Power 02 18 nl by Embuild

Informatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken

MEI 2018 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD

by Techlink

by Techl

Technische groothandels onder druk Nacht van de Technieken in beeld

DOSSIER

Bliksem- en overspannings-Â beveiliging

CX3

ENERGY MANAGEMENT SYSTEM

METING COMMUNICATIE

SIGNALISATIE EN BEDIENING

METING

STATUS

PROGRAMMERING EN WEERGAVE

BEDIENING

METING SIGNALISATIE

METING

EEN INNOVEREND & UNIVERSEEL ENERGIEBEHEERSYSTEEM

tellen en meten Tellen en meten van elektrische waarden

signaleren Het lokaal of vanop afstand signaleren van de status van de elektrische beveiligingsapparaten of kringen

Een eenvoudige installatie

bedienen

Het EMS CX³ systeem wordt gevoed via een zeer lage veiligheidsspanning (ZLS) via 2 aansluitmogelijkheden:

Het lokaal of vanop afstand bedienen van de elektrische beveiligingsapparaten

communiceren

- het innoverende systeem van de datarail - de aansluitsnoeren met snelkoppeling

De overdracht van gegevens vanop afstand, buiten het verdeelbord

weergeven Het weergeven van gegevens, lokaal of vanop afstand, op geïntegreerde schermen of op PC, smartphone of tablet

THE GLOBAL SPECIALIST IN ELECTRICAL AND DIGITAL BUILDING INFRASTRUCTURES

EDITO

Let’s get digital! Daar is ie dan, de digitale meter. Na jaren aanmodderen springt ook ons land, als één van de laatste in Europa, op de kar. In Vlaanderen ligt de timing vast (zie pag. 18). In Wallonië en Brussel wachten we nog even op de officiële plannen, maar ook daar zijn de geesten rijp. Wat ons betreft, kan de omschakeling niet snel genoeg beginnen. De digitale meter creëert kansen voor alle elektrotechnici. Allereerst ontstaat er voor ons een nieuw businessmodel. Vroeger werd de digitale meter vaak foutief een slimme meter genoemd. Maar het enige wat het toestelletje doet, is jouw verbruik digitaal registeren. Als je echt een slimme installatie wil, moet je er een zogenaamd energiemanagementsysteem op aansluiten. Daar ligt dan ook onze meerwaarde. Wij, elektrotechnici, moeten de consument overtuigen om zo’n systeem aan te schaffen. Toch zal deze investering alleen zin hebben als ook de tariefstructuur wordt aangepast. De energieproductie van de toekomst is hernieuwbaar en deels decentraal. In zo’n systeem is het belangrijk dat de vraag de productie volgt. Jouw wasmachine moet draaien als de wind waait of de zon schijnt.

Karl Neyrinck

In theorie is deze toekomst perfect mogelijk. Maar de evolutie zal niet vanzelf gebeuren. De consument wil niet nadenken over zijn elektriciteitsverbruik. De overheid moet daarom deze transitie sturen. Hiervoor is de portemonnee van de burger het meest doeltreffende instrument. Enkel als energie goedkoper wordt wanneer er veel productie is, veranderen mensen hun gedrag. Dan pas zullen ze bij ons aankloppen om slimme systemen te koppelen aan hun digitale meter. De eerste stap is gezet. Laat ons nu niet langer stilstaan. Karl Neyrinck VOORZITTER TECHLINK NATIONAAL

COLOFON Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092

Techlink vzw Joseph Chantraineplantsoen 1 • 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 • F. +32 2 757 65 41 info@techlink.be • www.techlink.be

Verantwoordelijke uitgever Filip Coveliers, directeur communicatie filip.coveliers@confederatiebouw.be

General Director Willy Pauwels willy.pauwels@techlink.be

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig

Publiciteit Inge De Ridder T. 053 80 87 47 • F. 053 80 87 48 inge.deridder@confederatiebouw.be Sarha Hassani publiciteit.bouwmagazines@confederatiebouw.be

Redactie Cedric Matthys cedric.matthys@confederatiebouw.be Vertaling André Verkaeren Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk Graphius

by Techlink

INHOUD

Digitale meter

Technische groothandels

Nacht van de Technieken

Bart Tommelein, Vlaams minister van Energie, stelde onlangs de digitale meter voor aan het grote publiek. Wij kijken wat deze omschakeling betekent voor de installateur.

E-commerce, het gebrek aan geschoold personeel of de schaalvergroting bij installatiebedrijven en fabrikanten. Het zijn maar enkele van de vele uitdagingen waar technische groothandels vandaag voor staan. Power+ zette Damien Vanden Dael (CEO Facq), Alexander Dewulf (CEO Cebeo) en Jos Voss (sectorspecialist groothandel Rabobank) rond de tafel.

Het Grand Casino van Knokke barstte eind maart uit zijn voegen. Onze eerste Nacht van de Technieken was immers een ongezien succes. Vind je jezelf tussen de foto’s?

Ronde tafel: Technische

Sectorraad Elektrotechnieken

Edito: Let’s get digital!

groothandels onder druk

Organigram Techlink

loopt spaak

Project: Heleblitz beveiligt Beverentunnel tegen bliksem

12 Technisch dossier: Interne overspanningsbeveiliging

18 De digitale meter onder de loep

Stopzetting Qualiwatt

36 Evenement: Nacht van de Technieken in beeld

40 Wetgeving: Aannemer vergeet aardingslus

42 Project: WinWatt maakt BWM

48 Vraag en antwoord: Nieuwe wetgeving bewakingscamera’s

51 Save the date: Familiedag OostVlaanderen

52 De medewerker: Accountmanager Sandra Mertens

54 Productnews

Van Den Broeck future proof

mei 2018 •

by Techlink

hlink

GENERAL Studied sociaal, econom fiscaal

WILLY P

willy.pauwels

DIRECTOR TECHNOLOGY & CERTIFICATION Technologie, innovatie, normalisatie, certificatie Teamleader technical advisors KRIS VAN DINGENEN kris.vandingenen@techlink.be

TECHNICAL ADVISORS

∙ Electrotechnieken (aan te werven) ∙ HVAC & Sanitair (aan te werven) ∙ Energy transition jozefien.vanbecelaere@ode.be david.germani@techlink.be

∙ Project Manager:

lenn.coussement@techlink.be

by Techlink

• mei 2018

Adv

lucine.albertian

In samen met de studie de Confede

DIRECTOR diensten, misch, juridisch, l, CAO

OUTSOURCED:

∙ ACCOUNTING ∙ HR

PAUWELS

s@techlink.be

visor

n@techlink.be

nwerking ediensten van eratie Bouw

44,1%

deze evolutie DIRECTOR COMMERCIAL is negatief Business Development, Mar&Com, Ledenzaken

Teamleader account managers & administratie JAN LHOËST jan.lhoest@techlink.be

ACCOUNT MANAGERS

∙ Vlaanderen - Brussel: sandra.mertens@techlink.be ∙ Wallonië - Brussel: rudo.bonni@techlink.be ADMINISTRATION

23,6 % assistant: ∙ Executive

deze evolutie yvan.longin@techlink.be is positief Events & Communication: ∙ Administrator (aan te werven) ∙ Onthaal: Marianne Fassin

REDACTEUR cedric.matthys@confederatiebouw.be

mei 2018 •

by Techlink

hlink

Project De Beverentunnel ligt middenin de Antwerpse haven.

‘We zouden vandaag op het dak van een kerk of een kasteel kunnen staan’, zegt Anthony Theys, ‘maar liever toon ik jullie dit project. Te veel mensen denken dat Heleblitz enkel heel hoge constructies tegen bliksem beveiligt. Toch is ook hier, in de technische gebouwen van de Beverentunnel, ons werk erg nuttig. De bliksem slaat in deze regio iets meer dan één keer per jaar in per vierkante kilometer. De kans dat deze gebouwen daarbij geraakt worden, is zeer klein, maar je mag het risico niet lopen. Als de elektriciteit in de tunnel uitvalt, moet hij onmiddellijk afgesloten worden voor het verkeer. Ik denk dat je dat liever niet meemaakt (glimlacht).’ ‘Een bliksembeveiliging bestaat uit twee delen: een externe en een interne bevei-

by Techlink

• mei 2018

Heleblitz beveiligt tegen bliksem Dagelijks rijden meer dan 40.000 bestuurders door de Beverentunnel. Waarschijnlijk weten slechts weinigen onder hen dat je ook een tunnel het best tegen bliksem beschermt. Anthony Theys, zaakvoerder bij lidbedrijf Heleblitz, legt uit waarom. liging’, gaat Anthony verder. ‘Rond het gebouw plaatsen we een kooi van Faraday. Het interne elektriciteitsnet beveiligen we tegen overspanning. De blik-

sem hoeft immers niet op het gebouw zelf in te slaan om grote schade aan te richten. Als de bliksem op de aarde inslaat, kan de elektrische lading tot een

Zaakvoerder Anthony Theys toont de overspanningsbeveiliging in het schakelbord.

TECHNISCHE FICHE: PLAATS: Beverentunnel, 9130 Beveren DUUR: 18 mandagen AARD VAN DE WERKEN: beveiligen van drie technische gebouwen tegen bliksem en overspanning

“

UITGEVOERDE WERKEN: ∙ 500 meter opvangleiding ∙ 300 meter daalleidingen ∙ 20 aardingspikketen (120m Cu 50mm²) ∙ 60 meter potentiaalvereffening (VOB 50mm²) ∙ Negen modules bliksemstroombeveiliging

Als de elektriciteit in de tunnel uitvalt, moet hij onmiddellijk afgesloten worden voor het verkeer.

”

Beverentunnel kilometer uitdeinen en zo binnendringen in een gebouw. Het elektrisch circuit komt dan onder enorm veel spanning. Dat is niet enkel slecht voor alle toestellen in het circuit, maar het is ook ronduit gevaarlijk. In het slechtste geval kan je geëlektrocuteerd worden.’

Eigen opleidingen

In totaal werkt Heleblitz met 24 werknemers. Die leidt het bedrijf allemaal zelf op. ‘We zitten in een echte niche-

markt’, legt Anthony uit. ‘We kunnen daarom niet verwachten dat we op de arbeidsmarkt volleerde werkkrachten vinden. Nieuwe mensen moeten heel wat specifieke technieken aanleren, maar daar hebben we gelukkig al heel wat ervaring mee. Meer zelfs: Heleblitz geeft trainingen aan klanten om uit te leggen hoe bliksembeveiliging werkt en hoe je de normen in de praktijk moet toepassen (voor meer info: mail naar info@ heleblitz.be, nvdr.).’

‘Naast deze vakspecifieke kennis, investeren we ook in algemene opleidingen. We willen immers dat onze mensen heel wat brevetten hebben. Daarom sturen we ze op cursus om een VCA of een BA4 te halen. Ook maken we dat iedereen een hoogtewerker mag bedienen. Zij die willen scholen we zelfs om tot alpinist. Dat vraagt allemaal heel wat tijd en middelen, maar ik heb het gevoel dat onze werknemers die inspanningen waarderen. De anciënniteit ligt gemiddeld op zeven jaar in ons bedrijf. Heleblitz is geen duiventil.’

Technisch comité

‘Ons bedrijf is aangesloten bij de beroepsfederatie Techlink’, zegt Anthony. ‘Dat is erg belangrijk voor ons. Allereerst voor het zakelijke contact. Heel mei 2018 •

by Techlink

›››

hlink

Project

››› wat elektrotechnici plaatsen zelf geen

externe bliksembeveiliging. Het is werk dat ze niet zo vaak moeten uitvoeren. Als het dan toch eens nodig is, kloppen ze bij bedrijven als het onze aan. De leden van Techlink zijn met andere woorden onze klanten.’ ‘Maar er is nog een reden waarom we lid zijn. Heleblitz zit in het Belgisch technisch comité rond bliksembeveiliging. Wanneer een bestaande norm op Europees niveau wordt aangepast, dan mag elk land zijn zegje doen. Een nationaal technisch comité bepaalt wat het Belgische standpunt zal zijn. Daarenboven is er in sommige Europese normen nog ruimte gelaten om hier en daar iets aan te passen naar gelang de lokale situatie. Ook dan is het aan een technisch comité om de norm te finetunen. Dit zijn allemaal erg belangrijke discussies, waarin Techlink ons steeds ondersteunt. Je hebt als bedrijf zulke betrouwbare partners nodig.’

by Techlink

• mei 2018

‘WE BLIJVEN TROUW AAN ONZE NICHE’ ‘Ons familiebedrijf bestaat al meer dan 120 jaar’, zegt Anthony Theys trots. ‘Mijn betovergrootvader, Amand Theys , begon in 1897 met de productie van elektromotoren en Franklin-staven voor bliksembeveiliging. Een deel van de familie ging verder in de elektromotoren. Primus (een bedrijf in industriële wasmachines uit Gullegem, nvdr.), CET Motoren en Precisa Motoren, toch wel gekende firma’s in de sector, stammen allemaal uit het moederbedrijf.’ ‘In 1974 bracht onze kant van de familie het deel bliksembeveiliging onder in Heleblitz. Mijn vader Hendrik stond samen met mijn moeder Leen veertig jaar aan het hoofd van het bedrijf. Mijn broer Mathias en ik namen Heleblitz in 2015 over. Een logische keuze, want we leerden de stiel van jongs af aan. Terwijl mijn vrienden ijsjes verkochten aan de kust deden wij een vakantiejob bij onze ouders. Bliksembeveiliging zit in ons bloed. Het is een niche waar we trouw aan blijven.’ ‘Het overgrote deel van onze omzet draaien we bij nutsbedrijven en belangrijke industriële spelers. We raken met hen in contact via studiebureaus en grote elektrotechnische bedrijven. Mathias en ik hebben de taken goed verdeeld. Mathias gaat op zoek naar nieuwbouwprojecten. Ik hou me vooral bezig met openbare aanbestedingen, monumenten, herstellingen en onderhoud.’

Mijn huis, optimaal beschermd met overspanningsbeveiliging

Kies de beveiliging van Phoenix Contact Onweer kan ernstige schade veroorzaken en is de oorzaak van jaarlijks gevaarlijke overspanningen in België. De ervaring leert dat de elektrische energie van een bliksemontlading binnen een straal van maximaal 1,5 km een destructief effect heeft op elektrotechnische uitrustingen. Bliksem is niet de enige oorzaak als het gaat om overspanningsschade. Permanente bedreiging door bijvoorbeeld schakelhandelingen binnen het voedingsnetwerk – waardoor moderne elektronica- apparatuur snel het slachtoffer wordt van dergelijke overspanningsbronnen. Laat de spanning niet stijgen ! Beveilig u tijdig met Phoenix Contact.

Er zijn 4 verschillende overspanningsbeveiligingskits beschikbaar Kit 1 : B - TT - KIT 1 1

2905333

VAL-SEC-T2-1S-350FM

2882925

DT-TELE- RJ 45

2882226

MNT-NET B/F

Kit 2 : B - TT - KIT 2 1

2905333

VAL-SEC-T2-1S-350 FM

2882307

MNT-TV-SAT B/F

2882226

MNT-NET B/F

Kit 3 : B - TT - KIT 3 3

2905340

2905333

Prijs : € 255.-

Beveiligingskit voor monofasig 230 VAC net, kabeldistributie en 2 adapters

Prijs : € 215.-

3 beveiligingen voor een 3fasig 400 VAC (TT - TNS) net

Prijs : € 295.-

5 beveiligingen voor monofasig 230 VAC net

Prijs : € 375.-

VAL-SEC-T2-3S-350 FM

Kit 4 : B - TT - KIT 4 5

Beveiligingskit voor monofasig 230 VAC net, telefonie en 2 adapters

VAL-SEC-T2-1S-350 FM

Actie tot eind 2018, enkel via de electrotechnische groothandel

hlink

Technisch dossier

Interne overspanningsbeveiliging: tips & tricks Pakweg dertig jaar geleden was interne overspanningsbeveiliging nog een nichemarkt. Maar door de digitalisering wordt de techniek steeds vaker toegepast. Power+ lijst daarom nog eens de belangrijkste aandachtspunten op.

Werk stapsgewijs

In totaal bestaan er drie belangrijke types interne beveiliging: grof-, middelen fijnbeveiliging. Hiermee kan je de overspanning stapsgewijs reduceren. De grofbeveiliging, ook type 1 genoemd, zit aan de kop van de installatie. Ze kan de bliksemstootstromen stevig terugdringen, maar doet dat, zoals het woord het zegt, tamelijk “grof ”. Elektrische apparaten moeten wettelijk een piek van 1,5 Kv kunnen verdragen. Een grofbeveiliging heeft, in het beste geval, een restspanning van 2,5 Kv. Je beschermt met andere woorden enkel de componenten van de binneninstallatie (lees: kabels, automaten, contactdozen,..), maar niet de toestellen zelf. Daarom moet je de piek verder aftoppen met middelbeveiling (type 2) op kringen fijnbeveiliging (type 3) op toestelniveau.

Combinaties mogelijk

De onderverdeling tussen de verschillende types overspanningsbeveiliging is intussen voor residentiële woningen wat achterhaald. Er bestaan namelijk steeds meer systemen die de grof- en de middelbeveiliging samenvoegen. In grote installaties worden de beide types wel nog vaak uit elkaar gehouden. Daar plaats je een grofbeveiliging op het hoofdschakelbord en een middelbeveiliging op de borden lager in rang. Verder zijn er heel wat mensen die alleen middelen/of fijnbeveiliging plaatsen. Grofbeveiliging is enkel inte-

by Techlink

• mei 2018

ressant voor gebouwen waar al een kooi van Faraday rond staat. De toestellen zijn immers specifiek ontworpen om directe bliksemstromen af te leiden.

INTERN <-> EXTERN Overspanningsbeveiliging wordt vaak ook interne beveiliging genoemd. Deze term mag je niet ver warren met externe bliksembeveiliging. Even een korte opfrissing.

Na de verliesstroom schakelaar

Plaats de overspanningsafleider steeds stroomafwaarts, na de verliesstroomschakelaar. Dat lijkt misschien een vreemde plaats. Het zou immers logi scher zijn om de afleider voor de verlies stroomschakelaar te plaatsen. Zo is deze schakelaar ook beveiligd tegen schadelijke overspanning. Toch is er een een- ›››

Vakmannen plaatsen al eeuwenlang externe bliksembeveiliging (zie ook: Sector boomt door digitalisering). Ze brengen een kooi van Faraday aan rond het gebouw en beschermen het zo tegen directe blikseminslagen. De kooi vangt de bliksem op en voert de energie af naar de aarde. Toch volstaat deze bescherming niet. Een deel van de energie vloeit immers via de aarding naar de binneninstallatie. Ook daar kan ze heel wat schade aanrichten. De interne beveiliging is daarom minstens even belangrijk. Ze beschermt de installatie daarenboven niet alleen tegen directe blikseminslagen, maar ook tegen overspanningen op het net en indirecte inslagen.

VRAAG EEN EXPERT

Gebieden waar heel wat blikseminslagen voorkomen, zijn in ons land eerder beperkt (zie figuur 1). Daarom zijn er slechts enkele spelers die zich hebben gespe cialiseerd in externe bliksembeveiliging. Onze beroepsfederatie Techlink vraagt je dan ook met aandrang om met hen in zee gaan voor deze werken. In tegenstelling tot interne overspanningsbeveiliging, waar een grote markt voor bestaat, is externe bliksembeveiliging een echte niche.

FIGUUR 1: Dichtheid van blikseminslagen naar aarde in België (km²/jaar)

(Bron: Stagobel/KMI) Aan de Duitse grens slaat de bliksem vaker in dan in de rest van de land.

mei 2018 •

by Techlink

Wees de bliksem te snel af ...

met bliksem- en overspanningsbeveiliging DEHN Bliksemschade komt vaker voor dan je denkt! Wist je dat een bliksem onherstelbare schade kan aanrichten aan elektrische apparatuur tot op 2 km van het inslagpunt? De gevolgen zijn niet alleen vervelend maar ook duur. Voorkom schade en neem maatregelen. DEHN overspanningsbeveiliging biedt de beste garantie op bescherming. Deze beveiliging is eenvoudig te plaatsen en is bovendien niet duur. DEHN beschermt. Geen compromis als het om veiligheid gaat!

Karrewegstraat 50, 9800 Deinze, T: +32 9 381 85 00, info@stagobel.be, www.stagobel.be

Master_UE von A bis Z_2015_190x132_Stagobel_wm_NL.indd 1

Zoning Industriel, Rue de lâ&#x20AC;&#x2122;Ile Dossai 13, 5300 Andenne TĂŠl. +32 85 311 253 Fax +32 85 311 269 info@grensonfils.be

30.01.2015 08:59:15

Technisch dossier

Thomas Michaux: 'Vandaag is overspanningsbeveiliging niet meer weg te denken.'

installatierichtlijn voor overspanningsbeveiligingen

FIGUUR 2:

L1 a

a+b < 0,5m

b PE

SECTOR BOOMT DOOR DIGITALISERING ‘Interne overspanningsbeveiliging moet ergens in de jaren 1950 zijn uitgevonden’, zegt Thomas Michaux van Grenson et Fils. ‘In de begindagen richtte de techniek zich vooral op een nichemarkt. Maar vandaag is hij niet meer weg te denken. Ons bedrijf heeft de evolutie van dichtbij meegemaakt. Grenson et Fils bestaat als sinds 1976. Door de jaren heen zagen we de markt voor interne over-

spanningsbeveiliging sterk toenemen.’ ‘De reden hiervoor ligt voor hand. De digitalisering maakte interne overspanningsbeveiliging alsmaar essentiëler. In vergelijking met enkele decennia geleden zijn er steeds meer gevoelige apparaten op de markt. Denk bijvoorbeeld eens aan wat er allemaal bij jou thuis rondslingert: tablets, laptops, smartphones en ga zo maar

››› voudige verklaring voor deze keuze.

Volgens het AREI moet je, in huishoudelijke installaties, alle toestellen die deel uitmaken van de binneninstallaties na de verliesstroomschakelaar plaatsen. Ook overspanningsafleiders behoren tot deze categorie.

Kies een type S of si

Deze vuistregel is vooral belangrijk voor gebouwen waar de elektriciteit onder geen beding mag uitvallen. Het komt immers vaak voor dat een verlies-

door. Alles samen is dat een klein kapitaal. Door storingen op het net of een, al dan niet directe, blikseminslag kan jouw net plots onder te veel spanning komen. Jouw apparaten hoeven hiervan niet onmiddellijk stuk te gaan, maar het kan hun levensduur wel inkorten. Interne overspanningsbeveiliging, wat voor een particulier gemiddeld zo’n 650 euro kost, is dan ook geen overbodige luxe.’

stroomschakelaar reageert op overspanning. Als er bijvoorbeeld een bliksem inslaat en de stroom vloeit naar de aarde, dan ziet het toestel dit als een verliesstroom. De schakelaar treedt in werking, waarop de elektriciteit uitvalt. De overspanningsafleider, die na verliesstroomschakelaar staat, zal dit effect enkel versterken. Tenzij je kiest voor een verliesstroomschakelaar van het type S (selectief ) of si (supergeïmmuniseerd). Deze systemen schakelen de stroom na ongeveer 10 milliseconden af. Bij het veelvoorkomende type A gebeurt dat

al na maximaal 1 miliseconde. Kort samengevat: een type S of type Si kan een overspanning overbruggen, een type A niet (of amper).

Laat voldoende plaats

Overspanningsafleiders vlakken de piek niet in één keer af. Elk type afleider heeft een eigen doel, waardoor je niet evenveel stroom door elk type afleider kan jagen. Naarmate je afdaalt, worden de afleiders gevoeliger. Volg daarom nauwkeurig de voorschriften van de fabrikant. Soms mag je een type 2- direct na een type 1-toestel plaatsen, maar dat is niet altijd het geval. Het is mogelijk dat de fabrikant vraagt om een bepaalde kabelafstand tussen twee types afleiders te respecteren. Als dat niet lukt, kies dan voor een minder gevoelig of een gecombineerd toestel (zie punt 2).

Beperk afstand met aarding

Als je de kabellengte tussen de overspanningsbeveiliging en de verliesstroomschakelaar optelt met de kabellengte tussen de overspanningsbeveiliging en de aarding (zie figuur 2), dan mag deze som nooit hoger zijn dan een halve meter. Dat staat zo beschreven in de norm HD60364-4-534. Sla je deze ››› mei 2018 •

by Techlink

hlink

Technisch dossier

››› regel in de wind, dan begeef je je op

glad ijs. Over de verbindingskabels ontstaat immers ook een spanningsval. Hoe langer de kabel, hoe hoger de spanningsval. Te lange aansluitkabels kunnen er dus toe leiden dat de restspanning na de overspanningsbeveiliging opnieuw te hoog is voor jouw apparaten.

Aard extra (indien nodig)

Is de totale aansluitlengte toch langer dan een halve meter (zie punt 6)? Aard de overspanningsafleider dan nog eens extra. Verbind hem bijvoorbeeld met het geaarde chassis van het verdeelbord.

Voorzie genoeg afleiders

Plaats je een grote installatie met meerdere borden? Voorzie dan voldoende overspanningsafleiders. De reden hiervoor is pure fysica. Door het fenomeen zelfinductie neem de spanning na een bepaalde afstand opnieuw toe. Plaats daarom een extra overspanningsafleider als de afstand tussen de overspanningsbeveiliging en de apparatuur die je wil beschermen meer dan 10 meter bedraagt.

Aard aan de aardingsrail

Aard de overspanningsafleider aan de aardingsrail en niet aan de aardscheider. Dat om twee redenen. Ten eerste mogen er in de installatie geen te hoge potentiaalverschillen ontstaan bij overspanning. Daarom moet de apparatuur die je beveiligt op dezelfde aarding zijn aangesloten als de overspanningsafleider. Aangezien de apparatuur sowieso al aan de aardingsrail gekoppeld is, is het logisch om ook de afleider hierop aan te sluiten. Toch is dit niet de enige reden. Ten tweede beperk je zo de totale aansluitlengte. De aardingsrail ligt heel wat dichter bij de afleider dan de aardscheider. En je weet: hoe korter de aansluitlengte, hoe beter jouw installatie beveiligd is.

by Techlink

• mei 2018

IS OVERSPANNINGSBEVEILIGING VERPLICHT? Net als externe bliksembeveiliging is ook interne overspanningsbeveiliging niet verplicht. Wel moet je in verschillende gevallen risicoanalyses laten uitvoeren. Pas als hieruit blijkt dat de risico’s te hoog zijn, moet je het gebouw ook effectief gaan beveiligen. Het is daarom de vraag in welke situaties risicoanalyses verplicht zijn.

PRAKTIJK De wetgever vraagt om bij alle gebouwen hoger dan 25 meter na te gaan of externe bliksembeveiliging nodig is. Dat is een beperkt aantal als we het vergelijken met

de risicoanalyses op interne overspanningsbeveiliging. Volgens het koninklijk besluit van 4 december 2012 betreffende de minimale voorschriften inzake veiligheid van elektrische installaties op arbeidsplaatsen moet een werkgever namelijk verplicht een analyse laten maken voor elk gebouw waarin hij werknemers tewerkstelt. Al wil dat niet zeggen dat elk bedrijfsgebouw in de praktijk een interne bliksembeveiliging heeft. Zeker in kantooromgevingen zal uit de analyse vaak blijken dat er nagenoeg geen gevaar is voor het personeel.

Print labels tot 18mm breed met de PT-E300VP labelprinter Het ideale hulpmiddel voor elektriciens en netwerkinstallateurs die werken conform de voorschriften voor elektrische bekabeling. www.brother.be

T AAN OOIT GEDACH

LABELEN ?

30 jaar P-touch, 30% korting

30% OFF

De PT-E300VP van Brother print labels tot 18mm breed en helpt u te voldoen aan bedradingsvoorschriften als 514.4 die bepalen dat beveiligingsapparatuur moet worden geĂŻdentificeerd aan de hand van labels van 8, 12 of 18 mm breed met zwarte tekst op een witte achtergrond. * Koop van 1 april t/m 30 juni 2018 een PT-E300VP labelprinter en profiteer van 30% korting op de adviesverkooprijs van â&#x201A;Ź 139 incl btw.

hlink

Actualiteit

De digitale meter onder de loep Begin 2019 start het Vlaams Gewest met de uitrol van de digitale meter. Een gigantische klus waar heel wat vragen rond rijzen. Enkele FAQ op een rij.

Is het een digitale of een slimme meter?

Toen de eerste plannen voor de omschakeling op tafel kwamen, sprak iedereen nog van een slimme meter. Intussen is die term wat bijgeschaafd. De meter verzamelt data en stuurt ze door naar de netbeheerder. Wenst de consument een slimme installatie, dan moet hij een stapje verder gaan. Hij moet zelf investeren in een zogenaamd energiemanagementsysteem. Dit systeem haalt de data uit de digitale meter. Op basis van die gegevens kan het systeem bijvoorbeeld jouw elektrische toestellen aansturen.

Past de digitale meter nog in de 25S60-meterkast?

Eandis/Infrax maakte begin vorig jaar bekend dat er samen met de digitale meter ook een nieuwe meterkast komt. Die kast, de 25D60, heeft dezelfde afmetingen en bodem als haar voorganger. Enkel het deksel is volledig nieuw. Het deksel van de oude meterkast is, behalve aan de aansluitautomaat rechts onderaan, helemaal gesloten. Hierdoor kan je niet aan de drukknopen van de digitale meter zonder het deksel van de kast te halen. Je hebt deze knopen nodig om de verschillende waarden te kunnen lezen. Daarom zit er bij de nieuwe 25D60 zit er geen deksel voor de meter. Dat verschil neemt echter niet weg dat het technisch nog steeds mogelijk blijft om de nieuwe meter in de 25S60-kast te plaatsen. Alleen oudere types zijn echt aan vervanging toe.

Moet een elektrotechnicus extra kabels aansluiten?

Een elektrotechnicus voorziet vandaag de dag meestal zelf de bodem en het

by Techlink

• mei 2018

deksel van de meterkast. Ook de scheider en de aansluitkabel plaatst hij vaak zelf. Veel vakmensen denken nu dat hier nog een extra “communicatiekabel” zal bijkomen. De digitale meter stuurt immers verbruiksgegevens door naar de netbeheerders. Die communicatie gebeurt echter draadloos. De digitale meter waar we in het Vlaams Gewest mee gaan werken, verzendt de gegevens via 4G. Je hebt hiervoor geen extra kabels nodig.

Blijft de terugdraaiende teller bestaan?

De digitale meter heeft geen fysieke draaischijf meer, maar registreert zowel de injectie als de afname. Vlaams minister van Energie, Bart Tommelein, beloofde dan ook om het principe van de terugdraaiende teller in leven te houden. Concreet betekent dit dat mensen met zonnepanelen de energie die ze injecteren zullen mogen aftrekken van de energie die ze afnemen. Tommelein wil dat iedereen die voor 1 januari 2021 zonnepanelen installeert 15 jaar lang kan genieten van dit gunstregime. De verrekening zal elk jaar automatisch gebeuren.

De digitale meter heeft twee gebruikerspoorten. Waar dienen die voor?

Wie optimaal gebruik wil maken van zijn digitale meter, moet er een energiemanagementsysteem op aansluiten. Je moet daarom data uit de meter kunnen halen. Dat kan via de gebruikerspoorten. Die staan beiden enkel communicatie in één richting toe. Je kan met andere woorden geen gegevens naar de meter sturen.

Wat is het verschil tussen de twee gebruikerspoorten?

De digitale meter heeft een P1- en een S1-poort. Zij bieden elk een ander soort data aan. De P1-poort stuurt zogenaamde “geïnterpreteerde gegevens” uit. De meter meet ogenblikkelijk de stroom en spanning en laat hier vervolgens een

Infrax en Eandis fusioneren momenteel tot Fluvius. Ze stelden samen de digitale meter voor.

reeks formules op los. Hij drukt deze data zelf uit in afgeleide grootheden als energie (kWh), vermogen (W) of arbeidsfactor (Cos Phi). Er bestaan al heel wat toepassingen die deze gegevens omzetten. Zo zijn er al verschillende energiemanagementsystemen op de markt waarmee een consument aan de hand

van grafieken kan opvolgen hoeveel elektriciteit hij verbruikt of op het net steekt. In tegenstelling tot de P1-poort, stuurt de S1-poort ruwe data uit. Tot 2000 à 4000 keer per seconde geeft ze de stroom- en spanningsgegevens per fase weer. Op zich erg interessant, ware het

niet dat er amper toepassingen bestaan die deze data voor de klant interpreteren. België is immers het eerste land waar de S1-poort in de digitale meter komt. Dat is een risico. Het is namelijk aan de vrije markt om die toepassingen te ontwikkelen. De P1-poort is daarentegen wel al in heel wat landen in- ››› mei 2018 •

by Techlink

hlink

Actualiteit

geburgerd. Daarom koos Eandis/Infrax ervoor om twee poorten te installeren.

Welke meerwaarde heeft de S1-poort?

Bart Tommelein, Vlaams minster van Energie, stelde onlangs de digitale meter voor aan de pers.

De toekomst van de S1-poort is veelbelovend. De data zijn zo gedetailleerd dat je er met de juiste software zelfs het verbruik per toestel kan uitfilteren. De mogelijkheden zijn dan ook eindeloos. Een energiemanagementsysteem zal je, op basis van de ruwe gegevens, kunnen laten weten of een toestel aan vervanging toe is. Ook kan het keuzes in jouw plaats maken. Gaat de zonne-energie even in de thuisbatterij? Of laten we toch de wasmachine draaien? Het energiemanagementsysteem kiest wat voor de klant het voordeligst is.

Tegen eind 2020 staan er in Frankrijk 35 miljoen Linkymeters.

WAALSE NETBEHEERDER ORES VOLGT FRANS MODEL In Wallonië en Brussel is het debat rond de digi tale meter nog volop aan de gang. Noch over de timing, noch over het type meter is er al een finale beslissing genomen. Toch worden de krijtlijnen stilaan duidelijk. De digitale meter is er niet zomaar gekomen. Al jaren zitten hier heel wat partijen voor rond de tafel. De Vlaamse netbeheerders Eandis en Infrax, die momenteel samensmelten tot Fluvius, werkten vooral samen Resa en Sibelga. Deze Waalse bedrijven, respectievelijk grote spelers in de provincie Luik en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, kozen dan ook voor hetzelfde lastenboek als Eandis/Infrax. Ook AIEG en AIESH, twee kleine Waalse netbeheerders, namen die beslissing.

POWER LINE COMMUNICATION Heel wat Walen krijgen nagenoeg dezelfde digitale meter als de Vlamingen. Al maakt de grootste Waalse

by Techlink

• mei 2018

netbeheerder Ores, die in bijna 200 gemeentes actief is, een ander keuze. Zijn lastenboek is gebaseerd op Linky. Deze digitale meter wordt in Frankrijk gebruikt. Het grootste verschil tussen dit model en de meter van Eandis/Infrax is de manier waarop hij data verzendt naar de netbeheerder. Linky gebruikt PLC. Deze afkorting staat voor Power Line Communication. De meter stuurt via het elektriciteitsnet gegevens door. Het model waar Vlaanderen voor kiest, gebruikt LTEtechnologie. Wat we in de volksmond kennen als 4G. De meter verzendt data via het mobiele netwerk van de telecomoperatoren.

ALSNOG ÉÉN METER De situatie lijkt helder. Ores

volgt Frankrijk, de andere Waalse netbeheerders volgen Vlaanderen. Al is het helemaal niet zeker dat dit scenario ook zo uitgevoerd zal worden. Intussen liggen er plannen op tafel om Ores en Resa te fusioneren. In dat geval zou het bizar zijn om binnen één bedrijf twee verschillende meters te gebruiken. Daarenboven is het eenvoudiger mochten alle netbeheerders in ons land voor dezelfde

meter kiezen. De meter van Eandis/Infrax heeft, in tegenstelling tot het Franse Linky, een S1-poort. Die is gemaakt om een geavanceerd energiemanagementsysteem op aan te sluiten. Maar zulke systemen bestaan vandaag amper. Fabrikanten moeten ze nog volop ontwikkelen. Enkel en alleen als de afzetmarkt groot genoeg is, zullen deze private spelers interesse tonen.

Veel in uw hoofd? Wij ook!

ups.be www.gro

Meer dan een sociaal secretariaat

hlink

Ronde tafel

Technische groothandels onder druk Elk jaar brengt Rabobank een visie rapport rond technische groothandels uit. Hoewel de Nederlandse bank hierin beschrijft met welke opportuniteiten en bedreigingen onze noorder buren rekening moeten houden, is het document ook voor de Belgische markt uiterst interessant. ‘Jullie staan inderdaad voor nagenoeg dezelfde uitdagingen als ons’, beaamt Jos Voss. De sectorspecialist Groothandel bij Rabobank schrijft al jaren mee aan het rapport. Vandaag toetst Voss de theorie aan de praktijk. Samen met Alexander Dewulf en Damien Vanden Dael, respectievelijk CEO van Cebeo en Facq, zoekt hij een oplossing voor vijf hindernissen.

Consolidatie

Belangrijke spelers als Sonepar (het moederbedrijf van Cebeo, nvdr.) en Facq worden steeds groter. Bij deze overnames valt wel op dat de twee deling HVAC en sanitair enerzijds en elektriciteit anderzijds blijft bestaan. Richt de groothandel van de toekomst zich op alle technieken?

Jos Voss: ‘In de Verenigde Staten vind je al zulke eengemaakte groothandels. Denk bijvoorbeeld aan Grainger. Hun assortiment is enorm ruim. Ze bieden

“

De Amazon’s en Bol.com’s van deze wereld zullen een deel van het volume kapen. JOS VOSS

by Techlink

• mei 2018

”

Van oudsher komt technisch materiaal via de groothandel bij de installateur terecht. Toch rijzen er de laatste jaren steeds meer vragen rond dat businessmodel. Power+ zat rond de tafel met Damien Vanden Dael (CEO Facq), Alexander Dewulf (CEO Cebeo) en Jos Voss (sectorspecialist groothandel Rabobank). Heeft de groothandel nog toekomst? zelfs kantoorartikelen aan. Al zie ik dat in België niet direct gebeuren. De Verenigde Staten zijn qua ruimtelijke ordening niet te vergelijken met Europa. Je hebt er grote stadscentra met errond uitgestrekte gebieden. Je moet soms drie uur rijden tot een groothandel en dan wil je uiteraard dat je daar alles kan vinden. België is daarentegen veel dichter bevolkt. In een straal van pakweg 25 kilometer vind je makkelijk drie groothandels. Specialisatie ligt dan ook voor de hand.’ Alexander Dewulf: ‘Dat is niet de enige reden waarom ik niet geloof in één groothandel voor alle technieken. De theorie is eenvoudig: de diepte van specialisatie en de breedte van het gamma staan haaks op elkaar. Qua logistiek is het wel mogelijk om alles aan te bieden, maar ons personeel kan geen specialist zijn in alles.’ Naast consolidatie tussen groothan dels worden ook de klanten, de instal lateurs, steeds groter en groter. Hoe zien jullie die verschuiving?

Voss: ‘Ik zie drie grote gevolgen. Ten eerste hebben grote installateurs meer koopkracht. Ze zetten de prijzen en de marges onder druk. Ten tweede werken ze professioneler. Dat is een voordeel ›››

“

Technische bedrijven verwachten van groothandels almaar meer dat zij ook the last mile, van de groothandel naar de werf, voor hun rekening nemen.

”

DAMIEN VANDEN DAEL

mei 2018 •

by Techlink

hlink

Ronde tafel

“

Ons personeel kan geen specialist zijn in alles.

”

ALEXANDER DEWULF

bijvoorbeeld de algemene aannemer, wil niet met tien kleine gespecialiseerde bedrijven tegelijk communiceren. Er zal een overkoepelend platform nodig zijn.’

Veranderende bouwsector

De sector zal niet alleen speciali seren, maar is ook volop aan het digi taliseren. Hebben jullie daar een ant woord op?

Dewulf: ‘Een van de problemen vandaag is dat er geen link bestaat tussen BIM en ETIM. BIM is een digitaal bouwplan. Je kon vroeger al gebouwen in 3D tekenen, maar met BIM kan je aan dit plan ook informatie hangen. Daarnaast kan je uit BIM hoeveelheden afleiden, makkelijker fouten ontdekken en zoveel meer. De productcatalogus ETIM staat echter nog in zijn kinderschoenen. In deze catalogus moeten bijvoorbeeld digitale versies komen van alle merken en types schakelaars die er bestaan. Van zodra dit euvel van de baan is, wordt BIM voor groothandels echt interessant.’

››› voor de groothandel. Professionelere

bedrijven hebben meer nood aan toegevoegde waarde (zoals data-uitwisseling, nvdr.). Hier kunnen groothandels zich onderscheiden. Tot slot, en nu keer ik terug naar jouw vorige vraag, zijn grotere installateurs vaak in verschillende disciplines actief. Ze zullen groothandels dwingen om zowel HVAC, sanitair als elektriciteit aan te bieden.’ Damien Vanden Dael: ‘Dat vind ik toch wat overroepen. Naar aantallen

by Techlink

• mei 2018

zijn vandaag in België nog altijd 80 procent van de installatiebedrijven klein en 20 procent groot. Deze verhoudingen kunnen in de toekomst wel wat veranderen, maar de hamvraag blijft hoe de kleine bedrijfjes zich zullen aanpassen. De technieken worden steeds complexer. De kleintjes moeten specialiseren om te overleven. Hier zal de groothandel een belangrijke rol spelen. We kunnen installateurs opleiden en samenbrengen. Dat laatste wordt steeds meer een must. De eindklant,

Waarom?

Dewulf: ‘Fabrikanten hebben veel invloed hebben op architecten en studiebureaus. Kijk maar naar de lastenboeken van grote projecten. Hierin worden de producten waarmee de installateur moet werken zo gericht omschreven dat je vaak maar voor enkele merken kan kiezen. In Nederland heerst op dat vlak een veel vrijere cultuur. Daar worden de lastenboeken meer geschreven vanuit de behoefte van de klant. Als wij kunnen garanderen dat het in een gebouw ›››

Profiset

LENTEACTIE 2018

Assortiment snelklemmen (serie 221 en 2273) + SORTIMO® L-BOXX®

De klemmenset

Sortimo® L-BOXX®

• De intelligente oplossing voor stockage en transport van uw WAGO klemmen. • Koffer vervaardigd uit hoogwaardig kunststof. • Eenvoudig kliksysteem om meerdere L-BOXX®-en met elkaar te verbinden en te transporteren. • Integreerbaar in de verschillende Sortimo® opbergsystemen. • Efficiënt te hanteren door de twee draaggrepen. *Adviesprijs excl. BTW. Drukfouten, fouten en wijzigingen voorbehouden.

100 “COMPACT UNIVERSELE” klemmen 2 x 0,14-4 mm² (s) 2 x 0,2-4 mm² (m, ma) Ref.: 221-412

200 “COMPACT UNIVERSELE” klemmen 3 x 0,14-4 mm² (s) 3 x 0,2-4 mm² (m, ma) Ref.: 221-413

200 “COMPACT” klemmen 3 x 0,5-2,5 mm² (m) Ref.: 2273-203

100 "COMPACT“ klemmen 5 x 0,5-2,5 mm² (m) Ref.: 2273-205

25 “COMPACT UNIVERSELE” klemmen 5 x 0,14-4 mm² (s) 5 x 0,2-4 mm² (m, ma) Ref.: 221-415

10 DIN rail adapters voor “COMPACT UNIVERSELE” klemmen serie 221 Ref.: 221-500

Beschikbaar bij uw WAGO groothandel vanaf 16 april 2018 tot einde voorraad.

Ref. 887-291

€ 137,- *

www.wago.be/profiset WAGO is a registered trademark of WAGO Verwaltungsgesellschaft mbH.

KBSCL FUSION. De nieuwe generatie klikbare kabelgoten.

Maak kennis met de nieuwste standaard op het vlak van kabelgoten! www.kbscl-fusion.com

De nieuwe LED-collectie Teconex blijft continu vernieuwen et lanceert een nieuwe collectie architecturale LED-armaturen, die stuk voor stuk finesse en elegantie uitstralen, zonder afbreuk te doen aan de flexibiliteit en kwaliteit van de producten: het vermogen en de performantie.

De spots en pendelarmaturen van NAULA integreren zich perfect in elk decor en naar ieders smaak.

De kubusvormige wandlamp CUSCO speelt met het licht in alle souplesse en zachtheid.

KALA en UHANA stellen zachte en harmonieuze lijnen voor.

De originele asymmetrie van de spot OKANDO zal u verleiden !

Een volledig gamma elektro-installatiesystemen

Met zijn directe en indirecte verlichting, is de pendelarmatuur ENIMA zowel simpel en klassiek, als aantrekkelijk, interessant en tijdloos.

VBS. TBS. KTS. BSS. LFS. EGS. UFS.

Verbinding en bevestiging Transiënten- en bliksembeveiliging Kabeldraagsystemen Brandwerende systemen Wandgoten en kabelkanalen Inbouwapparatuur, Module 45 Ondervloersystemen

Meer weten ?

BUILDING CONNECTIONS

www.teconex.eu Teconex S.A./N.V. - Rue de Magnée, 108 - 4610 Beyne-Heusay - Belgium Tel.: +32 (0)4 358 85 75 - Fax: +32 (0)4 358 23 73 - info@teconex.be

OBO BETTERMANN nv · Bist 14 · B-2630 Aartselaar T 0 3 870 74 00 · F 0 3 887 40 00 · E info@obo.be · www.obo.be

Ronde tafel

en van de woonplaats van naar an de onderneming rvingsplaats plaats

KLASSIEKE KETEN ONDER DRUK Niet enkel e-commerce, maar ook rechtstreekse verkoop van de fabrikant naar de installateur zet de groothandel onder druk. Dat fenomeen is echter niet nieuw. Fabrikanten als Viessmann maakten hier hun businessmodel van. ‘Door niet via de groothandel te gaan, kunnen we beter waken over de kwaliteit van de installatie’, zegt Niels Vermylen, communicatiemanager bij Viessmann. ‘We kiezen voor vakmannen waar we zelf tevreden over zijn.’

DRUK directe verkoop

fabrikant/ invoerder

groothandel

installateur

eindklant

e-commerce

››› zowel ’s winters als ’s avonds ongeveer twintig graden zal zijn én we voldoen aan de energie-eisen, maakt het dan uit hoe we dat doen? BIM kan ervoor zorgen dat groothandels al vanaf de tekentafel bij projecten betrokken worden. Hopelijk krijgen we in de toekomst sneller inzage in de plannen. Technieken worden alsmaar belangrijker, maar worden vandaag vaak stiefmoederlijk behandeld.’

E-commerce

Tijd om eens de knuppel in het hoenderhok te gooien. Wie even rond surft op gespecialiseerde webshops stelt vast dat de prijzen hier soms een stuk lager liggen dan bij de groothan del. Is dat prijsverschil een reële be dreiging?

Voss: ‘Zeker, de Amazon’s en Bol.com’s van deze wereld zullen een deel van het volume kapen. Sommige installateurs willen gewoon de laagste prijs. Daar valt niks tegen te doen.’ Dewulf: ‘Dat klopt, maar laat ons die prijs eens in perspectief plaatsen. Vandaag wedden fabrikanten op twee paarden. Enerzijds hanteren ze prijzen op nationaal niveau. Een marktleider heeft een andere strategie dan een challenger. Die posities bepalen het tarief waartegen wij inkopen. Anderzijds bestaat er intussen een online markt waar grenzen niet van tel zijn. Die twee strategieën botsen en dat komt op onze nek terecht.’

‘Ten tweede bieden wij naast het product ook de technische kennis. Vroeger waren groothandels in de eerste plaats ontbulkers. Fabrikanten willen een grote stock vermijden. Wij kopen daarom producten in bulk in en verkopen ze in kleinere pakketjes aan de installateur. Hiermee trekken we het vandaag niet meer. Doordat de logistiek alsmaar performanter wordt, kunnen ook webshops deze rol op zich nemen. Daarom wordt onze toegevoegde waarde almaar belangrijker. Zeker aangezien het tempo waarop nieuwe producten volwassen worden steeds hoger ligt. Vroeger was dat drie jaar, intussen is dat zes maanden. Onze rol wordt hierdoor nog versterkt. Wij leiden installateurs op en maken dat ze met nieuwe producten aan de slag gaan. Als de markt vernieuwt dan is dat voor een groot stuk onze verdienste.’ Vanden Dael: ‘Zeer juist, al wil ik nog een derde punt toevoegen. Facq is een familiale en Belgische onderneming. Op elke euro die we hier verdienen, betalen we belastingen. Er zit een sociaal model achter de prijs die je bij ons neertelt. Waarom draagt Facq meer af dan Amazon? Dat is toch wraakroepend.’ Zetten jullie zelf in op e-commerce?

Vanden Dael: ‘Meer zelfs: wij waren één van de voorlopers. Toen we in de jaren negentig met een website op de proppen kwamen, moesten we de ›››

OVER CEBEO: Cebeo is in ons land marktleider in de B2Bdistributie van elektrotechnisch materiaal. Het bedrijf maakt deel uit van het Franse Sonepar. Deze multinational is wereldwijd nummer één in de sector. Alexander Dewulf staat sinds 2008 aan het hoofd van Cebeo, maar is ook CEO van Sonepar Belgium. Deze nationale afdeling, waar ook groothandels als Eltra, Cheyns en Vandecappelle toe behoren, draaide vorig jaar een omzet van meer dan 600 miljoen euro. Sonepar stelt in België ongeveer duizend mensen tewerk.

OVER FACQ: Facq is een naam als een klok in HVAC- en sanitairsector. Deze Belgische onderneming, in handen van de familie Vanden Dael, heeft 14 showrooms en 37 verkooppunten verspreid over het hele land. In 2017 haalde Facq een omzet van 270 miljoen euro, wat een marktaandeel van ongeveer 20 procent oplevert. Of dat meer is dan hun grote c oncurrent Van Marcke blijft een eeuwig twistpunt.

mei 2018 •

by Techlink

Ronde tafel

››› mensen uitleggen wat het internet was.

Én wanneer we in 2001 producten begonnen te verkopen via die site, dan mochten we het begrip e-commerce toelichten. Wij hebben het pad geëffend.’

“

Een derde van onze omzet komt digitaal binnen.

Dewulf: ‘E-commerce is dan ook geen uitdaging, maar een opportuniteit. Bij Cebeo komt een derde van onze omzet digitaal binnen. Zoals Damien zegt: we hebben de trein niet gemist.’

”

ALEXANDER DEWULF

Vanden Dael: ‘Integendeel, we hebben de rails aangelegd (lacht).’

Rechtstreekse verkoop

E-commerce via middlemans als Amazon ondermijnen de positie van de klassieke groothandel. Maar we mogen niet vergeten dat slechts de helft van de verkoop via groothandels verloopt. De andere helft gaat voor een groot deel rechtstreeks van fabrikant en van de woonplaats van naar installateur, al dan niet via het naar

n de onderneming vingsplaats plaats

hlink

DAT IS SNEL VERDIEND! In dit rekenvoorbeeld zie je hoeveel geld jouw bedrijf wekelijks kan besparen door monteurs niet meer zelf naar de groothandel te sturen. KOSTEN BIJ AFHALEN VAN ONDERDELEN DOOR DE MONTEURS ZELF:

KOSTEN BIJ NACHTLEVERING VAN ONDERDELEN IN DE BESTELWAGEN:

5 monteurs 40 euro/uur

5 leveringen 5 leveringen per week

5 leveringen per week

-8% 1

uur

rijtijd per dag voor halen van onderdelen bij magazijn of balie groothandel

totale kostprijs/week:

by Techlink

€ 920

• mei 2018

factor voor ziekte, vakantie en andere afwezigheden

5 leveringen per week

5 leveringen 25 ritten per week

per week

€15

gemiddelde kosten per nachtlevering

totale kostprijs/week:

€ 375

(bron: SLS Benelux / E&W Installatietechniek)

per week

internet. Zal dat in de toekomst meer gebeuren?

“

We hebben nog niemand gevonden die levert naar onze wensen.

”

DAMIEN VANDEN DAEL

“

Over het algemeen is er in Nederland meer geïnvesteerd in logistiek en infrastructuur. JOS VOSS

Dewulf: ‘Rechtstreekse verkoop is niet nieuw en we moeten er niet bang voor zijn. Technische bedrijven kampen met een tekort aan geschoold personeel. De orderboekjes van installateurs lopen over. Een goede groothandel ontzorgt de installateur. We geven productneutraal advies en koppelen de verschillende merken tot één installatie. Deze service is veel belangrijker dan de allerlaagste prijs. Wat ben je met een kabel die je vijf procent goedkoper hebt aangekocht als hij niet past op het type verlichting?’ Vanden Dael: ‘Een ander mooi voorbeeld vind ik de zogenaamde plug-andplay-systemen die vandaag op de markt zijn. Hierbij zitten verschillende delen van de installatie in één product vervat. Zo kan de installateur een boiler kopen waar het expansievat al in zit. Mooi in theorie, maar in de praktijk zien we bijvoorbeeld dat het expansievat soms te klein is voor de volledige installatie. Het is onze rol om de installateur hier op te wijzen.’

5 ”

DIRECTE VERKOOP Een derde van de Belgische elektrotechnische bedrijven koopt rechtstreeks bij de fabrikant. Tegenover andere Europese landen is dat eerder aan de lage kant. (bron: USP Marketing Consultancy)

35%

40%

33%

39%

33%

43%

Verenigd Koninkrijk

Duitsland

Frankrijk

Polen

België

Nederland

Logistiek

Jullie meerwaarde is dus techni sche kennis, maar als de producten niet tijdig op de werf geraken, zit je ook vast. Is logistiek nog een uitda ging vandaag?

Vanden Dael: ‘Zeker. Facq heeft vandaag al een goede afhaaldienst. Eén uur na je bestelling kan je jouw goederen gaan afhalen in één van onze drie regionale magazijnen. Zo hebben professionals toegang tot onze volledige stock. Al zien we dat deze service niet volstaat. Technische bedrijven verwachten van groothandels almaar meer dat zij ook the last mile, van de groothandel naar de werf, voor hun rekening nemen. Ook hier spelen we op in. Wie voor 17 uur een order plaatst, krijgt het een dag later op de werf of thuis geleverd.’ Werken jullie hiervoor met onderaan nemers?

Vanden Dael: ‘Ja, we werken hiervoor samen met verschillende regionale partners. We hebben immers nog altijd ››› mei 2018 •

by Techlink

hlink

Ronde tafel

››› niemand gevonden die nationaal kan leveren naar onze wensen.’

Dewulf: ‘Voor Cebeo is dat niet anders. Al maakte ik er in 2008, toen ik begon als CEO, mijn missie van om gespecialiseerde spelers over te nemen. Zo viel mijn oog op Cheyns. Door deze overname hebben we nu eigen chauffeurs in dienst. Voor grote leveringen of sneldiensten rekenen we op onderaannemers. Onze eigen mensen zetten we in voor dedicated transport waar we net dat tikkeltje meer

moeten kunnen bieden.’ Zie je in de logistiek verschillen met Nederland?

Voss: ‘Over het algemeen denk ik dat er in Nederland meer is geïnvesteerd in logistiek en infrastructuur. Ook zie ik de laatste tijd de zogenaamde field service logistics groeien (zie bespaar geld, bevoorraad slim nvdr.). In België ligt de nadruk meer op opleidingen. Dewulf: ‘Dat klopt én die strategie

BESPAAR GELD, BEVOORRAAD SLIM Een technisch bedrijf verliest wekelijks honderden euro’s door zelf naar de groothandel te rijden. Michel Van Dijk, sales manager bij Special Logistic Services (SLS), wil daarom het begrip field service logistics ook in ons land introduceren. ‘We laten firma’s nadenken over de manier waarop ze omgaan met materiaal.’ ‘Logistiek is een grote uitdaging voor technische bedrijven’, zegt Michel Van Dijk. ‘Normaal gezien hebben ze een magazijn met voorraad. Werknemers laden ’s morgens hun bestelwagen vol en gaan nog eens naar de groothandel als dat nodig is. Maar dat model staat onder druk. De files worden langer en de sector kampt met een tekort aan arbeidskrachten. De technici die er wel zijn, moeten zich dus volledig kunnen focussen op hun beroep in plaats van materiaal te versleuren. Daarenboven zijn heel wat technische bedrijven te klein om zelf hun stock goed te kunnen runnen. Ze hebben een magazijn van honderd à tweehonderd vierkante meter. Eén magazijnier is te weinig, twee is te veel.’

by Techlink

• mei 2018

handels. Wij gaan bij hen langs of zij leveren materiaal in onze centrale hub. Die goederen voegen we samen met spullen uit het eigen magazijn van het bedrijf. Dat pakje brengen we naar een box op een werf, één van onze afhaalpunten of steken we rechtstreeks in de bestelwagen van de klant. We kijken dan ook of er iets terug moet komen. De klant kleeft namelijk een oranje sticker op spullen die hij niet meer nodig heeft. Wij brengen die dan naar het magazijn van het bedrijf, of naar ons eigen centraal depot. Voor klanten die dat wensen gaan we trouwens nog een stapje verder. Bedrijven die hun stock liever niet zelf beheren, kunnen dat volledig door ons laten doen. We bergen hun materiaal dan hier op.’

NADENKEN

GROOTHANDELS ‘Field service logistics-bedrijven als SLS hebben voor dat vraagstuk een oplossing bedacht’, gaat Van Dijk verder. ‘We beheren de goederenstroom van zoveel mogelijk technische bedrijven. Daarbij mikken we op firma’s met technici op de weg. Zij hebben materiaal nodig hebben, maar willen ook goederen terugsturen.” “SLS werkt vaak samen met groot-

rendeert. Vroeger was ongeveer twintig procent van onze omzet producten met toegevoegde waarde. Intussen is dat al 35 procent. Maar versta me niet verkeerd. We zijn ook in de logistiek het gat aan het dichtrijden. Tegen 2020 willen we een nieuw distributiecentrum bouwen. Het wordt een semi-automatisch hoogbouwmagazijn. Laat de toekomst maar komen!’

Michel Van Dijk: 'Technici moeten zich volledig kunnen focussen op hun beroep in plaats van materiaal te versleuren'

Vandaag is het in 90 procent van de gevallen de technische firma die de factuur van SLS betaalt. ‘Zij halen hier dan ook heel wat voordeel uit. Ons bedrijf doet immers meer dan leveren alleen. We houden ook alle data nauwgezet bij. Voor sommige werkgevers is dat een eyeopener. Hij kan zien dat we de ene ploeg wekelijks beleveren terwijl anderen, die net hetzelfde werk doen, bijna dagelijks nieuwe producten vragen. We laten firma’s met andere woorden nadenken over de manier waarop ze omgaan met hun materiaal. Een tweede reden waarom field service logistics-bedrijven jou heel wat geld kunnen doen uitsparen’, aldus Van Dijk.

BEREKEN NU IN 1-2-3 EEN PV-INSTALLATIE Ontdek onze vernieuwde opbrengstcalculator op www.cebeo.be/maakzelfstroom

Is zelf stroom produceren interessant voor je klanten? Bereken het snel, eenvoudig en accuraat op onze online rekentool via www.cebeo.be/maakzelfstroom.

Deze betrouwbare tool maakt volgende berekeningen: • • • • •

Vermogen van de PV installatie Aantal panelen en benodigde dakoppervlakte Richtprijs van de investering Return on investment of terugverdientijd van de installatie Totale opbrengst over de gegarandeerde levensduur van de installatie

hlink

Actualiteit

Stopzetting Qualiwatt loopt spaak Het Waalse ondersteuningsmechanisme voor zonnepanelen Qualiwatt gaat eind juni op de schop. Tot die datum mogen de netbeheerders in totaal maximaal 6000 dossiers goedkeuren. Het is echter quasi zeker dat dit quotum vroeger bereikt zal zijn. Al kan niemand zeggen wanneer. ‘Een installateur kan vandaag niet garanderen dat zijn klant een Qualiwatt-premie zal krijgen voor zijn zonnepanelen’, zegt David Germani, energiespecialist bij onze beroepsfederatie Techlink. ‘Op 30 juni trekt de Waalse regering de stekker uit het subsidiesysteem. Toch zijn we zo goed als zeker dat we die datum niet zullen halen. De regering legde immers niet alleen een einddatum op, maar ook een quotum. In 2018 mogen de netbeheerders, die de premies uitkeren, in totaal 6000 dossiers goedkeuren. Die limiet lijkt in zicht.’

Lange doorlooptijd

‘Het probleem is dat niemand exact weet wanneer we het quotum zullen bereiken’, legt Germani uit. ‘Je doorloopt immers een heel proces. Nadat de elektrotechnicus de installatie heeft geplaatst, moet een controle-organisme ze keuren. Pas dan kan de technicus (of in sommige gevallen de klant, nvdr.) een dossier indienen bij de netbeheerder.

Die heeft op zijn beurt 45 dagen om het te valideren. Alles samen neemt deze cyclus al twee tot drie maanden in beslag. Dat loopt nu zelfs nog verder op. De orderboekjes van de installateurs raken immers almaar voller.’ Om de lont uit het kruitvat te halen, stelt Germani voor om het quotum te verdubbelen. ‘12000 in plaats van 6000 dossiers goedkeuren, lijkt misschien veel maar je moet het cijfer in perspectief plaatsen. De Waalse regering voorzag jaarlijks een budget voor Qualiwatt. Deze pot werd echter nooit volledig opgebruikt omdat het aantal dossiers altijd lager lag. De extra kosten die we nu maken, kunnen we dan ook perfect verantwoorden. Zeker als je ziet welke problemen je ermee kan vermijden.’

Valse beloftes

‘Wel moet ik jullie waarschuwen’, zegt de energiespecialist. ‘Ga er niet zomaar van

uit dat de politiek naar onze vraag zal luisteren. We doen zoals steeds ons uiterste best, maar ook wij kunnen niks garanderen. Maak geen valse beloftes. Het enige wat je kan doen, is af en toe eens de site van de Waalse energieregulator CWaPE raadplegen. Elke netbeheerder heeft een quotum gekregen (dat cijfer is gebaseerd op het aantal laagspanningsmeters in zijn gebied, nvdr.). Op de site zie je waar de teller nu staat. Geef jouw klant deze cijfers en laat hem zelf een afweging maken.’ ‘Sla mijn raad niet in de wind’, benadrukt Germani tot slot. ‘De premie kan vandaag tot 2200 euro bedragen, uitbetaald over vijf jaar. Iedereen ziet dat bedrag liever wel dan niet op zijn rekening staan. Let daarom op met wat je op jouw website of op mail zet. Zonnepanelen verdienen zichzelf altijd terug, ook zonder premie. Dat is het verhaal dat we moeten benadrukken.’

AANTAL GOEDGEKEURDE DOSSIERS Elke zes maanden werd de premie herschaald. Als het bedrag daalde, ging het aantal dossiers plots de hoogte in. 3000 2500 2000 1500 1000 500

03 /2 04 014 /2 05 014 /2 06 014 /2 07 014 /2 08 014 /2 09 014 /2 10 014 /2 0 11 14 /2 0 12 14 /2 0 01 14 /2 0 02 15 /2 03 015 /2 04 015 /2 05 015 /2 06 015 /2 07 015 /2 08 015 /2 09 015 /2 10 015 /2 0 11 15 /2 0 12 15 /2 0 01 15 /2 0 02 16 /2 03 016 /2 04 016 /2 05 016 /2 06 016 /2 07 016 /2 08 016 /2 09 016 /2 10 016 /2 0 11 16 /2 0 12 16 /2 0 01 16 /2 0 02 17 /2 03 017 /2 04 017 /2 05 017 /2 06 017 /2 07 017 /2 08 017 /2 09 017 /2 10 017 /2 0 11 17 /2 0 12 17 /2 0 01 17 /2 0 02 18 /2 01 8

*De cijfers voor januari en februari 2018 zijn een schatting. De Waalse energieregulator CWaPE heeft voor deze maanden nog geen definitieve statistieken bekend gemaakt.

by Techlink

• mei 2018

TIJDSLIJN AANVRAAG QUALIWATT-PREMIE Een installateur kan zijn klant vooraf niet zeggen of de netbeheerder zijn dossier zal goedkeuren. Er zitten gemakkelijk zestig dagen tussen het moment waarop een klant vraagt om zonnepanelen te installeren en de uiteindelijke goedkeuring van zijn dossier. In die tijd kan het quotum bereikt zijn. (bron: ?)

dag

De klant stemt in met de offerte van de installateur.

De installatie is geplaatst.

dag

Een controle-organisme keurt de installatie.

De installateur verstuurt het dossier naar de netbeheerder.

De netbeheerder ontvangt het dossier.

dag

De netbeheerder laat weten of de klant aanspraak maakt op een premie en bezorgt deze informatie aan de energieregulator CWaPE.

De CWaPE is op de hoogte van het dossier. De Waalse regulator past het quotum aan op zijn site (https://www.cwape.be/?lg=1&dir=6.2.03).

*Deze tijdslijn is slechts een schatting. Aangezien de orderboekjes stilaan erg vol zitten, kan de termijn in werkelijkheid nog verder oplopen.

QUALI WAT(T)? De Waalse regering wil met Qualiwatt-premie inwoners van het Waalse gewest aanzetten om te investeren in zonnepanelen. Ze mikt hierbij specifiek op kleine installaties. Enkel als het totale vermogen op minder dan 10 kWp ligt, kom je in aanmerking voor de premie. Het bedrag verschilt naar gelang de netbeheerder. Hij betaalt vijf jaar lang jaarlijks een premie uit.

SUBSIDIES OVERBODIG De filosofie achter Qualiwatt is dat een eigenaar zijn investering op acht jaar kan terugverdienen. Dat is de reden waarom de premie elke zes maanden werd aangepast. Zonnepanelen zijn sinds de invoering van Qualiwatt in 2014 maar liefst dertig procent goedkoper geworden. Daarenboven wekken ze ook almaar meer energie op. Hierdoor is de premie vandaag overbodig. Voor mensen wier dossier in het verleden al werd goedgekeurd, maakt dit geen verschil. Zij krijgen het afgesproken bedrag. Enkel voor nieuwe investeerders is de situatie vandaag onduidelijk.

mei 2018 â&#x20AC;˘

by Techlink

hlink

Ledenvoordeel

OFFICIËLE PARTNER VAN DE CONFEDERATIE BOUW VOOR OVERHEIDSOPDRACHTEN IN BELGIË EN EUROPA Een nieuwe aanpak •

Razendsnel

•

Heel gebruiksvriendelijk

•

Volledige controle: jij bent de expert

En spectaculair goedkoper dan de concurrentie

Leden Confederatie Bouw 33% korting op de belangrijkste formules * Test het zelf volledig gratis en vrijblijvend gedurende 60 dagen: www.tenderwolf.com/confed-bouw-construction

* Er is trouwens ook nog een volledig gratis versie! 34

by Techlink

• mei 2018

Voor het 6de opeenvolgende jaar wordt de verzekering Arbeidsongevallen van Federale Verzekering met de DECAVI trofee* bekroond!

Deze erkenning danken we aan meer dan een eeuw ervaring en onze ambitie om u steeds de beste oplossingen aan te bieden. Omdat we bij Federale Verzekering weten dat een arbeidsongeval dat één van uw medewerkers overkomt, een impact heeft op heel uw bedrijf. Meer informatie op www.federale.be

2014

2018

2017

2016

2013

2015

* Meer info op www.decavi.be Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel www.federale.be Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen – RPR Brussel BTW BE 0407.963.786 Financieel rekeningnummer BIC : BBRUBEBB IBAN : BE19 3100 7685 5412

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

hlink

Event

Op 23 maart 2018 vond de eerste Nacht van de Technieken plaats. Na 19 geslaagde edities van de Nacht van de Elektriciens hieven elektrotechnici en installateurs van HVAC en sanitair voor het eerst samen het glas. Het volledige album vind je op www.facebook.com/TechlinkBE. Liken die handel!

Nacht van de Technieken in

by Techlink

â&#x20AC;˘ mei 2018

beeld

mei 2018 â&#x20AC;¢

by Techlink

hlink

Event

HOOFDSPONSORS:

SPONSORS:

by Techlink

â&#x20AC;¢ mei 2018

Viessmann biedt 25 jaar vermogensgarantie op Vitovolt PV-panelen

U kent Viessmann als verwarmingsspecialist, maar wist u dat ook oplossingen voor elektrische zonne-energie al jaren tot het gamma behoren? Viessmann is één van de marktleiders in zonnestroom voor gezinnen. Alle onderdelen hebben dezelfde hoge Viessmann kwaliteit. Van de gepatenteerde onderconstructie voor hellende en platte daken tot de solarkabel die de zonnepanelen met de omvormer verbindt. Viessmann kiest voor oerdegelijke, dubbele isolatie. Viessmann controleert het productieproces van a tot z. Uw voordeel? Een feilloze werking en sluitende afspraken over de garantie. Neem contact op met Dirk Coenen via:

Viessmann Belgium b.v.b.a. · Hermesstraat 14 · 1930 Zaventem (Nossegem)

coed@viessmann.com

hlink

Wetgeving

Aannemer vergeet aardingslus: wat nu? De FOD Economie trekt aan de alarmbel. De voorbije twee jaar kreeg de federale overheidsdienst 111 afwijkingsaanvragen om de aardingslus niet onder de fundering van een gebouw te mogen plaatsen. In 95 procent van de gevallen was de algemene aannemer de lus vergeten. ‘Het is al jarenlang verplicht om een aardingslus te plaatsen als de fundering van een huis of appartementsgebouw minstens zestig centimeter diep zit’, zegt Kris Van Dingenen, directeur Technologie en Certificatie bij Techlink. ‘Met zo’n lus kan je een goed equipoten tiaalvlak vormen. Dat is essentieel als je de bewoners wil beschermen tegen onrechtstreekse aanraking van elektriciteit (meer bepaald elektrisering en elektrocutie, nvdr.). Het AREI heeft dan ook twee artikels aan de aardingslus gewijd. In artikels 69 en 86 lees je wanneer en hoe je de lus moet plaatsen’.

Afwijking aanvragen

‘De theorie ten spijt’, gaat Van Dingenen verder, ‘komt het in de praktijk nog af en toe nog voor dat algemene aannemers bij de start van de bouwwerken de lus vergeten te installeren. Een klein drama want het is meestal onmogelijk om de aardingslus achteraf nog onder de fundering van het gebouw te plaatsen. Je moet in dat geval de afdeling Infrastructuur en controles van de FOD Economie contacteren (contactgegevens zie kader, nvdr.). Zij zullen je verzoeken om officieel een afwijking aan te vragen. Je moet de FOD dan heel wat plannen, schema’s en foto’s bezorgen zodat ze de situatie kunnen evalueren.’ ‘Vervolgens stelt de FOD Economie een oplossing op maat voor. De overheidsdienst vraagt bijvoorbeeld om de aardingslus rond het gebouw leggen of schrijft voor om met verschillende aard elektroden te werken. Volg deze aanwijzingen van de FOD nauwgezet en bewaar de toestemming tot afwijking in het elektrisch dossier. Zo krijgt de eige-

by Techlink

• mei 2018

naar geen problemen bij een periodieke controle van de elektrisch installatie.’

Veel duurder

‘Laat het duidelijk zijn’, zegt Van Dingenen tot slot. ‘De alternatieven van de FOD zijn altijd duurder en zowel technisch als administratief erg omslachtig. Het verbaasde onze beroepsfederatie Techlink dan ook dat er de voorbije twee jaar maar liefst 111 afwijkingsaanvragen zijn ingediend. We hebben het probleem aangekaart bij onze collega’s van de FABA (de Federatie van Algemene Bouwaannemers, nvdr.). Zij zijn net als Techlink lid van de koepelorganisatie Confederatie Bouw. De FOD heeft een

kleine informatienota gemaakt voor de aannemers. Die zullen we samen met de FABA verspreiden naar alle leden. Geïn teresseerden kunnen de nota terugvinden in onze bibliotheek op www.techlink.be.’

CONTACTGEGEVENS FOD ECONOMIE: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Algemene Directie Energie – Afdeling Infrastructuur en controles Koning Albert II-laan 16, 1000 Brussel Tel.: 0800 120 33 E-mail: gas.elec@economie.fgov.be

Isolatie bewaking, monitoring, beveiliging. Toepassing: IT netten

www.benderbenelux.com

Wilt u uw klanten de beste laadoplossing bieden ? Wordt partner van Blue Corner ! Blue Corner maakt elektrisch rijden makkelijk voor bedrijven en particulieren, met unieke totaaloplossingen en 100% Belgische laadsystemen. Intussen zijn we uitgegroeid tot marktleider in e-mobility in België en rollen we onze activiteiten uit in Nederland en Frankrijk. Met meer dan 250 oplaadlocaties en zo’n 600 laadpunten beheert Blue Corner zelfs het grootste laadnetwerk in ons land. Om dat netwerk verder uit te bouwen, zijn we op zoek naar gedreven installatiebedrijven: Als installatiebedrijf kan u bij Blue Corner rechtstreeks de producten afnemen. Wij hebben niet alleen eigen, 100% Belgische laadsystemen maar ook alle know-how om u en uw klanten een echte laad-oplossing te bieden Blue Corner biedt daarom ook een certificatieprogramma aan waarin we u en uw medewerkers een volledige inkijk geven in e-mobility en hoe u een lokaal, slim laadnetwerk kan configureren. Bouw jij mee aan ons snelgroeiende netwerk ? Wij gaan voor duurzame partnerships ! Contacteer ons meteen op partner@bluecorner.be, bel 03 337 38 30 of neem alvast een kijkje op onze website www.bluecorner.be!

Adv. Blue Corner 185x130 VL.indd 1

4/05/18 13:14

hlink

Project

WinWatt maakt BMW Van Den Broeck future proof Laadpalen die hun vermogen automatisch opkrikken wanneer de zon schijnt. We liegen niet als we zeggen dat Dieter Broes, zaakvoerder bij Techlink-lid WinWatt, er ronduit wild van wordt. ‘Dit is voor mij de toekomst.’

‘Het begon met een telefoontje ergens midden vorig jaar’, steekt Dieter Broes van wal. ‘Mario Van Den Broeck, eigenaar van de gelijknamige BMW-vestigingen, vroeg een offerte voor zonnepanelen en laadpalen. Hij wou zijn garage in Dilbeek renoveren én werkte aan een nieuwe verkoopzaal in Groot-Bijgaarden. Deze twee gebouwen moesten de filosofie van BMW uitstralen.’

by Techlink

• mei 2018

Voor BMW was 2017 een kantelpunt. De transitie richting elektrisch rijden werd voorgoed ingezet. De Duitse autobouwer kondigde enerzijds aan om van alle modellen ook een hybride versie op de markt te brengen. Anderzijds komt er van sommige types enkel een elektrische versie. ‘De slogan van BMW Van Den Broeck is Future proof. Dit is voor de zaakvoerder Mario geen holle

boodschap. Investeren in hernieuwbare energie was voor hem een evidentie.’

Zelf coördinator

‘De garage in Dilbeek bleef open tijdens de werken’, gaat Broes verder. ‘Dat maakte het er uiteraard niet eenvoudiger op. Zeker omdat wij overal wel iets in de pap te brokken hadden. We moesten niet alleen met de garage zelf reke-

kunstje om zonnepanelen en laadpalen te linken. Maar vergis je niet. Hoewel automerken als BMW ook zelf laadpalen installeren, koos Van Den Broeck toch voor WinWatt. ‘De standaard laadpalen van BMW leveren altijd hetzelfde vermogen’ legt Broes uit. ‘Wij werken daarom met laadpalen van de Belgische fabrikant Nexxtender. Die reageren wel op veranderingen.’ ‘Hier in Dilbeek tonen we welke meerwaarde WinWatt kan bieden. We nemen nieuwe klanten hier dan ook graag mee naartoe. Allereerst is het erg praktisch. Onze hoofdzetel ligt op amper een kwartiertje rijden. Daarnaast zie je hier waar WinWatt zowel qua techniek als qua schaal heen wil. Ons bedrijf richt zich immers bewust niet op de giga projecten als Katoennatie (dit bedrijf legde maar liefst 800.000 vierkante meter zonnepanelen op zijn daken, nvdr.). We mikken op particulieren en kmo’s. Klanten die een beperkte oppervlakte zonnepanelen willen leggen (1000 à 1500 vierkante meter, nvdr.), maar tegelijk eisen dat alle componenten met elkaar in verbinding staan. Dat is onze doelgroep.’

Focus

ning houden, maar ook met alle andere aannemers die hier aan het werk waren.’ ‘Dit project was een uitdaging. Ik ben dan ook echt fier op het resultaat. Kijk bijvoorbeeld naar de laadpalen die hier voor de garage in Dilbeek staan. Die palen zijn geconnecteerd met zonnepanelen van Viessmann. Een programma gaat na hoeveel energie het gebouw

verbruikt en hoeveel energie de zonnepanelen opbrengen. Op basis daarvan bepaalt het systeem het vermogen van de laadpalen. Ze hebben standaard een vermogen van 7 kW, maar dit stijgt tot 22 kW als de zon schijnt.’

Geen gigaprojecten

Met alle technische snufjes die vandaag bestaan, lijkt het misschien een koud

‘Door de jaren heen hebben we ervoor gekozen om ons meer te specialiseren’, zegt Broes. ‘Elf jaar geleden richtte ik, samen met mijn drie vennoten, WinWatt op. Toen was iedereen nog expert in alles. De dakwerker legde zonnepanelen, de elektricien plaatste warmtepompen en ga zo maar door. Nu heb ik het gevoel dat iedereen zich meer focust. De markt wordt volwassen en wij groeien mee. Zonnepanelen, laadpalen en batterijsystemen zijn vandaag onze corebusiness.’ ‘Deze gerichte specialisatie vraagt echter een grote afzetmarkt. Daarom hebben naast onze hoofdzetel in Groot-Bijgaarden, ook een kantoor in het Groot-Hertogdom-Luxemburg. Op die manier kan ons bedrijf zowel de Vlaamse, de Waalse als de Luxemburgse markt bedienen. Het enige nadeel aan deze strategie is dat we veel kilometers ››› mei 2018 •

by Techlink

hlink

Project

OVER WINWATT

››› moeten afleggen. Al is dat voor onze

klanten eerder een voordeel. Het moet van de eerste keer juist zijn. Terugkeren kost ons handenvol geld. We kijken alles beter twee keer na.’

Isolatie

Na een rondleiding door de verkoopzaal en een obligate fotoshoot, kijkt Dieter Broes tot slot nog even naar de toekomst: ‘Ik zie heel wat gelijkenissen tussen onze sector vandaag en de isolatiesector twintig jaar geleden. ‘De generatie van mijn ouders vroeg zich af of isoleren wel zin had. Vandaag is dat geen issue meer. Elke nieuwbouw wordt zo goed mogelijk geïsoleerd. Bij hernieuwbare energiesystemen verwacht ik eenzelfde ommezwaai. De prijs van zonnepanelen zit stilaan op een minimum, terwijl de prijs van energie blijft

by Techlink

• mei 2018

“

Zonnepanelen, laadpalen en batterijsystemen zijn de corebusiness van WinWatt.

”

stijgen. Daarenboven gaat de energievraag enkel toenemen. We gaan elektrisch rijden én zijn almaar met meer op deze aardbol. Wie nog wil wachten, doe gerust. Maar weet dat er geen weg terug is. Binnen twintig jaar zal iedereen je gek verklaren als je geen zonnepanelen op je dak legt. Het wordt even vanzelfsprekend als isoleren.'

Dieter Broes richtte in 2008 samen met drie vennoten WinWatt op. Damien Hens en Dieter dekken respectievelijk het financiële en het commerciële luik af. Alexander Geerlinks doet de technische kant en Christophe De Wit coacht. Op die manier bouwde het viertal WinWatt uit tot een gezonde kmo. Het bedrijf bestaat intussen uit vijftien medewerkers en voert jaarlijks meer dan 500 projecten uit. De project verlopen steeds in drie stappen. Eerst maakt WinWatt een energieprofiel op van de klant. Ze zoeken een antwoord op twee kernvragen: hoeveel energie verbruikt het gebouw? En welke toestellen zijn grootverbruikers? Eens ze dat weten, kijken de medewerkers hoe je het verbruik kan terugdringen zonder aan comfort in te boeten. Tot slot stelt het bedrijf enkele oplossingen voor. Ze zoeken een hernieuwbaar energiesysteem dat perfect bij de klant past.

HAAL MEER ZON UIT ELKE ZONNESTROOMINSTALLATIE DANKZIJ DE SMA OMVORMERS Flexibel, eenvoudig, gemakkelijk te installeren en kosten-efficiënt; de nagelnieuwe SMA oplossingen garanderen installateurs en eigenaars maximale opbrengsten én 100% comfort. Opnieuw verkozen tot meest populaire omvormermerk, is SMA vastbesloten ieders verwachtingen te overtreffen. Daarom pakt het voor het commerciële segment uit met de eerste omvormer die volledig op zichzelf staat. Daarom vindt SMA de residentiële markt opnieuw uit met de eerste omvormer mét geïntegreerde service. Daarom biedt SMA de allereerste optimizers aan, die alleen geïnstalleerd hoeven te worden wanneer dat zinvol is. Daarom is SMA er wanneer je het nodig hebt, met zijn #1 service. Meer informatie: www.SMA-Benelux.com

hlink

Sectorraad

Techlink: uw belangen, onze zorg! In onze beroepsfederatie huizen sinds dit begin jaar zowel elektrotechnici als installateurs van HVAC en sanitair. Deze beroepen raken steeds meer verweven, maar toch zijn er veel verschillen. Daarom richtten we twee aparte sectorraden per beroep op. Tijdens de laatste sectorraad “Elektrotechnieken” kwam dit aan bod:

HERSTRUCTURERING AREI

AANPASSING NORM

De NBN S21-100-1:2015 trad drie jaar De FOD Economie riep de sector samen geleden in voege. De norm rond om de indeling van het AREI aan te passen branddetectie- en brandmeldsystemen aan de structuur van de Europese norm. is heel wat beter dan zijn voorganger, maar Wij maakten van deze gelegenheid gebruik toch merkten onze leden in de praktijk wat om enkele artikels te herschrijven. kinderziektes op. Daarom vroeg Techlink Onder andere het beruchte artikel 104, enkele veranderingen, bijvoorbeeld rond rond beschermingsmaatregelen tegen brand, de installatievoorschriften voor werd opnieuw bekeken. Kris Van Dingenen, beam-detectoren en aanzuigsystemen. directeur Technologie en Certificatie bij Deze aanpassingen worden Techlink, besprak tijdens de sectorraad waarschijnlijk binnen elke maanden deze en heel wat andere opgenomen in de norm. vernieuwingen. Het nieuwe AREI zal vermoedelijk pas volgend jaar ONDERHOUDSSLIMME in voege treden. CONTRACTEN METERS Op onze website www.techlink.be Volgend jaar start vindt u heel wat typedocumenten Vlaanderen met de uitrol voor onderhoudscontracten terug. Om van de slimme, of beter digitale, deze formulieren zo goed mogelijk meters. Medewerkers van up-to-date te houden, gingen we er Eandis en Infrax legden ons tijdens de sectorraad eens door. uit hoe dit in zijn werk Al beslisten we uiteindelijk zal gaan. een kleine werkgroep op te richten om de klus te klaren.

WIL U DE VOLGENDE KEER OOK GRAAG AANWEZIG ZIJN OP ONZE SECTORRAAD? Of wil u een bepaald probleem dringend eens onder de aandacht brengen? Neem dan contact op met onze accountmanager Sandra Mertens (02 896 96 18 of sandra.mertens@techlink.be). Ze helpt je graag verder.

by Techlink

• mei 2018

witty.park

Veiligheid, kwaliteit,

design. witty.park, laadstations geschikt voor tertiaire toepassingen. hager.be

hlink

Vraag en antwoord

Mag ik nog bewakingscamera’s installeren? Sinds de nieuwe wet op private veiligheid zitten heel wat elektrotechnische bedrijven met de handen in het haar. ‘Enkel wie voor 10 januari 2018 een dossier indiende bij de FOD Binnenlandse Zaken mag momenteel nog bewakingscamera’s installeren en herstellen.’

De nieuwe wet op private veiligheid vervangt de wet-Tobback uit 1990. Een van de grote wijzigingen is dat bedrijven voortaan een vergunning moeten hebben om bewakingscamera’s te mogen installeren of herstellen. ‘Al weten we nog niet hoe die vergunning er in de praktijk zal uitzien’, legt Lucine Albertian, advisor bij Techlink, uit. ‘Een wet beschrijft immers enkel het theoretische kader. Pas in de KB’s (Koninklijke Besluiten, nvdr.) die de bevoegde minister achteraf uitvaardigt, wordt duidelijk wat er echt zal veranderen. Zo kunnen we vandaag nog niet zeggen hoeveel de vergunning zal kosten en aan welke eisen je zal moeten voldoen om ze te krijgen.’ ‘Tot nu toe is er nog maar één Koninklijk Besluit gepubliceerd. Daarin staat hoe je een vergunning moet aanvragen. De Federale Overheidsdienst (FOD) Binnenlandse Zaken riep de sector op basis van

by Techlink

• mei 2018

die tekst op om voor 10 januari 2018 een dossier in te dienen. Wie dat heeft gedaan, mag gewoon camera’s blijven installeren.’

Geen dossier ingediend

Intussen is de datum om dossiers in te dienen al even verstreken. ‘Ben je het vergeten’, licht Lucine toe, ‘stuur dan alsnog alle gevraagde documenten op. Volgens de regels van de wet mag je voorlopig geen camera’s installeren. Pas als jouw dossier is goedgekeurd kan je opnieuw aan de slag.’ ‘Diegenen die het dossier wel opstuurden, kregen intussen een mail van de FOD Binnenlandse Zaken. Hun administratie ging namelijk tegen begin april laten weten of ze alle dossiers goed ontvangen hadden. Mocht je nog niets van de FOD gehoord hebben, neem dan met mij contact op (als je lid van Techlink bent

›››

EN DE ALARMSYSTEMEN? Voor alarmsystemen verandert er voorlopig niks. De nieuwe wet voorziet immers heel wat overgangsmaatregelen. Om alarm systemen tegen inbraak te mogen installeren, moest je volgens de vorige wet-Tobback een erkenning hebben. Deze erkenningen waren tien jaar geldig. Je mag ze tot hun vervaldatum gebruiken. Daarenboven blijven ook alle oude Koninklijke Besluiten van kracht zolang de minister geen nieuwe Besluiten uitvaardigt. In de praktijk betekent dit dat je nog steeds op dezelfde manier erkenningen kan aanvragen.

BRAND, GASLEKKEN EN ONTPLOFFINGEN De vorige wet-Tobback sprak niet alleen over alarmsystemen tegen inbraak. Ook alarmsystemen voor brand, gaslekken en ontploffingen kwamen er in aan bod. Een installateur die zulke systemen installeerde moest, in theorie althans, een vergunning hebben. De wet bleef al die jaren dode letter. Er kwam immers nooit een Koninklijk Besluit waarin stond hoe die vergunning er dan juist moest uitzien. In de nieuwe wet is dit passage dan ook geschrapt.

Eén dag voor alle technieken Fedelec en ICS lanceren samen een unieke vakbeurs

the save te da

VRIJDAG 23 NOVEMBER 2018



De eerste Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken: binnenklimaat, sanitair, elektrotechniek, automatisering én beveiliging, verwarming, schoorsteenvegen, waterbehandeling.

 In de ruime hallen van Brussels Kart Expo van 10u00 tot 20u00.  Gratis toegang voor bouwprofessionals.  Sfeer en gezelligheid verzekerd dankzij gratis buffetten en drank.

Meer informatie over het boeken van een stand voor dit unieke evenement via steve.caufriez@confederatiebouw.be. www.installday.be organisatie:

by Techlink

mediapartners:

by Techlink by Techlink

by Techlink

initiatief van:

hlink

Vraag en antwoord

›››

uiteraard, nvdr.). Heb je wel al een mailtje kregen, dan weet je dat de overheidsdienst momenteel alle dossiers is aan het nakijken. Mocht er een document ontbreken dan zal de FOD je hopelijk voor de zomervakantie iets laten weten.’

Alarmsystemen

Naast een vergunning voor bewakingscamera’s bestaat er ook nog steeds een vergunning voor alarmsystemen (zie kader: En de alarmsystemen?, nvdr.). ‘Je moet met andere woorden twee keer documenten opsturen. Dat is wat gek. De dossiers zijn immers voor 90 procent gelijk. Techlink dringt er dan ook op aan

om hier één dossier van te maken. Verder lobbyen we momenteel volop bij de minister om de kostprijs te drukken. Vandaag kost het duizend euro om een erkenning voor alarmsystemen aan te vragen. Als hier nog eens duizend euro bovenop komt voor de tweede vergunning, dan wordt het stilaan wel erg duur. Of moeten onze installateurs gaan werken om hun vergunningen te kunnen betalen?’

HEB JIJ OOK EEN VRAAG? Mail ze naar lucine.albertian@techlink.be

WIE MOET EEN VERGUNNING HEBBEN? Niet enkel bedrijven die camera’s herstellen of installeren moeten een vergunning hebben. Ook ondernemingen die “de diensten aan derden aanbieden, zonder ze zelf uit te voeren, zijn aan de vergunningsplicht onderworpen”. In de praktijk kunnen we die firma’s in drie categorieën onderverdelen: • Bedrijven die “de activiteit zelf niet uitvoeren”, maar er publiciteit voor maken (bijvoorbeeld firma’s die op hun website zeggen dat ze camera’s installeren). • Hoofdaannemers die “deze activiteit laten uitvoeren” door onderaannemers. • Bedrijven die “deze activiteit” enkel als onderaannemer uitvoeren.

Energie monitoring met de Elektro Lijn PQA819 Meet de energieverliezen aan een installatie. Makkelijk en snel!

3 fasen power quality analyzer en energielogger met 3 stroomkanalen

Log 44 energieparameters en analyseer de netspanningskwaliteit. Uitgebreide meetfuncties! Lees meetresultaten uit met de Topview Windows software of gratis HT Analysis App. Professionele rapportage! Wifi communicatie en Cloud opslag. Grote mobiliteit!

PQA819

by Techlink

• mei 2018

Save the date

2 september 2018

Familiedag Techlink Oost-Vlaanderen

OCTOBRE

GO DIGITAL!

Op zondag 2 september vindt de familiedag van Techlink Oost-Vlaanderen plaats. De grootste regionale afdeling van het land komt die dag samen op het domein Puyenbroeck in Wachtebeke. ‘Het belooft een toffe namiddag te worden vol spel en vertier’, legt voorzitter André Overdulve uit. ‘We hebben immers wat te vieren. Veertig jaar geleden richtten we in onze provincie Fedelec op. Deze federatie van elektrotechnici smelt binnenkort ook op lokaal niveau samen met ICS (de federatie van sanitair- en HVAC-installateurs, nvdr.). Tijdens onze familiedag houden we Techlink Oost-Vlaanderen boven de doopvont. Daar moeten we op klinken!’

TOUR & TAXIS | BRUXELLES

WWW.DIGITALCONSTRUCTIONBRUSSELS.BE

De officiële uitnodiging en inschrijvingsmodule volgen later. Maar zet de datum alvast in uw agenda.

GO DIGITAL! TOUR & TAXIS | BRUSSEL

WWW.DIGITALCONSTRUCTIONBRUSSELS.BE

mei 2018 •

by Techlink

hlink

De medeweker

SANDRA MERTENS

> Geboren op 6 oktober 1972 > Sterrenbeeld: Weegschaal > Functie: Accountmanager Vlaanderen-Brussel

> In dienst sinds 20 juni 2016 > Lievelingseten: kreeft > Favoriete boek: zowat alles van Dan Brown

Leden van Techlink kunnen met al hun vragen bij Sandra terecht. Als accountmanager is ze jouw eerste aanspreekpunt. Contacteer haar via 02 896 96 18 of sandra.mertens@techlink.be.

by Techlink

â&#x20AC;˘ mei 2018

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden. Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

ACCOUNTMANAGER SANDRA MERTENS

“

Ik ben den arrangeur van de boîte. Rad van tong en het hart op de juiste plaats. Zo is S andra Mertens. Als onze Nederlandstalige accountmanager voor Vlaanderen en Brussel binnenwandelt, vult ze de zaal met haar charisma. ‘Mocht ik mezelf in één woord mogen omschrijven’, zegt Sandra, ‘dan kies ik voor power. Mijn collega’s kennen me vooral als een manusje-van-alles. Ik ben den arrangeur van de boîte. Als er een lastig telefoontje moet gebeuren, zijn alle ogen op mij gericht. Ik weet wat ik wil en ga recht door zee.’

Tweede thuis

‘Ook mijn vriendinnen kennen me als een oprechte vrouw’, gaat Sandra verder. ‘Zo goed als elke maand komen we hier in Leuven samen in de Kosmopol. We bespreken dan alles wat niet gehoord mag worden. Het is zowat de Leuvense versie van Sex and the city (lacht).’ ‘Hoewel ik in Hakendover, een deelgemeente van Tienen woon, is Leuven voor mij mijn echte thuis. Ik ben opgegroeid in Zaventem, maar heb hier mijn wilde jaren beleefd. Leuven is een groot dorp, mét de voordelen van een stad. Misschien koop ik hier ooit wel een appartementje om mijn oude dag te slijten. Dat lijkt me erg gezellig.’

Nieuwe job

Sandra is intussen een gevestigde waarde in het wereldje van de technische beroepsfederaties. ‘Ik ben in 2009 bij UBF-ACA beginnen te werken. Via deze federatie kwam ik twee jaar geleden terecht bij Fedelec (tot vorig jaar de federatie van elektrotechnici, nvdr.). Daar deed ik in het

”

begin vooral administratief werk. Maar sinds de fusie met ICS (de beroepsorganisatie voor installateurs van HVAC en sanitair, nvdr.) ben ik voltijds accountmanager.’ ‘Deze nieuwe job is voor mij een verademing. Als admi nistratief medewerker leerde ik onze organisatie en de sector kennen. Nu kan ik al mijn ervaring gebruiken on the field. Een accountmanager heeft immers twee hoofdtaken. Enerzijds ondersteun ik onze lokale prospectie medewerkers in hun zoektocht naar nieuwe leden. Anderzijds zorg ik ervoor dat bestaande leden zich thuis voelen. Zo organiseer ik elk jaar de Nacht van de Technieken (zie ook: pag. 30, nvdr.). Die avond gaan we eens stevig uit de bol.’

Zorg dragen

‘Omdat ik al even meedraai, zijn mijn collega’s bijna familie’, zegt Sandra tot slot. ‘Als het gesneeuwd heeft, ben ik oprecht bezorgd. Ik stuur ‘s avonds iedereen een sms’je en vraag of ze goed zijn thuis geraakt. Dan pas kan ik aan mijn avond beginnen. Zorg dragen is immers een stuk van mijn natuur.’ ‘Mijn zoon Jef heeft die eigenschap van mijn geërfd, denk ik. We hebben een hechte band én steunen elkaar door dik en dun. Samen met hem heb ik al veel watertjes doorzwommen. Ik ben een alleenstaande moeder dus het was niet altijd eenvoudig. Maar door hard te werken, kon ik vijf jaar geleden toch mijn eigen huisje kopen. Achteraf gezien hebben we dat goed gedaan, Jef en ik.’

mei 2018 •

by Techlink

hlink

Productnews

Federale Verzekering wint Decavi verzekeringstrofee

Dienstverlener Decavi bekroont elk jaar de beste verzekeraar in twee categorieën: levens- en niet-levensverzekeringen. In die laatste groep ging de arbeidsongevallenverzekering van Federale Verzekering voor het zesde jaar op rij met de hoofdprijs aan de haal. Eén van de voordelen van deze verzekering is My Federale. Via deze site geven klanten hun arbeidsongevallen en schade aan. Verder kunnen ze er dossier opvolgen en de evolutie van hun schadestatistieken bekijken. www.federale.be

Vergokan lanceert klikbare kabelgoten

Sortimo en Hilti slaan handen in elkaar

Vergeet moeren, bouten, koppelplaatjes of clips. Op Light+Building, de grootste vakbeurs in onze sector, stelde Vergokan de KBSCL FUSION voor. Deze nieuwe generatie kabelgoten kan je in elkaar schuiven en klikken. Ook om het deksel bevestigen, heb je geen klemmen nodig. Wel is het nog wachten tot september vooraleer de KBSCL FUSION op de markt komt. www.kbscl-fusion.com

Nieuwe Toshiba lucht-waterwarmtepomp op de markt

De Japanse fabrikant Toshiba heeft een nieuwe lucht-waterwarmtepomp in zijn gamma. De ESTIA 5 serie is speciaal gebouwd voor nieuwe of gerenoveerde huizen en kleinschalige bedrijfsruimten. Het systeem is erg energie-efficiënt. De warmtepomp krijgt een A++-rating. Toch is dat niet het enige voordeel. De jongste ESTIA verwarmt en koelt de lucht, maar kan ook aangesloten worden op de boiler. Zo verdient uw klant zijn investering op amper vijf jaar terug. www.toshiba-airconditioner.be

De Duitse fabrikant Sortimo, gespecialiseerd in bedrijfswageninrichting, stemt zijn inlegboxen af op de gereedschapskoffers van Hilti. Voortaan past een Hilti-koffer perfect in een Sortimo-rek. Daarenboven klik je de koffer moeiteloos vast met een bijhorende klem. Zo vervoer je jouw materiaal zonder zorgen. www.sortimo.be

Trilux-armaturen in de cloud

Trilux maakt zijn armaturen intelligent. Samen met de telecomgigant Deutsche Telekom zet de Duitse verlichtingsspecialist zich schrap voor de toekomst. Deutsche Telekom ontwikkelde een systeem om Trilux-armaturen te verbinden met het internet. Een gebruiker kan zo makkelijk heel wat data bijhouden. Op die manier kan hij energiekosten overzichtelijk nakijken en onderhoudscycli optimaliseren. www.trilux.com

by Techlink

• mei 2018

DENIM DENIM simply working hard

DENIM Solar zonnepanelen staan garant voor een lange levensduur, uitstekende garanties en gebruiksgemak in combinatie met optimale prestaties gedurende de gehele levensduur van het product.

KIEST U VOOR DENIM, DAN KIEST U VOOR ZEKERHEID.

DENIM Solar zonnepanelen staan garant voor een lange levensduur, uitstekende garanties en gebruiksgemak in combinatie met optimale prestaties gedurende de gehele levensduur van het product.