Informatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken
FEBRUARI 2018 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD
by Techlink
by Tech
Toekomst atmosferische ketels onzeker Nacht van de
Technieken
Overuren:
uitbetalen of recupereren?
OM U TE VERWARMEN ZIJN ER ORIGINELE COMBINATIES‌
EN IS ER DE PERFECTE COMBINATIE.
Mazoutketel
In een wereld waarin energie voortdurend evolueert, blijft mazout een vaste waarde voor uw klanten. U stelt hen immers een energiebron van de toekomst voor, want mazout laat zich perfect combineren met andere hernieuwbare energiebronnen. Hun verwarmingssysteem gaat daardoor maximaal renderen. Als u uw klanten mazout en deze duurzame combinaties aanbiedt, helpt u ze een keuze te maken voor comfortabele energie. En een comfortabele factuur. Meer info op informazout.be
Zonnepaneel
Warm voor de toekomst
EDITO
Techlink, linking technicians “Seg, waarom ben jij eigenlijk lid van Techlink?” Het is een vraag die ik wel eens stel als ik onze leden ontmoet. Vaak hoor ik dan iets als “Jullie network-evenementen zijn echt wel de moeite” of “Jullie juridisch en technisch advies is top”. Toch kan ik mij niet helemaal vinden in die reacties. Al te vaak blijven we hangen in de directe return, maar dat is niet onze enige bestaansreden. Techlink is gestoeld op twee pijlers: individuele en collectieve dienstverlening. S pijtig genoeg zien onze leden soms te weinig hoeveel werk er achter deze collectieve p ijler schuilgaat. Zo zit Philippe Stiénon, sociaal expert bij onze moederorganisatie Confederatie Bouw, al jaren mee aan tafel als er onderhandeld wordt met de vakbonden. Het is onder meer door zijn noeste arbeid dat je in onze sector slechts 20 procent toeslag moet betalen op het eerste overuur, in plaats van de gebruikelijke 50 procent (zie pagina 20). Niet enkel op sociaal, maar ook op technisch vlak is onze organisatie brood nodig. Techlink werkt nauw samen met partnerorganisaties zoals het kenniscentrum Cedicol. Samen met hen bereiden we de sector dag in dag uit voor op de toekomst. Onze beroepsfederatie is uw vinger aan de pols. Kijk bijvoorbeeld naar het artikel rond Ecodesign op pagina 37. Je leest er waarom atmosferische ketels binnenkort misschien van de markt verdwijnen.
Jan Lhoëst
Kennisdeling is trouwens één van de redenen waarom onze vakorganisatie voor installateurs van HVAC en sanitair, ICS, de handen in elkaar sloeg met de beroepsfederatie voor elektrotechnici, Fedelec (zie pagina 42). Onze nieuwe fusiefederatie Techlink telt bijna 3000 leden. Het is onze ambitie om hen zoveel mogelijk onderling in contact te brengen. Stip alvast 23 maart 2018 aan in jouw agenda. Die dag zakt Techlink af naar het casino van Knokke voor de Nacht van de Technieken. Een eerste poging om alle vakbroeders te verenigen!
Jan Lhoëst COMMERCIAL DIRECTOR TECHLINK
COLOFON Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092
Techlink vzw Joseph Chantraineplantsoen 1 • 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 • F. +32 2 757 65 41 info@techlink.be • www.techlink.be
Verantwoordelijke uitgever Filip Coveliers, directeur communicatie filip.coveliers@confederatiebouw.be
General Director Willy Pauwels willy.pauwels@techlink.be
Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3500 Nederlandstalig, 1500 Franstalig
Publiciteit Inge De Ridder T. 053 80 87 47 • F. 053 80 87 48 inge.deridder@confederatiebouw.be Sarha Hassani publiciteit.bouwmagazines@confederatiebouw.be
Coverbeeld: Jana Germanus
Redactie Cedric Matthys cedric.matthys@confederatiebouw.be Vertaling André Verkaeren Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk Graphius
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
3
YOUR HOME
YOUR LIFE
B AT I B O U W 2018
BRUSSELS EXPO Vaklui Groot publiek 22 & 23/02 24/02 > 04/03 WWW.BATIBOUW.COM
INHOUD
12
37
48
Naturzentrum Eupen
Ecodesign
Verplaatsingsvergoeding
3
17
42
Edito: Techlink, linking technicians
Expansievaten: do’s-and-don’ts
Fusie: Fedelec en ICS vormen
6
20
Evenement:
Overuren: uitbetalen of
Nacht van de Technieken vervangt Nacht van de Elektriciens
recupereren?
Het Naturzentrum Haus Ternell in Eupen wekt sinds kort al zijn energie zelf op. Hierdoor is dit het eerste overheidsgebouw in de Benelux dat volledig losstaat van het elektriciteitsnet. Installatiebedrijf Dauvister, lid van Techlink, toont ons hoe ze dit voor mekaar kregen.
8 Een norm ontstaat niet zomaar
11
WTCB helpt bij berekenen warmteverliezen
12 Project: Dauvister koppelt eerste overheidsgebouw los van elektriciteitsnet
In september 2018 verstrengen de eisen rond ecodesign. Enerzijds lijkt de toekomst voor atmosferische ketels onzeker. Anderzijds weten we dat zogenaamde discountketels verdwijnen. Onze redacteur ging in gesprek met Kris Van Dingenen en Kurt Van Campenhout, respectievelijk de technical directors van onze beroepsfederatie Techlink en het kenniscentrum Cedicol.
30
Geef je een werknemer een mobiliteits vergoeding als hij of zij eerst op de hoofdzetel heeft gewerkt en dan pas naar de werf gaat? Of moet je in dat geval het uurloon doorbetalen? Sociaal expert Hendrik De Wit beantwoordt deze en heel wat andere vragen.
Techlink
45 Project: voor- en nadelen van betonkernactivering
Slagkracht: Techlink krikt
48
kennis rond warmtepompen en warmtekrachtkoppeling op
Hendrik De Wit geeft advies
34
54
Install Day in cijfers
Productnews
Reisvergoedingen:
37 Ecodesign: toekomst atmosferische ketels onzeker, discountketels verdwijnen
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
5
Evenementen
“Nacht van de Technieken” vervangt “Nacht van de Elektriciens” Na 19 edities komt er een einde aan de Nacht van de Elektriciens. Nu Fedelec en ICS samen Techlink vormen, komt er één event voor alle technici. Op 23 maart 2018 vindt de eerste editie van de Nacht van de Technieken plaats. ‘Vraag het maar eens aan de leden van het vroegere Fedelec’, zegt Jan Lhoëst, commercieel directeur bij Techlink. ‘De Nacht van de Elektriciens was altijd een succes. Als oud-directeur van ICS, de vroegere vakfederatie van sanitair- en HVAC-installateurs, ben ik verheugd om nu ook mijn toenmalige leden te mogen uitnodigen voor dit jaarlijkse onderonsje. Ik hoop dat technici uit verschillen-
de vakgebieden elkaar die avond beter leren kennen.’
Inschrijven via site
Voor de eerste nacht van Nacht van de Technieken trekt Techlink naar het casino van Knokke. De uitgelezen locatie om eens flink uit de bol te gaan. ‘Om half acht begint de receptie’, zegt Jan. ‘En rond half negen schuiven we de benen onder tafel. Na de ongetwijfeld heerlijke maaltijd start het
dansfeest. Wie daarna liever niet meer naar huis rijdt, kan een kamer boeken in hotel La Réserve. Dit ligt vlak naast het casino. Reserveren kan via onze site www.techlink.be. Hier vind je ook de link om in te schrijven voor het evenement. Dat kan tot vrijdag 16 maart. Vanzelfsprekend kunnen enkel leden van onze beroepsfederatie, en hun partners, zich inschrijven.’
PRAKTISCH: DATUM: Vrijdag 23 maart 2018 LOCATIE: Grand Casino Knokke, Zeedijk-Albertstrand 509, 8300 Knokke-Heist PARKEREN: Het casino heeft een ruime parking INSCHRIJVEN: www.techlink.be (voor vrijdag 16/03/2018)
PROGRAMMA: 19.30 UUR: Receptie 20.30 UUR: Banket (aansluitend dansavond)
6
by Techlink
• februari 2018
KLANT IS KONING. IK INSTALLEER ZIJN TROON. GEBERIT AQUACLEAN. DE DOUCHE-WC.
Geberit AquaClean zorgt voor een ongeëvenaard gevoel van frisheid: na een druk op de bedieningstoets wordt u gereinigd door een bijzonder aangename waterstraal op lichaamstemperatuur. Meer informatie over de veelzijdige douche-wc‘s vindt u op www.geberit-aquaclean.be.
BE annex
Een norm ontstaat niet zomaar Vorig jaar keurde het Europees Comité voor Normalisatie (CEN) een nieuwe Europese norm rond de berekening van warmteverliezen goed. Toch moeten Belgische installateurs hier tot vandaag geen rekening mee houden. Hoe kan dit? De NBN EN 12831:2003. Voor veel mensen klinkt dit als Chinees. Maar Christophe Delmotte spreekt de term uit alsof hij er ’s morgens zijn boterhammen mee belegt. De ingenieur, verbonden aan het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB), weet dat NBN staat voor Norme Belge/Belgische norm, EN voor Europese Norm, 12831 het unieke kengetal is en 2003 het jaar van publicatie. Als Christophe Delmotte ons niet kan uitleggen hoe een norm tot stand komt, dan kan niemand het. ‘Vroeger maakte elk land eigen normen’, legt Delmotte uit, ‘maar sinds enkele decennia past ons land vooral Europese normen toe. In de praktijk zijn er twee belangrijke soorten normen: de Europese normen, de EN-normen, en de internationale normen, de ISO-normen. De manier waarop die tot stand komen, is tamelijk gelijklopend. Op vraag van een bepaald sector dient een lidstaat een voorstel tot normalisatie in bij het CEN (Comité Européen de Normalisation, nvdr.) of de ISO (International Organisation for Standardisation, nvdr.). Beide instellingen verenigen nationale normeringsor-
ganisaties. Voor België is het Bureau voor Normalisatie, beter gekend als het NBN, lid van het CEN en de ISO.’
Procedure
Als een voorstel wordt goedgekeurd dan komt dit terecht in een Technische Commissie. Zij werken samen met de nationale experten een normontwerp uit. Alle landen die lid zijn van het CEN of de ISO leggen dit ontwerp voor aan hun bevolking. Tijdens een openbaar onderzoek becommentariëren de plaatselijke stakeholders het normontwerp. Hier en daar past het CEN iets aan, waarna er een finale stemming volgt. Elke lidstaat mag, grosso modo, stemmen naar gelang zijn aantal inwoners. Is een meerderheid te vinden voor de nieuwe norm, dan wordt hij gepubliceerd. Vanaf dan moeten de aparte lidstaten ermee aan de slag. Sommige normen hebben namelijk nationale bijlage nodig. Lidstaten moeten hier en daar nog wat gegevens toevoegen of mogen enkele accenten leggen. ‘Daarom lag de Europese norm rond het berekenen van warmteverliezen, in het vakjargon de NBN EN 12831:2003, sinds 2003 op de plank’, legt Delmotte
HET NORMALISATIEPROCES
Christophe Delmotte (WTCB) schrijft mee aan Europese normen. © WTCB Mario Sohie
uit. ‘Dat was trouwens niet echt een groot probleem. We hadden een goede nationale norm uit 1986. Die norm hebben we geschrapt in 2015. Toen publiceerden we onze nationale bijlage (de NBN EN 12831 ANB, nvdr.). Hierin lijsten we bijvoorbeeld de klimatologische gegevens op. Een technicus moet immers weten wat de gemiddelde maximum- of minimumtemperatuur is voor hij of zij juist kan dimensioneren.’
Alweer nieuwe norm
Hoewel de Europese norm uit 2003 nog maar een kleine twee jaar van kracht is in ons land, staat er opnieuw een en ander te gebeuren. ‘Vorig jaar is er op Europees niveau een nieuwe norm goedgekeurd (de EN 12831-1:2017, nvdr.)’, zegt Delmotte. ‘Die norm houdt meer rekening met luchtinfiltratie en ventilatie, maar de berekeningsmethodes zijn erg complex. België heeft daarom altijd tegengestemd, maar nu is de norm er toch. Al zal het nog even duren voor hij effectief ingevoerd wordt. We hebben namelijk nog geen nationale bijlage. De sectorfederatie Agoria is aangesteld om een werkgroep op te richten die dit document zal opmaken. Zolang dat er niet is, blijft NBN EN 12831:2003 en haar bijlage van kracht. Tot die tijd kan je al onze bestaande rekenprogramma’s blijven gebruiken (zie Tool WTCB helpt bij berekenen warmteverliezen). Voorlopig verandert er met ››› andere woorden niets.’
Een nieuwe norm komt in vier grote stappen tot stand.
1
VOORSTEL Op vraag van bedrijven of sectoren dient het Belgische Bureau voor Normalisatie (NBN) een voorstel in bij het Comité Européen de Normalisation (CEN) of de International Organisation of Standardisation (ISO).
8
by Techlink
• februari 2018
2
NORMONTWERP Als het voorstel wordt goedgekeurd, werkt een Technisch Comité een ontwerp uit. Dit in samenspraak met nationale instellingen, zoals het NBN.
3
OPENBAAR ONDERZOEK Elk land dat lid is van het CEN of de ISO doet een openbaar onderzoek. Het normontwerp wordt aangepast waar nodig en nadien goedgekeurd.
4
PUBLICATIE Het CEN of de ISO publiceert de norm. Vaak moeten landen haar vervolgens opnemen in hun nationale wetten. Bron: https://www.nbn.be/nl/ normen-ontwikkelen/normontwikkeling
Stap binnen in de
Smart World van Testo Bezoek onze stand en ontdek onze promoties:
hal 12, stand 12317 www.testo.be/nl/batibouw
rookgas
thermografie
klimaat
testo februari.indd 1
1/02/2018 8:57:43
SOLO - DuETTO - AquA COMPLETE thermische groepen, in gietijzer met geintegreerde mazoutbrander lage NOx
SOLO ErP BE enkel verwarMing DuETTO ErP BE verwarMing en instant productie van sww AquA ErP BE verwarMing en productie van sww door geintegreerde boiler van 110 liter, in staal inoX 316 DE KETEL VOLDOET AAN DE BELGISCHE RICHTLIJN OVER DE NOx EMISSIE
Malrain thomas gsM +32 472/91.41.36 • faX +32 2/771.58.28 thomas.malrain@dps-pro.com info@dps-pro.com • www.dps-pro.com
IE UW N
. Giving future.
TAU N OIL PRO. HET ALLERBESTE VAN COLLECTIEVE CONDENSERENDE KETEL OP STOOKOLIE ! LOW
NOx
• ROESTVRIJSTALEN MONOBLOK KETEL MET GROTE WATERINHOUD • UITGERUST MET PROGRESSIEVE TWEETRAPS-STOOKOLIEBRANDER • ONTWIKKELD VOOR WERKING OP STANDAARD HUISBRANDOLIE (ZWAVELGEHALTE <1000 PPM) • DOOR DE DRUKVERLIEZEN VAN HET WATERCIRCUIT EN DE LAGE WARMTEBELASTING IS EEN WERKING OP NULDEBIET MOGELIJK
Het grote ketellichaam in roestvrij staal wordt gekenmerkt door een zeer lage volumetrische thermische belasting en oppervlakbelasting. De structuur met drietreksysteem voor rookgassen optimaliseert de warmteoverdracht zonder de warmteuitwisselingsoppervlakken te belasten. Het gebruik van speciale staalsoorten voor de verbrandingskamer en de warmtewisselaar garandeert een lange levensduur en een lage slijtagegraad. De brander beantwoordt aan NOx-klasse 3 volgens EN 267. Het standaard bedieningspaneel RielloTech Clima Top stuurt, naast de ketel, ook cascades van toestellen en de bijhorende installaties aan. Het onderhoud wordt vergemakkelijkt door grote deuren die toegang bieden tot de verbrandingskamer en de pijpenbundel. Door de positie van de brander wordt aanzienlijk minder stof aangezogen. De dikke, hoogwaardige warmte-isolatie beperkt op doeltreffende wijze het warmteverlies door de grote afmetingen van het toestel. De ketels* hebben NOx-klasse 3 dankzij hun hoogwaardige prestaties. Het toestel kan in aanmerking komen voor de belastingvoordelen voor zuiniger energieverbruik en bouwrenovaties. * Raadpleeg de algemene Riello-catalogus voor een volledig overzicht van het TAU-gamma en van de verschillende voorgestelde versies, of contacteer de commerciële dienst van Riello.
Riello N.V. - Waverstraat 15 - 9310 Moorsel - www.riello.be - +32 53 769 030
BE annex
›››
Tool WTCB helpt bij berekenen warmteverliezen Overdimensionering blijft schering en inslag in onze sector. Hierdoor gaat niet alleen veel geld, maar ook veel energie verloren. Het WTCB ontwikkelde daarom een gratis tool waarmee je in een handomdraai warmteverliezen kan berekenen. DE WARE KOST VAN OVERDIMENSIONERING
1kW
meer kost: € 20 tot € 40
bij een condensatieketel
€ 80 tot € 130 bij een pelletkachel
€ 250 tot € 320 bij een warmtepomp
Bron: Test-aankoop 02/2016
Eind jaren 1990 nam het WTCB de proef op de som. De medewerkers van het onderzoekscentrum gingen langs in tientallen woningen en berekenden de warmteverliezen. Hun resultaten spraken boekdelen. Zowel ketels als radiatoren hadden gemiddeld een vermogen dat maar liefst twee keer zo hoog lag als nodig. Een groot probleem dat ook vandaag nog niet van de baan is. ‘Hoewel deze cijfers verouderd zijn’, zegt Christophe Delmotte van het WTCB, ‘geloof ik niet dat er veel veranderd is. Er zijn nog steeds technici die systematisch overdimensioneren. Het basisprobleem blijft immers onopgelost. De klant klaagt enkel als het te koud is in zijn woning. Iedereen is bang om te onderdimensioneren, waardoor de slinger naar de andere kant doorslaat.’ ‘Toch heeft niet enkel de technicus, maar hebben ook de klanten zelf boter op het hoofd. Als klanten geen plannen of EPB-documenten kunnen voorleggen en niet weten hoeveel isolatie er in hun muren zit, is het namelijk erg moeilijk om correct te dimensioneren. Daarenboven vraagt het tijd om een juiste berekening te maken. Installateurs werken ook
niet voor de hemelse dauw. Een installatiebedrijf dat de moeite doet om juist te dimensioneren is dan ook duurder dan z’n concurrent die de berekening zomaar uit zijn losse pols schudt. Maak dit duidelijk aan de klant. Kwaliteit kost geld.’
NBN EN 12831:2003 Wie graag zo correct en eenvoudig wil dimensioneren, vindt bij het WTCB interessante instrumenten. Zo maakte het onderzoekscentrum een handige rekentool. ‘Die tool is gebaseerd op de NBN EN 12831:2003 die sinds 2015 van kracht is’, legt Delmotte uit. ‘Deze norm verschilt op sommige vlakken van de vroegere NBN B 62-003 uit 1986. Ten eerste houdt de NBN EN 12831:2003 meer rekening met het opwarmingsvermogen. Dat is het vermogen dat nodig is om een gebouw opnieuw warm te stoken nadat de verwarming even op een lager pitje heeft gestaan. Denk bijvoorbeeld aan een schoolgebouw waar er in het weekend amper verwarmd wordt. Ten tweede heeft de norm extra aandacht voor infiltratieverliezen. Ook als de technicus hier geen data over heeft, dan kan hij of zij in de norm standaardwaarden terugvinden. Deze data zijn verrekend in de tool.’
‘Tot slot berekenen we met de NBN EN 12831:2003 de warmteverliezen via de grond op een andere manier. De warmtedoorgangscoëfficiënt wordt namelijk anders bepaald. Deze waarde, beter gekend als de U-waarde, drukt de hoeveelheid warmte uit die per seconde, per vierkante meter en per graad temperatuurverschil tussen de ene en de andere zijde van een wand doorgelaten wordt. Terwijl we vroeger de warmteverliezen naar de grond schatten, berekenen we vandaag de verliezen doorheen de grond. Gelukkig hoef je ook dit niet manueel te doen. De tool van het WTCB voert ook deze berekeningen voor jou uit. Al moet je dan wel omtrek en oppervlakte van de vloerplaat kennen.’
Wil je de rekentool gratis downloaden? Surf naar www.wtcb.be en klik op de rubriek “rekentools”. Hier vind je exact wat je nodig hebt. Verder mag je ook altijd mailen naar de dienst “NormenAntenne Energie en Binnenklimaat” van het WTCB voor meer informatie (info.energie@ bbri.be).
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
11
Project
Dauvister koppelt eerste overheidsgebouw los van elektriciteitsnet Techlink brengt alle technieken samen. Onze fusiefederatie speelt zo in op een bredere trend in de sector. Steeds meer van onze leden werken multidisciplinair. Heat+ ging langs in Eupen. Daar bouwde lidbedrijf Dauvister een systeem waardoor het plaatselijk natuurcentrum al z’n energie zelf kan opwekken. ‘Wist je dat de Duitsers ooit deze weg hebben gebouwd?’, vraagt Thierry Van Buggenhout, projectleider bij Dauvister, aan mij. We zitten samen in de wagen en rijden richting het hart van de Hoge Venen. ‘Tijdens de Tweede Wereldoorlog trokken de Duitsers verschillende wegen door deze bossen’, zegt hij. ‘Zo konden ze Duitsland beter met België verbinden.
12
by Techlink
• februari 2018
Spijtig genoeg is de weg sindsdien nooit vernieuwd, denk ik (lacht)’. De toon is gezet. We denderen verder over het hobbelige weggetje en het belooft een jolige namiddag te worden. Ik kom kijken naar een van de paradepaardjes van Dauvister: het Naturzentrum Haus Ternell. Dit bezoekerscentrum is
het eerste overheidsgebouw in de Benelux dat volledig losstaat van het elektriciteitsnet. ‘Er loopt een distributiekabel van de Vesderstuwdam, hier niet ver vandaan, tot in Ternell’, legt Thierry uit. ‘Maar die kabel is dringend aan vervanging toe. Dat zou in totaal vier miljoen euro kosten, wat ze te veel geld vonden. Daarom ging de Duitstalige gemeen-
TECHNISCHE FICHE VAN DE UITGEVOERDE WERKEN PLAATS: Naturzentrum Haus Ternell, Ternell 2/3, 4700 Eupen DUUR: +/- duizend werkuren UITGEVOERDE WERKEN: ∙ zestig PV-panelen (totaal v ermogen: 15 kVA) ∙ Pelletkachel (70 kW) ∙ Silo voor 9,2 ton pellets ∙ Warmtekrachtkoppeling (9kVA elektriciteit en 20 kW warmte) ∙ Buffervat (4000 liter) ∙ Stroomgenerator (20 kVA) ∙ 24 loodbatterijen (opslagcapaciteit: 164 kWh)
schap, eigenaar van het gebouw, op zoek naar een andere oplossing.’
Voorbereiding
‘In 2010 deden we met Dauvister al een eerste studie’, zegt Thierry. ‘In tussentijd zijn er heel wat ideeën de revue gepasseerd: van een windmolen in de achtertuin tot een warmtekrachtkoppeling op koolzaadolie. Uiteindelijk zijn enkele van die ideeën gesneuveld. Koolzaadolie moet je bijvoorbeeld op voorhand opwarmen zodat dit dezelfde stroperigheid krijgt als mazout. Dit vroeg te veel energie, aangezien we die allemaal zelf moeten produceren.’ ‘Ook de windmolen is er uiteindelijk niet gekomen. Dat lag aan het Waals gewest. Enkel het gebouw is eigendom van de Duitstalige gemeenschap. De bossen en terreinen hier rondom zijn in handen van het Waals Gewest en zij hebben hun veto gesteld. Het is trouwens ook door hen dat we onze gastank hebben moeten ingraven achter een hekken. We hadden
hem graag vlot bereikbaar op de parking gezet, maar ook de parking is eigendom van het Waals Gewest.’
Uitvoering
ceren, slaan we die op in batterijen. Daar kunnen we 164 kWh in kwijt, waardoor we de site, bij een normaal verbruik, acht uur lang van elektriciteit weten te voorzien. Perfect om de schommelingen tussen dag en nacht te overbruggen. Én mocht dit allemaal nog niet voldoende zijn, dan is er nog altijd een noodgenerator. Beneden in de kelder stond er al een mazouttank. Die hebben we hergebruikt in ons nieuwe systeem. De noodgenerator is erop aangesloten.’
Eens de voorstudie erop zat, kon Dauvister aan slag. Uiteindelijk werkte het bedrijf ongeveer duizend uren op de werf. Thierry is trots op wat zijn team realiseerde. ‘In totaal kostte het project ongeveer 550.000 euro’, zegt hij. ‘De distributiekabel doortrekken zou bijna drie keer meer gekost hebben. Een stevige besparing die we samen met onze ploeg voor elkaar kregen. Dauvister durfde beredeneerd te experimenteren. Zowel voor de warmte- als de elektriciteitsproductie kwamen heel wat technieken samen, geen doordeweekse klus.’
‘Naast elektriciteit moeten we uiteraard ook warmte opwekken. Hiervoor gebruiken we niet enkel de warmtekrachtkoppeling. Als de temperatuur onder de tien graden Celcius zakt, begint ook de pelletkachel te branden. De warmte-energie slaan we op in buffervat van 4000 liter. Dat is nodig omdat de winters erg koud kunnen zijn. Om dezelfde reden bouwden we een gigantische pelletsilo met een capaciteit van maar liefst 9,2 ton. Als ze nu nog koud hebben in de winter weet ik het ook niet meer (glimlacht).’
‘Hier zie je onze warmtekrachtkoppeling op gas’, toont Thierry. ‘Die is in de winter de belangrijkste bron voor elektriciteit. In de zomer maken we dan weer gebruik van de zonnepanelen die op het dak liggen. Als die te veel energie produ-
‘Het was niet eenvoudig om alle verschillende technieken in één circuit te krijgen’, gaat Thierry verder. ‘We werken daarenboven met veel verschillende merken. Wat een bewuste keuze is. Het is niet omdat het technisch soms wat moei- ›››
Eindresultaat
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
13
Project 3 X 400V + N
Pelletkachel 70 KW
9KWe ±35KW
ND 40
KW/H
KW/H
WKK GAS
elektrische groep
KW/H
=
20KVA ND 40
10KVA PV
ND 32
M
C
10KW
GAS
MAX 24 KVA g 18 KVA
ND 40 ND 50 ND 32
5000 liter ND 50
ND 32
vuilafscheider ND 50
ND 40
Thierry Van Buggenhout leidde alles in goede banen. LUCHTGROEP
400 L
vulset
N.O.
››› lijker is om alles aan elkaar te linken, dat
je compromissen moet sluiten. Er bestaat altijd een oplossing. Ook al heb je daarvoor een heleboel BUS’sen nodig.’ ‘Na al onze noeste arbeid was ik tevreden dat alles draaide. Het was dan ook even schrikken toen het systeem ineens begon te haperen. De stroom viel te pas en te onpas uit. Ik ben alles beginnen uit te pluizen, tot bleek dat ze in het restaurant een nieuwe oven op elektriciteit hadden gekocht. Daar was ons systeem niet op voorzien. Gelukkig hebben ze de oven snel vervangen door een exemplaar op gas, waardoor alle problemen van de baan waren.’ ‘Sinds dit kleine incidentje werkt onze installatie zoals het hoort. Al check ik wel nog dagelijks of alles goed gaat. Daarvoor hoef ik niet tot hier te komen. Het hele systeem is geconnecteerd met het internet. Via een eenvoudig programma kan ik alles vanop afstand aanpassen. Het centrum houdt aan deze digitalisering trouwens een tof speeltje over. Op een computerscherm in het onthaal kan je in realtime zien hoeveel energie ons systeem opwekt. Daarnaast geeft het ook weer hoeveel CO₂-uitstoot
14
by Techlink
• februari 2018
we uitsparen. Zo maken we de bezoeker bewust van de klimaatproblematiek. Veel bezoekers komen hier terecht omdat ze er een weekendje tussenuit knijpen. Ze genieten van het natuurschoon, maar vergeten welke rol ze zelf kunnen spelen. We moeten samen gaan voor meer hernieuwbare energie. Wij, met Dauvister, willen hier graag een voortrekker in zijn.’
TECHLINK PLAATST HAAR LEDEN GRAAG IN DE KIJKER. Heeft jouw bedrijf onlangs een interessant project uitgevoerd? Neem dan vrijblijvend contact op met onze redacteur Cedric Matthys (cedric.matthys@confederatiebouw.be). Misschien komen we de volgende keer wel bij jou langs.
ALSB
XGB 5G16² ± 60m
3 X 400V + N
XGB 5G16² ±15m XGB 5G16² ± 25m
OVER DAUVISTER
XGB 5G25² ± 30m
=
KW/H
212374054
212374053 KW/H
TD Resto 3x50A 20 KVA
Wc Batterij
TD Museum 3x20A
Boiler ND 25
Resto ND 25
KW/H 212374052
KW/H
TD
TD
Verdieping
Museum 2
3x50A
3x40A
1e verdieping ND 25
Museum ND 25
gedurende 30 min A continu
°C
°C
°C
Grundfos UPS 32-60
C
°C
°C
WILO Smart A 25/4
C
°C
Grundfos UPS 25-40
C
M
ND 25
°C
Grundfos UPS 25-60
C
M
ND 25
ND 25
°C
M
ND 25
ND 100
TOTAAL VERMOGEN ± 70 KW N.O.
Voor wie op zoek is naar inspiratie: zo bouw je een installatie los van het elektriciteitsnet.
Stéphane Dauvister heeft Dauvister in 2007 opgericht. Zeven jaar later kocht EDF Luminus een meerderheidsbelang in het bedrijf. Geruggesteund door deze belangrijke speler op de energiemarkt groeide Dauvister verder uit tot een toonaangevend bedrijf op HVAC-markt. De firma zet in op de laatste spitstechnologieën en probeert op die manier de energiefactuur van de klant zo veel mogelijk te drukken. Deze strategie slaat duidelijk aan. Intussen heeft Dauvister 180 medewerkers in dienst. Zij werken verspreid over de zes uitvalsbasissen in Wallonië en Brussel. Meer info op WWW.DAUVISTER.COM.
stadswater
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
15
Expansievaten met variabele druk
Expansievaten: do’s-and-don’ts Het juiste expansievat kiezen, plaatsen en onderhouden is werk voor specialisten. Gelukkig maken die bij Techlink deel uit van ons ledenbestand. Heat+ frist nog eens op hoe het moet.
Al te vaak kiezen technici voor een type expansievat dat ze altijd gebruiken. Hierdoor ontstaan er problemen die je makkelijk had kunnen vermijden. Gebruik daarom de handige tool van het WTCB. ‘Je kan onze tool niet enkel gratis downloaden’, steekt Christophe Delmotte, ingenieur bij het WTCB, van wal. ‘Hij is daarenboven ook nog eens zeer eenvoudig te gebruiken. Je moet enkel over wat cijfers beschikken. Zo moet je weten wat de maximale opstooktemperatuur van de ketel. Hier moest vroeger nog eens 20 graden bij optellen, maar dat moet van Europa niet meer. Ook moet je onder andere de statische hoogte (het verschil tussen het aansluitpunt van het vat en hoogste punt van de installatie, nvdr.), de insteldruk van het veiligheidsventiel en het aandeel antivriesproduct kennen.’ TOTALE WATERVOLUME De gegevens die Christophe opsomt zijn tamelijk eenvoudig te achterhalen. Al zit één hindernis in de tool. Je moet namelijk ook weten wat het totale watervolume is van de installatie. Dit is de enige echte berekening die je vooraf zelf moet maken. Gelukkig volstaat een beredeneerde schatting. Je hoeft niet de volumes van alle aparte onderdelen op te zoeken. Er bestaat een eenvoudigere manier. Op figuur … zie je een logaritmische schaal. Ga na welk type installatie jij wil plaatsen. Kijk daarna aan de hand van het vermogen van de ketel hoeveel water er ongeveer in de installatie zal zitten. Geef dit cijfer in in de tool. Een kleine moeite die vaak een wereld van verschil maakt.
MEER INFO? info.energie@bbri.be Download de tool via: www.wtcb.be (rubriek “rekentools”)
16
by Techlink
• februari 2018
Voor de installatie: dimensioneer correct ONDER1NIET DIMENSIONEREN
Kies geen te klein expansievat. Als het vat te klein is voor de hoeveelheid water dat door de installatie stroomt, dan riskeer je complicaties. Zo kan er corrosie of lawaaihinder ontstaan. Ook zal het membraan van het expansievat veel sneller stuk gaan. Het kan dat je in één systeem twee expansievaten moet aansluiten. Denk bijvoorbeeld aan de wandketels waarin er standaard een expansievat zit. Dit soort units zijn stilaan een trend in onze sector. Voor de installateur is het eenvoudig om ze te gebruiken, maar er zit een keerzijde aan de medaille. Vaak is het ingebouwde expansievat te klein voor de hoeveelheid die door de installatie stroomt. Gebruik daarom vooraf de tool van het WTCB (zie: Kies het juiste expansievat) en voeg een extra vat toe indien nodig.
OVER2NIET DIMENSIONEREN
Een te groot expansievat is technisch gezien geen probleem. Al raden we aan om niet te overdimensioneren. Dat om één eenvoudige reden: met een te groot expansievat jaag je de klant onnodig op kosten (én ben je duurder dan jouw concullega). Raadpleeg ook hier vooraf de tool van het WTCB (zie: Kies het juiste expansievat).
1 2 3
4
Deze voorbeeldgrafiek is uiteraard te klein om te gebruiken. Contacteer het WTCB voor een digitale versie.
5
© WTCB
KIES HET JUISTE EXPANSIEVAT
© WTCB
Tijdens de installatie: volg deze richtlijnen DICHT MOGELIJK 1ZO BIJ DE KETEL
Elke ketel heeft een minimale druk nodig om te kunnen werken. Ketels kunnen dan ook zogenaamde onderdruk detecteren. Ze slaan automatisch uit, wat je uiteraard te allen tijde wil vermijden. Plaats daarom het expansievat zo dicht mogelijk bij de ketel. Zo is er amper drukverlies tussen het vat en de ketel.
HET EINDE VAN 2AAN DE RETOURLEIDING
Plaats het expansievat op de retourleiding naar de ketel. Hier is de watertemperatuur het laagst. Zo gaat het membraan van jouw expansievat het langst mee. Kijk trouwens ook op voor-
hand eens na of het expansievat wel geschikt is voor het type ketel. Niet alle membranen kunnen hoge watertemperatuur verdragen. Ga na tot welke temperatuur de ketel het water opstookt en kies op basis daarvan het juist expansievat.
DE 3LANGS ZUIGZIJDE
Plaats het expansievat steeds langs de zuigzijde van de pomp. Vermijd een opstelling waar het vat tussen de ketel en de pomp staat (zie afbeelding D hierboven). Een foute opstelling kan de druk in de installatie immers onder de atmosferische druk laten zakken, in het vakjargon onderdruk genoemd.De buitenlucht zoekt zich via zeer kleine openingen, bijvoorbeeld de plaatsen waar leidingen aan elkaar gekoppeld zijn, een weg ››› in de installatie. februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
17
Expansievaten met variabele druk
››› Daarnaast kan er ook pompcavitatie ontstaan. Bij dit feno-
meen daalt de druk aan de zuigzijde van de pomp onder de maximale dampdruk. Het water verdampt waardoor er zich minuscule dampbelletjes vormen. Verder in de installatie, waar de druk opnieuw boven de dampdruk stijgt, worden deze belletjes weer vloeibaar. Dit is niet gezond voor de installatie. Bij de overgang van de gasvormige naar de vloeibare fase daalt namelijk het volume. Deze implosies zijn niet enkel onaangenaam om te horen. Ze kunnen de installatie ook stevig beschadigen. Te vermijden!
4CONTROLEER DE VOORDRUK
Elke fabrikant steekt in de fabriek een bepaalde druk op het expansievat, de zogenaamde voordruk. Ga er echter niet zomaar van uit dat wat op de doos staat ook klopt. Ook een fabrikant kan fouten maken. Controleer daarom vooraf de voordruk. Dat kan al met een eenvoudige manometertje waarmee je ook autobanden kan oppompen. Kijk met dit apparaat ook
na of de voordruk overeenkomt met de druk die ideaal is voor de ketel en de pomp. Dat cijfer kan je berekenen met de tool van het WTCB (zie: Kies het juiste expansievat).
Na de installatie: blijf controleren
Wie even het onderhoudsverslag voor periodieke controles bekijkt, merkt op dat de controle van het expansievat niet vermeld staat. Leid hier echter niet uit af dat deze controle bijzaak is. De druk in het expansievat kan immers dalen met de tijd omdat er piepkleine deeltjes gas door het membraan ontsnappen (diffusie). We raden daarom aan om de druk in het vat te meten bij elke periodieke controle. Eens op het vat kloppen met een metalen voorwerp en afgaan op jouw buikgevoel volstaat dus niet.
MEER INFO? kris.vandingenen@techlink.be
WAT DOET EEN EXPANSIEVAT? Expansievaten zijn van onnoemelijk belang om een installatie goed te laten draaien. Maar waarom juist? Tijd voor wat theorie.
GEEN WATER TOEVOEGEN
Mochten we geen expansievat plaatsen dan zou je bij installatie juist genoeg water in het systeem moeten gieten om de juiste druk te krijgen. Een deel van dat water zou vervolgens weglopen langs het veiligheidsventiel van zodra het water opwarmt
18
by Techlink
• februari 2018
© WTCB
Flashback richting de lessen fysica: als de temperatuur van een vloeistof toeneemt, zet het volume uit. Dat is de eerste reden waarom we expansievaten installeren. Deze vaten regelen druk op het circuit. In het vat zit een ballon. Deze ballon is gevuld met gas tot op een bepaalde druk. Het is de bedoeling dat de druk in het expansievat steeds binnen bepaalde waarden blijft. Als het volume van het water toeneemt, doordat je het opwarmt, wordt de ballon samengeperst. Wanneer de druk weer afneemt, doordat het water afkoelt, zet de ballon opnieuw uit. en de druk toeneemt. Als de installatie daarna afkoelt, omdat je bijvoorbeeld overdag bent gaan werken, dan neemt de druk weer af. Om opnieuw genoeg druk op de installatie te krijgen, zou je telkens extra water aan de installatie moeten toevoegen. Daarnaast is er nog een tweede
reden waarom we expansievaten nodig hebben. In het vat zelf zit ook water. Dat is een buffer. Het watervolume in de installatie kan dalen omdat er water ontsnapt wanneer je ontlucht. Ook kan er een klein lek zitten waarlangs er water wegsijpelt. Het expansievat buffert deze verschillen.
Heeft uw klant geen aardgas?
Propaangas van Antargaz vormt de oplossing! Laat uw klanten genieten van alle comfort van gas dankzij propaangas Is de woning van uw klant niet aangesloten op het aardgasnetwerk en wilt hij toch profiteren van alle voordelen van gas? Propaangas in een tank, boven of onder de grond, biedt hem exact hetzelfde comfort als aardgas. Bovendien is propaan de juiste keuze voor het milieu én voordelig dankzij de evolutie van de energieprijzen.
Meer info ? Ga naar www.antargaz.be
NIEUWE COMPACTE OPLOSSING VOOR LUCHTAFSCHEIDING
Constante luchtafscheiding voor een optimale werking van de cv-installatie
Serie 551 - DISCALSLIM® Compacte kunststof luchtafscheider • • • •
Verwijdert grote hoeveelheden lucht zonder handmatig ingrijpen Universele installatie mogelijk: horizontaal, verticaal en diagonaal Uitzonderlijk laag drukverlies door hoge Kv-waarde Speciaal veiligheidskapje voorkomt lekkage en bijgevolg eventuele schade
www.caleffi.com
Caleffi_discalslim_185x130_BeNl_Heatplus.indd 1
23/01/18 12:00
Arbeidsorganisatie PC 124
Overuren: betalen of recupereren? Er neemt iemand ontslag, er wordt iemand plots ziek of het werk duurt langer dan gedacht. Er zijn tientallen redenen te bedenken waarom je als werkgever af en toe nood hebt aan werknemers die wat extra uren kloppen. Moeten ze die uren altijd recupereren? Of mag je ze soms ook uitbetalen?
Philippe Stiénon kent onze arbeids wetten door en door. Hij is al jarenlang expert Sociale Zaken bij onze moederorganisatie Confederatie Bouw. Vanuit die functie zag hij de regelingen rond arbeidstijdorganisatie alsmaar moeilijker worden. ‘Ik vergelijk het met een lasagne’, zegt Philippe. ‘Ze hebben altijd laagjes toegevoegd, waardoor je nog amper de bomen door het bos ziet. Maar als federatie moeten we jullie uiteraard correct in te lichten. Laat ons daarom eens samen de wetgeving onder de loep nemen. Let wel op. Ik zoom enkel in op uren die arbeiders tijdens de week presteren. Zaterdagwerk laat ik bewust buiten beschouwing.’
Veertigurenweek
‘Om de regels rond arbeidsorganisatie te begrijpen, moet je allereerst enkele algemene principes goed inprenten’, steekt Philippe van wal. ‘Zo moet je
weten dat de wekelijkse arbeidsduur in onze sector is vastgelegd op veertig uren. In ruil krijgen bouwvakkers twaalf extra recuperatiedagen. In België wordt er immers 38 uur per week gewerkt. De recuperatiedagen heffen het verschil met andere sectoren op.’ ‘Als je rekening houdt met de recuperatie- en andere verlofdagen, kom je in totaal aan 219 arbeidsdagen. Die zijn goed voor 1 752 werkuren, maar dat volstaat voor veel bedrijven niet. Om al hun werk rond te krijgen, moeten hun werknemers meer werken. Daarom bestaan er verschillende systemen rond overuren (voor een volledig overzicht: zie pag. 28: Kies het meest voor delige overuur).’
Pas KB 213 toe
Grosso modo kan je de systemen opdelen in twee grote subgroepen: de bij-
REFERENTIESCHEMA
VOOR EEN JAAR (12 MAANDEN):
365 DAGEN PER JAAR:
· 52 weekends · 20 vakantiedagen · 10 feestdagen · 12 rustdagen
= 219 ARBEIDSDAGEN in de normale regeling (8 uur/dag) of 1 752 UREN.
20
by Techlink
• februari 2018
€
komende uren KB 213 en alle andere overuren. ‘Gebruik altijd eerst de bijkomende uren KB 213’, zegt P hilippe. ‘Soms hoor ik van bedrijven dat ze deze wetgeving niet kennen. Dat slaat me eerlijk gezegd met verstomming. Een arbeider kan er namelijk voor kiezen om deze uren te recupereren. Maar als hij dit niet doet, dan zijn het voor de werkgever erg voordelige overuren. Je moet een toeslag van slechts 20 procent betalen, terwijl dit anders vijftig procent is. Daarenboven is het eenvoudig om de uren KB 213 aan te vragen. Bedrijven zonder vakbondsafvaardiging moeten enkel de voorzitter van het paritair comité een brief sturen. De leden van Techlink kunnen hiervoor standaarddocumenten vinden op de site van de Confederatie.’ ‘Jammer genoeg is het niet enkel goud wat blinkt’, gaat Philippe verder. ‘Er zitten enkele addertjes onder het gras voor wie de regeling KB 213 toepast. Ten eerste mag je maar één uur per dag overwerken onder het KB 213 én per week niet meer dan 45 uren’, legt Philippe uit. ‘Ten tweede is er ook een jaargrens van 130 uren. Je kan deze grens optrekken tot 180 uren, maar dan moeten de plaatselijke vakbondsafgevaardigden akkoord gaan. Eens de aanvraag goedgekeurd is, wordt ze jaarlijks stilzwijgend vernieuwd. Tenzij de vakbonden hun veto stellen uiteraard.’
Nieuw systeem
Wil je jouw arbeiders meer dan 180 overuren per jaar laten werken of ››› februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
21
Arbeidsorganisatie PC 124
››› meer dan één overuur op een dag? Doe dan naast de bijkomende uren KB 213 ook een beroep op de vrijwillige overuren. ‘Dit is een erg eenvoudig systeem dat nog niet zo lang in voege is’, zegt Philippe. ‘Concreet moet er eerst een officiële overeenkomst zijn tussen werkgever en werknemer. De werknemer kan niet zonder akkoord van de werkgever vrijwillig overwerken. Tegelijk kan de werknemer niet verplicht worden om deze overeenkomst te ondertekenen. De overeenkomst is maximaal zes maanden geldig, maar kan wel steeds hernieuwd worden.’
‘Een werknemer mag per kalenderjaar honderd vrijwillige overuren doen. Deze kunnen, in tegenstelling tot andere overuren, enkel uitbetaald worden. Het nadeel is wel dat vrijwillige overuren duurder zijn dan bijkomende uren KB 213. Je betaalt immers een toeslag van 50 in plaats van 20 procent. Daarenboven komt die hogere toeslag niet terecht bij jouw werknemer, maar in de schatkist (zie tabel Fiscaal voordeel).’
Interne grens
Wie zijn arbeiders overuren laat werken, moet ook rekening houden met de zogenaamde interne grens. ‘Voor bijkomende uren KB 213 is het simpel’, licht Philippe toe. ‘Een arbeider mag 180 zulke uren werken. Of hij ze laat uitbetalen of recupereert, maakt niet uit. Je haalt uren uit de pot. Die wordt telkens op 1 januari gevuld tot 180 uren. Eens hij leeg is, is het gedaan.’ ‘Naast deze pot bestaat er echter nog een tweede pot. Daar neem je geen uren uit, maar voeg je er toe. Telkens je meer dan acht uren op een dag werkt, raakt de pot voller (tenzij het gaat om bijkomende uren KB 213, nvdr.). Je kan deze pot weer leeg maken door een arbeider overuren te laten recupereren. De regel is dat er nooit meer dan 143 uren in mogen zitten. Is dat toch het geval dan moet de arbeider eerst uren recupereren (lees: minder werken dan normaal, nvdr.) voor hij opnieuw mag overwerken.’ ‘In de praktijk moet je er als werkgever
22
by Techlink
• februari 2018
€
“
Gebruik altijd eerst de bijkomende uren KB 213, dan betaal je een toeslag van slechts 20%.
”
PHILIPPE STIÉNON
.
voor zorgen dat de werknemer alle overuren heeft gerecupereerd tegen 30 juni. Die datum is enkel van toepassing voor bedrijven die in de HVAC-sector actief zijn of sanitaire installaties plaatsen. Hun piekperiode ligt, in tegenstelling tot bij andere bouwbedrijven, in de winter. Daarom loopt de referteperiode, zoals we het in het vakjargon zeggen, van 1 juli tot en met 30 juni. Op die manier hebben installatiebedrijven genoeg tijd om, al dan niet collectieve, recuperatiedagen in te plannen als hun werk nemers een zware winterperiode achter de rug hebben.’
Bizarre situatie
Even herhalen: we hebben twee potjes. Een potje voor de bijkomende uren KB 213 en een potje voor alle andere overuren. Dat laatste potje mag nooit de interne grens 143 overuren overschrijden én moet leeg zijn tegen 30 juni. De werkgevers vonden deze grens echter te laag. Daarom bestaan er ook overuren die je niet in het potje hoeft te steken, maar die gewoon verdwijnen. Zo mag een arbeider jaarlijks honderd vrijwillige overuren kloppen. Daarvan tellen enkel de laatste 75 vrijwillige overuren mee voor de interne grens. De eerste 25 vrijwillige overuren komen dus niet in het potje terecht. ‘Dat zorgt voor een bizarre situatie’, legt Philippe uit. ‘Vrijwillige overuren moeten uitbetaald worden. Maar de laatste 75 vrijwillige overuren komen ook nog eens in een pot die normaal gezien op nul moet staan tegen eind ›››
Total Mazout Ultra, een plezier voor de verwarmingsketel, de klant en de installateur ! Pascal Huart
Pascal Huart, zaakvoerder van ‘Ets Roger Myaux’, is overtuigd van de superieure kwaliteit van Total Mazout Ultra. Als installateur van verwarmingstechnieken en eveneens mazoutverdeler van Total, komt hij dagelijks in aanraking met de voordelen van het exclusieve additief. Hij zet ze graag nog even op een rijtje voor u.
Filter inspuitstuk
Neus verstuiver
Binnenkant van de pomp
Gewone mazout
Het genot voor de verwarmingsinstallatie
Het voordeel voor de installateur
“Enerzijds is er de anticorrosie-werking van TOTAL Mazout Ultra, die de metalen onderdelen van uw verwarmingsinstallatie reinigt en beschermt, en anderzijds is er de antioxidant, die ervoor zorgt dat de Total Mazout Ultra stabieler is”, legt Mr. Huart uit. Dit betekent dat de Total Mazout Ultra beter bestand is tegen temperatuurverschillen en bovendien beperkt hij het bezinksel in de tank. Minder vuil, minder afzetting, minder verbrandingsresidu’s,… Kortom : de verwarmingsketel blijft schoner en meer betrouwbaar.
“Ook wij, als installateur, genieten mee van al deze voordelen”, zegt Mr. Huart overtuigend. Het onderhoud van de ketel neemt iets minder tijd in beslag en we kunnen op onze beide oren slapen, dat de verwarmingsketel de kwaliteit krijgt die hij verdient. Al deze voordelen leiden uiteindelijk tot een tevreden klant en dat blijft natuurlijk primordiaal voor ieder van ons !
De winst voor de klant Een schonere verwarmingsketel vertaalt zich in “een langere levensduur van de ketel en een afname van het risico op pannes”, licht Mr. Huart toe. Daarenboven zorgt de Total Mazout Ultra in combinatie met een laag zwavelgehalte (< 50 ppm) ook voor een optimaal rendement, waardoor de verwarmingsketel efficiënter werkt en het verbruik van de klant verminderd op langere termijn. “Dit laatste klinkt natuurlijk als muziek in oren van de klant”, besluit Mr. Huart.
Work it. Ontdek onze Batibouw promotie! Bezoek ons in Hal 12, Stand 302.
Ontvang een slijpschijf GWS 1000 van Bosch bij aankoop van een condensatieketel van Bosch of Junkers*. *De GWS 1000 zit in een koffer met 1 diamantschijf. Deze actie loopt van 01/02/2018 tot 31/03/2018 bij de deelnemende groothandel. Deze actie is uitsluitend bestemd voor erkende verwarmingsinstallateurs en niet van toepassing op de series CerapurSmart en CerapurCompact. Niet cumuleerbaar met andere acties of voor werven.
Arbeidsorganisatie PC 124
››› juni. In theorie zou de arbeider deze
uren moeten recupereren, maar dat kan uiteraard niet. Hij kan niet uitbetaald worden én daarenboven nog eens uren recuperatie krijgen. Daarom is het mogelijk dat een arbeider eind juni 75 uren in zijn pot heeft, zonder dat de sociale inspectie hier moeilijk over gaat doen. Het is enkel de bedoeling van de wetgever om op die manier het aantal overuren toch enigszins in te perken.’
Kies vrijwillige overuren
Tot nu toe kwamen de bijkomende uren KB 213 en de vrijwillige overuren aan bod. Al is hiermee de kous niet af. De vrijwillige overuren zijn tamelijk recent. Ze zijn een toevoeging aan de sys-
temen die al bestonden: overuren door “een buitengewone vermeerdering van werk of een onvoorziene noodzakelijkheid” en overuren door “werken nodig om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval of dringend werk aan machines of materiaal”. ‘Beide systemen blijven in stand’, zegt Philippe. ‘Al raad ik aan om altijd voor vrijwillige overuren te kiezen als je geen bijkomende uren KB 213 kan gebruiken. Dit om twee redenen. Enerzijds voor jouw eigen gemak. Op een contractje na hoef je voor vrijwillige overuren weinig administratie in orde te brengen. Ook kan de werknemer niet kiezen of hij de overuren uitbetaald of
OVERZICHTSTABEL ‘FISCAAL VOORDEEL’:
gerecupereerd wil zien.’ ‘Anderzijds kan de sociale inspectie lastig doen als je eerste overuur inschrijft als een bijkomend uur KB 213, maar voor je tweede en/of derde overuur “een buitengewone vermeerdering van werk” inroept als reden. KB 213 is immers een specifieke regeling voor de bouwsector, terwijl de andere regelingen algemener zijn. Overijverige ambtenaren zullen je er ongetwijfeld attent op maken dat de algemene wetgeving altijd primeert. Ze zullen het eerste overuur, dat jij had ingeschreven als een bijkomend uur KB 213, omzetten in een overuur voor “een buitengewone vermeerdering van werk”. Hierdoor betaal je ook op dit ›››
SITUATIE arbeider: uurloon €15; alleenstaande werkgever: RSZ-kengetal 026 (afwerking), minder dan 10 werknemers
KOST WERKGEVER 8u/dag
uurloon uurloon + 20% uurloon + 50% bruto maandloon RSZ (30,97%) Struct. vermindering FBZ % (14,77%) FBZ forfait Zegelbijdragen (9,12%) Totaal patr. Bijdragen
8u +1 u KB213/dag toeslag 20% ZONDER fiscaal voordeel
MET fiscaal voordeel 32,19%
ZONDER fiscaal voordeel
MET fiscaal voordeel 41,25%
€ 15,00
€ 15,00 € 18,00
€ 15,00 € 18,00
€ 15,00
€ 15,00
€ 22,50
€ 22,50
€ 2.640,00
€ 3.036,00
€ 3.036,00
€ 3.135,00
€ 3.135,00
€ 883,02 - € 45,49 € 421,12 € 188,86 € 240,77 € 1.688,28
€ 1.015,47 € 0,00 € 484,29 € 188,86 € 276,88 € 1.965,50
€ 1.015,47 € 0,00 € 484,29 € 188,86 € 276,88 € 1.965,50
€ 1.048,58 € 0,00 € 500,08 € 188,86 € 285,91 € 2.023,43
€ 1.048,58 € 0,00 € 500,08 € 188,86 € 285,91 € 2.023,43
fiscaal voordeel totale kost
8u +1 overuur/dag toeslag 50%
- € 106,23 € 5.001,50
€ 4.895,27
€ 5.158,43
€ 5.022,30
€ 30,60
€ 25,77
€ 37,73
€ 31,55
ZONDER fiscaal voordeel
MET fiscaal voordeel 66,81%
ZONDER fiscaal voordeel
MET fiscaal voordeel 57,75%
€ 2.640,00
€ 3.036,00
€ 3.036,00
€ 3.135,00
€ 3.135,00
RSZ belastbaar loon bedrijfsvoorheffing bijz. bijdrage soc. zek. fiscaal voordeel
- € 372,65 € 2.267,35 - € 476,83 - € 25,87
- € 428,55 € 2.607,45 - € 635,72 - € 30,58
- € 428,55 € 2.607,45 - € 635,72 - € 30,58 € 220,47
- € 442,52 € 2.692,48 - € 679,06 - € 31,75
- € 442,52 € 2692,48 - € 679,06 - € 31,75 € 190,58
nettoloon nettoloon normaal uur nettoloon overuur
€ 1.764,65
€ 1.941,15
€ 2.127,35
€ 1.981,67
€ 2.172,25
€ 8,02
€ 18,04
€ 9,85
€ 18,53
kostprijs normaal uur kostprijs overuur
€ 4.328,28
- € 136,13
€ 24,59
NETTO WERKNEMER
Bruto maandloon (+ toeslag)
€ 10,03
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
25
Arbeidsorganisatie PC 124
››› eerste uur een toeslag van 50 procent (in plaats van 20 procent, nvdr.).’
Verschil dringend en meer werk
Laat ons nog even stilstaan bij het oude systeem dat nog steeds bestaat. Philippe legt uit hoe dit werkt: ‘Op overuren door “werken nodig om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval of dringend werk aan machines of materiaal” gelden geen beperkingen op het aantal uren. Deze werken zijn immers zo dringend dat de arbeider uren moet kloppen tot wanneer het af is. Al deze uren tellen mee voor de interne grens. De werknemer moet ze dus
MAXIMAAL 280 UREN UITBETALEN Als je alle verschillende systemen die in het stuk aan bod optelt, dan komen we aan 423 overuren die niet moeten gerecupereerd worden. Toch mag je niet meer dan 280 uren uitbetalen. Hoe kan dit? 180 bijkomende uren KB 213, 100 vrijwillige overuren en 143 uren door “een buitengewone vermeerdering van werk of een onvoorziene noodzakelijkheid”. In totaal mogen theoretisch 423 niet gerecupereerd worden. Al zou België, België niet zijn, mocht er ook hier een addertje onder het gras zitten. De grens ligt namelijk op 280 uren. Er is immers afgesproken dat de som van de niet-gerecupereerde bijkomende uren KB 213 en de niet-gerecupereerde overuren door “een buitengewone vermeerdering van werk of een onvoorziene noodzakelijkheid” niet hoger mag liggen dan 180 uren op jaarbasis. Voeg hier de 100 vrijwillige overuren aan toe en je komt aan 280. Een arbeider kan dus nooit meer dan 280 overuren in een jaar werken zonder te recupereren.
26
by Techlink
• februari 2018
voor het einde van juni recupereren.’ ‘Daarnaast bestaan er overuren door “een buitengewone vermeerdering van werk of een onvoorziene noodzakelijkheid”. Daarvoor geldt een andere regeling. Of wat had je nu verwacht? (lacht). Hier heeft de werknemer, net als bij de bijkomende uren KB 213 de keuze. Hij kan 143 overuren door “een buitengewone vermeerdering van werk of een onvoorziene noodzakelijkheid” laten uitbetalen in plaats van ze te recupereren. Deze tellen dan ook niet mee voor de pot van de interne grens.’
Fiscaal voordeel
‘Nu het theoretisch kader hopelijk stilaan duidelijk wordt’, zegt Philippe tot slot, ‘wil ik het even hebben over de praktijk. We weten allemaal dat het soms moeilijk om jouw werknemers overuren te laten werken. Werknemers vrezen immers dat ze in een hogere loonschaal zullen belanden, waardoor het netto niet de moeite is om overuren te kloppen. Dit is echter een broodje-aap-
verhaal. Sommige werkgevers weten het niet, maar er bestaat een interessant fiscaal voordeel voor overuren. Per kalenderjaar geldt er voor de eerste 130 gepresteerde overuren een gunsttarief. Dit loopt zelfs op 180 uren als je werkt met het elektronisch aanwezigheidsregistratiesysteem (EARS), wat sowieso al verplicht is voor werven die meer dan een half miljoen euro (btw exclusief, nvdr.) kosten. Je moet daarenboven geen extra documenten invullen. Pas als de fiscus erom vraagt moet je effectief kunnen aantonen dat jouw werknemer die laatste vijftig fiscaal voordelige overuren gedaan heeft op een werf met EARS.’
“
Een arbeider verdient zonder fiscaal voordeel 8,02 euro voor een overuur. Met fiscaal voordeel is dat maar liefst 18,04 euro.
”
PHILIPPE STIÉNON
.
€ ‘Door het fiscaal voordeel moet de werkgever voor die 130 of 180 uren minder bedrijfsvoorheffing doorstorten. Dit geldt zowel voor bijkomende uren KB 213 als andere overuren (met een toeslag van respectievelijk 20 of 50 procent, nvdr.). Niet enkel de werkgever, maar ook de werk nemer geniet van het voordeel. Neem bijvoorbeeld een alleenstaande arbeider met een bruto uurloon van 15 euro. Hij werkt normaal gezien 40 uren per week, maar doet per werkdag één bijkomend uur KB 213. Voor dat overuur betaalt de werkgever zonder fiscaal voordeel in totaal 30,60 euro. Met fiscaal voordeel is dit 25,77 euro. Erg interessant, én voor de werknemer zelfs nog interessanter. Hij verdient zonder fiscaal voordeel 8,02 euro voor een overuur. Maar met fiscaal voordeel is dit maar liefst 18,04 euro. Dit verhaal is spijtig genoeg te weinig gekend in de sector. Zeg daarom tegen jouw werknemers wat er te rapen valt. Het zal hen ongetwijfeld motiveren’, aldus Philippe.
IS JOUW ARBEIDSREGLEMENT UP-TO-DATE? In dit dossier kwamen onder andere de bijkomende uren KB 213 ter sprake. Wie van dat systeem gebruik wil maken, moet alternatieve uurroosters voorzien en opnemen in het arbeidsreglement. De praktijk leert ons echter dat dit vaak niet gebeurt. Daarnaast merken we dat ook het nieuwe systeem rond de harmonisatie van de opzegtermijnen in heel wat arbeidsreglementen niet vermeld wordt, net als de regels rond privacy. Zo moet de werkgever in het reglement schrijven dat hij gebruik maakt van track and trace. Wie dit niet doet kan op zijn vingers getikt worden door de arbeidsinspectie. Kijk daarom jouw arbeidsreglementen eens goed na.
ZIT JE MET VRAGEN over arbeidsreglementen, overuren, zaterdagwerk of arbeidsorganisatie in het algemeen? Stuur dan een mailtje naar onze advisor Lucine Albertian (lucine.albertian@techlink.be). Zij helpt de leden van Techlink graag verder.
UW VOERTUIG BESCHERMT U. MAAR WIE BESCHERMT UW VOERTUIG? De Omnium van Federale Verzekering: de verzekering die uw voertuig beschermt.
NU
3 MAAND GRATIS *
U bent de gelukkige (toekomstige) eigenaar van een nieuwe bestel- of vrachtwagen? U koos voor zo wat alle opties voor uw veiligheid? Heel goed! U bent helemaal beschermd. Maar... wat met uw nieuwe voertuig? Bescherm het tegen materiële schade met onze verzekering Omnium, de onmisbare bescherming voor nieuwe voertuigen. Geniet van een dienstverlening op maat en ontdek het plezier van het rijden zonder zorgen...
Bereken uw premie op federale.be/3maandgratis * Korting geldig vanaf het eerste jaar van de overeenkomst onderschreven tijdens de actie, rechtstreeks verwerkt in de berekening van de premie en pro rata herberekend bij verzekeringsduur van minder dan één jaar. Meer info en voorwaarden van onze actie op www.federale.be/3maandgratis. Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel www.federale.be Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CVBA. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel BTW BE 0403.257.506.
De verzekeraar die zijn winst met u deelt
Auto 2018 camionette 186 x 128.indd 1
24/01/2018 10:33:28
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
27
Arbeidsorganisatie PC 124
Heeft de arbeider nog bijkomende uren KB 213 (180 per kalenderjaar)?
Het eerste overuur van de dag.
Kies het meest voordelige overuur voor arbeiders in het PC 124
nee
Heeft de arbeider nog vrijwillige overuren (100 per kalenderjaar)?
Vanaf het tweede overuur van de dag.
* Bij de bijkomende uren KB 213 is de referteperiode
gelijk aan het kalenderjaar. Voor alle andere overuren loopt die van 1 juli tot en met 30 juni.
ja
** Voor bijkomende uren KB 213 moet je de toeslag
enkel betalen als de werknemer beslist om niet te recuperen. Bij alle andere overuren moet je de toeslag sowieso betalen.
VRIJWILLIGE OVERUREN Toeslag 50 % Administratief De werknemer moet schriftelijk
akkoord gaan. Dit akkoord moet elke zes maanden vernieuwd worden.
Interne grens* De eerste 25 vrijwillige overuren tellen niet
mee voor de interne grens, de laatste 75 wel (maar moeten niet gerecupereerd worden).
Recupereren of uitbetalen?
Enkel uitbetalen.
Dag- en weeklimiet Maximaal 11 uur per dag
en 50 uur per week in totaal.
Bijzonderheden Begrensd tot 100 vrijwillige overuren per kalenderjaar.
28
by Techlink
â&#x20AC;˘ februari 2018
Toeslag** 20 % Administratief Melden per brief
aan voorzitter paritair comité.
Maximum* Maximaal 180 bijkomende
BIJKOMENDE UREN KB 213
ja
uren KB 213 per kalenderjaar.
Recupereren Keuze werknemer. of uitbetalen? Dag- en weeklimiet Maximaal één uur per dag en niet meer dan 45 uren per week in totaal.
Bijzonderheden Begrensd tot 130 uren per
kalenderjaar. Kan opgetrokken worden tot 180 uren (als de vakbonden akkoord gaan).
Is de situatie acuut?
nee
Overuren voor “WERKEN NODIG OM HET HOOFD TE BIEDEN AAN EEN VOORGEKOMEN OF DREIGEND ONGEVAL” of “DRINGEND WERK AAN MACHINES OF MATERIAAL”
nee
Overuren in het kader van een “BUITENGEWONE VERMEERDERING VAN WERK OF ONVOORZIENE NOODZAKELIJKHEID”
Toeslag 50 %
ja
Toeslag 50 %
Administratief Voor "buitengewone
vermeerdering" is voorafgaande goedkeuring door de Algemene Directie Toezicht op de sociale wetten en/of aan de syndicale delegatie nodig. Voor "onvoorziene noodzakelijkheid" moet het hen enkel gemeld worden.
Interne grens* Als de werknemer wenst
uitbetaald te worden, tellen de eerste 143 overuren niet mee voor de interne grens. Als de werknemer kiest om deze uren te recupereren, dan tellen alle overuren mee.
Administratief Een voorafgaande
goedkeuring is niet nodig, maar de werkgever moet wel de Algemene Directie Toezicht op de sociale wetten op de hoogte brengen binnen de 3 dagen.
Interne grens* Alle overuren tellen mee voor de interne grens.
Recupereren of uitbetalen?
Werknemer kan niet kiezen. Enkel recupereren mogelijk. .
Dag- en Geen beperking op weeklimiet het aantal uren.
Recupereren of uitbetalen?
Eerst 143 uren keuze werknemer.
Dag- en Maximaal 11 uur per dag weeklimiet en 50 uur per week in totaal.
! Gebruik deze tabel enkel voor
overuren gepresteerd op weekdagen, niet op zaterdag.
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
29
Slagkracht
Techlink krikt kennis rond warmtepompen en warmtekrachtkoppelingen op Tussen droom en realiteit gaapt soms een diepe kloof. Hoewel onze beroepsfederatie Techlink resoluut kiest voor de vlucht vooruit, stellen we vast dat drie kwart van onze leden nog nooit een warmtepomp of microwarmtekrachtkoppeling (micro-wkk) heeft geïnstalleerd. Het project “Slagkracht voor de vernieuwende installateur” moet hier verandering in brengen. ‘Gebrek aan kennis en ervaring zijn vaak een barrière om nieuwe technieken op grote schaal te ontplooien’, steekt Lenn Coussement, project manager bij Techlink, van wal. ‘We moeten hier als sectororganisatie dan ook op inspelen. We evolueren naar een energiearme maatschappij. Ons energiesysteem zal radicaal veranderen en we moeten daar klaar voor zijn. Techlink diende daar-
om vorig jaar een projectvoorstel in bij het Agentschap Innoveren en Ondernemen van de Vlaamse overheid. We wilden een zogenaamd VIS IV-traject op poten zetten. VIS IV staat voor Vlaams Innovatiesamenwerkingsverband voor Innovatievolgers. Organisaties krijgen steun om bedrijven die weinig afweten van een bepaalde innovatie toch over de streep te trekken. ’
Voor het project haalde Techlink een extra kracht in huis: project manager Lenn Coussement.
“
Een slecht geplaatste warmtepomp of micro-wkk kan grote gevolgen hebben. Een klant zal niet voor zo’n systeem kiezen als hij weet dat het bij zijn buurman niet goed werkt. LENN COUSSEMENT
30
by Techlink
• februari 2018
”
‘In totaal dienden 23 organisaties een aanvraag in. Het Agentschap keurde er acht goed, waaronder ons tweejarig project met de werktitel “Slagkracht voor de vernieuwende installateur”. We kregen in totaal iets meer dan 400.000 euro steun. Hiermee betalen we onder andere twee voltijdse medewerkers. Ikzelf bij Techlink en een nog aan te werven medewerker die voor COGEN Vlaanderen en ODE Vlaanderen zal werken (respectievelijk de expertisecentra rond warmtekrachtkoppeling en duurzame energie,nvdr.)
Stuurgroep
‘Ons project richt zich in de eerste plaats op installateurs die weinig of niets kennen van warmtepompen en micro-wkk’, gaat Lenn verder. ‘We willen hen op weg helpen, al moeten ze dan uiteraard weten dat we bestaan. Daarom werken we momenteel volop aan onze eerste fase: installateurs actief benaderen. We voeren zowel online als fysiek promo. Verder zoeken we nog leden voor onze stuurgroep. Vandaag maken hier onder andere de KU Leuven, Thomas More en het WTCB al deel van uit, maar we willen graag ook nog enkele installatiebedrijven aantrekken. Een link met het werkveld is immers onontbeerlijk.’ ‘Eens ons project enigszins gekend is, gaat fase twee van start: de sensibilisering. Momenteel ben ik op zoek naar interessante afgewerkte projecten. We willen er enkele uitpikken en hier langs ›››
CHEMINÉES • SCHOORSTENEN
g n i s s o l p O e D k j i l e k a z d o o die n is … HVAC Kwaliteitsvolle draagsystemen en toebehoren voor de montage van HVAC&R-installaties. Eigen studiedienst voor projecten op maat. Contacteer ons voor een calculatie.
Minder pollutie • Voorkomt condensvorming • Bespaart de brandstoffen •
www.linum.eu
© 18.021 Heat+
V ra a g onze s c a ta lo g u
18.021 Pub Heat+ BFS systemen 90x270.indd 1
LINUM EUROPE NV Vijverhoek 53, 8520 Kuurne T: 056 35 92 94 - info@linum.eu
29/01/2018 15:09:25
39, rue Trixhay - 4020 WANDRE • Tel. 04 362 65 34 www.colli-net.com • info@colli-net.com
Inruilactie JE OUDE ROOKGASANALYSER IS TOT € 300,- WAARD Koop een Eurolyzer STx pakket, stuur je oude rookgasanalyser naar ons toe, krijg tot € 300,- retour!
+ WIN een reischeque van € 500,-!*
Vanaf € 1.654,Na inruil
Het Eurolyzer STx pakket wordt geleverd inclusief accessoires, stevige draagkoffer en KWSe service en kalibratie.
Eurolyzer STx inruilactie
* Na uw aankoop ontvangt u van ons een unieke cashback code waarmee u uw inruilbedrag kunt aanvragen en aan de wedstrijd kunt deelnemen. Met elke unieke code kunt u slechts 1 keer deelnemen. De 2 deelnemers die voor 30-04-2018 correct antwoorden op de wedstrijdvraag en het antwoord op de schiftingsvraag het dichtst benaderen, ontvangen een reischeque van 500 euro. Prijs excl. BTW, incl. Recupel bijdrage. Actie geldig t/m 31-03-2018, wijzigingen voorbehouden.
Meer info? www.euro-index.be/STx-inruilactie of bel 02 757 92 44
Creëer, bescherm, bespaar, ... ervaar onze 50 jaar! Spetterende acties, het hele jaar door.
GESCHEIDEN PRODUCTIE
BRANDSTOFCEL
energievraag:
energievraag:
warmte: 5,3 elektriciteit: 13,1
warmte: 5,3 elektriciteit: 13,1
energieverlies warmte elektriciteit
0,6
13,1
5,3
13,1 50%
90%
5,9 MWh/jaar
condensatieketel
26,3 MWh/jaar netstroom
5,3
13,1
4,6
57%
23%
23,1 MWh/jaar
Bron: COGEN Vlaanderen
Slagkracht
32,2 MWh/jaar
Warmte-krachtbesparing van brandstofcel
››› gaan met een groepje geïnteresseerde in-
stallateurs. Aan dit bezoek koppelen we een aansluitend een infosessie. Aan de hand van praktijkvoorbeelden leren we installateurs wat er allemaal mogelijk is. De eerste sessies zullen in mei 2018 plaatsvinden.’
Keuzetool
Tijdens de eerste twee fases wil Lenn Coussement de installateurs vooral warm maken om aan de slag te gaan met de nieuwe technieken. Van zodra ze die stap gezet hebben, kan het echte werk beginnen. ‘In fase drie leren we installateurs hoe ze een warmtepomp of micro-wwk moeten plaatsen. Hiervoor gaan we nauw samenwerken met fabrikanten. Zij beschikken vaak over testinstallaties waar technici kunnen aan sleutelen om de technieken wat in de vingers te krijgen. Het is immers van groot belang dat installateurs goed geschoold zijn voor ze effectief aan de slag gaan. Een slecht geplaatste warmtepomp of micro-wkk kan grote gevolgen hebben. Een klant zal niet voor zo’n systeem kiezen als hij weet dat het bij zijn buurman niet goed werkt.’ ‘Verder willen we de installateur wegwijs maken in de overvloed aan infor-
ABSOLUUT: warmte-krachtbesparing = 32,2 - 23,1 = 9,1 MWh/jaar RELATIEF: relatieve primaire-energiebesparing = 9,1/32,2 = 28%
matie. Daarom gaan we een keuzetool ontwikkelen. Die tool moet een gids zijn voor de installateur. Hij of zij moet in een handomdraai kunnen nagaan wat de beste oplossing is voor zijn klant: een hybride ketel, een micro-wkk, een warmtepomp of een combinatie van verschillende technieken. De tool zal zelfs verder gaan dan dat. Je zal ook de locatie moeten ingeven. Het kan immers dat een warmtepomp, technologisch gezien, de beste oplossing is, maar dat een grond-water-warmtepomp met verticale boring geen optie is omdat het gebouw zich in een waterwinningsgebied bevindt. Hier is diep boren verboden. Je kan dus enkel horizontaal werken of een lucht-lucht/water-installatie plaatsen.’
Matchmaking
“Slagkracht voor de vernieuwende installateur” brengt vakmensen niet enkel kennis bij. Het moet ook een manier zijn om technici met elkaar in contact te brengen. ‘We zullen enerzijds netwerkevenementen organiseren en anderzijds een online matchmakingtool ontwerpen. Hoe die tool er zal uitzien, weten we nog niet exact, maar het moet een instrument zijn waarmee verschillende partijen elkaar gaan versterken.
Zo kan een bedrijf met veel technische kennis over warmtepompen of warmtekrachtkoppeling maar een gebrek aan mankracht een partner vinden met voldoende personeel maar te weinig ervaring. Ook kan de tool een hulp zijn voor bedrijven die bepaalde certificaten niet mogen uitreiken. We hopen hen te linken aan externe partijen die de installatie achteraf alsnog kunnen keuren.’ ‘Al deze info die we op onze weg verzamelen’, zegt Lenn tot slot, ‘willen we uiteraard niet verloren laten gaan. Op het einde van het project moet er een kenniscentrum ontstaan waar de sector terecht kan met alle vragen rond warmtepompen en (micro-)wkk. Daarnaast willen we onze kennis ook verspreiden naar opleidingsinstituten. Op technische scholen komen warmtepompen en (micro-)wkk vandaag weinig aan bod. Dat moet in de toekomst veranderen. Maar goed, eerst stappen en dan lopen. Het belangrijkste is dat we nu wat naambekendheid verwerven. Dat zal al moeilijk genoeg zijn (lacht).’ WENS JE MEER INFO rond het project of wil je deel uitmaken van de stuurgroep? Neem dan vrijblijvend contact op met Lenn Coussement (lenn.coussement@techlink.be).
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
33
Install Day
Install Day in cijfers
Begin december vond de eerste editie van Install Day plaats. Deze overkoepelende beurs voor alle technieken, georganiseerd door onze sectorfederatie Techlink, was direct een schot in de roos. We beslisten dan ook om er volgend jaar een vervolg aan te breien. Noteer alvast 23 november 2018 in jouw agenda. www.installday.be
34
by Techlink
â&#x20AC;˘ februari 2018
In totaal zakten
1624
bezoekers af naar Brussels Kart Expo.
2
De twee sectororganisaties ICS en Fedelec smolten samen tot één fusiefederatie:
Techlink.
De toegang tot de beurs bedroeg
0 euro.
Ook onze volgende editie op
23 november 2018 zal volledig gratis zijn.
Tijdens de beurs werden er in totaal
1197
porties paella verorberd.
107
fabrikanten stelden op Install Day hun nieuwste producten voor.
Doorheen de dag tapten onze kelners
24
vaten bier leeg.
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
35
’t Is altijd eenvoudiger als je de juiste partner kiest.
20 jaar ervaring Projectopvolging van A tot Z Complementair
productengamma
PALEIS 12 - STAND 212
Dienst na verkoop
Biomassaketels
Exclusieve importeur voor België en Luxemburg
Satellietstations en substations
Warmeluchtgeneratoren
TSD S.A. 18, Z.I. in den Allern • L-9911 Troisvierges (Luxemburg) • T.+352 44 13 92 info@tsd.lu
Regelsystemen
www.tsd.lu
DRIEVOUDIGE
EFFICIËNTIE Warm water, verwarming en koeling voor de nieuwbouwwoning De lucht | water-warmtepomp WPL ACS classic met inverter technologie wordt aangeboden in drie sets. Alle hydraulische componenten van de installatie zijn ingebouwd in de binnenunits van de sets wat zorgt voor een gemakkelijke, propere en plaatsbesparende installatie. De sets bieden u de keuze tussen complete systemen en een meer flexibele oplossing in combinatie met een gecombineerd boiler-/buffervat van STIEBEL ELTRON.
Lucht | water-warmtepomp WPL ACS classic
› Aangeboden in drie sets met compacte binnenmodules › Snelle en eenvoudige installatie › Geen koeltechnische handelingen › Stille werking dankzij slimme ontdooi-functie › Ontwikkeld en geproduceerd in Duitsland Meer info over de voordelen: www.stiebel-eltron.be/wpl-classic
STIEBEL ELTRON bvba | ‘t Hofveld 6-D1 | 1702 Groot-Bijgaarden | www.stiebel-eltron.be
WPLclassic_ad_heatlink+_183x130mm_NL-FR.indd 1
23/01/18 07:48
Europese wetgeving
Ecodesign: toekomst atmosferische ketels onzeker, discountketels verdwijnen In september 2018 verstrengen de eisen binnen de Ecodesign-verordening. Onze redacteur ging in gesprek met Kris Van Dingenen en Kurt Van Campenhout, respectievelijk de technical directors van de beroepsfederatie Techlink en het kenniscentrum Cedicol. Ze keken samen wat er allemaal verandert voor de installateur.
Kurt Van Campenhout (links) en Kris Van Dingenen (rechts) zijn het roerend eens. Ecodesign zal onze sector voor goed veranderen.
Goeiemiddag Kris en Kurt. Jullie zijn beiden gepokt en gemazeld in de wereld van de technieken. Kunnen jullie eens poging doen om onze lezers eenvoudig uit te leggen wat Ecodesign juist inhoudt?
al die regelgeving interessant. Wij bij Cedicol verspreiden kennis rond verwarmingssystemen. Ik ben vooral van die eisen op de hoogte.’
Kurt Van Campenhout: ‘Tgoh, Ecodesign is eigenlijk een zeer ruim begrip. Het komt erop neer dat je als fabrikant bewust nadenkt over welke milieu-impact jouw product zal hebben. Vroeger keek men hiervoor enkel naar de gevolgen op menselijk, economisch en technisch vlak. Dat het product schadelijke stoffen uitstootte waren zorgen voor later. Maar deze filosofie kwam onder vuur te liggen. Europa legde vanaf eind jaren 1990 steeds strengere eisen op voor fabrikanten.’
Zoals daar zijn?
Gaat dit dan enkel over fabrikanten van verwarmingstoestellen?
Wat betekent dit concreet in België?
Van Campenhout: ‘Nee nee, natuurlijk niet. Er bestaan eisen rond wat een autoband aan fijn stof mag uitstoten bij productie, hoeveel een tv-toestel in standby-stand mag verbruiken en ga zo maar door. Maar voor onze sector is slechts een klein deel van
Van Campenhout: ‘Wel, er zijn drie belangrijke blokken: eisen rond energieprestaties, geluid en emissies. Tot nog toe speelden, op Europees vlak dan toch, voor onze sector enkel de energiepresentaties en het geluid een rol. De Belgische overheden bepaalden hoeveel een verwarmingssysteem mocht uitstoten, maar daar komt vanaf 26 september 2018 een einde aan. Voortaan bepaalt Europa ook hier de regels.’ Van Campenhout: ‘De emissie-eisen voor ketels op gasvormige brandstoffen verstrengen, maar versoepelen voor ketels op vloeibare brandstoffen. Die versoepeling zal in de praktijk geen gevolgen hebben. Fabrikanten gaan niet opnieuw ketels op de markt brengen die meer uitstoten. Naar de nieuwe eisen voor ››› februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
37
Europese wetgeving
MAAK JE EIGEN PACKAGE LABEL
Binnenkort maakt Vlaanderen kennis met de Woningpas. Ook energielabels worden hier op termijn in opgenomen. Leer daarom vandaag hoe je zelf package labels kan maken.
Als je een zonneboiler van de ene fabrikant koppelt aan een ketel van een andere fabrikant, wie zorgt dan voor het energielabel? Ze zullen immers beiden een label afleveren voor hun eigen product, maar nooit voor de hele installatie. Onze beroepsfederatie ontwierp daarom een tool waarmee onze leden zelf zogenaamde package labels kunnen maken. Surf naar de site www.verwarmingslabel.be. Geef zelf in uit welke componenten de installatie bestaat. Hierbij kan je gebruik maken van de ruime databank. Binnen enkele muisklikken stelt de tool voor jou een label samen in pdf. Dit kan, meer zelfs moet, je bijsluiten in jouw offerte. Jouw klant zal dit label later kunnen toevoegen aan zijn Woningpas. Een mooi extraatje als hij zijn woning verkoopt of verhuurt.
MEER VRAGEN over deze tool of Ecodesign in het algemeen. Neem dan vrijblijvend contact op met Kris Van Dingenen (kris.vandingenen@techlink.be).
››› ketels op gasvormige brandstoffen zullen fabrikanten zich dan weer wel moeten schikken. Bepaalde types zullen zeer waarschijnlijk verdwijnen. Waaraan denk je dan, Kris?
Kris Van Dingenen : ‘Het meest voor de hand liggende voorbeeld is de B1-ketel. Europa maakte in haar energie-eisen een uitzondering voor dit type ketels met atmosferische branders (B1-ketels (≤ 10 kW, combi ≤ 30 kW) moeten een seizoensrendement halen van 75 procent, terwijl dit bij andere ketels 86 procent is, nvdr.). Voor de nieuwe uitstooteisen is dit echter niet zo. Alle toestellen op gas mogen maximaal 56 mg/kWh uitstoten. Het is maar de vraag of er tegen september 2018 B1-ketels op de markt zullen komen die hieraan voldoen.’ En zijn er nog veranderingen op til?
Van Campenhout: ‘Ja, door de strengere energie-eisen komen er ook nieuwe energielabels vanaf 26 september 2019. E uropa voegt nieuwe klassen toe. Voor ruimteverwarming wordt de beste klasse A+++, voor waterverwarming wordt dit A+. De kleuren blijven echter onveranderd. Hierdoor schuiven alle bestaande klassen een kleur lager. Zo wordt de klasse A die vroeger lichtgroen was, nu geel. Op die manier weet de consument dat ook zulke ketels op termijn zullen verdwijnen.’ ‘Het is erg belangrijk dat installateurs weten waar al deze klassen voor staan. Misschien is nog niet iedereen op de hoogte,
38
by Techlink
• februari 2018
“
Het is maar de vraag of er tegen september 2018 B1-ketels op de markt zullen komen die aan de strengere eisen voldoen.
”
KRIS VAN DINGENEN
maar het is al sinds 2015 verplicht om de energielabels op te nemen in al jouw communicatie. Iedereen die verkoopt aan de eindklant, van dealer tot installateur, moet dit doen. In de praktijk betekent dit dat je het energielabel moet toevoegen in de offerte of er naar moet verwijzen. Ook op jouw site moet je dit doen.’ Naast de standaard energielabels bestaan er ook Ecolabels. Vernieuwt Europa die ook?
Van Campenhout: ‘Ja, maar dat is voor onze sector minder van toepassing. Zo’n Ecolabel toont aan dat een toestel top of class is. In het verleden voldeden er al amper toestellen aan die eisen. Nu komt zelfs geen enkel fabrikant meer in aanmerking. Al is dit geen drama. De emissienormen om een Ecolabel te kunnen krijgen zijn zeer ambitieus. Europa wil eerder aan de fabrikanten tonen waar ze moeten naar streven in de toekomst.’ Van Dingenen: ‘Wat dan weer een grote impact zal hebben, is de verstrenging van regels rond wat ik discountketels noem. Vandaag proberen sommige fabrikanten of invoerders de strenge wetgeving rond energielabels te omzeilen door hun toestellen te ontmantelen. Ze verkopen apart het ketellichaam, of zelfs delen ervan, en de brander. De Europese wet zegt immers dat enkel toestellen met een energiedrager (lees: de brander, nvdr.) moeten voldoen aan de Ecodesign-eisen. Door een ketel in spare parts aan te beiden, die je achteraf als installateur nog in elkaar ›››
Meer informatie op www.wilo.be
Wilo-Varios PICO: de meest veelzijdige vervangingspomp aller tijden Met de Wilo-Varios PICO beschikt u over de meest veelzijdige oplossing, ongeacht of u een geïntegreerde of een vrijstaande verwarmingspomp (voor één- en tweegezinswoningen) wilt vervangen. Dankzij de compacte constructie, het overnemen van voorinstellingen van de oude pomp met behulp van de synchronisatie-functie en de “groene-knop-technologie” zijn de installatie, inbedrijfname en bediening bijzonder comfortabel.
Wilo-Varios-PICO ƒ De meest compatibele vervangoplossing voor alle toepassingen dankzij de compacte constructie, nieuwe regelingstypen zoals iPWM en de nieuwe synchronisatie-functie ƒ Maximaal bedieningscomfort dankzij de LED-display en de „groene-knop-technologie“ met een druktoets voor regelbedrijf en een druktoets voor standaard pompkarakteristieken ƒ Eenvoudige installatie dankzij de aanpasbare elektrische aansluitingen (Molex en Wilo-connector) en onderhoudsfuncties zoals ontluchting ƒ Zeer hoge bedrijfs- en bedieningsveiligheid dankzij beproefde technologie
Europese wetgeving
VERVANGEN B1-KETELS IN APPARTEMENTSGEBOUWEN
In heel wat flatgebouwen staat er in elk appartement een aparte ketel. Wel vaker zijn dit oude B1-ketels. De collectieve schouw is er dan ook op voorzien. Wat als dit type ketels verdwijnt?
Moeten alle andere bewoners dan ook hun ketel vervangen? Je kan immers niet zomaar atmosferische en condensatieketels op dezelfde gemeenschappelijk schouw aansluiten. B1-ketels werken met natuurlijke trek, terwijl condensatieketels een gedwongen afvoer hebben. Als je beide types op dezelfde schouw aansluit, kunnen de gassen niet optimaal wegtrekken. Ze kunnen gaan recirculeren wat ronduit gevaarlijk is. Het is dan ook wettelijk verboden om zoiets te plaatsen.’
Onder andere Junkers biedt vandaag nog atmosferische ketels aan.
‘Het probleem dat zich hier stelt, was één van de redenen waarom Europa destijds lagere energieprestaties toestond aan B1-ketels dan van alle andere ketels’, zegt Kris Van Dingenen, director technology & certification bij Techlink. ‘Het was lang mogelijk om zo’n ketel te vervangen door een toestel van hetzelfde type. Nu lijkt het echter op dat de B1-ketel zal verdwijnen, wat voor complexe situaties kan zorgen. Stel dat één bewoner zijn B1-ketel kapot is.
40
by Techlink
• februari 2018
IDEAAL ‘Vervang B1-ketels zoveel mogelijk door condensatieketels’, raadt Kris aan. ‘Ze stoten minder uit, springen efficiënter met energie om en zijn veiliger. Plaats in elke appartement een nieuwe condensatieketel en pas de gemeenschappelijke schouw aan. Al weet ik ook dat dit de theorie is. Het kan altijd dat de meerderheid van de eigenaars geen nieuwe ketel wil kopen. In dat geval zijn er verschillende oplossingen. Installeer toch een condensatieketel, maar sluit hem niet aan op de gemeenschappelijke schouw. Voer de gassen af via een muurafvoer. Let wel op. Zorg ervoor dat de afvoer niet te dicht bij de luchttoevoer ligt. Je wil immers niet dat de brander uitvalt omdat het toestel te veel rookgassen aantrekt.’ TUSSENOPLOSSING Kan je geen aparte condensatieketel installeren en willen de mede-eigenaars geen nieuwe ketel, dan zijn er twee oplossingen. ‘Als er voldoende plaats is in de schoorsteen’, legt Kris uit, ‘kan je voor elke afzonderlijke ketel een eigen afvoer installeren. Is deze
plaats er niet, voorzie dan een schouw voor de atmosferische ketels en één voor de condensatieketels. Het voordeel is dat je dan weinig aanpassingen moet doen wanneer de andere eigenaars hun oude atmosferische ketel toch vervangen.’ TE VERMIJDEN ‘De minst dure, minst ingrijpende, maar tegelijk ook minst goede oplossing is de vervanging van B1-ketel door een nieuwe B1-ketel. Dit mag vandaag, maar het zou goed kunnen dat er vanaf 26 september 2018 geen B1-ketels meer op de markt komen. Fabrikanten zullen deze toestellen de komende maanden waarschijnlijk tegen spotprijzen op de markt dumpen, maar ga hier alsjeblief niet op in. Als je zo’n ketel installeert bij jouw klant dan kan je dat later zuur opbreken.’ ‘Even een voorbeeld: er belt iemand die in een blok woont van zes appartementen. Z’n B1-ketel is stuk en jij ziet een gouden kans. Je kan bij die klant tegen een mooie prijs een nieuwe B1-ketel plaatsen. De klant tevreden, jij tevreden. Het lijkt een mooie deal, tot plots op 27 september 2018 zijn buurman belt. Z’n B1-ketel is ook stuk, maar er is geen enkele fabrikant die nog zulke ketels op de markt brengt. Je kan met andere woorden enkel een condensatieketel plaatsen. Met een beetje geluk is er voldoende plaats om een aparte schoorsteen te voorzien, of kan je de gassen door muur afvoeren. Maar laat het duidelijk zijn. Dat zijn vaak dure oplapmiddelen. Daarenboven kan het goed zijn dat de enige oplossing is om alle ketels in het appartementsgebouw te vervangen door condensatieketels. Wat doe je dan? Aan de klant die enkele maanden geleden bij jou aanklopte, zeggen dat hij nog eens een nieuwe ketel moet kopen?’
VRAGEN? kris.vandingenen@techlink.be
“
Er komen nieuwe energielabels vanaf 26 september 2019. Europa voegt nieuwe klassen toe, maar de kleuren blijven onveranderd. Hierdoor schuiven alle bestaande klassen een kleur lager.
”
KURT VAN CAMPENHOUT
››› moet vijzen, zorgt de fabrikant of invoerder ervoor dat het ketel lichaam ontsnapt aan de Ecodesign-verplichtingen’ Hoe gaat Europa hier paal en perk aan stellen?
Van Campenhout: ‘Vanaf 1 januari 2018 moeten alle spareparts (dus zowel het ketellichaam als de brander, nvdr.) aan de Ecodesign-eisen voldoen. Deze onderdelen zullen steeds samen ge-
ALTRON® B
test worden. Achteraf moet de fabrikant dan in zijn technisch dossier vermelden welke brander, of branders, er bij het ketellichaam passen. Je zal dan ook bij hem een energielabel kunnen krijgen.’ ‘Energielabels gaan trouwens in de toekomst alsmaar belangrijker worden, zeker in het Vlaams Gewest. Binnenkort wordt daar namelijk de Woningpas ingevoerd. Elke woning krijgt automatisch een digitaal paspoort. Hier zit bijvoorbeeld het EPC-dossier of elektriciteitsdossier in, maar op termijn zal je er ook de energielabels van jouw toestellen in kunnen opslaan. Klanten zullen steeds meer waarde hechten aan deze labels. Schaaf daarom ook jouw kennis rond package labels bij (zie: Maak je eigen package label, nvdr.)’
Een oogstrelend design Stookolieketels, de nieuwe generatie met een duidelijke meerwaarde Bijzondere kwaliteiten • Gietijzeren ketelblok GG200 • Hoog rendement, lage temperatuurketel • CE gekeurd energieklasse ERP B
Un design attrayant Une nouvelle génération qui constitue une plus-value Qualités principales • Bloc chaudière en fonte GG20 • Haut rendement, chaudière basse température • Agréée CE, classe d’efficacité d’énergie ERP B
ELCO Belgique nv/sa - Industrielaan 61 Boulevard Industriel - 1070 Anderlecht. www.elco.net
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
41
Fusie
Fedelec en ICS smelten samen tot
Techlink
Fedelec en ICS sloegen op hun gezamenlijke beurs Install Day de handen in elkaar. Voortaan vormen beide sectororganisaties samen Techlink. Zes redenen waarom deze fusie een goed idee is.
DIRECTOR TECHNOLOGY & CERTIFICATION Technologie, innovatie, normalisatie, certificatie
1
Teamleader technical advisors
Grotere achterban
KRIS VAN DINGENEN
Door de fusie van de vakorganisatie voor elektronische ondernemers, Fedelec, en de beroepsfederatie voor installateurs van HVAC en sanitair, ICS, tellen we voortaan bijna 3000 leden. Hierdoor is Techlink de grootste vakorganisatie in de sector. We zijn hét aanspreekpunt voor de pers, de politiek en het onderwijs.
kris.vandingenen@techlink.be
TECHNICAL ADVISORS
2
∙ Electrotechnieken (aan te werven) ∙ HVAC & Sanitair (aan te werven) ∙ Energy transition
Multidisciplinair
“Techlink, linking technicians”. Zo luidt onze nieuwe slogan. We willen duidelijk maken dat onze vakorganisatie de technische beroepen verenigt. Op die manier maken we ons klaar voor de toekomst. Het aantal bedrijven dat zowel op de elektro-, als de HVAC- en de sanitairmarkt actief is, neemt immers alsmaar toe. Ook raken de technieken steeds meer verweven.
jozefien.vanbecelaere@ode.be david.germani@techlink.be
∙ Project Manager: lenn.coussement@techlink.be
3
Gespecialiseerder
Hoewel Techlink bewust multidisciplinair is, betekent dit niet dat we de kenmerken van elk beroep uit het oog verliezen, integendeel. In de sectorraden ‘Elektrotechniek’ en ‘HVAC & Sanitair’ komen de vakgebonden materies aan bod. Daarnaast nemen we een specialist elektrotechniek en een specialist HVAC aan. Op die manier voelen bedrijven met een specialisatie in één vakgebied zich nog steeds welkom in ons huis.
4
Intern sterker
Techlink maakt deel uit van de Confederatie Bouw, een koepelorganisatie die de belangen van bouw- en installatiebedrijven verdedigt. Door de fusie staan we sterker staan dan ooit tevoren. De leden van Techlink maken immers een vijfde uit van het totale ledenaantal van de Confederatie. Hierdoor kunnen we, nog meer dan vroeger, een gezamenlijke visie uitdragen, wat niet onbelangrijk is. Onze belangen zijn namelijk niet altijd dezelfde als die van andere aannemers. Denk bijvoorbeeld aan de steeds strengere energie-eisen. Voor ons is dit een zegen, maar heel wat andere (bouw)sectoren zouden het liever anders zien.
42
by Techlink
• februari 2018
5
Efficiënter
Door de fusie komt er ruimte vrij om extra medewerkers aan te werven. Daarom sleutelen we aan het organigram van onze organisatie. Het aantal adviseurs, dat de sector op technisch en juridisch vlak volgt, verdubbelt. Tot nu toe was er één voltijdse kracht die zich op de elektrosector richtte en twee halftijdse medewerkers die rond hernieuwbare energie werkten. Hier voegen we een voltijdse specialist elektrotechniek en een voltijdse specialist HVAC aan toe. Ook namen we onlangs een copywriter aan en komen er twee voltijdse accountmanagers bij. Zij zullen de band met de lokale afdelingen en de individuele leden versterken.
GENERAL DIRECTOR Studiediensten, sociaal, economisch, juridisch, fiscaal, CAO
OUTSOURCED:
∙ ACCOUNTING ∙ HR
WILLY PAUWELS willy.pauwels@techlink.be
44,1 %
deze evolutie DIRECTOR COMMERCIAL is negatief Business Development, Mar&Com, Ledenzaken
Advisor lucine.albertian@techlink.be In samenwerking met de studiediensten van de Confederatie Bouw
Teamleader account managers & administratie JAN LHOËST jan.lhoest@techlink.be
ACCOUNT MANAGERS
∙ Vlaanderen - Brussel: sandra.mertens@techlink.be ∙ Wallonië - Brussel (aan te werven) ADMINISTRATION
∙ Executive23,6 assistant: %yvan.longin@techlink.be deze evolutie ∙ Administrator Events & Communication: is positief ria.vaneyck@techlink.be ∙ Onthaal: Marianne Fassin
COPYWRITER cedric.matthys@confederatiebouw.be
6
Sleutelfunctie
Techlink is de schakel tussen de technici en de sector. Onze organisatie is hét aanpreekpunt voor alle invloedrijke stakeholders (denk aan groothandels, fabrikanten en opleidingsinstituten). Tegelijk krijgen we van deze stakeholders informatie die wij vertalen naar onze leden. Zo zullen we bijvoorbeeld relevante opleidingen bundelen van zowel fabrikanten, specialisten of de Confederatie Bouw. Al deze opleidingen hopen we tegen een verminderd ledentarief aan te bieden. We kunnen de grootte van onze organisatie immers uitspelen als we in debat gaan met opleidingscentra.
PRAKTISCH We proberen om de overgang naar onze nieuwe federatie zo vlot mogelijk te laten verlopen. Al gaat de fusie gepaard met enkele veranderingen. Zo hebben we de extensies @fedelec.be en @ubbu-ics.be offline gehaald. We vragen om voortaan de extensie @techlink.be te gebruiken. In bovenstaand organigram vind je alle nieuwe e-mailadressen terug. Sla daarnaast ook ons nieuw algemeen telefoonnummer op: 02 896 69 10.
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
43
Project
‘Ik denk dat ik niet overdrijf als ik zeg dat dit project vandaag een paradepaardje is’, zegt Maarten Nuytten. We zijn in Oostnieuwkerke, bij Roeselare, en voor ons staat een glunderende inge nieur. Maarten leidt EEG nv, divisie Van Braeckel één van de elf bedrijven van de EEG-groep. ‘Voor deze kantoren van Alheembouw werkten we samen met twee andere dochterbedrijven. Electrolyse uit Menen nam de elektriciteit voor zijn rekening, EEG NV installeerde de hoogspanning en Building IQ uit Beernem ontwierp en installeerde het gebouwbeheersysteem. ‘Deze samenwerking is een schoolvoorbeeld van welke meerwaarde onze bedrijfsstructuur biedt. Veel bedrijven hebben maar kennis van één vakgebied. In onze groep zitten echter heel wat verschillende bedrijven met allerhande specialiteiten. Daarenboven hebben we interne studiediensten. Van ontwerp, uitvoering tot onderhoud: EEG heeft alles in huis. Het enige wat we lange tijd misten, was een bedrijf dat alle technieken aan elkaar koppelde. Daarom richtten we een zestal jaar geleden Building IQ op. Deze firma is gespecialiseerd in gebouwbeheersystemen. Elektrotechniek, sanitair en HVAC: het maakt allemaal deel uit van één systeem.’
Betonkernactivering
Het gebouw van Alheembouw is zelfvoorzienend. Er komen geen fossiele brandstoffen aan te pas. De kantoren worden immers verwarmd, of afgekoeld, met betonkernactivering in combinatie met warmtepompen. EEG was dan ook al zeer vroeg bij het bouwproces betrokken. ‘Tijdens het storten legden we leidingen tussen de wapening’, legt Maarten uit. ‘Hier laten we dan water door stromen. Het beton warmt op of koelt af naar gelang de temperatuur van het water. Deze techniek vraagt een serieuze investering, maar je verbruikt dan ook veel minder energie. Met een
44
by Techlink
• februari 2018
EEG: alle technieken onder één dak Een bedrijf dat zowel de elektrotechniek, de HVAC, het sanitair als het gebouwbeheersysteem voor z’n rekening neemt. Dat moet ons lidbedrijf EEG zijn. Heat+ bezocht een van hun jongste projecten.
conventioneel systeem stook je het water op tot 60 of soms zelfs 90 graden Celcius. Met betonkernactivering ga je nooit boven de 40 graden. Hierdoor is aardwarmte de perfecte energiebron. Dit gebouw is bijvoorbeeld aangesloten op een beo-veld (boorgat-energieopslagveld, nvdr.) met veertig verticale boorgaten. Daar zitten leidingen in die tot wel 100 meter diep gaan.’
‘Energie-efficiëntie is niet het enige voordeel van betonkernactivering. In tegenstelling tot bijvoorbeeld airconditioningsystemen is er ten eerste geen luchtverplaatsing. Hierdoor is de lucht niet zo droog en gaan microben en stof minder circuleren. Ten tweede zit het systeem in je muren. Je verliest geen plaats aan radiatoren. En ten derde is beton kernactivering geluidloos. Je hebt geen
EEG IN EEN NOTENDOP Business unit manager. Dat is de titel van Maarten Nuytten. Hij werkt al 14 jaar voor de EEG Group en was de eindverantwoordelijke voor het project in Oostnieuwkerke. Zijn functie is het resultaat van een lange evolutie. Kort na de Tweede Wereldoorlog ontstond in Gullegem, nabij Kortrijk, Electro Entreprise. Dit kleine elektrotechnische bedrijf groeide doorheen de jaren uit tot een allrounder. Zo kocht het bedrijf in 2006 HVAC- en sanitairspecialist Van Braeckel, waarmee het in de zomer van 2015 fuseerde tot EEG nv. Al was dit niet de enige overname. De firma kocht nog heel wat andere bedrijven op (zie Bedrijven EEG group op een rijtje) . De groep heeft hierdoor alle technieken in huis, maar koos er wel bewust voor om de namen en de identiteiten van de aparte bedrijven te behouden. Elk dochterbedrijf beheert zijn eigen projecten. Enkel de algemene diensten, zoals de studiediensten, zijn gecentraliseerd. Maarten Nuytten staat aan het hoofd van wat vandaag EEG nv, divisie Van Braeckel heet. Dat is het grootste van de in totaal vijf HVAC- en sanitairbedrijven in de EEG-groep. Maarten moet er niet enkel voor zorgen dat Van Braeckel draait. Als business unit director is het ook zijn de taak om alle dochterbedrijven in de HVAC- en sanitairsector op elkaar af te stemmen. Ongetwijfeld een uitdagende opdracht in een bedrijfsgroep die meer zeshonderd mensen te werk stelt en jaarlijks 130 miljoen euro omzet draait.
last van borrelende verwarmingsleidingen of zoemende airco’s.’
Geen valse plafonds
Naast de vele pro’s heeft betonkernactivering ook enkele contra’s. Het beton staat warmte, of koelte, af via de het plafond en de vloer. ‘In dit gebouw komt de straling grotendeels van het plafond’, zegt Maarten. ‘De buizen zitten maar enkele centimeters boven het plafondoppervlakte. Er zijn dus geen valse plafonds (wat sowieso nooit een goed idee is bij betonkernactivering, nvdr.), waardoor we alle technieken in de vloer zitten.’ ‘Een tweede nadeel van betonkernactivering is dat je, om het systeem optimaal te gebruiken, moet werken met zichtbeton. Maar dat is in mijn ogen meer een voor- dan een nadeel. Want geef toe: dit is toch gewoon een fantastisch mooi gebouw! Al hebben we er eerlijk gezegd soms eens op gevloekt. Zoals je kan zien, is het rond. Als de muren recht zijn, kan je makkelijk afmeten waar je
bijvoorbeeld een lamp gaat plaatsen. Nu berekenden we dit ten opzichte van het middelpunt van het gebouw.’ ‘Daarnaast maakte ook het zichtbeton het er niet makkelijker op. Je moet op
voorhand goed nadenken waar je alles gaat hangen aangezien je de bekabeling in de chappe giet. Zo vermijd je dat achteraf nog moet kloppen en boren. Dat is niet mogelijk om twee redenen. Enerzijds zal je dit eeuwig blijven zien. Anderzijds, én dat is nog belangrijker, loop je het risico dat je in een leiding van de betonkernactivering boort. Dan begint de miserie pas.’
Luchtgroepen
Maarten Nuytten staat aan het hoofd van EEG nv, divisie Van Braeckel. Hij leidde ons rond in de kantoren van Alheembouw.
Betonkernactivering werkt langzaam. Het kan soms een paar uur duren voor het gebouw een graad is opgewarmd of afgekoeld. Maar ook hier zocht EEG een oplossing voor. ‘Naast naverwarmers waarmee je de temperatuur in elke ruimte apart kan regelen’, legt Maarten uit, ‘hebben we ook twee luchtgroepen geïnstalleerd. Eén grote in de kelder voor het hele gebouw en een kleinere, op de tweede verdieping, voor het auditorium. Beide groepen worden elektronisch aangestuurd. Er hangen CO2-meters in de verschillende ruimtes. Op ››› februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
45
Project
De betonkernactivering, de naverwarmers en de twee luchtgroepen draaien allemaal op twee warmtepompen van elk 40 kilowatt.
BEDRIJVEN EEG GROUP OP EEN RIJTJE: EEG NV: moederbedrijf: twee divisies (div. ElectroEntreprise in Gullegem en div. Van Braeckel in Sint-MartensLatem)
Leroy: Hvac en sanitair, Brugge Marechal: Sanitair en zinkwerken, Brugge Electrolyse: Algemene elektriciteit, Menen Building-IQ: Gebouwbeheersystemen en energiemonitoring, Beernem
Heyer: Medische gassen en med. Apparatuur, Sint-truiden Dekock: Hvac en sanitair, Turnhout
Elektro Kamiel Smet: Algemene elektriciteit, Sint-Niklaas
Bessemans: Hvac en sanitair, Sint-truiden
››› basis van die waarden bepaalt het sys-
teem hoeveel verse lucht er wordt binnen geblazen.’ ‘Dit technologisch hoogstandje is vlot regelbaar met het programma Webeasy. Hiermee werkt ons dochterbedrijf Building IQ. De gebruiker kan de software eenvoudig bedienen. Hij kan vanop afstand de temperatuur regelen, hij ziet waar de lampen branden, en zo veel meer. Webeasy heeft daarenboven voor ons als technisch bedrijf veel voordelen. Het programma toont ons wanneer er ergens een probleem is. Het geeft bijvoorbeeld een melding wanneer er een filter moet vervangen worden. Zo kun-
46
by Techlink
• februari 2018
nen we op voorhand een afspraak maken met de klant om eens langs te komen voor een onderhoud. Daarnaast is Webeasy écht een open systeem. De jongste jaren brachten heel wat fabrikanten systemen op de markt waarvan ze beweerden dat ze open waren. Maar als puntje bij paaltje kwam, kon je er enkel hun producten op aansluiten. Bij Webeasy kunnen we kiezen wat we gebruiken.’
Gegarandeerd rendement
‘Ook slaat Webeasy data op’, zegt Maarten tot slot. ‘Je ziet in grafieken hoeveel bepaalde toestellen verbruiken, waar je dan conclusies uit kan trekken. Dat is voor mij de toekomst. We evo-
lueren naar een wereld waar we vooraf met programma’s, als Webeasy, simulaties zullen maken. Zeker voor renovaties zal dat enorm belangrijk worden. De klant zal het energieverbruik van de bestaande installatie exact kunnen vergelijken met het verbruik van een zuiniger alternatief. En pas op! Dat zal grote gevolgen hebben voor onze sector. Ik kan met zo inbeelden dat de klant in de toekomst een contract eist waarin de aannemer belooft om een bepaald rendement te halen. De meeste klanten willen gerust betalen voor een installatie met de kwaliteit van een Rolls Royce. Maar dan mag ze wel niet zoveel verbruiken (lacht).’
Uw villa
energieneutraal
koelen en verwarmen?
BATIBOUWVOORWAARDEN
Warmtepomp Hoog rendement voor lage temperatuursafgifte
Wat maakt ClimaSolar uniek? ClimaSolar is een energieneutrale verwarmingsen koelinstallatie voor grotere woningen.
Hybride zonnepaneel Levert terzelfdertijd elektriciteit en warm water
Energievat • Instant productie van sanitair warm water zonder elektrische weerstand • Geen legionella risico • Warmtepomp en zonnepanelen laden energievat
Uniek is dat de 3 basiscomponenten ook gebruikt worden om elkaars rendement te optimaliseren. Met een uitgekiend pakket aan accessoires kan de functionaliteit nog verder uitgebreid en gepersonaliseerd worden. ClimaSolar kan eveneens geïntegreerd worden in bestaande installaties op basis van een bodemwarmtepomp. Bezoek onze website www.climasolar.be voor meer informatie.
C O N TA C T E E R O N S :
Climapac • Rozenstraat 2 • B-9810 Eke • 09 221 40 34 • info@climapac.be
Verplaatsingen arbeiders
Reisvergoedingen: van woon-werkverkeer tot mobiliteit Begin februari passen we in onze sector (PC 124) traditiegetrouw de reisvergoedingen voor arbeiders aan. Het ideale moment om eens na te gaan hoe je deze vergoedingen juist uitbetaalt. Heat+ ging op de koffie bij Hendrik De Wit. Hij werkt als sociaal expert voor onze moederorganisatie Confederatie Bouw.
Ik heb onlangs een poging gedaan om de cao (collectieve arbeidsovereenkomst, nvdr.) te lezen. Daar wordt gesproken over allerlei soorten “reiskosten”, maar ik vond het eerlijk gezegd erg verwarrend. Kan je mij eens kort uitleggen welke verschillen er bestaan?
Hendrik De Wit: ‘Allereerst moeten we een onderscheid maken tussen verplaatsingsvergoedingen- en mobiliteitsvergoedingen. Die eerste categorie, de verplaatsingsvergoedingen, compenseren de kosten die een arbeider maakt om ergens te geraken. Deze verplaatsingen delen we op in twee grote subgroepen: verplaatsingen met het openbaar vervoer en verplaatsingen met een eigen voertuig. Kiest jouw arbeider voor het openbaar vervoer dan ben je als werkgever verplicht om de totale kost van het vervoersbewijs terug te betalen. Komt jouw werknemer met zijn eigen wagen dan krijgt hij of zij hetzelfde bedrag. De NMBS berekent namelijk de prijs van een abonnement naar gelang de lengte van het traject. Wij baseren de verplaatsingsverplaatsingsvergoeding hier op.’
48
by Techlink
• februari 2018
Naast de verplaatsings vergoedingen bestaat er ook een mobiliteitsvergoeding. Wat is dat?
De Wit: ‘Mobiliteitsvergoedingen compenseren alle mobiliteit, ook die met het voertuig van een werkgever. Een arbeider die zich met zijn eigen wagen verplaats, heeft hierdoor recht op twee vergoedingen. Hij krijgt niet enkel een verplaatsings-, maar ook een mobiliteitsvergoeding. Om als werkgever deze bedragen goed uit elkaar te kunnen houden, giet de Confederatie Bouw ze in tabellen. Hier worden de beide vergoedingen apart weergeven, al je moet je ze dus soms alle twee betalen.’
Geldt de woon-werkregeling ook voor een arbeider die met de fiets naar het werk komt?
De Wit: ‘Nee, een fietser krijgt 22 eurocent per kilometer. Deze vergoeding is de meest voordelige voor “woon-werkverkeer”. De arbeider krijgt daarentegen wel geen mobiliteitsvergoeding. Wat niet meeneemt dat de arbeider nog altijd meer krijgt dan wanneer hij met zijn wagen zou komen.’
NACHT VAN DE TECHNIEKEN
Enkel voor le den van Te chlink (+par tner)
VRIJDAG 2 3 .03 . 2018 CASINO KNOKKE 19.30 uur: Receptie / 20.30 uur: Banket (aansluitend dansavond)
Schrijf je nu in via www.techlink.be (voor vrijdag 16/03/2018)
Een beroepsorganisatie van Former
&
Verplaatsingen arbeiders
HOE BEREKEN IK DE REISVERGOEDING? Eens je begrepen hebt welke vergoeding(en) je moet uitbetalen, kan je beginnen aan stap twee: de compensatie berekenen. Er bestaan twee soorten compensaties: enerzijds mobiliteits- en anderzijds verplaatsvergoedingen. De methode om te berekenen hoeveel je moet betalen per afgelegde kilometer is voor beide systemen verschillend. Voor mobiliteit is het tamelijk eenvoudig. In de cao staat een tabel met basisbedragen. Die moet je vermenigvuldigen met het aantal kilometers. Voor verplaatsingsvergoedingen is het echter iets moeilijker. Hiervoor bestaan er ook tabellen per kilometer, maar dit zijn bedragen per week. Je vergoedt hiermee vijf verplaatsingen heen-en-terug in één
Moet ik ook mobiliteits vergoedingen betalen voor afstanden minder dan tien kilometer?
De Wit: ‘Dat hangt ervan af. Onze cao zegt dat je pas mobiliteitsvergoedingen moet betalen als de totale afstand die een arbeider op een dag aflegt minstens tien kilometer bedraagt. Het komt in de praktijk uiteraard niet zo vaak voor dat een werknemer minder ver reist. Daarnaast mag je niet vergeten dat deze regel niet geldt voor verplaatsingsvergoedingen. Die tellen ook voor korte afstanden. Een arbeider die op minder dan vijf kilometer van het bedrijf woont, krijgt dus ook een compensatie.’
keer. Al staan er ook dagbedragen in de tabel voor wie dat wenst. PRAKTISCH Op de site van de Confederatie Bouw vind je alle tabellen terug. Merk op dat er voor verplaatsingsvergoedingen twee barema’s bestaan. Met de tabel “Barema A” bereken je de verplaatsingen met de trein (uitgedrukt in enkele afstand). De tabel “Barema B” kan je gebruiken voor alle andere voertuigen (uitgedrukt in totale afgelegde afstand per dag, dus kilometers heen-en-terug opgeteld).
Hoe moet je de afgelegde kilometers registeren?
De Wit: ‘De werkgever is hier vrij in. Hij mag zelf een systeem kiezen. Hij kan telkens manueel de ritten ingeven in een routeplanner zoals Google Maps en dit noteren op rittenbladen. Maar hij mag ook een track-and-tracesysteem gebruiken. Dat programma houdt de data automatisch bij.’ ‘Let wel op. Vroeger berekenden we de afstanden in vogelvlucht. Sinds enkele jaren moet je de afgelegde kilometers bijhouden. Het is trouwens belangrijk dat je dit nauwkeurig doet. Je bent als werkgever niet enkel verplicht om alle reisvergoedingen (dus zowel de verplaatsings- als de mobiliteitsvergoedingen, nvdr.) tegelijk uit te betalen. Je moet jouw werknemers ook maandelijks een lijst bezorgen waarin je in detail beschrijft hoeveel kilometers een arbeider per dag heeft afgelegd en welk bedrag hij hiervoor heeft gekregen.’
Mag je jouw arbeiders méér betalen dan wat er in de cao staat?
De Wit: ‘Nee. Als een werkgever een mobiliteitsvergoeding uitbetaalt die hoger is dan wat sectoraal afgesproken is, dan moet je een RSZ-bijdrage betalen op de volledige mobiliteitsvergoeding en dus niet enkel op het verschil. Of om het iets verstaanbaarder uit te drukken: de werkgever zal ongeveer 70 procent extra moeten betalen. De werknemer draagt de helft af aan Vadertje Staat.’
Vaak komen arbeiders met hun eigen voertuig naar het depot of de ophaalplaats. Daar nemen ze dan een camionette van het bedrijf, waarmee ze samen naar de werf rijden. Welke vergoeding moet je dan uitbetalen?
De Wit: ‘Het is niet altijd het één of het ander. Je kan ook verschillende vergoedingen combineren. In dit specifieke geval krijgt de arbeider een vergoeding woon-werkverkeer voor zijn verplaatsing van zijn woonplaats naar het depot of de ophaalplaats. Daar komt nog een mobiliteitsvergoeding bij voor de totale afstand van zijn woonplaats naar de werf. Zoals je ziet, kan het tamelijk complex worden.’
februari 2018 •
by Techlink
by Techlink
51
Verplaatsingen arbeiders
Wat gebeurt er als een arbeider van de ene werf naar de andere moet rijden. Mag je dan ook een mobiliteitsvergoeding uitbetalen?
De Wit: ‘Nee, in dat geval moet je het uurloon doorbetalen. Hier komt geen reisvergoeding bovenop, tenzij de werknemer een eigen voertuig gebruikt. Dan geldt de algemene reisvergoeding (tot en met 30 juni 2018 is dit 0,3460 euro per afgelegde kilometer, nvdr.). Die vergoeding bepalen we, in tegenstelling tot de compensaties voor woon-werkverkeer en verplaatsingen naar de werf, niet sectoraal.’
Moet je het uurloon ook doorbetalen als de arbeider eerst op de hoofdzetel gewerkt heeft? Ik heb namelijk eens gehoord dat de arbeidstijd begint te lopen vanaf wanneer een arbeider langer dan vijf minuten aan het werk is.
De Wit: ‘We hebben afgesproken dat de arbeidstijd niet begint te lopen als er enkel wat geladen en gelost wordt. Maar omdat dit relatief is, maakten we het concreter. Als een arbeiders langer dan vijf minuten op de hoofdzetel werkt, begint de arbeidstijd te lopen. Al merken we vandaag dat sommige snuggere arbeiders doelbewust slenteren om de grens van vijf minuten te halen. Dat kan uiteraard niet de bedoeling zijn.’
52
by Techlink
• februari 2018
Soms mag een werknemer een voertuig gebruiken van zijn werkgever om naar huis te rijden. Volstaat dit als compensatie ?
De Wit: ‘Nee, je moet nog steeds een mobiliteitsvergoeding betalen voor de totale afstand. De verplaatsingsvergoeding vervalt dan weer wel. De arbeider komt namelijk niet “op eigen kracht” naar het bedrijf, zoals onze cao het zo mooi verwoordt. Hoeveel jouw werknemer exact zal krijgen hangt trouwens niet enkel af van de afstand. We maken ook een verschil tussen een passagier en een chauffeur. Die laatste krijgt uiteraard meer. Let wel op, ook hier moeten we de rit vaak in twee delen opsplitsen. Zo kan het zijn dat een arbeider van de werf naar het bedrijf rijdt met een passagier aan boord. Hiervoor wordt hij vergoed als chauffeur. Maar als hij zijn weg van het bedrijf naar zijn woonplaats alleen aflegt, zien we hem als passagier. Hij zit dan wel aan het stuur, maar hij vervoert niemand.’ ‘Daarnaast nog een tweede aandachtspunt. Denk goed na voor je een voertuig uitleent aan een arbeider. Als hij het voertuig thuis
gebruikt voor privéverplaatsingen, dan kan de fiscus je op de vingers tikken. Het is dan namelijk “een voordeel van alle aard”. Op die privékilometers moet je belastingen betalen. Dit kan jouw werknemer duur te staan komen. Als de fiscus ontdekt dat een van jouw arbeiders een voertuig van het bedrijf privé gebruikt, dan vragen ze of je als werkgever kan tonen welke kilometers privé waren en welke voor het werk. Veel werkgevers zijn hier echter nonchalant in. Ze hebben dit nooit bijgehouden en dan begint de miserie. De fiscus maakt in dat geval zelf een berekening. Ik heb al schrijdende verhalen gehoord. Arbeiders die plots 100 tot 150 euro per maand extra belastingen en dat tot maanden terug. Wees daarom voorzichtig. Laat de arbeider bijvoorbeeld een zogenaamde car policy ondertekenen. Op die manier verklaart hij dat hij het voertuig enkel voor zijn woon-werkverkeer zal gebruiken. Zo vallen er achteraf geen lijken uit de kast.’
MEER INFO In dit artikel kwamen enkel de meest gestelde vragen aan bod. Mocht je nog specifieke problemen hebben of wil je weten hoe je werknemers moet vergoeden voor verplaatsingen, stuur dan een mailtje naar Lucine Albertian (lucine.albertian@techlink.be). Zij is advisor bij onze beroepsfederatie Techlink. Ook voor vragen rond car policy’s kan je bij haar terecht. Aangezien dit toch wel maatwerk is, maakt zij dit document samen met jou op. Alweer een voordeel voor leden van Techlink!
98% VAN DE WEGEN LEIDEN NAAR EEN SANICENTER Met onze 37 Sanicenters vindt u alles wat u zoekt achter de hoek.
We weten dat uw dagen te kort zijn, en dat u dus geen tijd heeft om lange afstanden af te leggen. Precies daarom vindt u altijd een Sanicenter met 6000 artikelen op voorraad in uw buurt of in deze van uw werf. Ontdek al onze adressen op www.facq.be
Productnews
Linum Europe bedrijf van het jaar in Kuurne
Ondernemend Kuurne heeft Linum Europe uitgeroepen tot bedrijf van het jaar. Met Jan Vanderbeke staat vandaag de tweede generatie mee aan het roer. Jans vader, Fred Vanderbeke, stampte Linum in 1986 uit de grond. Destijds was het nog een eenmanszaak, maar intussen werken er meer dan 85 medewerkers in het bedrijf. De snel groeiende kmo heeft Europese ambities in de markt van koeltechniek en HVAC. Zo opende Linum onlangs verkoopkantoren in Zwitserland en Oostenrijk. Kortom, een Belgisch familiebedrijf om fier op te zijn. www.linum.eu
Euro-Index wordt vijftig jaar Syncro Systems beveiligt jouw bestelwagen tegen inbraken Inbraken in bestelwagens komen wel vaker voor in onze sector. Dieven weten immers dat er dikwijls heel wat te rapen valt. Daarenboven schrikt het alarmsysteem hen niet af. Nog voor aandachtige passanten de tijd hebben om de politie in te lichten, zijn de inbrekers al spoorloos verdwenen. Het is daarom belangrijk om de deuren van jouw bestelwagen goed te beveiligen. Zo heeft het Naamse bedrijf Syncro Systems anti-inbraaksloten in zijn gamma. Deze sloten zijn beschikbaar in drie versies: mono (enkel voor de achterdeuren), duo (zowel de achterdeuren als één schuifdeur) en trio (achterdeuren en twee schuifdeuren). http://www.syncro-utilitaire.be
Federale Verzekering biedt uitgebreide verplichte autoverzekering
Iedereen die met een wagen de weg op wil, moet verplicht z’n burgerlijke aansprakelijkheid laten verzekeren. Hierdoor biedt elke verzekeraar nagenoeg hetzelfde basispakket aan. Het is daarom belangrijk om goed na te gaan welke extra waarborgen er worden opgenomen in het contract. Zo biedt Federale Verzekering je meer dan wat wettelijk verplicht is. Bij voorbeeldige chauffeurs kan de bonus-malus (bij personenwagens) zakken tot -2. Eens je op dit niveau komt, hebben de eerste twee ongevallen geen invloed op de premie die je betaalt. Meer zelfs: ook bij het derde ongeval in fout verhoogt de premie niet (tenzij het binnen het vier jaar na het tweede ongeval plaatsvindt). Verbaasd door deze voorwaarden? Neem dan vrijblijvend contact op met Federale Verzekeringen. www.federale.be
54
by Techlink
• februari 2018
Euro-Index begon in 1968 als een kleine verdeler van onderdelen voor verwarmingsinstallaties. Het bedrijf evolueerde mee met zijn tijd. Intussen verkoopt Euro-Index niet enkel componenten, maar ook heel wat meetinstrumenten. Hiermee bereikt de verdeler naast de verwarmingsinstallateurs ook steeds meer andere technici. Euro-Index bedient vandaag onder andere de volledige binnenklimaat- en elektrotechnieksector. Ontdek op de site welke verjaardagspromo’s het bedrijf voor jou in petto heeft. www.euro-index.be
Warmtepomp Stiebel Eltron nauwelijks hoorbaar
De lucht-waterwarmtepomp warmte WPL IKCS c lassic van fabrikant Stiebel Eltron is speciaal gebouwd om binnenshuis te plaatsen. De luchtgeleiding is uitstekend gedempt, waardoor je zelfs in kleine ruimten de pomp amper hoort. Verder zijn er ook heel wat voordelen voor de installateur. Zo zijn de luchtslangen voorzien van snelkoppelingen én integreerde Stiebel Eltron heel wat componenten in de pomp zelf. Tot slot verwarmt en koelt de pomp niet enkel de lucht, maar kan ze ook aangesloten worden op de boiler. Niet twee, maar drie vliegen in één klap! www.stiebel-eltron.be
BWT â&#x20AC;&#x201C; uw partner in waterbehandeling
Zijdezacht water met de BWT AQA perla
Bezoek de BWT-stand 7100 - paleis 7 tijdens Batibouw
Kent u de AQA perla? Een waterontharder die automatisch en proportioneel regenereert. Intelligent en ecologisch dus! Dit toestel heeft een automatische ontsmetting bij iedere regeneratie. Hij beschikt over een overloopbescherming en heeft een vakantieprogramma. Deze ontharder is eenvoudig te plaatsen. BWT doet een gratis indienstname. Bent u een pro in sanitair maar heeft u nog geen ervaring in waterbehandeling? Geen nood, in 2018 organiseert BWT weer tal van opleidingen.
www.bwt.be
cerga.be
Ga voor het Cerga-kwaliteitslabel. En maak het verschil bij je klanten. Als professioneel gasinstallateur koos je voor de toekomst. Proficiat! Haal nog meer uit je knowhow met onze hulp. Door het Cerga-label te dragen laat je aan je klanten zien dat je je vak kent, de laatste technologieën volgt en elke installatie veilig en conform aanlegt.
Faites-vous certifier Cerga. Vous êtes installateur gaz naturel professionnel, vous avez donc fait un choix d’avenir. Félicitations ! Savez-vous que vous pouvez valoriser encore plus votre savoir-faire ? Avec le label Cerga, vous montrez à vos clients que vous connaissez votre métier, que vous suivez les évolutions technologiques et que vos installations sont conformes à la réglementation et sûres.
Le gaz naturel
Aardgas
Vous êtes prêt pour demain.
Zo ben je klaar voor morgen.