Heat+ september 2020

Informatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken

SEPTEMBER 2020 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD

by Techlink

by Tech

Digitalisering Het potentieel van energiegemeenschappen Bewustwording over cybersecurity

Relatie tussen installateur en consument verandert

OM TE VERWARMEN ZIJN ER ORIGINELE COMBINATIES...

EN IS ER DE PERFECTE COMBINATIE.

Stookolieketel

Minder uitgeven om zich beter te verwarmen: het zal ook uw klanten zeker interesseren. Adviseer hen een hoogrendementsketel op stookolie om zich tegelijk voordelig en duurzaam te verwarmen. Want moderne stookolie-installaties zijn zuiniger en kunnen perfect gecombineerd worden met hernieuwbare energieĂŤn.

Ze zijn zelfs klaar voor de koolstofneutrale brandstoffen die binnenkort beschikbaar zijn. Meer informatie ontdekt u in onze gidsen op www.informazout.be/nl/faq/gidsen.

Thermisch zonnepaneel

Warm voor de toekomst

EDITO

Digitalisering speelt een cruciale rol in de energietransitie!

Niemand ontsnapt er nog aan: de digitalisering dringt door in alle dimensies van onze maatschappij. Ook u als installateur kan niet achterblijven. Digitale technologieën en innovatieve toepassingen blijven zich in een snel tempo ontwikkelen. Big data, blockchain, augmented reality, artificiële intelligentie en Internet of Things zijn al lang geen buzzwords meer en ontpoppen zich ook in de installatiesector als een opportuniteit om verduurzaming te versnellen. En dat biedt kansen!

Karl Neyrinck

We leven in een steeds meer gedigitaliseerde wereld waarin het verzamelen van data de toekomst van de planeet bepaalt. Installatiebedrijven beschikken over steeds meer (technische) data en bekijken hoe ze die gegevens kunnen gebruiken om o.a. hun bedrijfsprestaties te verbeteren. Gegevens zijn echter niet alleen essentieel en waardevol voor bedrijven maar ook zeer interessant voor hackers die het kunnen doorverkopen of het bijvoorbeeld kunnen gebruiken om – na een diefstal – de oorspronkelijke eigenaren te chanteren. Dus door de digitalisering wordt cybersecurity (zie pagina 12) ook steeds belangrijker.

Digitalisering speelt een cruciale rol in de broodnodige energietransitie waar de maatschappij om vraagt. Als sector moet het onze drijfveer zijn om te kijken wat wij met onze kennis van technologie en digitalisering kunnen betekenen voor de maatschappij. Zoeken naar oplossingen die bijdragen aan verduurzaming en de energietransitie is de kernboodschap voor de komende jaren. Ik hoop van harte dat de artikels in onze magazines u inspireren om te gaan onderzoeken hoe u die kans optimaal kunt grijpen.

Karl Neyrinck VOORZITTER TECHLINK NATIONAAL

COLOFON Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092

Techlink vzw Joseph Chantraineplantsoen 1 • 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 info@techlink.be • www.techlink.be

Redactie Dirk De Wolf dirk.dewolf@confederatiebouw.be T. +32 2 545 59 48

Verantwoordelijke uitgever Filip Coveliers, directeur communicatie filip.coveliers@confederatiebouw.be

Director General Kris Van Dingenen kris.vandingenen@techlink.be

Vertaling André Verkaeren

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3500 Nederlandstalig, 1500 Franstalig

Publiciteit Inge De Ridder T. +32 53 80 87 47 inge.deridder@confederatiebouw.be

Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk Graphius september 2020 •

by Techlink

by Techlink

3

INHOUD

12

34

48

Onderschat cybercrime niet!

Strijd om vakmensen

Magnetocalorische warmtepompen

Door de digitalisering van de installatiesector wordt cybersecurity steeds belangrijker voor installateurs. Ongeacht de grootte van het bedrijf, hebben cyberaanvallen vaak grote (financiële) gevolgen. In dit artikel gaan we dieper in op de cyberrisico’s en de mogelijke voorzorgsmaatregelen.

Uit onze grootschalige enquête onder de leden van Techlink blijkt dat zowel in 2018 als 2019 liefst 90% van de bedrijven uit onze sector heel moeilijk nieuwe medewerkers vindt wanneer ze de arbeidsmarkt optrekken. Aantrekkelijk zijn én blijven is dus belangrijk.

De markt wordt momenteel gedomineerd door dampcompressie-warmtepompen.

Deze conventionele systemen hebben echter een aantal beperkingen. Nieuwe innovatieve systemen op basis van andere calorische effecten, zoals het magnetocalorische effect, zouden deze beperkingen kunnen overwinnen.

3

24

48

cruciale rol in de energietransitie!

de energiegemeenschappen

warmtepompen

6

30

52

de relatie tussen installateur en consument

32

54

Edito: Digitalisering speelt een

Technologie: Digitalisering wijzigt

Wetgeving: Het potentieel van

Actualiteit: EU zet in op waterstof

Onderzoeksproject: Annex 67

12

zet een kleine stap vooruit

Actualiteit: Opletten voor legionella na heropstart bedrijf

cybercrime niet!

34

58

te vinden én te behouden

Innovation Manager Jan Caerels

44

60

46

61

Technologie: Onderschat

16

Actualiteit: LEDs talk BIM

18

Technologie: Big data herbergt een schat aan gegevens

22

Enquête: Steeds meer

Actualiteit: Energietransitie: België

Technologie: Magnetocalorische

Enquête: Strijd om vakmensen

Onderzoeksproject: Heat4Cool Actualiteit: Warmtepomp nu ook

De medewerker: Technology &

Sectorraad “HVAC & Sanitair” Productnews

ontdekt door Elon Musk

totaalinstallateurs in België september 2020 •

by Techlink

by Techlink

5

Technologie

6

by Techlink

• september 2020

Digitalisering wijzigt de relatie tussen installateur en consument Technologie gaat zo snel, dat we niet meer kunnen voorspellen hoe de wereld er over tien jaar uitziet. Technologie maakt installaties bovendien slimmer en helpt de servicemogelijkheden naar een hoger niveau te brengen. De installateur vervult daarin een cruciale rol. Het is daarom belangrijk om te weten welke kansen er zijn op het gebied van digitalisering.

Gebouwen vereisen een goed onderhoud en beheer. Bovendien hebben de gebruikers steeds hogere verwachtingen, maar willen ze het liefst zo weinig mogelijk betalen. Nieuwe (smart) technologieën kunnen helpen om deze verwachtingen in te lossen en tegelijk de totale levenscycluskost onder controle te houden. We denken hierbij aan performante software (BIM), integratie van sensoren, Internet of Things (IoT), nieuwe business modellen (“as a service”), etc. De ontwikkeling van digitale toepassingen wordt ook in de installatiesector meer en meer gemeengoed.

gebruikers, maar ook onderling. Het tijdperk van de Smart Buildings is aangebroken en dit terwijl onze steden tot Smart Cities aan het uitgroeien zijn.

Men merkt dat de gebouwen niet langer uitsluitend een “beschermende schil” zijn, maar omgevormd worden tot geconnecteerde dienstenleveranciers, die niet alleen kunnen interageren met hun

Slim bouwen en slimme gebouwen spelen een centrale rol in het creëren van een leefomgeving waarin het leven op slimmere en makkelijkere manieren wordt ingericht.

Smart Building

Smart Cities maken gebruik van de digitalisering om hun beheer te optimaliseren, zowel op vlak van duurzaamheid, mobility, governance, urban planning, energy & environment, alsook inclusie en participatie. De bedoeling is om welvaart te genereren voor de vele stakeholders (burgers, ondernemingen en organisaties).

Een Smart Building is een gebouw dat duurzaam is, flexibiliteit als kenmerk heeft, waar de gebruiker centraal staat en ook interactie met deze gebruiker mogelijk is. Een Smart Building heeft bovendien een gezond binnenklimaat en laat veelal toe op te volgen hoe het presteert en inzicht te geven hoe het wordt gebruikt. Het doel is meerwaarde te creëren voor zij die het gebouw beheren, onderhouden en gebruiken.

Hiertoe worden in slimme gebouwen veel sensoren geïntegreerd en data verzameld en gekoppeld via digitale informatieverwerkings- en besturingssystemen. De diverse gebouwinstallaties communiceren niet alleen met elkaar en met de gebruikers, maar ook met het gebouw zelf en diens omgeving (bv. slimme energie- en andere nutsvoorzieningen, bv. koppeling aan ste-

september 2020 •

by Techlink

by Techlink

›››

7

Technologie

››› delijke energiegrids). Enkele voorbeel-

den zijn: • Beheer en controle van het energieverbruik.

• Beheer van de toegang om de veiligheid binnen het gebouw te verzekeren.

• Beheer van de temperatuur en de luchtvochtigheid om een gunstig binnenklimaat te waarborgen.

• Opsporing en opvolging van defecten aan installaties voor de technische diensten.

Ruwe data is in feite dom, tenzij je er als mensen iets slims mee doet en er conclusies (en acties) aan verbindt. Op die

Wat mogen ondernemers van AI verwachten? Johan Loeckx (onderzoeker bij de Vrije Universiteit Brussel, Artificial Intelligence Lab): ‘Toegespitst op de installatiesector denk ik bijvoorbeeld aan airconditioning waarbij je een opsplitsing van de waardeketen hebt in twee delen: het uitvoeren van maintenance bij de klant (door vakmannen), en het coördineren en beheren van klantencontacten en herstellingen, ondersteund door AI. Hierbij moet men extra alert zijn voor nieuwe businessmodellen, ontwikkeld door start-ups, die voor een betere eindgebruikerservaring kunnen zorgen. De concurrenten zijn niet uw soortgenoten maar de grote spelers als Amazon, en start-ups.’

 Je vermijdt dat je te laat komt en het probleem zich eigenlijk al heeft voorgedaan. Dit veroorzaakt dan schade/ discomfort.

Hiervoor is gespecialiseerde kennis van de installaties vereist en van onderhoudstechnieken aan de installatie. Daarnaast komt er nog een ander aspect om de hoek kijken, namelijk het kunnen voorspellen wanneer er een toekomstige storing zal optreden. Er bestaan sensoren om de temperatuur op te meten, de relatieve vochtigheid in de gaten te houden, het CO2-gehalte op te meten, de sluiting van kleppen te controleren, etc.

Deze sensoren, gekoppeld aan machines of installaties, leveren grote hoeveelheden data die iets zeggen over de conditie van de installatie. Vaak wordt pas achteraf naar deze data gekeken om te zien wat er is gebeurd. Met voorspellend onderhoud wordt deze data realtime geanalyseerd zodat de toekomstige conditie van de machine voorspeld kan worden. Met behulp van algoritmen, worden analytische modellen ontwikkeld die patronen herkennen in de sensordata om zo een voorspelling te doen over de toekomstige machineconditie.

MERK OP! De kennis over gedrag van bijvoorbeeld CV-installaties komt van de sensoren ook beschikbaar voor de fabrikanten van die apparaten en stelt hen zo in staat betere producten te produceren die minder storingsgevoelig worden.

manier kan je nagaan hoe het gebouw functioneert, presteert en waar het geoptimaliseerd kan worden.

Artificiële Intelligentie (AI)

Simpel gezegd betekent AI dat de software op basis van de gegevens in het systeem automatisch “slimme” conclusies kan trekken. In de IT-wereld is AI al langer bekend. AI-oplossingen die in andere sectoren al een verandering teweeg hebben gebracht, zullen in de toekomst ook hun weg vinden in de HVAC-sector.

8

by Techlink

• september 2020

Andere nuttige toepassingen zullen in de toekomst opkomen, denk maar aan de automatische inregeling van HVAC-systemen of doorgedreven voorspellend onderhoud.

Voorspellend onderhoud

Voorspellend onderhoud, de naam zegt het zelf, gaat er vooral over dat je probeert te voorspellen (op basis van parameters die je monitort) wanneer een defect/storing/… er aan komt en je net daarvoor kan anticiperen:  Je vermijdt overmatig onderhoud;

Om van data te kunnen profiteren is begrip en overzicht van consequenties noodzakelijk. Wat met de privacy van de klant?

Kan en mag je zomaar allerlei data capteren? ‘Data van apparaten zeggen meer over mensen en hun gedrag dan men op het eerste zicht zou vermoeden. Wanneer men deze gaat capteren, komt men dan ook al snel op een terrein waar fabrikanten en installateurs zich nog niet thuis voelen: de GDPR. De GDPR of AVG in het Nederlands, is de Europese verordening die het verwerken van persoonsgegevens reguleert. Deze geeft een strikt kader van onder welke voorwaarden men persoonsgegevens mag verwerken en waaraan men dient te voldoen. In de praktijk ›››

Powerges en Powersave - het unieke duo van oplossingen voor het beheer van het verbruik en technische beheer van HVAC installaties, zonder papier.

Met Powerges controleert u het beheer van de technische installaties en garandeert u de opvolging van de attesten en reglementaire verplichtingen in alle gewesten van België, Frankrijk en Luxemburg, met digitale certificaten.

Met Powersave meet, controleert en bewaakt u het verbruik van installaties in real time en per gebruik (verlichting, verwarming, gas, ventilatie, etc.). www.rvc.be Tel: 08122 42 50

WEES EEN ACTOR VAN DE KLIMAATVERANDERING MET UW KLANTEN

Meten en beheren

Optimaliseren

Besturen

Bevestigen

Verbruiksmeting met gegevensregistratie van de datalezer aangepast aan de meters.

Overdracht van gegevens om uw verbruik te analyseren en te controleren.

Optimalisatie van het beheer van grondstoffen- en debietverbruik in gebouwen.

Het creëren van overconsumptiewaarschuwingen.

EEN OPLOSSING AANGEPAST AAN AL UW PROFESSIONNELE ACTIVITEITEN

Indienststelling

Depannage

Onderhoud

Activeert een interventie op het tablet van de technicus.

Follow-up van interventies via het POWERGES-planningssysteem.

Gedetailleerd werkblad geregistreerd in het dossier van de klant.

Reglementaire attesten in digitaal formaat voor België en Frankrijk.

Rue Georges Cosse 1B, 5380 Fernelmont - 081 22 42 50 - rvc@rvc.be - www.rvc.be of volg ons op

Technologie

››› komt dit erop neer dat men de explicie-

te toestemming nodig heeft van de consument om deze gegevens te verwerken, en zeer goed zal moeten informeren over welke data men verzamelt en voor welke doeleinden. Dit geldt enkel in een B2C context. Gegevens van indus­ triële toepassingen geven misschien wel vertrouwelijke informatie over een fabriek, maar gelden niet als persoonsgegevens. Daar kennen we dergelijke strenge regelgeving niet’, zegt Ywein Van den Brande, advocaat en stichter van Crealaw.

Relatie klant-installateur verandert

‘De installateur hoeft niet langer te wachten tot de klant een probleem meldt (en er misschien al onherroepelijke schade aan de installatie en haar omgeving is). Nee: de installateur kan zelf aangeven dat er onderhoud nodig is, gestaafd op de vergaarde data van de installatie.

Dat kan helpen om op lange termijn een betere vertrouwensrelatie te creëren met de klant, iets wat door de energietransitie en een veranderend verdienmodel almaar belangrijker zal worden. Belangrijk extra voordeel is dat de installateur zijn planning beter kan beheersen en niet op de meest onmogelijke momenten gevraagd wordt een dringende reparatie te komen doen’, zegt Ruben Delvaeye van het WTCB. ‘Waar vroeger het aanbod van de installateur stopte met de verkoop en installatie van een product, gaat een belangrijk deel van de aandacht nu meer en meer naar de bijhorende service, ten voordele van de klant én van hemzelf.’

Commercieel directeur Jan Lhoëst vult aan: ‘Totale ontzorging is nog een stap verder dan het bieden van onderhoud als complementaire dienst bij installatie, maar is een belangrijke kans voor ondernemers. Hij kan de zakelijke opdrachtgever en consument ontzorgen: van advies en uitvoering van de werkzaamheden tot en met beheer en onderhoud. Dit sluit ook aan op de verschuiving van bezit (product) naar gebruik (dienst). Men betaalt niet meer voor de installatie, maar voor comfortabel wonen of werken, waarbij men geen omkijken heeft naar de installatie.’

10

by Techlink

• september 2020

SMART BUILDINGS IN USE

Impact op de job

‘Het is belangrijk dat installateurs bewust nadenken over wat de impact van digitalisering kan zijn op hun job’, zegt Ruben. ‘Het spreekt voor zich dat niet elke installateur de meest hoogtechnologische snufjes moet gebruiken of installeren, laat staan zelf programmeren. Het is wel belangrijk dat ze zich goed informeren en kleine stappen zetten waar het kan. Dat hoeven ze bovendien niet alleen te doen: duurzame samenwerkingen met bedrijven die specifiek in deze aspecten gespecialiseerd zijn, kunnen heel nuttig zijn. Maar wie helemaal niet mee is met de huidige digitaliseringsgolf, zal op lange termijn de concurrentiestrijd verliezen, daar bestaat geen twijfel over.’

Jan merkt ook op dat de rol van de installateur steeds breder wordt en zijn toegevoegde waarde alleen maar toeneemt. ‘Hij komt met inventieve en slimme oplossingen waarbij ICT de component is die alle technische oplossingen verbindt.’

Slimme sanitaire oplossingen

De hittegolven van de voorbije zomers maken het nogmaals duidelijk: water is een kostbaar goed. Door klimaatverandering krijgt men op steeds meer plaatsen te maken met waterschaarste. Daardoor zijn er in ons land steeds meer inspanningen nodig om de watervoorziening op orde te houden en ook te zorgen dat niet meer water verbruikt wordt dan nodig is.

Slimme toepassingen kunnen ook helpen om het waterverbruik te doen dalen. Ook hier blijkt weer dat de technologie op zich niet het doel is van Smart Building, maar wel het resultaat, namelijk besparen.

Een voorbeeld is het monitoren van wa-

De cluster Smart Building In Use van het WTCB brengt aannemers, gebouwbeheerders, fabrikanten en integratoren van nieuwe technologieën samen om innovatieve technologische oplossingen te zoeken om het onderhoud en beheer van gebouwen te verbeteren.

MEER INFORMATIE OP www.smartbuildingsinuse.be.

terverbruik. Het is wetenschappelijk aangetoond dat als mensen zich bewust worden van hun verbruik, bijvoorbeeld via een mobiele applicatie, ze ook automatisch minder verbruiken. Met mobiele apps kan bovendien zowel de gebruiker als de installateur aan lekdetectie doen door het verbruik in de gaten te houden, al dan niet geautomatiseerd.

Op grotere schaal bestaan er dan weer lekdetectiesystemen die zelfs de leiding automatisch afsluiten en alarm slaan wanneer er verlies wordt gedetecteerd.

Daarnaast bestaan er ook slimme sanitaire oplossingen om water te besparen.

Automatische spoelsystemen na gebruik zijn het bekendste voorbeeld hiervan.

Maar er bestaan ook intelligente urinoirs die voortdurend het zoutgehalte in het water meten. Ook op vlak van onderhoud levert dit belangrijke voordelen op.

OPGELET! Slimme technologieën kunnen dus leiden tot een vermindering van het energieverbruik en een verhoging van het comfort van de gebruikers, maar ook tot een meer verantwoord materiaalverbruik, een beter beheer en een beter onderhoud. Ook kunnen ze helpen de weg vrij te maken richting een circulaire economie en een betere aanpasbaarheid van gebouwen.

NIEUW

DucoFlex

Compleet luchtkanalensysteem voor Systeem C & D

We inspire at www.duco.eu

CTC warmtepompen Warm aanbevolen.

Dat bedoelen we letterlijk én figuurlijk.

Uw comfort is onze prioriteit en daarom beschikken onze warmtepompen over het grootste warmwatervolume.

Zo heb je altijd warm water, ook met tieners in huis en meerdere badkamers.

Die koude douche is voltooid verleden tijd!

NIET ZOMAAR EEN WARMTEPOMP www.ctcbenelux.com MADE IN SWEDEN SINCE 1981

Technologie

Onderschat cybercrime niet!

Door de digitalisering van de installatiesector wordt cybersecurity steeds belangrijker voor installateurs. Ongeacht de grootte van het bedrijf, hebben cyberaanvallen vaak grote (financiële) gevolgen en kunnen ze ernstige verliezen met zich meebrengen, bijvoorbeeld: klanten hebben geen vertrouwen meer, waardevolle informatie (bv. uw klantenbestand) wordt gestolen, enz. In dit artikel gaan we dieper in op de cyberrisico’s en de mogelijke voorzorgsmaatregelen.

“

Marktonderzoek

Het Belgische IT-bedrijf Cheops voerde met zijn “Mid-market survey” een onderzoek uit naar hoe middelgrote bedrijven vandaag en morgen omgaan met IT en technologie. Op de vraag of ze actief zijn in een sector die kwetsbaar is voor cyberaanvallen antwoordden één op de drie middelgrote ondernemingen dat die vraag “niet van toepassing” is op hen. Een opvallend hoog cijfer. ‘Zowat élke onderneming is vandaag gedigitaliseerd. Dat maakt van elke onderneming − groot of klein, in welke sector dan ook − een potentieel doelwit voor cybercri-

12

by Techlink

• september 2020

minelen. Niemand is immuun. Gelukkig werken de meeste bedrijven volop aan hun cyberveiligheid. Ze geven hun aanpak gemiddeld wel maar een score van 6,6. Eén op de vijf bedrijven geeft toe dat de kwaliteit van hun cybersecurity ronduit ondermaats is. Werk aan de winkel dus’, zegt Christophe Jacques, Marketing Director bij Cheops.

Door het massale telewerk gebruiken medewerkers verschillende toestellen, die allemaal met elkaar verbonden zijn.

Zo kunnen ze efficiënter werken, maar het maakt het bedrijf ook kwetsbaar.

Voor IT-beveiliging geldt dat de eindgebruiker meestal de zwakke plek is.

”

CHRISTOPHE JACQUES

Een cyberaanval via één toestel kan meteen het hele netwerk aantasten. Thuiswerken maakt het risico op cybercrime namelijk groter door o.a. de toename in phishing. ‘Het is dus meer dan ooit van cruciaal belang dat bedrijven zich be ›››

De eerste Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken

save ate the d

20 NOV 2020 www.installday.be • In het licht van Corona zullen we er alles aan doen om de veiligheid, gezondheid en welzijn van exposanten, medewerkers en bezoekers te garanderen.

• Seminaries rond de energietransitie: op weg naar een duurzame toekomst!

• Steeds meer ondernemers krijgen met digitalisering te maken. Daarom wordt Digital Construction Brussels geïntegreerd in onze beurs.

• Gratis catering.

organisatie:

• Gratis toegang voor bouwprofessionals.

• Meer dan 200 standhouders zullen aanwezig zijn.

mediapartners:

by Techlink

by Techlink

by Techlink

initiatief van:

by Techlink

Technologie

››› wust zijn van hun vatbaarheid voor cybercriminaliteit’, aldus Christophe.

Verschillende vormen

Cyberaanvallen komen voor in verschillende vormen:

1doorBij valse phishing probeert een oplichter berichten (e-mails of tekstPHISHING

berichten) gevoelige informatie (gebruikersnaam, wachtwoord, kredietkaartnummer, ...) te verkrijgen om later te misbruiken.

2 Het zonder toestemming binnendringen in een computernetwerk door HACKING

de beveiliging te doorbreken.

3 Een DDoS-aanval is een kwaadwillige DISTRIBUTED DENIAL-OFSERVICE (DDOS)

poging om het verkeer van een beoogde server, online service of netwerk te verstoren door ongekend veel data op af te sturen. Hierdoor worden uw systemen traag waardoor de gebruikers geen toegang meer hebben tot het netwerk.

4 Een virus dat de gebruiker de toegang tot zijn computer (of zelfs tot hele RANSOMWARE

bedrijfsnetwerken) of bestanden ontzegt totdat er een bepaalde som losgeld wordt betaald.

5 CEO fraude is een vorm van oplichting waarbij cybercriminelen een onCEO FRAUDE

derneming contacteren met de vraag een belangrijke betaling uit te voeren naar hun bankrekening. De cybercriminelen nemen de identiteit aan van de CEO, CFO of een vertrouwde persoon en vragen een medewerker van de financiële dienst of boekhouding om een dringende betaling uit te voeren.

De kans bestaat dat de medewerker die onder druk staat of die de procedures onvoldoende kent, deze betaling effectief uitvoert.

MEER INFO op CERT.be.

14

by Techlink

• september 2020

HOE HERKEN JE EEN PHISHINGBERICHT? Verdachte berichten zijn vaak te herkennen aan enkele kenmerken: • Phishingberichten komen meestal onverwacht en zonder reden.

• De taal is dwingend of wil je nieuwsgierig maken.

• Ze bevatten soms taalfouten of zijn niet professioneel opgemaakt.

• Een vage aanspreektitel of je e-mailadres als aanspreking kan verdacht zijn.

• Onbekende afzenders of foute e-mailadressen moeten je aandacht trekken.

• Bevat het bericht een link? Klik niet zomaar! Zweef met je muis over de link zonder te klikken.

Nu verschijnt de volledige URL. Ziet deze er raar uit? Verdacht!

• Berichten die in je Spam/Junk folder terecht komen, moet je zeker wantrouwen.

Bron: Safeonweb.be

Is jouw bedrijf cyberveilig?

Om dat te weten te komen, ontwikkelde de FOD Economie een “cybersecurity-scan” (www.cybersecurityscan.be) om bedrijven te helpen een stand van zaken op te maken. Aan de hand van een tiental vragen testen bedrijven hoe goed hun bestanden en de computerinfrastructuur van hun organisatie beveiligd zijn. Aan het einde van de scan ontvangen bedrijven een gratis analyse met enkele praktische tips om hun beveiligingsniveau te verhogen.

Waar cyberincidenten melden?

Neem meteen contact op met het federale Computer Emergency Response Team, kortweg CERT.be. Zij kunnen u de eerste tips geven bij een incident;

1Als je weet welke computers geïnfecISOLEER DE GEÏNFECTEERDE COMPUTER(S)

teerd zijn, koppel je deze los van het internet en van het lokale netwerk van het bedrijf. Je zet de computer NIET uit, want op die manier wis je sporen die de daders achterlaten.

2 Dit is de verantwoordelijkheid van IT-specialisten.

ZOEK SPOREN

3 Installeer het besturingssysteem volledig opnieuw en pas alle beveiligingsHERSTEL HET SYSTEEM

patches toe voordat de geïnfecteerde computer weer op het bedrijfsnetwerk wordt aangesloten. Je kan dit enkel doen wanneer je een back-up hebt van je gegevens, want bij het herinstalleren gaan alle gegevens verloren. Het is ook raadzaam om de wachtwoorden te veranderen omdat de dader die mogelijks in zijn of haar bezit heeft.

4 Het is absoluut noodzakelijk dat de antivirussoftware up-to-date is, evenals VOORKOM EEN NIEUWE AANVAL

alle toepassingen die op het werkstation zijn geïnstalleerd. Installeer een firewall en IDS-systeem. Zorg ook voor een goed wachtwoordbeleid.

5 Die geeft de informatie door aan de FeDIEN EEN KLACHT IN BIJ DE POLITIE

deral Computer Crime Unit (FCCU) die een onderzoek kan starten.

7 TIPS OM UW BEDRIJF CYBERVEILIG TE MAKEN

De FOD Economie stelt ook een aantal basisacties voor om uw bedrijf te beschermen en herinnert eraan dat cyberveiligheid alle medewerkers van het bedrijf aanbelangt. Hieronder alvast volgende 7 tips die voor een goede basisbeveiliging kunnen zorgen:

1

SENSIBILISEER UW MEDEWERKERS De beveiliging van uw bedrijf, de informatie en gegevens gaat iedereen aan. Sensibiliseer uw werknemers over cybersecurity en informeer hen over goede praktijken.

2

HOUD ALLE SOFTWARE UP-TO-DATE

Regelmatig worden nieuwe zwakke punten ontdekt in software of besturingssystemen. Die worden via updates weggewerkt. Zorg dat u deze updates ook installeert.

3

GEBRUIK STERKE WACHTWOORDEN

Bescherm uw apparaten met veilige en vertrouwelijke wachtwoorden en pas ze regelmatig aan. Maak uw werknemers duidelijk dat ze de wachtwoorden van het bedrijf niet mogen gebruiken voor privézaken.

4

MAAK REGELMATIG B ­ ACK-UPS VAN UW INFORMATIE EN BEWAAR DIE LOSGEKOPPELD VAN HET SYSTEEM

Focus op de bescherming van de informatie die van essentieel belang is voor uw bedrijf. Maak regelmatig een back-up van die informatie en bewaar de back-ups op een veilige plaats.

5

BEVEILIG DE TOEGANG TOT UW NETWERK

Bepaal wie toegang heeft tot welke bedrijfsinformatie en beveilig ze. Geef slechts een paar IT-specialisten de beheersrechten tot al uw computers. Beveilig elke externe verbinding met uw bedrijfsnetwerk.

6

BESCHERM U TEGEN SCHADELIJKE SOFTWARE

Installeer op alle servers, computers en mobiele apparaten een goed antivirusprogramma, een firewall of andere programma’s waarmee u hacking kunt detecteren. Hou deze programma’s uiteraard up-to-date.

7

BEREID U VOOR OP EEN INCIDENT

Een cyberincident doet zich altijd onverwacht voor. Bereid u nu voor om er zo goed mogelijk mee om te gaan en zoveel mogelijk schade te voorkomen.

Vanwege de GDPR moeten in ieder geval alle inbreuken in verband met persoonsgegevens gedocumenteerd worden. Risicovolle inbreuken moeten gemeld worden aan de Gegevensbeschermingsautoriteit, inbreuken met een hoog risico daarnaast aan de betrokkenen.

MERK OP!

Cyberverzekering

‘Een bedrijf dat geen verzekering afsluit tegen hacking neemt een heel groot risico’, zegt Sonja Smits, Manager product & client coördination van Federale Verzekering. ‘De mogelijke impact er-

van is enorm geworden. Daarom biedt onze polis F-Cyber Comfort zowel bijstand, als een schadevergoeding bij verliezen. Bedrijven die het slachtoffer worden van een cyberaanval, een hacking of een ander digitaal incident willen zo snel mogelijk dat iemand met kennis van zaken hen bijstaat. Daarom biedt de verzekering hen de mogelijkheid om 24/7 een alarmcentrale te contacteren.

Die stelt meteen een dossierbeheerder aan, die voor de gepaste bijstand zorgt.

Dat kan gaan om hulp van gespecialiseerde IT’ers, maar ook van juristen en PR-mensen, experten die hen helpen

om de imagoschade te beperken. Dat is van groot belang als gegevens van klanten werden gehackt. Daarnaast krijgt het bedrijf een financiële vergoeding voor de gevolgschade. Bijvoorbeeld als een bedrijf door een netwerkincident zijn productie ziet stilvallen.

De premies voor de F-Cyber Comfort-polis zijn gekoppeld aan de omzet van een bedrijf en aan het gekozen verzekerde bedrag: tot € 500.000, tot € 1 miljoen of tot € 2,5 miljoen. Tot een omzet van € 25 miljoen geldt een forfaitaire premie volgens de schijf waarin het bedrijf valt. De goedkoopste polis kost € 750, de duurste € 6.650.’

Tot slot

Ook binnen de Europese Unie is men volop bezig met cybersecurity. Rondom dat onderwerp is een netwerk gevormd van organisaties, instellingen en bedrijven die zich vanuit verschillende invalshoeken hiermee bezighouden. Samen met CoESS (de Europese Confederatie van veiligheidsdiesten) heeft Euralarm (vertegenwoordigt de elektronische brand- en beveiligingsindustrie) onlangs een brochure “Cybersecurity – Bedreiging of kans? Het is aan u!” gepubliceerd.

MEER INFO OP ­www.euralarm.org. september 2020 •

by Techlink

by Techlink

15

Actualiteit

LEDs talk BIM Op initiatief van Groen Licht Vlaanderen vond op 22 juni 2020 een online inspiratiesessie (webinar) plaats over BIM. Sprekers waren Kris Van Dingenen (Director General bij Techlink) en Kristof Haerens (Co-founder/CEO bij ThorbiQ) die dieper ingingen op wat BIM als meerwaarde kan betekenen voor digitale samenwerking tussen aanbieders en voorschrijvers van verlichting.

In de bouwsector is digitale samenwerking meer dan ooit actueel. Denk hierbij ook aan de samenwerking tussen architecten, ingenieurs en lighting designers om aan de steeds veranderende eisen van de verlichtingswereld te beantwoorden. Daarbij hoort ook de ontwikkeling van verlichtingsproducten voor BIM. Het is voor de verlichtingswereld namelijk hét momentum om ook deze vorm van digitalisering te omarmen.

TechBiM

het overgedragen model zal ook effectief bruikbaar zijn omdat alle BIM-gebruikers kosteloos dezelfde generieke objecten van en voor de sector gebruiken. Zie ook het artikel “TechBiM nu opensource” in Power+ nr. 1/2020 (blz. 28-30).

MEER INFO? Voor meer informatie over TechBiM kan u contact opnemen met Kurt Van Campenhout, Project Manager TechBiM, via kurt.vancampenhout@ techlink.be. Neem ook een kijkje op www.techbim.be.

‘Techlink heeft zelf ervaring met het opzetten van digitale initiatieven zoals TechBiM, “de Belgische gemeenschappelijke, generieke objectenbibliotheek” voor gebruik in BIM modelling software voor technische installaties’, zegt Kris.

Tijdens de beurs Digital Construction Brussels op 24 oktober 2019 kondigde Kris aan dat de TechBiM Content vanaf nu open-source ter beschikking staat (zie http:// bim.techbim.be) voor alle Belgische BIM-gebruikers als katalysator t.b.v. digitale samenwerking. Hierdoor stuit het overdragen van BIM-modellen tussen de BIM-gebruikers niet meer op weerstand (o.a. eigendomsrecht) en

16

by Techlink

• september 2020

Een efficiënte digitale samenwerking tussen fabrikanten en bouwprofessionals

BIM betekent ook voor fabrikanten een enorme opportuniteit om de digitale kloof met bouwprofessionals te verkleinen. Binnen het digitale bouwproces is immers grote nood aan betrouwbare productinformatie, waarvan het detailniveau afhangt van de fase van het bouwproces.

Als fabrikant makkelijk digitaal vindbaar zijn, waarbij de bouwprofessionals een zeer duidelijk zicht krijgen op het

aanbod van producten en systemen waarvan de informatie op een zeer vlotte manier integreerbaar is in een BIM-model, is een enorme troef.

‘ThorbiQ speelt hier als technologiebedrijf sterk op in en stelt technologie als dienst ter beschikking om als fabrikant een sterk digitaal sales- en marketingkanaal op te zetten en daarmee ook een digitale dienstverlening te kunnen aanbieden, rechtstreeks aan bouwprofessionals. Bovendien is het sinds kort mogelijk om d.m.v. een freemium service de ThorbiQ-technologie kosteloos te gebruiken i.f.v. het kunnen publiceren van uw technische fiches naar BIM, waarbij de bouwprofessionals zoals architecten, studiebureaus, aannemers, installateurs en facilitair managers, deze technische fiches rechtstreeks linken in hun BIM-project­ omgeving’, zegt Kristof.

COMPATIBILITEIT MET TECHBIM

WAARDE VOOR FABRIKANTEN

WAARDE VOOR BOUWPROFESSIONALS

•

•

Fabrikanten kunnen zich beperken tot het

zeer vlot verrijken met betrouwbare data,

(bv. ThorbiQ) wordt samengevoegd met de

over de verschillende bouwfases heen.

gestandaardiseerde TechBiM-content.

•

Bouwprofessionals kunnen het BIM-model

aanleveren van data, die door technologie

•

BIM-modellen kunnen veel vlotter

Compatibiliteit met TechBiM zorgt

uitgewisseld worden t.b.v. digitale

overigens voor een belangrijke visibiliteit

samenwerking over de volledige keten.

bij bouwprofessionals!

Bluelyzer ST De compacte Bluelyzer ST O2,CO2,CO biedt een nauwkeurige rookgasanalyse en rendementsmeting voor inbedrijfstellen van cv-installaties.

ACTIE

Budgetvriendelijke rookgasmeter € 799,i.p.v. € 867,-

De Bluelyzer ST wordt geleverd inclusief draagkoffer, 170 mm rookgassonde met monsternameslang, condensafscheider en PTFE- en stoffilter, acculader/ netadapter, omgevingstemperatuurvoeler, nederlandstalige handleiding, fabrieksrapport en kopie EN 50379 deel 2 certificaat.

Bestelnr. 204193-I OPTIE KWS service en kalibratie - bestelnr. 998746 - prijs € 218,OPTIE EuroSoft Attest licentie - bestelnr. 069400 - prijs € 149,-

EuroSoft Attest

App voor digitale verbrandingsattesten

Prijs excl. BTW, incl. Recupel bijdrage. Actie geldig t/m 30-09-2020, wijzigingen voorbehouden.

Gecertificeerd labo voor onderhoud, reparatie en kalibratie

NIEUW! Mobiele Service

Technologie

Big Data herbergt een schat aan gegevens De laatste jaren zijn door de toegenomen digitalisering ook de mogelijkheden van dataverzameling en -analyse toegenomen. Big Data is het nieuwe goud, wordt vaak beweerd. De reden hiervoor is dat er steeds meer data beschikbaar komt. Denk aan sensoren, camerabeelden, enz. Big Data biedt volop kansen voor installateurs, ongeacht de bedrijfsgrootte of het aantal medewerkers dat in dienst is.

Soms blijken installaties minder te presteren dan oorspronkelijk gedacht. Het gebruik van grote hoeveelheden data – verstuurd door allerlei sensoren – kan bijdragen aan een heldere analyse. Op basis hiervan kunnen de prestaties van installaties op het vlak van energieverbruik en comfort goed worden gemeten. De betrouwbaarheid van data-analyse is sterk afhankelijk van de kwaliteit

18

by Techlink

• september 2020

en de toepasbaarheid van de interpretatie van de data.

Wat is Big Data?

Big Data is de verzamelnaam voor de exponentiële groei en de grote hoeveelheid van geregistreerde informatie. Big Data kenmerkt zich door vier elementen: het grote volume van data (die niet met reguliere programma’s, zoals Excel,

zijn te analyseren), de brede diversiteit van verschillende type data en databronnen, de snelheid waarmee data moet worden verwerkt (bijvoorbeeld real time data gegenereerd door een sensor) en de authenticiteit van de data die moeilijker te verifiëren is. Data hebben is één ding. Het voordeel zit in wat voor inzichten deze data jou als bedrijf ››› of persoon geven.

EXPERTS IN SYSTEEMINTEGRATIE

Actie!

Zorgt voor eenvoud bij complexe systeemintegraties

Alle metingen onder controle Eenvoudige bediening, betrouwbare resultaten, papierloze documentatie: Testo meetinstrumenten voor onderhoud aan verwarmingsinstallaties en warmtepompen.

◾ Integratie van alle technische installaties in gebouwen in één enkel ‘smart’ building systeem ◾ Ondersteuning van een diversiteit aan communicatieprotocollen, zoals o.a. BACnet®, LON®, KNX®, EnOcean®, M-bus, Modbus, OPC… ◾ Geïntegreerd gebouwbeheer en energiemanagement ◾ Resulteert in efficiëntie, hoger comfort, energiebesparing en 24/7 informatievoorziening vanuit elke locatie ◾ Platform onafhankelijke building management software en services die zich gemakkelijk verenigen met de ICT-infrastructuur van de klant.

Kieback&Peter Belgium Tel.: +32 54 56 90 37 info@kieback-peter.be www.kieback-peter.be

www.testo.be/herfstactie

testo september.indd 1

21/08/2020 14:01:42

Technologie

›››

Hoe wordt Big Data in de installatiesector ingezet en welke meerwaarde levert dit op?

SITUERING België heeft meer dan 3.000.000 individuele huishoudelijke ketels en meer dan 400.000 gebouwen met ketelhuizen. 85% van deze ketels en ketelhuizen zijn niet verbonden met het internet (lees: zijn niet zichtbaar via remote monitoring). Het gevolg is dat men niet op een continue manier kan analyseren hoe de installatie functioneert. Veel installaties doen dus waarschijnlijk niet helemaal wat ze zouden moeten doen.

De shift van “niet geconnecteerd naar geconnecteerd” gebeurt vooral wanneer men de installatie vervangt. In de praktijk ziet men enkele redenen waarom het niet eerder gebeurt:

• De kostprijs is te hoog ten opzichte van de mogelijke besparing; • De oplossingen zijn meestal erg ingrijpend en vragen tijd en analyse; • Men gelooft niet in de “mogelijke besparingen” waardoor men twijfelt of het een interessante investering is.

Volgens de Brusselse start-up bcheck (www.bcheck.be) gedragen 9/10 van de niet “geconnecteerde” ketelhuizen zich niet zoals men zou verwachten. Er is zo goed als altijd een verbetering mogelijk.

Daartoe ontwikkelde bcheck een plug en play oplossing die de niet geconnecteerde ketels en ketelhuizen alsnog slim kan maken. Met 20% van de investering, 80% van de besparing halen.

PRAKTIJKVOORBEELD De verwarming en de productie van Sanitair Warm Water (SWW) in huizen, in sociale huisvestigingen, winkels en in kleinere bureaus gebeurt meestal met combi-wandketels. De meeste ketels zijn niet geconnecteerd en een upgrade hiervan betekent meestal een volledige vervanging (de meeste recente ketels zijn geconnecteerd en de gebruikers kunnen beschikken over veel informatie over hun ketel en de werking ervan).

20

by Techlink

• september 2020

Op 150 combiwandketels in Italië, België en Engeland werd een bcheck geplaatst waarmee de temperatuur van de verwarming (in en uit), van SWW (in en uit) en van de rookgassen alsook de trillingen worden gemeten. Om het gedrag van de ketels correct te kunnen opvolgen en real time te kunnen visualiseren moet de frequentie van de metingen redelijk hoog zijn. Dit betekent dat 375.000.000 datapunten per jaar moeten worden gelogd met respect van alle GDPR regels.

programmatie van de thermostaat te identificeren, zoals de werking van de ketel tijdens een periode zonder aanwezige personen in het gebouw (’s nachts, tijdens het weekend, buiten de kantooruren, …) of tijdens warmere buitentemperaturen (in het tussenseizoen, tijdens de zomer).

De geautomatiseerde analyse (algoritme en instantaan dataprocessing) innoveert op verschillende vlakken en heeft de volgende voordelen, zowel voor de eindgebruiker als voor de energiepartner (lees: onderhoudsfirma’s, energy services companies, …) :

Tenslotte, de peer to peer geautomatiseerde rapporten maken gebruikers attent op meerverbruik van SWW en van verwarming t.o.v. van zijn gemiddelde buur. Daarnaast wijzen de geautomatiseerde rapporten gebruikers op een te hoog aantal microtaps van SWW. Microtaps zijn het gevolg van mengkranen die niet op koude stand gepositioneerd zijn. Hierbij is het niet alleen zo dat het energieverbruik dat omhoog gaat, maar bovendien verkort hierdoor de levensduur van de ketel.

• PREDICTIEF: een alarm wordt gegenereerd na de detectie van een 3wegkraan probleem. De energiepartner kan een interventie inplannen om de 3wegkraan te vervangen of reinigen.

Dit vermijdt een dringende interventie en mogelijks ook een panne die nog meer schade berokkent wanneer de 3wegkraan blokkeert, zoals schade aan de motor, de plc kaart, ….

• PROACTIEF: een alarm wordt gegenereerd na detectie van problemen met de thermostaat, de warm waterproductie of een onderperformantie van de platwarmtewisselaar. De energiepartner kan op een proactieve manier een interventie op de thermostaat of een reiniging van de warmtewisselaar uitvoeren.

• BESPARING OP DE ENERGIEFACTUUR: de werking van een ketel wordt meestal bepaald door de programmatie van een thermostaat, door de verwarmingscurve (stooklijn), de mode van de ketel en door het aantal keer dat de warmwaterkraan open gaat.

Het platform en het alarmeringssysteem laten toe om problemen met de

Slimme algoritmes detecteren een instantaan SWW modus van de ketel.

Deze modus verwarmt onnodig continu de warmtewisselaar van de ketel.

Toekomstperspectieven

1

Het begrijpen van de klantbehoef-

te is essentieel. Door data kunnen installaties beter worden bestuurd en is er mogelijkheid om de gebruiker te adviseren over het aanpassen van zijn gedrag. Het gaat om het leveren van service.

2

Het wordt voor opdrachtgevers en werkgevers steeds belangrijker dat installateurs naast vakinhoudelijke kennis beschikken over communicatie- en ICT-vaardigheden om op een professionele en servicegerichte manier met klanten en collega’s om te gaan. Er is een tendens naar “analytisering” en een nijpend tekort aan personen die in staat zijn om grote hoeveelheden ruwe data om te zetten in nuttige inzichten.

3

Een verschuiving van reactief naar

proactief, door “het kunnen voorspellen”. Algoritmen spelen hierbij een belangrijke rol en deze maken gebruik van data.

Wie is bcheck?

Start-up bcheck heeft een uniek apparaat ontwikkeld dat de werking en efficiëntie van wandgasketels kan monitoren. Problemen kunnen daardoor gedetecteerd en opgelost worden nog voor ze zich stellen Het plug and play apparaat wordt eenvoudig op de leidingen van de ketel bevestigd en leest continu de gegevens over de werking ervan uit die dan via het internet worden doorgestuurd. De gegevens worden dankzij algoritmes geïnterpreteerd om relevante voorspellingen te doen met betrekking tot eventuele problemen met een installatie.

Sinds kort kan het apparaat ook worden geplaatst op meer industriële installaties zoals warmtepompen, koelinstallaties, warmtekrachtkoppeling of verluchtingsinstallaties. Het systeem en bijbehorende web platform laten toe om binnen het uur complexere systemen te monitoren en voor de meeste gevallen reeds besparingen te identificeren na 24 u.

#now #fast #quickwins

www.bcheck.be

Adviseer voortaan propaan.

Downlo ad de info broch ure voor p artner s op www.p rimag az.be/ partne rs.

Comfort van gas, waar je maar wil.

Propaangas van Primagaz is een veilige, voordelige en eenvoudige energieoplossing voor woningen die niet aansluitbaar zijn op het aardgasnetwerk. Je klanten hebben de keuze tussen een bovengrondse of een ondergrondse tank. En met biopropaan bied je een prachtig alternatief voor de meest milieubewuste klant.

Primagaz biedt je advies en technische ondersteuning. Of het nu gaat om een professioneel of huishoudelijk project, één of meerdere wooneenheden, we helpen je graag verder.

Ontdek alle voordelen van een partnership met Primagaz op www.primagaz.be/partners. primagaz.be

PZ-409-Ad-Tipgevers-Heat+-N.indd 1

08/07/2019 10:14

Enquête

Steeds meer totaalinstallateurs in België Uit de resultaten van onze grootschalige enquête uit 2018 en 2019 bleek dat 6 op de 10 installateurs uit de elektrotechniek en HVAC zijn uitgegroeid tot zogenaamde totaalinstallateurs. Ze kunnen met andere woorden zowel op het vlak van elektrotechniek als qua verwarming, ventilatie en koeling aan de slag.

Onze resultaten bevestigen de recente bevindingen van de European Electrical Installation Monitor Q1 2020, uitgevoerd door USP Marketing Consultancy.

‘In december 2017 smolt ICS, de beroepsfederatie voor installateurs van HVAC en sanitair, samen met Fedelec, haar tegenhanger bij de elektrotechnici. Hiermee zijn we de eerste federatie in België die de twee verenigt. Een keuze die we ons niet beklagen’, legt commercieel directeur Jan Lho­ ëst uit. ‘Installatiebedrijven uit onze sector omschrijven zich steeds vaker als totaalinstallateur en de resultaten tonen ook aan dat beide beroepsgroepen samen horen.’

Figuur 1: Figuur 1:

% ELEKTRO-INSTALLATEURS DIE HVAC-ACTIVITEITEN % ELEKTRO-INSTALLATEURS DIE HVAC-ACTIVITEITEN DOEN DOEN 42% 42% 39% 39% 36% 36% 26% 26%

European Electrical Installation Monitor Q1 2020

Waar er vroeger heel vaak een scheiding was tussen elektrotechniek enerzijds en HVAC anderzijds, worden installatiebedrijven steeds meer totaalinstallateurs.

Wanneer gevraagd wordt aan elektro-installateurs welke specifieke activiteiten ze doen, wordt het duidelijk dat activiteiten met betrekking tot HVAC geleidelijk toenemen in de meeste landen. Momenteel zijn het Verenigd Koninkrijk (42%), Frankrijk (39%) en België (36%) de landen met de hoogste aandelen van elekto-installateurs die HVAC-activiteiten doen. In Duitsland (18%) en Polen (6%), is dit het minst het geval.

DE VRAAG NAAR “SLIMME” HVACOPLOSSINGEN

Er is de tendens naar slimme automa­ tisering die de voornaamste beweegreden is voor innovatie in zowel het HVAC- als elektro-segment.

22

by Techlink

• november 2019

23% 23% 18% 18% European Electrical Installation Monitor Q1 2020 European Electrical Installation Monitor Q1 2020 USP Marketing Consultancy USP Marketing Consultancy

Figuur 2: Figuur 2:

6% 6%

SAMENWERKING TUSSEN ELEKTRO- EN SAMENWERKING TUSSEN ELEKTRO- EN HVAC-INSTALLATEURS HVAC-INSTALLATEURS TOENEMEND | GELIJKBLIJVEND | AFNEMEND | WEET NIET TOENEMEND | GELIJKBLIJVEND | AFNEMEND | WEET NIET

59% 59% 57% 57%

26% 26% 15% 15%

15% 15% 25% 25%

3% 3%

CHEMINÉES • SCHOORSTENEN

Verwarming is bijvoorbeeld traditioneel het domein van de HVAC-installateur. Maar steeds vaker heeft verwarming ook een elektrotechnische component.

Mogelijk zijn er aanvullende vaardigheden en training nodig om als HVAC-installateur hiermee om te gaan. Het is dus te verwachten dat de elektrische vaardigheden van HVAC-installateurs zullen blijven verbeteren.

De Oplossing k j i l e k a z d o o n die is …

TUSSENOPLOSSING: STERKE SAMENWERKING

Het bijschaven van de elektrische vaardigheden van HVAC-installateurs vergt tijd, terwijl de behoefte aan bekwame elektriciens op HVAC-projecten ogenblikkelijk is. Dit zorgt vandaag de dag voor een sterke samenwerking tussen de twee typen installateurs; elektro-installateurs in alle landen geven aan dat er een groeiende noodzaak is om samen te werken met HVAC-installateurs. Deze toenemende noodzaak is het hoogst in Nederland (59%) en België (57%).

UITDAGING: HOE ELKAAR NIET VOOR DE VOETEN LOPEN?

Er zijn ook nadelen verbonden aan de toegenomen samenwerking; elektro-installateurs geven aan dat de coördinatie van het werk steeds uitdagender wordt. Wie is aanwezig op welk tijdstip om wat exact te doen? Beide typen installateurs zijn gewend om de werken te doen op hun manier en nu zijn ze gedwongen om plaats te maken voor elkaar. Dit kan vereisen dat de rol van de hoofdaannemer enigszins verandert. De professionele installateur neemt daarbij een regierol bij projecten en transformaties, omdat de installaties in complexiteit toenemen. Men zal, meer dan nu het geval is, de bouwprojecten nog strakker moeten managen en plannen.

Minder pollutie • Voorkomt condensvorming • Bespaart de brandstoffen •

Besluit

Één van de belangrijkste trends in de Europese installatiesector is de toenemende vraag naar totale dienstverleners (totaalinstallateurs). Uit de resultaten blijkt dat het onderscheid tussen de traditionele elektro-installateur en de traditionele HVAC-installateur vervaagt. Deze vaststelling geldt ook voor België. Klanten willen steeds meer één partner die service aanbiedt en hen volledig kan ontzorgen op technisch- en onderhoudsvlak.

39, rue Trixhay - 4020 WANDRE • Tel. 04 362 65 34 www.colli-net.com • info@colli-net.com

Wetgeving

Het potentieel van de Europa vindt het belangrijk om de energiemarkt toekomstbestendiger te maken.

Daarbij wordt niet meer alleen uitgegaan van een centrale energiemarkt, maar van een meer digitale en vooral duurzame energiehuishouding. Bij de overgang naar hernieuwbare energie kiest Europa voor een duidelijke marktgerichte aanpak, waarbij het vertrouwt op de integratie van hernieuwbare energie in de marktwerking en vice versa.

De wereld van de elektrische energie gaat door meer dan een evolutie, het is een revolutie. We staan voor een energie­ transitie die meer dan noodzakelijk is, gegeven de wereldwijde klimaatopwarming problematiek. Onze samenleving bereidt zich in snel (genoeg?) tempo hierop voor.

Het doel is om op middellange termijn over te stappen naar een nul-emissie systeem, en de evolutie naar een meer gedecentraliseerd energiesysteem past hierin.

In België is onze elektriciteit momenteel voor +/- 50% afkomstig van kernenergie en voor de andere helft van gascentrales, WKK en wind & zon. De stroom opgewekt door de grotere kern- en gascentrales (en een deel van de windturbines), wordt op nationaal niveau verdeeld door de TNB (TransmissieNetBeheerder) aan de DNB's (DistributieNetBeheerders), die tot taak hebben de elektriciteit tot aan onze meters te leveren.

Het groeiende aandeel hernieuwbare energie (HE) stoot geen CO2 uit en

24

by Techlink

• september 2020

maakt gebruik van de onuitputtelijke wind en zon “aanvoer”. Maar dit betekent tevens een volatieler opwekkingspatroon, waar we hieronder op terugkomen.

Welke hernieuwbare energieën zijn bekend en worden vandaag de dag gebruikt in Europa?

• Zonnepanelen (62%) • Windenergie (32%) • Hydraulisch (4%) • Bio-energie en geothermische energie (2%) De EU streeft naar klimaatneutraliteit tegen 2050. Deze doelstelling vormt de kern van de Europese “Green Deal”.

HE heeft echter wel een aantal nadelen die uitdagingen met zich meebrengen.

Ze dagen onze huidige comfortabele consumptiegewoonten uit. Inderdaad, de meeste HE is niet stuurbaar maar afhankelijk van natuurlijke parameters

zoals de hoeveelheid zon, de windsnelheid, de seizoenen, de temperatuur, enz.

Terwijl energievoorziening vroeger een top-downverhaal was (enkele producenten en heel veel consumenten), is het landschap sterk aan het veranderen. De productielocaties zijn niet alleen toegenomen en meer verspreid, steeds meer consumenten worden ook prosumenten (producent én consument). Deze prosumenten kunnen zowel particulieren zijn die HE opwekken voor eigen gebruik, als energiecoöperaties, bedrijven en openbare instellingen zoals ziekenhuizen. Om ervoor te zorgen dat de aanvoer en afname stabiel blijven, zijn er slimme en flexibele energienetwerken nodig. Prosumenten zouden best hun eisen zo veel mogelijk aanpassen aan de intermitterende productie (= “Demand Side Management” of DSM) en weten hoe energie op te slaan wanneer ze er te veel hebben, zodat ze die later kunnen gebruiken. Niet handmatig, maar door gebruik te maken

energiegemeenschappen van steeds geavanceerdere energiebeheerinstrumenten die tot hun beschikking staan. Belgische bedrijven ontwikkelen deze tools voor dit doel.

‘Lokale energiegemeenschappen die de uitdagingen rond energie-opslag en DSM helpen faciliteren rond zon- en windenergie, biomassa en biomethaan zijn een logische volgende stap’, zegt Jan Caerels, Technology & Innovation Manager bij Techlink. ‘Consumenten worden zo betrokken bij het gebeuren en gestimuleerd om energie efficiënt te gebruiken of te stockeren op momenten van zon en wind.’

De elektriciteitssector is al een tijd bezig met dit nieuwe model van decentrale elektriciteitsdistributie, waarbij de opwekking zo dicht mogelijk bij de gebruiker plaatsvindt. Deze nieuwe situatie zal immers ook nieuwe ontwikkelingskansen voor de sector met zich meebrengen. Een utopie? Helemaal niet dus, eerder een opportuniteit. In heel België en Europa worden proefgemeenschappen voor energie ontwikkeld onder impuls van twee richtlijnen van de Europese Unie die een collectieve en lokale dynamiek mogelijk maken voor de integratie van hernieuwbare energieën ten voordele van de burgers.

Het delen van energie tussen deelne-

mers uit lokale energiegemeenschappen is een kans om nog meer HE te installeren terwijl toch de lokale congestie beperkt wordt en onnodige versterkingen van het elektriciteitsnet vermeden worden. Dit door het verhogen van de gelijktijdigheid tussen productie en lokaal verbruik door deze gemeenschappen.

De autoriteiten zijn zich hiervan bewust en ondersteunen de actieve rol die burgers, lokale overheden en ondernemingen kunnen spelen in deze transitie. Zij bevorderen de totstandkoming van wat men noemt hernieuwbare energiegemeenschappen.

bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen.

Wat vat deze richtlijn samen?

Ze stimuleert het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen. Zij roept op tot een gunstig kader om de ontwikkeling van de REC's voor eigen gebruik te bevorderen en aan te moedigen. De deelname aan de REC's moet toegankelijk zijn voor alle consumenten, met inbegrip van huishoudens met een laag inkomen of kwetsbare gezinnen. Dit geldt voor alle hernieuwbare energiebronnen.

Twee soorten Energiegemeenschappen (EG) worden in twee Europese richtlijnen voorgeschreven:

Wat laten REC's toe en wat zijn hun doelstellingen?

• Kostenbesparing bij de ontwikkeling en versterking van het elektriciteitsnet • Vermindering van de factuur • Betere integratie van hernieuwbare energie • Smartisering van het netwerk bevorderen (digitale meter die een betere ijking van het verbruik mogelijk maakt) • Productie- en opslagmiddelen bundelen • Productie optimaliseren

1

2

Wat is een energiegemeenschap?

Er zijn twee definities, hoewel ze een gemeenschappelijke doelstelling hebben: het delen van energie binnen een lokale gemeenschap om milieu-, sociale en economische voordelen te bieden.

Maar wat zijn deze definities nu precies?

EUROPESE RICHTLIJNEN

REC's, d.w.z. hernieuwbare-energiegemeenschappen (van het Engels: Renewable Energy Community) Europese richtlijn: RICHTLIJN (EU) 2018/2001 van 11 december 2018 ter

CEC’s, d.w.z. burgerenergiegemeenschappen (van het Engels: ­Citizen Energy Community) Europese richtlijn: RICHTLIJN (EU) 2019/944 van 5 juni 2019 betreffende ››› september 2020 •

by Techlink

by Techlink

25

Wetgeving

››› gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit.

Het gaat hier om alle bronnen van elektri­ citeitsproductie (ook niet-hernieuwbare).

Wat staan de CEC's toe en wat zijn hun doelstellingen?

• Open en vrijwillige deelname, gecontroleerd door de leden • Voordelen voor het milieu, de economie of de sociale gemeenschap te bieden • Zij kunnen betrokken zijn bij de productie, de distributie, de levering, de opslag, enz. of gewoonweg diensten op het gebied van energie-efficiëntie leveren aan hun leden.

• Grote bedrijven en energieleveranciers zijn uitgesloten van de CEC's.

OMZETTING VAN EUROPESE RICHTLIJNEN IN REGIONAAL RECHT IN BELGIË

Deze twee Europese richtlijnen laten de regio's een zekere ruimte voor interpretatie. Deze marge levert soms problemen op bij het opstellen van regionale besluiten (wat wordt bijvoorbeeld bedoeld met een "lokaal" of "klein" netwerk?).

26

by Techlink

• september 2020

Waar staan we vandaag de dag op het niveau van onze regio's?

Waals Gewest: Decreet inzake collectieve eigen consumptie en REC's van 2/5/19.

Het decreet is nog steeds onvolledig en soms in strijd met de Europese richtlijnen. Eind 2020 wordt een herziening verwacht om een goede omzetting te waarborgen. De Waalse regering zal steunen op proefprojecten voor collectief eigenverbruik van hernieuwbare energie in samenwerking met de D ­ NB’s.

1

2

Vlaams Gewest: decreet verwacht in 2021.

De Vlaamse regulator VREG heeft - na overleg met de stakeholders, waaronder Volta - een advies opgesteld voor de Vlaamse Regering. Er is nog geen tekst van een voorstel voor een Vlaams decreet.

3

Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Ordonnantie van 23/7/18. Decreet verwacht in 2020.

De huidige tekst gaat minder ver dan het Waalse decreet en is onvolledig. De definitie ervan is veel te eenvoudig en is ook in strijd met andere bepalingen van het Brusselse kader. Daarom wordt eind

2020 een herziening verwacht om een goede omzetting te waarborgen.

Naast deze twee Europese richtlijnen belet niets de gewesten om andere soorten energiegemeenschappen te implementeren.

WAT ZIJN DE VERSCHILLENDE MOGELIJKE COMBINATIES?

1

De productie van een huishouden is groter dan het verbruik: Zij bundelt haar krachten met andere huishoudens die niet produceren en zal haar elektriciteit onderling afstemmen door hen het overschot aan elektriciteit tegen een gunstig tarief te verkopen om zo in een deel of de gehele energiebehoefte te kunnen voorzien.

2

Het plaatsen van fotovoltaïsche panelen op het dak van een woongebouw: De elektriciteit die door deze panelen wordt opgewekt, wordt gedeeld met de bewoners van het gebouw.

3

De vereniging van een groep ondernemingen: De geproduceerde hernieuwbare elektriciteit (fotovoltaïsche panelen, windturbines, hydraulisch, ...) en het ver ›››

systeem 63 Systeem 63 is een luchtverdeelsysteem voor het ventileren van residentiële gebouwen.

Het is geschikt voor zowel systeem C als systeem D. Het modulaire systeem zorgt voor een flexibele oplossing voor elke situatie.

ADAPTER 3 X 63 NAAR OVALDUCT De adapter waarmee bestaande hulpstukken kunnen worden uitgebreid of omgevormd tot nieuwe interessante ventilatieoplossingen.

COMPACTE LUCHTVERDEELKAST MET 6 AANSLUITINGEN Ø 63 (MAX 150m3/u)

HAAKS VENTIELAANSLUITSTUK VOOR PLAATSING BOVEN EEN DEUROPENING

www.begetube.com

RECHT VENTIELAANSLUITSTUK

Ventilatie

Wetgeving

››› bruik zullen over deze bedrijven worden

verdeeld in de loop van de dag en volgens de behoeften van elk van hen. Het doel is om zoveel mogelijk te verbruiken tijdens de pieken in de energieproductie en minder de rest van de tijd. Het overschot wordt opgeslagen en geconsumeerd wanneer dat nodig of het meest interessant is.

4

Lokale overheden (bijv. openbare centra voor maatschappelijk welzijn (OCMW's)) Zonnepanelen worden geplaatst op een sociaal woongebouw. Er zal goedkope groene energie aan de huurders worden geleverd.

Proefprojecten van Energiegemeenschappen in België

Hier zijn enkele voorbeelden van proefprojecten in ons land:

Aggregatie van een groot aantal consumenten die bereid zijn hun flexibiliteit ter beschikking te stellen.

GREEN ENERGY PARK ZELLIK

Het Green Energy Park (GEP) is een gezamenlijk project van de VUB en het Universitair Ziekenhuis UZ Brussel en omvat de ontwikkeling en exploitatie van een onderzoekscampus in het onderzoekspark van Zellik, gericht op drie onderzoeksgebieden: energietransitie en mobiliteit, ziekenhuis van de toekomst, intelligente regio's.

INTEGCER

Softwareontwikkeling van tools en diensten voor REC's, energiemarkten en netwerken. Optimaal beheer van energiesystemen, rekening houdend met de milieuaspecten.

BORGT

MERYGRID

De partners, waaronder Volta, onderzoeken de mogelijkheden van batterijopslag in een woonomgeving. De batterijen zijn bedoeld voor woningen of buurten, niet voor bedrijven. Het project werd gelanceerd op 1 januari 2019 en heeft een looptijd van twee jaar en is afkomstig van het Vlaams Energiekabinet. De conclusies ervan, die gericht zijn op de residentiële sector, zullen zeker overlappen met andere commerciële projecten.

Micro-grid op de industriële site van het dorp Méry, langs de rivier de Ourthe, in Esneux (Luik), die 3 KMO's met hydro-elektrische en PV-productie met energieopslag samenbrengt en wordt bestuurd door een "Energy Management System (EMS)".

COLÉCO

Het staat voor "Eco-verantwoordelijke Lokale Energiegemeenschappen". Zij brengen producenten van 100% hernieuwbare energie en consumenten samen en synchroniseren de productie en het verbruik van energie. We spreken dan van collectief zelfconsumptie of eigenverbruik.

E-CLOUD

Dit is een open micronetwerk dat de bundeling van energieproductie-eenheden binnen een gemeenschap van bedrijven voorstelt.

ELDA

Duurzame lokale energiezone. Inzet van HE en verlaging van de energierekening voor de deelnemende bedrijven.

28

GAC

by Techlink

• september 2020

MIRACCLE

Project opgezet door een van onze leden: Klinkenberg. Zeven bedrijven, gelegen in dezelfde straat van het industriepark van Herstal (Luik) zullen met elkaar verbonden zijn op gelijkstroom en zullen de productie van hernieuwbare energie (voornamelijk fotovoltaïsche energie) delen. Opslag maakt het mogelijk om het verbruik te optimaliseren en alleen energie uit het openbare net te halen wanneer deze energie tegen de meest aantrekkelijke kosten beschikbaar is. Laadstations voor elektrische voertuigen zullen de installatie voltooien. Er zal ook extra particuliere straatverlichting worden bestudeerd. Volta is partner in dit project.

SAVE

Gefinancierd door VLAIO, met deelname van Volta, had tot doel om het eigenverbruik van bedrijven te verhogen door de installatie van accumulatorbatterijen. Landbouwondernemingen, die

grote energieverbruikers zijn, waren de doelgroep. In de toekomst zal de belangstelling voor energieopslag toenemen gezien de groeiende kloof tussen de prijzen van ingekochte kWh en geïnjecteerde kWh. ENERGYVILLE

Geen project op zich, maar wel het vermelden waard. Het is een onderzoekscentrum dat de ontwikkeling, de werking en het gebruik van elektrische en thermische netwerken bestudeert.

EnergyVille bestudeert de naadloze integratie van hernieuwbare energiebronnen, zowel in de distributie- en transmissiesystemen als in de gebouwde omgeving. Het is gericht op het ontwikkelen, demonstreren en implementeren van intelligente besturing van netwerken en onderstations, ontwerphulpmiddelen voor DC-netwerken, lage temperatuur netwerken, multi-carrier energienetwerken en stadsverwarmingsnetwerken.

Wat zijn de gevolgen voor de elektriciteitssector?

De elektriciteitssector moet klaar zijn om deze gemeenschappen op een optimale manier te verwelkomen. Deze laatste zijn onvermijdelijk, maar vormen een echte ontwikkelingskans voor installateurs als ze goed voorbereid zijn. Hoe kan dit gebeuren? Door zich te (blijven) specialiseren op het gebied van installatie, advies en onderhoud van fotovoltaïsche panelen, warmtepompen, laadstations voor elektrische of hybride voertuigen, opslag van elektrische energie (batterij, thermisch, enz.), warmtekrachtkoppeling met hernieuwbare brandstoffen, het beheersen van energiemetingen, supervisieen controlemodules, enz.

Auteur: Ignacio Molina, VOLTA

BRONNEN: APERe, Cluster TWEED, regering van Franse Gemeenschap. Persbericht 30/4/19, Pôle ­Mecatech, de competitiviteitscluster van de machinebouw. Appel N°28.

Totale bescherming van het verwarmingssysteem ®

Kunststof vuilafscheider DIRTMAG met chemische additieven voor langdurige efficiënte vuilafscheiding Serie KIT5453 • Garandeert een grotere efficiëntie en betere thermische opbrengst van het systeem • C3 CLEANER is geschikt voor het verwijderen van vuildeeltjes, kalk en lasresidu van nieuwe en bestaande verwarmingssystemen • C1 INHIBITOR is ideaal voor het beschermen van het systeem tegen mogelijke corrosie en afzettingen • De vuilafscheider inclusief afsluiters is zowel horizontaal als verticaal te installeren en maakt een eenvoudige toevoeging van additieven mogelijk

www.caleffi.com

Caleffi_KIT5453_185x130_HEAT+NL.indd 1

14-5-2020 12:50:44

alira LWDV: een-op-een de cv-ketel vervangen Hoge temperatuur lucht/water-warmtepomp 70OC cv-water aanvoertemperatuur Geschikt voor radiatoren en vloerverwarming Modulerend tussen 2,3 kW en 8,2 kW Zeer stil, ≤ 50dB(A) op 1 meter, nacht ≤ 44dB(A) www.lwdv.eu

Snel en eenvoudig te installeren Monobloc-opstelling, geen STEK nodig!

Natuurlijk koudemiddel (R290 propaan) Optioneel Master/Master-regeling alpha home

Cv-ketel eruit, LWDV erin

Actualiteit

EU zet in op waterstof Op 8 juli 2020 stelde de Europese Commissie (EC) haar strategie voor waterstof voor, een onderdeel van de Europese Green Deal en de sectorkoppeling strategie, met als finale doelstelling klimaatneutraliteit tegen 2050.

Prof. dr. ir. Michel De Paepe en Prof. dr. ir. Sebastian Verhelst, verbonden aan de UGent, geven nadere toelichting.

Waterstofstrategie

Het EU plan “for the energy system of the future and clean hydrogen’’ steunt op drie pijlers:

1

Een meer circulair energiesysteem, waarbij energie-efficiëntie centraal staat;

2 3

Directe Elektrificatie van eindgebruikers van energie;

Stimuleren van het gebruik van schone brandstoffen: hernieuwbare waterstof en duurzame biomassa of biogas.

Hierbij stelt de EU dat, duurzame waterstof mee kan bijdragen aan de decarbonisatie van de industrie, transport, elektriciteitsopwekking en gebouwen in Europa.

Het valt op dat er een sterk pleidooi is om de barrières tussen de verschillende sectoren naar beneden te halen en energievectoren tussen de sectoren uit te wisselen. Waterstof kan hierbij sectoren die niet geschikt zijn voor elektrificatie voorzien van energie en waterstof kan

30

by Techlink

• september 2020

via opslag de variantie in het aanbod van hernieuwbare energie opvangen.

Het EC beleidsplan volgt de regels van de Trias Energetica, waardoor de priori­ taire logica van energie-efficiëntie (= besparing) vanzelfsprekend behouden blijft. Om vervolgens te focussen op maximale elektrificatie. Als je dan kijkt naar gebouwen wil dat zeggen dat inzetten op warmtepompen, batterijen en PV de weg is voor Europa.

Voor transport lijkt elektrisch rijden de toekomst te zijn. Waterstof is een optie voor zwaar vervoer, zoals vrachtwagens, lucht- en scheepvaart. Daar lijkt de aanmaak van een synthetische fuel (zoals methanol), een meer waarschijnlijke route, als we kijken naar energiedensiteit en transporteerbaarheid. Deze route ligt in lijn met het EU-beleid om duurzame waterstof in te zetten waar elektrificatie niet lukt. Tevens is deze inzet cross-sectorieel: waterstof en systhetische fuels worden duurzaam aangemaakt (en opgeslagen) uit hernieuwbare elektriciteit of via duurzame chemische processen in de industrie en ingezet in de transport­ sector.

In het beleidsplan wordt ook expliciet verwezen naar de rol van waterstof voor de decarbonisatie van de staal- en chemische industrie. Dat hier grote hoeveelheden waterstof nodig voor zullen zijn is duidelijk. De EU wil hiervoor infrastructuur en wetgeving uitbouwen.

European Clean Hydrogen Alliance

Om te helpen bij de uitvoering van deze strategie lanceert de EC de Europese alliantie voor schone waterstof. Ze doet dit samen met leidende ondernemingen, het maatschappelijk middenveld, nationale en regionale ministers en de Europese Investeringsbank. De alliantie zal een investeringstraject uitzetten om de productie te verhogen en de omzettingsefficiëntie te maximaliseren om zo de vraag naar groene waterstof in de EU te ondersteunen.

UW SPECIALIST VOOR BEHANDELING VAN VERWARMINGSWATER JUDO maakt de behandeling van verwarmingswater zo eenvoudig mogelijk voor u.

Naast efficiente behandelingsproducten hebben wij ook een ruim assortiment aan werktuigen.

Een groot voordeel: alle producten voldoen aan alle normen en richtlijnen. Zo staat u altijd aan de veilige kant.

JUDO HEIFI-FÜL PLUS

JUDO MAFI

✓ Ingebouwde veiligheid: scheidt drinkwater en niet drinkwater tot vloeistoffen categorie 4

✓ Effectief: vangt magnetische en niet magnetische vuilonderdeeltjes op

bijvulstation met BA terugslagklep en drukregelaar

Magneetfilter met ontluchter

✓ Eenvoudige montage: door geintegreerde kranen op de in-en uitgang

JUDO HEIFI-FÜL PLUS

✓ Correcte en constante vuldruk: door geintegreerde drukregelaar instelbaar tussen 0.75 en 5 bar

✓ Intelligent: herinnert u met een App aan de spoeling ✓ Praktisch: maximale veiligheid voor uw installatie zonder blokkeringen JUDO MAFI

JUDO HEIFI-Blok bijvulstation PURE

JUDO HEIFI-PURE & CLEAN Het universele waterbehandelingssysteem

Demeniralisatie station voor permanente montage op verwarmingsinstallatie's

✓ Normgericht verwarmingswater: met gedeminiraliseerd water

✓ Normgericht verwarmingswater: met gedeminiraliseerd water ✓ Zeker: overzicht via capaciteitsmeting en geleidbaarheidsmeting ✓ Zichtbaar: programmeerbaar via LCD-scherm. Capaciteit en geleidbaarheid afleesbaar

✓ Economisch: behandeld water in gesloten kringen ✓ Zeker: toezicht via druk en geleidbaarheid

JUDO HEIFI-Blok bijvulstation PURE

JUDO HEIFI-AIR-FREE

Efficient ontluchtingssysteem voor verwarmings en koelinstallatie's ✓ Verminderd kosten: bespaart op wachttijden en herstellingskosten ✓ Intelligent: geintegreerde meetapparatuur ✓ Energiebesparend: ECO-modus om energie te besparen

JUDO HEIFI-AIR-FREE

JUDO HEIFI-PURE &CLEAN – mobiel

JUDO JMHB-RO

Mobiel station omgekeerde osmose voor de vulling van verwarmingskringen ✓ Kwalitatief vulwater: met behandeld water ✓ Performantie: snelle ingebruikname door een mobiel station klaar voor gebruik ✓ Eenvoudig: geen regeneratie of vervanging van hars nodig

JUDO JMHB-RO

JUDO Wasseraufbereitung GmbH Filiaal BeNeLux · Laarbeeklaan 72 A1 · 1090 Brussel Tel. 02 460 12 88 · Fax 02 461 18 85 · e-mail: info.benelux@judo.eu

Actualiteit

Energietransitie: België zet een kleine stap vooruit

Het World Economic Forum (WEF) publiceerde onlangs een rapport met de landen die volop op de energietransitie inzetten. Vergeleken met de resultaten van 2019 is de Belgische score met een halve procent verbeterd. We zijn daardoor wel vier plaatsen gestegen in de ranking naar een achttiende plaats.

Rapport van de WEF

Het “Fostering Effective Energy Transition” rapport van het WEF vergelijkt de energiesectoren in 115 landen en hun bereidheid tot transitie naar duurzame, betaalbare en inclusieve energiesystemen analyseert. Dit gebeurt door de energiesystemen van landen te benchmarken op basis van een energiedriehoek, nl. energiezekerheid en -toegang, economische

32

by Techlink

• september 2020

ontwikkeling en groei, milieuduurzaamheid en hoe goed ze zijn opgezet om in de toekomst te slagen. De “Energy Transition Index” (ETI) drukt dit uit op een schaal van 0 tot 100%.

De landen bovenaan de lijst blinken uit in het minder afhankelijk zijn van geïmporteerde energie, minder uitgeven aan subsidies voor energie en er een sterke

politieke wil is om de energiesector te transformeren in overeenstemming met de internationale klimaatdoelstellingen.

Landen die onderaan de rangschikking staan zijn vaak landen die geen effectief regelgevingskader hebben en politiek niet stabiel zijn, zelf fossiele brandstoffen exporteren en niet de nodige infrastructuur bezitten.

EUROPESE KLIMAATAMBITIES

Resultaten

Zweden staat voor het derde achtereenvolgende jaar bovenaan de lijst van de 115 landen met een ETI van 74,2%.

Op de tweede plaats staat Zwitserland (73,4%), gevolgd door Finland (72,4%), Denemarken (72,2%) en Noorwegen (72,2%) op de vijfde plaats.

De achttiende plaats is voor België, met een ETI van 64,5%. Een stijging van 0,5% ten opzichte van vorig jaar. Ons land scoort vooral goed op factoren zoals de toegang tot en de kwaliteit van het stroomnet, logistiek en investeringsklimaat. We halen slechte cijfers als het gaat over energieverbruik en CO2-uitstoot per inwoner of onze invoer van brandstof en energie.

Verrassend genoeg zijn Frankrijk (8e plaats) en het Verenigd Koninkrijk (7e plaats) de enige G20-landen in de top tien. Grote energieverbruikers zoals de VS (32e plaats), Canada (28e plaats) of Brazilië (47e plaats) stagneerden of daalden.

De resultaten voor 2020 laten zien dat 75% van de landen hun ecologische duurzaamheid heeft verbeterd. Deze vooruitgang is het resultaat van veelzijdige, stapsgewijze benaderingen, waaronder de koolstofbeprijzing, het vroegtijdig sluiten van kolencentrales en het herontwerpen van elektriciteitsmarkten om hernieuwbare energiebronnen te integreren.

COVID-19

‘De coronaviruspandemie biedt de mogelijkheid tot onorthodoxe interventie op de energiemarkten en wereldwijde samenwerking om een economische ​​ herstel te ondersteunen dat de energietransitie versnelt zodra de acute crisis afneemt’, zegt Roberto B ­ occa, hoofd Energie en Materialen van het ­World Economic Forum. ‘Deze gigantische reset biedt ons de mogelijkheid om agressieve, vooruitstrevende langetermijnstrategieën te lanceren die leiden tot een gediversifieerd, veilig en betrouwbaar energiesysteem, dat uiteindelijk de toe-

1

CLEAN ENERGY PACKAGE:

Dit werd in 2016 gelanceerd door de Commissie “Juncker” (2014-2019), met als doel de regelgeving effectiever te maken in het realiseren van de klimaatdoelstellingen voor 2030. Het wetgevingspakket bestaat uit acht individuele verordeningen en richtlijnen die betrekking hebben op nieuwe mechanismes voor energiebesparing, gebruik van duurzame energie en de elektriciteitsmarkt. Het Clean Energy Package wordt momenteel volop in Belgische wetgeving geïmplementeerd.

2

GREEN DEAL:

In december 2019 presenteerde Commissie “Von der Leyen” (2019-2024) de Green Deal; een veelomvattend programma van voorstellen voor het realiseren van de klimaatdoelstelling voor 2030 en een klimaatneutraal Europa tegen 2050 en de daarvoor benodigde energietransitie.

De Green Deal is breder dan de Clean Energy Package.

Inmiddels heeft de Commissie al een actieplan voor o.a. een circulaire economie.

komstige groei van de wereldeconomie op een duurzame en billijke manier zal ondersteunen.’

ECONOMISCH HERSTELPLAN

De komende zeven jaar beschikt de EU over een budget van € 1 biljoen om haar lidstaten te ondersteunen. Daar komt nog eens € 750 miljard bij voor economische herstelmaatregelen na de coronacrisis. Beide budgetten zullen gericht zijn op de transitie naar een groene en digitale samenleving. Dat maakte Commissievoorzitter Ursula von der Leyen bekend op 27 mei in een toespraak voor het Europees Parlement.

GROEN INVESTEREN

Op 18 juni publiceerde het Internationaal Energieagentschap (IEA) een driejarenplan voor een duurzaam (groen) herstel na de coronacrisis. Het plan biedt overheden concrete maatregelen die ze kunnen nemen om hun economieën te versterken en hun energiesystemen properder en veerkrachtiger te maken. De financiële analyses werden uitgevoerd in samenwerking met het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

In de periode van 2021 tot 2023 kunnen de beoogde acties leiden tot: • Een wereldwijde economische groei van gemiddeld 1,1% per jaar; • Het redden of creëren van ongeveer 9 miljoen jobs per jaar; • Het verlagen van de uitstoot van broeikasgassen met 4,5 miljard ton tegen het einde van het plan; • 5% minder luchtvervuiling.

De energievoorziening wordt volgens het IEA “beter bestand” tegen toekomstige crisissen door nu te vergroenen.

Wind- en zonne-energie, modernisering van elektriciteitsnetten zouden centraal moeten staan (deze leveren goedkope, gemakkelijk beschikbare stroom op).

Naast de verbeteringen van de energie-efficiëntie van industrieën en gebouwen (isolatie van gebouwen vermindert de afhankelijkheid van energie en verlaagt de energierekening van bewoners).

Tot slot

‘Als sectororganisatie willen wij de unieke kans onderlijnen om de economische relance na de coronacrisis te koppelen aan klimaat- en milieudoelstellingen, met bovendien een vloedgolf aan nieuwe jobs én een lagere energiefactuur als kers op de taart. Omdat het momentum er nu is, ondertekende Techlink met verschillende bouw- en werkgeversorganisaties een open brief met de vraag om in te zetten op energetische renovaties en duurzame warmte. De tools liggen voor ons land voor het grijpen om nu een grote stap vooruit te zetten in de energietransitie’, zegt commercieel directeur Jan Lhoëst. september 2020 •

by Techlink

by Techlink

33

Enquête

Strijd om vakmensen te vinden én te behouden Uit onze grootschalige enquête onder de leden van Techlink blijkt dat zowel in 2018 als 2019 liefst 90% van de bedrijven uit onze sector heel moeilijk nieuwe medewerkers vindt wanneer ze de arbeidsmarkt optrekken. Aantrekkelijk zijn én blijven is dus belangrijk.

Grafiek 1: DUID AAN WELKEdus MATE U HET EENS METeen VOLGENDE STELLING: Dat IN betekent niet alleen datBENT werving belangrijk item is, maar ook "HET IS VOOR INSTALLATIEBEDRIJVEN MOEILIJK OM KWALITATIEF GESCHIKT PERSONEEL retentiemanagement, het behouden van de huidige werknemers.

AAN TE WERVEN."

Meer schaarste?

?% Personeel vinden vergt de jongste jaren 0% steeds meer inzet van werkgevers.

10% 20% 30% Ondanks de economische groeivertraging neemt de opgebouwde arbeidsja nee gedeeltelijk

?% jaren niet technische ?%functie: van technicus studiemarktkrapte van de laatste af. Dit wordt duidelijk in de jaarlijkse bureau bouw over werfleider/conducteur bouw 80% tot onderhoudsmecanicien.

De VDAB-analyse van de knelpuntberoe40% 50% 60% 70% 90% 100% pen. Meer dan de helft van de top tien zoektocht naar technisch personeel blijft ››› van de knelpuntberoepen betreft een een uitdaging.

Grafiek 1:

WAT IS DE VOORNAAMSTE REDEN VAN VERTREK BIJ UW ACTIEVE* WERKNEMERS? *Het gaat dus niet om werknemers die op pensioen gaan of ontslagen worden.

46,46% 36,36% 29,29% 28,28% 19,19% 7,07%

34

Vertrekt naar concurrent Overige (geef nadere toelichting) Verlaat de sector (niet-installatie) Ziekte of medische problemen Vertrekt naar distributienetbeheerder

4,04% 1,01%

Vertrekt naar groothandel

1,01%

Vertrekt naar energieleverancier

Grafiek 2:

by Techlink

Wordt zelfstandige

Vertrekt naar fabrikant

• september 2020

DUID AAN IN WELKE MATE U HET EENS BENT MET VOLGENDE STELLING:

Bij SOVAC hebt u nog meer troeven in handen!

Vanaf nu vindt u alle wisselstukken voor gaswandketels van de bekende merken bij uw vertrouwde leverancier: SOVAC. Geen onnodige verplaatsingen meer, u vindt voortaan alles op hetzelfde adres.

SOVAC, het ruimste aanbod onderdelen en gereedschap voor installateurs en depanneurs verwarming.

SOVAC

V. Marchandstraat 17, 3090 Overijse Tel.: 02/672 20 62 | Fax: 02/673 93 92 E-mail: info@sovac.be | www.sovac.be

HET GRENSVERLEGGENDE PP BINNENRIOLERINGSYSTEEM INSTALLATIEGEMAK | GELUIDSARM | HOGE STIJFHEID

Een compleet assortiment: www.pipelife.be

0%

10%

20%

0% ja ja

10%

20%

Enquête ja

30%

nee nee

30% gedeeltelijk gedeeltelijk

nee

gedeeltelijk

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Grafiek Grafiek 1: 1:

WAT GrafiekIS 1: DE VOORNAAMSTE REDEN VAN VERTREK BIJ UW ACTIEVE* WERKNEMERS? *Het gaat dusVOORNAAMSTE niet om werknemers die op pensioen gaan of ontslagen worden.

WAT IS DE REDEN VAN VERTREK BIJ UW ACTIEVE* WERKNEMERS? *Het gaat dus niet om werknemers die op pensioen gaan of ontslagen worden.

Wordt zelfstandige

46,46% 46,46%

Wordt zelfstandige Wordt zelfstandige Vertrekt naar concurrent

36,36% Vertrekt(geef naar nadere concurrent Overige toelichting) 29,29% 36,36% ››› Heel wat van deze technische beroepen Vertrek van een werknemer aannemer om nog het volledige pakket Overigede (geef nadere toelichting) 29,29% Verlaat sector (niet-installatie) TRENDS (ZIE GRAFIEK 1) zijn een knelpunt doordat er28,28% een tekort binnen zijn vakgebied te kunnen aanVerlaat sector (niet-installatie) problemen ‘De trend naar meer zelfstandigeZiekte acti- ofdemedische is aan technisch geschoold personeel. bieden.

Maar tegelijkertijd zien we dat 19,19% 28,28% viteit stemt overeen met wat we vanuit Naast een kwantitatief tekort aan techdie zelfstandigen niet altijd pure conZiekte of medische problemen 19,19% Vertrekt naar distributienetbeheerder 7,07% VDAB zien gebeuren in de praktijk. Zo nisch geschoolde mensen is er ook een currentie zijn. Vaak werken ze samen Vertrekt naar naar groothandel distributienetbeheerder 7,07% Vertrekt 4,04% zien we in de sector van installatietechkwalitatief tekort dat veroorzaakt wordt met andere aannemers of onderaanVertrekt naar naar groothandel nieken dat er steeds meer onderaannedoor de 1,01% vraag naar kennis van nieuwe nemers omdat ze noodzakelijke ken4,04% Vertrekt fabrikant mingen zijn.

Dat heeft te maken met de technieken in combinatie met social nis of flexibele capaciteit kunnen aanVertrekt naar fabrikant 1,01% Vertrekt naar energieleverancier 1,01% enorme evolutie die deze sector onderskills, polyvalentie en flexibiliteit. brengen. Soms blijkt samenwerken met 1,01% gaat. Het is bijna onmogelijk voorVertrekt één naar een energieleverancier of meer zelfstandige collega’s zelfs Grafiek Grafiek 2: 2:

DUID AAN IN WELKE MATE U HET EENS BENT MET VOLGENDE STELLING: Grafiek 2: “TELEWERKEN MOET,MATE WANNEER PRAKTISCH (voor taken die normaliter ISSTELLING: DUID AAN IN WELKE U HETHET EENS BENT METMOGELIJK VOLGENDE op bureau gedaan worden zoals MEER facturatie) AANGEMOEDIGD WORDEN IN die DEnormaliter TOEKOMST.” “TELEWERKEN MOET, WANNEER HET PRAKTISCH MOGELIJK IS (voor taken op bureau gedaan worden zoals facturatie) MEER AANGEMOEDIGD WORDEN IN DE TOEKOMST.” 4,41% 4,41% 0% 0%

21,59% 21,59% 10% 10%

20,70% 20,70%

20% 20%

30% 30%

0% 10% Helemaal Helemaal oneens oneens

20% 30% Eerder Eerder oneens oneens

Helemaal oneens

Eerder oneens

40% 40%

40,09% 40,09% 50% 50%

60% 60%

70% 70%

13,22% 13,22% 80% 80%

40% 50% Geen Geen mening mening

60% Eerder Eerder akkoord akkoord

70% 80% Helemaal Helemaal akkoord akkoord

Geen mening

Eerder akkoord

Helemaal akkoord

90% 90%

100% 100%

90%

100%

Grafiek Grafiek 3: 3:

HOE U UW EIGEN (TIJDELIJK) TEKORT AAN PERSONEEL OP? GrafiekLOST 3: HOE LOST U UW EIGEN (TIJDELIJK) TEKORT AAN PERSONEEL OP? Ik doe beroep op collega installatiebedrijven 47,47% Ik doe doe beroep beroep op op een collega installatiebedrijven 47,47% Ik interimkantoor 45,45% 23,23% 23,23% 19,19% 11,11% 19,19% 11,11%

45,45%

Ik doe beroep op een interimkantoor Overige Ik doe beroep op buitenlandse Overige installatiebedrijven Ik doe beroep op buitenlandse installatiebedrijven Ik heb geen personeelstekort Ik heb geen personeelstekort

Grafiek Grafiek 4: 4:

VIA WELKE WEG ZOEKT U NIEUW PERSONEEL? Grafiek 4: VIA WELKE WEG ZOEKT U NIEUW PERSONEEL? 56,12% 47,96% 56,12% 47,96% 46,94% 46,94% 41,84% 41,84% 41,84%

16,33% 16,33% 13,27% 13,27% Grafiek Grafiek 5: 5:

36

29,52% 29,52%

41,84%

Via interimkantoren interimkantoren Via sociale media (Facebook, LinkedIn, Instagram,...)

Via sociale media (Facebook, LinkedIn, Instagram,...)

Via VDAB, Actiris of Forem VDAB, Actiris of Forem Via scholen scholen en familie Via vrienden vrienden en familie Via vacature.com, jobat.be, stepstone.be of andere Via vacature.com, jobat.be, stepstone.be of andere Via andere collega installatiebedrijven Via andere collega installatiebedrijven Overige Overige

HOE U DAT WE HET TEKORT AAN TECHNISCH GESCHOOLD PERSONEEL GrafiekDENKT 5: • september 2020 STRUCTUREEL KUNNEN OPLOSSEN? HOE DENKT U DAT WE HET TEKORT AAN TECHNISCH GESCHOOLD PERSONEEL

by Techlink

TIPS!

1

EEN GOED PERSONEELSBELEID begint met het behoud van van je bestaande personeel.

Investeer in opleiding en training.

Een tevreden werknemer is de beste ambassadeur van je bedrijf.

2

MAAK WERK VAN EEN RETENTIEBELEID: maak tijd voor evaluatiegesprekken, niet alleen om na te gaan hoe jouw medewerker het doet, maar ook (en vooral) om na te gaan waar hij behoefte aan heeft. Misschien heeft hij behoefte aan een betere work-life balance, of wil hij groeien in zijn job door een opleiding te volgen, etc. Ga na hoe je als werkgever het best je medewerkers kan ondersteunen en coachen.

3

VERZORG JE NETWERK. Werk samen met Opleidingscentra van VDAB, scholen in de buurt, enz. Daar zitten jouw potentiële nieuwe werknemers.

4

VERTAAL 1, 2 & 3 IN EEN GOEDE EMPLOYER BRANDING. Staan je vacatures op je website?

Zijn ze gekend bij VDAB? Staat je telefoonnummer op je wagenpark?

een noodzaak om als aannemer een opdracht tot een goed einde te kunnen brengen. Dus naast de win-win op technisch vlak kan samenwerking ook een oplossing zijn voor personeelstekort. We zien op de kleinere werven meer en meer dat het eenmanszaken zijn die de handen in elkaar slaan en samen een project binnen halen’, zegt Wim Adriaens, gedelegeerd bestuurder van de VDAB. 36,36% van de actieve werknemers in de installatiesector vertrekt naar de concurrent. Dit gebeurt om diverse redenen: meer en meer werknemers hebben genoeg van het langdurig onderweg zijn en willen dichter bij huis gaan werken (gemiddeld binnen de 15 km), géén verre verplaatsingen naar de werf, fileleed, loon, doorgroeimogelijkheden, werksfeer, minder belastend beroep uit te oefenen (bv. als keurder bij een keuringsorganisme of als service-technieker in een grote fabriek), enz.

Opvallend is dat meer dan 28% de installatiesector verlaat. Steven Dhondt, professor K.U. Leuven en senior research scientist TNO, vindt dit een verontrustend resultaat. ‘In het onderzoek in de installatiesector in Nederland hebben we een redelijk hoge vertrekintentie vastgesteld. Afhankelijk van het beroep, zit deze intentie tussen 66% (werkvoorbereiders), 68% (elektriciens, loodgieters) en 76% (ingenieurs). Dit zijn intenties, die niet altijd gerealiseerd worden. Dat er uiteindelijk in België 28% zelfs de sector verlaat, wil zeggen dat je kunt scholen wat je wilt, maar dat je beste talent (wat in jouw bedrijf aanwezig is), wegloopt naar andere sectoren. Daar kun je met het onderwijs niet tegenop.’

HET VERMINDEREN VAN VERLOOP

5

CONTACTEER EEN REGIONALE MEDEWERKER VAN CONSTRUCTIV/VOLTA om je te ondersteunen in een duurzaam aanwervings- en opleidingsbeleid.

Een aantrekkelijk salarispakket (inclusief maaltijdcheques, bedrijfswagen en tankkaart, GSM, laptop, hospitalisatieverzekering, pensioenplan, etc.) alleen volstaat niet om kwalitatief geschikt personeel aan te trekken of aan boord te houden. Het imago van het bedrijf, sfeer op het werk, flexibele arbeidstijden, glijdende uren en het geven van

verantwoordelijkheid spelen ook een rol.

Veel werknemers waren voor corona al vragende partij om van thuis uit te werken. In normale omstandigheden vindt dit plaats op vrijwillige basis. Tijdens corona daarentegen, werd thuiswerken zelfs een opgelegde regel. ‘Hoe kijken werkgevers in het algemeen naar telewerk?’ Deze vraag stelden we in onze corona-enquête. ‘Uit grafiek 2 (op p. 36) blijkt dat 53,31% van onze installateurs vinden dat telewerken meer aangemoedigd moet worden in de toekomst. Eén van onze leden gaf aan dat zijn werknemers zelfs geëngageerder waren, het kan bedrijven helpen om talent aan te trekken en aan boord te houden. Anderzijds bestaat het risico dat bij meerdere dagen thuiswerk de voeling met het team zoek raakt en betrokkenheid en werkplezier dalen. De omkadering is hierbij cruciaal. Leg samen met je team de doelstellingen vast en bekijk hoe je dat gaat realiseren binnen de context van thuiswerk. Het moet duidelijk zijn wat van hen verwacht wordt’, verduidelijkt ­Director General Kris Van Dingenen.

Zoektocht naar personeel

Uit grafiek 3 en 4 (op p. 36) blijkt dat installatiebedrijven personeel zoeken via volgende kanalen: - Tot ongeveer een tiental jaar geleden was de core business van de interim­ kantoren op een flexibele, snelle manier een geschoolde (ervaren) werknemer inzetten. Onze lidbedrijven geven aan dat, gezien de krapte op de arbeidsmarkt, dit geëvolueerd is naar: • Schoolverlaters voorstellen als geschoolde kandidaten en daarnaast voor de werkgever de mogelijkheid ontnemen om schoolverlaters of ongeschoolde mensen maar met interesse in elektriciteit/HVAC via duaal leren, werkplekleren of IBO-opleiding in het bedrijf een opleiding aan te bieden.

• Europese arbeiders voorstellen waarvan het onduidelijk is of ze ervaring hebben met het Belgisch AREI en daarbovenop de taal ››› Nederlands niet machtig zijn en september 2020 •

by Techlink

by Techlink

37

47,96% 46,94% 41,84%

Enquête

Instagram,...)

Via VDAB, Actiris of Forem Via scholen Via vrienden en familie

41,84%

Via vacature.com, jobat.be, stepstone.be of andere

29,52% 16,33% 13,27%

Via andere collega installatiebedrijven Overige

Grafiek 5:

HOE DENKT U DAT WE HET TEKORT AAN TECHNISCH GESCHOOLD PERSONEEL STRUCTUREEL KUNNEN OPLOSSEN? 72,16% Door het imago van het beroep en de sector te verbeteren

49,48% Door meer in te zetten op duaal leren

23,71% Overige

›››

onze arbeiders onvoldoende Technisch Engels kennen met mogelijke misverstanden tot gevolg.

• Interimarissen soms door interimkantoren terug worden aangesproken voor een andere job zelfs wanneer de werkgever hen onmiddellijk of na de vastgelegde RSZ-dagen in dienst neemt.

- Op de website van VDAB (www. vdab.be) kun je gratis vacatures publiceren. Via de online databank kun je als werkgever zelf zoeken naar geschikte werknemers. Ook via je lokale Werkwinkel kun je je werkaanbieding verspreiden.

- Steeds meer werkgevers gebruiken sociale media om personeel te vinden. Het voordeel is dat de kosten voor het bereiken van een grote groep mensen relatief laag liggen in combinatie met de lage drempel die deze media hebben.

TIP! Denk goed na over de doelgroep die je wilt bereiken, en kies het bijpassende kanaal om de vacature te verspreiden. Dit om een overvloed van niet geschikte reacties te vermijden (het kost ook veel tijd om alles te behandelen).

- Installatiebedrijven beperkten zich niet tot de standaard wervingskanalen bij de zoektocht naar een nieuwe werknemer. Bij het zoeken van technische profielen gaan ze bijvoorbeeld een samenwerking aan met een na-

38

by Techlink

• september 2020

bijgelegen technische school of opleiding. Zeker een win-win oplossing: op die manier profileer je je niet alleen als interessante werkgever naar de leerlingen, maar creëer je ook goodwill bij de scholen.

OPVALLEND! Elektrobedrijven en HVAC-installateurs doen vaak een beroep op collega installatiebedrijven om hun (tijdelijk) tekort aan personeel op te lossen.

Structurele oplossingen IMAGO

Technische jobs worden vaak nog in verband gebracht met slechte werkomstandigheden, hard werk en een karig loon. Bovendien zien ouders hun zoon of dochter veel liever voor administratief bediende dan voor elektricien/ loodgieter/installateur studeren, terwijl de werkzekerheid in het tweede geval stukken hoger is. Ook jongeren pikken deze vooroordelen op en zijn dus niet snel geneigd om een technische opleiding te volgen. Het is hoog tijd om de keuze van een studierichting niet meer te baseren op de reputatie van die studierichting maar op de talenten van studenten! Want reputaties kloppen niet altijd of zijn niet altijd een garantie op een goede aansluiting op de arbeidsmarkt.

Er is duidelijk een belangrijke rol weggelegd voor overheidsinstanties om de technische opleiding uit het verdomhoekje te halen en jongeren van beide

geslachten vanaf jonge leeftijd de troeven van technische beroepen te laten ontdekken. Dit kan onder andere door een social media campagne te starten waarbij getuigenissen worden getoond van mensen uit de sector die hun passie delen voor techniek.

Naast jobinhoud draagt ook werkzekerheid zeker bij tot dat imago. Anaïs Vol­ kers, Director bij Hays Recruiting Experts, stelt vast dat het net de beoefenaars van knelpuntberoepen zijn die in het huidige turbulente arbeidslandschap niet hoeven te vrezen voor hun tewerkstelling. ‘We boren een tijdperk aan waarin werkzekerheid wederom een cruciale factor wordt om voor een bepaalde job of studierichting te kiezen. Omwille van iemands persoonlijkheid, maar ook omwille van eventuele getuigenissen in iemands omgeving, gaat men zijn prioriteiten anders rangschikken. Zo zal ook een student of tiener eventueel werkzekerheid hoog inschalen bij de studiekeuze, als die duidelijker aangetoond wordt (door scholen of bedrijven) dat een bepaalde studierichting een veel hogere tewerkstellingskans biedt dan een andere.’

Anaïs moedigt dus scholen maar zeker ook de rekruterende bedrijven aan om die knelpuntberoepen op die manier in de kijker te zetten, en zo de technische sector enorm aantrekkelijk te maken.

DUAAL LEREN

Tijdens hun opleiding moeten leerlingen in contact kunnen komen met de dagelijkse praktijk. Ook moeten leraren ›››

HEEFT JOUW KLANT GEEN AARDGAS? Propaangas van Antargaz vormt de oplossing!

Laat jouw klanten genieten van alle comfort van gas dankzij propaangas in een tank boven of onder de grond.

Propaangas biedt exact hetzelfde comfort als aardgas en stoot minder roetdeeltjes, CO2 en NOx uit dan andere fossiele brandstoffen.

Bovendien kunnen jouw klanten vanaf nu bij Antargaz kiezen voor CO2-gecompenseerd gas. Lees er alles over op onze website.

GECOMPENSEERD

installateur.service@antargaz.com - 02 246 00 65

-10%* OP UW VERZEKERINGSPAKKET

www.antargaz.be

Nu exclusief CADEAU voor u, als lid van de Confederatie Bouw: een werfradio!** Met Build-Safe geniet u van een flexibel verzekeringspakket op maat! En -10% op uw polissen! En als lid van de Confederatie Bouw krijgt u daar nu een exclusief cadeau bovenop: een stevige werfradio!**

Ontdek Build-Safe en uw voordeel op go.federale.be/build-safe-confed

VOOR EEN BESCHERMING OP MAAT De verzekeraar die zijn winst met u deelt

* Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed. ** Aanbod geldig t.e.m. 31/12/2020 of zolang de voorraad strekt

Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel. www.federale.be. Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CV. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel. BTW BE 0403.257.506 - Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen.

Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE19 3100 7685 5412 - RPR Brussel. BTW BE 0407.963.786

Buildsafe 186 x 128.indd 4

12/08/2020 14:45:06

Enquête

››› op de hoogte zijn van wat er werkelijk

gevraagd wordt van de afgestudeerden.

Dat kan alleen door intensieve contacten. Daarvoor is duaal leren een stap in de goede richting. De leerlingen maken er kennis met de stand van de techniek, doen er waardevolle praktijkervaring op, leren in groep werken, etc.

Duaal leren loopt in de sector over het algemeen goed tot zeer goed maar scheert geen hoge toppen als het gaat over het aantal inschrijvingen. Voor 2020 geeft tabel 1 de huidige stand van zaken weer.

‘Soms hebben trajecten weinig inschrijvingen omwille van beperkte interesse, bij andere trajecten (zoals beveiligingstechnicus) spelen er andere zaken zoals het ontbreken van regelgeving waardoor er momenteel weinig instroom mogelijk is. In deze trajecten verwachten we dus nog wel extra instroom naar de toekomst toe’, verklaart Th ­ omas ­Aelbrecht, Adviseur Duaal Leren bij Volta. ‘Duaal leren is geen oplossing voor schoolverlaters, wel voor gemotiveerde leerlingen die graag (of liever) van de praktijk proeven in plaats van enkel op de schoolbanken te zitten. Voor heroriëntatie is het wél een interessante oplossing maar het moet wel gezien worden als volwaardig traject (met diploma!) net als de voltijdse schoolse trajecten.’

TABEL 1

OPLEIDING ELEKTROMECHANISCHE TECHNIEKEN

VOLTA ondersteunt al 8 trajecten en voor het schooljaar 20/21 komen daar nog 3 trajecten bij: Installateur nutsvoorzieningen duaal (7e jaar BSO), Koelinstallaties duaal (3e graad BSO) en Technicus koelinstallaties duaal (7e jaar BSO). Ter sensibilisering van leerlingen (en hun ouders) lanceert Volta naast een informatieve bladwijzer en infosessies rond duaal leren bovendien een eigen applicatie ter ondersteuning van deze 11 trajecten. Meer informatie daarrond kan je hier terug vinden: DUAALBYVOLTA.BE.

AANTAL REGELMATIGE INSCHRIJVINGEN OP 10/02/2020 45

ELEKTROTECHNIEKEN

3

PODIUMTECHNIEKEN

1

BEVEILIGINGSTECHNICUS

1

TECHNICUS HERNIEUWBARE ENERGIE

2

ELEKTRISCHE INSTALLATIES

40

Volgens Patrick Uten, projectleider onderzoek en ontwikkeling bij Constructiv, is het duidelijk dat werknemers uit een installatiebedrijf enerzijds een zeer brede vakkennis nodig hebben, en anderzijds heel diepgaande technische kennis in enkele technieken waarbij de digitale toepassingen worden geïntegreerd.

‘De digitale competentie is een essentiële 21e-eeuwse vaardigheid voor werknemers. Dit dient men op te nemen in de verscheidende opleidingen als onderdeel en niet als doel. Werknemers moeten ook steeds meer kennis hebben over het verzamelen en vooral interpreteren van ›››

122

SANITAIRE EN VERWARMINGSINSTALLATIES

VANAF SEPTEMBER 2020

TECHNICUS INSTALLATIEBEROEPEN DUAAL

VANAF SEPTEMBER 2020

by Techlink

• september 2020

CONSTRUCTIV: VLAANDEREN Vanaf het schooljaar 2020-2021 is het voor HVACondernemingen mogelijk om leerlingen via het ‘duaal leren’ op te leiden. In de derde graad gaat het om “sanitaire en verwarmingsinstallaties duaal” (te volgen bij 15 scholen), en als specialisatiejaar gaat het om “Technicus installatieberoepen duaal” (in 9 scholen).

1

“SANITAIRE EN VERWARMINGSINSTALLATIES DUAAL” (3E GRAAD):

het gaat om drie specialiteiten: sanitaire installaties, centrale verwarmingsinstallaties en ventilatie- en lucht­ behandelingsinstallaties.

Opleidingen in het voltijds onderwijs zullen alle drie de specialiteiten aanbieden, voor leerlingen in het deeltijds onderwijs is er de mogelijkheid om één van de drie specialiteiten te kiezen.

Hiervoor ontvangt men dan de behaalde certificaten.

2

SPECIALISATIEJAAR “TECHNICUS INSTALLATIEBEROEPEN DUAAL”

voor leerlingen die de derde graad hebben behaald (in het voltijds onderwijs of via duaal leren).

Hier leert men sanitaire ­installaties controleren en ­instellen, centrale verwarmingsinstallaties en ventilatie- en luchtbehandelingsinstallaties opstarten, regelen, onder­ houden en herstellen. Ook hier zijn er de drie specialiteiten: sanitaire, centrale v ­ erwarmingsen ventilatie- en lucht­ behandelingsinstallaties.

Informatie hierover vind je op www.constructiv.be.

B

E

ST

SSE

Gitre

OOKO

Gitrè LN • Lage temperatuur gietijzeren drietreksketel • Low NOx Hs < 110 mg/kWh brander klasse 3 volgens EN 267 • 4 Modellen van 25 tot 40 kW • Enkel verwarming of met sanitairwarmwaterproductie via een ingebouwde boiler van 100l

A

E

ST

SSE

Tau Unit Oil

Tregì N - Tregì NK • Traditionele vloerketel geschikt voor vervangingsmarkt • 9 modellen van 24 tot 64 kW • Enkel verwarming of productie sanitairwarmwaterproductie via een ingebouwde boiler van 100l

Branders

LI

KLA

Tregi

LI

KLA

OOKO

Tau Unit Oil • Condenserende vloerketel op stookolie • 4 modellen van 28 tot 55 kW • Enkel verwarming of met SWW-productie via een ingebouwde boiler van 120l • Hoog rendement: tot 96,7% op PCS (103,9% op PCI)

Branders • Uitgebreid assortiment gas- en stookoliebranders

Meer info via riello@vanmarcke.be

GARANTIE • 10 jaar op het ketellichaam • 5 jaar op ketellichaam TAU • 5 jaar op de ingebouwde boiler • 2 jaar op alle bestanddelen

N°1 in residentiële stookolie- en geblazen gasbranders.

Technisch team met de nodige kennis en attesten om gasstraten en branders te bepalen.

Sinds 26 september 2015 zijn TREGÌ ketels uitsluitend nog in gebruik voor de vervanging van een identieke ketel zonder brander volgens de bepalingen van de EU-richtlijn 813/2013, artikel 1, lid 2, onder G.

Enquête

gebruikt om de vakman op afstand instructies te geven (lees = verminderen autonomie). Met informatietechnologie leg je de beslissing bij de vakman: die maakt connectie tussen kennisgebieden in zijn werk. De vakmensen in de techniek willen over het algemeen zelf de uitdagingen in hun werk oplossen. Daar houdt een toekomstgerichte leidinggevende het best rekening mee’, legt Steven Dhondt uit.

››› data, kunnen omgaan met BIM, toe-

passen van Augmented Reality, gebruik kunnen maken van de technologie van Internet of Things, enz.’

BEDRIJFSLEVEN

Zowel het onderwijs als het bedrijfs­leven hebben een rol in het terugdringen van het tekort aan technici. Een manier om competenties beter te laten registreren en erkennen, zou bedrijven kunnen helpen om kandidaten beter te screenen.

En om ook te kijken welke kandidaten makkelijk om te scholen zijn, waardoor je in een ruimere pool kan gaan vissen.

‘Onze installatiebedrijven werven hun technisch personeel al een tijd op de ­andere manier: van een focus op kennis en diploma’s naar een focus op motivatie en leergierigheid. Ze staan te springen om potentiële werknemers met de juiste attitude: werknemers die op tijd op het werk verschijnen, teamgerichtheid, enz. Ze constateren echter steeds meer dat dit ook niet werkt’, zegt Kris Van Dingenen.

Philippe Delhez, Hoofd van de Research groep Arbeidsmarkt, prijzen en loonkosten bij de Nationale Bank van België, vestigt onze aandacht op de post-corona context. ‘In de post-corona-context zullen veel mensen hun baan verliezen. Met

42

by Techlink

• september 2020

een goede opleiding kunnen zij een pool van arbeidskrachten vormen voor technische sectoren die met aanwervingsproblemen te kampen hebben. Dit kan een kans zijn voor de toekomst. Uiteraard dient dit te gebeuren in samenwerking met VDAB.’ De sector evolueert zeer sterk en snel, vooral onder impuls van de digitale en klimaatevolutie. Volgens Wim Adriaens is het belangrijk om te investeren in bijscholing en vernieuwing van competenties om met deze evoluties zo goed mogelijk te kunnen omgaan. Omdat wat iemand moet kennen en kunnen jaar na jaar evolueert, is het waardevol om in te zetten op generieke competenties zoals leervaardigheid en digitale vaardigheden. ‘Als VDAB geloven we heel sterk in werkplekleren als manier om competenties te versterken.

Er is geen betere manier om vaardigheden en kennis bij te schaven, dan door van elkaar te leren op de werkvloer.’

‘Uit onderzoek van TNO blijkt dat de aantrekkelijkheid van het werk vooral afhangt van de manier waarop zij worden ingezet. Er wordt door het bedrijf (lees = de leidinggevende) vaak een keuze gemaakt tussen communicatie- en informatietechnologie. Het eerste wordt

‘De verregaande automatisering en de energietransitie hebben hun invloed op de benodigde kennis en kunde van technici. Beroepen veranderen, nieuwe functies ontstaan en de behoefte aan bij en omscholing groeit. Een troef die installatiebedrijven hebben om medewerkers aan te trekken of te behouden is dat de bedrijven uit de sector veel tijd en middelen voorzien voor deze scholing’, zegt commercieel directeur Jan Lhoëst.

De energietransitie zorgt ervoor dat de vraag naar monteurs en installateurs van duurzame energiesystemen snel stijgt. Als we niet snel actie ondernemen, dan leidt dat tekort aan personeel tot een achterstand in het ontwikkelen van innovaties om de energietransitie mogelijk te maken. ‘Schaarste op de arbeidsmarkt is een uitdaging maar geen excuus om niet te bewegen. We moeten kijken naar de totaalontwikkeling.

Daar spelen digitalisering en samenwerking ook een rol. We hebben goede mensen in dienst en het is dan ook belangrijk om intern, in de eigen organisatie, te kijken wat onze medewerkers in hun mars hebben. Als we onze medewerkers voldoende groeiperspectief bieden en laten zien dat we ze waarderen, dan kunnen we ze zeker in onze sector houden. En een stabiel personeelsbestand biedt een goede basis voor groeimogelijkheden. De jongere generatie is de toekomst, maar de oudere generatie vormt het geheugen en ziel van de branche. Beide generaties laten samenwerken zodat de oudere generatie opgedane kennis en ervaring kan overdragen is de kunst‘, vertelt Marleen Prins, Chief Operations Officer ENGIE Services Nederland.

DE FACQ PRO APP MEER DAN EEN WERKTUIG

UW beste werktuig is wellicht niet datgene dat u denkt.

Profiteer van al deze functies : een volledige lijst met de dichtstbijzijnde verkooppunten op basis van uw huidige locatie / controleer onmiddellijk de beschikbaarheid in uw dichtstbijzijnde Sanicenter / Stuur uw vraag aan de hand van fotoâ&#x20AC;&#x2122;s / directe toegang naar de e-commerce om uw bestellingen en instellingen te modifieren / volg uw leveringen in real-time op Google Maps. www.facq.be EEN PRO AAN UW ZIJDE

Onderzoeksproject

Heat4Cool integreert technologieën voor verwarming en koeling op gebouw- en wijkniveau Het project – is in oktober 2016 gestart en zal tot februari 2021 duren – ontwikkelt, integreert en demonstreert een eenvoudig te installeren en zeer energie-efficiënte oplossing voor de renovatie van gebouwen met behulp van drie belangrijke technologieën: Gas- en zonne-energie aangedreven adsorptiewarmtepompen, die de volledige integratie met bestaande aardgasketels mogelijk maken om een efficiënt gebruik van de huidige apparatuur te garanderen;

1

2

Zonne-PV-geassisteerde DC-warmtepomp aangesloten op een geavanceerd modulair PCM warmte- en koudeopslagsysteem; en

3

Energieterugwinning uit rioolwater met hoogwaardige warmtewisselaars.

WAT IS PCM? PCM staat voor Phase Change Materials (ofwel faseovergangsmateriaal). Dit zijn materialen waarvan de faseverandering (van vast naar vloeibaar en van vloeibaar naar vast) wordt gebruikt om warmte op te slaan en af te geven. In PCM’s wordt energie tijdelijk opgeslagen voor gebruik op een later moment. Door de tijdelijke opslag worden extreme temperaturen vermeden en daalt de koel- en verwarmingsbehoefte in een gebouw.

44

by Techlink

• september 2020

In dit artikel kan je kennismaken met Heat4Cool, een vanuit het EU-programma Horizon 2020 gefinancierd project dat zes technologieën combineert voor toepassingen in vier verschillende Europese klimaatzones. Daarbij gaat het in drie gevallen om een woongebouw (Polen, Spanje en Bulgarije) en in één geval om een stadsverwarmingssysteem (Hongarije). Er zijn 13 Europese partners van 10 landen (waaronder België) bij betrokken.

Algemene aanpak

Hun algemene aanpak is gebaseerd op een retrofit toolkit, samengesteld uit verschillende maatregelen die kunnen worden geïntegreerd, met als doel het aanpakken van de eisen die aan gebouwen worden gesteld op het gebied van ruimteverwarming en -koeling, en van sanitair warm water. Het gebruik van een retrofit-planner maakt het mogelijk om de combinatie van retrofit-maatregelen te kiezen die vanuit het oogpunt van energie-efficiëntie en kosteneffectiviteit het beste bij elk gebouw passen. Met name Heat4Cool streeft ernaar om het energieverbruik in het woningbouwpark te verminderen door middel van een optelsom van energie-efficiënte acties. Het doel van de som van de maatregelen is om de totale energie-efficiëntie in het woningbouwbestand met 30% te verhogen.

De gegevens van de kenmerken van het bestaande woningbouwbestand, de regelgeving en de niet-technische aspecten zullen worden aangevuld met een energie- en economische analyse om uiteindelijk te beschikken over een multidisciplinair instrument dat zal worden

gebruikt voor een kosteneffectieve beoordeling van de aanpassing aan het gebouw.

Verwachte resultaten

1

Grote mogelijkheden tot replicatie in heel Europa, met als doel bij te dragen aan een grootschalige marktintroductie vóór 2025, met behulp van speciale gereedschapskisten, die gemakkelijk te installeren zouden zijn en slechts een beperkt aantal arbeidskrachten zouden vergen.

2

Het creëren van kosteneffectieve, zeer energie-efficiënte apparatuur met een beoogde vermindering van het energieverbruik van 20-30% (inclusief hernieuwbare energie).

3 4

Terugverdientijd van minder dan tien jaar.

Voorbeelden van beste praktijken voor de bouwsector op basis van innovatie en concurrentievermogen, met voordelen voor zowel de burgers als het milieu.

MEER INFO? www.heat4cool.eu

Word een Buderus warmtepomp installateur.

Surf naar www.HPplan.buderus.be

Kortingen

Promotiemateriaal

Korting op inbedrijfstelling

Premium helpdesk

Opleidingen

Technische ondersteuning

Actualiteit

Warmtepomp, de toekomst van de verwarming, nu ook ontdekt door Elon Musk In een reeks recente tweets merkte Elon Musk op dat hij het geweldig zou vinden als Tesla een stille en efficiënte HVAC-unit zou maken, compleet met vochtigheidsregeling en HEPA-filter.

Musk's tweets werden gepost als reactie op gesprekken over de nieuwe warmtepomp van de Tesla Model Y, die volgens de CEO erg belangrijk is. Het model Y is de eerste van Tesla's elektrische auto's die gebruik maakt van een warmtepomp, die over het algemeen efficiënter is dan het elektrische weerstandsverwarmingssysteem dat in de vorige voertuigen van het bedrijf werd gebruikt. Zo’n warmtepomp verbruikt minder stroom zodat het rijbereik in de winter minder wordt aangetast.

Nieuwe technieken zoals warmtepompen

‘We stellen vast dat steeds meer installatiebedrijven zich gaan specialiseren in hernieuwbare energietechnieken en zo inspelen op de veranderende marktvraag. Dat is ook niet verwonderlijk. De overheid die steeds strengere energie(efficiëntie)­ -eisen oplegt in nieuwbouw en renovatie doet de vraag naar hernieuwbare energietechnieken stijgen. De energietransitie heeft effect op het keuzeproces van consumenten en daarmee ook op de dagelijkse werkzaamheden

46

by Techlink

• september 2020

Bron: Tesla Magazine

Warmtepompen maken gebruik van hernieuwbare energie uit de omgeving. Ze zetten de relatief lage brontemperatuur van grond, water of lucht om in hogere temperaturen geschikt voor verwarming. Er bestaan verschillende types warmtepompen, naast de geothermische warmtepomp, die aan passieve koeling doet, zijn er ook nog andere types die actief koelen: de lucht-lucht warmtepomp, de lucht-water warmtepomp en de water-water warmtepomp.

MERK OP! We moeten niet allemaal aan de warm-

tepomp, maar het zal waarschijnlijk wel de meest gebruikte oplossing worden in de toekomst. Dit blijkt ook uit de enquête bij onze leden. De warmtepomp raakt steeds meer ingeburgerd door de trend naar groene warmte. Een belangrijke uitdaging is echter dat er verschillende warmtepompen zijn met elk hun eigen techniek en (on)mogelijkheden. Bijvoorbeeld geothermische warmtepompen met verticaal captatienet kunnen het bijkomende voordeel van passieve koeling bieden. Voor projecten waarbij er een gelijktijdige vraag naar warmte en koeling is, kan een multi­pipe warmtepomp de oplossing zijn.

‘Er zijn nog andere energie­efficiënte alternatieven die in sommige gevallen een betere oplossing zijn. Techlink is momenteel dan ook van plan een Werkgroep Duurzame Warmte op te richten, terwijl we tezelfdertijd actief betrokken zijn bij het consultatie initiatief van de (Vlaamse) Overheid rond Duurzame Warmte’, besluit Jan Caerels, Technology & Innovation Manager bij Techlink.

De T6 is een slimme, programmeerbare thermostaat. Welke ketel u ook kiest, de T6 past altijd en overal.

Controle via smartphone en tablet Ingebouwde wifi-verbinding Zowel als standaard-klokthermostaat als app-bedienbaar te plaatsen Universeel toepasbaar: past op aan/uit- en modulerende OpenTherm-ketels 7-daags klokprogramma, 6 perioden Zelflerend en optimaliserend Werkt met

Kijk voor meer informatie op economiedenergie.honeywellhome.be Resideo, Hermeslaan 1H, B-1831 Diegem, tel.: 02/404.23.00

53084 Techlink HEAT adv augustus 90x270mm BE-NL.indd 1

53084 Rev01 07/20

van de installateur. De moderne installateur moet dus van vele markten thuis zijn. Niet het minst van deze van de hernieuwbare energie’, zegt commercieel directeur Jan Lhoëst.

Gemaakt voor comfort De T6 Slimme thermostaat

16-07-2020 09:49

Technologie

Magnetocalorische warmtepompen: Innovatieve verwarmingsen koelsystemen Door de toenemende vraag naar energie-efficiënte verwarmingssystemen en de snelle groei van de markt van de airconditioners ontstaat er een dringende behoefte aan nieuwe voordelige verwarmings- en koeloplossingen. De markt wordt momenteel gedomineerd door dampcompressie-warmtepompen.

Deze conventionele systemen hebben echter een aantal beperkingen. Nieuwe innovatieve systemen op basis van andere calorische effecten, zoals het magnetocalorische effect, zouden deze beperkingen kunnen overwinnen.

De afgelopen jaren werden verschillende prototypes van magnetocalorische warmtepompen met succes gebouwd en getest. Hun erg veelbelovende prestaties zijn vergelijkbaar met die van de conventionele systemen. Er is evenwel meer onderzoek en ontwikkeling nodig om ze concurrerend te maken.

De vraag naar verwarming en koeling van gebouwen neemt wereldwijd toe

In de meeste ontwikkelde landen is de gebouwensector de grootste eindgebruiker van energie. In Europa is hij goed voor 40% van het totale energieverbruik.

Verwarming van de binnenruimten is in regio’s met koude winters bovendien goed voor 75% van de energiebehoeften van de gebouwen.

Anderzijds is koeling het snelst groeiende energiegebruik in gebouwen. Als gevolg van de klimaatopwarming, het hitte-eilandeffect in dichtbebouwde stedelijke gebieden, de stijgende koopkracht en de hogere normen inzake thermische comfort binnenshuis, neemt de

48

by Techlink

• september 2020

vraag naar koeling overal ter wereld toe, met name in dichtbevolkte landen met een warme zomer, zoals China, India en Indonesië. Het Internationale Energieagentschap (IEA) schat dat airconditioners vandaag bijna 20% van het totale elektriciteitsverbruik in gebouwen vertegenwoordigen. De energiebehoefte voor koeling zou tegen 2050 kunnen verdrievoudigen, wanneer 2/3 van de huishoudens wereldwijd voorzien zouden zijn van airconditioning.

De ontwikkeling van energiezuinige verwarmings- en koelsystemen is dan ook van cruciaal belang om de algemene energiebehoeften fors te doen dalen en de milieu-uitdagingen van onze samenlevingen aan te pakken.

Klassieke warmtepompen

Een warmtepomp is een toestel dat warmte van een warmtebron overbrengt naar een koellichaam met een hogere temperatuur. Dit is uitermate geschikt om te koelen (bv. een koelkast of een airconditioner) maar kan ook worden gebruikt om gebouwen of sanitair water te verwarmen. Het belangrijkste voordeel van warmtepompen is hun hoge prestatiecoëfficiënt (COP). De huidige warmtepompen hebben een COP van 3-5, wat betekent dat zij met 1 kWhelek toegevoerde energie 3 tot 5 kWhth kunnen produceren voor verwarming of koeling, terwijl gas-, olie- of elektrische ketels slechts 0,8 tot 1 kWhth nuttige warmte kunnen produceren. Warmtepompen verbruiken daardoor 3 tot 5 keer min-

HEAT+ HEEFT BLIJVENDE AANDACHT VOOR RECENTE ONTWIKKELINGEN EN INTERNATIONAAL ONDERZOEK MET BETREKKING TOT HERNIEUWBARE ENERGIE. In dit kader hebben we aan Hicham Johra – Postdoctoraal onderzoekswetenschapper bij Aalborg University, Department of the Build Environment, e-mail: hj@build.aau.dk - gevraagd om dit artikel te schrijven.

Zijn bijdrage is gebaseerd op twee wetenschappelijke artikelen:  H. Johra, K. Filonenko, P. Heiselberg, C. Veje, T. Lei, S. Dall’Olio, K. Engelbrecht, C. Bahl. Integration of a magnetocaloric heat pump in a low-energy residential building. Building Simulation 11 (2018) 753-763. https://doi.org/10.1007/s12273-018-0428-x  H. Johra, K. Filonenko, P. Heiselberg, C. Veje, S. Dall’Olio, K. Engelbrecht, C. Bahl. Integration of a magnetocaloric heat pump in an energy flexible residential building. Renewable Energy 136 (2019) 115-126. https://doi.org/10.1016/j.renene.2018.12.102

der energie dan gas-, olie- of elektrische ketels.

Conventionele warmtepompen gebruiken een thermodynamische cyclus met dampcompressie om warmte over te dragen: hierbij wordt een vloeistof (het koelmiddel) samengeperst of uitgezet (waarbij haar temperatuur stijgt of daalt) en in circulatie gebracht tussen de warmtebron en het koellichaam. Deze technologie is momenteel één van de beste oplossingen om gebouwen op een voordelige manier te verwarmen en te koelen. Maar de koelvloeistoffen die in deze dampcompressie-warmtepompen worden gebruikt, zijn schadelijk voor het milieu: ze zijn brandbaar, explosief of toxisch en hebben een groter broeikaseffect.

Innovatieve warmtepompsystemen op basis van calorische effecten

Tal van innovatieve technologieën worden vandaag als haalbare alternatieven beschouwd voor conventionele dampcompressiesystemen voor verwarming of koeling. Onder meer het gebruik van de calorische effecten van bepaalde vaste koelmaterialen krijgt veel aandacht. Calorische effecten zijn fysische verschijnselen die zich in bepaalde materialen voordoen, die ervoor zorgen dat deze van temperatuur veranderen (warmer of kouder worden) wanneer een omgevingsparameter verandert: • ELEKTROCALORISCH EFFECT: temperatuurverandering als gevolg van een variatie van het elektrische veld.

•

•

temperatuurverandering als gevolg van een variatie van de druk.

BAROCALORISCH EFFECT:

temperatuurverandering als gevolg van een ELASTOCALORISCH EFFECT:

variatie van de mechanische spanning (uitrekken of samendrukken).

•

temperatuurverandering als gevolg van een variatie van het magnetische veld.

MAGNETOCALORISCH EFFECT:

Net als de thermodynamische cyclus met dampcompressie kan men deze calorische effecten benutten om thermische energie over te dragen en zo nuttig verwarmings- of koelvermogen te produceren. Toestellen op basis van calorische effecten kunnen evenwel hogere ­COP’s bereiken dan conventionele warmtepompen. Ze hebben bovendien geen schadelijke vloeibare koelmiddelen nodig en werken vrijwel geruisloos.

Deze technologieën bevinden zich in zeer uiteenlopende stadia van ontwikkeling. De meeste studies focussen momenteel op magnetocalorische toestellen. Maar de jongste jaren werken veel onderzoeksgroepen ook aan prototypes van elastocalorische warmtepompen.

Magnetocalorische warmtepompen

De thermodynamische cyclus die het hart vormt van de huidige magnetocalorische warmtepomptechnologie, is de Actieve Magnetische Regenerator

(AMR) cyclus. Deze werd in 1982 ontwikkeld en gepatenteerd door John A. Barclay en William A. Steyert, en maakt gebruik van magnetocalorische mate­ rialen (materialen die het magnetocalorische effect vertonen) als vast koelmiddel en thermische regenerator. Het magnetocalorische materiaal (bijvoorbeeld Gadolinium) bevindt zich als een poreus medium (matrix van parallelle platen) in een regeneratorbehuizing waarin een koelvloeistof in twee richtingen kan stromen. Deze vloeistof is meestal een pekel op waterbasis. Ze brengt de thermische energie over van de koude zijde (warmtebron) naar de warme zijde (koellichaam) van het systeem. Het magnetocalorische effect in het vaste koelmiddel wordt afwisselend in- en uitgeschakeld door de regenerator te magnetiseren en te demagnetiseren met behulp van een externe bron met een magnetisch veld, zoals een elektromagneet of een roterende permanente magneet.

Figuur 1 illustreert de verschillende stappen van de thermodynamische AMR-cyclus. Fig. 1 (a): Bij het begin van de cyclus is er een temperatuurgradiënt in de regenerator en wordt er geen magnetisch veld toegepast. Fig. 1 (b): De cyclus begint met het magnetiseren van het magnetocalorische materiaal, zodat de temperatuur in de regenerator stijgt. Het verwarmde magnetocalorische materiaal staat vervolgens thermische energie af aan de warmtedragende vloeistof. Fig. 1 (c): De vloeistof wordt van de koude naar de warme zijde van het systeem gestuwd (“cold-to-hot blow”). De warmere vloeistof circuleert in het koellichaam en geeft er warmte af. De koudere vloeistof uit de warmtebron koelt de regenerator af. Fig. 1 (d): Het magnetische veld wordt uitgeschakeld, zodat het magnetocalorische materiaal wordt gedemagnetiseerd en de ››› september 2020 •

by Techlink

by Techlink

49

Technologie

››› temperatuur daalt. Bijgevolg wordt de

koude vloeistof in de regenerator verder afgekoeld. Fig. 1 (e): Aan het eind van de cyclus wordt de vloeistof van de warme terug naar de koude zijde van het systeem gestuwd (“hot-to-cold blow”). De koudere vloeistof circuleert in de warmtebron en onttrekt er warmte aan. De warmere vloeistof uit het koellichaam verwarmt opnieuw het magnetocalorische materiaal in de regenerator (warmteregeneratie). Fig. 1 (f ): Wanneer de vloeistofstroom stopt, bevindt het toestel zich weer in de begintoestand van de AMR-cyclus.

De configuratie van de actieve magnetische regenerator produceert de meest energie-efficiënte thermodynamische cyclus voor magnetische verwarmings- en koeltoestellen. Bovendien levert deze een operationeel temperatuurverschil tussen de warmtebron en het koellichaam op dat beduidend groter is dan de temperatuurverandering die alleen door het magnetocalorische effect wordt veroorzaakt.

Sinds de jaren 1980 hebben tal van laboratoria innovatieve warmtepompen ontwikkeld die gebruik maken van het magnetocalorische effect om te verwarmen en te koelen. De prestaties van die prototypes zijn veelbelovend, met een geleidelijke verbetering van hun COP (nu vergelijkbaar met die van conventionele dampcompressiesystemen) en hun nominale vermogen. Uit studies blijkt dat een magnetocalorische warmtepomp in een gebouw kan worden ingezet voor de verwarming van de ruimten en het sanitaire water.

Magnetocalorische warmtepompen zijn een veelbelovende technologie en een knap staaltje van engineering, maar ze moeten nog bewijzen dat ze kunnen concurreren met de voldragen technologie van de dampcompressiesystemen.

De grootste uitdagingen zijn de ontwikkeling van goedkopere magnetocalorische materialen en de optimalisatie van bepaalde cruciale componenten, zoals de roterende magneet en de warmtewisselaars.

50

by Techlink

• september 2020

Figuur 1: De thermodynamische cyclus van de actieve magnetische regenerator van de magnetocalorische warmtepomp.

Figuur 2: “MagQueen”: prototype van een magnetocalorische warmtepomp voor de ruimteverwarming in een laag-energie eengezinswoning in Denemarken (project ENOVHEAT).

U kunt op uw twee oren slapen met onze geothermische warmtepomp.

Maar eerst even goed luisteren.

Ga naar www.ithodaalderop-wpu.be en ontdek alle voordelen van onze vijfde generatie bodemwater warmtepomp. Met zijn vernieuwd design en Plug & Play installatie is de WPU 5G geruisloos en heeft hij het hoogste rendement van alle verwarmingssystemen die vandaag te verkrijgen zijn. Slaap nu gerust verder.

Onderzoeksproject

Annex 67 “Energieflexibele gebouwen” Annex 67 is een recent afgewerkt onderzoeksproject van het programma “Energiegebruik in gebouwen en Gemeenschappen (EBC)” van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) dat tot doel heeft kennis te vergaren over en demonstratie te geven van de energie-flexibiliteit in gebouwen en clusters van gebouwen die aan energienetwerken kunnen worden geleverd. De activiteiten van het IEA in gebouwen richt zich op het verminderen van het energieverbruik in de gebouwde omgeving en het reduceren van CO2-emissies.

Context

• Energieflexibiliteit in gebouwen zal een belangrijke rol spelen in energiesystemen die grotendeels of volledig gebaseerd zijn op hernieuwbare energiebronnen. Gebouwen kunnen namelijk op verschillende manieren flexibiliteitsdiensten leveren, bijvoorbeeld door gebruik te maken van thermische massa, aanpassing van het gebruik van HVAC-systemen (bijvoorbeeld verwarming/koeling/ventilatie), het opladen van elektrische voertuigen en het verschuiven van plug-ladingen.

• Flexibiliteit is nodig om het energieverbruik te kunnen afstemmen op de daadwerkelijke energieopwekking uit verschillende energiebronnen, zoals zonne- en windenergie.

• Flexibiliteit kan worden bereikt door opslag (batterijen, warmwatertanks,...) of door het energieverbruik gedeeltelijk te verschuiven, zonder verlies van comfort voor de gebruikers in de gebouwen.

Noodzaak van het project

Tot voor kort was er echter geen overzicht of inzicht in hoeveel energieflexibiliteit verschillende gebouwen kunnen bieden aan de toekomstige energiesystemen in de zin van het vermijden van overtollige energieproductie, het verhogen van de stabiliteit van de energienetwerken, het minimaliseren van congestieproblemen, het verbeteren van de efficiëntie en de kosteneffectiviteit van

52

by Techlink

• september 2020

de toekomstige energienetwerken. Daardoor ontstond er een behoefte aan meer kennis over en demonstratie van de energieflexibele gebouwen die energienetwerken kunnen bieden. Tegelijkertijd was er behoefte aan het identificeren van kritische aspecten en mogelijke oplossingen om deze energieflexibiliteit te beheren, met behoud van het comfort van de bewoners en het minimaliseren van het gebruik van niet-hernieuwbare energie.

NOVEMBER-EDITIE

In de volgende editie van Heat+ zullen we enkele resultaten bespreken van ­Annex 67.

MEER INFO? Één van de co-subtaskleaders was Bart Bleys (WTCB): bart.bleys@bbri.be. www.annex67.org

meer dan

10 000 radiatoren uit voor raad lever baar ?

bekijk onze folder

Wij leggen ons oor graag te luisteren bij onze klanten en bezoekers. Particulieren vertrouwen ons hun dromen toe, installateurs vragen ons naar topkwaliteit, promotoren en architecten verwachten slimme voorstellen … en wij? Wij willen als groothandel een snel antwoord bieden op elke vraag. Uni.8 is het antwoord op alle vragen. De synthese van ieders input zonder één toegave. Geproduceerd in één van de modernste fabrieken van Europa met een stevige verpakking én individuele controle die zijn gelijke niet kent.

speciaal voor jou Aalst Aartselaar Antwerpen Braine l’Alleud Brugge Châtelineau Diest Dison Gembloux Gent Habay Ieper Kuurne Lier Luik Lummen Malmedy Marche-en-Famenne Mechelen Mons Namur | Jambes Rocourt Temse Tournai Turnhout Vorst | Forest Wemmel Wijnegem Zaventem Zele www.desco.be

Actualiteit

Opletten voor legionella na heropstart bedrijf Als gevolg van COVID-19 zijn veel gebouwen en bedrijven gesloten.

In deze periode is er zo goed als geen waterverbruik geweest. Douches zijn wekenlang niet gebruikt. Ook veel koeltorens staan uitgeschakeld. Kortom: Ideale omstandigheden voor de legionellabacterie om zich te ontwikkelen. Het is dan ook van belang om bij de heropstart alert te zijn voor legionella.

Wat is legionella ook alweer precies?

Legionella bacteriën komen voor in natuurlijke waters en in technische installaties (warm- en koudwaterverdeelinstallaties, fonteinen, koeltorens, …). Wanneer de omstandigheden die bevorderlijk zijn voor de groei van de bacterie verenigd

zijn, kan ze zich gaan vermenigvuldigen.

Een besmetting met legionellakiemen kan leiden tot legionellose of de veteranenziekte. Die besmetting vindt plaats via het inademen van de bacterie in zeer kleine druppeltjes water (aerosol) die door verneveling in de lucht terecht kunnen komen, bijvoorbeeld bij het douchen.

De kiem groeit in water met een temperatuur tussen 20 en 50°C. Die groei verloopt het snelst bij temperaturen tussen 35 en 40°C. Onder de 20°C vermenig-

“

Legionellabesmettingen zijn te voorkomen door adequate preventiemaatregelen te treffen.

”

54

by Techlink

• september 2020

›››

MultiSkin,

Ook de betrouwbaarste koppelingen moet blijven evolueren

Pers PPSU

De 3de generatie perskoppelingen

Push PPSU

+ Multiprofiel koppeling: compatibel met TH, U en H profielen + Verbeterde doorlaat + Afneembare Visu-Control® ring + Beschermdoppen

Pers Messing

Alsembergsesteenweg 454 – B-1653 DWORP - info@comap.be – www.comap.be - tel 02 371 01 67

Half page SKin- NL.indd 1

17/01/2019 18:01:39

Bi-injection technology w w w.nicoll.be



Ultra dunne universele douchesifon

WAT IS DE

Hoog debiet 33L/min

Universeel

ULTRA COMPACT

Aanpasbaar aan alle standaard douchetubs

TECHNOLOGIE ?

66MM

Gegarandeerd HOOG DEBIET! Nazicht Volledig toegankelijke afvoer na verwijdering deksel

Stopt slechte geuren

GEEN achterblijvend vuil

De bi-injection technologie De elastomeren dichtingen zijn geïnjecteerd op het zelfde moment als de overige componenten van de sifon: • De verbindingen zijn 100% dicht: de dichtingen zijn altijd correct geplaatst • Gedaan met verloren en slecht geplaatste dichtingen

100% waterdicht: STOP slechte geuren!

Actualiteit

››› vuldigt de kiem zich niet en boven de 55°C sterft ze af. Naarmate de temperatuur stijgt, zullen de kiemen sneller afsterven. Andere groeibevorderende factoren zijn: • Stilstaand water (dode leidingen of te weinig gebruikte tappunten); • De aanwezigheid van voedingsstoffen; • Kalkvorming.

Wettelijke verplichtingen

Sinds enkele ernstige gevallen van legio­ nella-besmettingen eind jaren negentig, is het voorkomen van deze bacterie een prioriteit bij het ontwerp van Sanitair Warm Water (SWW)-installaties. In 2007 is in Vlaanderen zelfs het Legio­nellabesluit van kracht gegaan, met strengere eisen voor waterinstallaties in matig- en hoogrisico inrichtingen, zoals ziekenhuizen en rusthuizen. Naast het Legionellabesluit werd voor sanitaire installaties ook een BBT uitgewerkt, die recent herzien werd (zie Heat+ nr. 2/2018 p. 12-20). In Wallonië en Brussel is de regelgeving beperkter, en hoofdzakelijk toegespitst op de douches bij publieke zwembaden.

Daarnaast is de Codex over het welzijn op het werk van toepassing bij bedrijven en organisaties. Hierbij geldt de verplichting om een risicoanalyse uit te voeren en de nodige maatregelen te treffen om besmetting van personen te voorkomen.

Maatregelen bij heropstart

Alvorens een sanitaire installatie opnieuw in gebruik genomen kan worden, dient men: • De koudwaterleidingen te spoelen volgens de voorschriften.

• De SWW-productie en -circulatie opnieuw op te starten volgens de voorschriften. Hiertoe moet men:  deze systemen thermisch desinfecteren volgens de voorschriften  de SWW-uittapleidingen spoelen Het is belangrijk om de verschillende stappen in deze volgorde uit te voeren.

56

by Techlink

• september 2020

VOORBEREIDING OP DE GRONDIGE SPOELING

∙

Verwijder voor de opstart van de thermische desinfectie niet-bevoegde personen uit de te behandelen ruimtes.

∙

Open alle ramen van de te behandelen ruimtes voor een optimale verluchting.

∙

Draag tijdens het uitvoeren van de spoelingen een mondmasker (type FFP2 of FFP3) en gesloten kledij.

∙

Sluit tijdens de spoelingen de te behandelen ruimtes om ongevallen te vermijden.

Spoelen van de koudwaterleidingen

Bij het spoelen van de koudwaterleidingen moeten de kranen volledig worden geopend en moet men blijven spoelen totdat men een stabiele koudwatertemperatuur bereikt heeft. Hierbij moet men eerst de kranen openen die zich het verst van de aansluiting op het drinkwaternet bevinden. Na deze kranen wordt naar de gebouwaansluiting toe gewerkt.

OPGEPAST! Het wordt aanbevolen

om aerosolvorming door opspattend water zoveel mogelijk te voorkomen.

SWW-productie, - circulatie en uittapleidingen

THERMISCHE DESINFECTIE VAN SWW-PRODUCTIE EN DISTRIBUTIE

Vóór ingebruikname moet de SWW-productie gedurende minstens 1 uur op 65°C gebracht worden. Indien een SWW-circulatie aanwezig is, dient ook 65°C bereikt in alle delen van de primaire en eventuele secundaire kringen. Bij aanwezigheid van secundaire kringen volstaat het met andere woorden niet om enkel de temperatuur te meten op de retourleiding omdat het volledige boilervolume op 65°C gebracht moet worden. Hiervoor is de aanwezigheid van een destratificatiepomp noodzakelijk. Een dergelij-

ke pomp zou aanwezig moeten zijn bij installaties die conform BBT Legionella versie 2007 of versie 2017 ontworpen en uitgevoerd werden.

SPOELEN SWW-UITTAPLEIDINGEN

Na heropstart van de SWW-productie en -circulatie dienen alle tappunten, tijdens de opstook naar 65°C, gedurende minstens drie minuten geopend te worden. Het uitvoerend personeel dient op de hoogte te zijn van het risico op brandwonden tijdens deze spoeling. Een beperkt debiet volstaat (waterstraal met de dikte van een potlood). Het gaat hier niet om het volume aan water maar om de contacttijd van het materiaal met het hete water. Er zijn geen eisen met betrekking tot de volgorde van het openen van de tappunten. Het is wel belangrijk dat de temperatuur (65°C) aan het tappunt tijdens de spoeling wordt aangehouden en dat het warmwaterproductiesysteem de vraag kan volgen.

Heringebruikname

Na de heropstart van de installatie dient die opnieuw klaargemaakt te worden voor normaal gebruik, onder andere door: • De SWW-productietemperatuur te verlagen naar de gebruikelijke temperatuur (maar minstens 60°C); • De douchekoppen opnieuw te monteren; en • De thermostatische kranen opnieuw in te stellen.

Het wordt aanbevolen om na heropstart minstens één legionellastaal op het koud water en één staal op het warm water te nemen, om te verzekeren dat de eventuele legionellaconcentraties beneden 1000 kve/l liggen (zie ook het Vlaams Legionellabesluit).

Besluit

Wanneer een sanitaire installatie een langere periode niet meer werd gebruikt, is een grondige spoeling noodzakelijk.

Raadpleeg hiervoor je beheersplan. Temperatuurbeheersing is daarbij cruciaal, zowel bij het warme als het koude water.

MEER INFO? www.zorg-en-gezondheid.be/legionella

INSTALLATEURS IN CENTRALE VERWARMING LIGGEN ONS NAUW AAN HET HART!

www.DELTA-T.be

De medewerker

JAN CAERELS

> Geboren op 7 januari 1965 > Sterrenbeeld: Steenbok > Functie: Technology & Innovation Manager

> In dienst sinds 6 januari 2020 > Lievelingseten: Fusion Flexitariër > Favoriete film: (oud) Citizen Kane – (recent) Joker

> Favoriete boek: De ontdekking van de hemel (Harry Mulish)

58

by Techlink

• september 2020

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden.

Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

TECHNOLOGY & INNOVATION MANAGER JAN CAERELS

“

Al fietsend door het leven gaan!

Jan Caerels was vorig jaar 25 jaar getrouwd met Myriam.

Een zilveren huwelijk dat ze samen met hun familie vierden. ‘Het toonbeeld van stabiliteit’, lacht Jan. ‘Ik leerde haar kennen aan de KU Leuven toen ik studeerde voor bio-ingenieur (beter bekend als “Boerekot”). Ik koos voor deze opleiding vanwege de variatie aan exacte wetensschappen enerzijds en de veelheid van jobmogelijkheden anderzijds. Kortom, de ideale keuze voor iemand die op zijn 18 jaar niet kan kiezen.’

‘Diep van binnen ben ik in eerste instantie een familieman.

Na een drukke werkweek vind ik het een verademing om met de familie rond de tafel te zitten. De discussies met zowel vrouw als dochters - Anneleen (23 jaar) en Jolien (24 jaar) - over allerhande thema’s zijn vaak boeiend en grappig.’

Een oude rot in het vak

Jan is intussen een gevestigde waarde in het energie-wereldje. Na 20 jaar te hebben gewerkt voor ENGIE Electrabel en vertrouwd te zijn met het Belgische energielandschap, werd hij projectmedewerker bij COGEN – de sectororganisatie voor warmte-krachtkoppeling (WKK). ‘Als projectmedewerker maakte ik deel uit van het project “Slagkracht voor de vernieuwende installateur” en kwam zo in contact met Techlink. Vandaag is het me een plezier om mijn ervaring en kennis verder in te zetten bij Techlink.’

Fusion Flexitariër

”

tariër (in de volksmond: ik eet alles). Deze term slaat ook op: ten eerste, mijn sportbeoefening: open staan voor quasi alles (lopen, fietsen, padel, tafeltennis … maar geen voetbal) en ten tweede, de energietransitie: het is een en-en verhaal waarin diverse technologieën hun rol spelen. Een zeer dynamische omgeving als Techlink die enerzijds stabiel is, maar tezelfdertijd volop in transitie is, doet me denken aan het Oude Griekse “panta rhei”. De gedachte achter deze uitspraak is dat alles op de wereld telkens in beweging is: alles verandert voortdurend, ofwel: alles stroomt.’

Fiets door het leven

Jan zit niet graag stil en probeert diverse vrijetijdsbestedingen te combineren. Vooral tafeltennis bij TTC Werchter geniet zijn voorkeur. ‘Tafeltennis is niet alleen een fysiek intensieve sport, je moet met heel je lichaam bewegen, maar je moet er zeker ook goed bij nadenken. De complexiteit van het spel maakt het zo boeiend’, zei Jan met een fonkeling in zijn ogen.

Hij is daarnaast een voorstander van “Bike to Work”. Het is een online platform dat werknemers motiveert om te fietsen van en naar het werk - al dan niet in combinatie met andere vervoersmiddelen zoals de trein, bus of auto. ‘Door de fiets in plaats van de auto te nemen, zorgen we immers voor minder uitstoot van broeikasgassen (o.a. CO2), minder luchtvervuiling (met name fijn stof ) en minder lawaaivervuiling.’

Wat is dat nu, een “Fusion Flexitariër”? Jan: ‘Fusion verwijst naar de Fusion Kitchen (Japans, Thais, …) en Flexi-

september 2020 •

by Techlink

by Techlink

59

Sectorraad

Techlink: uw belangen, onze zorg!

De installatiebranche is heel divers en omvat heel wat verschillende specialisaties en deelsectoren. Om te komen tot standpunten over bepaalde deelsectoren, baseert de Raad van Bestuur van Techlink zich op de mening van de leden die actief zijn in deze deelsectoren via de respectieve Sectorraad en Sectorcomités. Tijdens de laatste sectorraad “HVAC & Sanitair” kwamen volgende vakgebonden materies aan bod:

AANPASSING BWR “QUALIWALL” IN WALLONIË “RESCERT”

Door de nauwe contacten met het Waals Gewest werd Techlink geraadpleegd over een ontwerpdecreet tot wijziging van de Qualiwall-bepalingen (RESCert). Zo zou de nieuwe Qualiwall het begrip "kandidaat" elimineren.

Tot die tijd moest een ondernemer, om een Qualiwall te zijn, een proefperiode van drie jaar LANCERING doorlopen. Gedurende deze periode was hij een Qualiwall "kandidaat". Deze periode wordt “VLAANDEREN BOUWT teruggebracht tot een maand. Ten slotte wordt HELEMAAL DIGITAAL” de geldigheidsduur van Qualiwall verlengd Techlink ondersteunt het initiatief van 5 tot 7 jaar. Techlink heeft Vlaanderen Helemaal Digitaal. Hier een visiedocument aan de betrokken politici bovenop werden door de verschillende OPRICHTING bezorgd waarin enkele mankementen bouwfederaties het sub-initiatief WERKGROEP en verbeteringsvoorstellen “Vlaanderen Bouwt Helemaal Digitaal” DUURZAME WARMTE zijn opgenomen. gelanceerd waarmee we de digitalisering in De vraag hiervoor was al de bouwsector een serieus duwtje in de rug op 19/06/2019 gesteld, en het waren de willen geven. Techlink heeft zelf ook ervaring volgende personen die hieraan wensten met het opzetten van digitale initiatieven deel te nemen: Dirk Peytier, Dirk Artois, zoals TechBiM, “de gemeenschappelijke Dirk Snick, Wendy Vanmeert, Gunther generieke objectenbibliotheek” voor gebruik Deltomme, Benoit Tasiaux, in BIM Modeling Software voor technische Martin Blondiau en Steven Palinckx. installaties. Er is ook de vraag naar een Indien er nog andere personen beleidsnota inzake Digitaal Bouwen met wensen deel te nemen, financieringsenveloppe. dan vernemen wij dit graag.

WIL U DE VOLGENDE KEER OOK GRAAG AANWEZIG ZIJN OP ONZE SECTORRAAD? Of wil u een bepaald probleem dringend eens onder de aandacht brengen? Neem dan contact op met onze accountmanager Sandra Mertens (02 896 96 18 of sandra.mertens@techlink.be). Ze helpt je graag verder.

60

by Techlink

• september 2020

Productnews

bcheck komt met een uniek apparaat op de markt

Start-up bcheck heeft een uniek apparaat ontwikkeld dat de werking en efficiëntie van wandgasketels kan monitoren.

Problemen kunnen daardoor word en opgelost nog voor ze zich stellen. Het plug and play apparaat wordt eenvoudig op de leidingen van de ketel bevestigd en leest continu de gegevens over de werking ervan uit die dan via het internet worden doorgestuurd. De gegevens worden dankzij algoritmes geïnterpreteerd om relevante voorspellingen te doen met betrekking tot eventuele problemen met een installatie.

Sinds kort kan het apparaat ook worden geplaatst op meer industriële installatie zoals warmtepompen, koelinstallatie, warmtekrachtkoppeling of verluchtingsinstallaties. Het systeem en de bijbehorende web platform laten toe om binnen het uur de complexere systeem te monitoren voor de meeste gevallen reeds besparingen te identificeren na 24 u. www.bcheck.be

Antargaz Belgium lanceert CO2gecompenseerd gas

Bij het verbranden van propaangas uit flessen en tanks komt CO2 vrij. Maar wat als we die uitstoot nu eens compenseren?

Door bijvoorbeeld extra bomen of een bos aan te planten?

Die nemen CO2 op en zetten het om in zuurstof. En dat is wat we bij Antargaz doen. Vandaar de benaming ‘CO2-gecompenseerd gas’. Welk gas is CO2-gecompenseerd? Voor de gasflessen bij Antargaz gaat het om de kleinere gasflessen tot 10 kilogram: Calypso, Cocoon, Cube en Take5. De klanten bij Antargaz met een gastank kunnen ook profiteren van CO2-gecompenseerd propaangas voor hun tank. Onze klantenservice zorgt voor een persoonlijk aanbod. www.antargaz.be

Antidiefstalsystemen met grendelsloten voor bestelwagens (model UFO)

Bestelwagens zijn erg in trek bij dieven omdat ze makkelijk open te breken zijn en vaak duur gereedschap of waardevolle goederen bevatten. Geen enkel alarm houdt georganiseerde bendes tegen bij dit soort inbraken. Ze doen het zeer snel (30 seconden) en ze zijn goed georganiseerd. De beste manier om inbraak in bestelwagens te voorkomen, is het blokkeren van de deuropening. Syncro System biedt sinds meerdere jaren antidiefstalsystemen met grendelsloten aan,

KWALITEITSVOLLE PRAKTIJKGERICHTE KORTE BIJSCHOLINGEN Inschrijven is NU mogelijk (najaar 2020) ma di wo wo wo wo do vr do

28/09/20 29/09/20 07/10/20 21/10/20 04/11/20 04/11/20 19/11/20 20/11/20 07/01/21

Topkwaliteit!

Warmtepompen Theorie & Praktijk AED Airco-Energie- deskundige >12kW CO2 als koelmiddel Hardsolderen en Koelmiddelhandelingen Certificatie koeltechnieker Examen Industriële Akoestiek Basisconcepten Koeltechniek T&P HVAC van A tot Z Ontwerpen Koeltechnische installaties 45 jaar tot uw dienst ! (1975 - 2020)

N Nieuw w! Uw w WP-- vragen op pgelosst mett: Ontdek ook:

een

Hydrauliek • Luchtzijdig HVAC Inregelen • Waterzijdig HVAC inregelen • Airco Energie Deskundige • BA-4 • BA-5 • Waterbehandeling • Stoom • Vacuumtechniek • Meet- en Regeltechniek • En vele andere op www.adp-bijscholingen.be onder hoofdstuk TECHNIEK

Starrt op doo 14 maaart 2013:

Inhoud en Aanmelden: www.123koelcertifi catie.be of www.ADP-Bijscholingen.be Prraktijkg gerichte e Cursu us over r Warm mtepom mpen bij j: www w.adp-bijscho olingen.be.

En

(m modulair)

vervolg g tot ce ertifice ering ko oeltech hnicus met: m

september 2020 •

by Techlink

by Techlink

61

Productnews

die specifiek zijn ontworpen voor bestelwagens. Ze zijn verkrijgbaar in de versie MONO (alleen voor achterdeuren), de versie DUO (achterdeuren + 1 schuifdeur) of in de versie TRIO (achterdeuren + 2 schuifdeuren). Beschikbaar in twee modellen: slot verwijderbaar or slot gemaakt permanent. www.syncro-utilitaire.be

Pompenwijzer wijst u de weg naar de juiste vervangingspomp

Wilo heeft al jaren een uitwisseltabel op de website. Daarnaast is het ook in het selectieprogramma Wilo-Select en via de Wilo-Assistent App mogelijk om pompen te vervangen.

Met deze tools zijn pompen snel en eenvoudig uit te wisselen.

Maar vanwege de groeiende behoefte aan meer en goede informatie ontwikkelde Wilo een nieuwe uitwisseltabel: de “Pompenwijzer”. Met de Pompenwijzer verhoogden we het aantal uitwisselbare pompen aanzienlijk. Bovendien biedt de nieuwe uitwisseltabel ook veel informatie over de oude pomp.

Bij een groot aantal oude Wilo-pompen zijn afbeeldingen en grafieken toegevoegd. Hierdoor controleert de gebruiker ook of de nieuwe pomp de juiste keuze is. Ook over nieuwe pompen is informatie beschikbaar in de Pompenwijzer. Zo voegden we afbeeldingen toe en namen andere mogelijk relevante informatie op. Bij producten vindt u alsook de serie-informatie terug. www.wilo.be - www.pompenwijzer.be

Bosch breidt productgamma uit met airconditioning!

Met de Climate 5000 introduceert Bosch een omkeerbare split airconditioner. Dit toestel kan koelen bij buitentemperaturen tot 50°C en verwarmen bij buitentemperaturen tot -15°C. Het energielabel is A++ voor koelen en A+ voor verwarmen. De Climate 5000 is verkrijgbaar in vermogens van 3,5 kW, 5,3 kW en 7 kW, en werkt geluidsarm (21 dB(A) in de stille modus). Voor een goede binnenluchtkwaliteit is het uitgerust met biofilters.

De instellingen verlopen gemakkelijk met de afstandsbediening. www.bosch-climate.be

Resideo herintroduceert Braukmann-naam in portfolio met hoogwaardige waterproducten

De Braukmann-naam wordt opnieuw geïntroduceerd in het Resideo-gamma voor een reeks toestellen voor drinkwaterinstallaties. Het gaat om producten zoals drukverminderaars en waterfilters, maar ook toestellen voor hydraulische installaties, zoals inregelafsluiters. Braukmann maakt sinds 1980 deel uit van Resideo, en heeft al decennia lang het vertrouwen van installateurs verworven. Bovendien staat Resideo niet stil: de nieuwe producten zijn uitgevoerd in loodvrij messing, en zijn dus beter voor mens en milieu. www.resideo.com

Nieuw luchtkanalensysteem DucoFlex maakt van Duco totaalaanbieder ventilatie

Met de komst van het nieuwe DucoFlex luchtkanalensysteem voor Systeem C en D is het ventilatieplaatje compleet.

Van ventilatieroosters, over ventilatieboxen, ventielen tot luchtkanalen. Duco Ventilation & Sun Control heeft als ventilatiespecialist alles in huis voor een gezond, comfortabel en energiezuinig binnenklimaat. Bij toepassing van DucoFlex geniet u bovendien van het ‘Zero noise’ garantiepakket. Dat bestaat uit de hoogste luchtdichtheidsklasse D én de laagste luchtweerstand. Het resultaat is een energiezuinige en stille werking van het ventilatiesysteem. Wist u dat dit compleet luchtkanalensysteem voor systeem C en D heel installatievriendelijk is? Dat komt door het handige ‘Click & Go’-principe en een minimum aan hulpstukken. Duco als one-stopshop met 100 % serviceverlening! www.duco.eu

Duurzame universele veiligheidsgroep van Caleffi

De nieuwe veiligheidsgroep serie 526554 van Caleffi heeft een aantal kenmerken die hem uniek, veelzijdig, duurzaam en compact maken. Door de constructie in hoogwaardige materialen, is ze bestand tegen aantasting en vuil. De veiligheidsklep is bijvoorbeeld in PPSU, een kunststof met hoge weerstand tegen vuil, kalk en chloor, die bovendien bestand is tegen hoge temperaturen. Door het gepatenteerde clips-bevestigingssysteem is het toestel snel te installeren, zowel horizontaal als verticaal. De veiligheidsklep is 360° draaibaar en kan vervangen worden zonder de groep te demonteren. www.caleffi.com

62

by Techlink

• september 2020

4x

P M PO K J I e j R

€ 1000 shopbudget

€ 1000

4x

reischeque

4x

€ 1000 restaurant

Iedereen* wint!

VR KRAS AAG JE BIL DE BA JET AAN JE GR LIE VAN OOTH ANDE L

Een waardebon van onderstaande winkelketens t.w.v. € 5 bij aankoop van één Yonos PICO, Stratos PICO (verwarming) of Stratos PICO-Z (sanitair) pomp.

En wordt misschien lotwinnaar van de maandelijkse hoofdprijs t.w.v. € 1000! Elke actiemaand verloten we een hoofdprijs, dus 4 in totaal!

Scan de QR-code en vind meer info op onze website www.pompjerijk.be

* voorbehouden aan erkende installateurs, actie geldig van 1.09.2020 tot 31.12.2020

Vervang je +20 jaar oude gasketel & bespaar â&#x201A;Ź500 gas.be/positieveenergie