Heat+ augustus 2018

Informatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken

AUGUSTUS 2018 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD

by Techlink

by Tech

Vergeet luchtstromen, ventileer diffuus Duaal leren hertekent onderwijs

Afvalwaterinstallaties

dimensioneren in 3 stappen

LOOPT U OOK ZO WARM VOOR UW EIGEN INSTALLATIES ?

DOE DAN MEE AAN DE INFORMAZOUT INSTALL AWARDS 2018 Val in de prijzen met een van uw recent geplaatste hoogrendementsketels op stookolie, al dan niet gecombineerd met hernieuwbare energie.

WIN C 2.500 + 1.000l reischeque

mazout voor uw klant

Schrijf u nu in voor 31 december 2018 pro.informazout.be/nl/awards

EDITO

De federatie voor klein én groot Van oudsher staat onze moederorganisatie Confederatie Bouw, waar Techlink deel van uitmaakt, gekend als de federatie van grote bouwbedrijven. Maar dat beeld strookt niet volledig met de werkelijkheid. Net als de Confederatie Bouw telt onze beroepsfederatie Techlink heel wat kleine en middelgrote ondernemingen. We staan dag in dag uit paraat voor alle technische bedrijven, groot én klein. Dat is geen eenvoudige opdracht.

Onlangs voerden we een analyse uit onder onze leden. Hieruit bleek dat voornamelijk kmo’s aanwezig zijn op onze infosessies. Ook vragen rond bijvoorbeeld overuren, premies of de technische aspecten van ons beroep komen steevast van hen. Grote bedrijven vragen voornamelijk advies rond erkenningsdossiers. Ze hebben vaak een interne studiedienst en kunnen een beroep doen op enkele juridische krachten. Voor de dagdagelijkse werking hebben ze met andere woorden Techlink minder nodig.

Karl Neyrinck

Waarom zijn ze dan lid? Wel, ze rekenen op onze beroepsfederatie om een toekomstvisie uit te stippelen. Wie bij ons is aangesloten komt in contact met sectorgenoten, is mee met de laatste trends en weegt op het beleid. Zo zette Techlink enkele werkgroepen op poten die zich specifiek richten tot de grote spelers.

Onze werkgroep “Grote Technische Installaties” is hiervan een mooi voorbeeld.

Tijdens hun laatste vergadering kwam de toekomst van ESCO’s ter sprake (zie pagina 10). Een thema dat onze hele sector aanbelangt.

ESCO staat voor Energy Service Company. Deze bedrijven plaatsen in opdracht van een publieke of private organisatie installaties. Die wekken hernieuwbare energie op of optimaliseren het verbruik. De klant hoeft zich niet alleen niks aan te trekken van de uitvoering. Vaak neemt het bedrijf ook de investering op zich. Deze lening lost de klant af met geld dat vrijkomt doordat zijn energiefactuur daalt.

Eens dit systeem op punt staat, zullen ook heel wat kmo’s de vruchten plukken. Zij voeren, al dan niet in onderaanneming, de werken uit. Het is daarom belangrijk voor de hele sector dat de werkgroep “Grote Technische Installaties” goed draait. Het levende bewijs dat kleine en grote bedrijven, ondanks de verschillen, beter zij aan zij staan.

Karl Neyrinck VOORZITTER TECHLINK NATIONAAL

COLOFON Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092

Techlink vzw Joseph Chantraineplantsoen 1 • 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 info@techlink.be • www.techlink.be

Verantwoordelijke uitgever Filip Coveliers, directeur communicatie filip.coveliers@confederatiebouw.be

General Director Willy Pauwels willy.pauwels@techlink.be

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3500 Nederlandstalig, 1500 Franstalig

Publiciteit Inge De Ridder T. 053 80 87 47 • F. 053 80 87 48 inge.deridder@confederatiebouw.be Carmen De Coster publiciteit.bouwmagazines@confederatiebouw.be

Redactie Cedric Matthys cedric.matthys@confederatiebouw.be Vertaling André Verkaeren Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk Graphius

augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

3

23 NOV 2018 www.installday.be

 De Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken: binnenklimaat, sanitair, elektrotechniek, automatisering én beveiliging, verwarming, schoorsteenvegen, waterbehandeling.  In de ruime hallen van Brussels Kart Expo van 9u30 tot 19u00.  Gratis toegang voor bouwprofessionals.  Sfeer en gezelligheid verzekerd dankzij gratis buffetten en drank.

Meer informatie over het boeken van een stand voor dit unieke evenement via steve.caufriez@confederatiebouw.be. organisatie:

by Techlink

mediapartners:

by Techlink

by Techlink

initiatief van:

by Techlink

INHOUD

12

30

40

Dimensioneren afvoerwaterinstallaties

Duaal leren

Projectbezoek Intellisol

Het WTCB bracht zojuist een nieuwe Technische Voorlichting rond de afvoer van afvalwater uit. Wij zoomen in op het luik dimensionering.

Het leercontract is passé. Dat is alvast de mening van Geert Ramaekers (Constructiv) en Steven Hendrickx (directeur Technisch Atheneum Keerbergen). Beide heren willen van duaal leren de nieuwe standaard maken. Maar wat is dat juist?

Eind vorig jaar verhuisde Intellisol, lid van Techlink, naar een nieuw gebouw in Maaseik. Het complex maakt meer energie aan dan het verbruikt. Hiermee is dit het eerste energiepositieve bedrijvencentrum in ons land.

3

20

38

én groot

warmtepompen

aansprakelijkheid

6

22

40

9

26

Edito: De federatie voor klein

Project: Diffuus ventileren Werkgroep: Grote Technische Installaties

10

BIM voor installatiebedrijven

12

Technisch dossier: Dimensioneren afvalwaterinstallaties

18

Beurs: Install Day

Wetgeving: Actief koelen met

Evenementen in de kijker

Wetgeving: Tienjarige

Project: Eerste energiepositieve bedrijvencentrum zet de deuren open

Organigram Techlink

46

29

Mag je twee jaar wachten om een drinkwaterinstallatie te laten keuren?

Beurs: Digital Construction

30

Onderwijs: Duaal leren, meer dan een modewoord

36

Sectorcomité: Werkgroep WKK

Vraag en antwoord:

48

De medewerker: Energiespecialist David Germani

50

Productnews

augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

5

Project

De Warande in Turnhout was één van de eerste culturele centra in Vlaanderen.

Vergeet luchtstromen, ventileer diffuus Bewust overdruk creëren. Het is een techniek die we vooral kennen uit operatiezalen. Ziekenhuizen houden op die manier vuile lucht buiten tijdens operaties. Toch zijn er volgens Sander Beyens, regeltechnicus bij installatiebedrijf De Kock bvba, wel meer toepassingen. ‘Wie diffuus ventileert, kan heel wat geld uitsparen.’

Jarenlang sleutelde de Duitser Albert Bauer aan de perfecte formule. Hij wou software uitvinden waarmee je een gebouw licht in overdruk kan zetten. Bauer noemde zijn product BaOpt, wat staat voor Bauer Optimaliserung. Deze naam ging begin vorig jaar overboord.

Bosch, sinds 2013 eigenaar van de patenten, vond BaOpt niet lekker bekken.

6

by Techlink

• augustus 2018

Zij herdoopten BaOpt tot Climotion.

Hiermee wil de Duitse fabrikant ook de Belgische markt veroveren.

Nieuwe techniek

Bosch stapt niet zelf naar de klanten. De multinational werkt samen met vaste partners. In België is dat Kieback&Peter. Deze fabrikant van regelsystemen

zal dit jaar in ons land vijf gebouwen met de software uitrusten. Eén daarvan is CC De Warande in Turnhout. Dit cultuurcentrum werd de afgelopen twee jaar stevig gerenoveerd. De Kock bvba, lid van Techlink, nam het HVAC-systeem en het sanitair voor zijn rekening.

‘Voor ons was het de eerste keer dat we

met Climotion werkten’, licht Sander Beyens, regeltechnicus bij installatiebedrijf De Kock, toe. ‘Het was onze opdrachtgever, de provincie Antwerpen, die vroeg om met de techniek aan de slag te gaan. Zij willen weten hoeveel ze kunnen uitsparen. Als dit testproject slaagt, zullen er ongetwijfeld nog projecten volgen.’

Voordelen

‘Het principe is simpel’, zegt Beyens.

‘Door een druk tussen de drie en de acht Pascal te creëren, mengt de ingeblazen lucht zich veel gelijkmatiger in de ruimte. Je gaat, zoals wij dat noemen, diffuus ventileren. Vergelijk het met een druppel inkt oplossen in een glas water. De

houden met de luchtstromen. Traditioneel zet je de pulsie links en de extractie rechts, maar dat is niet meer nodig. In theorie mag je ze zelfs gewoon naast elkaar zetten.’

‘Ook verhoog je het comfort van alle gebruikers. Enerzijds hebben ze geen last van tocht of geluid want je kan de lucht heel rustig inblazen. Je moet hem immers niet laten circuleren. Anderzijds zijn er geen grote temperatuurverschillen. Als je Climotion gebruikt dan stijgt de temperatuur maar met 1,5 graad Celcius per tien meter. Bij een traditioneel systeem is dat veel hoger. Tot slot vaart ook het budget er wel bij. Tijdens de bouw heb je heel wat minder inblaas-

een bedrag aan dat afhangt van de oppervlakte van het gebouw. Daarenboven moet je ook maken dat de ruimte quasi luchtdicht is, anders kan je geen overdruk creëren. Hier in De Warande ventileren we enkel de theaterzaal diffuus.

Vooraf wilden we deze technologie ook

“

Als deze test slaagt, zullen er

ongetwijfeld nog projecten volgen.

”

Om diffuus te kunnen ventileren moet de ruimte quasi luchtdicht zijn.

De Warande installeerde daarom dit type poort.

inkt verspreidt zich heel langzaamaan.’

‘Deze manier van werken heeft verschillende voordelen. Allereerst voor ons als installatiebedrijf. Door de overdruk wordt de vuile lucht sowieso richting de extractieschacht gezogen. Je hoeft daarom in het ontwerp geen rekening te

roosters en luchtkanalen nodig én achteraf bespaar je op energie. Soms tot wel 25 procent.’

Nadelen

Naast de vele voordelen zijn er ook twee minpunten. ‘Allereerst is er de kost van de licentie’, zegt Beyens. ‘Bosch rekent

toepassen in de foyer, maar dat was geen optie. De foyer staat in verbinding met de inkomhal waar we op de traditionele manier werken. Doordat er geen deur zit tussen beide delen, was het onmogelijk om de druk op peil te houden.’

‘Bij de theaterzaal hadden we trouwens ››› augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

7

Project

OVER DE KOCK BVBA

“

In het ontwerp moet je geen

rekening meer houden met de luchtstromen.

”

De Kock bvba werd in 1997 opgericht. Van eenmanszaak groeide De Kock bvba al snel uit tot een kmo gespecialiseerd in HVAC en sanitair.

In 2014 verhuisde de onderneming van Retie naar een nieuwbouw in Turnhout.

Het bedrijf heeft een vijftigtal eigen werknemers in dienst en draaide in 2017 een omzet van ongeveer 14 miljoen euro.

‘Sinds begin vorig jaar maakt ons bedrijf deel uit van de EEG Group’, legt algemeen directeur Hans Vanparijs uit, ‘Hierdoor kunnen we veel doelgerichter werken. De groep telt twaalf bedrijven en heeft een eigen interne studiedienst. Ook grootschalige projecten voeren we voortaan autonoom uit. Alle bedrijven samen haalden in 2016 een jaaromzet haalt van meer dan 130 miljoen euro. Hiermee is de EEG Group een van de grootste spelers op de Belgische markt.’

USB-stick Sander Beyens werkt intussen al vier jaar voor De Kock bvba.

››› eerst een soortgelijk probleem. Tijdens de

pauze gaan alle deuren open. Op dat moment slaat de regelapparatuur tilt. Na de pauze, als alle deuren weer gesloten zijn, gaat het systeem opnieuw op zoek naar een evenwicht. Dat duurt toch altijd even.

Gelukkig hebben we hier samen met Cli-

8

by Techlink

• augustus 2018

motion een oplossing voor gevonden. Net voor de pauze kan een medewerker van het theater de meetapparatuur even on hold zetten. Het systeem krijgt geen afwijkende waarden binnen en blijft draaien alsof er niks aan de hand is. Pas na de pauze zet je de apparatuur opnieuw aan.’

‘Wie niet weet dat we hier diffuus ventileren, ziet eigenlijk geen verschil’, zegt Beyens tot slot. ‘Het enige wat je extra nodig hebt is een speciale drukmeter.

Verder moet je maken dat de inblaasroosters groot genoeg zijn zodat je de verse lucht traag kan verspreiden. That’s it. Het is eigenlijk een zeer eenvoudig systeem. Als collega’s me vragen om Climotion uit te leggen, dan zeg ik soms al lachend: “Climotion? Da’s een Duitser die een USB-stick komt inpluggen. Hij laat een toverformule los op jouw installatie en klaar is Kees.”

Werkgroep

Techlink: uw belangen, onze zorg!

Naast de vele eenmanszaken en kmo’s maken ook verschillende grote spelers deel uit van Techlink. Zij komen enkele keren per jaar samen in de werkgroep Grote Technische Installaties.

Tijdens de laatste vergadering lagen onder andere deze drie onderwerpen op tafel:

1

ESCO

ESCO staat voor Energy Service Company. Deze bedrijven plaatsen in opdracht van een publieke of private organisatie installaties. Die wekken hernieuwbare energie op of optimaliseren het verbruik. De klant hoeft zich niet alleen niks aan te trekken van de uitvoering. Vaak neemt het bedrijf ook de investering op zich. Deze lening lost de klant af met geld dat vrijkomt doordat zijn energiefactuur daalt. De werkgroep GTI besprak hoe dit systeem ook in ons land voet aan wal kan krijgen.

2

Investeringsprogramma Waals Gewest

De Belgische overheidsinvesteringen zijn al meer dan dertig jaar te laag in vergelijking met de andere EU-landen. Daarom stelde het Waals gewest begin dit jaar een investeringsprogramma van vijf miljard euro voor. Hiermee gaat de overheid onder andere sociale woningen aanpakken, de digitale meter uitrollen en straatverlichting vernieuwen. Wij keken wat de opportuniteiten zijn voor onze leden.

ALTRON® B Een oogstrelend design

3

Branddetectie

Onze sector kent sinds eind 2015 de NBN S21-100-1 en NBN S21-1002. Deze nieuwe normen rond branddetectie en -alarmsystemen waren een hele verbetering, maar tegelijk niet altijd even duidelijk. Daarom kwam er onlangs een begeleidende tekst bij de NBN S21-1001. De werkgroep keek wat dit verandert voor grote technische installaties.

Bijzondere kwaliteiten • Gietijzeren ketelblok GG200 • Hoog rendement, lage temperatuurketel • Geassembleerd ketelblok, op druk en dichtheid getest • Convectieplaten verhogen of verlagen de rookgastemperatuur • Ketelblok gebouwd volgens het ‘DRIETREKSYSTEEM’ • Uitgerust met het VECTRON® LOW NOX stookoliebrander wordt ingezet • Eenvoudige montage, spaart tijd en kosten • Overzichtelijk bedieningsbord met W.R. Logon BG121 bekabeling met onverwisselbare en gecodeerde stekkers • Uitgekiende onderhoudstechniek, levensduur verzekerd • CE gekeurd energieklasse ERP B

ELCO Belgium nv - Industrielaan 61 - 1070 Anderlecht. www.elco.net

ELCO-4367 ANNONCE ALTRON B_185X132,5_NL.indd 1

11/05/17 13:57

augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

9

Actualiteit

Maak kennis met Techbim, een gratis bibliotheek voor BIM-objecten Dit najaar pakt Techlink uit met het standaardisatieproject Techbim. Over enkele maanden vind je op www.techbim.be een neutrale objectenbibliotheek, waar je kostenloos BIM-objecten kan downloaden. Een up-to-date bibliotheek van en voor de installatiesector.

BIM of Building Information Modelling is een nieuwe manier van werken, die langzaam maar zeker ook zijn weg vindt naar installatiebedrijven. Het zijn vooral grote projecten die vandaag inzetten op BIM. Logisch dus dat opdrachtgevers van die projecten op zoek gaan naar partners die mee zijn met het BIM-verhaal. Dat zijn vandaag hoofdzakelijk grote installatiebedrijven. Maar het is een kwestie van jaren alvorens de kleinere projecten zullen volgen.

Om de Belgische installatiesector op een juiste manier te laten starten met BIM en het gebruik van BIM efficiënter en toegankelijker te maken, heeft Techlink het initiatief genomen om een gemeenschappelijke generieke parametrische objecten bibliotheek te lanceren. Door dit als beroepsfederatie aan te pakken vermijden we dat onze bedrijven elk op zich weer het warme water moeten gaan uitvinden en creëren we de broodnodige compatibiliteit om BIM-modellen bruikbaar uit te wisselen. Hiertoe wordt de vzw Techbim opgericht, waarbinnen onder meer ORI, de beroepsfederatie voor advies- en engineeringbureaus zal betrokken zijn. Op die manier overstijgt Techbim de grenzen van de sector, volledig in lijn met de BIM-filosofie.

Wat is BIM alweer?

Er bestaat geen eenduidige definitie.

Maar onder BIM verstaan we doorgaans Building Information Modeling of Building Information Model. Het is een digitaal model, dat een virtuele weergave vormt van het bouwwerk. Geometrie en informatie worden hierbij aan elkaar gekoppeld. Een BIM-model is opgebouwd

10

by Techlink

• augustus 2018

uit meerdere objecten (ramen, deuren, muren, ...) met telkens de bijhorende informatie, zoals de technische eigenschappen van het object en de relaties met andere objecten.

Waarom overstappen op de BIM-aanpak?

Omdat het een ideale manier is om kosten te besparen of tegemoet te komen aan steeds strengere eisen van opdrachtgevers.

Problemen die vroeger pas opdoken op de bouwplaats kan je nu vaak al detecteren in de planningsfase. Je kan met BIM ook nagaan of in een project de gewenste kwaliteit wordt gehaald. Bijvoorbeeld op het vlak van veiligheid. Wanneer verschillende bouwpartners het gebruiken, is BIM ook ideaal om misverstanden en communicatieproblemen te voorkomen.

Nood aan standaardisatie

Zoals alle digitale tools houdt BIM het risico in dat meerdere componenten niet onderling compatibel zijn. Hier biedt Techbim een oplossing door via opensource een generieke en parametrische

objectenbibliotheek voor Autodesk Revit aan te bieden, met zowat 750 productfamilies met 2.600 familietypes. Dat alles in het Frans en het Nederlands. Het spreekt voor zich dat deze objectenbibliotheek nog zal uitgebreid worden in functie van de noden van de BIM-users.

Je kan vandaag al heel wat BIM-objecten downloaden op websites van fabrikanten van materialen voor verwarming, ventilatie, sanitair en elektrotechniek. Maar veel van die BIM-objecten zijn enerzijds onnodig gedetailleerd en anderzijds verschilt de manier waarop de objecten zijn opgebouwd van fabrikant tot fabrikant.

In andere gevallen maken ze deel uit van dure abonnementen. Niet zo voor de neutrale bibliotheek van Techbim. Die is gratis toegankelijk voor alle BIM-users.

Bovendien heeft hij als grote voordeel dat hij verschillende bouwpartners toelaat dezelfde objecten te gebruiken. Dat wil zeggen: niet alleen installatiebedrijven maar ook architecten, studiebureaus, aannemers en facility managers.

KLANT IS KONING. IK INSTALLEER ZIJN TROON. GEBERIT AQUACLEAN. DE DOUCHE-WC.

Geberit AquaClean zorgt voor een ongeëvenaard gevoel van frisheid: na een druk op de bedieningstoets wordt u gereinigd door een bijzonder aangename waterstraal op lichaamstemperatuur. Meer informatie over de veelzijdige douche-wc‘s vindt u op www.geberit-aquaclean.be.

waarvan de afvoercapaciteit (Qmax) minstens gelijk is aan het rekend piekdebiet (Qp) dat onderaan de afvoerstandleiding afgevoerd diame moet worden. Deze diameter moet constant blijven over de afvoer Dimensionering van de afvoerinstallat ganse hoogte van de afvoerstandleiding.

Technisch dossier

5.5.2.3 5.5.1.2 De diameter van de primaire-verluchtingsleiding wordt moet in principe gelijk zijn aan die van de afvoerstanddeze l leiding. waarvan de afvoercapaciteit (Qmax) minstens gelijk is aan het rekendiameter van de verluchtingsstandleiding aan. Ook d piekdebiet (Qp) dat onderaan de afvoerstandleiding afgevoerd diameter moet constant blijven over de ganse hoogte van 5.5.2.4 moet worden. Deze diameter moet constant blijven5.5.2 over de afvoerstandleiding.

SECUNDAIR VERLUCHTE AFVOERSTANDLEIDIN­ ter die ganse hoogte van de afvoerstandleiding.

Dimensionering van de afvoerinstallatie 5 GEN EN VERLUCHTINGSSTANDLEIDINGEN luchtin Wie installaties voor de afvoer van afvalwater wil dimensioneren, hoeft volgens

Dimensioneren van

het WTCB maar één formule te onthouden. Is het echt zo eenvoudig als het lijkt?

de afvoerstandleidingen verluchtingsstandleiding 5.5.2.1 Voor 5.5.2.3 secundairIndien verluchte kiestgecombine 5.5.1.2 De diameter van de primaire-verluchtingsleiding wordt de5 primaire verluchting, moet(Dde ) diameter 5.6 v men aan de hand vanmet tabel (p. 28) een rekendiameter cal moet in principe gelijk zijn aan die van de afvoerstanddeze laatste niet verhoogd worden. met een afvoercapaciteit (Qmax) die minstens gelijk is aan het leiding. piekdebiet (Qp) dat onderaan de afvoerstandleiding afgevoerd PIEKDEBIET Tabel 3 Waarden voor de gelijktijdigheidscoëfficiënt (K).

Tabel 4 5.6.1 moet worden. Deze diameter moet constant blijven over de gen, afha BEREKENEN: 5.5.2.4 De verluchtingsaansluitleidingen diam aange ganse hoogte vanvan dehet afvoerstandleiding.

Aard gebruik K-waarde (√l/s)hebben een 5.5.2 SECUNDAIR VERLUCHTE AFVOERSTANDLEIDIN­ ter die minstens gelijk is aan twee derde van die van dede v aan 0,5 gebruik (bv. in woon- zonder echter GEN EN VERLUCHTINGSSTANDLEIDINGEN Onregelmatig luchtingsstandleiding, groter te zijn dan D = • de Dc gebouwen, herbergen, kantoren ...)

5.5.2.2 Tabel 5 geeft voor iedere afvoerstandleiding ook de • de Om te weten hoe groot een leiding moet zijn, moet Voor secundair verluchte afvoerstandleidingen kiest 0,7 je5.5.2.1 eerst weten hoeveel afvalwater er maximaal door Regelmatig gebruik (bv. in ziekenkan het van vakjargon datrekendiameter het ) scholen, 5.6 restaurants, DIMENSIONERING VAN DE AANSLU menstromen. aan de In hand tabelnoemen 5 (p. 28)weeen (D huizen, hotels ...) cal piekdebiet (Qp). Dat bereken(Q jemax met dezeminstens formule: gelijk is aan het LEIDINGEN ) die met een afvoercapaciteit 1,0 Qp = (K x √ΣDU).

Frequent gebruiken (bv.rekendiameter in openbare voor de aansluitleidingen piekdebiet (Qp) dat onderaan de afvoerstandleiding afgevoerd Tabel 2 Aansluitwaarde van lozings wc’s, 5.6.1douches De ...) rekendiameter van de aansluitleidingen wo moet worden. Deze diameter moet constant blijven over de 1.

Bepaal K Rekend aangegeven in de derde kolom van1,2 tabel 2 (p. 27), voor zo ganse hoogte van de afvoerstandleiding.

Aansluitwaarde Speciaal gebruik De gelijktijdigheidscoëfficiënt. Hiermee schat je Lozingstoestel aan de volgende voorwaarden voldaan is: Met lengte- en bochte (DU) [l/s] in hoe groot de kans is dat je de toestellen op de • de helling van de aansluitleiding bedraagt 1 % (1 cm/m met eindverluchting (zi1 installatie, zoals douches, wc’s of wasmachines, Tabel 5 geeft voor iedere ook deWastafel, • de ontwikkelde lengte0,5 bedraagt maximaal 4 m 40 ­g5.5.2.2 elijktijdig gebruikt.

Hoe groter de kans,afvoerstandleiding hoe groter bidet de leidingen. Maak hiervoor gebruik van de ­tabel 0,6voor dat onder 50 afsluitdop • Stortbad in deze 4Bereken m komt maximaal stuk een 2.zonder de totaleéénaansluitwaarde (ΣDU) hiernaast: hoek van 45° of meer een hoogteverschil van 1 m overbrugt Elk soort toestel heeft een ander 0,8 afvoerdebiet. Het WTCB 50 Stortbad met afsluitdop noemt dit de aansluitwaarde.

Ga nainwelke toestellen zijn • er zijn maximaal drie bochten van 90° het horizontale Tabel 2 Aansluitwaarde en rekendiameter voor de aansluitleidingen van lozingstoestellen.

1 aangesloten op de leiding zoek0,8 in onderstaande tabel 50 vlak, met van deen bocht na de aansluiting op de ( ) Minim Urinoir met uitzondering spoelreservoir aange verschillende aansluitwaardes op.

Tel de de aansluitleiding verschillende waarde stankafsluiter.

Rekendiameter (Dcal) [mm] voor 2 ) Minim ( 0,5 50 Urinoir Aansluitwaarde desmet metspoelkraan elkaar op.

I

Lozingstoestel

12

(DU) [l/s]

Wastafel, bidet

0,5

Stortbad zonder afsluitdop

0,6

Stortbad met afsluitdop

0,8

Urinoir met spoelreservoir

0,8

Urinoir met spoelkraan

0,5

Urinoir zonder waterspoeling

0,1

Badkuip

0,8

Aanrecht

0,8

Vaatwasmachine

0,8

Aanrecht met vaatwasmachine op één sifon

0,8

Uitstort gootsteen

0,8

Wasmachine (6 kg)

0,8

Wasmachine (12 kg)

1,5

Wc (6• laugustus of 7 l) 2018

2,0

by Techlink

Met lengte- en bochtenbeperking of zonder waterspoeling metUrinoir eindverluchting (zieuit § 5.6.1, p. 28) 3. Reken

aange Zonder lengte- en bochtenbeperking 0,1 50 (zie § 5.6.2, p. 28)

5.6.2 Indien er niet voldaan wordt aan een of meerdere Vermenigvuldig K met de vierkantswortel som van Tabel 5 0,8 50 A Badkuip 40§ 6.1, dient 56 voorwaarden uit de aansluitleiding vanvan eende kopverde totale aansluitwaarde. Je hebt nu jouw piekdebiet. gen,50 afha luchting voorzien 0,8rekendiameter60nog 50 te worden, terwijl haar Aanrecht steeds aangegeven wordt in de derde kolom van tabel 2. Het 4. Vergelijk met dedanhoogste 0,8 waarde 50 50 70 Vaatwasmachine hoogteverschil mag zelfsmag meer 1 m bedragen Het piekdebiet niet kleiner zijn dan en de desnoods hoogste aanDcal va kan een helling van 0,5 % (5 mm/m) overwogen worden. sluitwaarde.

50 Is dit toch het geval, dan is de hoogste aansluit70

Aanrecht met vaatwasmachine 0,8 waarde het piekdebiet. op één sifon 50 56 0,8 gootsteen 5.6.3 Uitstort Indien de lengte van de aansluitleiding groter is 50 50 dan 4 m en/of er meer dan drie bochten van 90° zijn, kan de 0,8 Wasmachine (6 kg) kopverluchting50 evenwel achterwege gelaten worden door 70 de 1,5 volgende benadering te weerhouden: Wasmachine (12 kg) 50 • voor het gedeelte van de aansluiting dat aan70alle 2,0 Wc (6 l of 7 l) voorwaarden 50uit § 5.6.1 voldoet, wordt de rekendiameter 70 aangeduid in l)de derde kolom van tabel 2,5 2 toegepast Wc (9

• vanaf het punt niet meer aan70alle 50 waar de aansluitleiding 0,8 Vloerkolk (DN 50) voorwaarden voldoet, gaat men over op de rekendiameter aangegeven in de vierde kolom van 1,5 tabel 2.

70 Vloerkolk50 (DN 70) Vloerkolk50 (DN 100)

2,0

70

5.6.4 Indien 60het lozingstoestel een WC is, is de lengte 80 van de aansluitleiding in alle gevallen beperkt tot maximum 80 10 m bij spoelvolumes van 6 l en meer en tot 5 m in het100 geval van spoelvolumes kleiner dan 6 l (4).

afvoers 50 leiding

50

60

50

70

60

80

80

90

100

100

50 70

12

15

100

20

(1) Minim aange (2) Minim aange

afvalwaterinstallaties in drie stappen

5

Dimensionering van de afvoerinstallatie

waarvan de afvoercapaciteit ) minstens gelijk is aan hetde afvoerinstallatie rekendiameter van de verluchtingsstandleiding aan. Ook deze van 5 (QDimensionering max piekdebiet (Qp) dat onderaan de afvoerstandleiding afgevoerd diameter moet constant blijven over de ganse hoogte van de moet worden. Deze diameter moet constant blijven over de afvoerstandleiding. ganse hoogte van de afvoerstandleiding.

II

5.5.2.3 Tabel 3 Waarden voor de gelijktijdigheidscoëfficiënt (K).

5.5.1.2 De diameter van de primaire-verluchtingsleiding Aardde van afvoerstandhet gebruik moet in principe gelijk zijn aan die van leiding.

Onregelmatig gebruik (bv. in woon-

REKEN­DIAMETER BEPALEN: gebouwen, herbergen, kantoren ...)

Regelmatig gebruik (bv. in zieken-

Indien de verluchtingsstandleiding gecombineerd Tabel 4 Afvoercapaciteit van primair verluchte afvoerstandleidinwordt met de primaire de diameter van gen,verluchting, afhankelijk vanmoet de rekendiameter.

K-waarde (√l/s) deze laatste niet verhoogd worden.

Afvoercapaciteit (Q ) [l/s] max

0,5

Scherpkantige Afgeronde horizontale horizontale een diame-aansluitingen aansluitingen 0,7De verluchtingsaansluitleidingen hebben Dcal [mm]

5.5.2.4

5.5.2 SECUNDAIR VERLUCHTE AFVOERSTANDLEIDIN­ derde van die 0,5 van de verhuizen, scholen, restaurants, hotels ...) ter die minstens gelijk is aan twee 60 GEN EN VERLUCHTINGSSTANDLEIDINGEN luchtingsstandleiding, zonder echter groter te zijn dan D = 50.

1,5

0,7 2,0

Er bestaan leidingen uit verschilte bepalen, Frequent Om gebruikde (bv.rekendiameter in openbare douches 2,0 2,6 80 lende materialen.

Elk afvoerstandleidingen ma- wc’s, moet je ...) weten 5.5.2.1soorten Voor secundair verluchte kiest waar een leiding 1,2 2,7 3,5 teriaal heeft zijn van eigen nominale voor moet (aansluit-, ver5.6 DIMENSIONERING men aan de hand tabel 5 (p. 28)dieen rekendiameter (Dcal) Speciaal gebruik dienen 90 ( ) VAN DE AANSLUIT­ LEIDINGEN ) die minstens gelijk is aan het met een afvoercapaciteit (Q ameters (DN). Al deze verschillen, zamel-, standleiding of collector).

4,0 5,2 max 100 ( ) de afvoerstandleiding afgevoerd piekdebiet (Qp) dat onderaan maken berekeningen erg omslachMaak op basis daarvan gebruik van 5,8 7,6 125 5.6.1 tabellen.

De rekendiameter van de aansluitleidingen wordt moetDaarom worden.bestaat Deze diameter moet constant over de tig. er een rekendiéénblijven van de onderstaande 9,5 voor zover 12,4 150van tabel 2 (p. 27), ineen de derde kolom ganse hoogte van de afvoerstandleiding.

• in deze 4 m komt maximaal één stukaangegeven voor dat onder ameter (DNcal). Op basis van dit Zoek de juiste rekendiameter.

Die hoek van 45° of meer een hoogteverschil overbrugtvoorwaarden aanvan de1 m volgende 16,0 21,0 200voldaan is: theoretisch getal bepaal je achteraf zal verschillen naar het piek• er zijn maximaal drie bochten van gelang 90° het horizontale • inde helling van de aansluitleiding bedraagt 1 % (1 cm/m) ( ) Minimale diameter indien wc’s met een spoelvolume van 6 of 7 l vlak, met uitzondering de I). op debiet (zievan stap (in stap III) de echte diameter 5.5.2.2 Tabelwat 5 geeft voor iedere afvoerstandleiding ook debocht na • de deaansluiting ontwikkelde lengteaangesloten bedraagt maximaal 4 m worden. de stankafsluiter. is van de leiding. ( ) Minimale diameter indien wc’s met een spoelvolume van 9 l 70

1,0

1

2

1

2

aangesloten worden.

5.6.2 Indien er niet voldaan wordt aan een of meerdere Tabel 5 Afvoercapaciteit van secundair verluchte afvoerstandleidinvoorwaarden uit aansluitleidingen § 6.1, dient de aansluitleiding van een kopverTabel 2 Aansluitwaarde en rekendiameter voor de van lozingstoestellen. gen, afhankelijk van de rekendiameter. luchting voorzien te worden, terwijl haar rekendiameter nog ) [mm] voor de aansluitleiding Rekendiameter steeds aangegeven wordt in de derde kolom van tabel 2.(DHet cal Afvoercapaciteit (Qmax) [l/s] Aansluitwaarde Dcal van de hoogteverschil mag zelfs meer dan 1 m bedragen en desnoods Lozingstoestel D van de Met lengteen bochtenbeperking of Zonder lengteen bochtenbeperking Horizontale cal (DU) [l/s]van 0,5 % (5 mm/m) overwogen worden. verluchtingskan een helling Afgeronde met eindverluchting (zie § 5.6.1, p. 28) afvoerstand-(zie standleiding § 5.6.2, p. 28)aansluitingen

Wastafel, bidet Stortbad zonder afsluitdop Stortbad met afsluitdop Urinoir met spoelreservoir Urinoir met spoelkraan Urinoir zonder waterspoeling Badkuip

0,5 40 5.6.3 Indien de lengte van de aansluitleiding groter is 0,6 50 90° zijn, kan de dan 4 m en/of er meer dan drie bochten van kopverluchting 0,8 evenwel achterwege gelaten 50 worden door de volgende benadering te weerhouden: • voor 0,8 het gedeelte van de aansluiting 50 dat aan alle voorwaarden uit § 5.6.1 voldoet, wordt de rekendiameter 0,5 in de derde kolom van tabel50 aangeduid 2 toegepast • vanaf het punt waar de aansluitleiding niet meer aan alle 0,1 50 voorwaarden voldoet, gaat men over op de rekendiameter aangegeven 0,8 in de vierde kolom van tabel 50 2.

0,8 50 5.6.4 Indien het lozingstoestel een WC is, is de lengte 0,8 50 tot maximum Vaatwasmachine van de aansluitleiding in alle gevallen beperkt 10 m bij spoelvolumes van 6 l en meer en tot 5 m in het geval Aanrecht met vaatwasmachine 0,8 50 van spoelvolumes kleiner dan 6 l (4). op één sifon

leiding [mm]

Wasmachine (6 kg)

0,8 Voorbeeld 0,8

Wasmachine (12 kg)

De aansluitleiding van een aanrecht loopt onmiddellijk na de 1,5 60 aansluiting op de stankafsluiter 80 cm verticaal naar beneden

Uitstort gootsteen

2,0

Wc (6 l of 7 l)

50 50

80

< 88° en scherpkantig

horizontale aansluitingen

60

60 50

0,7

0,9

70

50 70

2,0

2,6

80

50

2,6

3,4 4,6

90 ( ) 1

100 (2) 125

Aanrecht

[mm] 56

70

50

3,5

50

5,6

7,3

70

7,6

10,0

56

50

150

70 80

12,4

18,3

200

70 100

21,0

27,3

( ) Minimale diameter indien 70 wc’s met een spoelvolume van 6 of 7 l aangesloten worden.

2 ( ) Minimale diameter indien wc’s met een spoelvolume van 9 l aangesloten worden. 70 1

70 en wordt vervolgens 70 3 m verder langs de muur, onder een helling van 1 %, zonder verdere richtingsveranderingen 80 aangesloten op een afvoerstandleiding. De rekendiameter

100

2,5 van de lengte van de aansluitleiding100 100bepaald moeten worden. In België is de van WC’s met een spoelvolume < 6 l zou nog nauwkeuriger (4) De beperking

Wc (9 l) Vloerkolk (DN 50) Vloerkolk (DN 70) Vloerkolk (DN 100)

28

ervaring met dergelijke WC’s echter gering. In het buitenland worden deze toestellen, indien de afvoerleidingen niet aangepast worden, in een renovatie-

0,8

50

70

1,5

70

80

100

100

context gecombineerd met speciale spoeleenheden.

2,0 WTCB | TV 265 | Juni 2018

›››

augustus WTCB | TV 265 2018 | Juni• 2018 27

by Techlink

by Techlink

13

der een erbrugt zontale ting op

eerdere kopverter nog l 2. Het snoods n.

5

100 (2)

4,0

5,2

200

16,0

21,0

en wel zo dat de ontwikkelde lengte van de aansluitleiding van 5,8 7,6 het wc-toestel plus de lengte van de verzamelleiding niet meer 125 dan 10 m bedraagt bij spoelvolumes van minstens 6 l en niet Technisch dossier 9,5 12,4 150 meer dan 5 m bij kleinere spoelvolumes (zie ook voetnota (4)).

(1) Minimale diameter indien wc’s met een spoelvolume van 6 of 7 l 5.7.3 Er is geen lengtebeperking voor verzamelleidingen aangesloten worden. indien: diameter indien wc’s met een spoelvolume van 9 l (2) Minimale • er meerdere aangesloten worden. wc-toestellen met een spoelvolume van meer

dan 6 l aangesloten zijn op dezelfde verzamelleiding • er minstens één lozingstoestel met een aansluitwaarde Tabel 5 Afvoercapaciteit van secundair verluchte afvoerstandleidin≥ 0,8 l/s aangesloten is op de verzamelleiding.

an alle ameter st an alle ameter

k na de eneden

1%

Dcal [mm]

standleiding [mm]

horizontale < 88° en aansluitingen De eindverluchtingsleiding scherpkantig heeft een diameter die

5.8.1 gelijk is aan twee derde van deze van de aansluitleiding 50 0,7 0,9 60 waarop ze aangesloten is.

50

-

0,50

56

0,50

0,60

60

0,70

0,85

1,20

1,50

1,60

1,85

50 2,0 2,6 70 70 Tabel 7 Berekening van verluchtingsstandleidingen waarop eindverluchtingen aangesloten zijn.

50 2,6 3,4 80 (1) 80 5.8.2 De rekendiameter van gecombineerde verluchtingsLuchtdebiet Totale lengte van de verluchtingsstandleiding 4,6 te trekken 90 (2) 90leidingen (1) wordt50bepaald door3,5 de vierkantswortel 5m 10 m 20 m 50 m van de helft van (Q 50de som van de 5,6kwadraten der 7,3diameters van 100 (a2)) [l/s] 100 Nodige rekendiameter (D ) [mm]

de te combineren verluchtingsleidingen, doch minstens één 70 7,6 die van de10,0 125 rekendiameterwaarde groter dan grootste sectie.

40 40 1,5 80

40

12,4

18,3 40

Deze regel is echter niet van toepassing bij de combinatie 40 21,0 40 100 27,3 200 van2,5de verluchtingsstandleiding met de primaire verluchting 40 40 p. 27). van eenzelfde afvoerstandleiding (zie § 5.5.2.3, 3 1 ( ) Minimale diameter indien wc’s met een spoelvolume van 6 of 7 l aangesloten 40 40 3,5 worden.

(2) Minimale diameter indien wc’s met een spoelvolume van 9 l 40 50 5 worden. aangesloten 5.8.3 Verluchtingsstandleidingen waarop

10

50

56

20

90

70

1,80

100 m

2,50

cal

2,20 3,50

40

125

40

3,90

40

5,50

40

150

40

7,70

50

1,90

40

200

50

14,20

50

20,10

40 50

eindverluch-

2%

Afvoercapaciteit van verzamelleidingen (Qmax) [l/s]

Afvoercapaciteit (Qmax) [l/s]

50

225

50

19,40

50

56

50 56 (2) Maximaal twee wc’s.

60

60

70

80

70

90

100

(1) Geen wc’s.

27,50

en wordt vervolgens 3 m verder langs de muur, onder een WTCB | TV 265 | Juni 2018 29 helling van 1 %, zonder verdere richtingsveranderingen Tabel 8 Afvoercapaciteit van huisrioleringen, afhankelijk van de helling en de rekendiameter (voor een vullingsgraad van 50 %). aangesloten op een afvoerstandleiding.

De rekendiameter

Dcal 125 mm Dcal 150 mm Dcal 100 mm ID = 96 mm ID = 113 mm ID = 146 mm Helling min min een spoelvolume < 6 l zou nog nauwkeuriger bepaald moeten worden. In België min is de

V aangepast Qmaxworden,V in een Q V Qmax den deze toestellen, indien de afvoerleidingen niet renovatiemax %

14

Helling van de verzamelleiding

cal

cal

(4)

Tabel 6 Afvoercapaciteit van verzamelleidingen.

D Evan deI O N E R I N G VA N A N D E R E 5.8de D I M NS D van verluchtingsDimensionering vanHorizontale de afvoerinstallatie Afgeronde afvoerstand- VERLUCHTINGSLEIDINGEN aansluitingen

150 2

lengte ximum et geval

Q ca = 8 ⋅ Q max (l/s)

gen, afhankelijk van de rekendiameter.

leiding [mm]

oter is kan de door de

primaire verluchting moet de luchtcapaciteit (Qca) van de klep, bepaald volgens de norm NBN EN 12380 [B22], gelijk zijn aan:

l/s

m/s

l/s

m/s

Dcal 200 mm IDmin = 184 mm

Dcal 225 mm IDmin = 207 mm

Dcal 250 mm IDmin = 230 mm

Dcal 300 mm IDmin = 290 mm

Qmax

V

Qmax

V

Qmax

V

Qmax

V

m/s

l/s

m/s

l/s

m/s

l/s

m/s

l/s

m/s

l/s

0,5

1,8

0,5

2,7

0,5

5,4

0,6

10,0

0,8

13,7

0,8

18,1

0,9

33,4

1,0

0,6

1,9

0,5

3,0

0,6

5,9

0,7

11,0

0,8

15,0

0,9

19,8

1,0

36,7

1,1

0,7

2,1

0,6

3,2

0,6

6,4

0,8

11,8

0,9

16,2

1,0

21,4

1,0

39,6

1,2

0,8

2,2

0,6

3,5

0,7

6,8

0,8

12,7

1,0

17,3

1,0

22,9

1,1

42,4

1,3

0,9

2,4

0,7

3,7

0,7

7,3

0,9

13,4

1,0

18,4

1,1

24,3

1,2

45,0

1,4

1,0

2,5

0,7

3,9

0,8

7,7

0,9

14,2

1,1

19,4

1,2

25,7

1,2

47,4

1,4

1,1

2,6

0,7

4,1

0,8

8,0

1,0

14,9

1,1

20,4

1,2

26,9

1,3

49,8

1,5

1,2

2,7

0,8

4,2

0,8

8,4

1,0

15,5

1,2

21,3

1,3

28,1

1,4

52,0

1,6

1,3

2,9

0,8

4,4

0,9

8,7

1,0

16,2

1,2

22,1

1,3

29,3

1,4

54,1

1,6

1,4

3,0

0,8

4,6

0,9

9,1

1,1

16,8

1,3

23,0

1,4

30,4

1,5

56,2

1,7

1,5

3,1

0,8

4,7

0,9

9,4

1,1

17,4

1,3

23,8

1,4

31,5

1,5

58,2

1,8

2,0

3,5

1,0

5,5

1,1

10,9

1,3

20,1

1,5

27,5

1,6

36,4

1,8

67,2

2,0

2,5

4,0

1,1

6,1

1,2

12,2

1,5

22,5

1,7

30,8

1,8

40,7

2,0

75,2

2,3

3,0

4,4

1,2

6,7

1,3

13,3

1,6

24,7

1,9

33,7

2,0

44,6

2,1

82,4

2,5

3,5

4,7

1,3

7,3

1,5

14,4

1,7

26,6

2,0

36,4

2,2

48,2

2,3

-

-

4,0

5,0

1,4

7,8

1,6

15,4

1,8

28,5

2,1

39,0

2,3

51,5

2,5

-

-

4,5

5,3

1,5

8,3

1,6

16,3

2,0

30,2

2,3

41,3

2,5

-

-

-

-

5,0

5,6

1,6

8,7

1,7

17,2

2,1

31,9

2,4

-

-

-

-

-

-

by Techlink

• augustus 2018

›››

NIEUW

CONDE X A PRO TOPK WALIT EIT EN FLE XIBILIT EIT VOOR COLLEC T IE VE VERWARMING FREES TANDING OP DR A AGFR AME 8 MODELLEN 35÷13 1 k W

MODELLEN 3 5 ÷7 0 k W S TANDA ARD UITGERUS T ME T CIRCUL AT IEP OMP C A SC A DEOP S T EL L ING LINE AIR 70÷1120 k W

É É N P R O D U C T, ONTELBARE OPLOSSINGEN

C A SC ADEOPS T ELLING RUG A AN RUG 70÷1120 k W

HOOG RENDEMENT

2 T YPES GEBRE VE T T EERDE ROES T VRIJS TALEN WARMT E WISSEL A AR

CO N DEXA P R O I S NI E T G E WOON M A A R E E N KE TE L M A AR E E N WE R E L D VAN O P LOSS I NG E N D I E VANUI T D E BA S I SCO NF I G UR ATI E KUNNE N WOR D E N O P GEB OUWD, F R E E S TAND I NG OF I N C A SC A DE TOT 1 0 M OD UL E S .

UITGEBREID A SSOR T IMENT VERBR ANDINGST OEBEHOREN

HET U I TG E BR E I D E A SS OR TI M E NT T O EB EH OR E N ZORGT VOOR M A XI M AL E FL EX I B IL I TE I T ZOD AT U VOOR E LK P RO JEC T ALTI J D D E BE S TE OPLOSS I NG B EKO MT.

N O X- K L A S S E 6

MA XIMALE MODUL ARIT EIT

Meer info ?

RIELLO N.V. - Waverstraat 15 - 9310 Moorsel - 053/769 030 - w w w.riello.be

GE AVANCEERDE BES T URINGSELEK T RONIC A

CONFIGUR AT IESOF T WARE

Voordelige rookgasmeetset

Drukmeting tot 180 mbar

GRATIS KOELTAS incl. koelelement

bij gelijktijdige aankoop van beide sets!

Meetset voor lekdichtheidstest en bepaling van de branderdruk.

De meetwaarden worden via Bluetooth verzonden naar uw smartphone/tablet of BLAUWE LIJN meettoestel.

• Nauwkeurige rendementsmeting voor inbedrijfstellen van cv-installaties • Druk(verschil)meting invoegbaar via optionele CAPBs module • Geheugen, printfunctie, infrarood en Bluetooth communicatie

• • • •

Inclusief alle afgebeelde accessoires, EN 50379 certificaat en handleiding

Inclusief alle afgebeelde accessoires, batterijen en handleiding

€ 850,i.p.v. € 961,-

Bestelnr. A18302

AANBEVOLEN KWS service en kalibratie - bestelnr. 998746 - prijs € 207,-

CAPBs STm basishandvat met Bluetooth communicatie PS20 druk(verschil)sensor tot 180 mbar, resolutie 0,01 (< 99,99) Complete Afpersset tot 1 bar Gratis EuroSoft Live app

ACTIE

ACTIE

Compacte Bluelyzer ST O2/CO/CO2 rookgasmeter inclusief standaard accessoires en verbrandingsluchttemperatuurvoeler.

€ 430,i.p.v. € 467,-

Bestelnr. A18303

AANBEVOLEN KWS service en kalibratie - bestelnr. 999152 - prijs € 72,-

Prijzen excl. BTW, incl. Recupel bijdrage. Acties geldig t/m 30-09-2018, wijzigingen voorbehouden.

Technisch dossier

III

VOORKOM GEURHINDER Niemand wil een klant die achteraf klaagt over vieze geurtjes. Maar om te weten waar het probleem vandaan komt, moet je eerst de theorie begrijpen.

Daarom wat basisfysica.

In de groothandel zal niemand je kunnen verder helpen als je spreekt van rekendiameters. Hier willen ze gewoon weten wat de nominale diameter (DN) is van een leiding. Die vind je terug in onderstaande tabel.

Uiteindelijk baant ze zich een weg naar buiten via de dichtstbijzijnde sifon. Daar borrelt ze op waardoor er zich een stank verspreidt in de kamer.

Geurhinder ontstaat meestal door drukschommelingen in de afvalwaterinstallatie.

Elke keer je vuil water afvoert, zuigt het vallende water lucht mee. Komt er op dat moment niet genoeg verse lucht van buitenaf, dan ontstaat er onderdruk. Hierdoor worden jouw sifons leeggezogen.

De lucht van de riolering komt rechtstreeks jouw huis binnen. Het resultaat laat zich raden.

Naast onderdruk kan ook overdruk een probleem zijn.

Wie water doorspoelt, kan op een bepaald moment een watergordijn in de leiding creëren. De lucht raakt hierin opgesloten en perst samen.

NOMINALE DIAMETER BEREKENEN

In dit artikel zoomden wel enkel in op d ­ imensionering.

Wil je meer weten over de ­andere technische aspecten van ­afvoerwaterinstallaties?

Neem dan een kijkje in de ­recent gepubliceerde TECHNISCHE 265 VOORLICHTING Technische Voorlichting (TV 265) van het WTCB. Hierin kom je bijvoorbeeld te weten of het plaatsen van een duiker Installaties voor de afvoer van ­verplicht is en afvalwater in gebouwen hoeveel bochten een aansluitleiding mag tellen.

Oplossing Wil je over- of onderdruk vermijden, hou dan enkele basisregels in het achterhoofd. Dimensioneer jouw installatie correct, vermijd aansluitingen in overdrukzones, gebruik de juiste hellingen en voorzie minstens één verluchtingsleiding die door het dak gaat. Zo ben je zeker dat er geen onderdruk ontstaat in de installatie.

ISSN 0577-2028

Nr.

Een Uitgave van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf

Juni 2018

(herziening van TV 200)

MEER INFO? 26

Neem contact op met onze technische adviseur Kris Van Dingenen.

Hij helpt de leden van Techlink graag verder. Mail: kris.vandingenen@techlink.be.

WTCB | TV 265 | Juni 2018

Tabel 1 Verband tussen de rekendiameter en de overeenkomstige nominale diameter voor een aantal courant gebruikte afvoerleidingen (in mm).

Dcal

IDmin

mm

mm

-

-

PVC-U B

BD

PVC-C UD

(1)

U (2)

-

PP B

(3)

BD

PE UD

(4)

U

B

(5)

BD

Gres UD

U

(6)

(7)

Nodulair gietijzer

Gietijzer

-

-

-

(8)

(9)

(10)

40

34

40

-

-

-

40

40

40

-

-

40

40

-

-

-

-

40

50

44

50

-

-

-

50

50

50

-

-

50

50

-

-

-

-

50

56

49

75

-

-

-

75

75

75

-

-

56

56

-

-

-

-

50

60

56

75

-

-

-

75

75

75

-

-

63

63

-

-

-

-

70

70

68

75

75

-

-

75

75

75

-

-

75

75

-

-

-

-

70

80

75

90

90

-

-

90

90

90

-

-

90

90

-

-

-

80

75

90

79

90

90

-

-

90

90

90

-

-

90

90

-

-

-

80

75

100

96

110

110

110

-

110

110

110

110

-

110

110

110

-

100

100

100

125

113

125

125

125

-

125

125

125

125

-

125

125

125

-

125

125

125

150

146

160

160

160

160

160

160

160

160

-

160

160

160

-

150

150

150

200

184

200

200

200

200

-

200

200

200

-

200

200

200

-

200

200

200

225

207

250

250

250

250

-

-

250

250

-

250

250

250

-

250

200

200

250

230

250

250

250

250

-

-

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

300

290

315

315

315

315

-

-

315

315

315

315

315

315

315

300

300

300

B: kunststofledingsystemen voor de afvoer van afvalwater binnen de gebouwen, bovengronds te gebruiken BD: kunststofleidignsystemen voor de afvoer van afvalwater binnen en buiten de gebouwen, zowel bovengronds als ondergronds te gebruiken UD: kunststofleidingsystemen drukloze rioleringen binnen en buiten de gebouwen, ondergronds te gebruiken U: kunststofleidingsystemen voor drukloze rioleringen buiten de gebouwen, ondergronds te gebruiken

(1) NBN EN 1329-1 [B6] (2) NBN EN 1401-1 [B7] (3) NBN EN 1566-1 [B11] (4) NBN 1451-1 [B8] (5) NBN EN 1852-1 [B12]

(6) NBN EN 1519-1 [B10] (7) NBN EN 12666-1 [B23] (8) NBN EN 295-1 [B1] (9) NBN EN 598+A1 [B2] (10) NBN EN 877/A1/AC [B3]

augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

17

Save the date

PRAKTISCH WANNEER? 23 november 2018

Install Day krijgt vervolg Op 23 november 2018 vindt de tweede editie van Install Day plaats. Deze unieke beurs, die je bovendien gratis kan bezoeken, belooft opnieuw een succes te worden.

WAAR? Brussels Kart Expo Vlot bereikbaar via E40 en Brusselse Ring PARKEREN? Bewaakte parking (6 euro) MEER INFO: www.installday.be (toegang gratis, inschrijven verplicht)

Eén dag voor alle technieken. Dat is het opzet van Install Day. Met deze beurs brengt onze beroepsfederatie Techlink de hele installatiesector samen. ‘Na een geslaagde editie vorig jaar’, legt commercieel directeur Jan Lhoëst uit, ‘willen we dit jaar nog beter doen. We geloven immers dat onze aanpak werkt.’

I­nstall Day vond plaats op Sint-Elooi.

Veel bedrijven uit onze sector vieren de naamdag van onze heilige. Ze lieten dan ook weten dat ze spijtig genoeg niet konden komen. Daarom hebben we dit jaar Install Day een week vervroegd.

Stip 23 november alvast aan in jouw kalender.’

‘In tegenstelling tot heel wat andere beurzen in de sector is ons concept grensoverschrijdend. Wij mikken niet op één product of één techniek. De moderne vakman is een allrounder. Een elektrotechnicus is bijvoorbeeld ook geïnteresseerd in warmtepompen of zonne­panelen. Wij bieden hem een volledig overzicht.’

Netwerken

Sint-Elooi

‘Vorig jaar was het nog een beetje trial and error’, gaat Lhoëst verder. ‘Het was

18

HOE LAAT? Van 9.00 uur tot 19.30 uur

by Techlink

• augustus 2018

immers de eerste editie, maar gelukkig konden we rekenen op de Confederatie Bouw. Zij organiseren al jaren beurzen.

Dag van de Afwerking en Belgian Roof Day zijn intussen vaste waarden in de bouwsector.’

‘Achteraf kregen we enkel positieve reacties. Er was maar één minpuntje.

Net als Dag van de Afwerking en Belgian Roof Day is ook Install Day ­gratis te bezoeken. ‘Daarenboven vind je op onze beurs heel wat eetkraampjes en bars. Ook hier hoef je niks te betalen.

Wie er vorig jaar bij was, weet dat we de lat hoog leggen. Zowel het eten als de drank is à volonté. Het is een gezellig samenzijn met al jouw collega’s uit de sanitair-, HVAC- en elektrosector. Een ideaal moment om banden te smeden’, aldus Lhoëst.

Warmtepompen

ACTIEVE KOELING

VERDAMPER

CONDENSOR

De verschillende gewesten in ons land reiken allemaal premies uit voor warmte­pompen en overal geldt dezelfde r­egel: actief koelen is niet toegestaan. ‘Nu de zomer in het land is’, zegt Lenn Coussement, energiespecialist bij Techlink, ‘wil ik al onze leden even wijzen op de risico’s. Je moet de koelfunctie onomkeerbaar uitschakelen. Lap je deze regel aan je laars, dan is in de eerste plaats jouw klant de dupe. Hij moet vaak een deel van de premie terugbetalen. Maar ook jij, als installateur, loopt gevaar. Je komt op een zwarte lijst terecht. Wie hierop staat, wordt meer gecontroleerd. Als blijkt dat je wel vaker in de fout gaat, dan wachten er stevige straffen. Je riskeert niet alleen hoge boe-

“Schakel de koelfunctie onomkeerbaar uit als je klant een premie ontvangt” Actief koelen met een warmtepomp is verboden als je klant een premie geniet.

Dat staat zo in alle gewestelijke reglementen. Toch merken controleurs dat hier nog vaak tegen gezondigd wordt. Wie niet oplet, kan zijn rescert-certificaat verliezen.

tes. Ook jouw rescert-certificaat kan ingetrokken worden.’

Premiedossiers warmtepomp in Vlaanderen

Premiedossiers warmtepomp in Wallonië

(bron: VCB)

(bron: Service Public de Wallonie)

Passief koelen

Wil je toch koelen zonder jouw ­premie te verliezen? Installeer dan een water-waterwarmtepomp die passief kan koelen. ‘In dat geval schakel je de compressor uit’, legt Coussement uit. ‘Enkel de circulatiepomp verbruikt nog elektriciteit om het koele water door het buizennet te stuwen. Een erg energievriendelijke manier om jouw huis op temperatuur te houden. Al hangt er wel een prijskaartje aan. Je moet namelijk een extra module installeren die algauw 1500 euro kost. Maar aangezien je zo zeker twintig keer minder energie ver-

20

by Techlink

• augustus 2018

1534

2016

147 158

1351 1067

2015 sanitair warm water

2015

2016

2017

2017

80

gecombineerd

11

29

13

VERGEMAKKELIJKT U HET LEVEN

bruikt dan bij actieve koeling is ook dit bedrag snel terugverdiend.’

‘Passief koelen is weliswaar niet altijd een optie. Warmtepompen die lucht gebruiken als bron kunnen bijvoorbeeld enkel actief koelen. Weeg in dat geval de voor- en de nadelen tegen elkaar af. Soms is het beter om de premie gewoon links te laten liggen. Zo is oververhitting een probleem in heel wat huizen.

Ik heb al verhalen gehoord van mensen die de koelfunctie na enkele jaren opnieuw laten installeren. Dat zijn uiteraard dubbele kosten.’

Specifiek ter vervanging van de traditioneel gesloten toestellen Ideaal op de vervangingsmarkt en/of in oudere gebouwen Uitgerust met een geintegreerde warmtepomp, dit om actief extra warmte (rendement) te recupereren Te installeren op de traditionele rookgasafvoerkanalen zonder tuberen Zeer voordelige prijs kwaliteitsverhouding Zonder condensafvoer Compacte afmetingen

Airco

‘Ik ben niet volledig tevreden met het huidige subsidiesysteem’, zegt Coussement tot slot. ‘Ergens begrijp ik dat de overheid actief koelen niet toestaat. Ze gaan er immers vanuit dat je hierdoor het energieverbruik opkrikt terwijl de premies net in het leven zijn geroepen om dit verbruik te laten dalen. De overheid wil bijvoorbeeld geen burgers subsidiëren die een lucht-luchtwarmtepomp met een laag vermogen installeren enkel en alleen om in de zomer hun slaapkamer te koelen.’

‘Toch is dat geen reden om actief koelen volledig af te straffen. Ten eerste is het een belangrijk verkoopargument voor heel wat installateurs. En ten tweede sla je aan het koelen op een moment dat de zon volop schijnt. Wie een warmtepomp combineert met zonnepanelen, zoals wij aanraden, wekt op dat moment zijn eigen energie op. Koelen is niet perse slecht.

Het lijkt ons daarom een beter idee om pas een subsidie te geven vanaf een bepaald vermogen. Kleine installaties, die enkel als airco gebruikt worden, vallen zo uit de boot. ’

ENGLEBERT ALAIN Benelux Sales Manager GSM +32 495/54.04.75 - FAX +32 2/771.58.28 - sales@dps-pro.com www.simebelgium.be

augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

21

Evenementen

Eerste provinciale Techlink-afdelingen schieten uit de startblokken Sinds begin dit jaar vormen ICS en Fedelec, op nationaal niveau, samen Techlink. De federaties van elektrotechnici en HVAC-installateurs houden op te bestaan. Hierdoor fusioneren op termijn ook al onze provinciale afdelingen. Dat vraagt uiteraard wat tijd, maar intussen zijn zowel aan Nederlands- als aan Franstalige zijde de eerste fusies een feit.

In Wallonië waagt de Luxemburgse afdeling de sprong. Laurence Baillot wordt voorzitter. In Vlaanderen gaat André Overdulve met de eer aan de haal. Hij is sinds kort voorzitter van Techlink Oost-Vlaanderen.

André Overdulve (tweede van links) is de nieuwe voorzitter van Techlink Oost-Vlaanderen. Hij staat aan het hoofd van elektrobedrijf Aelectrics.

© www.powerboatracing.media

Familiedag Oost-Vlaanderen: schrijf nu in

Werkgroep HVACS Vlaams-Brabant geeft aftrap BK Offshore Racing Onze Vlaams-Brabantse leden zullen het Belgisch Kampioenschap Offshore Racing in Oostende niet snel vergeten. Na een glaasje bubbels mocht de werkgroep HVACS meevaren in de wedstrijdboot. Ze maakten vanop zee mee hoe de jury het startschot gaf. Jetski’s en raceboten schuurden razendsnel over de golven. Na afloop bood sponsor Remeha een barbecue aan. Bestuurder Dirk Artois leidde de dag in goede banen. Waarvoor dank!

22

by Techlink

• augustus 2018

Op zondag 2 september vindt de familiedag van Techlink Oost-Vlaanderen plaats. De grootste regionale afdeling van het land komt die dag samen op het domein Puyenbroeck in Wachtebeke. ‘De inschrijvingen lopen volop binnen’, zegt voorzitter André Overdulve, ‘maar het is nog niet te laat. Het belooft een toffe dag te worden vol spel en vertier.

Je krijgt een all-inpas waarmee je kan doen wat je wil. De waaghalzen kunnen zich bijvoorbeeld aan het hoogteparcours wagen, terwijl we voor de kleintjes een rondrit met een treintje voorzien. Mocht het weer niet meezitten, dan zijn er indoor volkspelen. We hebben aan alles gedacht. Wees welkom!’

INSCHRIJVEN? www.techlink.be

4x

€ 1000 reischeque

4x

€ 1000

4x

€ 1000

restaurant

shopbudget

VRAAG JE KRASBILJET AAN DE BALIE VAN JE GROOTHANDEL

Iedereen* wint!

Een waardebon van onderstaande winkelketens t.w.v. € 5 bij aankoop van één Yonos PICO, Varios PICO of Stratos PICO verwarmingspomp.

En wordt misschien lotwinnaar van de maandelijkse hoofdprijs t.w.v. € 1000!

Scan de QR-code en vind meer info op onze website. * voorbehouden aan erkende installateurs

LDL.BE

Pioneering for You

Evenementen

Emmaüs Aalter trok met twaalf studenten naar Duitsland

Student Simon Ponseele toont het aandenken dat hij meekreeg uit Duitsland.

Duitse studenten zoeken stageplaats Emmaüs Aalter zette afgelopen schooljaar voor het tweede jaar op rij een uitwisselingsproject op poten. ‘In totaal liepen twaalf Vlaamse leerlingen stage bij bedrijven in de buurt van het Duitse Ostholstein’, zegt coördinator Peter De Deyn. ‘Onze

partnerschool daar zoekt de stageplaatsen. Wij doen hetzelfde in België, maar vinden spijtig genoeg niet altijd voldoende bedrijven. Vorig jaar konden we slechts vier van de twaalf studenten ontvangen. Jammer, want het zijn vriendelijke jongens die hard

werken.’ Decat Energy Technics uit Aalter en Aelectrics uit Eke doen, net als vorig jaar, opnieuw mee. U ook?

MEER INFO: peter.dedeyn@op-weg.be

Onze-Lieve-Vrouw Ter Duinen wint Scholenwedstrijd 13 is duidelijk geen ongeluks­ getal voor Techlink West-Vlaanderen. Onze provinciale afdeling organiseerde, samen met de Confederatie Bouw, dit jaar de dertiende editie van de scholenwedstrijd Sanitair en Verwarming. In totaal namen vijf BSOen drie BUSO-scholen het tegen elkaar op. Onze-Lieve-Vrouw Ter Duinen uit Zeebrugge (BSO) en De Ast uit Poperinge (BUSO) gingen met de eerste prijs aan de haal. Zij wonnen elk een waardebon van 450 euro waarmee ze nieuwe materialen kunnen aankopen bij één van onze steunende groothandels.

24

by Techlink

• augustus 2018

Uw villa

energieneutraal

koelen en verwarmen?

Warmtepomp Hoog rendement voor lage temperatuursafgifte

Wat maakt ClimaSolar uniek?

ClimaSolar is een energieneutrale verwarmingsen koelinstallatie voor grotere woningen.

Hybride zonnepaneel Levert terzelfdertijd elektriciteit en warm water

Energievat • Instant productie van sanitair warm water zonder elektrische weerstand • Geen legionella risico • Warmtepomp en zonnepanelen laden energievat

Uniek is dat de 3 basiscomponenten ook gebruikt worden om elkaars rendement te optimaliseren. Met een uitgekiend pakket aan accessoires kan de functionaliteit nog verder uitgebreid en gepersonaliseerd worden.

ClimaSolar kan eveneens geïntegreerd worden in bestaande installaties op basis van een bodemwarmtepomp.

Bezoek onze website www.climasolar.be voor meer informatie.

C O N TA C T E E R O N S :

Climapac • Rozenstraat 2 • B-9810 Eke • 09 221 40 34 • info@climapac.be

GENERAL D Studiedi sociaal, econom fiscaal,

WILLY PA

willy.pauwels@

DIRECTOR TECHNOLOGY & CERTIFICATION Technologie, innovatie, normalisatie, certificatie Teamleader technical advisors KRIS VAN DINGENEN kris.vandingenen@techlink.be

TECHNICAL ADVISORS

∙ Elektrotechniek (aan te werven) ∙ HVAC & Sanitair georges.gronsfeld@techlink.be

∙ Energy transition

jozefien.vanbecelaere@ode.be david.germani@techlink.be

∙ Project Manager

lenn.coussement@techlink.be

26

by Techlink

• augustus 2018

Advi

lucine.albertian

In samenw met de studied de Confeder

DIRECTOR iensten, misch, juridisch, , CAO

OUTSOURCED:

∙ ACCOUNTING ∙ HR

AUWELS

@techlink.be

44,1%

deze evolutie DIRECTOR COMMERCIAL is negatief Business Development, Mar&Com, Ledenzaken

isor

n@techlink.be

werking diensten van ratie Bouw

Teamleader account managers & administratie JAN LHOËST jan.lhoest@techlink.be

ACCOUNT MANAGERS

∙ Vlaanderen - Brussel sandra.mertens@techlink.be ∙ Wallonië - Brussel rudo.bonni@techlink.be ADMINISTRATION

23,6 % assistant ∙ Executive

deze evolutie yvan.longin@techlink.be is positief Events & Communication ∙ Administrator (aan te werven) ∙ Onthaal Marianne Fassin Techlink vzw J Chantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 • info@techlink.be BE 0682.796.163

REDACTEUR cedric.matthys@confederatiebouw.be

maakt deel uit van:

augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

27

24 & 25

GO 2018 DIGITAL! OKTOBER

TOUR & TAXIS BRUXELLES WWW.DIGITALCONSTRUCTIONBRUSSELS.BE

ZO RAAKT U NIET ACHTEROP U wil morgen nog mee kunnen? De vakbeurs Digital Construction Brussels geeft een overzicht van alle nieuwe digitale toepassingen in de bouwsector: 3D-scanning, BIM-modellen, drones, elektronische marketing en facturatie, ERP-systemen, sensoren, virtuele realiteit, ...

TOUR & TAXIS BRUSSEL DIGITALCONSTRUCTIONBRUSSELS.BE

Beursplan

STANDHOUDERS 21 22 23 25 26 28 48 49 50 51 54 55 56 57 60 61 62 63

Suivo Kresoft Arkance Systems Benelux Mer Group Primaned Bluefields Geodynamics Bouwsoft/use it group Bouwsoft/use it group RMDY RAM KPD Xella Vincotte International Adultima

66 67 68 69 70 71 72 75 82 83 84 85 86 87 90 91 92 93

WITAS TechBIM BIM PLAN Kubus Modena Scapta Cluster BIM One two Kapandy Build software Neanex Hysopt Lenova Lenova ThorbiQ BEG Orange Geo-IT

Tase Solutions Reynaers Aluminium Robaws Geotracer Ficos - Hit Office D-Studio Astena GMI Group BTV 3ES SkySense Construsoft Yuman Emixis Timaster ( D-planaid) Synergics Eurofiber Devisubox

24-25/10/2018

2 x FLATSCREEN 75"

2 x FLATSCREEN 75"

SEM. 3 > 70 pers.

2 x projectie SEM. 4 > 120 pers.

SEM. 3 > 70 pers.

STOCKAGE TECHNISCHE RUIMTE

10 m

14 m

LOUNGE

SEM. 5 > 70 pers.

54 55

66 67

15 14 13 3,5 m

62 63 3,5 m

68 69

51

7

50

6

3m

4m

49

9m

Conf. Bouw & partners + RUSTPUNT

5 4m

70 71 82 83

3m

72

75

78

3m

81 86 87 2,5 m

84 85

33

15 x 22 M

34

DRONEZONE

4

47

3

46

2 1

90 91

92 93

45

96 97

98 99

44

11 10

3m

3m

Digital Construction Night

9 8 EXIT

welcome desks cloakroom

2,5 m

32

48

WELCOME

3m

25 m

12

3m

8m

28

16

19 18 17 56 57

60 61

27

30

21 20

26 m

23 22

9m

SEMINARS & LOUNGE

25

29

KEUKEN/ STOCKAGE

SEM. 5 > 70 pers.

CATERING

24

26

SEM. 5 > 70 pers.

3m

CATERING STOCKAGE

20 m

1 3 4 5 6 7 8 11 12 15 16 17 18 19 20

EXIT

35 36 37

38

39 40

41 42

43

stockage

entrance entrance

exit exit

augustus 2018 â&#x20AC;¢

by Techlink

by Techlink

29

Onderwijs

Duaal leren, meer dan een modewoord Dat onze sector met een nijpende tekort aan arbeidskrachten kampt, is oud nieuws. In het schooljaar 2016-2017 kwamen er in ons land op de kop 1500 installateurs bij, terwijl 1547 werknemers de sector verlieten. De balans is alweer negatief, terwijl we net méér mensen nodig hebben. ‘Om het tij te kunnen keren’, zegt Geert Ramaekers, onderwijsexpert bij Constructiv, ‘moeten we niet alleen naar de scholen kijken. Ook de installatiebedrijven hebben een belangrijke rol te vervullen. Zij moeten de jongeren mee opleiden.’

Vandaag bestaat er al zoiets als het leercontract. Wat is het verschil met duaal leren?

Geert Ramaekers: ‘Bij duaal leren sluiten de leer- en de werkplek op elkaar aan. In het systeem van het vroegere leercontract was er te weinig voeling met de werkplek. De school ging maar drie keer per jaar langs. Dat is volgens ons veel te weinig.’

Steven Hendrickx: ‘Duaal leren is een echt pedagogisch project. Ook wanneer de leerlingen bij een bedrijf aan de slag zijn, laten we hen niet los. We matchen de leerling en het bedrijf. De vaardigheden die de leerling niet leert op de werkplek, komen op school aan bod. Hierdoor krijgen we ook heel wat

“

Ongemotiveerde leerlingen opleiden heeft geen zin.

GEERT RAMAEKERS

30

by Techlink

• augustus 2018

”

Het leercontract is passé. Dat is alvast de mening van Geert Ramaekers (Constructiv) en Steven Hendrickx (directeur Technisch Atheneum Keerbergen).

Beide heren willen van duaal leren de nieuwe standaard maken. Na opleidingen als automechanica, ruwbouw en elektrische installaties, starten ze in 2020 ook een duaal traject rond installatietechnieken. Ziet het middelbaar onderwijs er binnen tien jaar anders uit?

sterkere leerlingen mee in het verhaal.

Vroeger was het leercontract de onderste trede van het watervalsysteem. Daar stappen we nu van af.’

Vraagt dit ook een extra inspanning van het bedrijf?

Ramaekers: ‘Toch wel ja. Iemand opleiden betekent heel vaak rendementsverlies. Bedrijven moeten willen investeren in de leerling, maar gelukkig staan ze hiervoor open. We hebben ooit eens aan bouwbedrijven gevraagd waarom ze stagairs opleiden. 35 procent antwoordde dat ze dit deden voor het maatschappelijke belang. Al wilden de meesten gewoon nieuwe werknemers aantrekken.’

Ramaekers: ‘Ik merk inderdaad dat dit toch nog altijd de voornaamste reden is. Wie instapt in duaal leren leidt twee jaar lang een leerling op. Als die uiteindelijk bij het bedrijf gaat werken, merken we dat sommige ondernemingen afhaken. De vacature is ingevuld, dus hun doel is bereikt.’

Moet die mindset veranderen?

Hendrickx: ‘We moeten een voorbeeld nemen aan landen als Oostenrijk, Zwitserland of Duitsland. Hier bestaat werkplekleren soms al zestig jaar. Ze werken er vaak met een door- ›››

“

De vaardigheden die de leerling niet leert op de werkplek, komen op school aan bod.

”

STEVEN HENDRICKX

augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

31

Onderwijs

GEERT RAMAEKERS  Licentiaat Handels- & Bestuurswetenschappen  Werkt sinds 2014 bij het sectorfonds Constructiv als directeur  Is onder andere bevoegd voor de pijler onderwijs

stappen in ons project. Die bedrijven moeten voldoen aan drie voorwaarden.

Ten eerste kijken we naar hun financiële draagkracht. Ze moeten in staat zijn om de leerling goed te ondersteunen.

Ten tweede vragen we ons af wat de leerling er allemaal kan leren. Zo zijn sommige bedrijven erg gespecialiseerd in een bepaald soort werken. Zij zijn moeilijk in te passen in een duaal traject. De school moet in dat geval nog te veel bijspringen. Tot slot hameren we ook op veiligheid. Constructiv heeft zelf veiligheidsadviseurs op de baan.

Merken we ergens een gebrek op, dan noteren we dit in onze databank. Bedrijven die we al te vaak op de vingers moesten tikken, mogen geen leerwerkplek worden.’

Hendrickx: ‘We leggen de lat tamelijk hoog. Daardoor is het niet altijd gemakkelijk om de bedrijven aan te trekken. Maar diegenen die met de juiste ingesteldheid meedoen zijn vaak heel positief.’

››› schuifsysteem. Elke student blijft maar

enkele maanden in een bedrijf en komt zo in contact met verschillende vaardigheden. De sector investeert met andere woorden collectief in onderwijs. Bijna drie kwart van de studenten in de technische sector kiest er dan ook voor een duaal traject. En dan heb ik niet alleen over middelbare schoolstudenten. Ook burgerlijke ingenieurs leren er op de werkplek. Er zijn in die landen heel wat stagairs in de sector actief.’

Ramaekers: ‘Ik verwijs vaak naar mijn

32

by Techlink

• augustus 2018

schoonbroer. Hij heeft een bedrijf in Duitsland en bij hem werken ongeveer 250 mensen. Daarbovenop leidt hij continu een twintigtal studenten op.

Da’s bijna één op de tien. Even ter vergelijking: in België werken 90.000 arbeiders in de bouw. Bij ons zou dat dus gaan om 9.000 stagairs. Er zijn vandaag in ons land niet eens zoveel leerlingen die een bouwopleiding volgen.’

Hoe vinden jullie geschikte bedrijven?

Ramaekers: ‘Enkel bedrijven die erkend zijn als leerwerkplek kunnen in-

Jullie moeten niet enkel de bedrijven, maar ook de leerlingen mee aan boord krijgen. Speelt het loon hier een grote rol?

Hendrickx: ‘De jongeren verdienen ongeveer vijfhonderd per maand. Dat is zeker een drijfveer, maar er is meer nodig dan dat. Diegenen die kozen voor het geld gingen er snel van tussen. ­Sommigen beseften zelfs dat de bouw echt hun ding niet was en kozen voor een totaal andere richting. Maar ook dat is een voordeel van duaal leren. Het is beter dat onze leerlingen al op hun ››› zestiende de juiste keuze maken.’

DALEMANS GASDETECTIE

uw GERUSTHEIDSGARANTIE

De nieuwe volledig uitgeruste centrale met 6 ingangen voor stookplaatsen

De eerste detector die de voordelen van een 4..20mA en een 3-draads-systeem bundelt

Uw betrouwbare partner voor alle HVAC metingen.

Intuïtief, efficiënt, veilig –

welkom in de Smart World of Testo.

• Efficiënte meting aan airco’s, ventilatie-, koel- en verwarmingsinstallaties • Documentatie van de meetgegevens direct ter plaatse per app-koppeling • Kalibratie en onderhoud onafhankelijk van de fabrikant en met korte doorlooptijden

THE BELGIAN PIONEER IN GAS DETEC TION

www.testo.com

www.dalemans.com

n UH6_technilink heat_1/2V_def.indd 2

testo augustus.indd 1

2/08/18 10:52

6/07/2018 10:07:51

Chalumeau dâ&#x20AC;&#x2122;Or

2017

CAT.1: CHD SPRL

CAT.2: MAASSEN SARA (Verwarmingspunt)

CAT.3: BELLEMANS GEERT BVBA

Onderwijs

SYNTRA START DIT NAJAAR MET DUAAL LEREN In het middelbaar onderwijs gaat er pas in 2020 een duaal traject rond installatietechnieken HVAC van start, maar Syntra springt nu al op de kar. Het opleidingscentrum start dit najaar met duale ondernemersopleidingen Installateur Centrale Verwarming & Sanitair en Elektrotechnisch Installateur. Deze opleidingen zijn gericht naar jongvolwassenen vanaf 18 jaar. In tegenstelling tot het duaal leren in het secundair onderwijs ontvangen de cursisten geen leervergoeding. Syntra mikt met deze opleidingen op gemotiveerde mensen, die op zoek zijn naar een kwalitatieve werkplek, waar ze de knepen van het vak kunnen leren.

LEERBEDRIJVEN GEZOCHT In het kader van deze opleidingen is Syntra nog op zoek naar ondernemingen die mee willen helpen om de gemotiveerde cursisten op te leiden. De cursisten zullen gemiddeld drie dagen per week meedraaien op de werkvloer, van november 2018 tot juni 2019.

De docenten van Syntra zorgen voor de nodige begeleiding en ondersteuning.

STEVEN HENDRICKX  Industrieel ingenieur Elektronica  Gaf meer dan tien jaar les in de autotechnieken  Sinds 2016 directeur van het Technisch Atheneum Keerbergen  Zet in op nieuwe leermethoden

MEER INFO : www.syntra-ab.be

››› Ramaekers: ‘Inderdaad. Er zijn van-

daag immers twee belangrijke redenen voor het tekort aan technici. Enerzijds kiezen te weinig jongeren een technische richting. Maar anderzijds verlaten te veel afgestudeerden de sector. Ongemotiveerde leerlingen opleiden heeft dan ook geen zin. Zij zoeken uiteindelijk toch ergens anders een job.’

Kiezen de meeste jongeren voor het duale traject?

Ramaekers: ‘Toch wel ja. En als het hen uiteindelijk niet bevalt, kunnen ze altijd terugkeren naar de klassieke opleiding. Dat vind ik een groot voordeel aan het hele systeem. Je mag immers

niet verwachten dat alle zestienjarigen plots arbeidsrijp zijn.’

Hendrickx: ‘Zeker, maar dan zal de overheid wel met meer middelen over de brug moeten komen. Een leerling die duaal onderwijs volgt, moet je goed kunnen begeleiden. Je moet nauwgezet bijhouden wat hij op zijn werkplek geleerd heeft en wat niet. Daarom geef ik mijn leerkrachten 1,75 lesuren per leerling. Daar zit alles in: van stagebezoeken tot het opmaken verslagen. Sommige andere scholen geven die uren niet. De leerkrachten moesten het extra werk er maar bijnemen, waardoor het project bij hen faalde. Een duidelijk sig-

naal dat duaal leren geen platte besparingsmaatregel mag zijn.’

Is dat ook de reden waarom je pas in 2020 HVAC en sanitair aanbiedt als ­duaal traject?

Hendrickx: ‘Nee, dat probleem is van een andere aard. De Vlaamse regering is het onderwijs volop aan het hervormen, maar hier zijn enkele kleine foutjes in geslopen. Vandaag bestaat in de derde graad de opleiding HVAC en sanitair. Maar dat zouden vanaf 2022 twee aparte opleidingen worden. Hier kunnen wij ons uiteraard niet in vinden. HVAC en sanitair groeien steeds meer naar elkaar toe. Dit moet één opleiding blijven, ook binnen duaal leren.

De overheid moet de fout eerst rechtzetten. Dan pas kunnen we aan de slag gaan.’ augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

35

Sectorcomité

Techlink brengt WKK-sector samen Op 7 september vindt ons eerste sectorcomité rond warmtekrachtkoppelingen plaats.

Alle leden van Techlink zijn welkom. We bespreken samen hoe we deze techniek verder kunnen uitrollen. Wat zijn de knelpunten en opportuniteiten?

PROGRAMMA 12:00 – 13:00: Ontvangst met broodjeslunch 13:00 – 15:00: Sectorcomité 15:00 – 15:30: Afsluitend drankje

ADRES KANTOREN TECHLINK

AGENDA 1. VOORSTELLING TECHLINK 2. UITDAGINGEN EN OPPORTUNITEITEN

Bedrijvenzone Guldendelle, Joseph Chantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg

a. Grid Codes en de ontwikkelingen in Duitsland b. Emissiewetgeving in Brussel c. Synergrid d. Kostprijs ontkoppelkast Eandis e. Herziening van de tariefstructuur (nettarief, capaciteitstarief, …)

INSCHRIJVEN? Mail naar lenn.coussement@techlink.be.

f. De koppeling van elektrische mobiliteit en WKK 3. OPEN OVERLEGMOMENT

Zet je graag een extra punt op de agenda of wil je iets kwijt over bovenstaande thema’s?

Stuur dan een mail naar lenn.coussement@techlink.be.

36

by Techlink

• augustus 2018

Total Mazout Ultra, een plezier voor de verwarmingsketel, de klant en de installateur !

Pascal Huart

Pascal Huart, zaakvoerder van ‘Ets Roger Myaux’, is overtuigd van de superieure kwaliteit van Total Mazout Ultra. Als installateur van verwarmingstechnieken en eveneens mazoutverdeler van Total, komt hij dagelijks in aanraking met de voordelen van het exclusieve additief. Hij zet ze graag nog even op een rijtje voor u.

Filter inspuitstuk

Neus verstuiver

Binnenkant van de pomp

Gewone mazout

Het genot voor de verwarmingsinstallatie

Het voordeel voor de installateur

“Enerzijds is er de anticorrosie-werking van TOTAL Mazout Ultra, die de metalen onderdelen van uw verwarmingsinstallatie reinigt en beschermt, en anderzijds is er de antioxidant, die ervoor zorgt dat de Total Mazout Ultra stabieler is”, legt Mr. Huart uit. Dit betekent dat de Total Mazout Ultra beter bestand is tegen temperatuurverschillen en bovendien beperkt hij het bezinksel in de tank. Minder vuil, minder afzetting, minder verbrandingsresidu’s,… Kortom : de verwarmingsketel blijft schoner en meer betrouwbaar.

“Ook wij, als installateur, genieten mee van al deze voordelen”, zegt Mr. Huart overtuigend. Het onderhoud van de ketel neemt iets minder tijd in beslag en we kunnen op onze beide oren slapen, dat de verwarmingsketel de kwaliteit krijgt die hij verdient. Al deze voordelen leiden uiteindelijk tot een tevreden klant en dat blijft natuurlijk primordiaal voor ieder van ons !

De winst voor de klant Een schonere verwarmingsketel vertaalt zich in “een langere levensduur van de ketel en een afname van het risico op pannes”, licht Mr. Huart toe. Daarenboven zorgt de Total Mazout Ultra in combinatie met een laag zwavelgehalte (< 50 ppm) ook voor een optimaal rendement, waardoor de verwarmingsketel efficiënter werkt en het verbruik van de klant verminderd op langere termijn. “Dit laatste klinkt natuurlijk als muziek in oren van de klant”, besluit Mr. Huart.

Wetgeving

Geen tienjarige aansprakelijkheidsverzekering voor technische bedrijven Sinds kort moeten heel wat aannemers een tienjarige aansprakelijkheidsverzekering afsluiten. Dat is immers verplicht sinds 1 juli. Gelukkig ontspringen technische bedrijven in de meeste gevallen de dans.

Vandaag moet niet enkel de architect, maar ook de aannemer verzekerd zijn voor de tienjarige aansprakelijkheid.

Hiermee wil de overheid klanten nog beter beschermen. ‘Dat willen we best begrijpen’, legt Lucine Albertian, Advisor bij Techlink uit, ‘maar de regels hadden best wat concreter gemogen. Vorig jaar werd er een wet gepubliceerd waarin de krachlijnen staan. Toch is het niet volledig duidelijk wie nu allemaal een verzekering moet nemen. We lezen dat alle “werken aan de gesloten ruwbouw van de woning”

38

by Techlink

• augustus 2018

onder de wet vallen. Na navraag bleek dat de technieken hier geen deel van uitmaken, tenzij de technische installatie een impact zou hebben op de stabiliteit van het gebouw of een belangrijk onderdeel van het gebouw zou aantasten. Zowel elektrotechnici als installateurs van HVAC en sanitair mogen dus in principe op hun beide oren slapen.’

Werken voor hoofdaannemer

‘Toch is hiermee niet alles opgelost’, gaat Lucine verder. ‘Als je werkt voor een hoofdaannemer dan moet

hij een polis afsluiten waarin duidelijk staat dat ook alle onderaannemers gedekt zijn.

Dat is wettelijk zo bepaald.

Wij vrezen echter dat sommige hoofdaannemers van hun onderaannemers zullen eisen dat zij nog eens een aparte verzekering afsluiten.

Ook de architect kan dat eisen. Hier kan je moeilijk onderuit, hoewel het gek is om twee keer voor hetzelfde verzekerd te zijn.’

Per project

Mocht de architect of de hoofdaannemer je toch verplichten om een verzekering

af te sluiten, leg hem dan eerst uit dat technische bedrijven niet onder de wetgeving vallen. Leden van Techlink mogen gerust contact met onze beroepsorganisatie opnemen. Onze juridische dienst zal dan wel verduidelijken hoe de vork aan de steel zit. ‘Willen ze toch van geen wijken weten, dan heb je twee opties. Verzekeraars bieden polissen op jaar- of projectbasis aan. Het lijkt me logisch om je per project in te dekken. We gaan er immers van uit dat de meeste hoofdaannemers en architecten je niet zullen verplichten om onnodig verzekeringen af te sluiten’, aldus Lucine.

VRAGEN? Lucine.albertian@techlink.be

CHEMINÉES • SCHOORSTENEN

g n i s s o l p O De k j i l e k a z d o die no is …

HVAC Kwaliteitsvolle draagsystemen en toebehoren voor de montage van HVAC&R-installaties.

Eigen studiedienst voor projecten op maat.

Contacteer ons voor een calculatie.

Minder pollutie • Voorkomt condensvorming • Bespaart de brandstoffen •

www.linum.eu

© 18.021 Heat+

V ra a g onze s a c ta lo g u

18.021 Pub Heat+ BFS systemen 90x270.indd 1

LINUM EUROPE NV Vijverhoek 53, 8520 Kuurne T: 056 35 92 94 - info@linum.eu

29/01/2018 15:09:25

39, rue Trixhay - 4020 WANDRE • Tel. 04 362 65 34 www.colli-net.com • info@colli-net.com

Project

'Wij bewijzen dat grote glaspartijen en een milieuvriendelijk ontwerp hand in hand kunnen gaan', zegt zaakvoerder Herman Daniëls.

Eerste energiepositieve bedrijvencentrum zet deuren open Begin dit jaar ging Slagkracht voor de vernieuwende installateur van start. Techlink wil met het project technici warm maken om met warmtepompen en (micro-) warmtekrachtkoppelingen aan de slag te gaan. Dat we doen onder meer door vakmannen mee te nemen naar inspirerende installaties. Vandaag trekken Maarten Soubron en Lenn Coussement, bezielers van het project, naar Intellisol in Maaseik. Hier hopen ze op 16 oktober heel wat geïnteresseerde installateurs te mogen verwelkomen.

‘Ik verwacht veel van deze dag’, zegt Lenn Coussement, project manager bij Techlink. We zitten in de wagen richting Limburg. Coussement heeft al veel gelezen over Intellisol, maar ziet vandaag de gebouwen voor het eerst.

Ook Maarten Soubron is er nog nooit geweest. Na een carrière als onderzoeker bij de KULeuven werkt hij nu op zelfstandige basis als projectmede­ werker voor ODE Vlaanderen (het expertisecentrum rond duurzame energie, nvdr.).

40

by Techlink

• augustus 2018

Na bijna drie uur tuffen, bereiken we de Maastrichterweg. Een gigantisch reclamebord wijst ons de weg. We lezen dat Intellisol nog enkele partners zoekt die bij hen in het gebouw willen intrekken. ‘In totaal kunnen we hier twaalf à dertien bedrijven samenbrengen’, legt zaakvoerder Herman Daniëls uit. ‘We zoeken specifiek naar firma’s die gespecialiseerd zijn in hernieuwbare energie. Een klant moet hier alle duurzame bouwpartners vinden die hij nodig heeft.’

Grote puzzel

‘Ons Energiecentrum voor Bouw en Renovatie, zoals we ons complex genoemd hebben, toont wat er allemaal mogelijk is’, gaat Daniëls verder. ‘In tegenstelling tot heel wat andere passieve gebouwen is er bijvoorbeeld veel natuurlijk licht. Dat was voor ons een must. Passieve gebouwen hebben vaak kleine ramen, wat een eenvoudige manier is om energie te besparen. Wij wilden echter bewijzen dat grote glaspartijen en een milieuvriendelijk ontwerp

De onderste rijen zonnepanelen hebben een optimizer. Als er schaduw op valt, kunnen ze hun spanning afstellen zodat er nog steeds voldoende stroom door de panelen gaat.

OVER INTELLISOL In 2008 richtten Herman Daniëls en Rik Koch samen Intellisol op.

Daniëls spitste zich van in het begin toe op de commerciële kant van de zaak. Geen onlogisch keuze gezien zijn verleden als algemeen directeur van de Ethias Arena in Hasselt. In die periode ontmoette Daniëls zijn zakenpartner Koch.

Deze ingenieur verdiende zijn sporen als onderzoeker in de glasindustrie. Vandaag draait zijn professionele leven rond hernieuw­ bare energie.

‘Toen we begonnen met Intellisol’, zegt Daniëls, ‘richtten we ons enkel op zonnepanelen. Dat was op dat moment nog een echte nichemarkt. Er waren in heel België slechts 42 bedrijven in onze branche actief. Maar dat heeft niet lang geduurd. Twee jaar later, in 2010, waren we al met 1200.

Daarom werden we naast installateur ook distributeur.’

perfect hand in kunnen gaan. Daar zijn we volgens mij in geslaagd. Het Energiecentrum is energiepositief. We hebben een E-peil van -16.’

‘Het gebouw staat er, maar het grootste werk moet nog beginnen. Nu alles is geïnstalleerd, kunnen we het systeem inregelen. Ik vergelijk het met een grote puzzel. We hebben alle stukjes en weten wat erop zal staan, maar alles moet in elkaar passen. Dat wordt nog een werk van lange adem. Hopelijk staat het systeem binnen één à twee jaar op punt.’

Overdimensionering

‘Als bedrijf hebben we veel bijgeleerd met deze bouw’, zegt Daniëls. ‘Het ontwerp alleen al was één grote zoektocht.

Bij Intellisol denken we immers outof-the-box. De vuistregels die in onze sector gelden, nemen we niet zomaar klakkeloos aan. We maken voor elk

‘De jaren die volgden schudden de sector volledig dooreen. De markt voor zonnepanelen stortte in.

Firma’s die gewoon de goedkoopste wilden zijn, verdwenen. Wij beseften tijdig dat er een einde zou komen aan de subsidies voor zonnepanelen. We richtten ons steeds minder op de distributie en investeerden tegelijk in nieuwe technieken.’

“

We hebben een E-peil van -16.

”

.

nieuw project een berekening op maat.

Zo vermijden we overdimensionering.

Kijk bijvoorbeeld naar de warmtepomp die ons hele gebouw op temperatuur houdt. Mochten we de klassieke berekening toepassen (een warmteverlies van 30W/m², nvdr.) dan zouden we een warmtepomp van 147 kW moeten installeren. Maar volgens onze berekenin ›››

‘Eerst kwamen we met daglichtgestuurde ledverlichting op de proppen. Hiermee kan je tot wel 90 procent energie uitsparen, zonder aan comfort te verliezen. We elimineren simpelweg de menselijke factor. Zoals je ook in ons gebouw ziet, zijn er amper nog schakelaars aanwezig. Het is een cliché, maar de goedkoopste energie is diegene die je niet verbruikt.’

‘Vanuit die filosofie startten we iets later onze HVAC-afdeling op. Er is de jongste jaren immers almaar meer aandacht voor zelfconsumptie. Energie die je zelf opwekt, moet je ook zelf gebruiken.

Warmtepompen zijn in dat geval een logische keuze. Veel meer installateurs zouden hiermee aan de slag moeten gaan.’

augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

41

Project

De kantoren van Intellisol bevonden zich enkele jaren in deze container.

TECHNISCHE FICHE: PLAATS: Maastrichterweg 163a, 3680 Maaseik DUUR BOUW: twee jaar GEBRUIKTE MATERIALEN:

• • • • • • •

110 kilometer datakabel 2208 datapunten 28 geothermische boringen 9 warmtepompen 711 zonnepanelen 9.600m² isolatie 1.960m² driedubbele beglazing

››› gen volstond een model van 96 kW. Een besparing van 35%.’

‘Overdimensioneren heeft trouwens niet alleen financiële gevolgen. Je verliest ook heel wat comfort door temperatuurschommelingen, wat een gekend probleem is. Verschillende fabrikanten waren daarom geïnteresseerd in ons project. Ze geloofden niet dat wij met zo weinig vermogen ons gebouw op temperatuur konden houden. Nu komen ze een voor een kijken hoe wij dit toch hebben klaargespeeld. Deze voormiddag was er zelfs een delegatie Japanners van Mitshubishi op bezoek.’

Retourwater

Er valt heel wat te zien in het energiecentrum van Intellisol. Maar Lenn Coussement en Maarten Soubron blijven ingenieurs. Zij willen vooral weten

42

by Techlink

• augustus 2018

“

De vuistregels die in onze sector gelden, nemen we niet zomaar klakkeloos aan. . hoe het hele systeem werkt. Daarvoor neemt Herman Daniëls ons mee naar de kelder. ‘Gelieve hier geen foto’s te trekken’, waarschuwt de zaakvoerder. ‘Het warmtepompsysteem is onze verborgen parel. We passen hier een techniek uit de industrie op kleine schaal toe.’

” ‘We werkten een concept uit waarbij we het retourwater mengen. Zo krijgen we exact de temperatuur die wij wensen.

Concreet voegen we in het koel­seizoen het retourwater samen met water dat we geothermisch afkoelen. Willen we ››› het gebouw daarentegen opwarmen,

N I E U W

Bij SOVAC hebt u nog meer troeven in handen!

Vanaf nu vindt u alle wisselstukken voor gaswandketels van de bekende merken bij uw vertrouwde leverancier: SOVAC. Geen onnodige verplaatsingen meer, u vindt voortaan alles op hetzelfde adres.

SOVAC, het ruimste aanbod onderdelen en gereedschap voor installateurs en depanneurs verwarming.

Victor Marchandstraat 17, 3090 OVERIJSE

Tel.: 02/672 20 62 | Fax: 02/673 93 92 E-mail: info@sovac.be | www.sovac.be

SOVAC DIFF RGS

Project

››› dan we gaan we anders tewerk. We mixen

in dat geval het retourwater met water uit het warmteopslagvat. Het vraagt wat regeling, maar we schroeven ons elektriciteitsverbruik stevig terug.’

Virtual Power Plant

‘Enkel door te experimenteren, kan je innoveren. Zo werken we momenteel aan een Virtual Power Plant. Dat batterijsysteem werkt volledig automatisch. Software, die onze eigen ingenieurs ontwikkelen, beslist wanneer we energie opslaan of verbruiken (zie ook: Virtual Power Plant ruimt zes problemen van de baan, nvdr.).

Van zodra het programma naar behoren draait, brengen we het op de markt.’

‘Ik wil mijn concullega’s tonen dat investeren loont’, zegt Daniëls tot slot. ‘Daarom werk ik graag mee aan het project Slagkracht voor de vernieuwende installateur.

Met ­Intellisol hebben we al een heel pad afgelegd. Die ervaringen deel ik graag met anderen. Wees allemaal welkom op de inspiratiesessie op 16 oktober van 16u tot 18u!’

VIRTUAL POWER PLANT RUIMT ZES PROBLEMEN VAN DE BAAN Intellisol ziet haar kantoren als een levend labo. Zo werken ze momenteel aan een Virtual Power Plant. In de kelder staat een batterijsysteem met vermogen van 100 kW en een energie-inhoud van 200 kWh. Met een zelfgeschreven softwaresysteem wil het bedrijf een antwoord bieden op zes uitdagingen:

1STROOMUITVAL

Intellisol kan een stroompanne van vier uur overbruggen. In het gebouw zijn overal rode stopcontacten geïnstalleerd. Wie een toestel aansluit op dit noodnet kan ongestoord doorwerken als de elektriciteit uitvalt.

2VRAAGSTURING

Vandaag kennen we in ons land enkel het dagen nachttarief. Intellisol gelooft echter dat we evolueren naar een variabel tarief. Als er veel energie voor handen is zal de prijs dalen en vice versa. Door zelf een reserve te hebben, kan je jouw energie gebruiken als de prijs te hoog staat.

3AUTOCONSUMPTIE

Wie overschotten opslaat, kan die op het net injecteren als de vraag het hoogst is. Je verkoopt jouw energie wanneer andere producenten weinig aanbod hebben.

44

by Techlink

• augustus 2018

4PEAK SHAVING

Door de invoering van de digitale meter kan de netbeheerder exact berekenen hoeveel energie je effectief op het net zet. Niet jouw gemiddeld vermogen, maar jouw maximale vermogen wordt belast. Daarom beperk je de pieken het best zoveel mogelijk. Zo zorg je ervoor dat dit bedrag niet te hoog uitvalt.

5ONDERSTEUNING STROOMNET

Batterijen zijn ideaal om schommelingen op het net op te vangen. Elia geeft daarom een vergoeding aan bedrijven die grote batterijen plaatsen.

Tegen juni volgend jaar wil de hoogspanningsnetbeheerder 1 megawatt capaciteit opbouwen.

6LAADINFRASTRUCTUUR

Wie verschillende elektrische wagens tegelijk wil opladen, heeft veel vermogen nodig. Door jouw batterijsysteem juist te koppelen aan de laadinfrastructuur heb je geen zwaardere aansluiting op het stroomnet nodig.

Installatietechnieken HVAC Warmtepompen

Van CV-technicus tot warmtepomptechnicus Rescert Warmtepompen

Koeltechnieken

Certificatie Koeltechniek Opfrissingscursus + actualisatie-examen Van koelmonteur tot koeldepanneur

Airco-energiedeskundige ≥ 12 kW EPB-Klimaatregeling Brussels gewest Controleur Technicus

Alle opleidingen vinden plaats op Campus Aalst van Odisee

www.odisee.be/ae

’t Is altijd eenvoudiger als je de juiste partner kiest.

20 jaar ervaring Projectopvolging van A tot Z Complementair productengamma Dienst na verkoop

Biomassaketels

Exclusieve importeur voor België en Luxemburg

Satellietstations en substations

TSD S.A. 18, Z.I. in den Allern • L-9911 Troisvierges (Luxemburg)

Warmeluchtgeneratoren

• T.+352 44 13 92

info@tsd.lu

Regelsystemen

www.tsd.lu

Vraag en antwoord

Mag je twee jaar wachten om een drinkwaterinstallatie te laten keuren?

In het Vlaams Gewest is het al van 2005 verplicht om jouw drinkwaterinstallatie te laten keuren. Dit moet ten laatste twee jaar na aansluiting op het distributienet gebeuren, maar er mag op dat moment nog niemand in het gebouw wonen. Deze regel geldt zowel voor nieuwbouw- als renovatieprojecten.

10 à 15 procent. Dat is het percentage particulieren naar wie De Watergroep een aangetekende brief moet sturen. Al deze mensen hebben de vorige brieven naast zich neergelegd. Hun drinkwaterinstallatie is na twee jaar nog steeds niet gekeurd. ‘Het cijfer is volgens mij zo hoog’, legt Chris Vanderghinste uit, ‘omdat niet iedereen het nut van de keuringen begrijpt. Het probleem van drinkwaterverontreiniging op sanitaire binneninstallaties nam toe toen de Vlaamse overheid regenwaterputten verplicht maakte voor elke nieuwbouw.

Sindsdien zagen we steeds meer installaties waar regen- en drinkwaterleidingen met elkaar in aanraking kwamen.

De wetgever begreep de ernst van de si-

46

by Techlink

• augustus 2018

tuatie. Sinds 2004 moet je een installatie verplicht laten keuren.’

Iedereen wint

De keuringen bestaan vandaag 13 jaar.

Na al die tijd merkt Chris Vanderghinste nog steeds verwarring onder installateurs: ‘Sommigen weten niet dat de installatie gekeurd moet worden voor je in het huis gaat wonen. De enige reden waarom er voordien al water door de leidingen stroomt, is om de bouwvakkers te helpen. Voor heel wat werken hebben zij immers water nodig.

Installateurs moeten bijvoorbeeld de leidingen kunnen testen.’

‘In de praktijk zien we dat minstens een

derde van de particulieren hun installatie al gebruikt nog voor ze gekeurd is.

Ik vraag dan ook om hier extra op toe te zien, want een goede keuring is voor iedereen interessant. Enerzijds zijn wij er, als drinkwaterbedrijf, zeker van dat ons product op het einde van de keten nog steeds aan alle eisen voldoet. Anderzijds weet de klant dat zijn installatie in orde is. En de vakman, tot slot, kan bewijzen dat hij gedegen werk levert. Het zou namelijk niet de eerste keer zijn dat een doe-het-zelver achteraf goede installaties om zeep helpt.

Door de keuring kan de installateur zwart op wit bewijzen dat zijn werk aan de normen voldeed. Toch ook niet onbelangrijk.’

NIEUWE COMPACTE LUCHTAFSCHEIDER DISCALSLIM® De meest compacte luchtafscheider op de markt!

Serie 551 - DISCALSLIM® Compacte kunststof luchtafscheider • Constante luchtafscheiding voor een optimale werking van de cv-installatie • Verwijdert grote hoeveelheden lucht zonder handmatig ingrijpen • Universele installatie mogelijk: horizontaal en verticaal • Uitzonderlijk laag drukverlies • Speciaal veiligheidskapje voorkomt lekkage en bijgevolg eventuele schade

www.caleffi.com

Caleffi_discalslim_185x130_BeNl_Heatplus.indd 1

14/03/18 16:55

ALS ONDERNEMER WIL IK DAT ALLES VOORUITGAAT... …zoals bij mijn verzekering Arbeidsongevallen.

Verstandige ondernemers kiezen voor efficiëntie. Met Federale Verzekering is het heel gemakkelijk om schadegevallen online te melden. Het is maar een van de vele redenen om te kiezen voor onze verzekering Arbeidsongevallen.

2014

2018

2017

2016

2013

2015

Ontdek nog zoveel meer goede redenen op www.veiligophetwerk.be Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel. www.federale.be. Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen Financieel rekeningnummer BIC: BBRUBEBB IBAN: BE19 3100 7685 5412 - RPR Brussel BTW BE 0407.963.786

Arbeidsongevallen 186 x 128 bouwaannemer.indd 1

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

06/07/2018 08:38:16

De medewerker

DAVID GERMANI

> Geboren op 30 maart 1971 > Sterrenbeeld: Ram > Functie: Consultant Energy ­Transition & Market

> In dienst sinds 02/01/2014 > Lievelingseten: zeevruchten > Favoriete muziek: techno > Favoriete boek: De weg ­( Cormac McCarthy)

>

48

Leden van Techlink kunnen met al hun vragen rond hernieuwbare energie bij David terecht. Contacteer hem via david.germani@techlink.be.

by Techlink

• augustus 2018

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden.

Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

ENERGIESPECIALIST DAVID GERMANI

“

Belgen kunnen goed met zichzelf lachen

Je vindt hem in quasi iedere vriendengroep. Die ene persoon die alles afweet van muziek. David Germani, energiespecialist bij Techlink, is zo iemand. ‘Muziek is de rode draad in mijn leven. Ik maak al jarenlang compilaties voor al mijn vrienden: eerst op cassette, later op mini­disc, dan op cd en nu gewoon op Spotify. Die online bibliotheek was een ontdekking voor mij, maar als ik tijd heb en echt iets wil ontdekken dan loop ik gewoon binnen in de platenwinkel. Ik vind het enorm ontspannend om in de platenbakken te grabbelen. Effe wegdromen en verzinken in mijn gedachten.’

‘Momenteel ben ik volop aan het verbouwen. Dan ga ik mijn platencollectie eindelijk opnieuw een mooie plaats kunnen geven in huis. Vandaag ligt het grootste deel van mijn collectie bij mijn ouders. Zij wonen in een klein dorpje niet ver van Grenoble. Daar ben ik opgegroeid, maar intussen woon ik al meer dan 12 jaar in België. Ik verliet Frankrijk voor de liefde.’

Lol trappen

‘België heeft me oprecht verrast. Er zijn drie dingen waar ik enorm van hou: de Ardennen, de Vlaamse steden en de Belgen. In tegenstelling tot de Fransen kunnen Belgen goed met zichzelf lachen. Fransen nemen het soms allemaal soms wat te serieus. Terwijl iedereen graag eens lol trapt, toch?’

‘Er zijn natuurlijk ook dingen die ik mis: de bergen bijvoorbeeld. Tijdens mijn jeugd ging ik skiën wanneer ik daar zin in had. Binnen het uur stond ik op de piste.

Dat gaat nu niet meer. Daarnaast mis ik ook Parijs. Daar woonde ik meer dan tien jaar. Telkens ik terugkeer, voelt

”

het als thuiskomen. Maar bon, alles op zijn tijd. Intussen ben ik vader: Marius is tien, Pauline negen. Ik vind het belangrijk dat zij opgroeien in het groen. Parijs is geen stad voor kinderen.’

Lobbyist

‘Toen ik toekwam in België, vond ik al snel werk bij het CRISP. Dat centrum voor politiek onderzoek is een begrip in Franstalig België. Ik kreeg er de taak om een boek te schrijven over de Duitstalige gemeenschap, terwijl ik op dat moment zelfs niet wist dat die gemeenschap bestond (lacht).’

Eens dat project erop zat, werkte ik mee aan Fierwall, een studie rond hernieuwbare energie. Van het één kwam het ander. Ik werd directeur van een vzw die zich ook toespitste op deze materie. Die organisatie loodste ik binnen bij Confederatie Bouw. We hadden maar enkele honderden leden en ik wilde groeien. We gingen op in de Confederatie, waardoor ik terechtkwam bij Techlink als specialist hernieuwbare energie.’

‘Na al die jaren doe ik mijn job nog altijd even graag.

Als mensen me vragen wat ik doe dan zeg ik dat ik lobbyist ben. Ze schrikken vaak even, maar draaien snel bij als ik uitleg wat mijn functie exact inhoudt. Ik ben erg trots dat ik meewerk aan een betere wereld. Ik zal mijn kleinkinderen recht in de ogen kunnen kijken als ik later oud ben. Mochten ze me vragen waarom onze generatie niks gedaan heeft om het klimaat te redden, dan wil ik op zijn minst kunnen zeggen dat ik geprobeerd heb. Alleen al daarvoor kom ik elke dag met een glimlach naar het werk.’

augustus 2018 •

by Techlink

by Techlink

49

Productnews

Dalemans stelt 3F+ voor

Gasdetectiepionier Dalemans nv lanceert een nieuwe productlijn om te voldoen aan de installatievoorwaarden in stookplaatsen. Met de communicatiemodus 3F+ kunnen de gasdetector en alarmcentrale over langere afstanden worden gescheiden. Handig: de nieuwe driedraadstechDOSSIER PRESSE U•H6-D•TEX3F+ nologieDE maakt het gebruik mogelijk van een kabel van minimaal 3 x 0,75 mm². Naast lage kosten en een eenvoudige plaatsing kan je bovendien ook langere afstanden overbruggen. www.dalemans.com

Informazout herwerkt bespaarsimulator

Met bespaarsimulator van Informazout kon je al berekenen hoeveel je uitspaart door een oude mazoutketel te vervangen door een nieuwe hoogrendementsketel.

Nu voegt het kenniscentrum aan deze online tool nog een extra functie toe. Voortaan kan je ook berekenen wat je bespaart wanneer je hier een zonneboiler aan toevoegt.

Je komt onder andere te weten hoeveel liter mazout je minder verbruikt, hoe sterk jouw CO2 - en NOx -uitstoot daalt en hoe snel je de investering terugverdient. Kortom een nuttig instrument om jouw klant te overtuigen om voor stookolie te kiezen. pro.informazout.be/nl/tools/bespaarsimulator

Facq opent nieuw sanicenter in Kuurne

Elke professional moet binnen de dertig minuten een sanicenter kunnen bereiken. Dat is het doel van Facq. De groothandel bouwt daarom volop nieuwe vestigingen. Zo

50

by Techlink

• augustus 2018

Federale Verzekering biedt uitgebreide verplichte autoverzekering

Dienstverlener Decavi bekroont elk jaar de beste verzekeraar in twee categorieën: levens- en niet-levensverzekeringen. In die laatste groep ging de arbeidsongevallenverzekering van Federale Verzekering voor het zesde jaar op rij met de hoofdprijs aan de haal. Eén van de voordelen van deze verzekering is My Federale. Via deze site geven klanten hun arbeidsongevallen en schade aan. Verder kunnen ze er dossier opvolgen en de evolutie van hun schadestatistieken bekijken. www.federale.be

opende er onlangs een nieuw sanicenter in Kuurne. Het gebouw is 2500 vierkante meter groot en bevindt zich aan de ring rond Kortrijk. Het is dan ook erg vlot te bereiken. www.facq.be

Snelle installatie, korte werkdag.

slechts 32 dB(A)* fluisterstil

De nieuwe lucht/water-warmtepomp volgens split-technologie, aroTHERM split.

Warmtepompen zijn de verwarmingsoplossing van vandaag. En van morgen.

En van overmogen. Zowel in nieuwbouw als in renovatie. De nieuwe aroTHERM split beschikt over A++ efficiĂŤntieklasse, hij is niet alleen krachtig, maar ook compact en bijzonder stil. Uw klanten zullen genieten van dit betrouwbare systeem en de lage energiekost. Zelf haalt u voordeel uit de snelle installatie van dit compacte en onderhoudsvriendelijke systeem en, zoals steeds ook van onze 140 jaar ervaring in verwarmingstechnologie.

Energie efficiĂŤntieklasse: verwarming: A++ (A++ - G); warm water: A (A - G)

Voor meer informatie, ga naar www.vaillant.be/warmtepomp. *op een afstand van 3 meter in fluistermodus

VAI_aroTHERM_B2B_Kronkorken_NL_210x297_H1812001_CS6_F39.indd 1

12/06/2018 12:51:07

BENT U AL CERGA?

Word nu lid en geniet van uitzonderlijke voordelen.

Alain Vandenhouten, Zaakvoerder bij SENEC nv

Cerga opent een wereld van mogelijkheden. Ons kwaliteitslabel

“Door Cerga komen we als

helpt u op professioneel vlak te groeien met opleidingen,

bedrijf meer professioneel voor

technische bijscholingen en ondersteuning via een helpdesk en

de dag. Het label staat op al

technisch labo. Daarnaast zetten we uw werk graag in de kijker via

onze voertuigen en offertes.

communicatiekanalen zoals Livios.be. Door Cerga-lid te worden,

Zo weet de klant dat hij bij ons

helpt u trouwens ook uw klanten vooruit. Want dankzij uw

in goede handen is.

Cerga-label kunnen ze erop vertrouwen dat elke installatie die u

En dat werkt!”

plaatst van de beste kwaliteit is.

Cerga.

Hét kwaliteitslabel voor gas en/of propaan installateurs.

Word vandaag nog lid van Cerga op www.lidworden.cerga.be

Cerga.be cerga@cerga.be | 078 / 15 51 25