaring met automatiseren van installateurs

INTERVIEW 44 HEAT+ • 09 | 2022

Scholen versterkenkunneninstallatiebedrijvenenelkaar

EEG Group hanteert als familiebedrijf toegewezen.danbachelorproef.kadervoorstageplaatsenEEGtetoekomstigeninvesteringscholen.samenwerkingeenenlangetermijnperspectiefeenzetvoluitinopintensieveremetDatiseendieloontnoodzakelijkisomtalentmeeontwikkelen.ErzijnbijGroupverschillendemogelijkstudenteninhetvano.a.hunZekrijgeninterneenmentor

I

n één van de oudste vestigingen van de EEG Group: EEG NV – divi sie Van Braeckel in Sint-MartensLatem ontmoeten we Jasper D’Helft , Junior Concept Ingenieur: ‘We zijn een installatiebedrijf in HVAC en Sa nitair en voornamelijk actief in de zorgsector. We staan in voor de hele keten van ontwerp tot realisatie, in stallatie en onderhoud van klimaat technieken. Door onze jarenlange ervaring zijn we een sterke speler in Oost- en West-Vlaanderen. Het is geen geheim dat we constant op zoek zijn naar talentvolle technische medewer kers. In onze sector is er namelijk een grote nood aan goede werkkrachten en daarom dat slim samenwerken met

● de jongere ervan bewust kan maken dat ook ervaren collega’s niet alles weten en vaak moeten overleggen om tot een goede oplos sing te komen. Vragen stellen is dus niet erg!

Heb je zelf gevraagd achter een mentorrol of hoe kreeg je deze kans?

Binnen EEG Group wordt er ingezet op “Peter/Meterschap”. Collega’s die een mentorrol opnemen, worden binnen EEG Group gestimuleerd om op regelmatige basis samen te zitten met de nieuwe collega’s om deze te ondersteunen in hun nieuwe taken.

Als mentor was het mijn taak om hem te laten leren, te begeleiden, te laten

● 1 grote warmtepomp

“Stage lopen bij EEG Group betekent werken in een dynamische omgeving, waar de ontwikkeling van nieuwe technieken nooit stil staat.”

heel wat verschillende configuraties met een warmtepomp mogelijk:

Jasper kreeg de kans om de mentor rol op zich te nemen en heeft vorig academiejaar een student maanden lang begeleid binnen zijn stage en bachelorproef. Samen hebben ze zich verdiept in hydraulische simulaties waarbij duurzame energiebronnen centraal staan.

scholen via stages & eindwerken loont en nuttig is voor EEG Group.’

Daarnaast leek het mij wel interes sant om mijn persoonlijke skills via deze weg verder te ontwikkelen. Na 3,5 jaar bij EEG heb ik wel al wat ken nis over de HVAC-sector ontwikkeld die interessant is om over te brengen.

Daarna kwam de focus te liggen op duurzame energiebronnen? Inderdaad, we zijn ons dan vooral gaan focussen op de warmtepomp. De nieuwbouwprojecten waaraan EEG Group meewerkt dienen te voldoen aan de EPB-eisen (minimum aandeel hernieuwbare energie nodig). Voor het deel HVAC komen we dan name lijk al snel uit op de integratie van een Echterwarmtepomp.zijner

● 2 warmtepompen in cascade

Wat is het HR-beleid op vlak van mentorrollen binnen EEG Group?

HEAT+ • 09 | 2022 45

JASPER D’HELFT

evolueren en ondersteuning te bieden in het ontwikkelen van zijn vaardig heden. Een stage is een leerproces en studenten hebben nood aan beves tiging en regelmatige feedback. Op deze manier heeft men het gevoel dat ze vooruitgaan en dat hun werk ertoe doet.

● zich realiseert dat er in het be gin wel wat inspanningen moeten worden geleverd (bv. uitleg geven, soms iets herhalen, …), maar dat deze op termijn zullen lonen.

Een gemotiveerde mentor is voor mij iemand die:

Hoe zou jij een gemotiveerde mentor omschrijven?

Daarnaast stimuleren zij de nieuwe collega’s om vragen te stellen, bij te leren, … . M.a.w. het kan de integra tie en het leerproces van de nieuwe collega’s versnellen. Intern hebben we via onze EEG Academy ook een oplei ding ontwikkeld om onze ervaren vakmannen op te leiden tot betrok ken mentoren. In dit traject voor zien we uitwisseling tussen collega’s met verschillende functies en vanuit verschillende vestigingen. Ook op de werven zetten we hier dus sterk op in, want je leert nog altijd het meest wanneer je begeleid wordt door een ervaren vakman.

De HR-verantwoordelijke rond onze vestiging had aan de verschillende af delingen laten weten dat ze gecontac teerd werd door verschillende scholen met de vraag of wij een interessante stageopdracht voor hun studenten ter beschikking hadden. Na overleg met mijn collega van onze afdeling besloten we om een stageopdracht uit te schrijven die zowel voor de student als voor EEG Group een meerwaarde zou kunnen betekenen. Na een tijdje werden we gecontacteerd door een student die interesse had in deze op dracht en hebben toen besloten deze student een aantal maanden te be geleiden. Studenten mogen binnen EEG Group meewerken aan echte pro jecten en profiteren van een begelei ding met een mentor.

Had de stagiair al enige voorkennis met HVAC?

Aangezien de stagiair mij meldde dat hij nog niet veel voorkennis had over HVAC zijn we gestart met de basiswetten (fysische wetten) over hydraulica. Hier hebben we een een voudige schakeling met een gasketel vergeleken met een eenvoudige scha keling met een warmtepomp. Beide hadden hetzelfde vermogen. Deze schakelingen hebben we in software gestoken en daarna de verschillende temperatuursregimes, debieten, lei dingdiameters, … vergeleken/geana lyseerd en ook eens manueel be rekend. Dit vooral om aan te tonen dat het niet zal volstaan om bij een installatie die initieel is opgebouwd rond een ketel zomaar de ketel te vervangen door een lage-tempera tuur warmtepomp: aangezien de lei dingdiameters te klein zullen zijn, de verbruikers te weinig vermogen zullen afgeven, enz.

● voldoende vertrouwen durft te geven aan de jongere zodat de jongere weet dat ook zijn inbreng gewaardeerd wordt.

2Zorg voor uitdaging! Geef een stagiair de verantwoordelijkheid om aan een eigen project te werken met stapsgewijze feedback zodat hij/zij al doende leert.

geven: Wat gaat er goed en wat kan er beter? Probeer dit met een positieve benadering te doen. Complimenten zijn minstens zo belangrijk als kritiekpunten!

Voor mezelf lijkt me dit een ideale eerste stap om in mijn latere carrière een meer verantwoordelijke functie binnen EEG Group op te nemen. Op deze manier leer ik mijn sociale vaar digheden verder ontwikkelen. Ik zou zeker opnieuw een student willen be geleiden!

te gesteld worden over het feit dat er gewerkt wordt met warmtepompen aangezien het benodigd aandeel elek trisch vermogen voor HVAC de laatste jaren sterk is toegenomen door de toepassing van warmtepompen. Het multi-technisch samenwerken op een werf wordt door het toepassen van warmtepompen dus ook alsmaar be Bovendienlangrijker.

JASPER D’HELFT

Hier hebben we bestudeerd welke rol een drycooler kan spelen om ervoor te zorgen dat energievernietiging ver meden wordt. Het probleem dat zich hier stelt is als er actief dient gekoeld te worden, en er is geen warmtevraag/ SWW afname, dan zal het verwarmd water in het primair circuit terug de bodem instromen. Indien de bodem nog niet volledig is ontladen betekent dit dus eigenlijk dat we de bodem terug gaan opwarmen en dit dus ener gievernietiging zou zijn.

Hoe vormt zo’n stage een winwinsituatie voor jou, EEG Group en de student/school?

Door een open en duurzame interac tie van scholen (en docenten) met het werkveld, kan ook het onderwijs beter afgestemd worden op de specifieke noden van onze installatiesector.

EEG Group ontmoet via zulke stages beloftevolle jonge studenten waarmee we een duurzame rela tie kunnen opbouwen. In tijden van arbeidskrapte zijn zulke stages uiter

3 tips voor stagiairsbegeleidenhetvan

staat“Duurzaamheidbijonshoog in

● Hybride-installatie gaske tel en warmtepomp met daarin de keuze tussen een parallel-schake ling, een serie-schakeling, een in Dezejectieschakeling,…verschillende configuraties

hebben we naast elkaar gezet en geanalyseerd hoe deze hydraulisch van elkaar verschillen en welke het meest interessant is om toe te passen. Hierbij werd rekening gehouden met investeringskost, energiebe sparingen,… Zo zagen we dat bij de hybride-installaties het vooral inte ressant is om te werken met een in jectieschakeling in de aanvoerleiding van de divisiebelangrijkHierdaardigopbouwdgesimuleerdbenookstagiairketelsgrotewerfbezoekbasisschakelingen.tiesVoorgaandewarmtepomp.berekeningen/simulahebbenwegedaanopeenvoudigeNadatdestagiairdezeonderdekniehadzijnweopgeweestnaareenrelatiefinstallatiediebestaatuitgasenwarmtepompen.Zokondedebesprokencomponenteneensinhetechtzien.Daarnahebwedezeinstallatieberekendenviasoftwareenomgenaareeninstallatievolledigwarmtepompenenookeensvolleopketelsenkoelmachinesomanalysesoptekunnendoen.heeftdestagiairgeziendathetisdatdecollega’svandeelektriciteittijdigopdehoog

mate relevant. Bovendien hebben studenten tijdens hun opleiding vaak de mogelijkheid om nieuwe techno logieën te onderzoeken, ook als de afzetmarkt er nog niet volledig klaar voor is. Op deze manier hebben wij als EEG Group de mogelijkheid om op de hoogte te blijven van de allernieuwste technieken en onze activiteiten hier op voor te bereiden.

3Constructieve feedback

Voor de student zie ik als voordeel dat ze tijdens hun stage een gedegen voeling met het werkveld krijgen. Studenten zijn tijdens hun opleiding vaak bezig met particuliere energie technieken. Bij EEG Group hebben ze de mogelijkheid om grotere installa ties te ontdekken.

1Procesafspraken: Leg vast hoe vaak je overlegt, bijvoorbeeld elke week. Kan dat gewoon tussendoor of spreek je daarvoor liever een vast moment af?

INTERVIEW 46 HEAT+ • 09 2022

het vaandel. Niet alleen in relatie tot onze installaties, maar ook in relatie tot onze klanten en in het bijzonder tot alle medewerkers.”

is het gebruik van een wa ter/water warmtepomp in combinatie met een BEO-veld een interessante piste om energiezuinig te koelen en te verwarmen. Echter zijn er heel wat paramaters die ervoor kunnen zor gen dat het resultaat ondermaats is (te hoge bodemtemperatuur, te klein BEO-veld in combinatie met een te grote warmtepomp).

Informatie over levering en prijzen Productinformatie Eenmontagehandleidingenenautomatischgegenereerdspecificatieoverzicht Speel in op de wensen van de klant met de configuratietool Verhoog de omzet Optioneleproductsuggestiesdoorofflinemodus Voor smartphone, tablet en PC Om meer te weten: pro.villeroy-boch.com/villeroybochapp Ontwerpen, informeren en verkopen wordt eenvoudig. DE VILLEROY&BOCH APP DOWNLOAD IN DE VB APP

• Install Tomorrow - War for Talent • Techlink denkt aan de installateur van morgen. Samen met Constructiv en Volta is er een apart programma voor de leerlingen uit het secundair onderwijs. • Installateurs en praktijkverhalen 14 OKT www.installday.be2022 organisatie: initiatief van:mediapartners: De enige Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken • Gratis toegang voor bouwprofessionals. • Gratis catering. • Meer dan 200 standhouders zullen aanwezig zijn. Embuild THE BELGIANASSOCIATIONCONSTRUCTION by Techlink

Laat u bovendien inspireren door 230 standhouders (installateurs,

fabrikanten en leveranciers) van kwaliteitsmerken, ontdek er pro ductinnovaties, woon er sessies bij en profiteer van netwerkingsmoge lijkheden. Install Day zorgt voor gra tis hapjes en drankjes!

WANNEER? Vrijdag 14 oktober 2022 van 9 uur tot 19 uur

Vermijd

Install Day blaast vijf kaarsjes uit!

● Kart

WAAR? Brussels

●

Ben jij benieuwd wat er de komende jaren allemaal gaat veranderen in de installatiesector? Breng dan een bezoek aan Install Day. Techlink en haar standhouders leiden je graag rond door de toekomst!

Techlink denkt aan de installateur van morgen. Daarom hebben we samen met Constructiv en Volta een apart programma uitgewerkt voor de leerlingen uit het secundair onder wijs. Zonder voorinschrijving is het voor klasgroepen niet mogelijk om de beurs te bezoeken.

eze editie van Install Day is een bijzondere: niet alleen de 5e keer dat de beurs ge organiseerd wordt, maar dit keer niet in november, maar in oktober. Dit om te anticiperen op een mogelijke coronapiek in het najaar.

Het is zover, Install Day gaat weer van start! Techlink en Embuild organiseren ondertussen voor de vijfde keer hét netwerkevent voor de installatiesector. Afspraak op vrijdag 14 oktober (van 9 uur tot 19 uur) in de Brussels Kart Expo. Nieuw deze editie is dat er geen tenten meer zijn, maar een extra Hall D en het speciale programma voor scholen is terug van weggeweest.

De toegang tot de beurs is volledig gratis, maar vooraf inschrijven via de site www.installday.be is verplicht. Na inschrijving ontvangt u via e-mail een persoonlijk e-ticket met QR-code. Breng dit ticket geprint mee of laat de barcode scannen vanop uw smart

VRAGEN? Contacteer ons via events@techlink.be

D

INSTALL DAY HEAT+ • 09 | 2022 49

‘Install Day is een “one stop” event. Op één dag, in een makkelijk toeganke lijke locatie, kan de installateur alle nieuwe producten, technieken, sof tware, digitale tools, ... zien, voelen en uittesten. En dat volledig gra tis. Met meer dan 3500 bezoekende instal lateurs in 2021 is Install Day de ontmoetingsplaats voor de sec tor bij uitstek geworden’, zegt Carole Metzmacker, Marketing en Commu nication Manager bij Techlink.

Gratis beurs met 230 standhouders

Datphone.alles

uiteraard in een setting die helemaal in lijn is met de corona maatregelen. Een COVID safe ticket is verplicht om ervoor te zorgen dat Install Day in alle veiligheid kan plaatsvinden.

Toegang voor scholen

Expo in Groot-Bijgaarden

Praktisch

●

en registreer online via www.installday.be

● inschrijving. wachttijden

TOEGANG? Gratis mits

EURO-INDEX ● 29 EUROTIS ● 22 EVOTUBE ● 144 FACQ ● 90, 97 FERNOX ● 181

● ELECTRICEA175 ● 151

ESCOLIT ● 214

ECO PROJECT ● 49

DANFOSS138

ETHERMA BENELUX ● 208

GEP WATERMANAGEMENT ● GEWISS43 ● GIACOMINI8● 212

GRIFFON ● 70

DELTA WATER SOFTENERS BELUX ● 39

GROHE ● 121

HEAT-BOX ● 197 HELIA ● 54 HELVAR ● 193 HENCO ● HERSCHEL203 ● 15

FISCHER COBEMABEL ● 34 FIXCENTER ● 165 GAS.BE ● 87 GEBERIT ● 28 GEBO ● GEOTHERMA57 58

GAS DETECTION

INSTALL DAY 50 HEAT+ • 09 | 2022 Install Day ● 14 oktober 2022 p2>ME Hall A WEISH1AUPT2 CTC BENELUX 3 B.E.G. LUXOMATTES4TO5 HONEYRESIDEOHOME-WELL 6 SHERSCHEL15TEC711BEHANDELINGWJUDO7WALRAVENATER21EATON30THEMA38NIBE44NIBE52AMSUNGBYAMBRAVA 53 HANDLINGAVERO HELIA54 BM&G55GROUPURGERHOUT ALE56CO GEBO57 4858 CLIMACON35OPDAMO26LINUMGROUP20VASCO43GEPWATER MANAGEMENT P66SOU73WI82LODALANASONIC120VERCALO113VIEGA104UBBINK GROHE121 74 DAIKIN MAHO BOSCH83 MAHO F90ACQ HUBSC91(NUPI-OTGASTITE) RIEL92LO F97ACQ OPSIN98OX ALIAXIS99 114 FCOMAPLAMCO PIPINGINTEGAALBE115 122 AQUALISA IDEAL123 STANDARD IDEAL124 STANDARD VILLER&BOCH 105BWT 106 VANDERELST SPIT67 PASLODE-ITW CONSTRUCTION TEMPOLEC68 69 CLIMAWAYS GRIFFON70 71 WATERGENIUSMYENERGI P129DABUMPS128 VAN MARCKE 127 VAN MARCKE 8 GEWISS REXEL9 HI10KOKI POWER TOOLS NXTPRO16 17 H VEN EUR22OTIS 23 VECOLUX ZEHNDER31 32 VALECO WATER QUALIT Y 33 OVENTROP FISCHER34 COBEMABEL 39 DELTASOFTENERSWATERBELUX WIHA40 BOUWSOFTVISMA41 42 CARAT REXEL13BORGH12 ME14TABO PROFIXINGS45 TECHNORF-46LOGIES VENTILINE47 TRILEC27 GEBERIT28 29 EURO-INDEX REH36AU 37 STAGOBELELECTRO 50 PLASTIBAC 49 ECO PROJECT BEB51AT GI212ACOMINI AGROUPE152TLANTIC AGROUPE153TLANTIC VENTI BAYWA218R.E. ALLIMEX219GREENPOWER ELEBAYWA217R.E.151ELECTRICEA159SCHELLBELGIUM HENSELBALS/160 DE161LABIE POUJOU164LAT 165 FIXCENTER 173 VAILLANT 174 OIRSCH182VAILLANTVANOTSPIR183 OIRSCH189VANOT SPIR190O A196TAG HE197AT-BOX 204 COMELIT SCIENCESAFE205TY LINERGY213 ES214COLIT EUPENK188FERN181BONFIX172OXABELWERK195QBUS 18 19 ANCARNOY/OMNITERMWALLONIE24TARGAZ25NATHAN EXHIBITION LOUNGE DETECTI ON GEOTHERMA AALBERTS INTEGRATED PIPING SYSTEMS ● 115 AIRSMART ● 186 ALECO ● 56 ALIA ● ALIAXIS230 ● 99 ALLIMEX GREEN POWER ● 219 ALVERSYS ● 178 ANTARGAZ ● 24 AQUALISA ● 122 ARDEA HARGSSNER ● 142 ATAG ● ATKORE196VERGOKAN ● 89 AVERO HANDLING ● 53 B.E.G. LUXOMAT ● 3 BAILEY ● 225 BALS / HENSEL ● 160 BAYWA R.E. ● 217 - 218 BEBAT ● BEGETUBE51 ● 167, 176 BELIMO ● 224 BENDER ● 143 BONFIX ● 172 BORGH ● 12 BOSCH ● 83 BSC GASTITE)(NUPI-HUOT● 91 BUDERUS ● 107 BULEX ● 63 BWT ● 105 CAFCA ● 201 CALEFFI ● 85 CARAT ● CARBOMAT42 GROUP ● 211, 216 CARNOY / WALLONIEOMNITERM ● 18 - 19 CEBEO ● 198 - 199 CINTROPUR ● 62 CLIMACON ● 48 CLIMATRIX ● 191 CLIMAVENT ● 221 CLIMAWAYS ● 69 COMAP - FLAMCO ● 114 COMELIT ● CONSTRUCTIV204● 226 C-SCAN & POWERSTATION ● CTC150BENELUX ● 2 DAB PUMPS ● 129 DAIKIN ● 74

● ● 163

DESCO ● 118 - 119

ENGELS - THERMO COMFORT ● 110EPLUCON111 ● 155

ELCO HEATING SOLUTIONS

HIKOKI POWER TOOLS ● 10 HONEYWELL HOME-RESIDEO ● HUAWEI5 ● 137 H-VEN ● 17

DE DIETRICH ● 86 DELABIE ● 161

HANSA ● HANSGROHE130 ● 134, A

GROUPE ATLANTIC ● 152 - 153 GRUNDFOS ● 79 HAGER ● 116

DALEMANS

ECOTHERMIA ● 162 EDORA ● 229 EGEDA ● 180

DUCO VENTILATION ● 202, 210 EATON ● 21

METABO ● 14 MYENERGI ● 59 NATHAN ● 25 NIBE ● 38, 44 NIKO ● 187, 194

SPIROTECH ● 183, 190

THEMA ● THERMODUCT30 ● 185

SPIT PASLODECONSTRUCTIONITW ● 67

KESSEL ● 140 KSB ● LEDVANCE131 ● 207

SIEDLE ● 126

WAVIN ● WEISHAUPT88 ● 1 WIHA ● 40 WILO ● 82 WTCB ● 231 - 232 YSEBAERT ● 146 ZEHNDER ● 31

INTER PIPE TOOL ● 133

ITHO DAALDEROP ● 136

JAGA CLIMATE DESIGNERS

REHAU ● 36 REMEHA ● 168, 177 RENSON VENTILATION ● 77 REXEL ● 9, RF-TECHNOLOGIES13 ● 46

ROFIX ● 209 ROTH BENELUX ● 61

VTX DISTRIBUTION ● 65 WAGO ● WALRAVEN80● WATERGENIUS6● 71

● JUDO135 WATERBEHANDELING ● KABELWERK7 EUPEN ● 188

LG ELECTRONICS ● 220 LINERGY ● 213 LINUM GROUP ● 26 M&G GROUP - BURGERHOUT ● MATAGNE55

INSTAMOBILE ● 149

HODY ● 75, 84

RIDGID ● 103 RIELLO ● ROCKWOOL92 ● 108

SINCLAIR AIRCONDITIONING / AFM ● SOLUCALC171 ● 112

STAGOBEL ELECTRO ● 37 STG ● 169 - 170, 179 STIEBEL ELTRON ● 156 TEC7 ● 11 TECE ● TECHLINK139● 93

TEMPOLEC ● 68 TERRENDIS ● 184 TESTO ● 4 THE FITTING COMPANY ● 102

HEAT+ • 09 | 2022 51 EM2p> i Hall D HallENTCRANCEHall B HOT75AGNEDY RBM76 PHOENIX78CONTACT GRUNDFOS79 W80AGO HOT84AGNEDY 85 TECHLINK93CALEFFI 94 RADSON PRO96MAT VIESS100MANN 95 PV C VIESS101YCLEMANN THE102FITTINGCOMPANY 86 DE DIETRICH GAS.BE87 W88AVIN INTEGAALBE115RTSRATEDSYSTEMS H116AGER PIPELIFE117 VENTILATIONRENSON77 VILLER125OY&BOCH106ANDERELST 107 BUDERUS SERELEC109 110 111 THERMOENGELSCOMFORTROC108KWOOL TERGENIUS59YENERGI 60 ROTHENBERGER BENER61OTHLUX CINTROPU62R 63 BULEX 64 TRAYCO DISTRIV65TXBUTION72INDUSCABEL81TOPTECHNICS89AKTOREVERGOKAN103RIDGID112SOLUCALC126SIEDLE136ITHODAALDEROPDESIGNERSCLIJ135AGAMATEHANSGROHE134INTER133PIPETOOLPRI132MAGAZ131KSBHANSA130 138 DALEMANSGAS 141 137OKOFENHUAWEI 139TECE KESSEL140 HARGSSNERARDEA142 144 EVOTUBE 146 YSEBAERT150145SFABENELUX 148143147BENDER INSTAMOBILE149 VENTI154LAIRGROUP EP155LUCON STIEBEL156ELTRON SANU157TAL BENW158ATTSLUX C220LGTRONICS 221 CLIMAVENT DZIGNSI-D222RAIN/TONE/ASSENTI INTERN223PCMATIONAL BELIMO224 ELEBAIL225EYCTRIC & ELECTRONICS 162 190183VECOTHERMIA166ALVULASARCOOTECHOTECH175ELCOHEATINGSOLUTIONSBEGETUBEBEGETUBE167176 REMEHAREMEHA168177 178169STG ALVERSYS 179170STGSTG SCHACEBEO198206KO215SCHNEIDERELECTRIC LECEBEO199207DVANCE EGE180DA163 DANFOSS211 CCARBOMATGROUP216ARBOMATGROUP203HENCO 118 119 DESCO SINC171LAIR AIRCONDITIONING/AFM 233232WTCB231WTCB230ALIA229EDORA228ODE227VOLTA226CONSTRUCTIV TERRENDIS184 THERMODU185CT CLI191MATRIX 192OBO BETTERMANN AIRS186MART NI187KO HE193LVAR NI194KO SPELSBERG200208ETHERMABENELUX C201AFCA209ROFIX VENTIVENTIDU202COLATION210DUCOLATION BELGIUMSERVICEDETECTIONTOOLS VETON C-SCAN POWERSTATION& IDEAL STANDARD ● 23 - 124 ASSENTII-DRAIN/DZIGNSTONE/ ● INDUSCABEL222● 72

PLASTIBAC ● 50 POUJOULAT ● 164 PIPELIFE ● 117 PRIMAGAZ ● 132 PROFIXINGS ● 45 PROMAT ● 96 PV CYCLE ● 95 QBUS ● RADSON195 ● 94 RBM ● 76

VILLEROY&BOCH ● 125 VISMA BOUWSOFT ● 41 VOLTA ● 227

NXTPRO ● 16 OBO BETTERMANN ● 192 ODE ● OKOFEN228 ● 141 OPDAMO ● 35

WATTS BENELUX ● 158

SAFETY SCIENCE ● 205 SAMSUNG BY AMBRAVA ● 52 SANUTAL ● 157 SCHAKO ● 206 SCHELL BELGIUM ● 159 SCHNEIDER ELECTRIC ● 215 SERELEC ● 109 SERVICE TOOLS BELGIUM 147 SFA BENELUX ● 145

SOUDAL ● SPELSBERG73● 200

TOPTECHNICS ● 81 TRAYCO ● 64 TRILEC ● 27 UBBINK ● 104 VAILLANT ● 173 - 174

VALECO WATER QUALITY ● 32 VALVULAS ARCO ● 166 VAN MARCKE ● 127 - 128

VAN OIRSCHOT ● 182, 189 VANDER ELST ● 106 VASCO ● 20 VECOLUX ● 23 VENTILAIR GROUP ● 154 VENTILINE ● 47 VERCALO ● 120 VETON 148 VIEGA ● VIESSMANN113 ● 100 - 101

OPSINOX ● 98 OVENTROP ● 33 PANASONIC ● 66 PCM INTERNATIONAL ● 223 PHOENIX CONTACT ● 78

ROTHENBERGER ● 60

Digitalisering en monitoring

Bij haast alle stappen die nodig zijn om gebouwen te verduurzamen, is een belangrijke rol voor installateurs weggelegd. Meer hernieuwbare energie, minder afval en verspilling van hulpbronnen, high-tech toepassingen, beheer van datastromen, en slimme toepassingen zullen ervoor zorgen dat de installaties van de toekomst klimaatneutraal en circulair zijn, decentraal en slim georganiseerd, en technologisch geavanceerd. Samenwerking is essentieel in deze energietransitie, zowel op kleine als grote schaal.

De voortschrijdende digitalisering biedt het grote voordeel dat we het opwekken en verbruiken van energie steeds beter kunnen meten en opvolgen. De nieuwe techniek is slim: monitoren en beheren kan op afstand, de gebruiker zit net als de installateur aan de knoppen en de monteur heeft zijn smartphone/ tablet als nieuwste gereedschap. Het bundelen en interpreteren van al die informatiestromen is de uitdaging. De data van al die monitoring vormen na verloop van tijd de ideale basis om met een energiemanagementsysteem te werken.

Wat zijn de beurs

Samen door de energietransitie

deKoesterinstallateur-vakman

INSTALL DAY 52 HEAT+ • 09 2022

Gezond binnenklimaat

Door de coronapandemie zijn zaken als binnenklimaat en luchtkwaliteit hot issues geworden. De ventilatie van schoolgebouwen krijgt nu de aandacht die het al veel langer verdiend. Voor woningen is het vraaggestuurd ventileren de grootste trend. Belangrijk is dat ventilatie geen apart onderdeel meer is van een gebouw: het is een integraal onderdeel van gebouwtechniek die verwarmt, koelt en lucht ververst. Bovendien zijn temperatuur, CO2 en vocht heel simpel te meten. Deze data kan per ruimte verzameld en geïnterpreteerd worden.

Personeel vinden én behouden vergt de jongste jaren steeds meer inzet van werkgevers. Of het nu gaat om loodgieter, elektricien, koeltechnicus, …; over de gehele breedte kampt de installatiesector met een schrijnend tekort aan mensen. Dat tekort aan installateurs zal een rem zetten op het tempo waarin huizen en ander gebouwen worden verduurzaamd. Installateurs hebben ook specifieke kennis en vaardigheden die nodig zijn bij de installatie van warmtepompen, zonnepanelen en andere energiezuinige installaties.

Versnelde53

Innovaties●

De overschakeling naar laag-GWP koelmiddelen is volop bezig om de klimaatopwarming tegen te gaan. Als alternatieven denkt men in de eerste plaats aan natuurlijke koelmiddelen, zoals propaan, ammoniak.

Zonnepanelen worden steeds slimmer, beter en mooier. De diversiteit is enorm toegenomen. Ze zijn er nu in alle vormen (flexibel, doorzichtig, drijvend, …) en met een heleboel nieuwe eigenschappen, waardoor je ze op meer plekken kan toepassen.

HEAT+ • 09 | 2022

In het kader van haar REPowerEU-initiatief wil de Europese Unie dat er tegen 2030 zo’n 30 miljoen nieuwe warmtepompen worden geïnstalleerd. Nu de gasprijzen de pan uit rijzen, overwegen bovendien veel consumenten alternatieve manieren om hun huis te verwarmen. Een van de populairste opties is de warmtepomp. Meer bepaalde de hybride variant wint aan populariteit. De hybride warmtepomp is namelijk een aanvulling op de cv-ketel en is qua prijs doorgaans goedkoper dan warmtepompen die de cv-ketel volledig vervangen. Ook is het ruimtebeslag van de hybride warmtepomp kleiner dan bij andere warmtepompen, al staat daar uiteraard tegenover dat de cv-ketel blijft.

PV-panelenvan

● Nieuwe verbodsbepalingen omtrent het op de markt brengen van producten en apparatuur met F-gassen;

EU wil sneller af van F-gassen

groei warmtepompen

Install Day is een beurs die je inspireert en waar je de nieuwste trends en ontwikkelingen in de installatiewereld ziet. Wat zijn de algemene en technische trends die we op Install Day gaan aantreffen?

trends?

● Een uitbreiding van de certificeringsverplichting en opleidingsprogramma’s voor koeltechnici die werkzaamheden verrichten met klimaatvriendelijke koeling;

● Een snellere afbouw van de hoeveelheden HFK's die nog op de markt mogen worden gebracht;

Op 6 april 2022 presenteerde de Europese Commissie haar langverwachte voorstel tot aanscherping van de EU-regelgeving rond F-gassen. Het voorstel bevat onder meer:

PHILIPPE

Een proef voor de West-Vlaamse technische scholen met een afdeling installateur sanitair-CV, waarbij de samenwerking tussen school en on dernemingswereld centraal staat. Het project richt zich specifiek tot volgende richtingen:

H

WARLOP

Doelstelling

Elke school monteert in teamverband een installatie met diverse toestellen en leidingen. Zo kan de theorie om gezet worden in de praktijk. Voor de uitwerking van de installaties moe ten de leerlingen rekening houden met de regels der kunst en diverse normen of reglementen. De gemaakte installaties worden uitvoerig getest en gecontroleerd door de vakjury (installateurs van het inrichtend co mité). Daarnaast wordt ook de parate vakkennis en technische vaardig heden van de leerlingen gecheckt tij dens de eindjurering.

inrichtend comité, vertelt ons meer over waarom deze scholenwedstrijd georganiseerd wordt: ‘Via de scho lenwedstrijd wil de afdeling Techlink van de Embuild West-Vlaanderen enerzijds het beroep van installateur “in the picture” zetten bij de jongeren. Jongeren met interesse voor techniek en zin in een praktijkgerichte oplei ding zitten goed in het technisch onderwijs. Hen wacht zeker en vast een uitdagende job met toekomst en werkzekerheid! Anderzijds willen wij de scholen ondersteunen. We doen dit via het ter beschikking stellen van materialen, maar ook evengoed door te zorgen voor een goed netwerk tussen de leerkrachten van de ver schillende scholen.’

● tweede jaar van de 3de graad BSO (of desgewenst een graadsklas van de 3de graad of met hulp van het eerste jaar van de 3de graad); ● vijfde jaar BUSO.

Op vrijdagavond 10 juni 2022 vond de prijsuitreiking van de Vlaanderenvanplaats.“Sanitairscholenwedstrijd&Verwarming”DitinitiatiefEmbuildWest-enTechlink is ondertussen al aan zijn 16e editie toe!

Wat is scholenwedstrijd?de

“Er moeten meer jongeren de weg vinden naar

Het was fijn om terug een échte prijsuitreiking te kunnen bijwonen na de coronacrisis die de voorbije twee schooljaren ook gedwarsboomd.scholenwedstrijddeheeft

Bij de evaluaties in de scholen geeft de vakjury graag haar praktische kennis door aan de leerkrachten en leerlingen. Ook het contact tussen de scholen wordt hierdoor bevorderd. De leerkrachten overleggen met elkaar, van een heuse “strijd” om laureaat te worden is zeker geen sprake.

Philippe Warlop, Voorzitter van het

EVENT 54 HEAT+ • 09 | 2022

‘Deze scholenwedstrijd is een 'school'voorbeeld van wat Techlink voor de sector kan en wil betekenen. We hopen dat initiatieven zoals deze scholenwedstrijd bijdragen om de in stroom in onze attractieve sector te vergroten’, zegt Director General Kris Van Dingenen. de schooltechnischeendanvooralnaardeopleidingtotinstallateur.”

aan“SanitairScholenwedstrijd&Verwarming”16eeditietoe

alfweg september 2021 werd de 16e editie officieel ge start, met o.a. de voorstel ling van de nieuwe opdracht – een binneninstallatie met sanitair warm water en CV-installatie – aan de negen deelnemende scholen en sponsors. Elke school heeft geduren de dit schooljaar opnieuw een uitda gende installatie opgebouwd met hun leerlingen. Dankzij de vele sponsors wordt er ook in materiële ondersteu ning voorzien.

Er wordt aandacht besteed aan de praktische toepasbaarheid en het gebruik van verschillende materialen, zodat leerlingen zoveel mogelijk ervaring kunnen opdoen.

HEAT+ • 09 | 2022 55

Er vantoepasbaarheiddebesteedaandachtwordtaanpraktischeenhetgebruikverschillendematerialen,zodatleerlingenzoveelmogelijkervaringkunnenopdoen.

● 2e plaats = GULDENSPOREN COLLEGE KORTRIJK – kreeg een waardebon van € 400

Dit jaar kregen de scholen heel wat zeer waardevolle materiaalpakketten van Begetube, Cairox, Caleffi, Comap/ Flamco, Elco, Fernox, Geberit, Grohe, Nathan Systems, Nicoll, Oventrop, Schell, TECE, Testo, Viega, Water genius, Watts en Wilo.

EVENT 56 HEAT+ • 09 | 2022

● 2e plaats = VIBSO WAREGEM –kreeg een waardebon van € 400

De eindlaureaten: De Ast Poperinge en VTI Roeselare

● HAVERLO ASSEBROEK kreeg een waardebon van € 350

● laureaat = DE AST POPERINGE –kreeg een waardebon van € 450

● VTI IEPER, VTI OOSTENDE, VTI WAREGEM en VTI ZEEBRUGGE kregen elk een waardebon van € 350

energietransitie.”installatiesectorvakbekwame“Eeniscruciaalvoorde

2021-2022Prijsuitreiking

Alle deelnemende scholen kregen een waardebon waarmee ze materiaal voor hun afdeling sanitair-cv kun nen aankopen bij de steunende groot handelaars. Dit jaar werd een totale prijzenpot van €3.450 uitgereikt. De resultaten:

● laureaat = VTI ROESELARE –kreeg een waardebon van € 450

Meerinfo? www.scholenwedstrijd.be

DIRK SNICK

twee

BUSO:

Dergelijk initiatief is uiteraard en kel mogelijk dankzij de inzet van de West-Vlaamse werkgroep en steun vanuit diverse bedrijven en organi saties. Zo zijn er zeven peter-groo thandelaars, die via het peterschap over een school een groot deel van de nodige materialen voor de installa tie gratis ter beschikking stellen: dat zijn in dit geval de firma’s Alsan, Des co, Facq, Sanicomfort, Omni-Term, STG en Van Marcke.

BSO:

De eindlaureaten bij BSO en BUSO krijgen bovendien een uithangbord “laureaat scholenwedstrijd sanitair & verwarming” die ze in hun school kunnen ophangen.

Daarnaast kunnen de inrichters reken en op de financiële ondersteuning door Bosch Thermotechnology, Buderus, Delabie Benelux, De Watergroep, Ge berit, Radson, Remeha, Rems, Ridgid, Rothenberger, RTC West-Vlaanderen, Techlink en Vaillant.

Trouwe steun vanuit de sector

NIEUW De compacte en krachtige waterontharder HomeGUARD  Geïntegreerd automatisch filter  Minimum verbruik  Maximale capaciteit  Hoogwaardige harsen  Bypass inbegrepen  Verlengde waarborg mogelijk  Gratis opstart Ontdek ook de ProSeries 1, 2 en Care waterontharders met Smart Touch Controller The right solution for your water www.valeco.be info@valeco.be | Tel.: +32(0)68.57.20.71 CHEMINÉES • SCHOORSTENEN 39, rue Trixhay - 4020 WANDRE • Tel. 04 362 65 34 www.colli-net.com • info@colli-net.com De Oplossing die noodzakelijkis… • Minder pollutie • conVoorkomtdensvorming • Bespaart brandstoffende

Sinds 2014 is Dewulf Techniek lid van Techlink. Als HVAC/S én Cergainstallateur is zaakvoerder Harry Dewulf uit weltegenovermeewarigtechniekencomplexiteitdeTochenergiegeloofthijtechniekengeweesterg(West-Vlaanderen)Bredenealtijdgeïnteresseerdinnieuwewaarbijbovendiensterkinhernieuwbarealstoekomst.betekenttoegenomenvandezenietdatHarryzoustaandigitalisering,integendeel.

de bedrijfsvoering: een degelijk softwarepakket is onmisbaar! Offertes en facturen in Excel of Word zijn uit den boze. Dat is geen manier om een administratie te runnen, omdat daar geen work flow in zit.

De wereld digitaliseert razendsnel, ook de installatiewereld kan de ver

nieuwing niet langer uitstellen en kiest ervoor om de papieren docu menten voor het openen van de aard gasmeter te digitaliseren. Gas.be heeft daarom het online plat form Elgacert (https://elgacert.be) ontwikkeld. Het platform is ontwor pen met het werk van de installateur in gedachten. Om mogelijke kinder ziekten te voorkomen, … werd ervoor geopteerd om een testpanel – waar Harry deel van uitmaakte – samen te stellen. Harry Dewulf was via Cerga reeds gekend bij Gas.be omdat hij de theorie (technische fiches, …) graag uitpluist en indien nodig vragen stelt met een kritische bedenking. ‘Ik kan Elgacert enkel maar aanraden want het is erg gebruiksvriendelijk en be langrijk daarbij is dat Gas.be samen met de installateur naar een oplos sing zoekt bij eventuele problemen.’

Harry was één van de eerste die controle vanop afstand voor stook plaatsen heeft toegepast. ‘Dat was in 2004, toen er nog lang geen sprake was van apps of smartphones (lacht). Digitalisering in onze sector bevindt zich bij:

2

Hoe meer we digitaliseren, hoe beter we op de toekomst zijn voorbereid.’

doel/resultaatdemaarNiet“Digitalisering!alleen‘binnen’,ook‘buiten’opbouwplaatsmetalseffectieverenefficiënter(samen)tewerken.”

D

Digitalisering

1

de installaties zelf: het is steeds meer realiteit dat installaties vanop afstand gestuurd kunnen worden en dat fabrikanten daar ook volop op inzetten, o.a. met apps voor de gebruiker. De ins tallateur van vandaag is meer en meer een IT’er.

Maar hoe zorgt u ervoor dat u steeds mee bent in de installatiesector, waar de techniek van vandaag mor gen alweer verouderd is? Juist, door actief bezig te zijn met uw vak en zich bij te scholen. Harry is een installa teur met een mening en dat klinkt natuurlijk als muziek in de oren van een redacteur!

Dewulf Techniek zet in op duurzame technieken en digitale snufjes

e installatiesector veran dert in sneltreinvaart. Als installateur neemt u name lijk de pole position in de ambitieuze energietransitie. Uw rol switcht razendsnel van onderaanne mer naar spelbepaler. U geeft advies, legt de nieuwste systemen aan, ver zorgt het onderhoud, enz. Kortom: u bent de gamechanger bij de transitie naar CO2-neutrale gebouwen en wo ningen.

HARRY DEWULF

LID IN DE KIJKER 58 HEAT+ • 09 2022

Energietransitie: eigen woning als demo-project

HEAT+ • 09 | 2022 59

Wat is Cerga?

Harry wijst op de verantwoordelijkheid die Cerga draagt als organisatie die actuele en correcte informatie verstrekt aan de gasinstallateur. Net als hij, gelooft Cerga steevast dat opleidingen het middel bij uitstek zijn om bij te blij ven. Meer dan ooit moet de vakman een goede neus heb ben voor veelbelovende innovaties. ‘Vandaag betekent kennis niet dat je alles uit het hoofd kent, maar wel dat je weet waar je de juiste informatie kunt halen en daarin speelt Cerga én Techlink een belangrijke rol’, zegt Harry.

In 2018 besloot Harry zelf het goe de voorbeeld te geven met zijn nieuwbouwwoning die een nega tief E-peil (E= -8) had. Klanten met vragen over de energietransitie en bijhorende nieuwe technologieën krijgen zo antwoorden vanuit de da gelijkse praktijk. Het is tijd om die duurzame voornemens in de praktijk om te zetten! Zijn woning is onafhan

na. Zo weet uw klant dat hij in alle veiligheid zal genieten van het comfort dat gas biedt.

kelijk van het gasnet. Alles wordt aangedreven door elektriciteit en de opbrengst van de PV-panelen kan het jaarverbruik dekken. Omwille van het rendement opteerde Harry voor een geothermische warmte

Meer informatie? Zie www.cerga.be

Cerga is een kwaliteitslabel voor gasinstallateurs (aardgas én voor propaangas). Het staat voor kwaliteit, veiligheid en vakmanschap. U bewijst ermee dat u op de hoogte bent van de laatste reglemente ringen en normen. Als Cerga-installa teur hebt u een specifieke opleiding gevolgd en hebt u in de praktijk bewezen dat uw installaties voldoen aan de jongste reglementeringen en normen. Elk jaar opnieuw kijkt een onafhankelijk controleorganisme enkele van uw installaties

verbruikinternetconnectieopslaggegevensgecentraliseerdemetenvooropvragengegevensverwarmingensanitairwarmwater.

Harry Dewulf heeft eerst zijn sporen verdiend door 20 jaar voor een baas te werken, waarvan 15 jaar als leidinggevende, in de installatiewereld. In 2013 besloot Harry zijn eigen weg in te slaan en zijn zelfstandig installatiebedrijf op te richten. Met mondjesmaat groeide Dewulf Techniek al snel uit van een kleine eenmanszaak tot een bvba met drie monteurs, drie techniekers, een magazijnier en bediende, zaakvoerders Mi chèle De Decker en Harry Dewulf. Een echt familiebedrijf, dus. ‘Dat is in zekere zin wel een bewuste keuze geweest. Mijn oudste zoon is eerst bij mij komen werken. Na een tijdje is mijn vrouw dan ook aan de slag gegaan om de admi nistratie aan te pakken. Nadien is mijn jongste zoon in het bedrijf gekomen’, zegt Harry. Dewulf Techniek richt zich op nagenoeg alles (onderhoud, renovaties en nieuwe installaties) wat te maken heeft met verwarming, hernieuw bare energie en sanitair.

Over Techniek:Dewulf

↑ Dit project omvat de renovatie stookplaats van 18 metappartementeneenViessmannVitocrossal100

‘Mijn klanten weten dat ze op ons kunnen rekenen en dat is de beste reclame.’ Die zorg voor service zette hem ook aan om de RESCERT-cer tificatie voor warmtepompen te halen, om kwaliteit te kunnen ga randeren aan de klanten. Voor een installateur die service wil leve ren, zoals Dewulf Techniek, is het belangrijk om met de klanten een langetermijn relatie op te bouwen, wat inhoudt dat hij hen van comfort verzekert. ‘Maar ook de fabrikanten dienen onze visie te delen en het is belangrijk dat we op hun ondersteu ning kunnen rekenen.’

← Installatie van een warmtepompbodem/watervan Vaillant in een nieuwbouwwoning, incl. vloerverwarming met passieve koeling in de zomer. Vaillant maakt gebruik van bewezen technieken en biedt een zeer vriendelijkinstallatiepakket.

pomp. Daarnaast is er qua instal latietechniek ook nog ventilatie met warmteterugwinning en een zonneboiler. ‘Fossiele brandstoffen gaan niet meteen verdwijnen, maar ze worden op termijn toch wel verle den tijd. Iedereen die een nieuwe

woning zet of een grondige renova tie doet, moet daar ook grondig over nadenken. De financiële drempel is vandaag echter nog vaak te hoog en dat verklaart ook waarom de over grote meerderheid nog verwarmt met een condensatieketel’, zegt Harry.

LID IN DE KIJKER 60 HEAT+ • 09 | 2022

stooktoestel en Caleffi energiemeters

Tom blijft Tom. Wees jezelf in een andere rol.

Techniek stroomt door je aderen, maar je bent klaar om je carrière een nieuwe wending te geven. Jij denkt in oplossingen waardoor je fouten kan opsporen, analyseren en herstellen. Goesting om jouw kennis en ervaring te delen? Dan ben jij de 2nd Line Technical Helpdesk Agent die we zoeken! Check de vacature op www.boschclimatejobs.be

Vanaf nu vindt u alle wisselstukken voor gaswandketels van de bekende merken bij uw vertrouwde leverancier: SOVAC. Geen onnodige verplaatsingen meer, u vindt voortaan alles op hetzelfde adres. SOVAC, het ruimste aanbod onderdelen en gereedschap voor installateurs en depanneurs verwarming. Bij SOVAC hebt u nog meer troeven inSOVAC  handen! V. Marchandstraat 17, 3090 Overijse Tel.: 02/672 20 62 | Fax: 02/673 93 92 E-mail: info@sovac.be | www.sovac.be

Monster van het systeemwater om pH en kleur te beoordelen (© BWT Wassertechnik GmbH)

We kunnen het niet genoeg herhalen: een goede waterkwaliteit in CV-installaties is van cruciaal belang. Zoals in vorige artikels ten overvloede aangehaald werd: een blijven!leven,urinetest.eengoedejehetzijn?Hoealleeninstallatie,Kijksystemischevanzich,vormtsysteemwaterkwaliteitgoedegeendoelopmaariseengevolgeencorrecteaanpak.dusnaardeheleinplaatsvannaarhetwater.moeilijkkanhetVergelijkendmetmenselijklichaam:wilnietalleenmaarbloedwaardenoftevredenstellendeJewillangjewilgezond

Van vulwater systeemwaternaar

Indienhaal!

e hamvraag die meestal op het einde komt, valt hier meteen in het begin: werkt de installatie met “dood water”? (zie Heat+ februari-editie) en werden allen voorheen geciteerde maatregelen i.v.m. correct druk behoud etc. correct aangehouden? (zie Heat+ mei-editie) Indien niet, lees voorgaande artikels opnieuw, want daarmee staat en valt het hele ver

De eigenschappen van het systeem water komen in evenwicht nadat er een “inlooptijd” verstreken is. Na pakweg 8 à 12 weken gebeuren er geen belangrijke wijzigingen meer, de meeste (natuurlijke) processen van verandering zijn in dergelijke tijdsspanne wel voorbij. Het vulwa ter werd systeemwater: de hardheid is afgenomen, daardoor zal ook de geleidbaarheid verminderd zijn en de pH is waarschijnlijk wat gestegen onder invloed van zelf-alkalinisatie, een natuurlijk proces. De eventuele (minimale) slibvorming onder in vloed van het kleine beetje zuurstof dat met het vulwater meekwam en de zuurstof in de restlucht

D

HEAT+ • 09 2022 63 TV 278 ADDENDUM 3

wél, kunnen we verdergaan. Er zijn namelijk uitzonderingen, waar bij zélfs met “dood water” en correct drukbehoud, toch sommige zaken fout kunnen lopen. En daar geeft het WTCB met deze richtlijn TV 278 dui delijke inzichten.

Maatregelen om een goede tewaterkwaliteitwaarborgen

de meeste gevallen loopt alles zoals het hoort. Wanneer moet de waterkwaliteit dan toch eventueel gecorrigeerd worden? Dat hangt van de omstandigheden af: alleszins stelt TV 278 dat er na 8 à 12 weken een mi nimale controle moet gebeuren van het systeemwater door een water staal te nemen, vijf minuten te laten bezinken en te bekijken:

die moeilijk of niet kon ontlucht worden, is gestopt en het beetje slib dat gevormd werd is gaan liggen in rustige zones met lage doorstroom snelheid, waar het niemand stoort. Zou dit niét het geval zijn, zal de cor rosiemonitoring dit reeds signaleren en hebben we te maken met een valse start, bijvoorbeeld omdat men ver geten is de voordruk van het expan sievat correct in te stellen, of omdat de manometer verkeerde waarden aangeeft, of er is een andere reden waarom er van meet af aan zaken fout lopen. TV 278 benadrukt dat monitoring dergelijke systemische fouten in een vroeg stadium zal signa leren, om erger te voorkomen. Samenvattend: als de hardheid uit het vulwater gehaald werd (ver zachten of demineraliseren) en er is

pH meting met teststrookjes en/of met pH meter (© Aqualisys)

nium aanwezig is die in contact komt met het systeemwater, want dan mag de pH niet hoger zijn dan 8.2 – of in sommige gevallen 9 (afhankelijk van het soort warmtezijnproductentieSomseisenfabrikantaluminiumlegering-degeeftdataaninzijnoverdewaterkwaliteit).moeteenpHcorrecgebeurenmetchemischediegoedgekeurddoordefabrikantvandegenerator.

● als het helder is, kleurloos en zonder slib is alles OK.

● pH waarde:

● Ligt deze tussen 8.2 en 10 is alles in orde, TENZIJ er alumi

● Is de pH lager dan 8.2 bestaat de kans dat er toch corrosie is.

TV 278 ADDENDUM 3 64 HEAT+ • 09 2022

● Uitzicht:

geen ongewenste zuurstofintrede, verkrijgt men “dood water” en komt alles vanzelf goed. Dan moet de cor rosiemonitoring alleen nog een oogje in het zeil houden zoals een rookmel der dat Gelukkig,doet.in

Wij citeren: “een forfaitaire injectie

waterbehandelingChemische

Een analyse van de ijzerconcentratie (meer dan 0.5 mg/l) bewijst dan dat er corrosie is, hoe lager de pH, hoe groter de kans dat het fout zit. Hoe dan ook moet dan de oorzaak van de corrosie opgespoord en verholpen worden (vaak is dat zuurstofintrede, meestal door gebrekkig drukbehoud, zoals uitgelegd in vorige artikels), tenzij dat onmogelijk is en men zijn toevlucht moet nemen tot een che mische anticorrosiebehandeling.

vallen is het niet nodig om chemische producten aan het vul-, bijvul- of systeemwater van een gesloten verwarmingssysteem toe te voegen.” Bovendien moeten dergelijke water behandelingen uitgevoerd worden door bevoegde personen, omdat een geschikte behandeling een zeer spe cifieke kennis vereist. Samenwer king met een gespecialiseerd bedrijf is absoluut noodzakelijk! Men moet goed letten op de correcte vermen ging van het chemisch product met het systeemwater in de gehele instal latie, wat een geschikt mengapparaat vereist. De injectie van de volledige hoeveelheid chemisch product in het water zonder voorafgaandelijke ver menging is dus af te raden.

In een volgende (laatste) toelichting op TV 278 gaan we in op het aspect “ketelvervanging” en het omgaan met bestaande installaties.

Injectie van een patroon is niet conform de WTCB richtlijn TV 278

van een standaardpatroon of -bus van een ‘universeel’ product (bv. van het ‘alles-in-één’-type) voldoet niet aan de bovenstaande criteria.”

● Een geelbruine kleur duidt op corrosie

Sommige installateurs zullen mis schien verwonderd zijn, maar de richtlijn laat geen twijfel bestaan over het feit dat corrosie bestreden moet worden door de oorzaak te verhelpen (in de meeste gevallen zuurstofintre de) en dat het gebruik van chemicaliën tegen corrosie enkel overwogen mag worden in systemen waar zuursto fintrede niet vermijdbaar is. Eigenlijk is dat gewoon gezond verstand, toch?

De richtlijn vermeldt letterlijk: “In de overgrote meerderheid van de ge

HEAT+ • 09 | 2022 65

ENERGETICATRIAS STAP 3 Gebruik energiebronnen e ciënt STAP2 GebruikduurzameenergiebronnenSTAP1 Beperkdeenergievraag Bron:WKK-Wegwijzer2021

ACTUALITEIT 66 HEAT+ • 09 | 2022

Door onze energievraag te verminderen en tegelijk energie die we nodig hebben duurzaam op te wekken, uit hernieuwbare energiebronnen, wordt de vraag naar fossiele energie steeds kleiner. De overige fossiele energie trachten we vervolgens zo efficiënt mogelijk toe te passen. Het uiteindelijke doel daarbij is dat de ge bouwen duurzaam energieneutraal worden.

Trias Energetica en de energietransitie

Er gebeurt momenteel veel op het gebied van energie en duurzaamheid in de gebouwde omgeving. De energietransitie eist in de installatiesector alle aandacht op. Terecht, want het probleem is urgent, de ambities zijn hoog en er bestaan al praktische oplossingen. De energietransitie is een “en-en-en” verhaal, aangezien de doelstelling wel, maar het technologiepad niet zeker is. Dit betekent evenwel niet dat fundamentele basisprincipes, zoals de “Trias Energetica”, zonder blozen kunnen genegeerd worden!

BEGETUBE N.V. Kontichsesteenweg 53 - 55 B-2630 Aartselaar t + 32 3 870 71 40 f + 32 3 877 55 75 www.begetube.com Overgangskoppeling Ivarpress / Koper (contour SA/M/V) Art. Dia 308012018 16/2 x Cu15 308012035 20/2 x Cu15 308044035 20/2 x Cu22 308044056 26/3 x Cu22 NIEUW Beschikbaar vanaf september 2022

Echter, kunnen deze gebouwkeuzes een koelvraag tijdens de zomer in de hand werken. Deze koelvraag ontstaat voornamelijk door te grote interne warmtewinsten die door de isolatie binnen in een woning worden gehou den, en/of door de warmte-instroom via grote raamoppervlakten. Aange zien het ook in België steeds warmer wordt tijdens de zomer, kan verwacht worden dat koeling een basisbehoefte zal worden de komende jaren. Een oplossing om de zonnestralen tijdens de zomer buiten te houden, is gebruik maken van bijvoorbeeld een buiten zonnewering. Met behulp van nacht ventilatie kan de overtollige warmte ’s nachts naar buiten worden afge voerd. De vraag naar sanitair warm

Principes van de Trias Energetica

In de tweede stap bekijken we of we hernieuwbare energiebronnen zoals zonne- en windenergie, biomassa, restwarmte uit industrie, warmte pompen, ... kunnen gebruiken om te voldoen aan de verminderde ener gievraag. Merk op dat een duurzame energiebron doorgaans duurder is dan een klassieke condenserende gasketel. Dit kan mensen afschrik ken om de stap te wagen naar duur zame energie. Maar in dit verhaal biedt collectieve verwarming, zoals een warmtenet of combilus (zie ook pagina 70), een groot potentieel. Door de energievraag van een hele wijk te voorzien met één centrale duurzame energiebron, zoals een warmtepomp, bespaar je kosten per woning door de schaalvoordelen van een grotere unit. Daarboven zal de warmtepomp een beter jaarlijks rendement (Seaso nal Performance Factor, SPF) hebben door een constantere werking, omdat de warmtevraag nu meer constant is dan bij individuele warmtepompen.

water (SWW) wordt weinig of niet beïnvloed door een verbeterde isola tie, aangezien men evenveel zal blij ven douchen of (af)wassen.

2GEBRUIK ENERGIEBRONNENDUURZAME

1 BEPERK DE ENERGIEVRAAG

De derde stap ten slotte, legt de na druk op het efficiënt gebruik van fossiele energie indien deze nog noodzakelijk is. Efficiënte energie transformatieprocessen zoals WKK, gasabsorptiewarmtepomp, maar ook warmtenetten bieden een opportu niteit. In de centrale stookplaats van het warmtenet kan een duurzame energiebron met een bijstookketel geplaatst worden. De duurzame bron voorziet de basislast en de bijstook ketel helpt te voldoen aan de warm tevraag bij piekmomenten. Indien er geen warmtenet zou zijn, bestaat de kans dat de duurzame bron te groot

3

Tot slot

Hernieuwbare energiebronnen zoals wind, zon, waterkracht, getijden, aardwarmte, biomassa, biobrandstof fen, (indirecte) synthetische gassen en brandstoffen vervangen steeds vaker fossiele brandstoffen. Daar door vermindert onze uitstoot van broeikasgassen. Een ander voordeel van deze transitie is dat we minder afhankelijk worden van wispelturige en geopolitieke olie- en gasmarkten. Trias Energetica vormt de basis om dat structureel aan te pakken. We brengen het totale energieverbruik omlaag, zetten in op duurzame ener giebronnen en de fossiele brandstof fen die we wél nog moeten gebruiken zetten we zo slim mogelijk in. Met deze strategie kunnen we de periode overbruggen tot het moment waar op onze energievoorziening volledig duurzaam zal zijn.

De methodologie voor een duur zame energiepolitiek staat bekend onder de naam “Trias Energetica”, deze wordt breed toegepast en biedt een solide kader voor afwegingen m.b.t. duurzame energievoorziening.

gedimensioneerd moet worden in de individuele woningen om toch de piekvragen te voldoen. Dit leidt tot minder draaiuren op jaarbasis en meer aan- en uitschakelen van de duurzame bron, met grotere opstart verliezen tot gevolg.

ACTUALITEIT 68 HEAT+ • 09 | 2022

De Trias Energetica levert een prak tisch denkraam om te komen tot een systematische verduurzaming van energie-installaties, aan de hand van drie stappen:

Bronnen: Masterproef(www.link2030.be)LINK2030 “Lage temperatuur combilus met boosterwarmtepompen: een conceptstudie” (2019-2020) van Stef Jacobs, Universiteit Antwerpen.

GEBRUIK HET OVERIG AANDEEL FOSSIELE ENERGIE ZO EFFICIËNT MOGELIJK

De energievraag beperken kan door bewuste keuzes te maken bij het ontwerpen van het gebouw. Denk bijvoorbeeld aan zuid gerichte ramen voor extra warmte en licht in de wintermaanden of betere isolatie en luchtdicht bouwen. Zo zal er veel minder warmte ontsnappen en blijft het binnenklimaat beter bewaard. Dit heeft een gunstig effect op de centrale energieproductie, aange zien deze minder warmte moet leve ren. Daarnaast kan er bij een lagere energievraag ook met lagere tempe raturen verwarmd worden, wat meer mogelijkheden biedt bij stap 2: ge bruik duurzame energiebronnen.

FLEXROOKGASAFVOERFLEXIBELE•DUBBELWANDIG•INSTALLATIEVRIENDELIJK•SLIMKLIKSYSTEEM INNOVATIVE PARTNER

Wij helpen u graag: 016 76 80 00

Zeer geschikt voor alle nieuwbouw- en renovatieprojecten

Zoekt u de beste oplossing voor rookgasafvoer in gestapelde woningbouw, dan hebben wij altijd het juiste product voor uw project. Het kunststof flexibel rookgasafvoersysteem van M&G Group is eenvoudig en snel te monteren door de slimme geïntegreerde klikverbindingen. Dit zorgt niet alleen voor montagegemak maar levert ook een veilige sterke trekvaste verbinding op.

burgerhout.com

Om zoveel mogelijk de warmte

Een combilus is een gasketelswarmteopwekking:metcombilusdieperHieronderincentralehetmogelijkhedenverdeeld.door(SWW)sanitairruimteverwarmingwarmteenééngebouwappartementsbinnenverwarmingssysteemcollectiefeen-metmaaraanvoerleidingretourleiding.DevoorzowelenwarmwaterwordtduseenzelfdeleidingErzijnheelwatvoorontwerpvandestookplaatseencombilus.gaanweinopeensysteemhybrideenzonthermie.

Figuur 1: Schematische voorstelling van de centrale stookplaats en de meetopstelling

VRAAG EN ANTWOORD 70 HEAT+ • 09 | 2022

Hoe correct aansturen van een combilus met zonthermie?

H

eat+ ging langs bij Senne Van Minnebruggen, Resear cher HVAC aan de Univer siteit van Antwerpen. In het kader van het TETRA-project “Kwalitatieve Warmtenetten” was hij betrokken bij een concrete casestu die die ons zal helpen om een com bilus met zonthermie correct aan te sturen. Daarvoor hebben we enkele deelvragen gesteld aan Senne.

Figuur 1 geeft de case die ze hebben bemeten. Dit omvat een apparte mentsgebouw met 30 wooneenheden en een collectieve warmtevoorzie ning volgens het combilus-principe met satelliet boilers. De centrale warmteopwekking is een hybride

installatie bestaande uit vacuüm buiszonnecollectoren (twee collec torvelden, 12 en 8 collectoren, met in totaal een netto oppervlak van 90 m²) en gascondensatieketels (3x 110 kW). De ketels en zonthermische instal latie zijn aangesloten op drie buffer vaten van elk 1500 liter.

In het onderzoek lag jullie focus op de invloed van de hydronische configuratie en regeling op de energetische prestatie van de hybride installatie. Wat is er zo belangrijk aan de hydronische configuratie?

vraag in te vullen met de meest duurzame warmteopwekker (hier: de zonnecollectoren) is naast een goede dimensionering ook de wijze waarop deze verschillende componenten worden verbonden door leidingen, kleppen en pompen van belang (zijnde de hydronische configuratie). In de beschouwde case studie lag de dekkingsgraad van de zonnecollectoren op ± 20% terwijl we verwachten dat tijdens de meetcam pagne (mei tot juli) deze dubbel zo hoog had kunnen zijn. Dit allemaal ten gevolge van een suboptimale hy dronische configuratie en regeling.

Waarop let je bij de hydronische configuratie? Typisch bestaat de hybride instal latie met zonthermie uit zonnecol lectoren, buffervaten en gasketels. De buffervaten dienen voornamelijk om voor de opgewekte warmte van de zonnecollectoren op te slaan voor later gebruik. De gasketels dienen als ondersteuning wanneer de zonther mische installatie niet voldoende warmte of de gewenste tempera tuur kan leveren. Daarom koppel je de gasketels rechtstreeks in op de aanvoerleiding die vertrekt vanuit de buffervaten of bovenaan het eerste buffervat zoals te zien op het schema. De ketels zorgen dan dat het water in het bovenste deel van de buffer ten alle tijden op de gewenste tempera tuur staat. Voor de inkoppeling van de zonnecollectoren op de buffer vaten plaats je best de aanvoerlei ding net onder de aansluiting van de ketels en de retour helemaal on deraan op het laatste buffervat. Zo danig stroomt steeds het water op de laagste temperatuur naar de zonne collectoren wat het zonnecollec torrendement ten goede komt. Niet alleen de juiste aansluiting van de verschillende warmteopwekkers is belangrijk maar ook de aansluiting van de combilusleidingen. Vanzelf sprekend vertrekt de aanvoerleiding bovenaan het eerste buffervat. De

Waarom wordt opdeenomschakelventielditgeplaatstwaarsluitjedantweedeaansluitingaandebuffervaten?

Naast een correcte hydronische configuratie is ook een correcte re geling belangrijk om zo veel mo gelijk de warmtevraag in te vullen met zonthermie. De nodige tempe ratuursensoren dienen aanwezig zijn voor het aansturen van de ver schillende warmteopwekkers. De ketels stuur je aan op basis van een temperatuursensor bovenaan in het eerste buffervat. De zonnecollecto ren stuurt men dan best niet aan op dezelfde temperatuursensor. In dat geval zullen de zonnecollectoren pas warmte leveren wanneer de tempe ratuur in de zonnecollectoren hoger is dan het setpunt waarop de ketels het bovenste deel van het buffervat warmhouden. De zonnecollectoren stuur je dus best aan op basis van een temperatuursensor onderaan in het eerst buffervat of bovenaan in het middelste buffervat. Zo kunnen de zonnecollectoren het water al voor verwarmen bij temperaturen lager dan het setpunt van de ketels, wat de dekkingsgraad van de zonnecollecto ren zal verhogen. Verder regelt men het omschakelventiel in de retour van de combilus best op basis van een temperatuursensor in het laatste buffervat. Als laatste is het ook be langrijk rekening te houden met het feit dat bij een installatie met zon thermie de temperatuur van het wa ter zeer hoog kan worden. Om schade aan personen en componenten te vermijden is het aangewezen om in de aanvoerleiding van de combilus een driewegmengkraan te plaatsen zodanig dat de aanvoertemperatuur kan worden geregeld tot een veilige maximumtemperatuur.

Meerinfo? www.warmtenet.info

retour sluit men aan onderaan het laatste buffervat. Omdat een combi lus soms verschillende temperaturen kan hebben (zeker wanneer wordt gewerkt met satelliet boilers en vloerverwarming), wordt soms in de retourleiding een omschakelventiel (het driewegventiel in de retour) ge plaatst die de retour opsplitst in twee aansluitingen op de buffervaten.

Hoe gebeurt de regeling en welke aandachtspunten zijn hierbij belangrijk?

Voor een hoog rendement van de zonnecollectoren is zo laag moge lijke retourtemperatuur gewenst. Wanneer de retourtemperatuur van de combilus hoger is dan de tempera tuur in het laatste buffervat, kan het interessant zijn om dit laatste buffer vat te bypassen via het omschakel ventiel (een driewegkraan). Men kiest er dan best voor om de retour te herleiden naar het middelste buffer vat. Zoals te zien op de figuur werd bij de geanalyseerde case ervoor geko zen om de tweede retouraansluiting in te koppelen in het midden van het eerste buffervat. Deze aansluiting is niet ideaal. Buiten het stookseizoen is er voornamelijk enkel vraag voor SWW-bereiding. Bij het opladen van de satelliet boilers (bereiding van SWW) zal de retourtemperatuur re latief hoog zijn en hierdoor herleid worden naar het eerste buffervat. Hierdoor wordt voornamelijk warm te onttrokken aan het bovenste deel van het eerste buffervat. Dit volume wordt door de ketels op temperatuur gehouden waardoor de nodige warm te hoofdzakelijk zal worden geleverd door de ketels. De eventueel opge slagen “zonnewarmte” in de twee andere buffervat blijft hierdoor on benut. Vanuit dit opzicht sluit je de tweede aansluiting beter aan op het middelste buffervat zodanig dat de opgeslagen zonnewarmte toch wordt benut.

VRAAG EN ANTWOORD 72 HEAT+ • 09 | 2022

Het is tijd om fossiele en hernieuwbare energiebronnen te combineren. Hybride verwarmingssystemen van Buderus combineren het beste van twee werelden. Deze plug & play-oplossingen combineren fossiele brandstoffen - stookolie- of gasketels - met hernieuwbare energie - bivalente lucht-waterwarmtepompen. Deze verwarmingssystemen zijn makkelijk te installeren en ideaal voor renovatie. Ze kunnen de CO2-uitstoot aanzienlijk verminderen en uw klanten kunnen tot 60% besparen op hun energiefactuur. Dankzij onze expertise helpt Buderus u bij de installatie van deze hybride systemen. Meer info op www.warmtepompen.buderus.be

* Deze afbeelding is niet representatief voor een echt systeem. De binnenunit van de warmtepomp moet worden toegevoegd om het hybride systeem te vervolledigen.

Makkelijk te installeren. Hybride verwarmingssystemen van Buderus.

Van naarinstallateurleverancier totaaloplossingenvan

Digitalisering zet zich door in elke sector. Ook in de installatiesector is deze op kruissnelheid, hoewel ze zeker geen voorloper was. Lidbedrijf VMA wist al vrij snel dat deze evolutie er zat aan te komen en ontwikkelde vanuit haar ervaring in andere sectoren een “smart” totaalconcept van gebouwtechnieken, gebaseerd op standaardisatie en automatisatie. Hierdoor is de onderneming niet langer een pure installateur, maar biedt ze ook eigen oplossingen aan waarin optimaal energieverbruik en slim onderhoud een centrale rol spelen. En daar plukken niet alleen de klanten de vruchten van, maar ook VMA wanneer het als onderhoudsbedrijf optreedt.

ideeën waarmee VMA het verschil kan maken, zeker in dit tijdperk waar technologie en gebouwen steeds va ker in één adem worden genoemd. We beseffen al vele jaren dat “smart buildings” de toekomst zijn en dat we daar als bedrijf een grote meerwaarde kunnen bieden. Daarom zijn we al in 2010 gaan nadenken over hoe we het concept Industrie 4.0 naar de ge bouwenwereld konden vertalen. We gingen aan de slag met onze exper tise over industriële automatisering en ontwikkelden een totaaloplossing voor technieken. Deze omvat niet alleen de uitwerking, de implementa tie en het onderhoud van elektrische en HVAC-installaties, maar ook de in tegratie, de automatisering en de stu ring via een gebouwbeheersysteem. Belangrijke eigenschappen van Indus trie 4.0 die we in dit verhaal hebben meegenomen, zijn standaardisatie,

LID IN DE KIJKER 74 HEAT+ • 08 | 2022

V

MA is een bedrijf dat actief is in het volledige spectrum van multitechnische in stallaties en technologie. De focus ligt op vier domeinen: buil ding technologies, infra, automotive en processing & manufacturing tech nologies. ‘Het is logisch dat deze “po ten” kennis uitwisselen’, vertelt Pascal Kinoo, commercieel verantwoorde lijke van VMANAGER. ‘Deze kruisbe stuiving resulteert gegarandeerd in

CV-WATERBEHANDELING REGENWATERFILTRATIEKALKNEUTRALISATIEWATERONTHARDING bwt.com Uw partner voor perfect behandeld water voor het hele huis BWT Belgium BWT Belgium NV SA BWT Scan deze QR-code en ontdek alle BWT-oplossingen

‘Het samenbrengen van deze gege vens kan tot heel wat nieuwe in zichten leiden, bijvoorbeeld om de energieconsumptie, -productie en -opslag te sturen en optimaal op el kaar af te stemmen. VMA zit op alle

VMANAGER gebruikt de gegevens van het gebouwbeheersysteem, alle technische installaties en eventueel andere systemen en sensoren om een intelligente omgeving te creëren. ©Philippe Van Gelooven

lagen aan de bron, van machinestu ring tot gebouwbeheersysteem. We kunnen onze klanten enorm veel toegevoegde waarde bieden door systemen met elkaar te verbinden en optimaal te regelen. Met “VMA NAGER Connect” bundelen we al onze kennis over gebouwen en

VMA de scheiding doorbreken die nog al te vaak tussen verschillende gebouwentechnieken bestaat. ‘Veel systemen in gebouwen vormen een ongelofelijk interessante bron van data’, aldus Pascal Kinoo.

LID IN DE KIJKER 76 HEAT+ • 09 | 2022

“Smart” totaaloplossing

VMA werkt al verschillende jaren aan een totaalpakket van oplossingen om duurzame en comfortabele gebouwen te realiseren en aan energieoptima lisatie te doen. Hiervan is VMANAGER het resultaat. Dit omvat in de eerste plaats een overkoepelend systeem voor gebouwsturing (gebouwbeheer systeem) en een datahub waaraan nieuwe diensten kunnen worden ge koppeld (BOS, of Building Operating System). Met dit luik – dat de naam “VMANAGER Connect” kreeg – wil

openheid en flexibiliteit. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat het ge bruik van een industriële PLC centraal staat in de oplossing die we hebben ge creëerd. Deze vormt als het ware “het brein” van het gebouw. Op die ma nier creëren we een open source ver haal waar in ook andere partijen een hoofdstuk kunnen schrijven. Hierdoor kunnen de klanten de verschillende modules gefaseerd implementeren en zijn ze hiervoor niet aan één speci fieke partij gebonden.’

(NIET) VOOR WEGGELEGDIEDEREEN

000568-ADVERT BRANDWEREND

Voor meer selectie mogelijkheden van brandwerende doorvoeren en een breed overzicht ga naar https://bim.soudal.com

Soudal, lid van PFPA, is één van deze fabrikanten waar u terecht kan voor een persoonlijke oplossing met bijhorend advies voor het correct brandwerend afdichten. Door een uitbreiding van haar brandwerend assortiment is Soudal meer dan ooit in staat u bij te staan in het brandwerend afdichten van elektriciteit- en sanitaire leidingen.

AFDICHTEN

Elektriciteit- en sanitaire leidingen, die door een brand compartimentswand of vloer toegepast worden, dienen correct afgedicht te worden. Toch is het niet altijd even duidelijk welke wet of regelgeving er van toepassing is en hoe u deze correct dient uit te voeren. Het is bijgevolg een must om u goed te laten informeren voor aanvang van uw werkzaamheden. Voor een persoonlijke en op maat geleverde oplossing is het daarom aangewezen contact op te nemen bij een erkend fabrikant (leden PFPA).

Eindeloze mogelijkheden

brengen we een “smart” totaal oplossing die steunt op de data van een gebouwbeheersysteem, alle technische installaties en eventuele andere systemen. We gebruiken de gegevens om een intelligente omge ving te creëren met optimaal ener gieverbruik en slim onderhoud als centrale waarden. Natuurlijk blijven de klanten de keuze behouden tussen een totaaloplossing of pakweg enkel een sturingssysteem. Logisch, want elk gebouw is anders en de noden van de gebruikers lopen sterk uiteen. Met “VMANAGER Connect” zijn we in staat om op de specifieke wensen van elk type klant in te spelen.’

VMA ging aan de slag met haar expertise over industriële automatisering en ontwikkelde een totaaloplossing voor technieken. Deze omvat niet alleen de uitwerking van elektrische en HVACinstallaties, maar ook de integratie, de automatisering en de sturing via een gebouwbeheersysteem.

©Philippe Van Gelooven

Vandaag is nog maar het topje bekend van de gigantische berg aan toepas singen die de combinatie data en di gitale connectiviteit in petto heeft. Daarom blijft VMANAGER werken aan nieuwe oplossingen om het aan bodpakket uit te breiden. ‘We bie den vandaag al een app waarmee gebruikers de beschikbaarheid aan

lijk om oplossingen van derden vlot in het geheel te integreren. Een mooi voorbeeld is de toevoeging van een toepassing die toelaat om vanop kan toor een bestelling bij de broodjes zaak in de buurt te plaatsen. De ge bruikers bestellen zelf hun lunch via de app, de horecazaak krijgt het order via mail binnen en brengt het geheel van bestellingen tegen de lunchtijd tot bij de klant.’

Natuurlijk maken veel van deze ver nieuwende toepassingen gebruik aan een hele resem sensoren. VMA werkte bij de ontwikkeling van VMANAGER bijvoorbeeld een oplossing uit waarbij sensoren onder de flexdesks, bureaus en vergaderzaaltafels de aanwezig heid Pascalregistreren.Kinoo:‘Dit bewijst een erg in teressante manier te zijn om erg ac curaat de bezetting in ons gebouw in kaart te brengen. We gebruiken deze informatie in het kader van

LID IN DE KIJKER 78 HEAT+ • 09 | 2022

parkeerplaatsen kunnen raadple gen, een vergaderzaal kunnen reser veren of de klimatisering kunnen aanpassen. Deze app fungeert ook als inputkanaal richting het ticketing systeem voor de onderhoudsdienst. Daarnaast is het een tool om de pres taties van het gebouw aan de beheer der te rapporteren. De mogelijkheden van de app worden nog dagelijks ver der uitgebreid’, vertelt Joris Wouters, BU manager smart & sustainable building management bij VMA. ‘Onze creativiteit wordt telkens weer gedre ven door de vraag hoe we data kunnen aanwenden om toegevoegde waarde voor de gebruikers van een gebouw –eindgebruiker, huurder, property manager en eigenaar – te genereren. Hierbij spreken we niet uitsluitend in termen van duurzaamheid. De voor delen kunnen zich ook manifeste ren in een verhoogd comfort of een betere “user experience”. Omdat we een open systeem aanbieden, zijn de mogelijkheden niet beperkt tot een standaardaanbod aan applicaties in VMANAGER. Het is immers moge

toepassingenVernieuwende

Heeft u een project voor de installatie van een opvoerinstallatie? SFA begeleidt u: van dimensionering, inbedrijfsstelling tot onderhoud. Voor een vrijblijvend gesprek, contacteer ons: +31telefooninfo@sfabeneluxbv.nle-mail(0)475487100 Pompen opvoerinstallaties&SANIPUMP® • Dompelpompen voor riool- en regenwater • Compatibel met Sanifos® of in een bestaande put SANICUBIC® • Bovengrondse installatie • Voor zwartwater • 26 modellen in vele configuraties SANIFOS® • Ondergrondse installatie • Voor grijs-, zwart- of regenwater naar gelang het model • 7 tank groottes met diverse pomp mogelijkheden De juiste pomp voor uw project! • Compact of groot • Boven- of ondergronds • 1 of 2 pompen • Vermaler, vortex of single channel www.sanibroyeur.info Begeleiding bij opvoerinstallaties HAL STANDC 145

Innovatie in onderhoud

‘We monitoren bijvoorbeeld de ge bruiksuren van pompen, het verbruik van de verschillende installaties …’, verduidelijkt Joris Wouters. ‘In veel gebouwen beschikt de onderhouds ploeg niet over deze informatie, waar door ze blindelings moet werken. Door deze gegevens te capteren, worden we sneller geïnformeerd dat er ergens een probleem dreigt en kunnen we daarnaar handelen. Omgekeerd kan het inzicht in de gegevens er ook voor zorgen dat we vervanging soms uit stellen, omdat uit de data blijkt dat

de veiligheid, maar evenzeer is dit een mogelijke bron van informatie om de kuisploeg aan te sturen.’ ‘Dit voorbeeld illustreert goed dat data verzameld via een bepaald type sensor voor verschillende toepassingen kan worden gebruikt’, vult Joris Wouters aan. ‘Het is belangrijk om de data goed te structureren, wat we mogelijk maken met “VMANAGER Connect”, op dat je ze vervolgens voor verschillende soorten toepassingen kan gebruiken.’

LID IN DE KIJKER 80 HEAT+ • 09 | 2022

Integrale benadering

‘Binnen VMANAGER hebben we aan het gebouwbeheersysteem een auto matiseringsproces toegevoegd dat tickets naar het onderhoudsbedrijf stuurt in geval de technische installa ties een alarm genereren. Een gekend risico bij dit soort ticketingmecha nisme is dat er héél veel alarmen wor

VMA gebruikt ook sensoren om data over de technische installaties te ver zamelen. Dit draagt ook bij tot een efficiënter beheer en onderhoud door de onderhoudspartij, een rol die VMA zelf vaak vervult.

Cluster “SmartinHetBuildingsSmartinUseWTCBdocumenteerthetkadervandeclusterBuildingsinUse”en de technologische dienstverlening “C-Tech” enkele praktijkvoorbeeldengoedeen geleerde lessen over “Smart Buildings”, om bouwprofessionelen te informeren over de mogelijkheden ervan en hen te inspireren. Deze casestudy’s gaan in op de technologische oplossingen, de wijze waarop deze een meerwaarde kunnen creëren en de vragen die men zich kan of moet stellen bij het slimmer maken van gebouwen.

den gegenereerd, terwijl een groot deel ervan eigenlijk onbelangrijk of zelfs onterecht is. Het komt er dus op aan de juiste eruit te selecteren. Dit kunnen we nu optimaliseren door de heen-en-weerbeweging te maken tussen het team dat VMANAGER ontwikkelt en de mensen van VMA die dagelijks met het beheer en het onder houd van de installaties bezig zijn.’

‘In het algemeen geloven we dat een integrale aanpak van de uitdagin gen die nog voor ons staan de enige juiste aanpak is, ongeacht of het over onderhoud, gebouwenbeheer of ener gievoorziening gaat’, besluit Joris Wouters.

het nog niet nodig is. Dit zijn allemaal win-wins voor zowel de gebouwge bruikers als het bedrijf dat voor het beheer en het onderhoud instaat. Door “just in time” in te grijpen, is het comfort continu gegarandeerd voor de aanwezigen. Tegelijkertijd heeft het onderhoudsbedrijf de gegevens in handen waarmee het zich beter kan organiseren. Daarenboven zijn we duurzaam en economisch bezig omdat de levensduur van de componenten optimaal wordt benut.’

Dit onderhoudsvoordeel is trouwens ook een duidelijke reden waarom kennisuitwisseling tussen de onder houdspoot van VMA en het team rond VMANAGER zo waardevol is. ‘Het is in functie van het onderhoud niet alleen nuttig om inzicht in de data te krijgen. Ook de manier waarop een oproep tot specifieke actie tot bij het onderhoudsteam gebracht wordt, is belangrijk’, licht Pascal Kinoo toe.

Alle casestudy’s zijn te vinden op de website case-study/.www.smartbuildingsinuse.be/

www.testo.be Actie! De nieuwe reeks testo 316 gaslekdetectoren en de vernieuwde rookgasanalyser testo 300 NEXT LEVEL Ontdek herfstactieonze testo augustus.indd 1 19/08/2022 9:48:26 OPROEPTOTHETINDIENENVANEENPROJECT Techlink plaatst haar leden graag in de kijker. Dit blijkt ook uit deze editie van Heat+. Heeft jouw bedrijf onlangs een interessantuitgevoerdproject in het kader van de energietransitie: innovatie, verduurzamen en digitalisatie? Neem dan vrijblijvend contact op met onze redacteur Dirk De (dirk.dewolf@techlink.be).Wolf

Deze roadshow is de ideale gelegenheid om bij te leren en in gesprek te gaan met onze experten.

VRAGEN?

● 21u00: Netwerkmoment en afsluitende drink

• GAS.be presentatie over Elgacert

SAVE THE DATE 82 HEAT+ • 09 | 2022

• Techlink-presentatie over de installatie van warmtepompen (waaronder hybride opstelling)

● 19u30:

●PROGRAMMA:

●LOCATIES: 20 september

Embuild TramstraatOost-Vlaanderen59,Zwijnaarde

● 4 oktober Embuild WetenschapsparkLimburg 33, Diepenbeek

● 18 oktober

TARIEF: Gratis

Embuild KortrijksestraatWest-Vlaanderen389A,Kortrijk

Elgacert is een webtoepassing ontwikkeld door Gas.be volgens de huidige procedure voor de opening van een aard gasmeter waarmee je digitale conformiteitsattesten voor de opening van een aardgasmeter kan aanmaken, archiveren en automatisch doorsturen naar eindklanten.

Dirk Baetens, Account Manager Vlaanderen en Brussel staat u graag te woord via consult@techlink.be

Door de hoge prijzen van aardgas neemt de belangstelling voor (hybride) warmtepompen fors toe bij consumenten. Maar welke regels gelden er eigenlijk voor het toepassen van deze duurzame verwarmingstechniek? Dat hangt af van het type warmtepomp dat gekozen wordt. Als installateur is het dan van belang om jullie klanten correct verder te adviseren over de beste warmtepomp voor hun situatie. Techlink wil als sectorfederatie haar leden begeleiden doorheen de energietransitie.

18u30: Ontvangst en walking dinner

Infosessies – Roadshow Techlink

J.ChantraineplantsoenTechlink 1, 3070 Kortenberg

e installateur dient in te spelen op de markt vraag en specialiseert zich steeds meer in hernieuwba re energietechnieken. Het gaat om warmtepompen, warmte-recupererende venti la tiesystemen, zonneboilers en pv-panelen (zonnepanelen).

● 27 september

● 25 oktober DeAntwerpen,Jachthoorn, Doornstraat 11, 2550 Kontich

D

• Voor bestaande woningen waar geen aardgasaansluiting mogelijk is, zijn er enkel premies tot € 2500 voor gascondensatieketels

klanten, zijn goede klanten. Lees alle details over de premies op primagaz.be/stookoliedecreet

• Er zijn leningen zonder of tegen negatieve rente voor wie een energieverslindende woning koopt om te renoveren

Propaangas van Antargaz vormt de oplossing!

maakt

premies voor het project van

246 00 65 GECOMPENSEERD

Laat jouw klanten genieten van alle comfort van gas dankzij propaangas in een tank boven of onder de grond. Propaangas biedt exact hetzelfde comfort als aardgas en stoot minder roetdeeltjes, CO2 en NOx uit dan andere fossiele brandstoffen. Bovendien kunnen jouw klanten vanaf nu bij Antargaz kiezen voor CO2-gecompenseerd gas. Lees er alles over op onze website. 02

Dat kan met propaangas

Met het nieuwe stookoliedecreet wil Vlaanderen via premies alternatieve verwarmingstechnieken stimuleren.

• Vanaf 2023: verplicht om minstens met hybride warmtepompen (gas & elektriciteit) te verwarmen in nieuwbouwwoningen

Primagaz je graag wegwijs in alle mogelijkheden en jouw klant. Want gelukkige

Primaprimagaz.be premies stookolie-alternatievenvoor

HEEFT JOUW KLANT GEEN AARDGAS? www.antargaz.beinstallateur.service@antargaz.com -

• Wie nu start met een nieuwbouw, renovatie of aardgas als alternatief beschikbaar heeft, mag geen stookolieketel meer plaatsen.

● 18u45u – 20u15: Presentatie van oplossingen om cyberaanvallen in KMO's tegen te gaan

V

Philippe Verwerft, ICT-directeur bij Skyforce. Na meer dan 20 jaar als IT-manager in grote organisaties te hebben gewerkt, besloot hij ICT-directeur van zijn eigen bedrijf te worden om freelancers te helpen in de strijd tegen de toenemende cyberveiligheid. Skyforce is ontstaan uit de samenwerking van 7 partners.

DATUM: 15 november 2022

Meerinfo? events@techlink.be

ADRES:

SAVE THE DATE 84 HEAT+ • 09 | 2022

olgens onderzoek van het de partement economie van de Vlaamse overheid kreeg bijna 12% van de Vlaamse bedrijven het voorbije jaar af te rekenen met een cyberaanval. Dit bevestigt wat experten al langer weten: de aanvallen op grote be drijven halen de pers, die op KMO’s veel minder, terwijl de gevolgen van een inci dent bij een KMO doorgaans veel groter zijn. Hackers selecteren dus steeds be wuster kleine bedrijven als doelwit. Zon der adequate bescherming zijn digitale systemen kwetsbaar voor cyberaanvallen.

SPREKER:

●TARIEF: Gratis voor Techlink-leden ● € 45.- excl. btw voor niet-leden

●PROGRAMMA:

J.TechlinkChantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg

Door toenemende digitalisering op mondiaal vlak, nemen de risico's en bedreigingen voor KMO's ook alleen maar toe. Gebruik van e-mail, online bankieren, winkelen op e-commercesites, bestanden downloaden, berichten via sociale netwerken, voice over IP zijn allemaal potentiële pistes voor cybercriminelen. De infosessie zal zich toespitsen op actuele cyberaanvallen, voornamelijk ransomware en phishing, met name in de bouw- en installatiesector.

● 20u15 – 20u45: Q&A

18u00 – 18u45: Ontvangst met aperitief en hapjes

Infosessie overmetCybersecuritySkyforce

Op maandag 19 september openen wij de deuren van ons nieuw Van Oirschot liaal te Izegem

Ook in 2021 hebben we niet s lgestaan en hebben wij de bouw van ons nieuw logis ek centrum, met een opslagcapaciteit van 21.000m2, afgerond.

Dit maakt dat Van Oirschot ondertussen 12 ves gingen hee over heel België. Een mooie sprong vooruit in regionale beschikbaarheid voor professionele installateurs!

Openingsuren: Ma-Do: 07u30 -17u00 - Vrij: 07u30 - 16u00

Al meer dan 55 jaar ondersteunen wij professionele installateurs en bieden wij totaaloplossingen aan voor projecten in ven la e, verwarming en sanitair.

Van Oirschot, HVAC-groothandelfamilialesinds 1967.

Kristof De Wi e Filiaalverantwoordelijke

Gedurende de hele openingsmaand verwelkomen wij iedere bezoekende installateur met een gra s es Brugse Zot bij een eerste bezoek.

Steven Schellekens Filiaalmedewerker

Bart Dierckx Teamleader OostWest-Vlaanderenen

19 september 2022 IZEGEM

nieuw liaal Izegem.

Contactgegevens: Lodewijk de Raetlaan 10 - 8870 Izegem - 051/15 22 30 - a aalizegem@vanoirschot.be

Bezoek ons nieuw liaal en maak kennis met ons team!

www.vanoirschot.beOpening

Na een succesvolle opening in mei van ons 1ste liaal in West-Vlaanderen te Brugge, openen wij nu ook een 2de ves ging in die regio, namelijk in Izegem

OpeningIzegemBrugge

DE MEDEWERKER 86 HEAT+ • 09 | 2022 De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden. metookvragenbeantwoordenvertegenwoordigenZeonzesectorinheelwatvergaderingen,aljouwendoenzoveelmeer.Tochverschuiltzichachterdefaçadegewooneenmenszorgenendromen. VANCAEYZEELEVINCENT → Geboren op 24 februari 1984 → Sterrenbeeld: Vis → Functie: Technology & Innovation Manager → In dienst sinds 18 april 2022 → Lievelingseten: Kraaienbiefstuk met béarnaise → Favoriete film: Donnie Darko (Richard Kelly) Leden van Techlink kunnen met hun elektrotechnische en HVAC/S vragen bij Vincent terecht.

HEAT+ • 09 2022 87

Energiesector

Vrijwilligerswerk

Vincent werkt ondertussen al meer dan 10 jaar in de sector van duurzame energie en technieken. Hij startte bij de Vlaamse distributienetbeheerder in diverse in novatieve programma’s zoals de slimme meters en real-time netwerksimulaties van de volledige Vlaamse distributienetten. Daar werd het belang van innovaties zoals zonnepanelen, warmtepompen, batterijen en elek trische voertuigen zeer duidelijk.

‘Zo is de connectie met Techlink ontstaan. Al deze tech nieken moeten namelijk in snel tempo tot bij elke burger en bedrijven gebracht worden. Ik ben ervan overtuigd dat we tot op vandaag nog altijd de situatie onderschat ten en nog niet volledig beseffen dat het de volgende jaren echt menens zal worden. De 2020 doelstellingen waren een opwarmertje vergeleken met deze van 2030. Er staat ons een ongeziene renovatiegolf te wachten

waarin duurzame technieken centraal staan. Hoe we dat allemaal gaan realiseren voor 2030 is mij een raadsel. Een ding weet ik wel zeker: de energietransitie zal niet gebeuren zonder Techlink.’

Naast het werk

‘Als kind haalde ik met veel plezier televisies, videore corders en computers uit elkaar om te zien hoe die nu precies werkten. Dat die dingen terug in elkaar zetten de grootste uitdaging was, hebben mijn ouders zeker geweten. Deze interesse in techniek heeft zeker bijge dragen aan de keuze voor de opleiding burgerlijk inge nieur. Mijn specialisatie was antenne ontwerp voor de luchtvaart en het design van computerchips.

Maar niet al zijn tijd gaat naar techniek. ‘Al jaar en dag ben ik een actief badmintonspeler. Die sport bestaat al sinds 1873 dus veel techniek is daarvoor niet nodig. Eerlijk is eerlijk: ik ga hier geen medailles winnen, maar ik amuseer mij wel tussen de recreatieve spelers. Het feit dat het een teamsport is en dat er vele, korte spelletjes na elkaar kunnen gespeeld worden, trekt mij aan. Dat maakt het ook toegankelijk op lastige dagen. Bovendien heeft badminton een grote impact gehad op mijn leven, zo leerde ik er indertijd mijn partner Eve lien kennen.’

Opleiding

‘In mijn vrije tijd ben ik bijvoorbeeld actief als vrijwilli ger bij de Kiwanis Aalter. Met de opbrengsten van onze activiteiten investeerden we onlangs in een Virtual Reality bril voor de kinderafdeling van AZ Sint-Lucas te Gent. Deze innovatie helpt kinderen met een panische angst voor prikken. De VR bril dompelt hen onder in een virtuele wereld waar ze een zogenaamde digitale verdo ving ondergaan door virtueel achter een walvis aan te zwemmen waarvan de staartvin ritmisch meebeweegt met de ademhaling van het kind. Na enkele minuten zijn ze zo volledig geabsorbeerd en krijgen ze een prik door een dokter op het moment dat er iets gebeurt in de virtuele wereld. Ze zijn zo afgeleid door het virtue le verhaal dat verschillende kinderen de prik zelfs niet meer voelen. Zo besparen dokters en ouders nutteloze consultaties. Dit klein voorbeeld toont aan dat we steeds moeten blijven inzetten op innovaties, zeker als ze ten goede komen van de jeugd.’

Nadien volgden nog studies voor financieel beheer. Het feit dat mijn ouders zelfstandigen waren zal daarvoor iets tussen zitten. Of misschien omdat mijn ouders tot op vandaag nog steeds klagen over de dure herstel kosten van al die videorecorders en computers. De com binatie van beide studies helpen mij om steeds alert te zijn dat nieuwe technologische toepassingen ook com mercieel haalbaar moeten zijn.’

TECHNOLOGY & INNOVATION MANAGER VINCENT VANCAEYZEELE

“Innoveren, mensen: dat is de toekomst!”

Met een lagere luchttemperatuur bespaar je energie! Elke graad lager is 6% energiebesparing. Door alleen daar bij te verwarmen waar het echt nog is, kan veel op de energierekening bespaard worden en wordt de CO2-uitstoot verminderd. Met LAVA Infraroodverwar ming biedt ETHERMA oplossingen voor comfort bij lage temperaturen. De LAVA® DESK zorgt voor per fecte en onzichtbare warmte op werkplekken. Door de eenvoudige montage kan de infraroodverwarming probleemloos gemonteerd worden onder een tafel blad of aan wanden. Met een dikte van slechts 15 mm neemt de LAVA Desk onder de tafel geen ruimte in beslag. De LAVA® DESK is zowel met een aansluitka bel met AAN/UIT-schakelaar als met de aansluitkabel ET-DESK-DIMM verkrijgbaar. Bij deze laatste kunt u

LAVA ratuurcomfortWerkplekverwarming,bijeenlagereluchttempe

U vindt ons op stand 5 op Install Day! ●

Nadat Testo België, de Belgische tak van de wereldlei der in innovatieve high-precision meetoplossingen, in 2021 al ProHeat lanceerde voor verwarmingsins tallateurs en -techniekers, breidt het zijn geïnte greerde cloudplatform Pro+ nu uit met een module voor de koelsector: ProCool. Testo, en Testo België in het bijzonder, blijft zo pionieren, getuige daarvan de interesse voor Pro+ uit Nederland, Australië, de VS en het VK. Digitaal is the way forward, en dat hebben ze bij Testo België goed begrepen. Nadat het bedrijf begin jaren ‘90 als eerste met digitale meetapparatuur kwam, innoveert het nu opnieuw met volledig digitale oplossingen voor de HVAC/R-sector. Met de mobiele ProCool-app zijn ook koelinstallateurs en -technie kers voortaan in staat om al hun metingen meteen digitaal te registreren, alle klant- en installatie

meest voorkomt bij vloerverwarmingssystemen, koelplafonds, ventilatorconvectoren en radiatoren. Voor de (de)montage is geen gereedschap nodig. De installateur draait de adapter eenvoudig op de verde ler en klikt daar de motor bovenop. De nieuwe MT4 heeft een blauwe binnenkant en een blauwe visuele klepstandindicator. Resideo brengt de servomotor uit in 230V en 24V versies. De modellen zijn leverbaar in spanningsloos-gesloten (NC) of spanningsloos-geo pende (NO) modellen.

88 HEAT+ • 09 2022

Resideowww.etherma.commetnieuwe servomotor voor ruimte- en zoneregeling

ProCool

Testowww.resideo.comlanceert

drie standen kiezen en drie timertijden instellen. De LAVA® STAND is een mobiele infraroodverwarming die dankzij het statief in vrijwel alle ruimtes, zoals woonruimtes, kantoren, badkamers als extra warmte bron kan worden toegepast. De infraroodverwarming is stekkerklaar en voorzien van een geïntegreerde regeling. Met een montageset is het mogelijk om het paneel aan de wand te installeren. U vindt ons op stand 208 op Install Day! ●

Met de vernieuwde MT4 servomotoren van Resideo creëert men nog eenvoudiger een optimaal comfort in een ruimte- of zoneregeling. Deze compacte lineaire motoren zijn universeel toepasbaar op vloerverwar mings- en koelsystemen. De nieuwe MT4-HCC/HCD heeft standaard een M30 x 1,5 aansluiting die het

De fischer DuoSeal is een 2-componenten plug die het boorgat in natte ruimtes afdicht zonder extra afdichtmiddel. De nylon plug is, samen met de meegeleverde schroef, getest door het test- en certificeringsinstituut van de Säure Fliesner Vereinigung e. V..

openbare natte ruimtes die vaak worden blootgesteld aan spatwater en tijdelijk opgehoopt water.

Hou rekening met de nationale voorschriften voor het gebruik van pluggen in natte ruimtes.

DuoSeal

DuoSeal. De afdichtende plug voor natte ruimtes.

De waterdichtheid werd bevestigd volgens ETAG 022 en DIN 18534 tot en met de water blootstellingsklasse W3-I.

De DuoSeal in combinatie met de meegeleverde schroef is dus geschikt voor toepassingen in commerciële, particuliere en

gegevens te beheren, en digitale attesten af te leveren. Net als ProHeat is ProCool geen losstaande oplossing, maar een app die deel uitmaakt van Testo Pro+, de geïntegreerde cloudomgeving die in België ontwik keld en gelanceerd werd.

Europe als Daikin US nam hij executieve functies op, waaronder de oprichting van enkele business units. Zijn professionele carrière strekt zich uit over België, Frankrijk, Florida en Latijns-Amerika. ‘Begin dit jaar beslisten we om enkel nog all-electric oplossingen aan te bieden. Ons beoogde groeipad voor warmtepompen, ventilatie en volledige binnenklimaatoplossingen is ambitieus, maar mogelijk’, zegt Vandenberghe. U vindt ons op stand 136 op Install Day! ●

twee uitvoeringen (L en XL) en werd op 2 mei ge lanceerd bij sanitaire groothandel Facq.

Schell, specialist op het gebied van sanitaire kranen en spoelsystemen, heeft zijn assortiment uitge breid met een nieuw WC-inbouwspoelreservoir met geïntegreerde stagnatiespoeling, de Montus Flow.

U vindt ons op stand 105 op Install Day!

Bij gebruiksonderbrekingen van meerdere dagen tijdens vakantieperiodes of wanneer een gebouw te maken heeft met een lage bezettingsgraad, kan de Montus Flow automa tisch spoelen, waardoor de hygiëne en het behoud van de wordenmd.daardoorgreerdsingMontusstuurdafstandtooth®-ModulebehulpMontusgegarandeerdwaterkwaliteitzijn.DeFlowkanmetvandeSSCBlueookopwordenaangeenbediend.BijdeFlowisdemesmagneetkapgeïnteindestortbakengoedbescherStagnatiespoelingenrechtstreeksin

beterDewww.ithodaalderop.beBWTPerlaSphere:dandebeste!

alle kwaliteiten die je van een BWT wateronthar der mag verwachten nog een aantal Spheregaranties.waterverbruik.),vandingmetWaterSpherebondenergonomisch,water-efficiënteenterultiemeeigenschappenopmerkelijketoe:dewaterverzach,optimalehygiëneveiligheid,hetmeestsysteem,laagenzoutverbruik,100%ver(DeBWTPerlaisviadeBWTBestHome-appuitgerusteenbluetoothverbinvoorhetcontrolerenhetapparaatenzijnexclusieveDenieuwePerlaisverkrijgbaarin

●

Itho Daalderop Belgium nv stelt Bart Vandenberghe aan als CEO. Hij volgt Lieven Messiaen op, die na 7 jaar afscheid neemt van het klimaatbedrijf in Zellik, onderdeel van de Nederlandse Holding Climate for Life. Sinds 1 juli 2021 leidt Bart Vandenberghe als sales director het team van regiomanagers. Kennis van klimaatregeling heeft hij ruimschoots, na een in ternationale carrière bij Daikin nv. Zowel voor Daikin

Met de nieuwe Perla Sphere gaat BWT nog een stap verder richting de perfecte waterontharder. Dankzij enkele toegevoegde eigenschappen is de BWT Perla Sphere dé onmisbare bondgenoot voor huishoudelijke apparaten, de verwarmingsinstallatie of de douche. De nieuwe Perla Sphere-waterontharder voegt aan

U vindt ons op stand 4 op Install Day!

Bartwww.testo.beVandenberghe nieuwe CEO van Itho Daalderop Belgium nv

90 POWER+ • 09 | 2022

● inbouwspoelreservoirSchellwww.bwt.comintroduceert met geïntegreerde stagnatiespoeling

Het begon vroeg in de twintigste eeuw in België en Noord-Frankrijk, onder de naam Nicoll. Twee families besloten hun krachten te bundelen en bouwden geleidelijk aan de organisatie die vandaag de dag staat. Inmiddels is Aliaxis wereldwijd toonaangevend op het gebied van geavanceerde kunststof leidingsystemen voor bouw, industrie, infra en landbouw. Met wereldwijd 15.500 medewerkers voorzien we in ruim 40 landen gemeenschappen van duurzame, innovatieve oplossingen voor water en energie. Ons hoofdkantoor is gevestigd in Brussel. Nieuwsgierig wat we voor u kunnen betekenen? Kijk op aliaxis.be of bezoek onze stand op Install Day 14 oktober of Aquarama 20 oktober.

Wij Aliaxiszijn

Kom ons bezoeken op 14/10/2022 Stand n° 99

Vandaag is de logistiek in Wijnegem verdeeld over 3 verschillende magazijnen op verschillende loca ties. De nieuwe site (eind 2022: verwacht begin van de werken – voorjaar 2024: verwacht einde van de werken) moet de goederenstromen vereenvoudigen. De interne transporten zullen zich vanaf dan beper ken tussen het logistiek centrum en de verschillende verkooppunten. Zo wordt bijgedragen aan een meer duurzame bedrijfsvoering. De nabijheid van het

●

metEcoVadisDuurzaamheidsbeoordeling:beoordeeltWiloplatina

U vindt ons op stand 82 op Install Day! ● www.wilo.be

92 HEAT+ • 09 2022

Duurzaamheidsratingbureau EcoVadis bekroonde de Wilo Groep met de platina medaille voor duur zaamheid. In 2019 en 2020 ontving de groep al zilver en in 2021 werden de inspanningen beloond met goud. Het is dan ook een mooie ontwikkeling dat de Wilo Groep in 2022 de hoogste onderscheiding van het ratingbureau ontvangt. Slechts één procent van de 90.000 bedrijven die EcoVadis wereldwijd beoordeelt, behaalt deze platina rating. De Wilo Groep is opgericht in 1872. Sindsdien evolueert het zich van een verscholen naar een zichtbare en verbonden kampioen. ‘Duurzaamheid is altijd een onderdeel van ons DNA geweest. De platina rating erkent onze strategie en is een bron van grote trots voor ons’, zegt Oliver Hermes, President en CEO van de Wilo Group. ‘De platina medaille laat zien hoe duurzaam Wilo presteert in de hele waardeketen’, zegt Georg Weber, lid van de Raad van Bestuur en CTO van de Wilo Groep. ‘Ik ben bijzonder trots op de uitstekende beoordeling van onze inzet voor mi lieubescherming. De toprating is ook een stimulans om onze strategie voort te zetten. Nu kunnen we onze prestaties gerichter verbeteren.’ Naast de plati na certificering ontving Wilo de afgelopen jaren nog een aantal prestigieuze prijzen die bevestigen dat de jarenlange ontwikkelingen, inspanningen en duur zame ambities niet onopgemerkt blijven. Zo ontving de Groep de Duitse Duurzaamheidsprijs voor 2020 op het gebied van transformatie "Klimaat". Ook is Wilo een van de "50 duurzaamheids- en klimaatleiders" wereldwijd.

administratief - en commercieel hart van de hoofdze tel op de Bijkhoevelaan, samen met het streven naar continuïteit in tewerkstelling en verankering met Wijnegem, liggen aan de basis van dit concept. De combinatie van de expansie van het klantenbestand, de orderportefeuille enerzijds en het brede aan bod, ±  15.000 artikelen, ter beschikking houden voor leveringen en afhalingen van alle klanten ander zijds, vereist niet enkel een betrouwbare maar ook een gigantische voorraad. Daar bovenop komen ook nog de klantspecifiek bestelde artikelen ... plaats en ruimte zijn belangrijker dan ooit om verder te kunnen groeien.

Descowww.schell.eubouwt

Wil je meer weten over Desco? Kom dan langs op onze stand 118-119 op Install Day!

www.desco.be

de afvoerpijp gevoerd. Hierdoor wordt de stortbak niet extra gevuld en blijft het vulniveau in overeens temming met de normen.

aan een nieuwe logistieke site, maar waarom?

U vindt ons op stand 159 op Install Day! ●

Participez safetymypriority.besur cfb-safety-adv-A4 liggend2.indd 2 29/01/19 10:59 Ga naar Doe mee op safetymypriority.be Veilig bouwen: cfb-safety-adv-A4 .indd 1 29/01/19 11:00 mee op safetymypriority.be Veilig bouwen: eerstdandenken,doen! 29/01/19 11:00 Veilig bouwen: eerst denken, en dan doen!

Slim, gezonder en groener. Dat is het credo van DUCO. De stad van de toekomst kleurt groener dan ooit. DUCO heeft als ventilatie-expert alles in huis voor een hoogwaardig residentieel ventilatiesysteem voor systeem C en D. Van ventilatieroosters, over ventilatieboxen, ventielen tot luchtkanalen. DUCO als one-stop-shop voor een gezond, comfortabel en energiezuinig binnenklimaat! Met maar liefst 4 nieuwe boxen breidt DUCO haar gamma aan mecha nische ventilatiesystemen D verder uit. De nieuwe boxen onderscheiden zich door slimme 2-zonesturing via een externe klep waarbij de luchtstromen met een minimum aan weerstand optimaal worden verdeeld tussen de 2 zones op basis van vraagsturing. Hierbij wordt enkel lucht toe- en afgevoerd waar en wanneer dit werkelijk nodig is én in de juiste hoeveelheid. Ruimtes die leeg zijn worden hierbij niet (onnodig) geventileerd. Ruimten met een hogere bezetting wor den juist meer geventileerd.

Als fabrikant van warmtepompen sinds 1968, lanceert Buderus in België een nieuwe lucht/water-warmte pomp met Silent Plus-technologie: de Logatherm WLW196i AR S+. Met deze nieuwe generatie lucht/ water-warmtepompen heeft verwarmingsexpert Buderus de geluidsemissie aanzienlijk verminderd in vergelijking met eerdere modellen. Dit door optima lisatie van de buitenunit. De nadruk ligt op kleine vermogens – zowel geschikt voor nieuwbouw als voor renovatie, inclusief hybride systemen: de Logatherm WLW196i-4 AR S+ met een vermogen van 4kW en de WLW196i-6 AR S+ met 6 kW. Met voorlooptempera turen van 35°C en 55°C bereiken deze warmtepom pen de energie-efficiëntieklasse A+++ (A7/W35). De nieuwe buitenunit kan worden gecombineerd met

U vindt ons op stand 107 op Install Day!

WLW196i AR S+

alle wandhangende binnenunits uit de Logatherm WLW196i-reeks, maar ook met de vloerstaande versie – met geïntegreerde boiler – wat de installatie snel en eenvoudig maakt. Het is ook mogelijk om de buite nunit te combineren met sommige vloerstaande ke tels van Buderus in een hybride verwarmingssysteem. Dit geeft Buderus-installateurs de flexibiliteit om een warmtepomp aan te bieden die is afgestemd op de individuele behoeften van elke klant.

Ontdek DUCO's totaaloplossingen voor ventilatiesystemen C én D!

Nieuwewww.duco.euwarmtepomp Logatherm

●

94 HEAT+ • 09 | 2022

U vindt ons op stand 202-210 op Install Day!

● www.buderus.com

pipelife.be MASTER 3 PLUS is het meest complete meerwandige PP binnenriolering systeem van Pipelife. Mail voor meer informatie naar SNELLER.STERKER.STILLER.buildings@pipelife.be

In het expertisecentrum van Gas.be (een organisatie van Belgische transport- en distributienetbeheerders van gas) zijn er nu plaatsen vrij. Neem jij een van deze plaatsen in? Surf snel naar www.gas.be/nl/nieuwsberichten/jobs-gasbe

onstestlabozoektTECHNICI(M|V)

BEN JIJ DE TECHNICUS DIE WE ZOEKEN?

te werken in een hoogwaardig en kwalitatief labo? testen uit te voeren op huishoudelijke en andere toestellen? deel uit te maken van een klein maar fijn team? een (inter)nationaal netwerk uit te bouwen? expert te worden in je vakgebied?

Beste technicus, heb jij zin om