Power + NL 05- 2023

Elektrotechniek voor de energietransitie

ELEKTRIFICATIE BEDRIJFSWAGENS

LAADPALEN EN LAADOPLOSSINGEN

PrismaSeT S, de ideale residentiële kast voor alle geconnecteerde systemen

Veilig

Dankzij de dubbele isolatie Ruim

Tot 192 modules

Met of zonder koker

Ontdek meer voordelen op onze website

Comfortabel

Met nieuwe verticale distributiemodule VDIS

Eenvoudig bestellen

1 referentie = 1 kast

Multifunctionele installaties zijn de motor van onze samenleving

Op de tweede editie van de Techlink Awards Night (zie pagina 6) kwamen wederom mooie innovatieve, duurzame projecten aan bod. Ze hadden allemaal gemeen dat ze de energietransitie voorop willen stellen. Onze rol hierin is belangrijk en de energietransitie zal niet slagen zonder de bijdrage van ALLE actoren uit ons Ecosysteem. Daarom reikten we dit jaar ook awards uit voor de fabrikanten voor hun gemaakte inspanningen inzake digitalisering, meer bepaald door hoogwaardige productgegevens ter beschikking te stellen van de markt. Onze multifunctionele installaties zijn immers de motor van de maatschappij!

Zonder ons, geen elektriciteit in onze woningen en onze bedrijven, Zonder ons, geen water in onze badkamers en keukens, Zonder ons, geen warmte in onze woningen in de winter, Zonder ons, geen oplaadpunten voor onze elektrische voertuigen, Zonder ons, geen zonnepanelen om onze energierekening te verlagen, Zonder ons, geen alarmen om onze huizen te beveiligen,…

De innovatieve systemen en installaties zijn de echte drijvende kracht voor de energietransitie in onze maatschappij. Ze worden niet alleen gebruikt om energie en water te voorzien in residentiële, tertiaire, industriële en gemengde gebouwen, maar ook om onze energiebronnen op een ecologische en zuinige manier te beheren.

Wat we hieruit moeten onthouden is het volgende: gezien de klimatologische, economische en sociale uitdagingen waar we voor staan, moeten we het startsein geven voor de hoognodige renovaties van de Belgische gebouwen. Deze revolutie zal een enorme impact hebben op energiesystemen en de sector van de multifunctionele installaties.

Onze rol als federatie wordt hierin alsmaar belangrijker. De klimaatuitdagingen en de strengere regelgeving vragen immers dat expertise gebundeld wordt en de verschillende actoren de handen in elkaar slaan.

Alexander Dewulf

Voorzitter

Techlink Linking Techniques

6 ● Techlink Awards Night

Thor Central in Genk barstte eind maart uit zijn voegen. De tweede Techlink Awards Night was een succeseditie waarbij niet alleen installatiebedrijven in de prijzen vielen maar ook fabrikanten uit ons multifunctionele installatieecosysteem een Data Quality Award kregen.

3 ● Edito: Multifunctionele installaties zijn de motor van onze samenleving

6 ● Techlink Awards Night

12 ● Column: Geschoolde technici, een opdracht voor onderwijs én bedrijven

14 ● Data Quality Awards

Dossier - Elektromobiliteit

16 ● Enquête: Opportuniteiten van e ­mobility

20 ● De fiscale spelregels rond laadstations

16 ● Elektromobiliteit

Techlink polste via een online bevraging in hoeverre onze installatiebedrijven EV’s gebruiken en ze laadoplossingen aanbieden aan hun klanten. Daarnaast zijn er inhoudelijke artikels over installeren van een laadpaal, laadinfrastructuur, slimme laadparkings, … .

24 ● Car policy elektrisch maken? Enkele tips!

26 ● Installeren van een laadpaal: beveiliging en dimensionering

30 ● Laadinfrastructuur voor EV’s: meer dan AREI hoofdstuk 7.22

34 ● E­ learning: Energiebeheer in een woning

38 ● Ontwerp van slimme laadparkings voor EV’s

42 ● Wetgeving: Wat heeft 2022 teweeggebracht voor uw arbeidsreglement?

42 ● Aanpassing arbeidsreglement

Eind 2022 heeft de wetgever verscheidene bepalingen aangenomen, zoals onder andere de “Arbeidsdeal”, nieuwe bepalingen rond arbeidsongeschiktheid en de Europese regels rond transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden.

Heeft dit alles een impact op het arbeidsreglement?

46 ● Actualiteit: Belang van het familiaal charter

50 ● Lid in de kijker: GDW Security

54 ● Event: ALIA Security Day 2023

58 ● Lid in de kijker: Eneria

62 ● Actualiteit: Stroboscopische zichtbaarheid

66 ● De medewerker: Office Manager Magali Mannaerts

68 ● Productnews

Embuild

Kunstlaan 20, 1000 Brussel embuild.be

Verantwoordelijke Uitgever

Dirk De Wolf dirk.dewolf@techlink.be

Techlink vzw

Excelsiorlaan 91, 1930 Zaventem

T. +32 2 720 40 80 info@techlink.be • www.techlink.be

Managing Director

Kris Van Dingenen kris.vandingenen@techlink.be

Publiciteit

Inge De Ridder

T. +32 53 80 87 47 inge.deridder@techlink.be

Periodiciteit • Oplage

4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig

Vertaling

André Verkaeren, Metaphrasis bvba

Vormgeving

Nikka Cuypers nikka.cuypers@embuild.be

Drukwerk Graphius

Surf naar www.techlink.be/fr/magazine om de Franse versie te downloaden.

Zes installatiebedrijven

Eco-Technix, Ministry of Solar, SEDS, IFTech, Stroomop en Collignon ENG. zijn op vrijdag 24 maart 2023 in Thor Central uitgeroepen tot de winnaars van de tweede editie van de Techlink Awards. Hiermee wil Techlink de aandacht vestigen op de projecten van haar leden die de energietransitie bevorderen.

ERIC PIERS , CEO van Techlink, heette in naam van het hele Techlink team, ons van harte welkom in Thor Central voor de tweede editie van de “Techlink Awards Night”. Hij blikte kort terug op 2022, hét jaar van de fusie bij Techlink, een jaar met veel verande-

ringen, een jaar van groei… . Hij benadrukte nog eens dat Techlink nu de federatie is van ALLE actoren in ons Ecosysteem.

‘De energietransitie is een grote uitdaging in de sector van de multifunctionele installaties. De installateur wordt een echte energie-adviseur voor zijn klanten, die hen van A tot Z begeleidt in hun eco-verantwoordelijke aanpak. Daarom heeft Techlink besloten om enkele innovatieve en duurzame projecten in de sector in de schijnwerpers te zetten’, aldus Eric.

Felicitaties aan onze winnaars.

werden gehuldigd

Keynote

Uit contact met onze ledenbedrijven blijkt nog altijd dat de installatiesector blijft kampen met hardnekkige vooroordelen over technische opleidingen en beroepen. Dit maakt het niet aantrekkelijk voor jongeren om een positieve keuze te maken voor een technische opleiding. Om de huidige versnelling naar duurzame projecten te kunnen realiseren, is er dringend nood aan nieuw (technisch) talent binnen onze sector. DIRK VAN DAMME, internationaal gerenommeerd onderwijsexpert en voormalig

diensthoofd van het Centre for Educational Research and Innovation (CERI) van de OESO, gaf in zijn een keynote speach een helikopterview van de huidige situatie. In zijn column (zie pagina 12) komt dit ook aan bod.

Prijsuitreiking

De prijsuitreiking werd dit jaar vakkundig aan mekaar gepraat door Hanne Decoutere, nieuwsanker bij VRT NWS. Voorzitter Alexander

Dewulf en ondervoorzitter Dirk Peytier namen zelf ook het woord. Ze benadrukten dat we samen de toekomst van het Ecosysteem van de multifunctionele installaties verder inhoud en vorm dienen te geven.

Net als vorig jaar kon Techlink rekenen op de steun van experts op het gebied van energietransitie die bereid waren deel uit te maken van de jury: Dirk Van Evercooren, algemeen directeur van ODE Vlaanderen als juryvoorzitter, Xavier Kuborn en Bart Bleys van Buildwise, Peter Claeys, algemeen directeur van Volta en Jan Desmet, onderzoeksdirecteur van

het EELab / Lemcko aan de UGent. Zij beoordeelden de verschillende dossiers die werden ingediend in drie categorieën:

• OPTIMALISATIE VAN DE ENERGIEEFFICIËNTIE (RENOVATIE)

Op welke manier en met welke technieken heb ik het energieverbruik van een bestaand gebouw tijdens een renovatie drastisch gereduceerd?

• INNOVATIEVE TECHNISCHE INSTALLATIE (NIEUWBOUW)

Op welke manier heb ik een voor een nieuwbouwproject de meest energiezuinige of klimaatneutrale oplossing geadviseerd en geïnstalleerd?

• SUSTAINABLE MANAGEMENT

Hoe heb ik duurzaamheid ook toegepast op mijn eigen bedrijfsvoering ?

PATRICK DELBAERE van Cebeo en platinum sponsor reikte de awards uit aan vernieuwers die op zoek zijn naar milieuvriendelijke en duurzame oplossingen.

Duurzame renovatie

WINNAARS: MINISTRY OF SOLAR & ECO ­TECHNIX

KMO: De drijvende zonnepanelenstructuur van Ministry of Solar verandert de oppervlakte van drinkwaterreservoirs, meren, dammen en vijvers in nuttige en productieve ruimtes. Bovendien laat de structuur de wind vrij onder de panelen door, waardoor de panelen en de bekabeling op natuurlijke wijze worden gekoeld, resulterend in een hoger rendement.

CEO BENOIT STROOBANDT: ‘Een drijvende structuur van zonnepanelen maakt een hogere opbrengst mogelijk door de natuurlijke afkoeling van de panelen en kabels. De uitdaging was hier om een systeem te bedenken dat rekening houdt met de fauna en flora in en rond de installatie. Onze platforms zijn daarom uitgerust met speciale voorzieningen voor vogels op te landen.’

Duurzame nieuwbouw

WINNAARS: IFTECH & SEDS

KMO: IFTech nv – gerenommeerd voor zijn geothermische installaties – uit Beringen viel dit jaar opnieuw in de prijzen. Het award winnende project werd gerealiseerd in Genk, waar een geothermische energievoorziening werd geplaatst in het nieuwe R-gebouw van Ziekenhuis Oost-Limburg. Bovendien heeft IFTech een all-in contract aangeboden met een duurtijd van 15 jaar, dus zowel voor de installatie alsook voor het preventieve en curatieve onderhoud ervan. Hierdoor kent de klant dan ook zijn Total-Cost-of-Ownership (TCO) voor de aanvang van het project.

Directeur RAF SCHILDERMANS: ‘In dit project combineren wij een geothermische warmtepomp, gekoppeld aan een KWO-systeem, met een lucht-water warmtepomp om de nodige thermische balans in de ondergrond te bewaken. Ik ben enorm fier op het jonge, maar toch enorm sterke team waarmee wij vandaag de dag deze projecten kunnen realiseren! Dankzij de gedrevenheid van al onze collega’s en het streven naar het beste mocht ik deze award in ontvangst nemen.’

KLEINE BEDRIJVEN: Eco-Technix uit Rotselaar opteerde voor een bivalent verwarmingssysteem: een combinatie van warmtepomp en warmtekrachtkoppeling (met een gasketel als back-up). Een bijzonder kenmerk van het project is de aquathermische verwarmings- en koeltechnologie, die gebruik maakt van oppervlaktewater (rivieren, meren, kanalen, enz.) om gebouwen van warmte/koeling te voorzien. Hierbij is de slotgracht van het kasteel de Merode de belangrijkste energiebron.

Zaakvoerder MICHEL FÉRIR: ‘De uitvoering van het aquathermie-project in kasteel de Merode bracht onvoorziene uitdagingen met zich mee, maar net dat maakte het zo interessant en leerrijk: de meest innovatieve technologie in een eeuwenoud kasteel! Deze award is tegelijk een erkenning voor het project en voor het teamwork!’

KLEINE BEDRIJVEN: SEDS BV uit Geel heeft met zijn intelligent energiesysteem voor de collectieve huisvesting O3 SHIFT in Lier eveneens een prijs in de wacht gesleept. Met zo’n intelligent energiesysteem kunnen meergezinswoningen op een duurzame en energie-efficiënte manier voorzien worden van sanitair warm water en seizoensgebonden comforttemperatuur.

CEO SEPPE VAN HOUT: ‘In mijn ogen is dit niet zomaar een award, want je moet wel wat energie steken in het samenstellen van je dossier. We werken heel hard aan ons concept dus het is zeker een mooie erkenning voor het werk van één team. SEDS staat voor duurzaamheid en betaalbaar wonen en meedoen aan deze Awards Night van Techlink is het ideale platform om ons te tonen.’

Van links naar rechts: Patrick Delbaere (Cebeo), Benoit Stroobandt (Ministry of Solar), Michel Férir (Eco-Technix), Sebastian Baes (EXTRAQT), Jan Denayer (EXTRAQT), Stijn De Jonge (EXTRAQT) , Michaël Paternoster (Intelli-Technix) en Simon de Merode (eigenaar van Kasteel de Merode).

Van links naar rechts: Patrick Delbaere (Cebeo), Raf Schildermans (IFTech), Michaël Verbiest (IFTech), Seppe Van Hout (SEDS) en Stig Knapen (SEDS).

NETWERKEN EN BIJLEREN OVER E-MOBILITY?

REGISTREER NU VOOR ONZE ROADSHOW!

Kan het energienet de toenemende vraag naar laadstations aan?

En wat met de beveiliging van installaties?

En wat kan je – naast het verrekenen van energiekosten – nog méér met een backoffice?

Op al deze vragen krijg je een antwoord tijdens Cebeo’s roadshows rond e-mobility.

Sustainable Management

WINNAAR: STROOMOP

Het bedrijf uit Kuurne past duurzaam management consequent toe in zijn gehele bedrijfsuitvoering:

• bio-ecologisch kantoorgebouw en showroom (massief hout en kalkzandsteen, isolatie en afwerking met houtwol, hout- en leemspleister)

• duurzaam beheerde buitenruimtes (oplaadpunten, zonnepanelen, bijenkorven, groen dak, enz.)

• wandverwarming op basis van pelletketels

• passieve nachtkoeling en geothermische muurkoeling

• gezonde en biologische voeding op het werk (levering van lokale stadsboerderij)

• elektrische bedrijfsfietsen

Wie wint één van de gegeerde Techlink Awards?

WIM VANLEDE, CEO van Stroomop: ‘Het is een erkenning voor onze duurzame producten, filosofie en dagdagelijkse inzet van alle collega’s voor een toekomst met hernieuwbare energie. Onze duurzame visie wordt weerspiegeld in de houtpelletketels/kachels in ons bio-ecologisch kantoorgebouw. We versterken deze visie ook door duurzame bedrijfspraktijken te hanteren. Alle collega’s worden aangemoedigd om milieuvriendelijk te handelen. Wij maken een positieve keuze voor de toekomst.’

ontdekt het tijdens hét niet te missen, jaarlijkse event van de installatiesector.

Awards Night editie 2023 heeft als thema «The War for Talent ». Keynote spreker is Dirk Van internationaal, gerenommeerd onderwijsexpert. Benieuwd? Zorg dat je erbij bent en ontdek winnaars zijn tijdens deze gala avond. De uitreiking van de Awards wordt in stijl gevolgd met een diner, een concert van «The Planes» en een dansavond met DJ F.R.A.N.K.

Ereprijs

Wie wint één van de gegeerde

Je ontdekt het tijdens hét niet te missen, jaarlijkse

Er werd ook een ereprijs uitgereikt aan lidbedrijf COLLIGNON

Meer info, programma en inschrijven www.techlinkawardsnight.be

ENG. voor hun oplossing Sm@rt Car-E die ze hebben ontwikkeld, een systeem dat een dynamisch beheer van de ladingen mogelijk maakt in functie van de prioriteiten die worden opgelegd door de installatie en de gebruikers.

BENOIT RASKIN , Business Unit Manager bij Collignon ENG.: ‘We zijn heel blij met deze award. Dit was echt teamwerk. Het is de kroon op een lang traject binnen de energietransitie, waarbij innovatie dus centraal staat.’

De Techlink Awards Night editie 2023 heeft als thema «The War Damme: internationaal, gerenommeerd onderwijsexpert. Benieuwd? wie onze winnaars zijn tijdens deze gala avond. De uitreiking een diner, een concert van «The Planes» en een

Meer info, programma en inschrijven www.techlinkawardsnight.be

Met dank aan onze sponsors

Dansfeest

Na afloop van de prijsuitreikingen konden we genieten van wining and dining in de prachtige eventsite van Thor Central met nadien een concert van de coverband The Planes. De avond afsluiten deden we op de beats van D.J. F.R.A.N.K. Hij stond terug garant voor “Feest”, met hoofdletter F. Nog even deze avond terug beleven? Het kan. Wij vatten deze avond samen in enkele foto’s en nog meer foto’s zijn te raadplegen op de website van techlinkawardsnight.be.

Event en kandidatuur uitsluitend voor Techlink leden.

Event en kandidatuur uitsluitend voor

Van links naar rechts: Carole Metzmacker (Techlink) en Wim Vanlede (Stroomop).

Van links naar rechts: Benoit Raskin (Collignon ENG.), moderatrice Hanne Decoutere en Nicolas Meessen (Collignon ENG.).

Meer en beter geschoolde technici, een opdracht voor onderwijs en bedrijven samen

Bedrijven hebben het vandaag erg moeilijk om geschikte medewerkers te vinden en vooral om ze te behouden. De “War for talent” slaat onverbiddelijk toe. Gemiddeld komen er voor elke vacature slechts twee werkzoekenden opdagen. De vraag naar werknemers stijgt door de demografische spanning tussen het grote aantal mensen dat door pensionering de arbeidsmarkt verlaat (vergrijzing) en het kleinere aantal mensen die op de arbeidsmarkt komt (ontgroening). Maar ook door de stijgende vraag als gevolg van economische groei.

Zeker de technische bedrijven hebben het moeilijk om geschikte arbeidskrachten te rekruteren. Dit werd mij meermaals bevestigd uit mijn contacten met jullie, installatiebedrijven, op de Techlink Awards Night. Het aantal technisch geschoolde profielen aan de aanbodzijde van de arbeidsmarkt is lang niet voldoende om de groeiende vraag te beantwoorden. Maar het is niet enkel een kwantitatief probleem. Door technologische ontwikkelingen en grote maatschappelijke uitdagingen op het vlak van klimaat en energie stijgt ook de kwalitatieve competentiebehoefte. Nieuwe technologieën vereisen nieuwe competenties.

De installatiebedrijven zijn hiervan een goed voorbeeld. Door de energietransitie en de nieuwe technologieën die op dit vlak worden ontwikkeld, is het werk veeleisender geworden en moeten medewerkers tal van nieuwe competenties kunnen inzetten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat we deze beroepen bij de knelpuntberoepen van de VDAB terugvinden.

Het gaat echter niet alleen om technische skills. Werknemers moeten in deze bedrijfstakken ook uitstekende digitale skills hebben, gevorderde rekenvaardigheden bezitten en kennis hebben van

klimaat­ en energievraagstukken. Maar daar houdt het niet op. Voor het intensief contact met klanten zijn er uitstekende communicatievaardigheden nodig, net als empathie en geduld. Geen enkele situatie is dezelfde, dus er op vertrouwen dat men er met routine wel komt is er niet meer bij. Omgaan om onverwachte gebeurtenissen en onzekerheid wordt de regel.

Het is jammer genoeg zo dat innovatieve groeibedrijven er niet meer zomaar kunnen van uitgaan dat hun noden door het onderwijs kunnen worden gedekt. De aantallen die door het technisch en beroepsonderwijs worden afgeleverd, zijn onvoldoende om de vraag te beantwoorden. Jonge mensen lijken niet warm te lopen voor technische opleidingen, terwijl nochtans de samenleving schreeuwt om geschoolde technici. Technische opleidingen krijgen door het onderwijsbeleid ook niet altijd waar ze recht op hebben en het technisch onderwijs worstelt met een imagoprobleem.

Het tij keren kan enkel als de bedrijfssectoren en het onderwijs de handen in elkaar slaan. Bedrijven kunnen door aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden, waartoe ook opleiding in de nieuwste technologieën hoort, al een verschil maken. Maar samenwerking tussen scholen en bedrijven, door goede stagemogelijkheden of door gastlessen bijvoorbeeld, kan echt het verschil maken. Jongeren, maar ook leraren zelf, kunnen op de werkvloer zien wat een job vandaag concreet inhoudt. Laten we er samen werk van maken!

Auteur: Dirk Van Damme, onafhankelijk expert DVD EDUCONSULT, dirk@dirkvandammeedu.net

Niko, SLV en Duravit vallen in de prijzen

Op vrijdag 24 maart 2023 werd tijdens de Techlink Awards Night in Genk voor het eerst, onder de verenigde Techlinkvlag, aan drie fabrikanten uit het multifunctionele installatie-ecosysteem een Data Quality Award uitgereikt. Deze bedrijven onderscheiden zich door de hoge kwaliteit van hun productgegevens en hebben hierin fors geïnvesteerd.

‘Tegenwoordig is de elektronische informatie-uitwisseling niet meer weg te denken in onze installatiebranche. Ook de behoefte aan hoogwaardige product- en marktgegevens wordt steeds belangrijker om aan de behoeften van installateurs te voldoen. Daarom bekroont Techlink ook dit jaar de fabrikanten met de hoogste kwaliteit productgegevens. Techlink heeft de fabrikanten in onze sector onderverdeeld in 3 categorieën, namelijk Elektrotechniek, Verlichting en HVAC & Sanitair. Met deze Awards willen we die fabrikanten in de kijker zetten die de digitalisering aanjagen door hun gegevens beschikbaar te stellen aan de markt’, zegt Eric Piers, CEO van Techlink.

Niko winnaar van de Techlink Data Quality Award "Elektrotechniek"

Niko is een Belgisch familiebedrijf en biedt elektrische en elektronische oplossingen die de kwaliteit van residentiële en commerciële gebouwen verbeteren. Deze zorgen ervoor dat woningen en kantoorgebouwen minder energie verbruiken, een beter lichtcomfort en meer veiligheid hebben en dat alle toepassingen vanop afstand vlot samenwerken.

KRISTOF BOONEN (Sales Director bij Niko): ‘Het was een hele eer om deze prijs in ontvangst te mogen nemen. In het digitale samenwerken is data key, als de data niet goed op orde zijn dan heeft dat enkel maar een nadelig effect op de samenwerking. Voor ons is het echt een prioriteit.’

SLV

winnaar van de Techlink

Data Quality Award

“Verlichting”

SLV is een internationale groep van Duitse oorsprong en een belangrijke speler in de wereld van de hedendaagse verlichting. De Belgische dochteronderneming SLV Belgium verkoopt hedendaagse binnen- en buitenverlichting voor privéwoningen en professionele gebouwen (kantoren, hotels, showrooms, winkels, enz.).

PIERRE DEBATTY (Managing Director van SLV Belgium): ‘Dit is een erkenning voor de consequente inspanningen van het datateam van SLV Headquarter om de markt te voor-

Kristof Boonen (Sales Director), Cedric Vansteenkiste (Fields Sales Manager Professional) & Rob Embrechts (Sales Director Professional)

zien van een ultraprofessionele set gegevens ter ondersteuning van de verkoop van onze verlichtingsoplossingen.’

Duravit

winnaar van de Techlink Data Quality Award "HVAC & Sanitair"

Opgericht in 1817 in Hornberg in het hart van het Zwarte Woud, Duitsland, is Duravit vandaag een internationale fabrikant en marktleider op het

gebied van design badkamers. Het bedrijf is wereldwijd aanwezig in meer dan 130 landen en wordt gekenmerkt door innovatief design, comforttechnologie en hoge kwaliteit.

JAN RYMEN (Algemeen directeur van Duravit BeLux): ‘De afgelopen jaren werd fors geïnvesteerd in de kwaliteit van onze productdata en deze award is een mooie bekroning op het geleverde werk. Dank aan iedereen die bijdroeg aan het realiseren van deze prestatie, bijzondere dank

aan het team van Christoph Fleig op het HQ van Duravit AG! En dank aan Techlink voor de erkenning.’

Op naar volgend jaar…

Techlink hoopt met deze Data Quality Awards ook andere fabrikanten te overtuigen van het belang van kwaliteitsvolle data. Data is de toekomst en met de snelle digitalisering wint het belang van data meer en meer. Wij zijn reeds benieuwd naar de winnaars van volgend jaar!

Pierre Debatty Jan Rymen

E-mobility: een opportuniteit voor de installateur

Elektrische voertuigen (EV’s) zijn bezig aan een flinke opmars en daarmee ook de vraag naar een slimme EV-laadaansluiting bij woningen. EV’s en laadpalen zijn steeds meer onderdeel van het straatbeeld. De keuze voor een bepaald laadstation en de installatie ervan is een taak voor de elektro-installateur. In april 2023 polste Techlink via een online bevraging in hoeverre onze installatiebedrijven EV’s gebruiken en ze laadoplossingen aanbieden aan hun klanten.

Responsgraad

We ontvingen 120 antwoorden van zaakvoerders van kleine (1 tot 9 werknemers), middelgrote (10 tot 99 werknemers) als grote ledenbedrijven (meer dan 100 werknemers) uit ons Ecosysteem. Zij hebben de tijd genomen om de enquête in te vullen, waarvoor onze oprechte dank!!!

Dit artikel zoomt in op enkele resultaten van de bedrijven die vallen onder PC 149.01 (elektro) of PC 124 én PC 149.01 (multitechniek). De enquête laat ons toe om tendensen te identificeren maar niet om te veralgemenen voor al onze ledenbedrijven.

Hebben onze ledenbedrijven zich al voorbereid op de omschakeling naar een elektrische bedrijfsvloot? Beseffen ze wat dit betekent voor hun HR-beleid? Hebben ze al nagedacht over laadinfrastructuur? … Antwoorden op deze en vele andere vragen krijgt u in ons dossier “Elektromobiliteit” (zie pagina 16-41).

Achtergrond

Enkele jaren geleden dachten de meeste bedrijven in de verste verte nog niet aan EV’s voor hun wagenpark, maar vandaag is de shift langzaam maar zeker op gang.

In november 2021 vond de federale regering een akkoord over “de fiscale en sociale vergroening van de mobiliteit”. De doelstelling van de regering was duidelijk: tegen 2026 moeten

Grafiek 1: ZET U ALS BEDRIJF OP DIT MOMENT IN OP EEN ELEKTRISCH BEDRIJFSWAGENPARK?

alle nieuwe bedrijfswagens koolstofneutraal zijn. De nieuwe regels worden gefaseerd ingevoerd en de fiscaliteit van uw niet-EV(’s) zal afhangen van de aanschafdatum.1

Indien u, om welke reden dan ook, overweegt om dit jaar nog (één of meerdere) nieuwe, niet-EV’s aan te schaffen voor uw onderneming, dan heeft u er alle baat bij om dit voor 1 juli 2023 te finaliseren. Na die datum worden dergelijke wagens, geleidelijk, maar gevoelig zwaarder belast.

Elektrisch bedrijfswagenpark

Zoals bij elke innovatie hebben we “early adopters” en een grote groep die pas later overtuigd is van de mogelijke voordelen van een innovatie. Dat is bij EV’s niet anders. 30% van de respondenten (zaakvoerders) rijdt op

Ja, minder dan 10% van ons park is elektrisch

Ja, tussen 10 en 40% van ons park is elektrisch

Ja, tussen 40 en 70% van ons park is elektrisch

Ja, meer dan 70% van ons park is elektrisch

dit moment vooral nog met een plugin hybride en in mindere mate met een 100% EV (15%).

Uit grafiek 1 blijkt dat 55% van de respondenten op dit moment inzet op een elektrisch bedrijfswagenpark. We kunnen stellen dat we in een transitiefase zitten waarbij de bedrijven binnenkort de zwaardere belasting van bedrijfswagens zullen voelen en ook fossiele brandstoffen (bv. diesel, benzine) zullen in de toekomst duurder worden. Vanaf 2027 moeten we namelijk meer betalen voor deze brandstoffen, want vanaf dan voert Europa een koolstofprijs in voor fossiele brandstoffen. Dit moet de uitstoot van broeikasgassen helpen dalen.

In deze transitiefase gaat men stapsgewijs zoeken naar de meest geschikte EV’s maar daarbij verliezen ze een cruciaal detail uit het oog. Men dient ook al na te denken over de laadoplossingen die ze daarbij nodig hebben en de impact van het laden. 44% van de respondenten heeft nog geen laadinfrastructuur beschikbaar op de bedrijfssite. Binnen enkele jaren rijden al uw medewerkers elektrisch. Bedrijfswagens aangeschaft vanaf 2026 zijn alleen indien elektrisch nog fiscaal aftrekbaar. Eigen laadinfrastructuur op uw bedrijfsparking is dan ook onmisbaar voor de mobiliteit van uzelf en uw medewerkers. Zorg bij

aanvang wel voor een correcte studie zodat uw basisinstallatie voorbereid is op de toekomst.

In het stappenplan voor een elektrisch wagenpark staat het bepalen van een car policy bovenaan. Echter, 67% van de respondenten heeft geen aangepast car policy. Als belangrijkste redenen hiervoor wordt opgegeven: wagenpark is te klein, tijdsgebrek om dit uit te werken, of simpelweg geen prioriteit is. Nochtans is een duidelijke car po licy heel belangrijk want het biedt een houvast aan zowel de werkgever als de werknemer. Bij een EV komen andere aspecten aan bod dan bij een conven tionele auto en deze kunnen andere/ extra kosten betekenen. Belang is deze bijkomende aspecten goed te beschrijven in de car policy om te zorgen voor duidelijkheid en om de (financiële) risico’s voor de werkgever zoveel mogelijk te beperken. Het legal team van Techlink gaat in het najaar een E-learning over “EV’s in de car policy” ter beschikking stellen.

Installateur laadpaal

Volgens de Europese instanties zijn ge bouwen een belangrijke hefboom voor de verdere ontwikkeling van elektro mobiliteit. Daarom werden een aantal eisen vastgesteld voor gebouwen op het vlak van de installatie van laadpalen en infrastructuur voor EV’s. Dat maakt van de elektro-in

een hoofdrolspeler in de energietransitie, niet alleen bij de bouw en renovatie van gebouwen, maar ook bij de aanleg van de bijbehorende elektro mobiliteitsinfrastructuur. Deze transitie vindt plaats tegen een achtergrond van versnelde elektrificatie en digitalisering, waarbij technische installaties van gebouwen steeds vaker “intelligent” worden bestuurd en op afstand worden gecontroleerd.2 Soortgelijke sturing vereist een goede communicatie en software. U moet geen programmeur zijn, maar een laadpaal installateur moet met een computer kunnen werken.

Slimme laadoplossingen voor EV’s vormen ongetwijfeld een belang rijke opportuniteit voor de elektro-installateur. 70% van de respondenten geeft aan laadpalen voor EV’s te plaatsen (zie grafiek 2). Laadpalen zijn tenslotte elektrische installaties die de technische kennis van een vakman vereisen. De installatie ervan is altijd maatwerk. One size fit all is niet van toepassing voor laadpalen, dus is het belangrijk dat de installateur de nodige kennis heeft om in elke situatie de beste oplossing te kiezen. Bovendien kan een laadpaal ook eens stuk gaan door slijtage daarom is het slim

om na verloop van tijd regulier onderhoud aan de laadpaal te (laten) plegen. Veel bedrijven zitten nog niet in die fase, maar dat is echt wel nodig. De installatie is geen eindpunt, maar een begin van een lange samenwerking. Dat is anders dan bij de meeste gewone elektrische installaties.

Laadpalen exploiteren en installeren is dus enorm veelzijdig en uitdagend, maar het vergt dus ook specifieke competenties. Toch is 70% een mooi resultaat maar tegelijkertijd heeft 44% nog geen laadinfrastructuur op de eigen bedrijfssite. Het begint ook bij uzelf uiteraard, want volgens het gezegde “practice what you preach” vormt een goed ontwikkelde laadinfrastructuur de ruggengraat voor elektromobiliteit.

De laadpaal krijgt een steeds belangrijkere rol in de integrale duurzame energiesystemen. Zo neemt de combinatie van PV-panelen en het laden van EV’s snel toe. Uit grafiek 3 blijkt dat bijna de helft van de respondenten laadpalen installeert samen met PV. Direct laden met uw eigen zonnestroom, of via batterijopslag als de zon niet schijnt, is logisch en biedt kostenvoordelen.

Afsluitende noot: we zien dat diegene die nog geen laadpalen plaatsen dit zouden overwegen indien ze extra goed opgeleid personeel zouden vinden. Dit is net moeilijk in de huidige Belgische context van personeelstekort voor banen, en de soms te beperkte IT-kennis, die te maken hebben met de energietransitie naar hernieuwbare energie. Dit kan men

pagne Install Tomorrow maken we op ludieke manier komaf met clichés en laten we jonge technische talenten anderen inspireren door de leuke kanten van hun job te belichten.

NOTEN:

1 Autofiscaliteit: wat brengt de toekomst?, November-editie van Power+ 2021 (blz. 14-16).

2 Elektrotechniek voor de energietransitie, ecobuild.brussels, https://ecobuild.brussels/nl/ elektrotechniek-voor-de-energie -

transitie/

Grafiek 2: PLAATST U LAADPALEN VOOR ELEKTRISCHE VOERTUIGEN VOOR UW KLANTEN?

Grafiek 3: HEEFT U DEZE LAADPALEN GEÏNSTALLEERD SAMEN MET ANDERE INSTALLATIES?

Ja, ik plaats laadpalen Neen, ik plaats geen laadpalen en ben dit niet van plan Neen, maar ik wil het graag doen

Ja, met PV Neen Ja, met thuisbatterij

OPGELADEN VOOR EEN

ELEKTRISCHE TOEKOMST

ZONNE-ENERGIE

ENERGIEOPSLAGSYSTEMEN

LAADINFRA

VENTILATIE

VERWARMING & KOELING

Produceer groene stroom voor zelfverbruik

Stockeer flexibel elektriciteit voor later

Laad eenvoudig en slim

Ventileer voor een gezonde luchtkwaliteit

Breng duurzaam comfort in elke ruimte

De elektrificatie van het wagenpark wint aan vaart en mede dankzij fiscale maatregelen wordt de door fossiele brandstof aangedreven bedrijfswagen steeds vaker ingeruild voor een elektrische variant. Dat het laadstation een cruciale rol speelt in die transitie heeft ook de overheid begrepen. Via fiscale stimuli wordt getracht zowel particulieren als bedrijven aan te moedigen om te investeren in laadoplossingen. Toch struikelt de praktijk nog vaak over sommige details van de fiscale spelregels. Ondoordachte beslissingen kunnen fiscaal echter nadelig uitpakken. Daarom behandelt dit artikel enkele belangrijke recente wijzigingen alsook een aantal van de meest voorkomende fiscale vragen.

De fiscale spelregels rond

laadstations: enkele praktische vragen uitgeklaard

Inleidende toelichting bij enkele recente wijzigingen

De door de overheid geïntroduceerde fiscale gunstmaatregelen vertalen zich onder meer in een belastingvermindering voor particulieren en een verhoogde kostenaftrek voor bedrijven. Beide maatregelen hebben sinds hun invoering echter al enkele wijzigingen ondergaan die relevant zijn als u in 2023 wenst te investeren in laadinfrastructuur.

Zo was de belastingvermindering voor particulieren aanvankelijk beperkt tot een maximumvoordeel van € 1.500 per laadstation en per belastingplichtige. Per 1 januari 2022 werd

dat bedrag, om tegemoet te komen aan de huidige economische omstandigheden, verhoogd tot € 1.750. Per 1 januari 2023 werd dat bedrag nogmaals met een veelvoud verhoogd, tot € 8.000, voor investeringen in een "bidirectionele" laadstation.

Voor bedrijven was, gezien de lange levertijden, de periode waarin de verhoogde kostenaftrek van 200% kan worden genoten verlengd tot 31 maart 2023. Wie na die datum nu investeert, kan t.e.m. 31 augustus 2024 nog een kostenaftrek van 150% genieten. Bovendien verdwijnt ook de registratieplicht van het laadstation bij de FOD Financiën, wat een vermindering van de administratieve lasten betekent.

Een antwoord op enkele van de meest voorkomende fiscale vragen

Het bedrijfswagenpark is koploper als het gaat om de transitie naar elektrisch rijden, maar deze koploperspositie gaat niet zelden gepaard

met vraagstukken die, naast technisch, ook van fiscale aard zijn. Om enige richting te geven in het fiscale laadstation-doolhof volgt hier een antwoord op enkele van de meest voorkomende fiscale vragen, toegespitst op de relatie werknemer-werkgever.

HET LAADSTATION EN DE WERKNEMER

Wordt de werknemer belast op een van de werkgever verkregen vergoeding wegens eigen elektriciteitsverbruik voor de bedrijfswagen?

Er dient een onderscheid te worden gemaakt naargelang de verplaatsingen die door de vergoeding worden gedekt alsook of de werknemer een bedrijfswagen en laadstation ter beschikking krijgt.

Wordt een bedrijfswagen, tezamen met een laadstation, ter beschikking gesteld van de werknemer en voor-

ziet de car policy in de terugbetaling van de elektriciteit die met de laadstation wordt "getankt", dan is enkel een voordeel alle aard van toepassing op de bedrijfswagen. De terugbetaling van de elektriciteit leidt in dat geval niet tot een bijkomend belastbaar voordeel.

Indien echter enkel een vergoeding voor elektriciteit wordt toegekend, dient een onderscheid gemaakt te worden naargelang de verplaatsingen die door de vergoeding worden gedekt. Vergoedingen voor professionele verplaatsingen zijn niet belastbaar bij de werknemer en vormen een professionele kost voor de werkgever. Een elektriciteitsvergoeding voor woon-werk en privé verplaatsingen vormt daarentegen een belastbaar voordeel alle aard bij de werknemer voor het werkelijk bedrag. Wie evenwel kiest voor een forfaitaire beroepskost in de aangifte personenbelasting, geniet wel steeds een vrijstelling van € 430 (aanslagjaar

2023) op de totale vergoeding voor woon-werkverkeer.

Hoe wordt, gezien de fluctuerende energieprijzen, de vergoeding bepaald die door de werkgever aan de werknemer wordt terugbetaald in verband met het elektriciteitsverbruik van de bedrijfswagen?

Hoewel in de praktijk vaak gebruik wordt gemaakt van forfaitaire vergoedingen, bijvoorbeeld o.b.v. informatie van de CREG, moet de vergoeding door de werkgever in principe gebaseerd zijn op de werkelijke elektriciteitskost van de werknemer. Indien bijgevolg de energieprijzen stijgen, stijgt logischerwijze ook de vergoeding. Merk op dat een correcte vergoeding essentieel is. Niet alleen is een te lage vergoeding financieel nadelig voor de werknemer, maar ook zal een te hoge vergoeding door de belastingdienst worden beschouwd als een extra belastbaar voordeel in hoofde van de werknemer.

Kan de werknemer nog aanspraak maken op de belastingvermindering als de werkgever een tegemoetkoming betaalt voor de investeringskost van het eigen laadstation van de werknemer?

In een recente omzendbrief heeft de belastingdienst bevestigd dat, als de werkgever tussenkomt in de investeringskost, en dat bedrag wordt belast als een voordeel alle aard in hoofde van de werknemer, deze laatste nog steeds aanspraak kan maken op de belastingvermindering voor de gedane uitgaven. Wordt de tussenkomst echter beschouwd als een niet-belastbare vergoeding voor de werknemer, oftewel een kost eigen aan de werkgever, is de belastingvermindering niet toepasbaar.

Heeft de werknemer recht op de belastingvermindering voor de zelf gemaakte installatiekosten of eigen financiële bijdrage bij het door de werkgever ter beschikking gestelde laadstation?

Indien, op kosten van de werkgever, een laadstation bij de werknemer wordt geïnstalleerd, maar de werknemer hier extra installatiekosten voor moet maken, bijvoorbeeld ter versterking van de elektriciteitsinstallatie, of de werkgever een eigen financiële bijdrage vraagt, dan geven deze extra kosten de werknemer geen recht op de belastingvermindering. De werknemer heeft namelijk niet zelf geïnvesteerd in de aankoop van een laadstation en is dus ook niet de eigenaar. Een loutere meerkost

geeft de werknemer geen recht op de belastingvermindering.

Wat is de fiscale behandeling van een laadstation dat werd verstrekt aan een werknemer wiens arbeidsovereenkomst wordt beëindigd?

Contractueel is dit een regeling die tussen werknemer en werkgever moet worden overeengekomen. Indien echter wordt besloten het laadstation kosteloos aan de (ex-)werknemer over te dragen, moet rekening worden gehouden met een mogelijk daaruit voortvloeiend belastbaar voordeel alle aard voor de (ex-)werknemer ten belope van de werkelijke restwaarde. Vindt de overdracht echter meer dan vier jaar na de installatie plaats, dan wordt geacht geen voordeel alle aard uit deze overdracht voort te vloeien. Een bijkomend aandachtspunt is een mogelijke btw-correctie die dient te gebeuren.

HET LAADSTATION EN DE WERKGEVER

Is de verhoogde kostenaftrek ook van toepassing op laadstations die in huur/leasing formule worden aangeboden aan bedrijven?

Aangezien het voordeel wordt toegekend in de vorm van een verhoogd afschrijvingspercentage, dient het laadstation boekhoudkundig op de balans van het bedrijf te staan. Om die reden zal de verhoogde kostenaftrek zowel bij een huurovereenkomst als bij een operationele lease niet van toepassing zijn, vermits het bedrijf geen economische eigenaar is. Bij een financiële lease, waarbij het bedrijf wel als economisch eigenaar wordt beschouwd, zal de verhoogde kostenaftrek wel mogelijk zijn.

Zijn de kosten gemaakt door de werkgever, voor installatie van een laadstation bij de werknemer, geheel aftrekbaar in de inkomstenbelastingen en wat met btw?

Ondanks dat de verhoogde kostenaftrek niet kan worden toegepast op laadstations geïnstalleerd bij de werknemer thuis, zijn de kosten gerelateerd aan de installatie wel, t.e.m. 1 januari 2030, 100% aftrekbaar in de inkomstenbelastingen voor de werkgever, daarna daalt het percentage naar 75%.

De installatie van een laadstation is niet onderworpen aan een btw-aftrekbeperking aangezien dit geen autokost betreft. Voor overige gerelateerde kosten dient evenwel een onderscheid gemaakt te worden tussen de situatie waarbij de werknemer al dan niet een bijdrage betaalt aan de werkgever. Bij een gratis ter beschikkingstelling, moet de aftrek worden beperkt tot het beroepsmatig gebruik van de wagen, in de praktijk zal dit veelal worden beperkt tot het forfait van 35%. Bij terbeschikkingstelling met eigen bijdrage is geen aftrekbeperking van toepassing, op voorwaarde dat de vergoeding die door de werknemer wordt betaald gelijk is aan de “normale waarde”. Overeenkomstig de principes die gelden bij een betaald privégebruik van een wagen, wordt die werknemersbijdrage geacht 21% btw te omvatten. Het btw-bedrag wordt door de werkgever geheven en in de btw-aangifte vermeld.

Wat als wordt besloten om publiek toegankelijke laadstations achteraf niet meer voor publiek toegankelijk te maken?

Indien wordt besloten een laadstation niet langer publiek toegankelijk te stellen, kan de verhoogde kostenaftrek voor dat belastbaar tijdperk niet meer worden genoten. Het verlies van de verhoogde aftrek is echter niet definitief. Het bedrijf kan de laadstations in een later belastbaar tijdperk opnieuw toegankelijk maken en dus opnieuw aanspraak maken op de verhoogde aftrek, op voorwaarde dat het laadstation gedurende het gehele belastbare tijdperk voor publiek toegankelijk is.

Dienen alle laadstations op het bedrijventerrein tegelijkertijd te voldoen aan de voorwaarden om te kunnen genieten van de verhoogde kostenaftrek?

De voorwaarden om in aanmerking te komen voor de verhoogde kostenaftrek worden beoordeeld per laadstation en niet per geëxploiteerd netwerk. Bijgevolg is het mogelijk dat voor bepaalde laadstations op het bedrijventerrein de verhoogde kostenaftrek kan worden toegepast en voor andere niet. In het geval van gemeenschappelijke kosten voor het hele netwerk moet een gepaste uitsplitsing worden gemaakt.

Het laadstation en de toekomst

De elektrificatie van het wagenpark zet zijn voortgang verder en wordt fiscaal gestimuleerd. De tijd zal uitwijzen in welke vormen dit zich nog zal ontplooien, maar met zekerheid kan gesteld worden dat oplaadmogelijkheden een cruciale rol spelen in de transitie. Wie wenst te investeren, zal zich goed moeten laten informeren, want net zoals nieuwe technologieën, volgen ook fiscale maatregelen elkaar in snel tempo op.

Auteurs:

Frank Vancamp, Partner bij KPMG Tax, Legal & Accountancy

Tom Ieven, Senior Adviser bij KPMG Tax, Legal & Accountancy

De thuisbasis van het opladen

Terra AC wallbox

Terra AC Wallbox combineert het leiderschap van ABB op het gebied van e-mobiliteit met een 130-jarig erfgoed van innovatie in een superieure wandoplaadoplossing.

new.abb.com/ev-charging/terra-ac-wallbox

Hoogwaardige kwaliteit

• Hoogwaardigste lader op de markt

• Breed aanbod aan connectiviteitsopties

• Ruimtebesparend en eenvoudig te installeren

Flexibiliteit klaar voor de toekomst

• Slimme functionaliteit voor geoptimaliseerde lading

• Integratie van de energiemeter voor dynamisch laden

• Toegewijde App voor controle en configuratie

Veiligheid en bescherming

• Geëvalueerd en getest om te voldoen aan de hoogste normen

• Stroom begrenzingsbeveiliging

• Geïntegreerde differentieel en overspanningsbeveiliging

Car policy elektrisch maken? Enkele tips!

De federale overheid heeft bepaald dat vanaf midden 2023 de fiscale aftrek van bedrijfswagens jaar na jaar zal verminderen, en vanaf 2026 emissievrije bedrijfswagens de norm moeten worden. De vergroening van het bedrijfswagenpark vormt een heuse uitdaging voor heel wat installatiebedrijven. Het inzetten van de juiste laadoplossingen zorgt ervoor dat ze hun huidige car policy onder de loep dienen te nemen. Steven

Dehaemers geeft enkele tips hoe lidbedrijf EEG Group dit aanpakt.

Bij het aankomen op de hoofdzetel in Gullegem maken de verschillende EV’s en bijhorende laadinfrastructuur onmiddellijk duidelijk dat dit lidbedrijf inzet op groene energie en duurzame investeringen. EEG Group brengt duurzaam comfort in gebouwen door de integratie van de meest innoverende technologieën op het vlak van HVAC, sanitair, elektrotechniek, energie- & klimaatbeheer, medische gassen, medische apparatuur en brandbeveiliging.

Als directeur Human Resources van EEG Group kan STEVEN DEHAEMERS ons enkele tips geven wat er allemaal bij een elektrisch wagenpark komt kijken.

Wanneer besloot EEG Group dat

het zijn wagenpark wilde verduurzamen?

Voor EEG Group is duurzaam ondernemen (in het kader van de SDG’s) meer dan een modewoord. Het is de kern van onze langetermijnstrategie en sluit aan bij onze bedrijfswaarden (klantgericht, vakmanschap, zorgen voor el kaar, teamspirit, goesting en open communicatie). Ons duurzaamheidsbeleid bestaat uit vier pijlers: operational excellence, duurzame oplossingen voor klant en maatschappij, onze focus op de eigen mensen en organisatie en ten slotte onze toekomst visie. Duurzaamheid speelt een dagelijkse rol in ons werk en een duurzaam wagenpark sluit daarbij aan.

Reeds in oktober 2021 hebben we onze car policy aangepast voor de EV’s. Ze werden toen al opgenomen in de keu-

zelijst met referentiemodellen. In het voorjaar van 2022 werden de eerste EV’s besteld en in het najaar geleverd. Sinds februari 2023 staan er enkel nog EV’s in de keuzelijst.

TIP: het is belangrijk om de volledige Total Cost of Ownership (TCO) van de EV te bekijken. Denk hierbij naast de aankoopprijs ook aan: afschrijvingen en onderhoudskosten, verzekeringsen brandstofkosten, maar ook alle fiscale lasten. Een EV is in aankoopprijs een stuk duurder maar door de fiscale gunstmaatregelen is deze qua TCO interessant. Bedrijven kunnen de EV zelf aankopen en inschrijven, operationeel of financieel leasen met de optie de wagen al dan niet zelf in te schrijven, etc.

Hoe is bij EEG Group de laadpaleninfrastructuur geregeld?

Na onze bewuste keuze voor EV’s dienden we onze laadstrategie te bepalen. Deze is drieledig:

1 TRACHT ZOVEEL MOGELIJK OP HET

WERK TE LADEN: daar is laden het goedkoopst omwille van het hoogspanningstarief. Op al onze vestigingen lieten we laadpalen installeren.

2 THUIS LADEN: we voorzien de mogelijkheid om een laadpaal bij de woning van de werknemer te installeren.

3 LADEN BIJ PUBLIEKE LAADPALEN: enkel in hoge nood, want de laadkosten vallen hier veel hoger uit.

Fleetbeleid is een complex gegeven. Een gespecialiseerde partner zorgt dan ook voor een optimalisatie van ons vlootbeheer.

Wat zijn de ervaringen van werknemers die al elektrisch rijden?

Duurzaamheid is voor veel van onze werknemers een belangrijk thema, waar zij graag aan willen bijdragen. Anderzijds hadden sommige werknemers initieel wel enkele bezorgdheden, denk aan:

● DE ACTIERADIUS VAN EV’S: de meeste

modellen die vandaag op de markt verschijnen, kunnen (minstens) 400 km afleggen;

● DE MINDSET: je moet even nadenken over het laden tot het een gewoonte wordt;

● DE BEPERKTERE KEUZE AAN MODELLEN: op termijn zal dit ook verbeteren, het autogamma is aan het diversifiëren;

● …

Duidelijke afspraken helpen hierbij?

Inderdaad. Onze car policy biedt een houvast bij onduidelijkheden of discussies. Het omvat de spelregels voor het toekennen en het gebruik van de EV.

Bepaal daarin ook bijvoorbeeld wat er gebeurt als je werknemer van werkgever verandert. Er moet in het bijzonder worden gepreciseerd of de laadpaal al dan niet kosteloos eigendom blijft van de ex-werknemer die de onderneming verlaat, of hij al dan niet op kosten van de werknemer moet worden gedemonteerd en opnieuw geïnstalleerd in geval van verhuizing van de werknemer, enz.

Stappenplan

bij overstap naar een elektrisch wagenpark

1

Car policy bepalen met duidelijke spelregels. Door het inzetten van EV’s verlaag je emissies en verbeter je de duurzame bedrijfsvoering.

2

De TCO van je huidige wagenpark oplijsten en je budget bepalen voor de elektrificatie van je vloot. Bij het bepalen van de categorieën van wagens, baseer je op de TCO van de wagens. Zo heb je alle kosten meegenomen en maak je een juiste vergelijking tussen modellen.

3

Laadstrategie bepalen: welke oplaadmogelijkheden wil je jouw werknemers bieden.

4

Technische analyse van bedrijfs site voor laadinfrastructuur: zorg bij de aanleg van de infrastructuur ervoor dat je in de toekomst eenvoudig en goedkoop kunt opschalen naar meer laadpunten.

5

Kijk naar de populatie van jouw werknemers: als er veel in de stad wonen (meer publiek laden) of in een appartement dan dien je ook te kijken naar het mobiliteitsbudget.

“Het inzetten van de juiste laadoplossingen vormt voor ieder bedrijf een uitdaging.”

STEVEN DEHAEMERS

Installeren van een laadpaal: beveiliging en dimensionering

Met de groeiende verspreiding van EV’s groeit ook de behoefte aan laadpalen en wordt een laadpaal bijna een standaard onderdeel van een elektrische installatie. Dit artikel draagt bij tot een vlotte kennis van de voornaamste aspecten ten behoeve van de installateur. Waar moet men op letten bij de keuze en installatie?

Aansluiting: kabel of contactdoos?

Laadpalen komen in twee types: met contactdoos of met aangehechte kabel en voertuigconnector. Sommige modellen zijn in beide uitvoeringen verkrijgbaar. Welk type men kiest zal van de voorkeur van de klant afhangen. Een laadpaal met vaste kabel is gebruiksvriendelijk, men moet geen kabel uit de wagen halen. Voor laadpalen toegankelijk vanaf het openbaar domein heeft de versie met contactdoos echter de voorkeur om diefstal en vandalisme te ver mijden.

Beveiliging: welke differentieelschakelaar?

Vorig jaar trad het nieuw hoofdstuk 7.22 over laadpalen van het AREI in voege. Dit geeft de voor-

sustainable mobility solutions

Als referentie in België bij KMO’s & vrije beroepen qua laadoplossingen voor EV’s, bieden we verschillende oplossingen aan bedrijven om hun elektrisch wagenpark op een ecologische manier op te laden. We bieden een compleet pakket van diensten en producten aan die de bedrijven toelaat om de juiste keuze te maken wat betreft de strategische en operationele aanpassingen aan hun vloot. We bieden maatwerk en bedrijfsspecifieke laadoplossingen aan. Klaar voor uw transformatie ? We helpen graag.

BEL&BO (DEERLIJK)

CARDOEN (KUURNE)

naamste eisen weer waaraan moet worden voldaan: in de eerste plaats dient voor elk laadpunt een toegekende stroombaan te worden voorzien: het laadpunt maakt deel uit van de vaste installatie en mag niet via een stopcontact worden aangesloten.

Elke toegekende stroombaan wordt hierbij individueel door een bescherming tegen overstroom en een differentieel (in het AREI thans officieel “differentieelstroombeschermingsinrichting” genoemd) beschermd. Deze eis impliceert dat deze beschermingstoestellen niet voor andere stroombanen gebruikt worden. De aanspreekstroom van de differentieel bedraagt ten hoogste 30mA. Voor meer info over de keuze van de differentieel verwijzen we naar het artikel op pagina 30.

Vermogen: welk maximaal vermogen kiezen?

Welk vermogen moet men kiezen of instellen, rekening houdend met enerzijds het beschikbaar vermogen van de aansluiting en anderzijds de kenmerken van het voertuig?

Voertuigen zijn vandaag de dag typisch uitgerust met een driefasige 11kW lader, die tot 16A per fase opneemt op een 3x400V aansluiting. Sommige voertuigen kunnen een grotere stroom aan, driefasig (tot 32A, voor 22kW) of enkelfasig (7,4kW aan 32A).

De huisinstallaties hebben een basisvermogen van 9,2 kVA (40A enkelfasig), grotere vermogens worden doorgaans driefasig aangeboden, hetzij met 3x400V met nulgeleider, hetzij aan 3x230V zonder nulgeleider. Een

verzwaring van de installatie is mogelijk, maar heeft een kostprijs, vandaar dat men zich moet afvragen of deze echt nodig is. Een enkel fasige laadpaal van 3,7kW (16A) kan alle voertuigen bedienen en kan zonder problemen in elke elektrische installatie worden ingebouwd. Deze is echter vrij traag: op één uur laadt men de energie bij om een goede 20 km ver te rijden. Dit is wel voldoende als men slechts over een kleine batterij beschikt (zoals bijvoorbeeld bij een plugin hybride), of indien men bijvoorbeeld ook overdag op het werk kan laden. Zonder specifieke laadpaal kan men aan een gewone contactdoos traag laden aan 2,3kW (10A). Sneller laden kan, indien drie fasen beschikbaar zijn (3x400V), of enkelfasig met een grotere stroom indien het voertuig dit toelaat. Men kan de laadpaal overigens steeds instellen op de gewenste maximale laadstroom (bv. 20A) om zo de optimale afstelling te bekomen voor een gegeven installatie.

Een bijzonder probleem stelt zich met aansluitingen op een 3x230V netwerk zonder nulgeleider. Dergelijke netwerken komen nog veel voor in stedelijke gebieden. Enkele types EV’s op de markt weigeren op dit netwerk enkelfasig te laden; in voorkomend geval is een scheidingstransformator nodig. Wil men op een 3x230V netwerk driefasig laden is overigens ook steeds een transformator vereist; een beperkt aantal voertuigen laat toe op 3x230V tweefasig te laden (met een verhoogde stroom in de derde fase).

Slim laden: de oplossing?

Om te genieten van het fiscaal voordeel op laadpalen moet de laadpaal gebruik maken van “groene

stroom” en bovendien “slim” zijn: de laadpaal meet het opgenomen vermogen (via de P-poort van de digitale teller of via een stroomtransfo) en past de laadstroom aan zodat een bepaalde maximumwaarde niet wordt overschreden. Op deze manier wordt het piekverbruik binnen de perken gehouden en houdt men rekening met het capaciteitstarief. Indien men over eigen productie beschikt (zonnepanelen) zal de slimme laadpaal hier maximaal gebruik van maken om zo het verbruik te optimaliseren. De exacte gebruiksparameters kunnen steeds door de gebruiker worden ingesteld via bijvoorbeeld een app.

Naar de toekomst toe is er ook het bidirectioneel laden of "vehicle-togrid" (V2G). Thans zijn slechts weinig wagens daarvoor uitgerust, maar in de toekomst zal dit toenemen en wordt het voertuig inzetbaar als “thuisbatterij” (met een veel grotere energie-inhoud dan de doorgaans gangbare thuisbatterijen) wat grote perspectieven biedt voor het dynamisch beheer van de elektrische installatie en voor het energiemanagement.

Onder “slim” laden worden overigens alle functies begrepen die verder gaan dan de basisfunctionaliteit van het laden, onder andere toegangsbeheer, aanrekening van verbruik en dergelijke. Het is echter vooral het energiemanagement dat een rechtstreekse meerwaarde biedt aan de gebruiker.

Op deze wijze kan aan elke EV rijder die thuis over een laadmogelijkheid beschikt de optimale oplossing worden aangeboden.

AUTEUR:

Auteur: Peter Van den Bossche, professor aan de VUB, onderzoeksgroep MOBI.

Alle wegen leiden naar zero emissie

5 pijlers van Project Zero

Een groenere wereld zonder CO2-uitstoot. Dat is waar Project Zero uit Waregem naar streeft. Door in te zetten op kwaliteitsvolle, CO2-neutrale energieoplossingen ondersteunen we installateurs, elektriciens en professionals in het aanbieden van een totaaloplossing naar hun klanten.

Om de impact van onze oplossingen te optimaliseren, zetten we meerdere kanalen in om (potentiële) klanten te bereiken. Van online webshops tot fysieke filialen.

Installateurs te woord staan en op weg zetten naar een tevreden eindklant. Die weg bewandelen we elke dag.

op basis van zonne-energie, met onze SolarTech zonnepanelen.

wanneer je overschotten hebt door gebruik van thuisbatterijen.

op een slimme manier met domotica-oplossingen.

aan de hand van energiebesparende ledverlichting.

volgens je noden met laadpalen voor elektrische wagens.

Het ervaren team van Project Zero deelt hun kennis over zero emissie, Wallbox en slimmer energiebeheer via verschillende opleidingen.

Project Zero België

Tel: +32 056 711 501

info@project-zero.be

www.project-zero.be

Project Zero Nederland

Tel: +31 79 79 96 000

info@project-zero.nl

www.project-zero.nl

Laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen: meer dan AREI hoofdstuk 7.22

Sinds 1/11/2022 is hoofdstuk 7.22 van AREI boek 1 van toepassing. Het behandelt de conductieve laadinrichtingen voor elektrische wegvoertuigen (EV), m.a.w. laadpunten Mode 3 (AC) en 4 (DC). Het bevestigt en verduidelijkt wat daarvoor al voorgeschreven werd door internationale normen. Het begint met te zeggen dat de rest van het AREI ook van toepassing is. Bijvoorbeeld, als je een differentieelstroombeschermingsinrichting (diff.) wil gebruiken voor een laadpunt, dan geeft hoofdstuk 7.22 de eisen waaraan die moet voldoen. Maar de eisen die aan een stroomopwaartse diff. gesteld worden, staan op een andere plaats in het AREI. Dit artikel bespreekt 2 belangrijke aspecten. Het vervangt het AREI niet.

Bescherming tegen aanrijding

We beginnen met een eis die een elektricien zelden tegenkomt: er moeten maatregelen getroffen worden tegen elke redelijkerwijs te verwachten aanrijding.

Bescherming tegen overstroom en tegen onrechtstreekse aanraking

Het AREI spreekt van een “verbindingspunt”, dat is het punt van de vaste installatie waarop het EV wordt aangesloten. Voor een laadpunt met vaste kabel is dat de stekker (voertuigconnector) aan het uiteinde van de kabel, anders is het de laadpaalcontactdoos.

Elk verbindingspunt moet een eigen stroombaan met individuele bescherming tegen overstroom en tegen onrecht streekse aanraking hebben. De bescherming tegen onrechtstreekse aanraking kan gebaseerd zijn op:

● een veiligheidsscheiding – vaak toegepast bij Mode 4

● of een diff. van max. 30 mA – vaak toegepast bij Mode 3

Wie voor een diff. kiest, moet er rekening mee houden dat een isolatiefout in de batterijlader een foutstroom kan veroorzaken die meer dan 6 mA DC bevat. Een diff. type A is daar niet voor gemaakt (figuur 1). Hoofdstuk

7.22 geeft 2 mogelijkheden:

1 een diff. die wel tegen foutstromen

met DC kan, m.a.w. een diff. type B van max. 30 mA

2 een diff. type A van max. 30 mA aangevuld met een beveiliging tegen 6 mA DC (norm IEC 62955)

Tot hij onderbroken wordt, loopt de foutstroom ook door de installatie stroomopwaarts. Daar kan een foutstroom met meer dan 6 mA DC blijven lopen bij:

Figuur 1: ENKELE TYPES DIFF. EN DE SOORTEN FOUTSTROOM WAARVOOR ZE BEDOELD ZIJN

● een laadpunt beschermd door een diff. type B (schakelt pas uit bij 30 mA)

● 2 of meer laadpunten met een bescherming tegen 6 mA DC (als er in 2 laadpunten tegelijk een fout optreedt van bv. 5 mA DC)

Een diff. stroomopwaarts moet daar tegen kunnen.1 Alleen als er maar

1 laadpunt is met beveiliging tegen 6 mA DC, kan de DC in de foutstroom geen problemen veroorzaken in een diff. stroomopwaarts.

Twee van de mogelijkheden die in het AREI staan, zijn dezelfde als in hoofdstuk 7.22:

1 Een diff. die wel tegen foutstromen met DC kan, m.a.w. een diff. type B

2 Een diff. type A aangevuld met een beveiliging tegen 6 mA DC (figuur 2)

In elektrische installaties van huishoudelijke ruimten is het verboden een diff. type A te gebruiken op een plaats waar een foutstroom van meer dan 6 mA DC kan voorkomen.2 Daar moet een diff. type B of een diff. type A met ingebouwde beveiliging tegen

6 mA DC gebruikt worden.

In andere installaties zijn nog andere oplossingen toegelaten, zoals:

● een diff. type A in combinatie met een afzonderlijke beveiliging tegen

6 mA DC

● een diff. type A zonder meer, op voorwaarde dat de fabrikant in zijn technische documentatie bevestigt dat zijn toestel stroomopwaarts van toestellen die beveiligen tegen DC foutstroom geschikt is voor de max. DC-

Figuur 2: DIFF. TYPE A VAN 300 MA EN BEVEILIGING TEGEN 6 MA DC STROOMOPWAARTS VAN 2 LAADPUNTEN ELK BESCHERMD DOOR EEN DIFF. TYPE A VAN 30 MA EN BEVEILIGING TEGEN 6 MA DC (type * in de figuur)

Figuur 3: KRING LAADPUNT RECHTSTREEKS AFGETAKT IN HET HOOFDVERDEELBORD links: diff. type A 30 mA en Diff-6mA-DC – rechts: diff. type B 30 mA

*: Type A en Diff-6mA-DC

fout stroom die op die plaats kan voorkomen zonder dat de stroomafwaartse toestellen uitschakelen (coördinatietabellen).

Het nadeel van een beveiliging tegen 6 mA DC aan het hoofd van de installatie is haar grote gevoeligheid. Daardoor vergroot het risico op onterecht uitschakelen, bijvoorbeeld als een machine bij het opstarten een lekstroom met een klein beetje DC veroorzaakt.

Het is ook toegelaten om de kring naar een laadpunt rechtstreeks af te takken in het hoofdverdeelbord (figuur 3). Dit zorgt meteen voor horizontale selectiviteit tussen de kringen.

Hierbij moet rekening gehouden worden met volgende eisen uit het AREI:

ALGEMENE

SCHEIDINGSSCHAKELAAR

“Een algemene scheidingsschakelaar moet op het hoofdschakel- en verdeelbord geplaatst worden die de gelijktijdige onderbreking mogelijk maakt van alle fasen, en eventueel van de nulgeleider. …

Nochtans mag de functie van de algemene scheidingsschakelaar verzekerd worden door de beschermingsinrichting voor aansluiting indien deze ontworpen is om de scheiding te verzekeren3”

Wanneer de algemene stroomonderbreker van de DNB hiervoor kan dienen, is het toegelaten om aan het begin van de installatie meer dan 1 diff. in parallel te plaatsen.

ELEKTRISCHE INSTALLATIE VAN

HUISHOUDELIJKE RUIMTEN

Voor de elektrische installatie van huishoudelijke ruimten geldt bovendien dat er minstens 1 diff. van ten hoogste 300 mA aan het begin van de installatie moet staan.

3 Deze diff. of diff.’s moet(en) verzegeld worden.4

4 Nominale stroomsterkte ten minste 40 A.5

5 Zichtbare vermelding “3000 A, 22,5 kA²s”, tenzij de nominale stroomsterkte groter is dan 40 A.6

Dit laatste geldt voor elke diff. die stroomopwaarts staat van de eerste automaat (of smeltveiligheid). Maar

in feite geldt dit voor elke diff. in het hoofdverdeelbord, omdat de te verwachten kortsluitstroom voor het ganse bord nagenoeg dezelfde is.

TOT SLOT: Volta biedt een gratis e-learning module aan over laadinfrastructuur

Auteur: William Stinissen, VOLTA

NOTEN:

1 AREI boek 1 Onderafdeling 5.3.5.3. Differentieelstroombeschermingsinrichtingen f. Gevaar van gelijkstroomcomponenten

2 AREI boek 1 Onderafdeling 5.3.5.3.a.

3 AREI boek 1 Onderafdeling 5.3.5.1.b.

4 AREI boek 1 Onderafdeling 4.2.4.3.b.

5 AREI boek 1 Onderafdeling 5.3.5.3.a.

6 AREI boek 1 Onderafdeling 5.3.5.5.e.

eMobility by ABL

Uw wagen thuis of op kantoor opladen met opgewekte zonne-energie, uw verbruik monitoren én automatisch factureren. Dat is ABL.

Wij bieden een gepaste laadoplossing voor uw situatie.

Energiebeheer in een woning

"Customer energy management"-systemen (CEMS) maken monitoring en optimalisatie van het energieverbruik mogelijk door het aansturen van huishoudapparaten, verwarming, laadpaal, …. . Dit helpt energieverspilling tegen te gaan, de piekvraag te beperken en het gebruik van duurzame energiebronnen te bevorderen. Door bewuster om te gaan met energie, kan CEMS een rol spelen bij het verminderen van de uitstoot en het tegengaan van klimaatverandering. Als elektro-installateur dient u uw klanten zo optimaal mogelijk te informeren. Want u kan immers een gepast CEMS voorstellen waarmee zij hun woning klaarmaken voor de toekomst.

Volta nam een woning, aangestuurd door een CEMS oplossing, onder de loep en onderzocht de impact ervan op het elektrisch verbruik.

Het schema toont het jaarverbruik van die installatie in 2021, opgesplitst in 3 categorieën: verwarming en sanitair warm water via een warmtepomp, elektrisch voertuig (EV) en andere verbruikers in de woning. Bij het laden van het EV wordt de laadstroom dynamisch aangepast in functie van de aanwezige zonnestroom. De luchtwater warmtepomp werkt zo veel mogelijk overdag om het eigen verbruik van de opgewekte energie te verhogen. Men buffert op die manier ook thermische energie in de woning.

van deze en andere installaties in het COOCK CEMS project, ondersteund door VLAIO, bracht Volta belangrijke leerpunten samen in de e-learning “Energiebeheer in een woning”. Daarin legt men bondig uit welke energieconcepten best eerst toegepast worden. De lesgever bespreekt ook de impact van het capaciteitstarief of de keuze voor een dynamisch energiecontract. Tenslotte reikt hij in enkele scenario’s mogelijke CEMS-oplossingen aan.

Wilt u gefundeerd meedenken met uw klant? Schrijf u dan gratis in voor de e-learning op de website van Volta →

Om een klant een gepast CEMS voor te stellen, moet je vertrouwd zijn met de technische aspecten die dit met zich meebrengt: elektrische aansluitingen, datacommunicatie of compatibiliteit tussen bestaande en nieuwe apparaten, … . Maar minstens even belangrijk is een brede kennis over energieconcepten in een woning en inzicht in de verbruikspatronen van de klant.

Door middel van de slimme sturing slaagt de eigenaar er in om op jaarbasis een zelfvoorziening van 48% en een zelfconsumptie van 58% te bereiken. En dit zonder gebruik te maken van een thuisbatterij. Dit betekent concreet dat de gezinswoning strandt op een totaal jaarverbruik van 9268 kWh. Het CEMS en de zonnepanelen beperken de afname uit het net tot 4785 kWh. De slimme sturing beperkt de injectie in het net tot slechts 3146 kWh.

Dankzij het empirisch onderzoek

Deze module maakt ook deel uit van het blended leertraject “installateur dirigent van energiestromen”; meer informatie daaromtrent vind u hier →

Auteurs: Jim Wallens en Bart Vannoppen, VOLTA

AIPHONE JO WiFi KITS

De JO Wi-Fi serie is voorzien van een 7’’ breedbeeld aanraakscherm monitor met geïntegreerde WiFi module.

De werking ervan vereist geen e-mail registratie, d.w.z. totaal respect van de GDPR.

• Oproepdoorschakeling naar tot 8 smartphones

• Live en opgenomen beelden raadplegen vanop afstand

• Gebruik van Amazon-servers voor wereldwijde service met hoogste betrouwbaarheid en veiligheid

• Plug & play-installatie: autom. verbinding met de router mbv WPS-functie en directe koppeling van de smartphone zonder registratieprocedure via mail.

Exclusieve invoerder voor België: CCI nv, Louiza-Marialei 8/5, 2018 Antwerpen

T: +32 (0)3 232 78 64 | info@ccinv.be www.ccinv.be

www.pvcycle.be

DE BESCHERMING VAN HET MILIEU BEHOORT

VAN ONZE BUSINESS

TOTAALOPLOSSING VOOR DE REGELNALEVING, OPHALING EN RECYCLAGE VAN FOTOVOLTAÏSCHE ZONNEPANELEN

PV CYCLE BELGIUM vzw is het enige beheersorganisme voor fotovoltaïsche zonnepanelen dat werd opgericht in het kader van de Milieubeleidsovereenkomst Zonnepanelen.

WAAROM KIEZEN VOOR CARBOBEL?

Belgisch. Kwalitatief. Voordelig. En nog altijd de allerslimste energie-investering. Zonnepanelen van Carbobel zijn zowel voor particulieren als installateurs de juiste keuze. Je krijgt de kwaliteit die je voor ogen hebt en het jarenlange rendement waar je op rekent.

Zekerheid op lange termijn

Dankzij hun uitstekende kwaliteit en prestaties krijg je 30 jaar vermogens- en productgarantie op de zonnepanelen van Carbobel.

Premium kwaliteit

Bij het ontwikkelen van onze Belgische zonnepanelen stond er één ding op de allereerste plaats: kwaliteit.

Word jij part of the team?

Carbobel is een betrouwbaar Belgisch merk van premium zonnepanelen. Onze zonnepanelen aanbieden is een slimme manier om je concurrenten een stapje voor te zijn.

De toekomst begint nu

Om mee te bouwen aan een betere toekomst voor iedereen, schenken we per verkocht paneel 0,50 euro aan een goed doel.

POWERING YOUR FUTURE.

ZONNEPANELEN VOOR

EEN DAK VOL ENERGIE

Full black, dubbel glas én een piekvermogen van 430 W. Check! Natuurlijk leveren wij alleen zonnepanelen die uitblinken op het gebied van efficiëntie en vermogen.

1 2 3

Glas-glas panelen

Gaan langer mee en blijven langer presteren.

Stevig rendement

Maar liefst 22 % van het zonlicht dat op de panelen valt, wordt omgezet in elektriciteit.

Kwalitatief en betrouwbaar

Carbobel maakt alleen gebruik van de beste materialen en technieken. Het resultaat?

Premium zonnepanelen.

Ontdek meer op www.carbobel.com

Wij zijn klaar voor morgen.

Jij ook?

Bent u op zoek naar een autolader? Dan ben je bij ons aan het juiste adres! Wij hebben voor alle toepassingen (residentieel, zakelijk en openbaar) alles in huis voor het plaatsen van nieuwe en bestaande laadoplossingen.

Differentieelschakelaars & modulaire automaten

Op zoek naar differentieelschakelaars en automaten?

Neem een kijkje in ons aanbod van Chint, kwaliteit aan scherpe prijzen en steeds uit voorraad leverbaar.

Emfree Smart Platform da’s slim laden

Het unieke Smart Platform van Emfree biedt eigenaars én gebruikers van laadpalen de kans om makkelijk aan de slag te gaan.

Voordelig, zonder abonnement of verplichtingen. Als gebruiker kan je zorgeloos een laadsessie starten! Scan, betaal, laad.

Met ons Emfree Smart Platform tover jij jouw laadpaal om in een eenvoudig te gebruiken publiek laadpunt. Gebruikers kunnen eenvoudig laden door de QR-code te scannen en te betalen met Payconiq of door gebruik te maken van RFID voor werknemers. Dit alles voor slechts €12 per jaar per stekker.

Differentieelschakelaar of automaat bestellen? Via shop.carbomat.be, natuurlijk!

ons

aan laders op shop.carbomat.be

nu je gratis Sample Box aan en

Vraag hem hier aan!

Software voor het ontwerp van slimme laadparkings voor elektrische voertuigen

Met de aanpassing van de fiscale regels voor bedrijfswagens als onderdeel van de maatregelen voor de aankomende energietransitie, zien we een plotse sterke stijging in de bestelling van EV’s en plaatsing van laadpalen op bedrijfsparkings en bij mensen thuis. Een trend die alleen maar verder zal toenemen de komende jaren. Vooral bij bedrijven komen veel vragen naar boven over hoe dit op een (kosten-) efficiënte manier verwezenlijken. EVERGi onderzoeksgroep van de Vrije Universiteit Brussel ontwikkelde een handige software waarmee de laadparking en het energiesysteem van jouw bedrijf of klanten optimaal kan ontwerpen en volgende vragen beantwoorden:

● Hoeveel laadpunten plaats ik?

● Investeer ik dan best ook in bijkomende zonnepanelen?

● Kan mijn netaansluiting dit aan?

● Wat zal dit alles kosten?

Waar dit tot voor kort redelijk eenvoudige te beantwoorden vragen waren, is dit sinds de vergroting van de schaal en de invoer van de digitale meter een heel stuk moeilijker geworden.

Er moet nu namelijk altijd gekeken worden naar de gelijktijdigheid van verschillende verbruikers en lokale opwekking van zonnepanelen of andere productie-eenheden. Die gelijktijdigheid op kwartierbasis zal immers bepalend zijn voor de afname of injectie (en dus de elektriciteitskost) en de vermogenspieken (en kosten daaraan verbonden door het capaciteitstarief).

Een EV verbruikt op jaarbasis grofweg het equivalent van een klein Belgisch huishouden en een vloot EV’s introduceert grote pieken in vergelijking met standaard verbruiken van kantoorgebouwen. Een goed ontwerp van de laadparking heeft dan ook een belangrijke impact op de kosten daaraan verbonden. Wat verstaan we dan onder een goed ontwerp?

Figuur 1: OVERZICHT VAN EEN VOORBEELD ONTWERP VAN EEN BEDRIJFSPARKING ZOALS GEGENEREERD DOOR DE ANSITU SMART CHARGING DESIGN ASSISTANT VAN DE VUB IN HET GEVAL VAN SLIM LADEN.

Stap 1: In kaart brengen van de mobiliteitsvraag

In de eerste plaats moet gestart worden met te kijken naar de laadvraag. 20 EV’s betekent niet noodzakelijk 20 laadpunten (dat is eerder uitzonderlijk). Een bedrijfsparking heeft vaak een mix aan profielen die elk hun eigen verplaatsingspatronen en daaran gekoppelde laadnoden hebben. Terwijl kantoorzitters veelal op regelmatige tijdstippen aankomen en 8 uur ter plaastse blijven, zullen vertegenwoordigers grotere afstanden afleggen en slechts kort op kantoor zijn op verspreide momenten van de dag. Bezoekers kunnen dan weer heel uiteenlopende patronen vertonen. Onderzoek geeft ook aan dat bestuurders bewust laden met hun volgende verplaatsing in gedachten en slechts in beperktere mate uit pure regelmaat. Bovendien heeft het nieuwe normaal van thuiswerken een lagere graad van aanwezighed, en dus een lagere laadnood. Die laadnood moet dan afgewogen worden tegen het servicelevel dat je als bedrijf wil bieden aan personeel en bezoekers. Moet altijd aan de volledige vraag voldaan worden, ook als die slechts één keer per jaar optreedt? Door aan slechts 99% van de vraag te voldoen kan vaak 30% minder laadpunten geplaatst worden, wat al snel tienduizenden euros betekent.

Stap 2: Optimalisatie – Berekenen van energiebalans

In de tweede plaats kan dan gekeken worden naar de energiebalans. Belang rijk is om deze op 15 minuten basis te nemen. Met een variabel tarief worden deze namelijk bepalend voor de kostprijs van elektriciteit, maar ook de om piekkost van het capaciteitstarief in rekening te kunnen brengen. Als er zonnepanelen of andere (duurzame) lokale productie aanwezig zijn, is het zelfconsumeren van eigen opgewekte (duurzame) energie

Figuur 2: SAMENSTELLEN VAN DE VLOOT VAN EV’S IN ANSITU VOOR HET ONTWERP VAN DE LAADPARKING.

Figuur 3: DEKKING VAN DE LAADVRAAG IN FUNCTIE VAN HET AANTAL LAADPUNTEN VOOR EEN SPECIFIEKE CASE ZOALS BEREKEND IN ANSITU. De rode (90%), gele (95%) en blauwe (99%) lijn geven de de verschillende service levels aan die kunnen ingesteld worden als ontwerp keuze en hebben een invloed op het noodzakelijk aantal te plaatsen laadpunten.

een belangrijke kostenbesparende (en verduurzamende) handeling. Wanneer echter gewoon wordt geladen kan men niet ingrijpen op deze kostencomponenten. Daarom is slim laden essentieel in vele gevallen.

Met slim laden bedoelen we dan: rekening houdend met de huidige en toekomstige status van alle verbruikers en opwekkers gekoppeld aan de parking. Dat is in eerste plaats natuurlijk de bestuurder zelf. Wanneer deze toekomt, hoelang deze blijft, en hoeveel deze moet bijladen bepaalt hoe flexibel het laadvermogen kan worden bijgesteld om bij een dynamisch electriciteitstarief te laden, pieken te vermijden, en zelfconsumptie te maximaliseren. Dit wil omgekeerd ook zeggen dat met slim laden de zonnepanelen op een zeer kosteneffciënte manier kan uitgebreid worden, en dus zo bijdraagt tot de verduurzaming. Afhankelijk van de specifieke situatie hanteren wij vanuit onze huidige gesimuleerde cases voordelen tot € 100 per laadpunt per jaar door de verhoging van zelfconsumptie, € 150 per laadpunt per jaar door het vermijden van vermogenspieken, en € 100 per laadpunt per jaar door in te spelen op een variabel tarief. Die mix aan bestuurdersprofielen is voor elke parking specifiek en bepalend voor het benodigde aantal laadpunten, hoeveel zonnepanelen je best legt, welke exacte kosten besparingen je behaalt met slim laden en of dat ook je netaansluiting kan beperken.

Handige sotware

Om een slimme laadparking op een gefundeerde manier te ontwerpen ontwikkelde VUB de smart charging design assistant ANSITU (ansitu.be).

Die moet toelaten op een intuïtieve en snelle manier door het hierboven beschreven ontwerpproces te lopen en goed geïnformeerd beslissingen te maken of advies te geven over hoe een bedrijfsparking het best wordt ingericht met laadpalen, zonnepane-

len en eventueel een stationaire batterij. Figuur 1 toont hoe de soft ware een optimale samenstelling van de installatie aangeeft. De software laat toe om zelf een vloot aan elektrische voertuigen en mix aan aan bestuurdersprofielen samen te stellen (zie Figuur 2) en berekent dan het noodzakelijk aantal laadpunten. Figuur 3 geeft het percentage van de laadvraag die gedekt wordt in functie van het aantal geplaatste palen. Na de keuze van de dekkingsgraad (90%-95%-99%-100%)

wordt het aantal laadpunten vastgelegd en de energiebalans en kosten berekend. De software maakt daarbij gebruik van de eigen ontwikkelde state-of-the art slimme laadalgoritme

om de impact van slim laden op het ontwerp mee in rekening te brengen. Zo toont de software de kosten en andere investeringsparameters (zie figuur 4) mét en zonder slim laden om de voordelen goed te kunnen inschatten. Het slimme laadalgoritme wordt ook ingezet voor het slim aansturen van laadparkings zelf om zo de beoogde voordelen effectief te realiseren.

AUTEUR: Cedric De Cauwer, onderzoeksgroep EVERGi, VUB cedric.de.cauwer@vub.be

Figuur 4:

RESULTAAT VOOR TOTAL-COST-OF-OWNERSHIP GEGENEREERD DOOR DE ANSITU SMART CHARGING DESIGN ASSISTANT VAN DE VUB MET ONDERSCHEID TUSSEN GEWOON (“UNCOORDINATED”) EN SLIM (SMART) LADEN.

Welke wijzigingen heeft 2022 aan het arbeidsreglement teweeggebracht?

Eind 2022 werd niet enkel de langverwachte wet rond de “arbeidsdeal” gepubliceerd die een hele reeks maatregelen met zich meebracht, ook werden er nieuwe bepalingen rond arbeidsongeschiktheid en de Europese regels rond transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden gepubliceerd. Er zijn een aantal verplichte wijzigingen en verduidelijkingen die op te nemen zijn in het arbeidsreglement naar aanleiding van vernoemde maatregelen. Hierna volgt een overzicht.

Arbeidsdeal

4­ DAAGSE WERKWEEK

Wat?

De voltijdse werknemer heeft de mogelijkheid om de werkweek te spreiden over 4 dagen per week. Dit is een recht van de werknemer, geen verplichting van de werkgever. Een werkgever die de aanvraag voor een

4-daagse werkweek wil weigeren, moet dit motiveren. De werknemer mag hier geen nadelige gevolgen van ondervinden.

Hoe?

Wanneer de werkelijke wekelijkse arbeidsduur 38 uur of minder bedraagt, kan de maximale dagelijkse arbeidsduur door middel van een wijziging van het arbeidsreglement worden verhoogd tot 9,5 uur per dag. Wanneer de werkelijke arbeidsduur meer dan 38 uur per week bedraagt (met een max. van 40 uur), moet er een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) gesloten worden.

WISSELEND WEEKREGIME

Wat?

De voltijdse werknemer heeft de mogelijkheid om zijn arbeidsduur in een cyclus over twee opeenvolgende weken te verdelen. Tijdens deze cyclus is het mogelijk tot 9 uur per dag en tot 45 uur per week te werken, mits het werk in de eerste week direct wordt gecompenseerd door het werk in de tweede week, zodat gemiddeld de normale wekelijkse arbeidsduur in acht wordt genomen. Bijvoorbeeld: als een voltijdse werknemer in week A 45 uur werkt, zal hij in week B 31 uur werken.

De werknemer heeft het recht om de toepassing van deze maatregel te vragen. Ook hier gaat het over een recht van de werknemer. De werkgever die de aanvraag voor een wisselend weekregime wil weigeren, moet dit

motiveren. De werknemer mag hier geen nadelige gevolgen van ondervinden.

Hoe?

Het arbeidsreglement moet voortaan volgende vermeldingen bevatten:

● de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur die in de cyclus in acht moet worden genomen;

● de dagen van de week waarop het werk kan worden ingepland;

● het dagelijkse bereik waarin het werk kan worden gepland;

● de minimale en maximale dagelijkse arbeidsduur, zonder dat de dagelijkse arbeidsduur meer dan 9 uur bedraagt; en

● de minimale en maximale wekelijkse arbeidsduur, die niet meer dan 45 uur per week mag bedragen.

MINIMUMTERMIJN VOOR KENNISGEVING VARIABELE WERKROOSTERS

Wat?

De minimum kennisgevingster mijn voor het werkrooster van (deeltijdse) werknemers met variabele werkroosters wordt verlengd tot 7 werkdagen (i.p.v. 5). De termijn van 7 werkdagen kan worden gewijzigd door een bij KB verbindend verklaarde CAO, maar mag niet korter zijn dan 3 werkdagen. Er is geen dergelijke termijn voorhanden binnen het PsC 149.01.

Hoe?

Bedrijven die momenteel een kortere kennisgevingstermijn hanteren, zullen deze in overeenstemming moeten brengen met de nieuwe minimumtermijn en hun arbeidsreglement overeenkomstig moeten aanpassen.

Termijn?

Bestaande arbeidsreglementen die voorzien in een periode van 5 werkdagen moeten worden aangepast binnen een termijn van 9 maanden, d.w.z. uiterlijk op 19 augustus 2023 (“overgangsperiode” waarin de periode van 5 dagen kan blijven gelden).

RECHT OP DECONNECTIE

Wat?

Bedrijven met meer dan 20 werknemers moeten afspraken maken over het recht op deconnectie.

Hoe?

Deze afspraken moeten voorzien in de voorwaarden van het recht op deconnectie en in een regeling i.v.m. het gebruik van digitale apparaten. Dit moet voorzien worden:

● in een binnen de onderneming gesloten CAO; of ● worden opgenomen in het arbeidsreglement;

● tenzij er intussen een CAO op sectoraal of NAR niveau is gesloten.

De sociale partners van het PSC 149.01 hebben een suppletieve CAO afgesloten voor de arbeiders uit de sector. Dit houdt concreet in dat werkgevers die niets hebben ondernomen op ondernemingsvlak onder het toepassingsgebied van de suppletieve cao vallen.

LET OP!

Indien er eveneens bedienden worden tewerkgesteld of de onderneming arbeiders uit een ander paritair comité tewerkstelt, raden wij evenwel aan zo snel mogelijk een bijlage aan de arbeidsovereenkomst te voorzien volgens de geijkte procedure van wijziging arbeidsreglement.

U kan de bijlage opvragen via consult@techlink.be.

Vrijstelling medisch attest eerste dag arbeidsongeschiktheid

Wat?

De vrijstelling van de verplichting om een medisch attest voor te leggen voor de eerste dag van arbeidsongeschiktheid werd ingevoerd door de wet van 30 oktober 2022 houdende diverse bepalingen betreffende arbeidsongeschiktheid.

Dit houdt in dat wanneer een werknemer een dag afwezig is door ziekte of een ongeval, het niet meer verplicht is om een medisch attest voor te leggen voor die ene dag. Dit kan tot drie keer per kalenderjaar. Die vrijstelling geldt zowel voor een arbeidsongeschiktheid van één dag, als voor de eerste dag van een langere periode van arbeidsongeschiktheid.

Is de werknemer een vierde keer afwezig wegens ziekte of een ongeval? Dan is er wél een verplichting om vanaf de eerste dag een geneeskundig attest voor te leggen, tenzij de werkgever dit uitdrukkelijk niet verzoekt.

Hoe?

Hoewel ondernemingen met minder dan 50 werknemers op 1 januari kunnen afwijken, dient toch elke onderneming (ongeacht het aantal medewerkers) zijn arbeidsreglement aan te passen in functie van deze nieuwe reglementering. Concreet betekent dit:

Wijziging arbeidsreglement (of geldende CAO) voor ondernemingen met minstens 50 medewerkers op 1 januari 2023 omdat de afschaffing van het ziektebriefje voor de eerste dag drie keer per kalenderjaar verplicht opgenomen moet worden. Er is geen wijziging nodig indien de onderneming al een vrijstelling van het medisch attest verleent bij afwezigheid van korte duur.

Wijziging arbeidsreglement voor ondernemingen met minder dan 50 medewerkers op 1 januari 2023:

● Om af te wijken van de nieuwe regeling en alsnog een ziektebriefje te eisen voor de eerste dag.

● Om de nieuwe regeling op te nemen, indien de onderneming geen afwijking van de nieuwe regeling wenst. Dit kan interessant zijn voor ondernemingen die rond de grens van 50 medewerkers zitten.

Versterking van het recht van werknemers op informatie over de arbeidsrelatie

Wat?

De wet van 7 oktober 2022 houdende gedeeltelijke omzetting van Richtlijn (EU) 2019/1152 betreffende transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden in de EU is op 10 november 2022 in werking getreden. Deze wet bepaalt dat bepaalde informatie moet worden verstrekt aan de werknemer. Deze informatie kan van individuele of collectieve aard zijn.

Hoe?

“Basis”- of “individuele” informatie zoals o.a. de identiteit van de partijen, datum van aanvang en duur van de arbeidsrelatie, plaats van tewerkstelling, salaris, … kan in eender welk document (individuele arbeidsovereenkomst of een ander document) worden verstrekt. De werkgever kiest immers in welk document de infor-

matie wordt verstrekt. Deze informatie moet evenwel uiterlijk op de eerste werkdag worden verstrekt.

De informatie van collectieve aard moet in het arbeidsreglement opgenomen worden. Collectieve informatie is onder meer:

● de procedure, met inbegrip van de opzegtermijnen, die de werkgever en de werknemer moeten volgen in geval van beëindiging van de arbeidsovereenkomst. De werkgever kan ook verwijzen naar de wetgeving hieromtrent.

● het paritair comité waarin de in de vennootschap toepasselijke CAO's zijn gesloten;

● door de werkgever aangeboden opleidingen. De werkgever kan ook verwijzen naar de wetgeving of de CAO die dit regelt.

● het sociale zekerheidsorgaan dat de bijdragen ontvangt die de werkgever voor de werknemers int.

Procedure wijziging arbeidsreglement

Zoals hierboven uiteengezet, zijn er een aantal verplichte wijzigingen en verduidelijkingen die op te nemen zijn in het arbeidsreglement. Elke werkgever past zijn bestaande arbeidsreglement dus best zo snel mogelijk aan. Wat betreft de wijziging omtrent de kennisgevingstermijn van de variabel deeltijdse werknemers is er nog tijd en bepaalt de wetgever uitdrukkelijk een uiterlijke datum van aanpassing, namelijk 20 augustus 2023.

Hieronder kan u nogmaals nalezen hoe u het arbeidsreglement best wijzigt. Uiteraard staat Techlink u met raad en daad bij indien u vragen hebt betreffende de wijziging van het arbeidsreglement, of indien u bijlagen nodig heeft.

ER IS GEEN ONDERNEMINGSRAAD AANWEZIG

In geval er geen ondernemingsraad is, stelt de werkgever het ontwerp

of de wijzigingen van het arbeidsreglement op en plakte deze aan. Gedurende 15 dagen vanaf deze aanplakking, kunnen de werknemers opmerkingen formuleren in een register dat daartoe te hunner beschikking wordt gehouden of kunnen ze deze opmerkingen recht streeks aan de inspecteur van de Inspectie van de sociale wetten laten weten. Eens deze termijn voorbij, zendt de werkgever het ontwerp en het register aan deze inspecteur. Als er geen opmerkingen werden gemaakt, treedt het arbeidsreglement in voege de 15de dag volgend op de dag van aanplakking.

Als er toch opmerkingen werden gemaakt, tracht de inspecteur van de Inspectie van de sociale wetten de uiteenlopende standpunten te verzoenen binnen de 30 dagen volgend op het moment dat het ontwerp en het register hem werden toegezonden. Indien de inspecteur er niet in slaagt de standpunten te verzoenen, dan stuurt hij onmiddellijk een afschrift van het proces-verbaal van niet-verzoening naar de voorzitter van het bevoegd paritair comité.

ER IS EEN ONDERNEMINGSRAAD AANWEZIG

Indien er een ondernemingsraad bestaat, stelt deze het reglement en de wijzigingen ervan op. Het reglement treedt in voege 15 dagen na het akkoord in deze raad.

In geval er geen akkoord tot stand komt in de ondernemingsraad, meldt de voorzitter dit aan de inspecteur van de Inspectie van de sociale wetten, die zal pogen om de uiteenlopende standpunten binnen de 30 dagen te verzoenen. Indien de inspecteur van de sociale wetten er niet in slaagt de standpunten te verzoenen, wordt het geschil aanhangig gemaakt bij het bevoegd paritair comité door de voorzitter van de ondernemingsraad.

Laat je HR-administratie over aan Group S.

Of je nu een startende ondernemer bent of een HR-manager met jaren ervaring, je persoonlijke payroll advisor van Group S helpt je vlot bij al je HR-administratie. Met ervaring in je sector én advies op maat. Zodat jij gerust kan doen waar je goed in bent.

Kijk voor meer informatie of maak een afspraak op groups.be

Een kwestie van open communicatie en afspraken maken

Het creëren van open communicatie

Gezien de vaak grote, emotionele geladenheid binnen de familie, blijkt het veelal niet evident om autonoom tot een open communicatie te komen.

Enerzijds wordt de topic van familiale opvolging vaak op de lange baan geschoven. Anderzijds ervaren familieleden, uit angst anderen te kwetsen of te ontgoochelen, vaak een zekere schroom om kenbaar te maken wat écht in hen omgaat. Beide situaties kunnen op lange termijn tot frustraties leiden en de opvolging bemoeilijken. Het loont dan ook absoluut de moeite om externe begeleiding in te schakelen en bij de aanvang van het proces ieders verwachtingen en verzuchtingen in kaart te brengen.

De familiale opvolging op intermenselijk vlak in goede banen leiden, heeft vooral te maken met het creëren van openheid en het maken van duidelijke afspraken. Grondige, diepgaande gesprekken met álle betrokken familieleden vormen hiervoor een goede basis. Is “de ideale opvolger” zélf wel gemotiveerd en koestert de “niet geïnteresseerde zoon” geen verborgen ambities? Hoe ziet vader zijn toekomstige rol en strookt dit met de wensen van de opvolger? Wie wil binnen het bedrijf graag welke taken vervullen?

De antwoorden op deze en andere vragen moeten de wensen en bekommernissen van de verschillende partijen duidelijk in kaart brengen. De familieleden hiermee confronteren tijdens een open familie-overleg, vormt vaak een volgende stap waar-

Wie denkt aan familiale opvolging, denkt in de eerste plaats vaak aan de financieel-juridische problematiek die hierbij komt kijken. De intermenselijke aspecten die hiermee samenhangen, genieten vaak veel minder aandacht. Nochtans kan het één niet zonder het ander. Meer nog, vaak zijn het net deze onderliggende, sluimerende gevoeligheden die het succes van de opvolging bepalen. De overdracht mag financieeljuridisch immers nóg zo goed zijn uitgewerkt, wanneer zaken als toekomstperspectieven, taakverdeling, … een taboe blijven, steken conflicten vroeg of laat de kop op. Reden genoeg dus om, naast de cijfers, ook aan de mensen achter het familiebedrijf een cruciale rol toe te kennen.

bij de externe begeleider als moderator optreedt. Zaken bespreekbaar maken en consensus aanmoedigen, vormen hierbij de belangrijkste rol. Het maken van duidelijke afspraken is het resultaat.

Het opstellen van het familiecharter

Om ervoor te zorgen dat deze afspraken geen vluchtig karakter krijgen en als een echte houvast kunnen dienen, is het aangeraden om ze op papier te zetten in een zogenaamd familiecharter. Waar in het geval van familiale opvolging de focus vanzelfsprekend op het uitstippelen van het overdrachtstraject komt te liggen, kunnen ook andere topics als communicatie, engagement (werkuren, verlof, …), … aan bod komen.

Eenvoudig gesteld, kan het familiecharter gezien worden als een geheel van spelregels en afspraken die de betrokken familieleden onderschrijven en die de toekomstige samenwerking in goede banen leiden. Een soort huishoudelijk reglement dus waarin belangrijke onderwerpen die raken aan de relatie tussen de familie en het familiebedrijf expliciet worden gemaakt.

Hebben we het over familiale opvolging, dan betreft dit doorgaans geen plots gebeuren of een heel concreet kantelmoment dat van het ene op het andere moment plaatsvindt. Integendeel, familiale opvolging vergt een langdurig proces waarin verschillende fasen worden doorlopen en diverse spelers een unieke rol vervullen.

In de literatuur is sprake van twee trajecten: het overdrachtstraject en het traject van de rolwisseling. Om het opvolgingsproces in al zijn facetten in goede banen te leiden, loont het de moeite om beide trajecten stapsgewijs in het familiecharter te concretiseren.

OVERDRACHT

In eerste instantie worden tijdens het opvolgingsproces achtereenvolgens kennis, leiding, eigendom en

Het belang van het familiecharter, ook los van familiale opvolging

Hoewel het opmaken van een familiecharter in de praktijk vaak als sluitstuk van een familiale overdracht gebeurt, loont het zeker de moeite om ook los hiervan tot het maken van afspraken over te gaan. Is er met andere woorden nog geen familiecharter voor handen, dan leent elke levensfase van het familiebedrijf zich om hier verandering in te brengen.

Complementair met de aandeelhoudersovereenkomst

Waar een aandeelhoudersovereenkomst fundamentele, juridische zaken als overdraagbaarheid van aandelen, winstbestemming, bestuur, geschillenregeling, … in een contract giet, kan het familiecharter als complementair hieraan worden beschouwd. Zo kan er in het familiecharter in eenvoudige verwoording verwezen worden naar een aantal bepalingen die in de aandeelhoudersovereenkomst dieper worden uitgewerkt.

volgende fase ook best niet al te lang op zich wachten. Wordt ten slotte ook de werkelijke controle overgedragen, dan is de overdracht compleet en het

controle overgedragen. Waar de focus in het begin voornamelijk komt te liggen op het delen van kennis, wordt geleidelijk aan ook de leiding van het familiebedrijf overgedragen. Hoewel dit absoluut niet onmiddellijk gepaard hoeft te gaan met een overdragen van het eigendom, laat deze

proces volledig doorlopen. Om voor alle betrokken partijen de nodige transparantie te garanderen en het proces stelselmatig vooruit te laten gaan, is het sterk aangeraden om in het familiecharter m.b.t. deze vormen van overdracht concrete afspraken te maken.

Overdrager

Kennis Leiding Eigendom Controle

Opvolger

ROLLEN EN ROLWISSELS

Parallel met het werkelijk overdragen van een aantal cruciale aspecten, vindt tevens een voornamelijk emotioneel en psychologisch getint proces plaats, namelijk dat van de rolwisseling tussen de hoofdrolspelers van de beide generaties.

Waar de jonge generatie doorgaans veel “goesting” heeft om de tanden erin te zetten en de vleugels uit te spreiden, is de rolwisseling in hoofde van de overdrager vaak heel wat minder evident. Vooral voor de zgn. “controlerende eigenaar” die graag zijn stempel drukt en de touwtjes het liefst in eigen han-

Gespecialiseerd onderzoek stelt deze rolwisseling als volgt voor:

● Overdrager: Leider ⟶ Co ­ leider ⟶ Adviseur

● Opvolger: Assistent ⟶ Co ­ leider ⟶ Leider

Doet een opvolger zijn intrede in het familiebedrijf, dan is het inderdaad niet ongebruikelijk dat hij, al dan niet na het doorlopen van een soort traineetraject, al gauw als een soort assistent van de overdrager functioneert. Neemt hij gaandeweg meer en meer verantwoordelijkheid en kan hij zich geleidelijk aan een aantal beleidsdomeinen toe-eigenen, dan komen we in de fase waarbij de oudere en jongere generatie samen het bedrijf runnen en als een tandem functioneren. Komt puntje bij paaltje, dan is het op dat moment echter nog vaak de overdrager die op het voorplan komt te staan met de jongere generatie in het kielzog. Van zodra deze posities wisselen en de opvolger in alle facetten als drager en uithangbord van het familiebedrijf wordt gezien, is de rolwisseling compleet.

Focus op het proces

den heeft, kan het evolueren naar de zijlijn of de achterban wel eens moeilijker vallen. Situaties waarbij de jonge en oudere generatie er qua gewenste snelheid van het rolwisselingsproces een andere mening op na houden, zijn dan ook niet uitzonderlijk. Waar het voor de ambitieuze opvolger soms niet snel genoeg kan gaan en er liefst van al “volle gas” wordt gegeven, houden bepaalde overdragers de voet eerder halsstarrig op de rem via allerlei mogelijke manieren om het proces te rekken. Dat een dergelijke situatie met twee snelheden voor wrevel zorgt en de continuïteit binnen het familiebedrijf alles behalve ten goed komt, hoeft dan ook weinig betoog.

Wil men liever niet in deze impasse terechtkomen, dan geven wij alvast volgende tips

Bij het opmaken van een familiecharter is het proces minstens even belangrijk als het resultaat. Waar familieleden doorgaans vlot en frequent met elkaar spreken over operationele onderwerpen, merken we dat dit met betrekking tot fundamentele zaken in de praktijk vaak veel minder gebeurt. Met elkaar overleggen over cruciale topics als visie, aandeelhouderschap, bestuur, volgende generaties, … vormt dan ook een bijzonder interessant leerproces, zowel inhoudelijk als op vlak van interpersoonlijke vaardigheden als communicatie, conflicthantering, compromisvorming, … Dat een actieve deelname van alle (toekomstige) familiale aandeelhouders trouwens een absolute voorwaarde vormt, zorgt voor een grotere harmonie in de familie, een sterkere gedeelde visie en een steviger betrokkenheid en loyaliteit.

• Plan en maak concreet! Durf het rolwisselingsproces in het familiecharter concretiseren in een tijdsgebonden traject door de vertaalslag te maken naar concrete transacties die mijlpalen vormen in het overdrachtsproces. Betrek hier bij voorkeur een neutrale moderator bij die de voortgang van het proces samen met jullie opvolgt.

• Hanteer een open blik!

Het is een utopie te denken dat de nieuwe generatie zomaar een kloon van de oude wordt. Sta als overdrager open voor de ongetwijfeld andere visie die de opvolger er op nahoudt m.b.t. de toekomst van het bedrijf, het personeelsbeleid, de eigen werk-privé balans, … . Vaak zijn deze veranderingen nodig om een evenzeer wijzigende markt het hoofd te blijven bieden. Sla als jonge generatie echter ook niet zomaar alle advies in de wind en gooi fundamentele waarden en de eigenheid van het familiebedrijf ook niet zomaar overboord.

• Leef (ook) naast het werk! Maak als overdrager doorheen het opvolgingsproces geleidelijk aan werk van tijdsbesteding die niet aan het familiebedrijf is gerelateerd. Ga op zoek naar hobby’s, sociale engagementen, netwerken, … . Niets is immers meer nefast dan het lonken van een zgn. uitzichtloos zwart gat. Wil je gemakkelijker kunnen loslaten, zoek dan naar alternatieven om vast te grijpen. Ook hierrond worden in het familiecharter vaak afspraken gemaakt.

AUTEUR: Veerle Cool, Senior manager HR Solutions/ Adviseur familiebedrijven bij Vandelanotte

Dubbelinterview met de broers De Wilder

Je hebt niet veel familiebedrijven in de security sector maar lidbedrijf GDW Security is er toch één van. Een familiebedrijf uit Machelen-Diegem dat al meer dan 40 jaar pioniert in het plaatsen en onderhouden van beveiligingsinstallaties (inbraak- en brandbeveiliging, camerabewaking en toegangscontrole). Daarnaast bieden ze totaalpakketten in elektronische beveiliging van panden aan en werken voor tal van grote merken en ketens. Hoe zien zaakvoerders Jan en Pieter De Wilder als tweede generatie hun bedrijf evolueren?

Ondertussen zetten ze al bijna 20 jaar samen de schouders onder GDW Security. Sinds 1 januari 2023 zijn ze klaar voor hun verhaal als tweede generatie die het familiebedrijf runt. Met inmiddels meer dan 10000 installaties en 5000 contracten is deze familiale onderneming actief in heel België, Luxemburg en Noord-Frankrijk. Een bedrijf dat dus meedraait met de grotere spelers en dat met een bewuste keuze voor duurzame en premium merken.

Complementaire broers

Hun broederband omschrijven ze als respect voor en vertrouwen in elkaar dat ze al van kinds af aan hebben. Ze kennen elkaar al tenslotte ruim 40 jaar en verschillen maar 13 maanden van elkaar. Ze zijn als het ware als een “tweeling” opgevoed. Grotendeels hebben ze ook dezelfde vriendenkring. Hun complementaire rol is duidelijk: Jan is als CCO voornamelijk bezig met het commerciële, terwijl Pieter als COO het operationele onder zijn hoede neemt.

“We vinden het belangrijk om altijd kritisch naar onszelf te kijken en onze expertise te blijven bij te spijkeren om zo het beveiligingsniveau naar een next level te tillen.” JAN DE WILDER

Laat u begeleiden!

Als familiebedrijf vervul je vaak een pioniersrol en ben je niet op alle vlakken van ondernemerschap direct thuis. Aarzel niet om begeleiding te zoeken die je bij jouw start en groei kunnen helpen. De broers De Wilder hebben veel gehad aan “Impulscentrum: Groeimanagement voor middelgrote ondernemingen (iGMO)” van de Vlerick Business School. “Stop met micromanagen!” was één van de tips. Hierdoor kregen ze meer tijd voor het aansturen van hun teams. Randvoorwaarde is wel dat er voldoende KPI’s, softwarerapportages, … voorhanden zijn.

Hecht team van medewerkers

De familiale sfeer op de werkvloer en de optimistische attitude die daaruit voortvloeit, werken aanstekelijk voor de werknemers.

‘Dankzij “employee branding” (vooral online) tonen we standvastigheid en betrouwbaarheid. Door resoluut te kiezen voor een duurzame en gepersonaliseerde aanpak met oog voor details, kunnen we zowel onze klanten als medewerkers aan ons binden. Het is momenteel echt een zeer moeilijke opdracht om de juiste mensen aan te trekken... niet alleen bij ons maar in heel onze sector. Om uit de massa te springen, gaan we binnenkort van start met een campagne om mensen aan te trekken’, zegt Jan.

Pieter vult aan: ‘We leggen de lat graag hoog. Wat we doen, willen we goed doen! Onze medewerkers genieten van flexibiliteit waar nodig en mogelijk. Er is overleg en verder zijn er incentives, teambuildings, enz. Op korte termijn zetten we nog sterker in op rekrutering en bijscholing van medewerkers.’

Familiale waarden

JAN: ‘Ik beschik vooral over commerciële feeling en geef graag presentaties, ben een cijferaar en graag bezig met Excel. Ook strategiebepaling en het ondernemen triggert mij.’

PIETER: ‘Ik heb daarentegen al een jarenlange ervaring in techniek, het organiseren zit in mijn genen, heb leren rekening houden met verschillende profielen van onze medewerkers en beschik over uitgebreide people management skills.’

Jan en Pieter: ‘Als familiebedrijf heb je een voorbeeldfunctie naar de buitenwereld toe maar ook tegenover onze medewerkers. Daarom werken we ook mee aan maatschappelijk verantwoorde projecten, zoals bijvoorbeeld de beveiliging van een scoutslokaal na een inbraak met behulp van vrijwilligers en het leveren van materiaal aan minimale marges.

Een familiebedrijf runnen betekent dat je alles voor de langere termijn doet. Dus niet alleen voor nu, maar vooral ook voor de toekomst. Het perspectief is dat je met elkaar dit doet. Daarnaast is een familiebedrijf iets waar je altijd bij betrokken bent. Het bedrijf zit altijd in je. Je kunt wel

“Door resoluut te kiezen voor een duurzame en gepersonaliseerde aanpak met oog voor details, kunnen we zowel onze klanten als medewerkers aan ons binden”

je vrijheid nemen, maar het bedrijf zit altijd in je achterhoofd.

Er heerst een open structuur. Verder zijn er korte lijnen waardoor je snel kunnen schakelen. Dat maakt een familiebedrijf heel flexibel. We hoeven niet lang na te denken over besluiten. Het is veel dynamischer.’

Familiecharter als leidraad

Samenwerken loopt gelukkig meestal van een leien dakje bij GDW Security omdat er geen onderlinge vetes zijn. De broers kennen elkaar uiteraard door en door, wat ervoor zorgt dat ze op een open manier met elkaar communiceren. ‘Het zou leuk zijn mocht één van onze kinderen beslissen om actief te zijn in het familiebedrijf, doch enkel indien zij daartoe geschikt zijn. Hoe pakken wij zo’n delicate kwesties aan?’

Afspraken voor de toekomst over het familiebedrijf en over de rol van de familie daarin is nodig om de goede samenwerking te garanderen. Deze zaken legt men best vast in een familiecharter. ‘Het is hierbij van belang dat elk familielid betrokken is om stevige fundamenten en een draagvlak te garanderen. We lieten ons hierbij begeleiden en adviseren door een onafhankelijke raadgever die bij alle gesprekken betrokken was. In onze familieraad gaven we ook een stand van zaken naar onze kinderen en partners toe’, aldus broers De Wilder.

PIETER DE WILDER

Sectortoekomst

DISRUPTIE VAN TECHNOLOGIE

Met de razendsnelle technologische vooruitgang zijn er zeker uitdagingen waar bedrijven zoals GDW Security nog voor zullen komen te staan. Wie de securitywereld de laatste jaren wat opvolgt, ziet overal Artificiële Intelligentie (AI) opduiken. AI kwam ook ter sprake op ALIA Security Day 2023 (zie pagina 54). ‘Een

Over GDW Security:

Januari 1980. Guy De Wilder richt GDW Security op en bouwt het samen met zijn echtgenote Simonne Danckers verder uit tot wat het vandaag is. De “G” in GDW staat niet

daaruit voortvloeiende zorg is dat ook installateurs binnen de beveiligingssector steeds gespecialiseerder zullen moeten werken’, zegt Jan.

CONSOLIDATIE

‘Tegenwoordig zijn er erg veel acquisities van bedrijven die zorgen die voor consolidatie in de markt. Indien we een bijkomende acquisitie doen, is het enkel en alleen als die bedrijven

enkel voor Guy of Gebroeders of Geslacht, maar vooral voor Goesting. Goesting in kwaliteit, in techniciteit, in ondernemen en ook om te genieten van het leven. Ondertussen stapten zonen Pieter (°1981) en Jan (°1982) in het familiebedrijf, wat de continuïteit garandeert. Van een eenmansbedrijf is GDW Security uitgegroeid tot een bloeiende kmo met meer dan 40 vakkundige medewerkers. Sinds 1 januari 2023 hebben de broers de fakkel officieel overgenomen van Guy en Simonne. GDW Security wil via organische groei en acquisities een toonaangevend bedrijf zijn en blijven!

Op 11 november 2022 vond er een memorabele avond vol verrassingen plaats: 'Expect the unexpected'.

40+2 jaar GDW Security –of hoe vanuit een bescheiden kantoortje in de slaapkamer een toonaangevend familiebedrijf groeide, met meer dan 40 gepassioneerde medewerkers werkzaam in België, Luxemburg en Frankrijk.

De sleutel van (hun) succes = de gasten, want zij zijn het heden, verleden en toekomst.

dezelfde merkentechnologie behandelen die wij kennen. De sector zal de komende jaren nog enorm professionaliseren’, zegt Pieter.

Toekomstperspectieven

Jan en Pieter hebben beiden na hun studies nog geregeld bijkomende leertrajecten gevolgd om hun competenties op diverse vlakken bij te schaven. Dit blijft in de toekomst de rode draad in de groei van het bedrijf, ze beseffen dat je een leven lang moet openstaan voor bijkomende opleidingen. ‘Wij proberen een innovatief bedrijf te zijn door steeds oog te hebben voor vernieuwing en ontwikkeling. Daarin maken we het verschil!’

Consequente specialisatie wordt door GDW Security gezien als de sleutel van hun succes. Het lijdt dus geen twijfel dat de broers zullen blijven inzetten op permanente vormingen en doorgedreven productkennis.

ALIA Security Day 2023

ALIA, de Belgische beroepsvereniging voor installateurs en distributeurs in elektronische beveiliging, hield op 15 februari 2023 haar jaarlijkse Security Day met als thema: “Security awareness, are we futureproof?”

New Security beurs

De ALIA Security Day vond plaats tijdens de New Security beurs in de Brabanthal te Leuven wat zorgde voor een drukke start. Na afloop mochten de organisatoren terugblikken op een sterke editie met 1.650 bezoekers waarvan 70% installateurs en 30% overheid, consultants en professionele eindgebruikers. De volgende editie van New Security vindt plaats in 2025.

De leden van Techlink zijn auto-

matisch lid van ALIA Security. Power+ kwam op de vakbeurs Nancy Servranckx (Sales & MarcCom) van lidbedrijf GDW Security (zie pagina  50) tegen. ‘Dit is een topgelegenheid voor ons om leveranciers, fabrikanten, businesspartners nog eens persoonlijk te ontmoeten. Nieuwste technologieën ontdekken, nieuwe inzichten opdoen, netwerken met inspirerende soulmates. It all comes with the job. Maar alles met één doel: een nog hoogwaardigere beveiligingsoplossing aanbieden aan onze klanten’, aldus Nancy.

De samenwerking van GDW Security met Jan De Nul werd extra in de kijker gezet door de aanwezigheid van de “GDW Observer” cameramast. Dit is een combinatie van een klassiek camerabewaking systeem met opname en slimme zoekfuncties én een 100% accurate persoonsdetectie met beeldverificatie gekoppeld aan de meldkamer (SECURITAS) via een inbraakdetectiesysteem. ‘Als blikvanger van de beurs waren we daar best apetrots op’, besluit Nancy.

ALIA Security Day –Programma

ALIA Security nodigde voor zijn Security Day alle stakeholders uit de beveiliging. Niet alleen installateurs waren aanwezig maar ook preventie-adviseurs, besturen, adviesbureaus, verzekeringen, veiligheidsadviseurs, fabrikanten, distributeurs, enz.

Hoe kunnen we ons wapenen tegen de toenemende cybercriminaliteit in tijden van snel evoluerende technologie en steeds belangrijker wordende Artificial Intelligence (AI)? De camera die ook meer als detector zal gebruikt worden en voor alarmverificatie.

ColorUp Camera’s

HET COLORUP-ASSORTIMENT VAN COMELIT IS IN STAAT BIJZONDER SCHERPE KLEURENBEELDEN TE LEVEREN BIJ WEINIG LICHT, WAARBIJ HET RUISNIVEAU IN HET BEELD WORDT VERMINDERD.

In de wereld van videobewaking wordt het steeds belangrijker om een gedetailleerd beeld van hoge kwaliteit te hebben, vooral ‘s nachts. Of het nu dag of nacht is, ColorUp camera’s leggen levendige kleurendetails vast in hoge resolutie, zelfs bij weinig licht. Dit is vooral mogelijk dankzij de geavanceerde technologie die in de lens en de sensor is ingebouwd.

EINDELOZE

MOGELIJKHEDEN

MET ONZE

LICHTSTURINGEN

Diverse sprekers van o.a. Tersec, ANPI, IMEC Vlaanderen, INCERT, ACA, Euralarm, … gaven boeiende uiteenzettingen. Op Europees vlak is ALIA Security via de Europese federatie Euralarm actief op het vlak van:

● Het ontwikkelen van Europese normen voor producten en diensten (CEN/CENELEC);

● Het ontwikkelen en toepassen van Europese richtlijnen in het belang van de sector;

● Overleg en uitwisseling van informatie en best practices met Europese zusterverenigingen.

Power+ ging achteraf in gesprek met PAUL VAN DER ZANDEN , General Director Euralarm, die een presentatie gaf over hun bijdrage aan een veiliger Europa.

EURALARM

‘Onze leden maken de samenleving veiliger door middel van systemen en diensten voor branddetectie en -bestrijding, inbraakdetectie, toegangscontrole, videobewaking, alarmtransmissie en alarmcentrales.

De leden va n Euralarm zijn nationale verenigingen en individuele bedrijven uit heel Europa’, steekt Paul van wal. ‘We hebben maar één kans om een incident (brand of inbraak) te detecteren. Dat is waarom kwaliteit en standaard zo belangrijk zijn voor onze industrie. Producten moeten ontworpen worden met grote bedrijfszekerheid, correct geïnstalleerd en geconfigureerd worden. Als ze eenmaal in bedrijf zijn, moet er regelmatige controle en onderhoud plaatsvinden, dat is de beste manier om ervoor te zorgen dat wij geen incidenten missen.’

Op 21 april 2021 publiceerde de Europese Commissie een voorstel voor een EU-verordening inzake AI, de zogeheten "AI Act” (AI-wet). ‘AI heeft ook gevolgen voor de brandveiligheidssector en daarom dat Euralarm ook actief betrokken is bij dit Europees besluitvormingsproces. AI wordt reeds op verschillende gebieden in de brandveiligheidsindustrie gebruikt: voor betere en slimmere testmethoden, voor nieuwe technologie die wordt gebruikt om vroegtijdige detectie steeds verder te verbeteren, en voor een betere “immuniteit” tegen nodeloze alarmen.

Euralarm wil er in de toekomst voor zorgen dat geactualiseerde normen enerzijds het gebruik van nieuwe technologieën omvatten en anderzijds blijven garanderen dat het product, de installatie en de diensten voldoen aan een reeks functionaliteiten en kwaliteiten en presteren zoals verwacht in geval van een gebeurtenis. Dit zal de gebruikers de beste verzekering geven dat hun systeem werkt zoals zij verwachten en dat het geen gebeurtenissen mist.

Aangezien de industrie blijft groeien en de technologie zich ontwikkelt, is het aantrekken van nieuw talent in de sector de sleutel tot duurzaamheid en verbetering van de kwaliteit van de arbeid’, besluit Paul.

AANTREKKELIJKE SECTOR

Niemand van ons die erom heen kan, steeds meer sectoren kreunen onder het tekort aan geschoold technisch personeel. ‘Het aantrekken van jongeren en jong talent is een absolute noodzaak voor onze sector en alle initiatieven zijn welkom. De sensibiliseringscampagne “Install Tomorrow” van Techlink ondersteunen we graag’, zegt PATRICK VAN LIEMPT, secretaris-generaal van ALIA Security. ‘In België proberen we nieuw talent aan te trekken voor de beveiligingsindustrie vanwege het tekort aan personeel en de snel ontwikkelende markt. Hoewel veel mensen nog steeds denken dat beveiliging deel uitmaakt van de elektrische installatie, heeft onze industrie niet langer alleen elektrotechnici nodig. In feite zijn we steeds meer op zoek naar andere soorten personeel, omdat onze systemen steeds meer worden geïntegreerd met IT-systemen. Daarom hebben we mensen nodig met een technische achtergrond én IT-kennis. En we hebben veel te bieden: de nieuwste technologie, hoogwaardige toepassingen, veel afwisseling in de baan en vooral: interessante sociale contacten.’

Paul van der Zanden

Patrick Van Liempt

WIJ MAKEN VAN ELK GEBOUW EEN SMART BUILDING.

ONTDEK EEN NIEUWE SMART HOME WERELD!

Om het even welke toepassing of gebouw waarin u dit wenst te installeren, Eltako Professional Smart Home maakt het mogelijk. Wij bieden intelligente individuele complete pakketten aan en geen losstaande oplossingen. Overtuig uzelf van Eltako Professional Smart Home en wij overtuigen u door echte profkwaliteit, uitbreidbare producten en een evenwichtige prijs/ kwaliteit verhouding. Op die manier wordt elk gebouw een slim gebouw en wordt u de held van uw klanten.

Hoe Eneria bijdraagt aan een duurzame samenleving

Lidbedrijf Eneria, een dochteronderneming van de internationale groep Monnoyeur, is een toonaangevend en innovatief bedrijf dat oplossingen en diensten aanbiedt in een B2B omgeving. Zij hebben een gerenommeerde expertise en knowhow ontwikkeld in energieoplossingen om uw energiemix te optimaliseren en de CO2uitstoot van uw activiteit te verminderen.

Gespecialiseerd in oplossingen voor energieproductie en motoren biedt dit lidbedrijf ook innovatieve energieoplossingen aan om uw energiemix te optimaliseren en de CO2-uitstoot van uw activiteit te verminderen. Eneria ondersteunt zijn klanten van A tot Z, vanaf de energie-audit tot de ontwikkeling, het ontwerp, de installatie, het onderhoud en de service van deze oplossingen, op dagelijkse basis en op lange termijn, met haar customer value agreements. Eneria kan een brede selectie van producten integreren in deze oplossingen, zoals noodstroom- en productiegeneratoren, warmtekrachtkoppelingen, waterstofgeneratoren, UPS, motoren voor maritieme, industriële toepassingen, fotovoltaïsche panelen, thermische zonnepanelen, biomassaketels, E-boilers, batterijoplossingen en hybride systemen met opslag.

‘Iedereen de mogelijkheid bieden om

te groeien en zich te ontwikkelen binnen een honderd jaar oude familiebedrijfsgroep, de veiligheid van alle actoren (werknemers, klanten, partners en leveranciers) garanderen en duurzame relaties met onze klanten opbouwen door het leveren van oplossingen en diensten op maat: dit stond altijd al centraal in de groep Monnoyeur. Als specialist in energieoplossingen staat de energietransitie centraal in de Eneria activiteit. Zowel bij onszelf als naar onze klanten en partners’, zegt CURD MERLO, Head of Sales & Marketing bij Eneria.

Duurzame bedrijfsstrategie

Bij Eneria dragen ze duurzaamheid hoog in het vaandel. Dit blijkt uit de duurzame bedrijfsstrategie van Eneria. Deze strategie kent twee hoofdblokken die nauw met elkaar verbonden zijn. Het eerste focus domein van de duurzame bedrijfsstrategie is de eigen bedrijfsvoering. Ze willen een toe-

Tim Bisson, directeur Eneria Belux

Caterpillar noodstroomgeneratoren op HVO100

Voor haar duurzaamheidsbeleid koos LCL Data Centers er bewust voor om met Eneria in zee te gaan. Aangezien Eneria ook werkt met het SBTi voor zijn eigen duurzaamheidsdoelstellingen.

TIM BISSON, directeur van Eneria Belux, legt uit: ‘We waren zeer enthousiast over de vraag van LCL om hun noodgeneratoren op HVO100 te laten draaien. De CATERPILLAR-generatoren zijn bij ons volledig getest volgens de strenge voorschriften van het lastenboek van LCL. Concreet hebben we ze getest voor gebruik op diesel, HVO100 en ook de combinatie van beide brandstoffen samen. De conclusie was dat ongeacht welke brandstof we gebruikten, de performanties (vermogen, reactiesnelheid en emissies) van de generatoren volledig bewaard bleven. We zijn tevreden dat we kunnen bijdragen aan het verminderen van LCL’s CO2-uitstoot. Zo dragen wij op onze beurt ook een beetje bij tot het duurzamer maken van de bedrijven.’

stroomgenerator ook gebruikt voor flexibiliteitsdiensten ter ondersteuning van het in balans houden van het elektriciteitsnet in België. Als er bijvoorbeeld periodes zijn waar er weinig hernieuwbare energie, zoals zon en wind, beschikbaar is kan deze noodstroomgenerator op HVO100 mee helpen het Belgische elektriciteitsnet in evenwicht te houden. Het is nog niet gedaan, het nieuwe gebouw wordt uitgerust met een installatie van +/500 zonnepanelen met een vermogen van 203kWp. En niet alleen het nieuwe gebouw wordt uitgerust met zonnepanelen maar ook andere gebouwen op de site worden voorzien van zonnepanelen. De totale capaciteit zal 332kWp bedragen. Deze zonnepaneleninstallaties worden volledig in eigen beheer uitgevoerd en zullen dienen als basis voor de uitbreiding van hun portfolio met deze duurzame technologie.

Het stopt niet bij Eneria, op dit moment is een business case in ontwikkeling om een batterijoplossing te integreren in hun energiemix om de hernieuwbare energie, komende van de zonnepanelen, optimaal te gebruiken maar daarnaast ook om bij te dragen aan de netstabiliteit zoals reeds wordt gedaan met de noodstroomgenerator op HVO100.

komstgerichte onderneming en werkgever zijn vandaar dat het inzetten om duurzaamheid in hun eigen bedrijfsvoering centraal staat. Dit doen ze door steevast de meest duurzame keuzes te maken bij de werking van hun bedrijf. De voorbije jaren namen ze alvast een aantal initiatieven.

Zo zijn er de nieuwe kantoorruimtes, een nieuw magazijn en werkplaatsen. Een BEN (Bijna Energie Neutraal) gebouw dat een heuse hub is voor medewerkers, klanten en leveranciers en dat multifunctioneel en duurzaam kan worden ingezet. Hier houdt het niet op. Zo is er ook de noodstroomgenerator van 1100 kVA voor dit BEN

gebouw. Deze zal niet werken op de klassieke brandstof diesel maar op de hernieuwbare brandstof HVO100. HVO100 staat voor Hydrotreated Vegetable Oil (oftewel: waterstofbehandelde natuurlijke producten). Deze brandstof wordt gewonnen uit 100% hernieuwbare grondstoffen die niet voor voedseldoeleinden worden gebruikt. Denk maar aan natuurlijke producten zoals gebruikt frituurvet of aan afgewerkte bak- en braadolie, plantenresten, afval, houtpulp en andere restgrondstoffen. Gemeten van “well-to-wheel” vermindert HVO100 de broeikasgasemissie van de noodstroomgenerator met maar liefst 90 procent. Daarnaast wordt deze nood-

Niet alleen in de verduurzaming van de gebouwen wordt geïnvesteerd, maar ook in het bedrijfswagenpark. De elektrificatie van het bedrijfswagenpark is een feit, in 2022 was er nog de keuze tussen een plug-in hybride of een volledig elektrische wagen. Sinds 1 januari 2023 is het voor de medewerkers enkel nog toegelaten om voor volledig elektrische wagens te kiezen. En om in deze optiek verder te gaan, zijn er momenteel 10 laadpunten van elk 11kW beschikbaar. Waarvan er eveneens een aantal publiek beschikbaar zijn. En hier blijft het niet bij, tegen eind 2023 zijn er 40 bijkomende laadpunten voorzien.

Het tweede focus domein van de

Nieuw BEN gebouw met kantoorruimtes, magazijn en werkplaatsen.

duurzame bedrijfsstrategie van Eneria is de aanpassing van hun aanbod van oplossingen en diensten aan de energietransitie. Met hun uitgebreid portfolio aan energieoplossingen en diensten kan Eneria steeds een antwoord bieden op de energievraagstukken waar vandaag de dag vele bedrijven mee worstelen.

‘Voldoen aan de behoeften van onze klanten door middel van een compleet aanbod van energieoplossingen en diensten en het opbouwen van een duurzame relatie van wederzijds vertrouwen met hen is onze voornaamste verantwoordelijkheid. We willen onze klanten begeleiden in hun decarbonisatie traject en de duurzaamheid van hun activiteiten te bevorderen. We zijn ons bewust van de weg die voor ons ligt en zetten ons samen in om de energietransitie die aan de gang is te versnellen’, zegt Curd.

De energievraagstukken die vandaag de dag bedrijven bezighouden zijn dikwijls een combinatie van drie eenvoudige vragen: Hoe kan ik als bedrijf mijn energieverbruik verminderen? Hoe kan ik als bedrijf mijn energiekost reduceren? Hoe kan ik als bedrijf mijn CO2-voetafdruk verlagen? Eenvoudige vragen, daarentegen het antwoord op deze vragen is dikwijls complex. Eneria biedt hier een antwoord op. Naast

de traditionele oplossingen zoals noodstroom/productie generatoren, UPS, warmtekrachtkoppelingen, motoren voor marine en industriële toepassingen omvat hun aanbod ook energieaudits, H2 generatoroplossingen gebaseerd op fuel cell technologie, batterijoplossingen voor opslag van hernieuwbare energie of andere toepassingen, PV, hernieuwbare warmte, E-boilers, … . In samenwerking met Flexcity biedt Eneria ook flexibiliteitsdiensten aan om nieuwe inkomstenstromen te genereren met en voor bovenstaande energieoplossingen. Eén technologie of een combinatie van voorgaande technologieën en diensten, elk energievraagstuk is uniek, het doel van Eneria is om steeds de optimale energiemix na te streven zodat de klant zo efficiënt mogelijk met zijn energie kan omgaan en tegelijkertijd kan bijdragen aan een duurzame samenleving.

Eneria organiseert op 8 juni 2023 de Eneria Decarbonisation & Sustainability Day. Tijdens deze namiddag ontdekt u hun oplossingen waarmee u uw activiteit kunt decarboniseren en (nog) duurzamer kunt maken.

Menselijk kapitaal

Een bijkomende troef van de duurzame bedrijfsstrategie is de impact op het menselijk kapitaal. De meerwaarde die wordt gecreëerd met duurzaam ondernemen heeft een positieve impact op de maatschappij. Tegenwoordig is dit een belangrijke factor in het beslissingsproces van een potentieel

Over Eneria:

Eneria is een dochteronderneming van de Franse onderneming Monnoyeur. Monnoyeur biedt als wereldspeler in machines en technische installaties voor industrie, bouw en landbouw een reeks diensten aan: verkoop, leasing, onder houd, dienst na verkoop, opleiding, software, geoptimaliseerde doorlooptijden, … gedurende de hele levenscyclus van deze machines en technische installaties. Eneria behoort tot het business segment “Services & Distributie” dat al meer dan 90 jaar het dealership heeft van ’s werelds grootste fabrikant van zware machines, Caterpillar. Caterpillar maakt niet alleen zware machines voor grondverzet en mijnbouw maar produceert ook generatorsets en andere apparatuur aangedreven door motoren. Deze tak staat gekend als Energy & Transportation binnen de wereld van Caterpillar en wordt vertaald in de groep Monnoyeur als het merk Eneria, de energie divisie van de groep. Eneria is actief in 5 landen: België, Frankrijk, Polen, Roemenië en Algerije.

toekomstige medewerker. Duurzaam ondernemen trekt talent aan en zorgt bovendien voor een aangename omgeving waar medewerkers zich thuis voelen. Als onderneming zet Eneria ook heel hard in op Happiness@Work. Van opleidingen tot open communicatie tot teambuildingactiviteiten en nog zoveel andere initiatieven zorgen ervoor dat de medewerkers in een aangename omgeving kunnen werken waar sociale dialoog heerst, er een klimaat van eensgezindheid is en diversiteit belangrijk is.

“Als bedrijf leggen we een grote focus op duurzaamheid in al zijn aspecten, evenals aan de energietransitie, voor al onze stakeholders.”

TIM BISSON, DIRECTEUR VAN ENERIA BELUX

Waterstofgenerator op fuel cell technologie

NIEUW: LEDVANCE LINEAR MAGNETIC BATTEN T5 ARMATUUR IN EEN ARMATUUR

Sterke Neodym magneten voor een stevige grip

De nieuwe LINEAR MAGNETIC BATTEN T5 is een innovatieve magnetische armatuur-insert voor eenvoudige LEDificatie van bestaande metalen T8 of T5 fluorescentie-armaturen. De upgrade kan in een handomdraai worden uitgevoerd, want

LINEAR MAGNETIC BATTEN T5 wordt simpelweg via Neodym magneten in de oorspronkelijke metalen armatuurbehuizing geïnstalleerd en via een gereedschapsloze bedradingsbox aangesloten.

5 jaar garantie

CONNECTOR BOX met armatuurklem en trekontlasting

Armatuurinzetstuk voor montage van een LED

TUBE T5 AC

Ledverlichting kan flikkeren of een stroboscopisch effect vertonen

Licht dat wordt uitgestraald door LEDlampen kan flikkeren of een stroboscopisch effect vertonen, wat op zijn beurt weer impact kan hebben op onze gezondheid of gemoedstoestand. Bij de keuze van verlichting is het daarom belangrijk aandacht te besteden aan twee zaken: de keuze van de retrofitlamp en de dimmer of led driver.

Voor de retrofit lampen moeten we letten op de SVMwaarde, dit is de “Stroboscopic Visibility Measure”. Deze waarde geeft aan in welke mate het stroboscopisch effect voorkomt in een lamp en mag niet hoger zijn dan 0,9. Voor dimmers voor retrofitlampen met faseaansnijding moeten we ervoor zorgen dat we een al te diepe dim ming vermijden. De lamp krijgt anders niet genoeg energie gedurende de 100Hz gelijkgerichte spanning en gaat dan zichtbaar flikkeren op 100Hz. Een ander aandachtspunt is de keuze van de led driver die vaak ingebouwd zit in het armatuur zelf of in de schakelkast voor het dimmen van meerdere led spots. Als we led drivers

kiezen die werken met een schakelfrequentie over het volledig dimbereik van meer dan 1000Hz, dan hebben we er geen last van omdat ons oog nagenoeg ongevoelig is hiervoor.

Invloed van ledverlichting als vervanging van kunstlicht

Tegenwoordig is ledverlichting de nieuwe norm, voornamelijk gedreven door zijn energiezuinigheid.

Natuurlijk is dit een enorm voordeel, maar een LED, bestaande uit halfgeleider materialen, gedraagt zich veel anders dan bijvoorbeeld de gloeilamp waarbij licht ontstaat door het opgloeien van een kooldraad in een zuurstofarme glazen bol.

Een van de eigenschappen is dat de LED vele malen sneller reageert op zelfs minieme stroomvariaties. Zo kan men een LED laten pulseren of moduleren met een signaal en data overdracht doen tot snelheden van 10Gbps. Dit kan gewenst zijn zoals in het geval van LiFi (light Fidelity) waarmee men data op een veilige manier kan overdragen van een zender naar een ontvanger op een zeer hoge

frequentie zonder dat dit zichtbaar is voor het blote oog. Maar het kan ook ongewenst zijn en irritaties veroorzaken!

Vanaf het moment dat deze frequenties ongewenst zijn en mensen er last van ondervinden dan spreken we van TLA’s, ofwel “Temporal Light Artefacts”. Dit kunnen lichtvariaties zijn die zichtbaar zijn voor het oog, maar ook onzichtbaar zijn en toch effect kunnen hebben op je gemoedstoestand.

Voor de lage frequenties zijn we het meest gevoelig voor zichtbare flikkering met een frequentie rond de 25Hz. Voor hogere frequenties ligt dit rond de 100Hz of meer, deze zijn nauwelijks of niet meer waarneembaar meer met het oog.

Oorzaken van storingen in de lichtoutput

We hebben dus te maken met twee verschillende fenomenen van lichtmodulaties die ongewenst zijn, in het

lage en hoge frequente domein. Waar komen deze nu vandaan?

1DE 100HZ GELIJKGERICHTE NETSPANNING

De 50Hz frequentie van de netspanning wordt gelijkgericht, gefilterd en door een regelaar op de gewenste spanning gebracht. Als de gelijkgerichte spanning door de filter en de regelaar niet goed wordt weggewerkt dan is deze 100Hz rimpel recht streeks zichtbaar in het licht. Ook kan het zijn dat de condensatoren in de voeding of driver uitgedroogd zijn door de hitte, waardoor ze niet meer goed werken en een grotere rimpel doorlaten.

2DE SCHAKELFREQUENTIE VAN DE DRIVER OF VOEDING

Veel dimmers gebruiken zogenaamde PWM ofwel “Pulse Width Modulation”. Hierbij wordt de amplitude van de stroom of spanning in een hoge frequentie aan- en uitgezet zodat het gemiddeld vermogen en dus de lichtintensiteit verminderd. Als de frequentie hoog genoeg is, groter dan 1kHz, is dit geen probleem maar voor lagere frequenties kan dit voor irritaties zorgen zoals hoofdpijn en concentratieverlies.

In figuur 3 zie je dat een blokgolf meerdere frequenties heeft in het frequentiedomein die storing kunnen veroorzaken (een perfecte sinus heeft slechts 1 enkele frequenties). Ook afwijkende vormen van stroom en spanning kunnen dus leiden tot ongewenste harmonische en dit laatste is bij het sturen van ledverlichting nogal eens het geval.

FIGUUR 1: LiFi data overdracht

FIGUUR 2: Blokschema van een led driver met daaronder de spanningsvormen

FIGUUR 3:

FIGUUR 4: Dimmen door fase aansnijding van de netspanning

De LED-lampen die er het meeste last van hebben zijn degene die we dimmen via fase aansnijding.

Vanaf het moment dat we diep gaan dimmen, dan is de opgebouwde energie in de lamp te klein om in het tot de volgende fase te laten branden (zie laatste twee gele gebieden in figuur 4). Je krijgt dan te maken met een 100Hz rimpel in de lichtintensiteit.

3SPIKES OF FLUCTUATIES VAN DE NETSPANNING

Deze zijn zeer lastig te detecteren. Op het net kunnen allerlei fluctuaties ontstaan door bijvoorbeeld zware industriële apparatuur die hoge vermogens in en uitschakelen of elektromotoren. Deze storingen uiten zich ook in spikes in de lichtintensiteit.

Flikkering

Als lichtfluctuaties voorkomen in het frequentiedomein van 0,3 – 80Hz, dan spreken we van flikkering. Het veroorzaakt dus een lichtprikkel waarvan de luminantie fluctueert met de tijd waarbij zowel de lichtbron en het oog statisch zijn en niet bewegen.

Deze flikkering is direct zichtbaar met het oog en kan periodiek als niet-periodiek zijn. Het geeft aanleiding tot hoofdpijn, irritaties en heeft het grootste effect op aanzet van epileptische aanvallen.

De consequenties van de nieuwe Single Lighting Regulation (SLR) voor fabrikanten zijn dat er nieuwe rekenmethodes en grenswaarden zijn. Voor de flikker is een grenswaarde vastgelegd, de PstLM, ofwel “Short Term Perceptibility for Light Modulation”, waaraan verlichting moet voldoen. Deze mag niet groter zijn dan 1: Flicker (Pst waarde) PstLM ≤ 1.

Stroboscopisch effect

Als lichtfluctuaties voorkomen in het frequentiedomein >80 -2000Hz, dan spreken we van stroboscopisch effect. Dit doet zich voor als het object in een ruimte van de lichtbron beweegt en het oog statisch is. Dit komt veel voor bij retrofit lampen met een slecht design van de elektronica in de fitting of bij slechte leddrivers. Het effect is makkelijk waar te nemen met de mobiele camera wanneer je hem richt op de lichtbron. Je ziet dan horizontale strepen in het beeld verschijnen. Ook kan men het waarnemen door met de armen voor de lichtbron heen en weer te zwaaien. Het beeld lijkt dan in stukjes gehakt.

Voor het definiëren van het stroboscopisch effect is er een nieuwe meetmethode vastgelegd die ze SVM noemen. In tegenstelling tot de eerdere gebruikte methodes zoals flikker en

flikkerindex, neemt deze methode ook de frequentie in rekening. Dit is belangrijk omdat de visuele perceptie van de storing afhankelijk is van de frequentie Ook hier zijn door de Ecodesign grenswaarden voor vastgelegd, namelijk: Stroboscopisch effect SVM ≤ 0,9 en per 1/09/2024: SVM ≤ 0,4.

Uitgezonderd voor buitenverlichting en industriële applicaties met een kleurweergave CRI ≤ 80.

Tot slot

De fabrikant is dus verantwoordelijk voor de kwaliteit van de ledverlichting en het effect van flikkering en stroboscopisch effect, deze worden nagemeten in een labo. In de praktijk bestaan er ook flikker-meters op de markt die de PstLM en SVM kunnen opmeten en hierbij een indicatie geven over de flikkering en/of stroboscopisch effect in een lichtbron geven. Men moet zich er bewust van zijn dat deze metingen niet de dezelfde resultaten kunnen geven als diegenen die uit een labo komen en dus slechts indicatief zijn.

FIGUUR 5: Stroboscopisch effect weergave (bron: Malgorzata Perz-TU Eindhoven)

Auteur: Wouter Wissink, VOLTA

• Geïsoleerde en waterdichte driver

• Lumileds SMD3030

• DALI, 1-10V op bestelling

• RVS L316 schroeven

• Tot 165lm/W

• Richthoek toolless instelbaar

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden. Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

MAGALI MANNAERTS

→ Geboren op 4 december 1977

→ Sterrenbeeld: Boogschutter

→ Functie: Office Manager

→ In dienst sinds 1 februari 2019

→ Lievelingseten: Witloof met hesp

→ Favoriete muziek: Pop

“Mijn deur staat altijd open, ook letterlijk”

Als je naar Techlink belt of eens persoonlijk langskomt, dan is de kans groot dat je Magali aan de lijn hebt of tegenkomt. Ze is een onmisbare spin in het Techlink-web geworden. Doordat ze altijd rondloopt in het kantoor, kent ze iedereen. ‘Voornamelijk omdat ik met iedereen een praatje maak’.

Magali heeft als Office Manager al ettelijke kilometers op de teller. ‘Je moet als Office Manager geen schrik hebben om je handen uit de mouwen steken en mensen te helpen want je bent het aanspreekpunt in het bedrijf. Het is een enorme veelzijdige functie, eentje waarmee je impact kan maken op diverse aspecten van de bedrijfsvoering. En bovenal een rol waarin ik mijn oplossingsgerichtheid kan tonen.’

Nieuwe woonst

Haar grootste oogappels? Dat zijn ongetwijfeld haar twee zonen: Maxim (7 jaar) en Tibo (10 jaar). Hun toenmalige woonst werd te klein en in 2015 besloten Magali en haar partner (Karl) om op zoek te gaan naar een grotere woonst. Ze vonden toen een geschikte bouwgrond. Op korte termijn wouden ze hierop een eigen huis bouwen waarvan ze altijd hadden gedroomd.

Begin 2019 viel de jongste zoon echter ziek waardoor alle bouwplannen moesten worden stopgezet. ‘Toen gingen al onze zorgen naar hem. We hadden geen tijd om aan iets anders te denken.’ Twee jaar later kregen ze goed

nieuws en is de jongste zoon aan de beterhand. In 2021 konden ze samenzitten met de architect en in juli van dat jaar ging de bouw van start.

‘We hebben voor houtskeletbouw gekozen, hierdoor stond onze woning er op een jaar tijd en heeft ons huis een kleine ecologische voetafdruk. Karl is een echte klusser en kon de doe-het-zelver in zichzelf naar boven halen. (lacht) Ook ikzelf heb al een handje toegestoken maar vind de inrichting het leukste om te doen.’

Voetbalmama

Haar zonen houden enorm van voetbal, wat Magali dus ook een echte voetbalmama maakt. Veel van haar vrije tijd brengt ze door in de stadia van VK Linden en K.V.C.  Kessel-Lo waar ze supportert naast het voetbalveld in weer en wind. Er heerst binnen beide clubs een open, vertrouwensvolle en opbouwende sfeer.

‘Doordat ze voor twee verschillende ploegen spelen, ben ik ook taxi mama. (lacht) Van hot naar her rondrijden is soms wel vermoeiend maar eenmaal ter plaatse vergeet ik dat ook snel weer. Het is eigenlijk heel leuk om mijn zoontjes aan te moedigen en ze naar de overwinning te schreeuwen. (knipoogt) Het leidt ook tot meer samenhang met de andere voetbalouders, trainers … . Ik vind het belangrijk dat ze sport beoefenen in groepsverband want het bevordert de sociale contacten en interacties, is goed voor de lichaamsbeweging en het is gewoonweg beter dan de hele tijd voor een scherm te zitten.’

Vander Elst & ABL GmbH brengen duurzame laadinfrastructuur naar België

Vander Elst en ABL GmbH bundelen hun krachten om de Belgische residentiële, tertiaire & industriële installatiemarkt te voorzien van laadinfrastructuur die veilig, snel, duurzaam en gebruiksvriendelijk is. ‘Als authentiek challenger in de elektrotechnische markt brengen wij internationale topmerken naar België die een kwalitatief alternatief bieden voor de gevestigde waarden. ABL is zo’n merk. Wij geloven rotsvast in hun aanbod. Waarmee zij een verschil maken? Hun innovaties en een uitstekende serviceflow’, aldus Luc Vanneste, Head of Product Management & Innovation bij Vander Elst. ABL wil vooral ontzorgen. Iets waarvoor de twee bedrijven op dezelfde lijn zitten. Zo kan de installatie heel makkelijk gebeuren aan de hand van een QR-code die de installateur door het installatieproces loodst. E-mobility laadinfrastructuur – AC laadstations: de eMH1 en de eM4 (Single of Twin) – is verkrijgbaar vanaf mei 2023 via uw Vander Elst-contact of vertrouwde groothandel. www.vanderelst.be

Brandveilige verbindingsdozen

Functiebehoud redt levens!

Spelsberg is een toonaangevend fabrikant van oplossingen voor veiligheidsinstallaties zoals brandveilige aftak– en verbindingsdozen. Niet alleen zijn deze producten getest conform DIN 4102 deel 12, er zijn ook controlecertificaten aanwezig van de VDE en algemene goedkeuringen van bouwinspecties. Voor de specifieke materialen voor tunnelinrichtingen worden ook bijkomende keuringen uitgevoerd naar de Gotthard voorschriften. Alleen met deze doorgedreven testen en producteisen kunnen de hoogste veiligheidsniveau’s gewaarborgd worden. De producten van onze volledig Halogeenvrije LIFELINE reeks staan voor het intelligente samenspel van innovatieve productontwerpen met hoogwaardige hitte- en brandwerende materialen en componenten. Dit zorgt ervoor dat in geval van brand alle relevante veiligheidssystemen ononderbroken werken,

zelfs onder de zwaarste omstandigheden. Alle WKE kabelaftak- en verbindingsdozen bieden in geval van brand elektrisch functiebehoud tussen 30 en 90 minuten (E30 tot E90). De classificaties E30 tot E90 geven de minimale duur voor elektrisch functiebehoud aan. www.spelsberg.be

Group S partner in Living Tomorrow Innovation Campus 2030 project

Group S wordt de komende 5 jaar een prominente partner van de innovatiecampus van Living Tomorrow. Voor Group S sluit deze samenwerking aan bij zijn toekomstvisie als HR-dienstverlener die meer dan ooit inzet op innovatie

door performante diensten, technologieën en applicaties te ontwikkelen voor zijn klanten. 'Met Group S willen we de komende jaren volop inzetten op digitalisering en innovatie. Onze digitale oplossingen zullen in verbinding staan met toepassingen van onze klanten, partners, leveranciers en overheden. In ons partnership met Living Tomorrow komen we terecht in een ecosyteem waar we onze innovaties kunnen versnellen in samenwerking met andere partners’, zegt Marc Peeters, Gedelegeerd Bestuurder bij Group S. De campus biedt Group S een fantastische locatie om zijn dienstverlening en visie te demonstreren aan klanten, partners en bezoekers. Op die manier wordt de Living Tomorrow campus een innovatief demo & customer experience center voor Group S, en dat op een centrale locatie in België. In de war for talent biedt de unieke samenwerking Group S bovendien een extra troef om nieuw talent aan te trekken. www.groups.be

Flexibel inzetbaar lichtlijnsysteem: TruSys Flex®

LEDVANCE TruSys Flex® is een IP40 LED armatuursysteem met een inklikoplossing met drukknoppen voor eenvoudige installatie zonder gereedschap. Het product heeft een hoge energie-efficiëntie van maximaal 175 lm/W met een plaatstalen behuizing (RAL 9016) inclusief een PMMA-lens. Het systeem kan worden gebruikt als directe vervanging voor installaties met T5 of T8 fluorescentielampen en is geschikt voor toepassingen in industriële hallen, magazijnen met hoge stellingen, garages en supermarkten (zie foto). De Energy Rail (in 3 lengtematen) met vast geïntegreerde 5- en 8-polige kabel vormt de basis voor flexibele toepassingen. De TruSys Flex® lichtmodules bieden verschillende lumenpakketten (tot 12.100 lumen), uitstralingshoeken (30/60/90/120/2x30 graden) en reflectoren (prisma, opaal). Het systeem is beschikbaar als On/Off, DALI-2 en Emergency versie, en heeft ENECkeurmerk. Accessoires zijn beschikbaar om het systeem flexibel en veelzijdig te combineren met bijvoorbeeld Tracklights, blinde afdekplaten en gependeld te monteren. TruSys Flex® wordt geleverd met een garantie van 5 jaar. www.benelux.ledvance.com

Schneider Electric en Capgemini

werken samen om met 5G industriële automatisering te versnellen

Schneider Electric en Capgemini creëerden, met steun van Qualcomm Technologies Inc., een innovatieve end-to-end 5G Private Network-oplossing, die het potentieel heeft om industriële automatiseringssystemen te transformeren. Met behulp van geavanceerde, virtuele connectiviteit kan het systeem worden ingezet op verschillende industriële en logistieke locaties. De bedrijven kondigden tijdens MWC Barcelona 2023 hun samenwerking aan, die resulteerde in een unieke geautomatiseerde hijsoplossing, mogelijk gemaakt door 5G. De bedrijven werken samen aan het ontwerp en de installatie van de oplossing in het hijslaboratorium van Schneider Electric in Grenoble. De 5G Private Network-oplossing vereenvoudigt en optimaliseert de implementatie van digitale technologie op industriële locaties, zoals staalfabrieken en haventerreinen. Het vervangen van bekabelde connecties met draadloze verbindingen en het bij elkaar brengen van bestaande draadloze verbindingen van Schneider Electric’s industriële automatiseringssysteem speelt daarbij een belangrijke rol. www.se.com/be

OPROEP TOT

HET INDIENEN VAN EEN PROJECT

Techlink plaatst haar leden graag in de kijker. Dit blijkt ook uit deze editie van Power+.

Heeft jouw bedrijf onlangs een interessant project uitgevoerd in het kader van de energietransitie: innovatie, verduurzamen en digitalisatie?

Neem dan vrijblijvend contact op met onze redacteur Dirk De Wolf (dirk.dewolf@techlink.be).

De enige Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken

www.ins tallday.be

• Install Tomorrow - War for Talent

• Techlink denkt aan de installateur van morgen. Samen met Constructiv en Volta is er een apart programma voor de leerlingen uit het secundair onderwijs.

• Installateurs en praktijkverhalen

organisatie:

• Gratis toegang voor bouwprofessionals.

• Gratis catering.

• Meer dan 200 standhouders zullen aanwezig zijn.

mediapartners:

initiatief van:

Nieuw: Niko’s draadloze Zigbee® schakelaars

De batterijgevoede Zigbee® schakelaars van Niko zijn verkrijgbaar met een enkelvoudige, tweevoudige en viervoudige drukknop. Je kunt ze snel en eenvoudig integreren in Niko Home Control systemen, koppelen in standalone modus met een Zigbee® lamp via TouchLink of koppelen aan een Zigbee® 3.0-systeem van derden via Find&Bind.

• Batterij met lange levensduur van 5 jaar

• Eenvoudige en snelle installatie, zonder muren open te breken

• Een Niko design voor elke draadloze schakelaar

• Betrouwbaar Zigbee® communicatieprotocol