Power+ feb 2018 NL by Embuild

Vakblad van de Nationale Federatie van Elektrotechnische Ondernermers

FEBRUARI 2018 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD

by Techlink

by Techl

Overuren:

uitbetalen of recupereren?

Ledbuizen

in tl-armaturen

Nacht van de

Technieken

3 DIMENSIONS

OF EXCELLENCE PERFORMANCE SCALABILITY EFFICIENCY

DATA CENTER LOCAL AREA NETWORK

GEPATENTEERD

ONTWERP

VAN CAT 5E TOT CAT 8

MODULAIRE PANELEN

NIEUW QUICK-FIX SYSTEEM

HIGH SPEED 40/100 Gb

THE GLOBAL SPECIALIST IN ELECTRICAL AND DIGITAL BUILDING INFRASTRUCTURES

EDITO

Techlink, linking technicians “Seg, waarom ben jij eigenlijk lid van Techlink?” Het is een vraag die ik wel eens stel als ik onze leden ontmoet. Vaak hoor ik dan iets als “Jullie network-evenementen zijn echt wel de moeite” of “Jullie juridisch en technisch advies is top”. Toch kan ik mij niet helemaal vinden in die reacties. Al te vaak blijven we hangen in de directe return, maar dat is niet onze enige bestaansreden. Techlink is gestoeld op twee pijlers: individuele en collectieve dienstverlening. Spijtig genoeg zien onze leden soms te weinig hoeveel werk er achter deze collectieve pijler schuilgaat. Zo zetelt Willy Pauwels, General Director van Techlink, al sinds 1983 in het paritair comité voor de elektrotechnici. Zijn werk daar is goud waard. Onlangs kreeg hij bijvoorbeeld voor mekaar dat in onze sector de eerste zestig vrijwillige overuren niet meetellen voor de berekening van de interne grens. Wat een flink stuk hoger is dan de wettelijke 25 uren (is dit Chinees voor jou: blader dan naar pagina 22). Niet enkel Willy, maar ook leden als Aland Lepage smijten zich ten volle voor onze organisatie. De ondernemer zit mee aan het roer in onze lokale Naamse afdeling. Daar strijdt hij momenteel tegen Resa. De service van deze netbeheerder is ondermaats. Ze laten elektrotechnici in de kou staan (zie pagina 16). Hier wil Aland korte metten mee maken, maar dat gaat enkel als we samen met de vuist op tafel slaan.

Karl Neyrinck

Zo’n krachtenbundeling is trouwens de reden waarom onze vakorganisatie voor elektronische ondernemers, Fedelec, de handen in elkaar sloeg met de beroepsfederatie voor installateurs van HVAC en sanitair, ICS (zie pagina 28). Onze nieuwe fusiefederatie Techlink telt bijna 3000 leden. Hierdoor kunnen we als de grootste vakorganisatie in de sector de beste individuele én collectieve service aanbieden. Techlink wordt gehoord bij de pers, de politiek en het onderwijs. Het antwoord op de vraag waarom iedere technicus lid moet zijn van onze organisatie is dan ook eenvoudig. Techlink, da’s jouw stem! Karl Neyrinck VOORZITTER TECHLINK NATIONAAL

COLOFON Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092

Techlink vzw Joseph Chantraineplantsoen 1 • 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 • F. +32 2 757 65 41 info@techlink.be • www.techlink.be

Verantwoordelijke uitgever Filip Coveliers, directeur communicatie filip.coveliers@confederatiebouw.be

General Director Willy Pauwels willy.pauwels@techlink.be

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig

Publiciteit Inge De Ridder T. 053 80 87 47 • F. 053 80 87 48 inge.deridder@confederatiebouw.be Sarha Hassani publiciteit.bouwmagazines@confederatiebouw.be

Coverbeeld: Messe Frankfurt Exhibition/Petra Welzel

Redactie Cedric Matthys cedric.matthys@confederatiebouw.be Vertaling André Verkaeren Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk Graphius

by Techlink

Zoning Industriel, Rue de l’Ile Dossai 13, 5300 Andenne Tél. +32 85 311 253 Fax +32 85 311 269 info@grensonfils.be

Profiset

Winteractie 2018

“COMPACT UNIVERSELE” klemmen serie 221 + Stanley FATMAX toolbag De klemmenset

Specificaties toolbag • • • • • • • • • •

Robuust stalen handvat met rubberen greep Draagcapaciteit: 25 kg Stalen rolbandmaathouder Elastieken voor maximale organisatie Afgesloten compartiment voor bithouders Groot zijvak voor verlengkabel Antislip rubberen houder voor waterpas Zaagcompartiment met kleefbandsluiting Heavy duty schouderriem Afmetingen (cm) 48 x 25 x 33

100 “COMPACT UNIVERSELE” klemmen 2 x 0,14 ... 4 mm² (s) 2 x 0,2 … 4 mm² (m, ma) Ref. 221-412

250 “COMPACT UNIVERSELE” klemmen 3 x 0,14 ... 4 mm² (s) 3 x 0,2 … 4 mm² (m, ma) Ref. 221-413

50 “COMPACT UNIVERSELE” klemmen 5 x 0,14 ... 4 mm² (s) 5 x 0,2 … 4 mm² (m, ma) Ref. 221-415

10 adapters voor “COMPACT UNIVERSELE” klemmen Ref. 221-500

Ref. 887-275

€ 132,- *

Beschikbaar bij uw WAGO groothandel vanaf 15 januari 2018 tot einde voorraad. *Adviesprijs excl. BTW / Drukfouten, fouten en wijzigingen voorbehouden.

www.wago.be/profiset

INHOUD

Verplaatsingsvergoeding

Ledbuizen in tl-armaturen

Naturzentrum Eupen

Geef je een werknemer een mobiliteitsvergoeding als hij of zij eerst op de hoofdzetel heeft gewerkt en dan pas naar de werf gaat? Of moet je in dat geval het uurloon doorbetalen? Advisor Lucine Albertian beantwoordt deze en heel wat andere vragen.

De afgelopen jaren zijn er heel wat ledbuizen op de markt gekomen die je in tl-armaturen kan plaatsen. Hoewel veel installateurs deze techniek toepassen, heeft Kris Van Dingenen, director technology & certification bij Techlink, enkele bedenkingen.

Het Naturzentrum Haus Ternell in Eupen wekt sinds kort al zijn energie zelf op. Hierdoor is dit het eerste overheidsgebouw in de Benelux dat volledig losstaat van het elektriciteitsnet. Installatiebedrijf Dauvister, lid van Techlink, toont ons hoe ze dit voor elkaar kregen.

Edito: Techlink, linking technicians

Resa: Techlink trekt aan de

Ledbuizen in tl-armaturen

6 Beursbezoek: Light + Building Frankfurt

8 Project: Genetec zet citadel Namen in de spotlights

Dave Coenen verkozen tot Jonge Vlaamse Aannemer Vlaams-Brabant

14 Technisch dossier: Volta bespreekt Europese verordening elektromotoren

alarmbel

Lucine Albertian geeft advies

Slagkracht: Techlink krikt kennis rond warmtepompen en warmtekrachtkoppeling op

Verplaatsingsvergoedingen:

Overuren: uitbetalen of recupereren?

28 Fusie: Fedelec en ICS worden samen Techlink

30 Install Day in cijfers

Project: Dauvister koppelt eerste overheidsgebouw los van elektriciteitsnet

44 Evenementen in de kijker

46 Productnews

februari 2018 â&#x20AC;˘

by Techlink

hlink

Beursbezoek

Techlink reist af naar Light+Building Light+Building is een begrip in onze sector. De elektrotechnische beurs in Frankfurt is de grootste ter wereld. Onze beroepsfederatie Techlink brengt samen met haar leden een tweedaags bezoek op zondag 18 en maandag 19 maart. Midden maart vindt in Frankfurt naar tweejaarlijkse gewoonte Light+Building plaats. Met meer dan 2600 standhouders en een totale oppervlakte van bijna 250.000 vierkante meter is deze beurs wereldwijd het belangrijkste evenement in onze branche. Tijdens de vorige editie, waar ook heel wat bestuurders van Techlink aanwezig waren, kwamen ongeveer 216.000 bezoekers over de vloer. ‘Light+Building staat gekend als een innovatieve beurs’, legt Sandra Mertens, accountmanager bij Techlink uit. ‘Alle installatiesystemen op elektriciteit komen er aan bod. Dit gaat echt extreem ruim. Je vindt er nagenoeg alle lampenfabrikanten: van indoortot outdoortoepassingen. Daarnaast is er veel aandacht voor technieken die de sector overstijgen. Het hele domoticaverhaal speelt er een belangrijke rol. Als je wil weten wat de toekomst

by Techlink

• februari 2018

brengt, raad ik je dan ook aan om je in te schrijven voor ons een tweedaags bezoek op zondag 18 en maandag 19 maart. Het is trouwens een uitstekende gelegenheid om jouw concullega’s beter te leren kennen.’

Gratis toegang

Sandra werkte een totaalpakket uit waarin zowel vervoer, maaltijden als de overnachting inbegrepen zijn. ‘Het enige wat je hoeft te doen is op de bus stappen’, zegt ze al lachend. ‘Voor slechts 170 euro per persoon brengen we je van en naar de beurs én diner en overnacht je in het wellnesshotel Schillerhain. Daarenboven mag je als lid van onze beroepsfederatie de beurs gratis bezoeken. Normaal gezien betaal je 35 euro per persoon, maar wij regelen vrijkaarten.’ Aarzel dus niet en stuur een mailtje naar sandra.mertens@techlink. be. Let wel op, de plaatsen zijn beperkt!

SCHRIJF JE NU IN! PLANNING: Zondag 18 maart: ∙ Vertrek (uur afhankelijk van de opstapplaats) ∙ Ontbijt op de bus ∙ Vrij bezoek aan Light+Building ∙ Diner in wellnesshotel Schillerhain Maandag 19 maart: ∙ Ontbijt ∙ Vrij bezoek aan Light+Building ∙ Terugrit naar huis VRAGEN: sandra.mertens@techlink.be

TOOLING &TESTING HET JUISTE GEREEDSCHAP VOOR ELKE INSTALLATEUR

ONTDEK ONS UITGEBREID KWALITEITSASSORTIMENT

OP ESHOP.CEBEO.BE EN IN ONZE FILIALEN. HANDGEREEDSCHAP

POWER TOOLS

MACHINETOEBEHOREN

GEREEDSCHAP VOOR WERKPLAATS

VERBRUIKSGOEDEREN

PERSOONLIJKE BERSCHERMINGSMIDDELEN

UW CEBEO FILIAAL ALS SERVICEPUNT • • • •

Professioneel advies Snelle en efficiënte herstellingen Vervangtoestel mogelijk Inruilkorting bij aankoop nieuwe machine

Vragen? Contacteer een van onze filialen. Alle gegevens op www.cebeo.be/filialen

MEETAPPARATUUR

hlink

Project

Lidbedrijf Genetec Lidbedrijf Genetec zetcitadel Naamse zet Naamse citadel in de spotlights

Wie onlangs ’s avonds in Namen heeft rondgekuierd, heeft het ongetwijfeld gemerkt. De citadel van de Waalse stad straalt als nooit tevoren. Genetec, lid van Techlink, plaatste bijna driehonderd nieuwe verlichtingstoestellen. Een project waar het elektrotechnische bedrijf drieduizend manuren, duizenden meters kabels en vier alpinisten voor nodig had. Zaakvoerster Delphine Hallaux schuift aan tafel. Terwijl het buiten pijpenstelen regent, is het binnen, op de hoofdzetel van Genetec in Namen, gezellig warm. Delphine schenkt me koffie in en begint haar verhaal. ‘We mogen verdomd trots zijn’, zegt ze. ‘Als je ziet hoeveel werk er in de renovatie gekropen is, denk ik dat we tevreden kunnen terugkijken. De citadel was voor ons bedrijf het grootste project tot nog toe. Zoiets doe je uiteraard niet alleen. We werkten samen met heel wat partners: de lichtar-

by Techlink

• februari 2018

chitecten van Radiance 35 (zij ontwierpen onder andere de verlichting op de Grote Markt in Brussel, nvdr.), het studiebureau Contact, de patrimoniumexperten van Art&Fact en de fabrikanten Philips en Iguzzini. Samen met hen diende ons bedrijf een ontwerp in. In totaal namen vier kandidaten deel, maar de jury koos ons ontwerp. Dat heeft ons als bedrijf veel deugd gedaan. Te meer omdat wij het enige Naamse bedrijf waren in de competitie. Ik ken de citadel vanbinnen en vanbuiten. Het

is dan ook bijzonder fijn om hiermee aan de slag te mogen gaan.’

Te intens verlicht

‘De juryleden hielden hierbij niet enkel rekening met de kostprijs’, gaat Delphine verder. ‘Ook het idee moest juist zitten. De bestaande verlichting was op dat moment bijna twee decennia oud. Er waren enkele problemen waar je een oplossing voor moest zoeken. Ten eerste moest de citadel meer deel uitmaken van de stad. Het bouwwerk werd

TECHNISCHE FICHE PLAATS: Citadel Namen,5000 Namen DUUR: +/- 3000 manuren GEBRUIKTE MATERIALEN: ∙ 227 verlichtingstoestellen type Philips Color Reach ∙ 68 verlichtingstoestellen type Iguzzini Maxiwoody/Ipro ∙ zes verdeelkasten ∙ 58 schakelkasten ∙ 1000 meter kabels in sleuven ∙ 1800 meter kabels op de muren ∙ 3000 meter glasvezel ∙ 3500 meter stuurkabels ∙ 5100 meter voedingskabels ∙ 4000 muurbevestigingen

in de spotlights te intens verlicht. Het witte licht stak te sterk af tegen de oranje stadverlichting. Daarenboven staat de citadel nog eens op een heuvel staat. Het leek alsof de citadel dreef op de stad.’ ‘Ten tweede was het wit licht niet overal gelijk. Sommige zones hadden een eerder koude wit-blauwe schijn, terwijl er over andere zones een warme gloed hing. Dit had te maken met het type lampen: halogeen- en hoogvermogende metaalhalogeenlampen. Deze lampen verbruikten te veel energie en verblindden de voetgangers en automobilisten. Daarnaast stonden de lampen te ver van de citadel. De begroeiing en de rotsen stonden in de spotlight, terwijl het monument naar het achterplan verdween. Deze opstelling was daarbij ook nog eens slecht voor de fauna en flora

“

Ik ken de citadel vanbinnen en vanbuiten. Het is dan ook bijzonder fijn om hiermee aan de slag te mogen gaan.

”

rondom de citadel. De bomen moesten de hele nacht artificieel licht verdragen. Het verstoorde hun natuurlijke fotosynthesecyclus. Hierdoor raakten ze in de war, net als de vleermuizen die in de citadel wonen.’

Twee functies

Het ontwerp moest dus deel uitmaken van de stad en milieuvriendelijk zijn. Maar daarnaast had de opdrachtgever nog één vraag. ‘De verlichting heeft twee functies’, legt Delphine uit. ‘Op een doorsnee avond moet de citadel enerzijds een rustige sfeer uitstralen. Een witte verlichting van de omwallingen en enkele eyecatchers (bijvoorbeeld torentjes of kanonnen, nvdr.) volstaat dan. Anderzijds vroeg de stad ook om een dynamische, kleurrijke variant. Die kunnen ze gebruiken tijdens festiviteiten.’ ‘Om aan die eisen te voldoen, maakten we gebruik van drie types verlichtingstoestellen. Om de omwallingen te verlichten kozen we voor Philips Color Reach-toestellen. Voor de eyecatchers gebruikten we dan weer Ipro’s en Maxiwoody’s van de Italiaanse fabrikant Iguzzini. Die allemaal op zijn plaats krijgen, was een monnikenwerk. We ››› februari 2018 •

by Techlink

hlink

Project

››› deden zelfs een beroep op enkele doorwinterde alpinisten. Zij bevestigden de toestellen aan de muren. Zo konden we de installatie zo veel mogelijk aan het oog onttrekken. Wat een expliciete vraag was van de opdrachtgever.’ ‘Zowel de verlichting van Philips als die van Iguzzini werkt met ledlampen. Hierdoor is deze installatie maar liefst zestig procent zuiniger. Daarenboven zijn de lampen dimbaar. Tijdens de valavond zetten we alle verlichting aan, maar dit bouwen doorheen de nacht geleidelijk af. Tussen twee uur ’s nachts en half zes ’s morgens schakelen we zelfs

alles uit. Zo storen we de fauna en de flora zo weinig mogelijk.’

Schakelpunt

‘Voor Genetec is de citadel van Namen het sluitstuk van een belangrijke transitie’, zegt Delphine tot slot. In de begindagen was het bedrijf vooral actief in bekabeling en (straat)verlichting. Ze werkten grotendeels voor ORES, maar toen kwam deze markt onder druk te staan. ‘De budgetten daalden en tegelijk nam de concurrentie toe. We hadden geen keuze. We moesten diversifiëren.’ ‘Dat was trouwens de periode waarin

ik en mijn broer, Sébastien, het bedrijf overnamen van mijn ouders. We bekeken de dingen op een andere manier en kwamen zo terecht bij de verlichting van gebouwen. We groeien hier stap voor stap in, zonder onze wortels uit het oog te verliezen. We draaien nog altijd een deel van onze omzet in straatverlichting en bekabeling, maar ons aanbod is nu veel ruimer. Een strategie die duidelijk z’n vruchten afwerpt. Zo was de stad Namen onder de indruk van ons werk. We mogen zelfs terugkomen om ook de wandelpaden te verlichten. Tevreden klanten zijn trouwe klanten, nietwaar?’

DE FAMILIE HALLAUX: KIND AAN HUIS

“

De nieuwe installatie verbruikt maar liefst zestig procent minder energie.

”

In 1986 heeft André Hallaux Genetec opgericht samen met zijn vrouw Françoise Herman. André was erg actief in Techlink. Ook z’n dochter Delphine Hallaux, die samen met haar broer Sébastien het bedrijf in 2014 overnam, is onze beroepsorganisatie erg genegen. Momenteel is ze voorzitster van de Naamse afdeling en zetelt ze in onze raad van bestuur. Bij deze willen we de familie Hallaux graag eens extra bedanken voor alle noeste arbeid. Geëngageerde leden vormen immers de hoeksteen van onze federatie!

De citadel van Namen kan in verschillende kleuren verlicht worden.

by Techlink

• februari 2018

NACHT VAN DE TECHNIEKEN

Enkel voor le den van Te chlink (+par tner)

VRIJDAG 2 3 .03 . 2018 CASINO KNOKKE 19.30 uur: Receptie / 20.30 uur: Banket (aansluitend dansavond)

Schrijf je nu in via www.techlink.be (voor vrijdag 16/03/2018)

Een beroepsorganisatie van Former

hlink

Lid in de kijker

Philippe Muyters (rechts), Vlaams minister van Werk, Economie, Innovatie en Sport, overhandigde de prijs aan Dave Coenen (links).

Dave Coenen verkozen tot Jonge Vlaamse Aannemer Vlaams-Brabant Het bedrijf Corbeels werd opgericht na de tweede wereldoorlog en telt nu ongeveer 30 medewerkers. De firma is actief op diverse terreinen (elektriciteit,domotica en datanetwerken) en marktniches (particuliere woningbouw, tertiaire en industriële gebouwen). Dave Coenen behoort tot de vierde generatie en vervoegde in 2005 het team. Als aankoper en projectleider was en is Dave Coenen nog steeds nauw betrokken bij de introductie van ERP (Enterprise Resource Planning) binnen het bedrijf. Dave Coenen: “De invoering van een ERP is een tijdrovende bezigheid gebleken en we benutten nog niet al de mogelijkheden die het programma biedt. Maar ERP heeft ons wel in staat gesteld al de processen binnen het bedrijf op elkaar af te stemmen in plaats van met verschillende softwarepakketten te werken. Zelf heb ik een planningstool ont-

by Techlink

• februari 2018

worpen voor het bedrijf. Deze tool zit nu in de ERP verwerkt. Ook Checkin@work is in onze ERP geïntegreerd.”

het lean gebeuren in de verschillende projecten. De postit’s beperken dit overzicht tot de werking op de werf zelf.

Dave Coenen volgt op de voet de nieuwste tendensen. Zo heeft hij al kunnen kennis maken met BIM maar het bedrijf werd nog niet betrokken bij een project waar BIM van toepassing is. Hij heeft ook al ervaring kunnen opdoen met lean bouwen. Maar volgens Dave Coenen zou dit best in een digitale omgeving gebeuren zodat het management het overzicht kan behouden op

Dave Coenen werd als Jonge Vlaamse Aannemer voorgedragen door de Confederatie Bouw Vlaams-Brabant. Hij is bestuurslid van de jongerenkamer in Vlaams-Brabant en lid van het directiecomité van de Confederatie Bouw Leuven. Bovendien volgde hij vorig jaar een BRICS-traject. Ook via dit kanaal heeft hij heel wat nieuwe ideeën kunnen opsteken.

De invoering van een ERP is een tijdrovende bezigheid gebleken en we benutten nog niet alle mogelijkheden die het programma biedt.

Ontdek het WEG IE4 gamma energiezuinige elektromotoren met 40% minder verliezen N Grote voorraad beschikbaar N Herstellingen in eigen atelier N Vrijblijvende payback analyse om de terugverdientijd te berekenen

Contacteer ERIKS Power Transmission voor meer informatie mgd@eriks.be | +32 (0)56 41 47 65

hlink

Technisch dossier

Naast essentiële veiligheidseisen legt Europa ook meer en meer energetische eisen op aan producten die verhandeld en in dienst genomen worden binnen de EU. Via de Ecodesign kaderrichtlijn 2009/125/EC kunnen immers specifieke verordeningen met ecodesigneisen voor producten gemaakt worden. Vaak gaat het hier om eisen met betrekking tot de energie-efficiëntie maar ook eisen met betrekking tot de waterconsumptie of geluid kunnen opgelegd worden. Daar motoren 70% van het elektriciteitsverbruik in productiebedrijven in de Gemeenschap voor hun rekening namen is VERORDENING (EG) Nr. 640/2009 van 22 juli 2009 betreffende eisen inzake ecologisch ontwerp voor elektromotoren, gepubliceerd in het publicatieblad van de Europese Unie op 23 juli 2009. Deze verordening is van toepassing vanaf 12 augustus 2009. De bedoeling van de verordening is om de energie-efficiëntie van deze motorsystemen op kosteneffectieve wijze met 20 tot 30 % te verbeteren door het gebruik van energie-efficiënte motoren op te leggen. Oud nieuws, zult u zeggen. En wat heb ik als elektroinstallateur te maken met ecodesigneisen voor elektromotoren. Toch staan er een aantal belangrijke zaken in deze verordening waar de elektroinstallateur zeker van op de hoogte moet zijn.

Verordening Nr. 640/2009 betreffende eisen inzake ecologisch ontwerp voor elektromotoren

In deze verordening worden eisen inzake ecologisch ontwerp vastgesteld voor het in de handel brengen en het in dienst nemen van motoren, ook als deze in andere producten zijn geïntegreerd met een aantal uitzonderingen zoals motoren ontworpen om te functioneren in een vloeistof, motoren die volledig in een product zijn geïntegreerd, motoren ontworpen om te werken in extreme omstandigheden zoals grote hoogte, hoge temperatuur, en remmotoren. Onder motor verstaat de verordening een elektrische driefasige kooiankermotor van 50 Hz of 50/60 Hz met vast toeren-

by Techlink

• februari 2018

Zeg niet zomaar motor tegen een elektromotor! In deze technische bijdrage bespreekt onze partnerorganisatie Volta de Europese verordening rond elektromotoren. Essentiële kennis voor elke installateur.

tal, met 2 tot 6 polen, met een nomina- Verder legt de verordening informatiele spanning UN tot 1000 V en met een verplichtingen op aan de (motoren)fanominaal vermogen PN tussen 0,75 kW brikanten. en 375 kW. Een snelheidsvariator(VSD) Vanaf 16 juni 2011 moet de in de punis een elektronische vermogensomzetter ten 1 tot en met 12 vermelde informatie die de aan de motor geleverde driefasen- over motoren zichtbaar worden vermeld spanning met een frequentie van 50 Hz op: continu laat variëren om het mechani- a) de technische documentatie van motoren; sche vermogen van de motor te regelen volgens het koppel of het toerental van b) de technische documentatie van producten waarin motoren zijn gede door de motor aangedreven toepasïntegreerd; sing. Norm EN-IEC 60034-30-1:2014: Roterende elektrische machines - Deel c) vrij toegankelijke websites van motorenfabrikanten; 30-1: Rendementsklassen van door met wisselspanning uit het net gevoede mo- d) vrij toegankelijke websites van fabrikanten van producten waarin toren (IE-code) bepaalt de testen en eimotoren zijn geïntegreerd. sen waaraan motoren moeten voldoen om ze te kunnen indelen in 4 rendementsklassen(efficiëntieniveaus), zijnde Wat de technische documentatie beIE1 tot IE4 waarbij IE4 het meest per- treft, moet de informatie in de punten 1 tot en met 12 vermelde volgorde worformant is. De verordening legt met betrekking het den vermeld. De informatie hoeft niet toepassing efficiëntieniveau de onderstaande bewoorin de handel Van brengen en vanaf het Motorvermogen in dienst exact volgensMinimum nemen van motoren volgende eisen op dingen te worden vermeld. Ze mag ook in relatie tot het motorvermogen en tot worden weergegeven met behulp van grafieken, cijfers of symbolen. de efficiëntieniveaus:

van toepassing vanaf

MOTORVERMOGEN

MINIMUM EFFICIËNTIENIVEAU

16 juni 2011

0,75-375 kW

IE2

1 januari 2015

7,5-375 kW

IE2 + VSD of IE3

1 januari 2017

0,75-375 kW

IE2 + VSD of IE3

Met deze elektromotor uit het WEG IE4 gamma van Eriks verlies je tot veertig procent minder energie. (© CET Motoren)

nominale efficiëntie (η) bij volledige nominale belasting en spanning (UN) en bij 75 % en 50 % van de nominale belasting en spanning; 2 efficiëntieniveau: “IE2” of “IE3”; 3 fabricagejaar; 4 naam of handelsmerk van de fabrikant, handelsregisternummer en vestigingsplaats van de fabrikant; 5 modelnummer van het product; 6 aantal polen van de motor; 7 nominaal vermogen of bereik van het nominaal vermogen (kW); 8 nominale ingangsfrequentie(s) van de motor (Hz); 9 nominale spanning of bereik van de nominale spanning (V); 10 nominaal toerental of bereik van het nominale toerental (rpm); 11 informatie betreffende de demontage, recycling of verwijdering aan het eind van de levensduur; NL 23.7.2009 Publicatieblad van de Europese Unie L 191/31 12 Informatie over het bereik van de bedrijfsomstandigheden waarvoor de motor specifiek is ontworpen: I niveau boven de zeespiegel; II omgevingstemperatuur, inclusief voor motoren met luchtkoeling; III temperatuur van het koelwater aan de ingang van het product; IV maximale bedrijfstemperatuur; V mogelijk explosieve omgevingen. De in de punten 1, 2 en 3 vermelde in-

formatie moet op duurzame wijze worden aangebracht op of in de nabijheid van het typeplaatje van de motor. De in de punten 1 tot en met 12 vermelde informatie hoeft niet te worden gepubliceerd op de vrij toegankelijke website van de motorfabrikant wanneer het motoren met een bijzonder mechanisch en elektrisch ontwerp betreft die op basis van de wensen van de klant zijn gebouwd. Informatie over de vereiste om motoren die niet aan het IE3- efficiëntieniveau beantwoorden uit te rusten met een snelheidsvariator(VSD), moet zichtbaar worden vermeld op het typeplaatje en in de technische documentatie van de motor: a) vanaf 1 januari 2015 voor motoren met een nominaal vermogen van 7,5-375 kW, b) vanaf 1 januari 2017 voor motoren met een nominaal vermogen van 0,75-375 kW. In de technische documentatie moeten de fabrikanten informatie verstrekken over specifieke voorzorgen die moeten worden genomen bij de assemblage, de installatie, het onderhoud of het gebruik van motoren met snelheidsvariatoren(VSD), inclusief informatie over de wijze waarop elektrische en magnetische velden van snelheidsvariatoren(VSD) tot een minimum kunnen worden beperkt.

Conclusie

Wanneer een motor waarop verordening Nr. 640/2009 van toepassing is, moet vervangen worden moet er bijgevolg voldaan worden aan de eisen van de verordening. Motoren moeten dus een minimumefficiëntieniveau IE2 hebben. In het geval van niveau IE2 moet er daarenboven een snelheidsvariator(VSD) geïnstalleerd worden voor motoren van 0,75 tot 375 kW. Het is eveneens nodig om de controleren of de fabrikant voldaan heeft aan de opgelegde informatieverplichtingen om de juiste motor te kiezen en te installeren. Daar het hier gaat om energie-efficiënte en niet om veiligheidsaspecten zal het erkende organisme dat de conformiteit met het AREI controleert voor in dienst name bij niet naleven van de verordening geen inbreuken of opmerkingen hierover vermelden in het controleverslag. De uitbater of zijn gemachtigde zullen wel eisen dat de verordening nageleefd wordt want een verordening heeft kracht van wet. Daarenboven levert energie-efficiëntie geld op. Voor de elektro-installateur is het bijgevolg een verplichting om de verordening na te leven om achteraf problemen en discussies met de opdrachtgever, zijnde de uitbater of zijn gemachtigde te vermijden.

Danny Hermans Met dank aan:

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Collectieve actie

Service Resa laat te wensen over Onze beroepsfederatie Techlink ontvangt steeds meer klachten over de dienstverlening van Resa. De Waalse distributienetbeheerder, die voornamelijk in de provincie Luik actief is, laat onze leden in de kou staan. Tijd voor actie. Aland Lepage is misnoegd. De zaakvoerder zit mee aan het roer van onze Naamse afdeling van Techlink. Hij hoort de lokale leden steeds luider klagen over de service van Resa. ‘Wat de Luikse distributienetbeheerder uitsteekt, is ronduit crimineel’, zucht hij. ‘Ze laten dossiers ellenlang aanslepen. Als je een vraag stelt, duurt het soms maanden voor je antwoord krijgt. Momenteel werk ik bijvoorbeeld aan een huis in Oteppe. De klant wil graag een warmtepomp. Daarom vroeg ik op 27 mei vorig jaar welke spanning er op die plaats door het net stroomt. Zo kon ik de juiste warmtepomp kiezen. Tot vandaag heb ik echter nog altijd geen antwoord gekregen. De mensen wonen intussen al in het huis en moeten zich verwarmen met kleine elektrische kacheltjes. Ik hoef je niet te vertellen dat hun elektriciteitsfactuur torenhoog is.’ ‘Ik heb Resa al tientallen keren gebeld over dit probleem, maar het dossier wordt enkel ingewikkelder. Na wat aandringen verschenen de technici begin juli, meer dan een maand later, op de werf. Ze deden wat onderzoeken, maar ik kreeg nooit een verslag. Midden augustus kreeg ik te horen dat ze “aan het dossier werken waren” om enkele weken

“

Ik wacht nu al acht maanden op een antwoord. Pure kafka! 16

by Techlink

”

• februari 2018

later vernemen dat het spoorloos verdwenen was. Ik wacht nu al acht maanden op een antwoord. Pure kafka, waardoor we trouwens niet enkel boze telefoontjes van eigenaars en architecten krijgen. We komen ook financieel in de problemen. Onafgewerkte projecten kan je immers niet factureren. Daarenboven wordt alles ook nog eens duurder. Zo staat op de offerte voor het project in Oteppe, die ik intussen maanden geleden maakte, nog de oude prijs voor een warmtepomp. De prijs ging begin 2018 omhoog, maar ik kan die, gezien de situatie, niet doorrekenen aan mijn klant. Het is een verlies dat ik zelf moet dragen.’

Problemen Ores

Het is niet de eerste keer dat onze beroepsfederatie met zulke problemen te maken krijgt. ‘Even geleden liep ook de samenwerking met Ores (een net beheerder actief in het grootste deel van Wallonië, nvdr.) erg stroef ’, zegt Lepage. ‘We namen contact op met hen en mochten ons verhaal komen doen. Samen onderzochten we de zaak en blijkbaar hadden ze te weinig technisch personeel in dienst. Een probleem dat na een extra aanwervingsronde van de baan is. Je krijgt binnen de 15 à 20 dagen antwoord op jouw vragen, wat ik bij Resa spijtig genoeg niet direct zie gebeuren. De netbeheerder stuurt ons van het kastje naar de muur. Als ik Resa bel, krijg ik steeds erg behulpzame medewerkers aan de lijn, maar je merkt dat ze niet mogen praten. Ik vraag altijd om me door te verbinden met de technici die de dossiers beheren, maar dat kunnen ze niet doen. Meer zelfs, die ene keer dat ik toch een technicus aan de lijn kreeg dan gooide

“

Resa krijgt van de overheid nagenoeg een monopolie om het distributienet te beheren. Het is hun plicht om die taak naar behoren te vervullen.

”

hij de telefoon toe toen hij hoorde dat ik het was. Zo’n service verwacht je toch niet van een publieke dienstverlener? Resa krijgt van de overheid nagenoeg een monopolie om het distributienet te beheren. Het is hun plicht om die taak naar behoren te vervullen.’

Weinig animo

‘Wie de problemen met Resa eens goed onder de loep neemt’, gaat Lepage verder, ‘ziet hier en daar enkele constanten. Zo zijn er vooral op de grens tussen de provincies Luik en Namen veel moeilijkheden, net als in de regio Verviers. Hoe kan het dat het daar misloopt, terwijl je voor projecten in de stad Luik wel goed geholpen wordt? Ligt het probleem bij enkele individuen?’ Deze vragen verstuurde Techlink ook al aangetekend naar de CWaPE. Die vatte,

Distributienetbeheer Resa houdt Aland Lepage aan het lijntje.

‘We brengen onze leden op hoogte van zodra we meer nieuws hebben, maar ik wil graag iedereen oproepen om in tussentijd alle klachten te melden. Ik vind namelijk dat te veel installateurs zich verstoppen. Verschillende grote bedrijven vrezen immers dat Resa hen nog slechter zal helpen als ze hun problemen aankaarten bij de CWaPE. Ik begrijp die reactie, maar zo blijven we eindeloos aanmodderen. Iemand moet het vuur aan de lont steken’

LOOPT JOUW RELATIE MET RESA OOK STROEF?

na nog wat mails en telefoontjes, de koe bij de hoorns. ‘De Waalse energieregulator nodigde onze beroepsfederatie uit

om samen met hen en Resa rond de tafel te zitten (eind januari vond het eerste gesprek plaats, nvdr.)’, licht Lepage toe.

Neem dan contact op met onze technical advisor David Germani (david.germani@techlink.be). Hij verzamelt alle klachten zodat we gericht actie kunnen ondernemen. Samen sterk!

Formalis

uw springplank naar zorgeloos ondernemen U start of heeft een bouwbedrijf? Vertrouw dan op Formalis: > bij de afhandeling van al uw administratieve formaliteiten.

formalis.be

ondernemingsloket

> voor de inschrijving en wijzigingen in de Kruispuntbank van Ondernemingen. > voor onze expertise en kennis van de bouw.

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Verplaatsingen arbeiders

Verplaatsingsvergoedingen: van woon-werkverkeer tot mobiliteit Techlink krijgt wel vaker vragen rond verplaatsingsvergoedingen voor arbeiders (PC 149.01). Onze redacteur ging daarom langs bij Lucine Albertian, advisor bij onze beroepsorganisatie. Zij legt stap voor stap uit hoe je deze vergoedingen het best uitbetaalt.

Ik heb onlangs een poging gedaan om de cao (collectieve arbeidsovereenkomst) te lezen. Daar wordt gesproken over allerlei soorten “vervoerskosten”, maar ik vond het eerlijk gezegd erg verwarrend. Kan je mij eens kort uitleggen welke verschillen er bestaan?

Lucine Albertian: ‘Allereerst moeten we een onderscheid maken tussen compensaties voor “woon-werkverkeer” en mobiliteitsvergoedingen. Binnen die eerste categorie, het “woon-werkverkeer” vallen alle “verplaatsingen van de woonplaats van de werknemer naar de zetel van de onderneming, de aanwervingsplaats of de ophaalplaats”. Dit woon-werkverkeer delen we op in twee grote subgroepen: verplaatsingen met het openbaar vervoer en verplaatsingen met een eigen voertuig. Kiest jouw arbeider voor het openbaar vervoer dan ben je als werkgever verplicht om minimaal tachtig procent van de totale kost van het vervoersbewijs terug te betalen. Komt jouw werknemer met de wagen dan krijgt hij of zij hetzelfde bedrag. De NMBS berekent namelijk de prijs van een abonnement naar gelang de lengte van het traject. Ze maakt hier tabellen voor op die wij gebruiken. De werkgever betaalt de werknemer die met de wagen komt tachtig procent van wat de NMBS per kilometer rekent.

by Techlink

• februari 2018

Mag je een arbeider een hogere woon-werkvergoeding geven dan tachtig procent van wat de NMBS per kilometer rekent?

Lucine: ‘Ja, dat is geen probleem. Je mag tot honderd procent terugbetalen, zonder dat er rzs-bijdragen of andere belastingen komen bij kijken. Meer zelf, bij de NMBS en de MIVB bestaat er een voordelig derdebetalerssyteem. Je geeft jouw arbeider een document mee dat hij inruilt aan het loket. Jij moet als werkgever enkel de verplichte tachtig procent betalen en de staat past de extra twintig procent bij. Een win-win voor werkgever en werknemer. Spijtig genoeg bestaat deze regeling niet bij De Lijn en de TEC.’

Geldt de woon-werkregeling ook voor een arbeider die met de fiets naar het werk komt? Krijgt hij ook tachtig procent van wat de NMBS per kilometer rekent?

Lucine: ‘Ja, maar enkel als dat dit meer is dan de specifieke kilometervergoeding voor fietsers. In de praktijk is dit echter nooit het geval. Een fietser krijgt 23 eurocent per kilometer. Dit is de meest voordelige vergoeding voor “woon-werkverkeer”. Trouwens, wat velen misschien niet weten. Die 23 eurocent geldt enkel voor fietsers, niet voor werknemers die te voet naar het werk komen. De minister van Financiën, Johan Van Overtveldt, laat verstaan dat de fiscaal voordelige fietsvergoeding in het leven is geroepen om mensen die met de wagen naar het werk komen op de fiets te krijgen. Aangezien de omschakeling van autoverplaatsingen naar verplaatsingen te voet volgens hem weinig waarschijnlijk is, komt er (voorlopig) geen “wandelvergoeding”.’

VERPLAATSINGEN ARBEIDERS WOON - WERKVERKEER:

MOBILITEITSVERGOEDING:

verplaatsingen van de woonplaats van de arbeider naar • de zetel van de onderneming • de aanwervingsplaats • de ophaalplaats

verplaatsingen van • de woonplaats van de arbeider • de zetel van de onderneming • de ophaalplaats naar een werf

Fiets € 0,23/km

openbaar vervoer 80% van het vervoersbewijs terugbetalen

auto 80% van wat de NMBS per km betaalt

openbaar vervoer

persoonlijk voertuig

100% terugbetalen

€ 0,2631/km

WERF - WERFVERKEER loon doorbetalen (+ € 0,3460/km indien eigen wagen)

voertuig werkgever chauffeur € 0,1316/km

passagier € 0,1140/km

! Een combinatie van deze mogelijkheden kan ook !

Hoe moet je verplaatsingen naar de werf vergoeden?

Lucine: ‘Verplaatsingen van de woonplaats van de arbeider, de zetel van de onderneming of de ophaalplaats naar een werf ’, wat wij mobiliteitsvergoedingen noemen, zijn onder te verdelen in drie categorieën. Ten eerste, maar dat komt amper voor, is er het openbaar vervoer. Dit moet je voor honderd procent terugbetalen. Ten tweede kan de arbeider met z’n eigen voertuig komen. In dat geval betaal je 0,2631 euro per kilometer. Ten derde kan hij een voertuig, bijvoorbeeld een camionette, van het bedrijf gebruiken. Dan krijgen de passagier en de chauffeur respectievelijk 0,114 en 0,1316 euro per afgelegde kilometer (een chauffeur is pas een chauffeur als hij of zij minstens één passagier vervoert, nvdr.). Merk hierbij op dat de kloof tussen passagier en chauffeur erg klein is. We willen hier binnenkort over samenzitten met de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, beter gekend als de RSZ. De mobiliteitsvergoeding is immers maar vrij van RSZ-bijdragen tot en met 0,1316 euro per afgelegde kilometer. Dit plafond hebben we bereikt bij de jongste cao-onderhandelingen in oktober vorig jaar. Wij vinden echter dat deze grens dringend omhoog moet worden getrokken. Onze leden klagen immers steen en been dat hun arbeiders niet willen rijden omdat het verschil te klein is. Als passagier kunnen ze nog even een dutje doen in de camionette en verdienen ze quasi evenveel als de chauffeur.’

Als je een hogere mobiliteitsvergoeding uitbetaalt dan wat er in de cao beschreven staat, moet je dan extra belastingen betalen?

Lucine: ‘Inderdaad. Het gaat zelfs verder dan dat. Als een werkgever een mobiliteitsvergoeding uitbetaalt die hoger is dan wat sectoraal afgesproken is, dan moet je een RSZ-bijdrage moeten betalen op de volledige mobiliteitsvergoeding en dus niet enkel op het verschil. Of om het iets verstaanbaarder uit te drukken: de werkgever zal ongeveer dertig procent extra moeten betalen. De werknemer draagt zelfs meer dan zestig procent af aan de staat.’

Vaak komen arbeiders met hun eigen voertuig naar het depot of de ophaalplaats. Daar nemen ze dan een camionette van het bedrijf, waarmee ze samen naar de werf rijden. Welke vergoeding moet je dan uitbetalen?

Lucine: ‘Je mag niet in aparte hokjes denken. Het is niet altijd het één of het ander. Je kan ook verschillende vergoedingen combineren. In dit specifieke geval krijgt de arbeider een vergoeding woon-werkverkeer voor zijn verplaatsing van zijn woonplaats naar het depot of de ophaalplaats. Daar komt nog een mobiliteitsvergoeding bij voor de afstand naar de werf. Zoals je ziet, kan het tamelijk complex worden. Zorg er daarom voor dat je een goed systeem ››› hebt om dit allemaal bij te houden.’

OPGELET De vergoedingen voor woon-werkverkeer en mobiliteit waar Lucine Albertian in dit artikel naar verwijst, veranderen op 1 februari 2018. Je kan deze nieuwe cijfers vinden op onze website www.techlink.be. Of neem vrijblijvend contact op met lucine.albertian@techlink.be.

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Verplaatsingen arbeiders

Wat gebeurt er als een arbeider van de ene werf naar de andere moet rijden. Mag je dan ook een mobiliteitsvergoeding uitbetalen?

››› Lucine: ‘Nee, in dat geval moet je het uurloon doorbetalen. Hier komt geen verplaatsingsvergoeding bovenop, tenzij de werknemer een eigen voertuig gebruikt. Dan geldt de algemene verplaatsingsvergoeding (tot en met 30 juni 2018 is dit 0,3460 euro per afgelegde kilometer, nvdr.). Die vergoeding bepalen we, in tegenstelling tot de compensaties voor woon-werkverkeer en verplaatsingen naar de werf, niet sectoraal.

Moet je het uurloon ook doorbetalen als de arbeider eerst op de hoofdzetel gewerkt heeft? Ik heb eens gehoord dat de arbeidstijd begint te lopen vanaf wanneer een arbeider langer dan een kwartier aan het werk is.

Lucine: ‘Ik weet niet wie die nonsens ooit is beginnen te verspreiden, maar dat is dus totaal onwaar. Als je een arbeider eerst even op de hoofdzetel aan het werk zet om, ik zeg maar iets, de stock te tellen, dan moet je hem uiteraard zijn uurloon uitbetalen. Maar als je hem daarna alsnog naar een werf stuurt, dan blijft de mobiliteitsvergoeding van toepassing. Zijn uurloon begint pas opnieuw te lopen als hij aankomt op de werf.’

MEER INFO In dit artikel kwamen enkel de meest gestelde vragen aan bod. Mocht je nog specifieke problemen hebben of wil je weten hoe je bedienden moet vergoeden voor verplaatsingen, stuur dan een mailtje naar Lucine Albertian (lucine.albertian@techlink.be). Zij is advisor bij onze beroepsfederatie Techlink. Ook voor vragen rond car policy’s kan je bij Lucine terecht. Aangezien dit maatwerk is, stelt ze het document samen met jou op. Alweer een voordeel voor leden van Techlink!

by Techlink

• februari 2018

Soms mag een werknemer een voertuig gebruiken van zijn werkgever om naar huis te rijden. Hoe ga je dan te werk?

Lucine: ‘Wel, dat hangt alweer af van het type verplaatsing. Komt hij van de werf en rijdt hij direct naar huis, dan moet je een mobiliteitsvergoeding uitbetalen. Is hij eerst langs de zetel van de onderneming, de aanwervingsplaats of de ophaalplaats gepasseerd om bijvoorbeeld zijn passagiers af te zetten, dan splitsten we zijn reis op in twee delen. Voor het eerste deel, vanaf de werf naar de zetel van de onderneming, de aanwervingsplaats of de ophaalplaats, betaal je een mobiliteitsvergoeding. Voor het twee deel, zijn weg naar huis, hoef je niks te betalen. Je stelt immers al een voertuig ter beschikking.’ ‘Let hier wel mee op. Als jouw arbeider het voertuig thuis gebruikt voor privéverplaatsingen, dan kan de fiscus je op de vingers tikken. In dat geval is het namelijk “een voordeel van alle aard”. Op die privékilometers moet je belastingen betalen. Dit kan jouw werknemer duur te staan komen. Als de fiscus ontdekt dat een van jouw arbeiders een voertuig van het bedrijf privé gebruikt, dan vragen ze of je als werkgever kan tonen welke kilometers privé waren en welke voor het werk. Veel werkgevers zijn hier echter nonchalant in. Ze hebben dit nooit bijgehouden en dan begint de miserie. De fiscus maakt in dat geval zelf een berekening. Ik heb al schrijdende verhalen gehoord. Arbeiders die plots 100 tot 150 euro per maand extra belastingen en dat tot maanden terug. Denk daarom goed na voor je een voertuig uitleent aan een arbeider. Laat hem bijvoorbeeld een zogenaamde car policy ondertekenen. Op die manier verklaart hij dat hij het voertuig enkel voor zijn woon-werkverkeer zal gebruiken. Zo vallen er achteraf geen lijken uit de kast.’

A SYNERGY OF SHAPES AND COLOURS Wever & Ducré teamed up with renowned designer Marcello Ziliani, who created an eclectic collection of luminaires. The lapels of men’s jackets served as a model for the diffusers’ shape. The lamp body is composed of a single piece of injection-moulded polycarbonate. Inspired by delicate linens, the surface texture is achieved by a complex, cutting-edge laser technology. Available in a variation of colours and metal finishes, REVER provides every room with an elegant yet warm atmosphere. Follow us on

hlink

Arbeidsorganisatie PC 149.01

Overuren: betalen of recupereren? Er neemt iemand ontslag, er wordt iemand plots ziek of het werk duurt langer dan gedacht. Er zijn tientallen redenen te bedenken waarom je als werkgever af en toe nood hebt aan werknemers die wat extra uren kloppen. Moeten ze die uren altijd recupereren? Of mag je ze soms ook uitbetalen? Willy Pauwels, sinds kort General Director van Techlink, is zowat het wandelende geheugen van onze organisatie. Al sinds 1983 zit hij mee aan tafel tijdens de sectorale onderhandelingen. Hij kent onze arbeidswetten door en door, wat niet vanzelfsprekend is: ‘De manier waarop de arbeidsorganisatie in ons land is geregeld, is niet eenvoudig’, zegt Willy. ‘Het is moeilijk om door de bomen het bos te zien, maar het is onze taak als sector federatie om jullie correct in te lichten. Laat ons daarom eens samen de wetgeving onder de loep nemen.’

Veertigurenweek

‘Allereest moet je de algemene principes goed begrijpen’, steekt Willy van wal. ‘Zo moet je weten dat de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur in onze sector is vastgelegd op 38 uren. Wie zijn werknemers meer wil laten werken, heeft verschillende mogelijkheden. Het eerste systeem, de 39- of 40-urenweek, is breed gekend. Je laat je werknemers wekelijks een of twee uren extra presteren, maar geeft in ruil respectievelijk zes of twaalf compensatiedagen. Qua verloning raden we trouwens aan om jouw werknemer uit te betalen volgens het veertigurenstelsel (voorbeeld zie kader). Op die

manier lijdt hij geen tijdelijk loonverlies. Kies je er toch voor om nog steeds de uurlonen van het 38-urenstelsel toe passen, dan zijn de compensatiedagen onbetaald. Een minder goed geïnformeerde werknemer kan zo voor onaangename verrassingen komen te staan.’ ‘Naast de veertigurenweek kan je ook gebruik maken van de “kleine flexibiliteit”’, gaat Willy verder. ‘In dat systeem kan je jouw werknemers langer later werken. Je kan zelfs de zaterdag laten tellen als een normale werkdag, zonder dat je gebonden bent aan de strikte regels rond overuren want we hebben een sectorale cao die dit mogelijk maakt. Bovendien vermijd je met de “kleine flexibiliteit” een overwerktoeslag. Het enige nadeel is dat je aan verschillende voorwaarden moet voldoen (zie kader “Regels kleine flexibiliteit”, nvdr.). Er zijn, in een notendop, twee belangrijke principes. Je mag bepaalde dagen weekgrenzen niet overschrijden, net als de gemiddelde arbeidsduur op jaarbasis. In de praktijk komt dit neer op 1976 uren per kalenderjaar, al mag je je niet op dat getal fixeren. Anciënniteitsverlof en andere wettelijke vakanties of feestdagen zijn er ››› namelijk in meegerekend.’

VOORBEELD VEERTIGURENWEEK: LOON Cat. D

38u €15,69

39u €15,29

40u €14,90

40u/week gepresteerd = 12 compensatie verlofdagen betaald aan €14,90/u

by Techlink

• februari 2018

€

REGELS KLEINE FLEXIBILITEIT:

Je mag over de periode van één kalenderjaar de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur niet overschrijden. De werknemer mag met andere woorden niet meer dan 1976 uren werken (vakanties inclusief). Als de werknemer in een bepaalde week te veel uren werkt, dan moet dit later gerecupereerd worden. Anders spreken we van overuren.

Dagelijks mag de werknemer maximaal twee uren minder of twee uren meer werken dan de normale arbeidsduur. Wekelijks mag hij of zij maximaal vijf uren minder of meer werken.

De absolute grens is negen uren per dag en 45 uren per week. In de praktijk ligt deze weekgrens uiteraard lager als de werknemer normaal gezien 38 uren per week presteert. In dat geval ligt de absolute bovengrens op 43 uren, aangezien je wekelijks slechts vijf uren meer mag mag werken (zie vorig punt).

Als het bedrijf vakbonds afgevaardigden heeft, dan moet de kleine flexibiliteit opgenomen zijn in de CAO.

De werkgever moet het afwijkende uurrooster minstens zeven dagen op voorhand meedelen (lees: ophangen in de kantine, mailen naar zijn werknemers, …).

Het afwijkende uurrooster (zie vorig punt) moet opgenomen zijn in het arbeidsreglement.

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Arbeidsorganisatie PC 149.01

OVERZICHTSTABEL OVERUREN:

Overuren voor “werken nodig om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval” of “dringend werk aan machines of materiaal”

Vrijwillige overuren

Overuren in het kader van een “buitengewone vermeerdering van werk of onvoorziene noodzakelijkheid”

ADMINISTRATIEF

De werknemer moet schriftelijk akkoord gaan. Dit akkoord moet elke zes maanden vernieuwd worden.

Voorafgaand melden aan de Algemene Directie Toezicht op de sociale wetten en/of aan de syndicale delegatie.

Een voorafgaande goedkeuring is niet nodig, maar de werkgever moet wel de Algemene Directie Toezicht op de sociale wetten op de hoogte brengen binnen de drie dagen.

INTERNE GRENS

De eerste zestig vrijwillige overuren tellen niet mee voor de interne grens, de laatste veertig wel (maar moeten niet gerecupereerd worden).

Als de werknemer wenst uitbetaald te worden, tellen de eerste 91 overuren niet mee voor de interne grens. Als de werknemer kiest om deze uren te recupereren, dan tellen alle overuren mee.

Alle overuren tellen mee voor de interne grens.

RECUPEREREN OF UITBETALEN*?

Vrijwillige overuren kunnen enkel uitbetaald worden.

De eerste 91 overuren kunnen uitbetaald worden als de werknemer dat wenst. Alle volgende overuren moeten worden gerecupereerd.

Alle overuren moeten worden gerecupereerd.

DAG- EN WEEKLIMIET

De werknemer mag maximaal elf uur per dag en vijftig uur per week werken.

Geen beperking op het aantal uren.

BIJZONDERHEDEN

Per kalenderjaar mag de werknemer maximaal honderd vrijwillige overuren doen.

*Alle overuren worden uitbetaald met een toeslag van 50 procent op weekdagen (+zaterdag) en een toeslag van 100 procent op zon- en feestdagen. Tenzij er binnen het bedrijf een betere regeling voor de werknemers is overeengekomen.

››› ‘Volstaan die 1976 uren niet, doe dan

een beroep op de verschillende systemen rond overuren (voor een volledig overzicht: zie kader “verschillende systemen overuren”, nvdr.). Hier moet je wel rekening houden met heel wat extra regels. Zo is er bijvoorbeeld een interne grens. Een werknemer mag per kalenderjaar niet meer dan 143 overuren presteren. Als hij dat toch doet dan moet hij eerst uren recupereren (lees: minder werken dan normaal, nvdr.) voor hij opnieuw mag overwerken. Daarenboven moet je er als werkgever voor zorgen dat de werknemer alle overuren heeft gerecupereerd tegen het einde van het jaar. De meeste sociale secretariaten houden daarom een soort van online spaarpotje bij. Hierin zie je per werknemer hoeveel overuren hij nog moet recupereren. Merk je dat al die spaarpotjes tamelijk vol raken, plan dan enkele collectieve vakantiedagen in.’

by Techlink

• februari 2018

Vrijwillige overuren

Aangezien elektrotechnicus een knelpuntberoep is, zijn er heel wat werkgevers die overuren liever uitbetalen in plaats van ze te laten recupereren. De meeste werknemers zien liever extra cash, wat in de praktijk ook mogelijk is. ‘Er zijn verschillende manieren om overuren uit te betalen’, licht Willy toe. ‘Ten eerste zijn er de vrijwillige overuren. Dit is een erg eenvoudig systeem dat nog niet zo lang in voege is. Concreet moet er eerst een officiële overeenkomst zijn tussen werkgever en werknemer. De werknemer kan niet zonder akkoord van de werkgever vrijwillig overwerken. Tegelijk kan de werknemer niet verplicht worden om deze overeenkomst te ondertekenen. De overeenkomst is maximaal zes maanden geldig, maar kan wel steeds hernieuwd worden. Leden van Techlink kunnen een voorbeelddocument terugvinden op onze site.’

‘Een werknemer mag per kalenderjaar honderd vrijwillige overuren doen’ zegt Willy. ‘Deze kunnen, in tegenstelling tot andere overuren, enkel uitbetaald worden (aan vijftig procent extra op een weekdag en dubbel op zon- en feestdagen, nvdr.). Je werknemer kan dus niet kiezen om ze te recupereren. Daaren boven tellen de eerste zestig van de honderd vrijwillige overuren niet mee voor de interne grens. Hiervoor mogen we als werkgeversorganisatie een pluim op onze hoed steken. Normaal gezien telden enkel de eerste 25 vrijwillige overuren niet mee, maar wij hebben dit tijdens de sectorale onderhandelingen met de vakbonden kunnen verhogen tot zestig overuren.’ ‘De veertig overuren die wel meetellen voor de interne grens’, gaat Willy verder, ‘moeten zoals gezegd ook uitbetaald worden. Het spreekt voor zich dat de werknemer deze uren niet ook nog

eens kan recupereren. Hierdoor kan de werknemer op het einde van het kalenderjaar deze veertig uren nog in zijn online spaarpotje hebben zonder dat de sociale inspectie hier moeilijk over gaat doen. Het is enkel de bedoeling van de wetgever om op die manier het aantal overuren toch enigszins in te perken.

Oude systeem

De vrijwillige overuren zijn een toevoeging aan de systemen die al bestonden. Je kon vroeger ook al overuren uitbetalen in plaats van ze te recupereren. Deze systemen blijven in stand. Zo kan een werknemer nog 91 overuren laten uitbetalen. Al moet hij dan wel overgewerkt hebben door “een buitengewone vermeerdering van werk of een onvoorziene noodzakelijkheid”. Overuren gemaakt door “werken nodig om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval of dringend werk aan machines of materiaal” vallen hier niet onder.

‘Kort samengevat kan een werknemer dus 191 overuren laten uitbetalen’, zegt Willy. ‘Gebruik eerst de honderd vrijwillige overuren op, waarvan er veertig meetellen voor de interne grens (zonder dat ze effectief gerecupereerd moeten worden, nvdr.). Voor deze overuren hoef je weinig administratie in orde brengen. Eens die uren op zijn kan je nog overschakelen op de 91 overuren door “een buitengewone vermeerdering van werk of een onvoorziene noodzakelijkheid”. Doe hier pas in tweede instantie een beroep op aangezien de werknemer zelf kan kiezen of hij die overuren uitbetaald of gerecupereerd wil zien. Administratief is dit dus wat ingewikkelder. Het is daarom belangrijk om de verschillende soorten overuren goed uit elkaar te houden. Zorg ervoor dat je in jouw boekhouding een aparte code hebt voor elk systeem. Ik hoef je immers niet uit te leggen dat het tamelijk vervelend is om plots te ontdekken dat een werknemer

nog een groot aantal overuren moet recupereren.’

Fiscaal voordeel

‘Nu het theoretisch kader hopelijk stilaan duidelijk wordt’, zegt Willy, ‘wil ik het even hebben over de praktijk. We weten allemaal dat het soms moeilijk om jouw werknemers overuren te laten werken. Werknemers vrezen immers dat ze in een hogere loonschaal zullen belanden, waardoor het netto niet de moeite is om overuren te kloppen. Dit is echter een broodje-aapverhaal. Sommige werkgevers weten het niet, maar er bestaat een interessant fiscaal voordeel voor overuren. Per kalenderjaar geldt er voor de eerste 130 gepresteerde overuren een gunsttarief. Dit loopt zelfs op tot 180 uren als je werkt met aanwezigheidsregistratie, wat sowieso verplicht is voor werven van meer dan een half miljoen euro (btw exclusief, nvdr.). Je moet daarenboven geen extra documenten invullen. Pas als de sociale ›››

Isolatie bewaking, monitoring, beveiliging. Toepassing: IT netten

The Power in Electrical Safety ©

www.benderbenelux.com

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Arbeidsorganisatie PC 149.01

€ ›››

inspectie erom vraagt, moet je effectief kunnen aantonen dat jouw werknemer die laatste vijftig fiscaal voordelige overuren gedaan heeft op een werf met aanwezigheidsregis tratie.’ ‘Door het fiscaal voordeel moet de werkgever voor die 130 of 180 uren minder bedrijfsvoorheffing doorstorten’, zegt Willy tot slot. ‘Hier wint zowel de werkgever als de werknemer bij. Neem bijvoorbeeld een alleenstaande arbeider met een bruto uurloon van 15 euro. Hij werkt normaal gezien 40 uren per week, maar doet per werkdag één overuur. Voor dat overuur betaalt de werkgever zonder fiscaal voordeel in totaal 44,05 euro. Met fiscaal voordeel is dit 37,86 euro. Erg interessant, én voor de werknemer zelfs nog interessanter. Hij verdient zonder fiscaal voordeel 9,85 euro voor een overuur. Maar met fiscaal voordeel is dit maar liefst 18,51 euro. Dit verhaal is spijtig genoeg te weinig gekend in de sector. Zeg daarom tegen jouw werknemers wat er te rapen valt. Het zal hen ongetwijfeld motiveren.’

OVERZICHTSTABEL ‘FISCAAL VOORDEEL’:

IS JOUW ARBEIDSREGLEMENT UP-TO-DATE? In dit dossier kwam onder andere de “kleine flexibiliteit” ter sprake. Wie van dat systeem gebruik wil maken, moet alternatieve uurroosters voorzien en opnemen in het arbeidsreglement. De praktijk leert ons echter dat dit vaak niet gebeurt. Daarnaast merken we dat ook het nieuwe systeem rond de harmonisatie van de opzegtermijnen in heel wat arbeidsreglementen niet vermeld wordt, net als de regels rond privacy. Zo moet de werkgever in het reglement schrijven dat hij gebruik maakt van track-and-trace. Wie dit niet doet kan op zijn vingers getikt worden door de arbeidsinspectie. Kijk daarom jouw arbeidsreglementen eens goed na.

ZIT JE MET VRAGEN over arbeidsreglementen, overuren of arbeidsorganisatie in het algemeen? Stuur dan een mailtje naar onze advisor Lucine Albertian (lucine.albertian@techlink.be). Zij helpt de leden van Techlink graag verder.

SITUATIE arbeider: uurloon €15; alleenstaande werkgever: RSZ-kengetal 067, < 10 werknemers prestaties: 22 dagen aan 8u/9u

KOST WERKGEVER

uurloon uurloon + 50%

8u/dag

8u +1 overuur/dag toeslag 50% zonder fiscaal voordeel

8u +1 overuur/dag toeslag 50% met fiscaal voordeel 41,25%

€ 15,00

€ 15,00 € 22,50

bruto maandloon

€ 2.640,00

€ 3.135,00

sociale lasten (95,76%)

€ 2.528,06

€ 3.002,08

€ 5.168,06

€ 6.137,08

€ 6.000,95

€ 44,05

€ 37,86

fiscaal voordeel totaal kostprijs normaal uur kostprijs overuur

- € 136,13 € 29,36

NETTO WERKNEMER zonder fiscaal voordeel

met fiscaal voordeel 57,75%

€ 2.640,00

€ 3.135,00

RSZ belastbaar loon bedrijfsvoorheffing bijz. bijdrage soc. zek. fiscaal voordeel

- € 372,65 € 2.267,35 - € 521,33 - € 25,87

- € 442,52 € 2.692,48 - € 723,96 - € 31,75

- € 442,52 € 2692,48 - € 723,96 - € 31,75 € 190,58

nettoloon nettoloon normaal uur nettoloon overuur

€ 1.720,15

€ 1.936,77

€ 2.127,35

€ 9,85

€ 18,51

Bruto maandloon (+ toeslag)

by Techlink

• februari 2018

€ 9,77

Bouwen zit in ons DNA Dat merkt u ook aan onze service

Om als bouwondernemer opdrachten binnen te halen, moet u weten welke risico’s u kunt nemen. Federale Verzekering werd meer dan 100 jaar geleden opgericht door aannemers en kent dus die risico’s en weet hoe ze te verzekeren. Meer veiligheid, minder ongevallen, minder schade en bijgevolg meer winst. Winst die we met u delen*.

Meer info op www.federale.be

2014

2017

2016

2015

2013

Reeds voor de 5de maal op rij winnaar van de DECAVI Trofee voor de beste Arbeidsongevallenverzekering… en dat is geen toeval. Kom er snel meer over te weten.

Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel www.federale.be Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen – RPR Brussel BTW BE 0407.963.786 Financieel rekeningnummer BIC : BBRUBEBB IBAN : BE19 3100 7685 5412

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

*De restorno's en de winstdeelnames evolueren met de tijd in functie van de resultaten en de toekomstperspectieven van de verzekeringsonderneming, haar solvabiliteit, de economische conjunctuur en de toestand van de financiële markten in verhouding tot de verbintenissen van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering, zoals omschreven op www.federale.be. De toekenning van de restorno's en de winstdeelnames zijn niet gewaardborgd in de toekomst. De restorno's en de winstdeelnames variëren per categorie en per type product. De regels inzake hun toekenning zijn opgenomen in de statuten van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering. De statuten kunnen worden geraadpleegd op www.federale.be

hlink

Fusie

Fedelec en ICS smelten samen tot

Techlink

Fedelec en ICS sloegen op hun gezamenlijke beurs Install Day de handen in elkaar. Voortaan vormen beide sectororganisaties samen Techlink. Zes redenen waarom deze fusie een goed idee is.

DIRECTOR TECHNOLOGY & CERTIFICATION Technologie, innovatie, normalisatie, certificatie

Teamleader technical advisors

Grotere achterban

KRIS VAN DINGENEN

Door de fusie van de vakorganisatie voor elektronische ondernemers, Fedelec, en de beroepsfederatie voor installateurs van HVAC en sanitair, ICS, tellen we voortaan bijna 3000 leden. Hierdoor is Techlink de grootste vakorganisatie in de sector. We zijn hét aanspreekpunt voor de pers, de politiek en het onderwijs.

kris.vandingenen@techlink.be

TECHNICAL ADVISORS

∙ Electrotechnieken (aan te werven) ∙ HVAC & Sanitair (aan te werven) ∙ Energy transition

Multidisciplinair

“Techlink, linking technicians”. Zo luidt onze nieuwe slogan. We willen duidelijk maken dat onze vakorganisatie de technische beroepen verenigt. Op die manier maken we ons klaar voor de toekomst. Het aantal bedrijven dat zowel op de elektro-, als de HVAC- en de sanitairmarkt actief is, neemt immers alsmaar toe. Ook raken de technieken steeds meer verweven.

jozefien.vanbecelaere@ode.be david.germani@techlink.be

∙ Project Manager: lenn.coussement@techlink.be

Gespecialiseerder

Hoewel Techlink bewust multidisciplinair is, betekent dit niet dat we de kenmerken van elk beroep uit het oog verliezen, integendeel. In de sectorraden ‘Elektrotechniek’ en ‘HVAC & Sanitair’ komen de vakgebonden materies aan bod. Daarnaast nemen we een specialist elektrotechniek en een specialist HVAC aan. Op die manier voelen bedrijven met een specialisatie in één vakgebied zich nog steeds welkom in ons huis.

Intern sterker

Techlink maakt deel uit van de Confederatie Bouw, een koepelorganisatie die de belangen van bouwen installatiebedrijven verdedigt. Door de fusie staan we sterker staan dan ooit tevoren. De leden van Techlink maken immers een vijfde uit van het totale ledenaantal van de Confederatie. Hierdoor kunnen we, nog meer dan vroeger, een gezamenlijke visie uitdragen, wat niet onbelangrijk is. Onze belangen zijn namelijk niet altijd dezelfde als die van andere aannemers. Denk bijvoorbeeld aan de steeds strengere energie-eisen. Voor ons is dit een zegen, maar heel wat andere (bouw)sectoren zouden het liever anders zien.

by Techlink

• februari 2018

Efficiënter

Door de fusie komt er ruimte vrij om extra medewerkers aan te werven. Daarom sleutelen we aan het organigram van onze organisatie. Het aantal adviseurs, dat de sector op technisch en juridisch vlak volgt, verdubbelt. Tot nu toe was er één voltijdse kracht die zich op de elektrosector richtte en twee halftijdse medewerkers die rond hernieuwbare energie werkten. Hier voegen we een voltijdse specialist elektrotechniek en een voltijdse specialist HVAC aan toe. Ook namen we onlangs een copywriter aan en komen er twee voltijdse accountmanagers bij. Zij zullen de band met de lokale afdelingen en de individuele leden versterken.

GENERAL DIRECTOR Studiediensten, sociaal, economisch, juridisch, fiscaal, CAO

OUTSOURCED:

∙ ACCOUNTING ∙ HR

WILLY PAUWELS willy.pauwels@techlink.be

44,1 %

deze evolutie DIRECTOR COMMERCIAL is negatief Business Development, Mar&Com, Ledenzaken

Advisor lucine.albertian@techlink.be In samenwerking met de studiediensten van de Confederatie Bouw

Teamleader account managers & administratie JAN LHOËST jan.lhoest@techlink.be

ACCOUNT MANAGERS

∙ Vlaanderen - Brussel: sandra.mertens@techlink.be ∙ Wallonië - Brussel (aan te werven) ADMINISTRATION

∙ Executive23,6 assistant: %yvan.longin@techlink.be deze evolutie ∙ Administrator Events & Communication: is positief ria.vaneyck@techlink.be ∙ Onthaal: Marianne Fassin

COPYWRITER cedric.matthys@confederatiebouw.be

Sleutelfunctie

Techlink is de schakel tussen de technici en de sector. Onze organisatie is hét aanpreekpunt voor alle invloedrijke stakeholders (denk aan groothandels, fabrikanten en opleidingsinstituten). Tegelijk krijgen we van deze stakeholders informatie die wij vertalen naar onze leden. Zo zullen we bijvoorbeeld relevante opleidingen bundelen van zowel fabrikanten, specialisten of de Confederatie Bouw. Al deze opleidingen hopen we tegen een verminderd ledentarief aan te bieden. We kunnen de grootte van onze organisatie immers uitspelen als we in debat gaan met opleidingscentra.

PRAKTISCH We proberen om de overgang naar onze nieuwe federatie zo vlot mogelijk te laten verlopen. Al gaat de fusie gepaard met enkele veranderingen. Zo hebben we de extensies @fedelec.be en @ubbu-ics.be offline gehaald. We vragen om voortaan de extensie @techlink.be te gebruiken. In bovenstaand organigram vind je alle nieuwe e-mailadressen terug. Sla daarnaast ook ons nieuw algemeen telefoonnummer op: 02 896 69 10.

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Install Day

Install Day in cijfers

Begin december vond de eerste editie van Install Day plaats. Deze overkoepelende beurs voor alle technieken, georganiseerd door onze sectorfederatie Techlink, was direct een schot in de roos. We beslisten dan ook om er volgend jaar een vervolg aan te breien. Noteer alvast 23 november 2018 in jouw agenda. www.installday.be

by Techlink

â&#x20AC;˘ februari 2018

In totaal zakten

1624

bezoekers af naar Brussels Kart Expo.

De twee sectororganisaties ICS en Fedelec smolten samen tot één fusiefederatie:

Techlink.

De toegang tot de beurs bedroeg

0 euro.

Ook onze volgende editie op

23 november 2018 zal volledig gratis zijn.

Tijdens de beurs werden er in totaal

1197

porties paella verorberd.

107

fabrikanten stelden op Install Day hun nieuwste producten voor.

Doorheen de dag tapten onze kelners

vaten bier leeg.

februari 2018 •

by Techlink

BouwForum 22/02/2018

Auditorium 2000 - Heizel - Brussel www.bouwforumconstruction.be

Veiligheid zit in onze genen

febelcem.pdf

Met de steun van onze partners & sponsors

division - Lab9 Construct

11/01/18

14:40

Ledenvoordeel

CAPRIOLE COFFEE SERVICE Capriole Coffee Service zorgt voor de lekkerste koffie op het werk bij bedrijven en instellingen in België en Nederland. Capriole Coffee Service adviseert, levert apparatuur en ingrediënten en verzorgt tevens de technische service. Capriole is een echt familiebedrijf. In 1995 startte Peter’s zoon Pascal bij Capriole en in 2010 sloot ook Peter’s dochter Joyce zich aan bij de onderneming. Na het overlijden van hun papa in 2016 hebben beide de volledige leiding overgenomen. Met inmiddels 12 koffieliefhebbers in België en meer dan 90 in Nederland, zorgen we elke dag opnieuw voor tevreden klanten in de BeNeLux. In de afgelopen 40 jaar hebben we maar liefst 1 miljard koppen koffie en meer dan 30.000 koffieautomaten verkocht en met trots bedienen we nog steeds klanten die vanaf het allereerste begin bij ons zijn.

Wij blijven ons inzetten om de beste service te bieden vanaf het eerste contactmoment tot en met elk kopje koffie dat u drinkt.

LEDENVOORDEEL: Bij bestelling van 8 zakken Capriole Coffee

· Ontvang een gratis voucher maximum tot €350* · Krijg meteen 12,5% korting op de koffie · Geniet van een gratis levering Aarzel dus niet en doe meteen je bestelling via www.capriole.be/ledenkorting Of voor meer informatie over onze flexibele oplossingen, neem gerust contact op met Klaartje Timmermans. Telefoon: 016 53 37 56 E-mail: info@capriole.be

∙

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Technische info

De afgelopen jaren zijn er heel wat led-buizen op de markt gekomen die je in tl-armaturen kan plaatsen. Hoewel veel installateurs deze techniek toepassen, heeft Kris Van Dingenen, director technology & certification bij Techlink, enkele bedenkingen: ‘Ledbuizen mogen dan wel erg goed lijken op tl-buizen, toch zijn het twee totaal verschillende lichtbronnen. Tl-lampen stralen licht uit naar alle richtingen. Daarom zit er een reflector in een tl-armatuur die bepaalt welk gebied de tl-lamp zal belichten. Dat is echter anders als je een ledbuis in een tl-armatuur plaatst. Dan bepaalt de ledbuis zelf het stralingspatroon. De oorspronkelijke reflector verliest zijn functie.’

Minder licht

‘In de praktijk moet je goed nadenken voor je tl-buizen zomaar vervangt’, gaat Kris verder. ‘De meeste ledbuizen die

by Techlink

• februari 2018

Plaats niet zomaar ledbuizen in tl-armaturen Tl-buizen vervangen door ledbuizen. Het lijkt een eenvoudige manier om energie te besparen, waardoor jouw investering snel terugverdiend is. Maar is het wel een goed idee? vandaag op de markt zijn, genereren heel wat minder licht dan soortgelijke tl-buizen. Neem bijvoorbeeld een 36W T8 tl-lamp. Zo’n lamp levert ongeveer 3300 lumen, terwijl gelijkaardige led-lampen slechts 1000 à 2700 lumen

produceren. Deze verschillen mogen dan wel groot zijn, toch vallen ze niet altijd op. Ten eerste hoef je met de verliezen in de reflector geen rekening te houden. In oude armaturen gaat vaak 15 procent van het licht verloren. Al

voorhand na of de nieuwe verlichtingsinstallatie wel zal voldoen aan de normen (in dit geval de NBN EN 12464-1 en de NBN EN 12464-2, nvdr.). Je wil achteraf immers niet opmerken dat het op sommige plaatsen te donker is.’

Renofitlamp

Ledbuizen verlichten niet enkel een smallere zone. Volta, waar Techlink nauw mee samenwerkt, lijst nog enkele andere aandachtspunten op (zie: aandachtspunten bij de aankoop van een ledbuis). Verder raadt het technisch kenniscentrum aan om na te denken over de juridische kant van de zaak. Een installateur mag enkel sleutelen aan CE-gemarkeerde producten voor zoverre de fabrikant dat toestaat. Daarom is het in de praktijk belangrijk om de verschillende mogelijkheden goed uit elkaar te houden. Concreet zijn er twee opties: je plaatst een retrofitlamp of je doet een renovatie.

spreken we dan wel van zeer oude modellen. Armaturen van de jongste twintig jaar hebben over het algemeen reflectoren met een rendement van meer dan 95 procent. Ten tweede, en dat is wel van belang, belichten ledbuizen een beperkter deel van de ruimte. Recht onder de lamp zal er meer licht zijn, maar de verlichte zone is duidelijk smaller dan bij een tl-lamp. Hou hier rekening mee en bespreek dit met klant. Kijk ook op

“

Als je twijfelt, vervang dan de lamp én de armatuur.

”

‘Wie een tl-lamp vervangt door een zogenaamde retrofitlamp hoeft weinig te vrezen’, legt Kris uit. ‘Je moet in dat geval niet te sleutelen aan de armatuur. Als je de retrofitlamp installeert zoals de fabrikant van de armatuur het voorschrijft, dan verbreek je de originele CE-markering niet. De fabrikant blijft aansprakelijk. Dat is net zo als je de starter vervangt door een aangepast type. Ook dat heeft geen invloed op de verantwoordelijkheid.’

Renovatie

Wie echter kiest voor de tweede mogelijkheid, een zogenaamde “renovatie”, moet wel op zijn hoede zijn. ‘Van zodra je iets verandert aan de bedrading of als je het voorschakelapparaat verwijdert of overbrugt’, waarschuwt Kris, ‘dan spreken we van een renovatie. In dat geval verbreek je de CE-markering van de armatuur wel. Zelfs als er in de handleiding van de ledbuis staat dat je zo te werk moet gaan. Je wordt juridisch namelijk gezien als de nieuwe fabrikant. Daardoor moet je er als installateur voor zorgen dat het toestel opnieuw voldoet aan alle wettelijke verplichte eisen zoals de laagspannings-, de ROHS- en de EMC-richtlijn. Zo kan je het armatuur opnieuw van een CE-markering voorzien. Al is dat in de praktijk eerlijk ge-

“

Ledbuizen mogen dan wel erg goed lijken op tl-buizen, toch zijn het twee totaal verschillende lichtbronnen.

”

zegd onbegonnen werk. We raden deze manier van werken daarom af.’ ‘Toch zien we dat installateurs, ondanks dit risico, vaak sleutelen aan armaturen. Zolang er niks gebeurt, is er geen probleem. Maar weet dat de rechtbank je aansprakelijk kan stellen als er, in het ergste geval, bijvoorbeeld brand uitbreekt. Neem daarom je voorzorgen als je toch gaat “renoveren”. Contacteer in de eerste plaats de fabrikant van de armatuur. Laat hem, indien mogelijk, de aanpassingen doen. Hij kan achteraf verklaren dat het toestel opnieuw aan alle eisen voldoet.’ ‘Mocht de fabrikant van de armatuur deze werken niet willen uitvoeren, wat erg waarschijnlijk is, dan bestaat er nog een tweede optie. Laat hem bevestigen dat je als installateur aan alle wettelijke eisen voldoet als je werkt zoals hij het voorschrijft. Dat is uiteraard tamelijk complex. Daarenboven zal hij vrijwel zeker niet op jouw vraag ingaan als de ledbuis niet van hem komt. In dat geval rest er nog maar één mogelijkheid. Je kan de leverancier of fabrikant van de ledbuis aanschrijven. Als hij zeker is van zijn product zal hij misschien de verantwoordelijkheid op zich willen nemen. Lukt ook dit niet, vervang dan gewoon de lamp én de armatuur. Dat is niet enkel de eenvoudigste oplossing, maar technisch gezien ook de beste.’

NOG VRAGEN over de installatie van ledbuizen? Mail naar kris.vandingenen@techlink.be.

februari 2018 •

by Techlink

›››

hlink

Technische info

›››

AANDACHTSPUNTEN BIJ DE AANKOOP VAN EEN LEDBUIS Als je ledbuizen inslaat dan ga je het best niet over één nacht ijs. Hou deze zes aandachtpunten steeds in het achterhoofd.

KIES MATTE LEDBUIZEN In een tl-buis is de hele lamp gelijkmatig verlicht. Bij ledbuizen is het daarentegen mogelijk dat je de verschillende aparte leds ziet zitten. Meer zelfs, het kan dat deze felle lichtpunten je verblinden. Daarom raden we aan om steeds volledig matte ledbuizen te kiezen. Die dempen het verblindende effect.

tl-lampen in gesloten armaturen te plaatsen. Deze redenering gaat voor ledlampen echter niet op. Hier zorgt warmte juist voor een lager rendement, wat in gesloten armaturen een probleem kan vormen. De temperatuur kan in zulke armaturen hoog oplopen. Dat is niet alleen gevaarlijk. De ledlamp geeft ook minder licht en gaat minder lang mee. We raden dan ook aan om in gesloten armaturen nog altijd voor tl-lampen te kiezen.

VERMIJD EEN STROBOSCOPISCH EFFECT Sommige ledbuizen filteren de sinus van de netspanning niet voldoende, waardoor de leds aan- en uitgaan op het ritme van de spanning. De meeste mensen kunnen dit met het blote oog niet waarnemen, maar krijgen wel hoofdpijn of concentratieproblemen. Ga daarom op voorhand na hoe goed de ledbuis de sinus filtert. Dat kan op een erg eenvoudige manier. Houd de camera van je smartphone dicht bij de ledbuis en kijk naar de rollende lijnen in het beeld. Hoe meer lijnen je ziet, hoe erger het stroboscopisch effect. Zo kan je verschillende modellen makkelijk met elkaar vergelijken. KIJK DE POWERFACTOR NA De eerste generaties ledbuizen hadden vaak een erg lage powerfactor (λ). Hierdoor had een ledbuis, ondanks het lagere vermogen, toch meer stroom nodig dan een tl-buis. Dat beperkt niet alleen de levensduur van jouw ledbuizen. In het ergste geval oververhit je de meterkast, met alle gevolgen van dien. Vergeet daarenboven niet dat netbeheerders bij industriële installaties ook schijnbaar vermogen opsporen. Een ledbuis met een lage powerfactor zal daardoor in verbruik duurder

by Techlink

• februari 2018

uitvallen dan een tl-buis. Kijk daarom goed na welk product je in handen hebt. De fabrikant is immers verplicht om de powerfactor te vermelden. Ga na of die boven de 0,9 ligt, wat bij nagenoeg alle moderne ledbuizen toch het geval moet zijn.

VERMIJD GESLOTEN ARMATUREN Tl-lampen worden efficiënter als de armatuur wat opwarmt. Dat is een van de redenen waarom er geen koelingen zitten in tl-armaturen en waarom het geen kwaad kan om

HOUD REKENING MET HET VOORSCHAKELAPPARAAT Een ledbuis heeft, in tegenstelling tot een tl-buis, geen apart voorschakelapparaat. Bij een ledbuis maakt dit deel uit van de buis zelf. Als je echter een tl-lamp vervangt door een ledbuis blijft het oorspronkelijke voorschakelapparaat zitten. Hoewel het apparaat zijn functie verliest, neemt het wel nog steeds energie op. De fabrikant houdt met dit verlies geen rekening. De efficiëntie van de ledbuis ligt daarom vaak enkele procentpunten lager dan wat de fabrikant opgeeft. Vergeet daarnaast ook niet dat niet alle voorschakelapparaten met alle ledbuizen compatibel zijn. Bekijk dit op voorhand goed. Lampfabrikanten hebben hiervoor normaal gezien tabellen ter beschikking.

LET OP DE NORM Sinds 2015 bestaat er op een nieuwe Europese norm: de EN62776. Die norm beschrijft aan welke veiligheidsvoorschriften een ledbuis moet voldoen. Aangezien dit wettelijk verplicht is, ga je het best goed na of de norm wel gerespecteerd wordt. Zoek dit op in het handleiding of vraag het aan jouw leverancier.

YOUR HOME

YOUR LIFE

B AT I B O U W 2018

BRUSSELS EXPO Vaklui Groot publiek 22 & 23/02 24/02 > 04/03 WWW.BATIBOUW.COM

hlink

Slagkracht

Techlink krikt kennis rond warmtepompen en warmtekrachtkoppelingen op Tussen droom en realiteit gaapt soms een diepe kloof. Hoewel onze beroepsfederatie Techlink resoluut kiest voor de vlucht vooruit, stellen we vast dat drie kwart van onze leden nog nooit een warmtepomp of microwarmtekrachtkoppeling (micro-wkk) heeft geïnstalleerd. Het project “Slagkracht voor de vernieuwende installateur” moet hier verandering in brengen. ‘Gebrek aan kennis en ervaring zijn vaak een barrière om nieuwe technieken op grote schaal te ontplooien’, steekt Lenn Coussement, project manager bij Techlink, van wal. ‘We moeten hier als sectororganisatie dan ook op inspelen. We evolueren naar een energiearme maatschappij. Ons energiesysteem zal radicaal veranderen en we moeten daar klaar voor zijn. Techlink diende daar-

om vorig jaar een projectvoorstel in bij het Agentschap Innoveren en Ondernemen van de Vlaamse overheid. We wilden een zogenaamd VIS IV-traject op poten zetten. VIS IV staat voor Vlaams Innovatiesamenwerkingsverband voor Innovatievolgers. Organisaties krijgen steun om bedrijven die weinig afweten van een bepaalde innovatie toch over de streep te trekken. ’

Voor het project haalde Techlink een extra kracht in huis: project manager Lenn Coussement.

“

Een slecht geplaatste warmtepomp of micro-wkk kan grote gevolgen hebben. Een klant zal niet voor zo’n systeem kiezen als hij weet dat het bij zijn buurman niet goed werkt. LENN COUSSEMENT

by Techlink

• februari 2018

”

‘In totaal dienden 23 organisaties een aanvraag in. Het Agentschap keurde er acht goed, waaronder ons tweejarig project met de werktitel “Slagkracht voor de vernieuwende installateur”. We kregen in totaal iets meer dan 400.000 euro steun. Hiermee betalen we onder andere twee voltijdse medewerkers. Ikzelf bij Techlink en een nog aan te werven medewerker die voor COGEN Vlaanderen en ODE Vlaanderen zal werken (respectievelijk de expertisecentra rond warmtekrachtkoppeling en duurzame energie,nvdr.)

Stuurgroep

‘Ons project richt zich in de eerste plaats op installateurs die weinig of niets kennen van warmtepompen en micro-wkk’, gaat Lenn verder. ‘We willen hen op weg helpen, al moeten ze dan uiteraard weten dat we bestaan. Daarom werken we momenteel volop aan onze eerste fase: installateurs actief benaderen. We voeren zowel online als fysiek promo. Verder zoeken we nog leden voor onze stuurgroep. Vandaag maken hier onder andere de KU Leuven, Thomas More en het WTCB al deel van uit, maar we willen graag ook nog enkele installatiebedrijven aantrekken. Een link met het werkveld is immers onontbeerlijk.’ ‘Eens ons project enigszins gekend is, gaat fase twee van start: de sensibilisering. Momenteel ben ik op zoek naar interessante afgewerkte projecten. We willen er enkele uitpikken en hier langs-

BRANDSTOFCEL

energievraag:

warmte: 5,3 elektriciteit: 13,1

energieverlies warmte elektriciteit

0,6

13,1

5,3

13,1 50%

90%

5,9 MWh/jaar

condensatieketel

26,3 MWh/jaar netstroom

5,3

13,1

4,6

57%

23%

23,1 MWh/jaar

Bron: COGEN Vlaanderen

GESCHEIDEN PRODUCTIE

32,2 MWh/jaar

Warmte-krachtbesparing van brandstofcel gaan met een groepje geïnteresseerde installateurs. Aan dit bezoek koppelen we een aansluitend een infosessie. Aan de hand van praktijkvoorbeelden leren we installateurs wat er allemaal mogelijk is. De eerste sessies zullen in mei 2018 plaatsvinden.’

Keuzetool

Tijdens de eerste twee fases wil Lenn Coussement de installateurs vooral warm maken om aan de slag te gaan met de nieuwe technieken. Van zodra ze die stap gezet hebben, kan het echte werk beginnen. ‘In fase drie leren we installateurs hoe ze een warmtepomp of micro-wwk moeten plaatsen. Hiervoor gaan we nauw samenwerken met fabrikanten. Zij beschikken vaak over testinstallaties waar technici kunnen aan sleutelen om de technieken wat in de vingers te krijgen. Het is immers van groot belang dat installateurs goed geschoold zijn voor ze effectief aan de slag gaan. Een slecht geplaatste warmtepomp of micro-wkk kan grote gevolgen hebben. Een klant zal niet voor zo’n systeem kiezen als hij weet dat het bij zijn buurman niet goed werkt.’ ‘Verder willen we de installateur wegwijs maken in de overvloed aan infor-

ABSOLUUT: warmte-krachtbesparing = 32,2 - 23,1 = 9,1 MWh/jaar RELATIEF: relatieve primaire-energiebesparing = 9,1/32,2 = 28%

matie. Daarom gaan we een keuzetool ontwikkelen. Die tool moet een gids zijn voor de installateur. Hij of zij moet in een handomdraai kunnen nagaan wat de beste oplossing is voor zijn klant: een hybride ketel, een micro-wkk, een warmtepomp of een combinatie van verschillende technieken. De tool zal zelfs verder gaan dan dat. Je zal ook de locatie moeten ingeven. Het kan immers dat een warmtepomp, technologisch gezien, de beste oplossing is, maar dat een grond-water-warmtepomp met verticale boring geen optie is omdat het gebouw zich in een waterwinningsgebied bevindt. Hier is diep boren verboden. Je kan dus enkel horizontaal werken of een lucht-lucht/water-installatie plaatsen.’

Matchmaking

“Slagkracht voor de vernieuwende installateur” brengt vakmensen niet enkel kennis bij. Het moet ook een manier zijn om technici met elkaar in contact te brengen. ‘We zullen enerzijds netwerkevenementen organiseren en anderzijds een online matchmakingtool ontwerpen. Hoe die tool er zal uitzien, weten we nog niet exact, maar het moet een instrument zijn waarmee verschillende partijen elkaar gaan versterken.

Zo kan een bedrijf met veel technische kennis over warmtepompen of warmtekrachtkoppeling maar een gebrek aan mankracht een partner vinden met voldoende personeel maar te weinig ervaring. Ook kan de tool een hulp zijn voor bedrijven die bepaalde certificaten niet mogen uitreiken. We hopen hen te linken aan externe partijen die de installatie achteraf alsnog kunnen keuren.’ ‘Al deze info die we op onze weg verzamelen’, zegt Lenn tot slot, ‘willen we uiteraard niet verloren laten gaan. Op het einde van het project moet er een kenniscentrum ontstaan waar de sector terecht kan met alle vragen rond warmtepompen en (micro-)wkk. Daarnaast willen we onze kennis ook verspreiden naar opleidingsinstituten. Op technische scholen komen warmtepompen en (micro-)wkk vandaag weinig aan bod. Dat moet in de toekomst veranderen. Maar goed, eerst stappen en dan lopen. Het belangrijkste is dat we nu wat naambekendheid verwerven. Dat zal al moeilijk genoeg zijn (lacht).’ WENS JE MEER INFO rond het project of wil je deel uitmaken van de stuurgroep? Neem dan vrijblijvend contact op met Lenn Coussement (lenn.coussement@techlink.be).

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Project

Dauvister koppelt eerste overheidsgebouw los van elektriciteitsnet Techlink brengt alle technieken samen. Onze fusiefederatie speelt zo in op een bredere trend in de sector. Steeds meer van onze leden werken multidisciplinair. Power+ ging langs in Eupen. Daar bouwde lidbedrijf Dauvister een systeem waardoor het plaatselijk natuurcentrum al z’n energie zelf kan opwekken. ‘Wist je dat de Duitsers ooit deze weg hebben gebouwd?’, vraagt Thierry Van Buggenhout, projectleider bij Dauvister, aan mij. We zitten samen in de wagen en rijden richting het hart van de Hoge Venen. ‘Tijdens de Tweede Wereldoorlog trokken de Duitsers verschillende wegen door de Hoge Venen’, zegt hij. ‘Zo konden ze Duitsland beter met België ver-

by Techlink

• februari 2018

binden. Spijtig genoeg is de weg sindsdien nooit vernieuwd, denk ik (lacht)’. De toon is gezet. We denderen verder over het hobbelige weggetje en het belooft een jolige namiddag te worden. Ik kom kijken naar een van de paradepaardjes van Dauvister: het Naturzentrum Haus Ternell. Dit bezoekerscentrum is

het eerste overheidsgebouw in de Benelux dat volledig losstaat van het elektriciteitsnet. ‘Er loopt een distributiekabel van de Vesderstuwdam, hier niet ver vandaan, tot in Ternell’, legt Thierry uit. ‘Maar die kabel is dringend aan vervanging toe. Dat zou in totaal vier miljoen euro kosten, wat ze te veel geld vonden. Daarom ging de Duitstalige gemeen-

TECHNISCHE FICHE VAN DE UITGEVOERDE WERKEN PLAATS: Naturzentrum Haus Ternell, Ternell 2/3, 4700 Eupen DUUR: +/- duizend werkuren UITGEVOERDE WERKEN: ∙ zestig PV-panelen (totaal v ermogen: 15 kVA) ∙ Pelletkachel (70 kW) ∙ Silo voor 9,2 ton pellets ∙ Warmtekrachtkoppeling (9kVA elektriciteit en 20 kW warmte) ∙ Buffervat (4000 liter) ∙ Stroomgenerator (20 kVA) ∙ 24 loodbatterijen (opslagcapaciteit: 164 kWh)

schap, eigenaar van het gebouw, op zoek naar een andere oplossing.’

Voorbereiding

‘In 2010 deden we met Dauvister al een eerste studie’, zegt Thierry. ‘In tussentijd zijn er heel wat ideeën de revue gepasseerd: van een windmolen in de achtertuin tot een warmtekrachtkoppeling op koolzaadolie. Uiteindelijk zijn enkele van die ideeën gesneuveld. Koolzaadolie moet je bijvoorbeeld op voorhand opwarmen zodat dit dezelfde stroperigheid krijgt als mazout. Dit vroeg te veel energie, aangezien we die allemaal zelf moeten produceren.’ ‘Ook de windmolen is er uiteindelijk niet gekomen. Dat lag aan het Waals gewest. Enkel het gebouw is eigendom van de Duitstalige gemeenschap. De bossen en terreinen hier rondom zijn in handen van het Waals Gewest en zij hebben hun veto gesteld. Het is trouwens ook door hen dat we onze gastank hebben moeten ingraven achter een hekken. We hadden

hem graag vlot bereikbaar op de parking gezet, maar ook de parking is eigendom van het Waals Gewest.’

Uitvoering

ceren, slaan we die op in batterijen. Daar kunnen we 164 kWh in kwijt, waardoor we de site, bij een normaal verbruik, acht uur lang van elektriciteit weten te voorzien. Perfect om de schommelingen tussen dag en nacht te overbruggen. Én mocht dit allemaal nog niet voldoende zijn, dan is er nog altijd een noodgenerator. Beneden in de kelder stond er al een mazouttank. Die hebben we hergebruikt in ons nieuwe systeem. De noodgenerator is erop aangesloten.’

Eens de voorstudie erop zat, kon Dauvister aan slag. Uiteindelijk werkte het bedrijf ongeveer duizend uren op de werf. Thierry is trots op wat zijn team realiseerde. ‘In totaal kostte het project ongeveer 550.000 euro’, zegt hij. ‘De distributiekabel doortrekken zou bijna drie keer meer gekost hebben. Een stevige besparing die we samen met onze ploeg voor elkaar kregen. Dauvister durfde beredeneerd te experimenteren. Zowel voor de warmte- als de elektriciteitsproductie kwamen heel wat technieken samen, geen doordeweekse klus.’

‘Naast elektriciteit moeten we uiteraard ook warmte opwekken. Hiervoor gebruiken we niet enkel de warmtekrachtkoppeling. Als de temperatuur onder de tien graden Celcius zakt, begint ook de pelletkachel te branden. De warmte-energie slaan we op in buffervat van 4000 liter. Dat is nodig omdat de winters erg koud kunnen zijn. Om dezelfde reden bouwden we een gigantische pelletsilo met een capaciteit van maar liefst 9,2 ton. Als ze nu nog koud hebben in de winter weet ik het ook niet meer (glimlacht).’

‘Hier zie je onze warmtekrachtkoppeling op gas’, toont Thierry. ‘Die is in de winter de belangrijkste bron voor elektriciteit. In de zomer maken we dan weer gebruik van de zonnepanelen die op het dak liggen. Als die te veel energie produ-

‘Het was niet eenvoudig om alle verschillende technieken in één circuit te krijgen’, gaat Thierry verder. ‘We werken daarenboven met veel verschillende merken. Wat een bewuste keuze is. Het is niet omdat het technisch soms wat moei- ›››

Eindresultaat

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Project 3 X 400V + N

Pelletkachel 70 KW

9KWe ±35KW

ND 40

KW/H

WKK GAS

elektrische groep

KW/H

20KVA ND 40

10KVA PV

ND 32

10K

GAS

MAX 24 KVA g 18 KVA

ND 40 ND 50 ND 32

5000 liter ND 50

ND 32

vuilafscheider ND 50

ND 40

Thierry Van Buggenhout leidde alles in goede banen. LUCHTGROEP

400 L

vulset

N.O.

››› lijker is om alles aan elkaar te linken, dat

je compromissen moet sluiten. Er bestaat altijd een oplossing. Ook al heb je daarvoor een heleboel BUS’sen nodig.’ ‘Na al onze noeste arbeid was ik tevreden dat alles draaide. Het was dan ook even schrikken toen het systeem ineens begon te haperen. De stroom viel te pas en te onpas uit. Ik ben alles beginnen uit te pluizen, tot bleek dat ze in het restaurant een nieuwe oven op elektriciteit hadden gekocht. Daar was ons systeem niet op voorzien. Gelukkig hebben ze de oven snel vervangen door een exemplaar op gas, waardoor alle problemen van de baan waren.’ ‘Sinds dit kleine incidentje werkt onze installatie zoals het hoort. Al check ik wel nog dagelijks of alles goed gaat. Daarvoor hoef ik niet tot hier te komen. Het hele systeem is geconnecteerd met het internet. Via een eenvoudig programma kan ik alles vanop afstand aanpassen. Het centrum houdt aan deze digitalisering trouwens een tof speeltje over. Op een computerscherm in het onthaal kan je in realtime zien hoeveel energie ons systeem opwekt. Daarnaast geeft het ook weer hoeveel CO₂-uitstoot

by Techlink

• februari 2018

we uitsparen. Zo maken we de bezoeker bewust van de klimaatproblematiek. Veel bezoekers komen hier terecht omdat ze er een weekendje tussenuit knijpen. Ze genieten van het natuurschoon, maar vergeten welke rol ze zelf kunnen spelen. We moeten samen gaan voor meer hernieuwbare energie. Wij, met Dauvister, willen hier graag een voortrekker in zijn.’

TECHLINK PLAATST HAAR LEDEN GRAAG IN DE KIJKER. Heeft jouw bedrijf onlangs een interessant project uitgevoerd? Neem dan vrijblijvend contact op met onze redacteur Cedric Matthys (cedric.matthys@confederatiebouw.be). Misschien komen we de volgende keer wel bij jou langs.

ALSB

XGB 5G16² ± 60m

3 X 400V + N

XGB 5G16² ±15m XGB 5G16² ± 25m

OVER DAUVISTER

XGB 5G25² ± 30m

KW/H

212374054

212374053 KW/H

TD Resto 3x50A 20 KVA

KWc Batterij

TD Museum 3x20A

Resto ND 25

Boiler ND 25

KW/H 212374052

KW/H

Verdieping

Museum 2

3x50A

3x40A

1e verdieping ND 25

Museum ND 25

gedurende 30 min A continu

°C

Grundfos UPS 32-60

°C

WILO Smart A 25/4

°C

Grundfos UPS 25-40

ND 25

°C

Grundfos UPS 25-60

ND 25

°C

ND 25

ND 100

TOTAAL VERMOGEN ± 70 KW N.O.

Voor wie op zoek is naar inspiratie: zo bouw je een installatie los van het elektriciteitsnet.

Stéphane Dauvister heeft Dauvister in 2007 opgericht. Zeven jaar later kocht EDF Luminus een meerderheidsbelang in het bedrijf. Geruggesteund door deze belangrijke speler op de energiemarkt groeide Dauvister verder uit tot een toonaangevend bedrijf op HVAC-markt. De firma zet in op de laatste spitstechnologieën en probeert op die manier de energiefactuur van de klant zo veel mogelijk te drukken. Deze strategie slaat duidelijk aan. Intussen heeft Dauvister 180 medewerkers in dienst. Zij werken verspreid over de zes uitvalsbasissen in Wallonië en Brussel. Meer info op WWW.DAUVISTER.COM.

stadswater Wie kan rekenen kiest voor de Dachs.

Omdat we onze energiekosten zelf beheren.

Bij het verwarmen ook stroom produceren....? De Dachs doet het! Na 20 jaar en Europa rond, reeds meer dan 35.000 maal Dachs.

Dachs. Smart Cogeneration. Erkend partner voor België De Rouck & Co NV Maarkeweg 4 · 9680 Maarkedal Tel.: 055 31 90 89 · Fax: 055 31 09 85 info@derouckenergie.be · www.derouckenergie.be

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Evenementen

“Nacht van de Technieken” vervangt “Nacht van de Elektriciens” Na 19 geslaagde edities komt er een einde aan de Nacht van de Elektriciens. Het netwerkevenement heet voortaan Nacht van de Technieken. Op 23 maart 2018 vindt de eerste editie plaats. ‘Nu Fedelec en ICS samen Techlink vormen’, zegt Jan Lhoëst, commer cieel directeur, ‘is het logisch dat we ook ons jaarlijks onderonsje gezamenlijk organiseren. De leden van onze fusiefederatie Techlink kunnen elkaar leren kennen op onze eerste editie van de Nacht van de Technieken. Die vindt op 23 maart 2018 plaats in het casino

van Knokke. De uitgelezen locatie om eens flink uit de bol te gaan.’

Inschrijven via site

‘Om half acht begint de receptie’, gaat Jan verder. ‘En rond half negen schuiven we de benen onder tafel. Na de ongetwijfeld heerlijke maaltijd start het dansfeest Wie daarna liever niet meer naar huis rijdt, kan een

kamer boeken in hotel La Réserve. Dit ligt vlak naast het casino." Reserveren kan via onze site www.techlink.be. Hier vind je ook de link om in te schrijven voor het evenement. Dat kan tot vrijdag 16 maart. Vanzelfsprekend kunnen enkel leden van onze beroepsfederatie, en hun partners, zich inschrijven.’

PRAKTISCH: DATUM: Vrijdag 23 maart 2018 LOCATIE: Grand Casino Knokke, Zeedijk-Albertstrand 509, 8300 Knokke-Heist PARKEREN: Het casino heeft een ruime parking INSCHRIJVEN: www.techlink.be (voor vrijdag 16/03/2018)

PROGRAMMA: 19.30 UUR: Receptie 20.30 UUR: Banket (aansluitend dansavond)

by Techlink

• februari 2018

Nieuwjaarsrecepties lokale Sectorraden “Elektrotechniek” Aan het begin van het nieuwe jaar heffen de leden van enkele lokale Sectorraden “Elektrotechniek”, vroeger Fedelec, traditiegetrouw het glas. Zo biedt onze Antwerpse afdeling steevast een hapje en een drankje aan. Meer dan 35 leden gingen in op deze uitnodiging en trokken naar de Patrasche in Hoboken. Ongetwijfeld een gezellig samenzijn, maar voor de collega’s in Brussel-Halle-Vilvoorde mag het er iets ruiger aan toegaan. Zij spraken op 13 januari af in Brussel Kart Expo. Daar schuurden niet enkel de volwassenen, maar ook de kinderen in racewagentje over het asfalt. Met een goede 45-tal aanwezigen staat ook deze lokale afdeling op scherp voor 2018.

Het banket in Namen wordt, naar jaarlijkse gewoonte, gesmaakt.

Banketten Wallonië “Linking technicians”. Deze nieuwe baseline van onze nieuwe fusiefederatie Techlink is niet zomaar uit de lucht gegrepen. Wie de verhalen van de banketten in Namen, Luxemburg en Ver-

viers hoort, weet dat dit niet altijd in sectorcomités of andere overlegorganen moet gebeuren. Al jarenlang trekken enkele lokale Waalse federaties aan het einde van het jaar richting een restau-

rant om gezellig samen te zijn. Terloops bespreken ze hoe de sector er voor staat en hebben ze het over de toekomst van onze organisatie. Althans, dat is wat ze achteraf thuis beweren.

Strike! Midden november zakten meer dan honderd leden van Techlink Oost-Vlaanderen af naar het Bowlingpaleis in Lochristi. Daar vond de familiedag van onze lokale afdeling plaats. Installateurs maakten kennis met hun collega’s terwijl ze samen met hun partner en/of kinderen een balletje gooiden. Enkel blije gezichten! De beste man, vrouw en kind kregen elk een prijs (aangeboden door onze hoofdsponsors: Accuria & Calluwaerts).

februari 2018 •

by Techlink

hlink

Productnews

Federale Verzekering biedt uitgebreide verplichte autoverzekering

Iedereen die met een wagen de weg op wil, moet verplicht z’n burgerlijke aansprakelijkheid laten verzekeren. Hierdoor biedt elke verzekeraar nagenoeg hetzelfde basispakket aan. Het is daarom belangrijk om goed na te gaan welke extra waarborgen er worden opgenomen in het contract. Zo biedt Federale Verzekering je meer dan wat wettelijk verplicht is. Bij voorbeeldige chauffeurs kan de bonus-malus (bij personenwagens) zakken tot -2. Eens je op dit niveau komt, hebben de eerste twee ongevallen geen invloed op de premie die je betaalt. Meer zelfs: ook bij het derde ongeval in fout verhoogt de premie niet (tenzij het binnen het vier jaar na het tweede ongeval plaatsvindt). Verbaasd door deze voorwaarden? Neem dan vrijblijvend contact op met Federale Verzekeringen. www.federale.be

Syncro Systems beveiligt jouw bestelwagen tegen inbraken

Profielsysteem Kreon nuit in nieuw jasje

Inbraken in bestelwagens komen wel vaker voor in onze sector. Dieven weten immers dat er dikwijls heel wat te rapen valt. Daarenboven schrikt het alarmsysteem hen niet af. Nog voor aandachtige passanten de tijd hebben om de politie in te lichten, zijn de inbrekers al spoorloos verdwenen. Het is daarom belangrijk om de deuren van jouw bestelwagen goed te beveiligen. Zo heeft het Naamse bedrijf Syncro Systems anti-inbraaksloten in zijn gamma. Deze sloten zijn beschikbaar in drie versies: mono (enkel voor de achterdeuren), duo (zowel de achterdeuren als één schuifdeur) en trio (achterdeuren en twee schuifdeuren). http://www.syncro-utilitaire.be

Euro-Index wordt vijftig jaar

Euro-Index begon in 1968 als een kleine verdeler van onderdelen voor verwarmingsinstallaties. Het bedrijf evolueerde mee met zijn tijd. Intussen verkoopt Euro-Index niet enkel componenten, maar ook heel wat meetinstrumenten. Hiermee bereikt de verdeler naast de verwarmingsinstallateurs ook steeds meer andere technici. Euro-Index bedient vandaag onder andere de volledige binnenklimaat- en elektrotechnieksector. Ontdek op de site welke verjaardagspromo’s het bedrijf voor jou in petto heeft. www.euro-index.be

De Belgische armaturenspecialist Kreon bracht in 2012 het profielsysteem kreon nuit op de markt. Het was destijds het eerste profiel van de fabrikant uit Opglabbeek dat volledig op ledmodules werkte. Dit bleek een succes, maar intussen, zes jaar later, was de tijd rijp om de kreon nuit aan te passen. De vernieuwde versie verbruikt minder energie en bestaat voor 95 procent uit gerecycleerd aluminium. Daarnaast is er voortaan naast het witte ook een zwart model. Deze kan je beiden gefaseerd dimmen. Tot slot heeft Kreon ook gedacht aan de vakman. Enerzijds maakte het bedrijf de standaardafmeting van het langste profiel iets groter. Dat is nu 750 millimeter lang, 42,5 millimeter breed en 60 mm hoog. Anderzijds is het profielsysteem verbeterd. Je kan de kreon nuit voortaan sneller en steviger plaatsen. http://www.kreon.com

by Techlink

• februari 2018

18 t/m 23. 3. 2018 Frankfurt am Main

Wereldvakbeurs voor licht en gebouwentechniek

Slim en comfortabel. In het hart van het gebouw In het dagelijks leven wordt alles steeds slimmer en digitaler. Hoe intelligente gebouwen het hart zullen vormen van smart cities kunt u zelf meemaken â&#x20AC;&#x201C; en aanraken â&#x20AC;&#x201C; op de Light + Building. Inspiring tomorrow. www.light-building.com info@belgium.messefrankfurt.com Tel. +32 (0) 2 880 95 88

SOLARCLARITY

Maakt duurzame ambities werkelijkheid. Als de leidende groothandel voor zonne-energiesystemen, energiemanagement & batterij oplossingen werkt Solarclarity samen met de installatiesector om BelgiĂŤ duurzamer te maken. Benieuwd wat we voor u kunnen betekenen? Neem contact op.