Power+ november 2022

11.

2022

Futureproof met DALI-2 FUSION PARTY

Q&A DETACHERING

MEMBER 0F

Informatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken • Driemaandelijks vakblad

PrismaSeT S: Een kast tot 160A, maar net zo eenvoudig te plaatsen als in woningen.

Nieuwe kasten voor kleine commerciële of grote residentiële toepassingen

Gedurende de maanden oktober en november verdubbelen wij de punten voor elke aankoop van een PrismaSet S referentie.

Registreer je als Premier Partner en ontdek deze en nog vele andere voordelen van ons loyalititeitsprogramma op se.com/myschneider

se.com/be

EDITO

Installeer jij morgen mee?

A

ls nieuwe voorzitter van Techlink is het de eerste keer dat ik mij tot u richt via ons magazine. Het is een hele eer, maar ook een grote verantwoordelijkheid om het voorzitterschap waar te nemen van de enige sectorfederatie voor installatiebedrijven, groothandels, fabrikanten/invoerders en bedrijven in technisch onderhoud & energie- en afvalbeheer.

Alexander Dewulf Voorzitter Techlink Nationaal

Hierbij wens ik eerst en vooral onze voorzitter van het “oude” Techlink, Dirk Peytier, te bedanken die nu als ondervoorzitter nog steeds een rol zal spelen binnen het “nieuwe” Techlink. Ons doel is om samen met de leden de visie en strategie van het “nieuwe” Techlink te verduidelijken en de organisatie in functie van deze strategie beter te focussen. Onze krachten en kennis hebben we gebundeld om bedrijven voor te bereiden op de energietransitie. De energietransitie kan namelijk niet slagen zonder de bijdrage van de actoren uit ons Ecosysteem, die Techlink nu ruimschoots vertegenwoordigt.

De “War For Talent” is één van de vier topics die in ons visiedocument op de toekomst van het Ecosysteem van multifunctionele installaties – genoemd “LINK2030” (www.link2030.be) – werd gedefinieerd om mee aan de slag te gaan, opdat de energietransitie op het terrein gerealiseerd zou kunnen worden. Techlink ziet het ook als haar taak om jongeren al zo vroeg mogelijk te prikkelen en warm te maken voor onze sector. Om de opvolging te verzekeren! Install Day 2022 stond dan ook, geheel terecht, in het teken van dit brandend actueel topic. Studenten konden van een aangepast programma genieten en leden brachten getuigenissen over wat zij “installeerden” om het gebrek aan mankracht te compenseren. “Installeer u” maar bij het lezen van de het volledig relaas over Install Day op pagina 26 en we verzekeren u, ook de volgende maanden zal u nog van de jongeren horen op onze socials en nieuwe website: installtomorrow.be.

POWER+ • 11|2022

3

— Movion® Waar modulariteit leidt tot eenvoud

De veiligheid van mensen is van het grootste belang in elke commerciële omgeving, waaronder scholen, kantoren en winkels. Met zijn gemakkelijke installatie- en onderhoudsmogelijkheden biedt de Movion®-reeks noodverlichting veelzijdigheid, bespaart ze tijd en garandeert ze een hoge veiligheidsnorm. De vluchtwegsignaleringsarmatuur, die modulariteit en installatiegemak combineert, kan zowel voor wand- als plafondtoepassingen worden gebruikt, met 500cd/m².

Dit is een perfecte combinatie met de goed ontworpen vluchtwegverlichtingsarmaturen met uitstekende tussenruimten. Beide zijn geschikt voor montage op een lichtrail. Bovendien is de keuze van de all-in one hybride armatuur een efficiënte en kostenbesparende oplossing voor installaties waar de aantallen moeten worden beperkt. new.abb.com/low-voltage

THEMA

12 ● DALI-2 protocol

DALI is dé ideale oplossing voor het schakelen en dimmen van professionele verlichting. Door het vastleggen van de DALI-2 in een open standaard voor tweedraads bidirectionele communicatie ben je als installateur, adviseur of gebruiker niet afhankelijk van één verlichtingsfabrikant.

3 ● Edito:

Installeer jij morgen mee?

6 ● Fusie:

Dubbelinterview met Eric Piers en Kris Van Dingenen

10 ● Event: Fusie event in beeld 12 ● Technologie:

DALI-2 protocol

20 ● ETC

Op 22 september vond de eerste Belgische editie van het Energy Transition Congress (ETC) plaats te Brussel. Meer dan 230 stakeholders uit de duurzame energiesector waren aanwezig en aanhoorden de oproep om de energietransitie te versnellen en te verduurzamen.

18 ● Actualiteit:

26 ● Install Day

Install Day lokte meer dan 5000 professionals, er tekenden 230 exposanten present en er waren verschillende sprekers. Het rechtstreekse contact tussen installateur en leverancier werd duidelijk gesmaakt. Bedankt voor jullie aanwezigheid, energie en vertrouwen in Techlink!

36 ● Q&A:

25 jaar Labo voor Lichttechnologie

Detachering in de installatiesector

20 ● Event:

44 ● Actualiteit:

1ste Energy Transition Congress

Trias Energetica

26 ● Install Day: Vijfde editie 32 ● Wetgeving:

Wijziging AREI inzake voeding van elektrische voertuigen

46 ● De medewerker:

CEO Eric Piers

48 ● Productnews

34 ● Column: Hoe de duurzame energietransitie laten omarmen?

Embuild

Kunstlaan 20, 1000 Brussel embuild.be

Verantwoordelijke Uitgever Dirk De Wolf dirk.dewolf@techlink.be

Techlink vzw

Joseph Chantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 info@techlink.be • www.techlink.be

Managing Director

Vertaling

Kris Van Dingenen kris.vandingenen@techlink.be

André Verkaeren, Metaphrasis bvba

Vormgeving

Publiciteit

Nikka Cuypers nikka.cuypers@embuild.be

Inge De Ridder T. +32 53 80 87 47 inge.deridder@techlink.be

Drukwerk

Graphius

Periodiciteit • Oplage

4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig

POWER+ • 09|2022

5

Surf naar www.techlink.be/fr/magazine om de Franse versie te downloaden.

FUSIE

Uw nieuwe beroepsfederatie is UNIEK Techlink en F.E.E. sloegen op 16 juni 2022 de handen in elkaar. Met ingang van 15 september is het nieuwe Techlink officieel en dat werd gevierd met een fusie event in het kasteel van Bouchout.

Power+ zette Kris Van Dingenen, Managing Director, aan de tafel met Eric Piers, de nieuwe CEO van Techlink.

We schotelden de heren een aantal prangende vragen over de fusie voor en leren ze gaandeweg beter kennen.

T

echlink en F.E.E. hebben de krachten gebundeld om het Ecosysteem van multifunctionele installaties optimaal in te zetten op de energietransitie. Wat dienen we daaronder te verstaan?

Eric: ‘Ons Ecosysteem bestaat uit vier

verschillende componenten (zie fi­ guur 1), vier verschillende groepen van spelers dus die verbonden zijn; namelijk (i) de fabrikanten, (ii) de dis­ tributeurs, (iii) de installateurs en (iv) de bedrijven die instaan voor onder­ houd en energie- en afvalbeheer.

F.E.E. was de federatie die de belan­ gen verdedigt van 3 van deze 4 groe­ pen actoren in de installatiewereld.

Ten eerste de groep van de fabri­ kanten; fabrikanten van elektrische materialen, van elektrohuishoudtoes­

Figuur 1

Eric en Kris: ‘Door de twee federa­

ties samen te voegen coveren we het volledige Ecosysteem én creëren we synergiën met het oog op echt secto­ raal leiderschap, waardecreatie én een duidelijk onderscheidend vermogen.

Vandaag bundelen we de krachten en de kennis van beide federaties om het Ecosysteem van multifunctionele ins­ tallaties optimaal in te zetten op de energietransitie. tellen, van verlichtingsapparatuur, van batterijen. Ten tweede de groep van de groothandels; de distributeurs dus van elektrische materialen maar ook van materialen voor sanitair, verwarming, koeling en ventilatie én voor beveiliging zoals inbraak en camerabewaking. Ten derde de groep van grote bedrijven die actief zijn in onderhoudsbeheer en in het beheer van energie en afval.’

Met multifunctionele installaties be­ doelen we het geheel aan technieken zoals elektrotechniek, HVAC, verlich­ ting, beveiliging, huishoud electro, batterijen en sanitair.

Kris: ‘Het oude Techlink was de na­

tionale beroepsfederatie voor tech­ nische installatiebedrijven in elektro, verwarming, ventilatie, airconditio­ ning en sanitair. Dit was het gevolg van een strategische oefening die Fedelec (de vereniging van elektriciens) & ICS (de vereniging van installateurs sani­ tair en verwarming) hielden in 2017.

Techlink kon hierdoor beter inspelen op de realiteiten van de markt en de kracht van het getal (ruim 3000 leden) laten gelden, en vooral de leden een betere ondersteuning bieden. Als visie stond het Thought Leadership van de installatiesector voorop.’

+

6

=

POWER+ • 11|2022

Onder de naam Techlink, maar met de nieuwe baseline “Linking Tech­ niques”, omvat onze beroepsfederatie nu 3200 bedrijven waaronder fabri­ kanten, invoerders, groothandels, installateurs en bedrijven actief in technisch onderhoud & energie- en afvalbeheer. Deze combinatie maakt ons uniek en hierdoor zijn we vandaag dan ook de enige referentie voor het hele installatie Ecosysteem!’

Hoe zijn jullie bij elkaar terechtgekomen?

Eric: ‘Hoe wij bij elkaar zijn terecht­

gekomen is het gevolg van de strate­ gische oefening die F.E.E. gedaan heeft in voorgaande jaren en waar als resultaat is gekomen dat wij de

INTERVIEW

Kris Van Dingenen

Eric Piers ● ●

● ●

62 jaar Ingenieur – Master Elektrotechniek en elektronica aan de UGent en Master in Business Administration KUL

Ingenieur Elektrotechniek aan Katholieke Hogeschool Kempen en heeft enkele jaren later een “post graduate business administration” aan de KU Leuven behaald

● MEI 2014 – DEC 2017:

● JAN 2015: CEO F.E.E. ● SINDS 16 JUNI 2022: CEO Techlink ● HOBBY’S: wandelen, fietsen,

Adjunct-Directeur Fedelec

● DEC 2017 – DEC 2018: Director Technology & Certification Techlink

spelen met de kleinkinderen, voetballiefhebber en supporter van KAA Gent (zie ook De Medewerker op pagina 46).

ontbrekende elementen uit ons Eco­ systeem, zijnde de installateurs, er best bij zouden hebben en dit door partnerships of fusies. In 2020 kre­ gen we te horen dat Techlink van plan was een studie te doen om te zien welke elementen uit de Green Deal invloed zouden hebben op hun installateurs. Wij hebben als F.E.E. toen voorgesteld om deze studie niet te beperken tot de installateurs maar dit doen te doen voor het ganse Eco­ systeem met daarbij ook de spelers waarvoor F.E.E. instaat. En zo hebben we samen de studie LINK2030 (www. link2030.be) opgestart dat gere­ sulteerd heeft in een toekomststudie voor het ganse Ecosysteem.’

48 jaar

● SINDS 1 JANUARI 2019 Managing Director Techlink

● HOBBY’S: motorrijden

Kris: ‘Toen Fedelec en ICS fusioneer­

den, werd er gekozen voor de naam Techlink omdat dit openstaat om volgende samenwerkingen of fusies te kunnen doen. Als Techlink wilden we ook een schakel zijn tussen onze leden en de actoren die voor hen van belang zijn. Ik denk dan aan groothandels, fabrikanten, enz. In dat opzicht is het verstandiger om onze krachten en kennis van Techlink en F.E.E. te bun­ delen.’

Wat was de bedoeling van LINK2030?

Eric: ‘Het uitgangspunt van deze stu­

die was de Green Deal, ontwikkeld op

POWER+ • 11|2022

7

Europees niveau, die finaal in elk land van de Europese Unie dient te worden geïmplementeerd. Drie domeinen uit de Green Deal die daarbij belang­rijk zijn voor ons Ecosysteem zijn (i) de Clean Energy Package, (ii) de Circu­ laire Economie en (iii) de Renovatie­ golf. Door deze strengere wetgeving op klimaat en energie zal de wisselwer­ king tussen de actoren in ons Eco­ systeem fundamenteel veranderen.

Wat er in deze problematiek op ons afkomt willen we met deze studie dan ook duidelijk maken aan onze leden.’

Kris: ‘We hebben in het najaar onze

LINK2030 deep-dive webinars­ reeks gelanceerd (zie pagina 51).

FUSIE

Historiek F.E.E.

In deze reeks gaan we dieper in op verschillende onderwerpen uit deze studie die een grote impact heb­ ben op onze sector door in gesprek te gaan met enkele van onze leden en verscheidene experten.’

En, waarom maakt deze fusie jullie rol sterker?

Kris: ‘Onze rol als federatie wordt be­

langrijker. De klimaatuitdagingen en de strengere regelgeving vragen om bundeling van expertise en dat de verschillende actoren de handen in elkaar slaan. De steun van de fe­ deraties is hierbij onontbeerlijk. We moeten samen de toekomst van het Ecosysteem van de multifunctione­ le installaties inhoud en vorm geven.

Installaties zijn namelijk de motor van de maatschappij. Zij zorgen voor energie, water en comfort in alle sec­ toren van residentiële woningen, res­ taurants, hotels, ziekenhuizen, sport­ stadia, … in alles wat we doen privé, werkgerelateerd of bij ontspanning.’

Eric: ‘Onze rol in de energietransitie

is belangrijk en de energietransitie zal niet slagen zonder de bijdrage van de actoren uit ons Ecosysteem. Samen zorgen we ervoor dat nieuwe techno­ logieën via onze multifunctionele in­ stallaties efficiënt worden omgezet in betaalbaar comfort. Deze nieuwe ope­ rationele federatie is uniek en onze kracht komt voort uit ons vermogen om, binnen het Ecosysteem met de

“Door de fusie wordt Techlink dé enige referentie voor het hele installatieEcosysteem.”

ERIC PIERS

verschillende disciplines van onze leden, een allesomvattende rol op ons te nemen: ontwerper, fabrikant, verdeler, installateur, onderhoudsbe­ drijf en toezichthouder op het gebied van energie- en afvalbeheer. Zoals we vaak zeggen: de beste manier om de toekomst te voorspellen is hem zelf te bouwen en te installeren.’

Wat is het voordeel voor onze leden?

Eric: ‘Onze ambitie is dus om “Though

Leader” te worden voor ons Eco­ systeem. Met de nieuwe organisatie kunnen we het werk dat we elk op zich deden, het dubbelwerk dus uitsluiten.

Bovendien creëren we back-up en delegatie capaciteit. De leden zullen kunnen genieten van het feit dat we zullen beschikken over een interne studiedienst voor onder andere be­ drijfseconomische informatie, meer capaciteit voor de marketing én com­ municatie, uitgebreider juridisch ad­ vies, een groter bod aan opleidingen, een platform voor thematische werk­ groepen over de verschillende groe­ pen van het Ecosysteem heen, het op­ treden als spreekbuis voor de sector en meer aandacht voor nieuwe tech­ nieken. Van pure representativiteit naar meer structuur en creëren van toegevoegde waarde voor de leden!’

Hoe hebben de leden en medewerkers gereageerd op de fusie?

Kris: ‘Op de tweede Buitengewone

Algemene Vergadering (BAV) hebben de aanwezige leden de fusie una­ niem goedgekeurd. Één van de ele­ menten die onze leden aanspreekt, is de mogelijkheid om thematische werkgroepen op te zetten over het ganse Ecosysteem zodat onderwerpen transversaal besproken kunnen wor­ den met alle partijen die lid zijn van het “nieuwe” Techlink.’

Eric: ‘Langs de kant van F.E.E. was

er maar één BAV nodig waarbij de

8

POWER+ • 11|2022

Op 14 november 1946 zag de “Federatie voor de Handel in Elektrische Apparatuur” (FHEA) het daglicht (door samenvoegen ICFME, FAIR en de Kamer van de radio electricteit), onder de vorm van een vereniging zonder winstoogmerk met als eerste voorzitter Robert Sirtaine. De term “handel in elektrische apparatuur” bleek veel te beperkt. Rekening houdend met de evolutie en de steeds groter wordende invloed van de elektriciteit en elektronica besloot de FHEA van naam te veranderen in 1987. Ook dienden de afkorting en het logo zowel in het Nederlandstalig als in het Franstalig landsgedeelte bruikbaar te zijn. Zo ontstond de naam F.E.E – “Federatie van de Elektriciteit en de Elektronica”.

Techlink maakt deel uit van Embuild Techlink maakte én zal deel blijven uitmaken van Embuild (de nieuwe naam van het vroegere Confederatie Bouw).

We zijn vandaag uiteraard al vertegenwoordigd in de nationale organen en dat zal in de toekomst niet veranderen. We gaan zelfs sterker staan dan ooit tevoren. Hoe groter we als beroepsfederatie zijn, hoe relevanter. Kris: ‘Technische installaties worden alsmaar belangrijker en zijn meer dan ooit een belangrijk onderdeel van de bouwsector maar niet exclusief; zo vinden we ze ook terug in de industrie, automatisering en infrastructuurwerken.

De weg ligt open naar een nog nauwere samenwerking om de energietransitie tot een goed einde te brengen. Embuild vindt hierin een partner bij Techlink!’

INTERVIEW

“Onze rol in de energietransitie is belangrijk en de energietransitie zal niet slagen zonder de bijdrage van ons Ecosysteem.”

KRIS VAN DINGENEN

aanwezige leden de fusie unaniem heb­ben goedgekeurd. Er waren tal van positieve reacties bij de medewerkers maar dit neemt natuurlijk niet weg dat er ook enkele logische bezorgd­ heden/vragen zijn zoals; wat komt er op ons af? Wie zijn de anderen? Is de bedrijfscultuur wel dezelfde...?’

Zijn er tijdens de fusie momenten geweest die voor jullie een leerpunt waren?

Eric: ‘Niet alle belangen van al onze

leden zijn hetzelfde en dat respecte­ ren we. We gaan enkel een positie in­ nemen als de belangen van zowel de installateur, fabrikant en groothan­ del gelijklopen. We hebben in aanloop naar de fusie en tijdens onze BAV’s gemerkt dat de kleinere leden het beeld hebben dat alle aandacht naar de grote bedrijven zou gaan. Dit is na­ tuurlijk niet zo! De autonomie van alle geledingen wordt gerespecteerd. Een stem van een groot bedrijf betekent evenveel als de stem van een klein bedrijf. We zullen ook in de toekomst attent blijven voor de bezorgdheden van onze talrijke kleine bedrijven, ze moeten geen schrik hebben dat hun belang verwaterd! Onze kracht zit in het vertegenwoordigen van alle seg­ menten.’

Kris: ‘Ondanks dat we elkaar al jaren kennen als sociale partners (F.E.E is één van de 4 federaties vertegenwoor­ digd in het PSC 149.01 – Elektriciens) zijn er nog heel veel activiteiten/ domeinen die we niet van elkaar wisten. Ik wist bijvoorbeeld niet dat Eric – sinds 2021 – Secretary General

van de European Union of Electrical Wholesalers (EUEW) is.’

Hoe gaat het Ecosysteem van multifunctionele installaties er in de toekomst uitzien?

Eric: ‘Het Ecosysteem zal ongetwijfeld

veranderen in de toekomst. Techno­ logische trends maar ook maatschap­ pelijke trends zullen dit mee bepalen.

Als technologische trends zal het aandeel hernieuwbare energie en de energie-efficiëntie toenemen. Er zal aandacht moeten zijn voor minder afval en verspilling en voornamelijk voor water. Hightech toepassingen zullen nog meer hun intrede doen met sensoren, het gebruik van AI en de netwerk mogelijkheden via het IoT. Protocols zullen meer aandacht vra­ gen en voor connectiviteit en het be­ heer van data zal supersnel internet nodig zijn via 5G, 6G, etc. Ook zullen gebouwen meer als bouwpakket ontworpen worden met het gebouw als een schil rond installaties en zal het gebruik van BIM onontbeerlijk worden.’

Kris: ‘Ook maatschappelijk trends

zullen het Ecosysteem van multifunc­ tionele installaties veranderen. De consument van vandaag is niet meer dezelfde als gisteren. Hij is bewus­ ter geworden, is vaak prosument die zijn eigen energie opwekt, soms zelfs prosumactor wanneer hij zijn energie gaat verkopen. Lokale energie-ge­ meenschappen zullen ongetwijfeld ontstaan en de consument zal kennis opdoen van dynamische tarieven.’

Waar wil jij je de komende jaren voor inzetten als CEO? Eric: ‘Ik heb de kans gehad om mee

de basis te leggen aan deze fusie. Die basis is goed en dat moet uiteraard zo blijven. De ontwikkelingen in de buitenwereld gaan snel en het is be­ langrijk daar goed naar te blijven kijken en deze te volgen. We leven immers niet op een eiland. Het is es­

POWER+ • 11|2022

9

sentieel dat we toekomstbestendig zijn, we mogen niet stil blijven staan.

Het is onze ambitie om ook in de toe­ komst open te staan voor een verdere verruiming. Verdere samenwerkin­ gen/integraties met andere federaties zouden ons in staat stellen om het Ecosysteem als geheel nog meer re­ presentatief te maken zodat we ook meer kunnen wegen op de politieke agenda. Door een verhoging van de representativiteit kunnen we nog meer voor onze leden kunnen reali­ seren. De verdere uitvoering van het strategisch plan dat geleid heeft tot de fusie is mijn topprioriteit.

De juridische fusie is een feit maar op het terrein moeten we dit nog realise­ ren! Ik zal de komende drie à vier jaar volop bezig zijn met de implementatie ervan zodat de fusie een succes wordt.

Kris kan dan (hopelijk) een succesfe­ deratie overnemen.’ (knipoogt) Wat vinden jullie belangrijk dat mensen over jullie weten?

Eric: ‘Ik ben in staat mensen te verbin­

den. Ik meen te beschikken over een luisterend oor en geniet ervan als ik ertoe kan bijdragen om mensen tot een akkoord te laten komen. Onderhande­ len is mijn ding. Ik heb in mijn carrière al veel bedrijven door een herstruc­ turering geleid. Hierbij ging ik steeds correct te werk met begrip en respect voor alle betrokken partijen, bewust van de sociale verantwoordelijkheid van een CEO. Ik ben er trots op dat mijn bijdrage geleid heeft tot continuïteit, werkzekerheid en een toekomst voor een groot aantal gezinnen.’

Kris: ‘Ik vind het belangrijk dat mensen weten dat ik veel belang hecht aan communicatie. Ik ga ook graag met mensen in gesprek. Men kan mij omschrijven als een bruggenbouwer, een verbinder die de consensus zoekt in een discussie. Ik voel spanningen goed aan en weet partijen in harmo­ nie bij elkaar te brengen om strate­ gische beslissingen te nemen.’

FUSIE

Fusie event in beeld

Techlink en F.E.E zijn gefuseerd en daar klonken we op 15 september 2022 samen op! Het kasteel van Bouchout, in de betoverende omgeving van de Plantentuin in Meise, vormde de plaats waar we deze heugelijke verbintenis vierden en we hieven voor het eerst samen het glas.

Onze leden genoten massaal van het walking dinner en coverband The Planes zorgde voor ambiance.

10

POWER+ • 11|2022

EVENT

POWER+ • 11|2022

11

TECHNOLOGIE

De voordelen en toegevoegde features van het DALI-2 De afkorting DALI staat voor “Digital Addressable Lighting Interface”. De “Interface” bestaat uit een zogenaamd digitaal communicatieprotocol. Het laat tweerichtingscommunicatie toe tussen een sturing en LED ­verlichtingspunten. De ontwikkeling is ontstaan in de jaren ’80 tussen een aantal fabrikanten, waaronder Philips, en uitgegroeid tot de internationale standaard IEC-62386.

Verbeteringen met de komst van DALI-2 EXTRA FUNCTIES

De IEC 62386-norm werd eind 2014 geherstructureerd om de ontwikke­ ling van DALI-2 te vergemakkelijken.

Er werden veel verbeteringen aange­ bracht in de standaard, waaronder de toevoeging van nieuwe commando's en functies. Het beknopt overzicht in tabel 1 geeft weer wat de essentiële verschillen zijn tussen de twee DALI versies. De “DT” types in de tabel wor­ den alleen gebruikt voor onderdelen die betrekking hebben op de voor­ schakelapparatuur.

CERTIFICATIE

In de DALI-1 versie werden de confor­ miteitstesten uitgevoerd door de fabrikant maar niet onafhankelijk geverifieerd. Dit betekende dat de verschillende fabrikanten de inte­ roperabiliteit van hun DALI-com­ ponenten konden goedkeuren en er zelf een DALI label op konden zetten, zonder onafhankelijke controle.

DALI-2 vereist een verificatiestap waarbij de testresultaten door een onafhankelijke IEC-instantie wor­ den gecontroleerd. De DALI Alliance (ook bekend als de Digital Illumina­

tion Interface Alliance, of DiiA) is de wereldwijde brancheorganisatie voor DALI-verlichtingsregeling die de testresultaten zal goedkeuren waar­ na ze gepubliceerd worden op hun website.

CONTROL GEAR (LED DRIVERS)

Het deel over LED drivers in IEC 62386 is herschreven, vandaar de dubbele cirkel in figuur 1. Het is nu veel dui­ delijker en beter gespecificeerd, wat resulteert in een aanzien­lijke betere interoperabiliteit tussen de producten van verschillende fabrikanten. Er zijn ook extra functionaliteiten toege­ voegd, waaronder de verlengde fade­ tijd tot 16 minuten!

Control devices

Een van de belangrijkste wijzigingen is de toevoeging van besturingsappa­ raten, ofwel “control devices, part 103” in de tabel 1 (waaronder ap­

• de verschillende onderdelen die beschikbaar zijn in DALI-1 en DALI-2

Tabel 1

IEC 62386 BESCHRIJVING PART

BESCHIKBAAR IN DALI-1

BESCHIKBAAR IN DALI-2

DEVICE TYPE

102

Control Gear ✓ ✓ (LED drivers)

103

Control Devices Nee ✓ (zie verder)

202

Onafhankelijke ✓ ✓ noodverlichting

207

LED modules

✓ ✓

DT6

209

Kleuren controle

n/a

✓

DT8

302

Input apparaten (draaiknop, drukknop…)

n/a

✓

303

Bewegingssensoren

n/a

✓

304

Lichtsensoren

n/a

✓

12

POWER+ • 11|2022

DT1

Noodverlichting monitoren via DALI protocol Gebouwbeheerders zijn verplicht om te zorgen voor een goede werking van hun noodverlichtingsinstallaties. Die moet je dan ook regelmatig testen. Het is mogelijk om decentrale noodverlichting centraal via DALI te monitoren. Het grote voordeel is dat je geen enkele armaturentest kunt vergeten en dat al je data op één plek wordt verwerkt en opgeslagen.

DALI is een standaardprotocol dat wordt gebruikt door diverse fabrikanten. Het is oorspronkelijk ontworpen om algemene verlichtingsarmaturen aan te sturen. Inmiddels is het mogelijk om naast verlichtingsarmaturen ook noodverlichting aan te sluiten op een DALI-systeem. DALI wordt op het gebied van noodverlichting uitsluitend gebruikt om armaturen te testen.

Hiermee kun je bij een eventuele controle direct aantonen dat je je noodverlichtingsinstallatie op orde hebt. Mocht er iets niet in orde zijn, dan krijg je direct een melding.

Eaton heeft sinds kort een uitgebreid assortiment DALI noodverlichtingsarmaturen.

Kijk voor meer informatie op onze site of neem contact op met een accountmanager.

www.eaton.be/noodverlichting

TECHNOLOGIE

Figuur 1 • typisch voorbeeld van DALI netwerk met beschikbare apparaten. Met stippellijn omcirkelt, de onderdelen die nu ook opgenomen zijn in DALI-2 (led driver is herschreven)

plicatiecontrollers en invoerappa­ raten), die in de oorspronkelijke versie van de norm helemaal niet waren opgenomen.

uiteraard nog de 64 adressen voor de drivers die in 16 groepen kunnen inge­ deeld worden.

Applicatiecontrollers hebben twee

Wat is een DT8 driver en wat zijn de voordelen t.o.v.

DT6?

verschillende doeleinden, maar wor­ den soms in hetzelfde product gecom­ bineerd. Ze zijn de "hersenen" van een systeem. Zij gebruiken informatie uit om het even welke bron, nemen beslis­ singen en sturen commando's om de verlichting (voorschakelapparatuur) of andere apparaten op de bus te bestu­ ren en te configureren.

Invoerapparaten leveren informa­

tie die door de applicatiecontrollers kan worden gebruikt. De informa­ tie kan afkomstig zijn van drukkno­ ppen, draaiknoppen, schuifregelaars, bewegingssensoren, lichtsensoren en andere.

Extra DALI-2 adressen: voor de

control devices zijn er 64 adressen toegevoegd, die in 32 groepen kunnen ingedeeld worden. Daarnaast zijn er

DALI-2 brengt een aantal verbeterin­ gen van kleurencontrole aan onder het nieuwe device-type DT8. In DALI-1

“DALI is dé ideale oplossing voor het schakelen en dimmen van professionele verlichting. Door het vastleggen van de DALI-2 in een open standaard voor tweedraads bidirectionele communicatie ben je als installateur, adviseur of gebruiker niet afhankelijk van één verlichtingsfabrikant.”

14

POWER+ • 11|2022

gebruikte de controller voor elke kleur een apart adres.

DT8 lost dit probleem op door een nieuwe reeks commando's toe te voe­ gen waarmee via slechts één adres en commando de kleur en intensiteit kan ingesteld worden.

Aangezien er veel verschillende ontwerpen van kleurwisselende ar­ maturen zijn, introduceert DALI-2 het concept van kleurtype (zie figuur 2). Er zijn vier kleurtypen: Primary-N (RGB), Tc (Tunable White), XY coördinaten en RGBWAF. Daarnaast bestaat het oude kleurtype DT6 ook nog steeds.

Het gebruik van DALI Gateways

De gateway-architectuur stelt bes­ taande draadloze ecosystemen in staat DALI-apparatuur te bedienen en te be­ vragen, waarbij draadloze apparaten met de gateway communiceren via hun bestaande Zigbee- of Bluetooth-pro­ tocol (zie figuur 3).

specialist in

lichtmanagementsystemen

scan de QR-code voor meer informatie

WIJ MAKEN VAN ELK GEBOUW EEN SMART BUILDING. ONTDEK EEN NIEUWE SMART HOME WERELD!

TECHNOLOGIE

Figuur 2

• introductie van DT8 drivers in DALI-2

DT6: dit type heeft één adres nodig per kleurkanaal. DT6 LED-drivers gebruiken 1 enkel DALI “short-address” om 1 enkele uitgang te besturen, bijvoorbeeld om het lichtuitgangsniveau te veranderen. Afhankelijk van het aantal kleuren dat men wil sturen zullen er ook meerdere adressen moeten worden gebruikt, bv. 3 adressen voor 3 kanalen rood, groen en blauw of 4 adressen als men ook wit wil toevoegen.

DT8: dit type kan via één adres twee of meerdere kanalen sturen.

DT8 LED drivers kunnen met één enkel DALI “short-address” twee of meer uitgangen te sturen. Hierdoor kunnen zowel de kleurtemperatuur als de helderheid van een armatuur via 1 enkel adres worden gestuurd.

Men heeft de mogelijkheid tot 6 kanalen te sturen: rood, groen, blauw, wit, amber, en een kleur F, optioneel gekozen door de fabrikant.

• DALI gateway zorgt voor de vertaling tussen het draadloos protocol en het bedraad DALI-2 protocol

Figuur 3

De draadloze apparaten kunnen de lichtoutput en fading van de DA­ LI-apparaten via de gateway regelen en kunnen informatie over lampsto­ ringen van de DALI-apparaten lezen, evenals armatuur-, energie- en dia­ gnostische gegevens.

De DALI Alliance wil in de toekomst nog meer opties bieden, waaronder bekabelde en draadloze connectiviteit en ondersteuning voor IP-gebaseerde

systemen. De andere nieuwe benade­ ring is DALI+, dat communiceert via draadloze en op IP gebaseerde netwer­ ken. In eerste instantie ondersteunt DALI+ Thread, een IP-gebaseerd, lowpower, draadloos mesh-netwerkproto­ col. In de toekomst is het plan om on­ dersteuning voor andere dragers toe te voegen, waaronder mogelijk Bluetooth Mesh, Ethernet en Wi-Fi. Wie op de hoogte wil blijven van de

16

POWER+ • 11|2022

nieuwste DALI-protocol ontwikkelin­ gen moet regelmatig een kijkje nemen op de website van de DiiA: https:// www.dali-alliance.org/ of de antenne norm verlichting site door Volta op­ gezet: www.ananormlighting.be.

Auteur: Wouter Wissink, VOLTA

ACTUALITEIT

25 jaar Laboratorium voor Lichttechnologie Op 6 september 2022 vierde het Laboratorium voor Lichttechnologie van de KU Leuven Technologiecampus Gent haar 25 jaar bestaan. Er waren om en bij de 190 bezoekers aanwezig. De wereld van de lichttechnologie verandert nog steeds snel. Door de evolutie naar smart buildings en smart cities is de nood aan nieuwe, intelligente technologieën hoog.

Ook op het vlak van verlichting is er nog grote winst te boeken.

Rondgang in het lichtlabo

Tijdens de rondgang in de labo’s kwam Meten van Licht, Manipule­ ren van Licht, Beoordelen van Licht, Glanzend Licht, Ondernemen met Licht, Intelligent licht, Licht in mu­ sea, Licht in winkels, Virtueel met Licht, Licht in Europa, Licht en ge­ zondheid, Licht en liefde, … en gratis lichtmetercheck aan bod.

Plenaire zitting & proclamatie

Talrijke sprekers en zo’n 190 bezoe­ kers vierden het 25 jaar bestaan en tegelijk namen ze afscheid van Peter Hanselaer als leidinggevende. De vier opvolgers professoren Youri Meuret, Kevin Smet, Wouter Ryckaert en Fre­ deric Leloup & alle collega’s gaan door met het onderzoek rond verlichting en (voortgezet) onderwijs. Ze willen de dienstverlening en innovatiemo­ gelijkheden voor verlichting verder in de kijker zetten om zo antwoorden te bieden voor deze uitdagende wereld en tijden.

Vooruit kijken: verlichtingssector in transitie

Catherine Lootens van Groen Licht Vlaanderen vzw (ontstaan in de schoot van het Laboratorium voor Lichttechnologie): ‘In het voor­ bije decennium werden grote vernieuw­ ingen gerealiseerd binnen de licht­ technologie en dit zowel op vlak van zowel lichtbronnen, verlichtingstoes­ tellen als lichtregeling. Met de komst van led werden reuze­sprongen ge­ realiseerd met betrekking tot ener­ gie-efficiëntie en intelligentie van

18

POWER+ • 11|2022

verlichtingssystemen. Toch kan de sector vandaag niet op zijn lauwe­ ren rusten want nieuwe uitdaging­ en melden zich opnieuw aan. Zo is aandacht nodig voor herstelbaarheid en vervangbaarheid van verlich­ tingstoestellen om circulariteit in de verlichtingssector verder te laten evolueren. Maar ook rond digitalise­ ring is nog werk aan de winkel. Denk maar aan BIM voor verlichting (in­ clusief lichtberekeningen en dyna­ mische data) en aan AR en VR voor een betere inleving in lichtontwerp op basis van lichtberekeningen. En vergeten we zeker ook de facetten van cybersecurity niet, zeker daar waar geconnecteerde verlichting de bron vormt van data. Maar ook rond integratieve verlichting dienen de puntjes nog op de “i” gezet te wor­ den. Met led verlichting kunnen we het licht sturen in functie van de dag en de behoefte van mensen waardoor iedereen die hoofdzakelijk binnen in gebouwen vertoeft, hiervan een po­ sitieve impact zou kunnen ervaren.

Echter moet nog het besef komen dat Human Centric Lighting (HCL) iets is anders dan Tunable White. Enkel met de juiste verlichtingstoestellen in een geoptimaliseerd lichtontwerp zal een goede MEDI worden behaald. In deze thematiek is bovendien opnieuw nood aan onderzoek rond energie-ef­ ficiëntie want het extra energie­ verbruik als gevolg van HCL, zal men moeten vermijden. De verlichtings­ sector is dus nog steeds in transitie.’

BENELUX.LEDVANCE.COM

SCHAKEL OVER NAAR LED MET HET DIMBARE LED TUBE SYSTEEM

Ontdek meer over het nieuwe LED TUBE EXT SYSTEM:

LED TUBE EXTERNAL SYSTEM: STAP OVER NAAR LICHTMANAGEMENT Het LEDVANCE LED TUBE EXTERNAL SYSTEM is perfect op elkaar afgestemd en bestaat uit T8 of T5 LED tubes en een instelbare externe DALI-2 driver, in één- of tweelampsuitvoering.

Het systeem is dimbaar, wat het bijvoorbeeld mogelijk maakt om bestaande DALI armaturen om te bouwen naar LED tubes in een bestaand of nieuw lichtmanagementsysteem. Bovendien matcht dit concept perfect met het circulaire economische concept dankzij de vervangbare componenten. LED TUBE EXTERNAL SYSTEM is ook geschikt voor noodverlichting.

1

1

Kijk voor de precieze voorwaarden op www.benelux.ledvance.com/garantie

EVENT

Zich wapenen tegen de dankzij de duurzame In tijden van (energie) crisis kunnen we een versnelde energietransitie alleen maar stimuleren.

Tijdens het 1ste Energy Transition Congress – From Vision to Action – op 22 september, keken we ook naar de impact op ons Ecosysteem van multifunctionele installaties die de transitie op het terrein moet realiseren. Meer dan 230 stakeholders uit de duurzame energiesector waren aanwezig in Event Lounge. Dit evenement, een gezamenlijk initiatief van Techlink, Organisatie Duurzame Energie en Edora, toonde de urgentie aan en beklemtoonde de noodzaak van systeemaanpak.

Inleiding

In een tijd waarin de gevolgen van de klimaatverandering steeds meer voelbaar worden en we een fossiele energiecrisis van ongekende propor­ ties doormaken, wordt de sector van de hernieuwbare energie steeds meer gezien als de belangrijkste oplossing om de energietransitie te versnellen.

Hernieuwbare energie is goedkoop en

onuitputtelijk, veroorzaakt geen di­ recte emissies en kan lokaal worden geproduceerd, waardoor onze ener­ gieafhankelijkheid afneemt en lokale werkgelegenheid en welvaart worden bevorderd.

Er moet echter nog veel gebeuren om de bouw van grootschalige hernieuw­ bare energie-installaties te stimule­ ren. De uitbouw van een op decentrale productie gericht elektriciteitsnet en de ontwikkeling van een gunstig wettelijk en tarifair kader voor ener­ giedelen moet ook elke burger, b­ edrijf en lokaal bestuur in staat stellen een producent van groene stroom te worden, bijvoorbeeld door stroom uit zonnepanelen te delen of deel te nemen aan een windenergieproject.

Maar elektriciteit is niet alles. De tijd is ook gekomen om veel daadkrach­ tiger te investeren in de productie van hernieuwbaar gas en in de aanleg

20

POWER+ • 11|2022

van warmtenetten, zeker daar waar de dichtheid van de warmtebehoefte dit rechtvaardigt. Ten slotte zal ook een betere integratie van de ener­ gieverbruikende sectoren (industrie, mobiliteit, verwarming, ...) nodig zijn om de efficiëntie van het systeem te verhogen door de inzet van "slimme" apparaten waarmee de vraag beter en in real time kan worden afgestemd op het energieaanbod.

De technologieën en duurzame ener­ giebronnen die we nodig hebben voor de energietransitie bestaan: fotovol­ taïsche en thermische zonnepane­ len, windturbines, warmtepompen, warm­ tenetten, duurzame bio-ener­ gie, batterijen en warmteopslag, di­ gitale besturing en elektrische mo­ biliteit zullen in de toekomst een steeds belangrijkere rol spelen. Door variabele bronnen zoals zon en wind te combineren met stabiele of be­

energie- en klimaatcrisissen energietransitie

Inne Mertens, CEO bij Sibelga

heersbare energiebronnen zoals wa­ terkracht, duurzame biomassa, WKK, afvalwarmte en geothermie, is het in­ derdaad mogelijk een complementaire energiemix te creëren die in al onze energiebehoeften kan voorzien.

Het is dan ook hoog tijd om het ener­ giesysteem van het verleden los te laten en over te stappen op een meer dynamisch en democratisch geïnte­ greerd systeem, waarin consumenten tegelijkertijd consumenten, pro­ ducenten en leveranciers worden, hetzij als individuen, hetzij als leden van energiegemeenschappen.

Programma

Het programma liet de deelnemers proeven van verschillende nieuwe initiatieven binnen de sector, kennis maken met interessante (business) cases die hun intrede maken in het energielandschap en nadenken over de toekomst van onze energie-in­ frastructuur en bijhorende tarieven.

In één artikel kunnen niet alle as­ pecten van de energietransitie aan bod komen, daarom lichten we er slechts enkele toe die een blijvende indruk nalieten bij de deelnemers.

Toekomst gerichte investeringen in de duurzame energienetten

De toekomstige netinfrastructuur dient zich aan te passen aan de her­ nieuwbare energiemix, maar ook aan het toekomstig verbruik. Met een verregaande elektrificatie in het verschiet is het vanzelfsprekend dat de meeste investeringen in het elektriciteitsnet moeten gebeuren zodat dit klaar is voor de toekomst.

Door nu al de juiste keuzes te maken kunnen de extra investeringen ech­ ter beperkt worden en zo efficiënt en kosteneffectief mogelijk uitge­ voerd worden. Naast elektrificatie van de warmtevraag zal de toekoms­ tige warm­tevraag ook voor 30%-50% worden ingevuld door thermische netten. Deze thermische netten kun­ nen zowel in­ staan voor duurzame collectieve warm­te- als koude-voor­ ziening.

Inne Mertens (Sibelga):

‘De energie­ transitie vereist een actief beheer van het systeem en onze netwerken.

Tegelijkertijd schept de energietran­ sitie kansen voor nieuwe diensten en marktspelers. Dit dienen we te faci­ literen voor een neutraal gegevens­ beheer! Denk hierbij aan: flexibiliteit, opladen van elektrische voertuigen

POWER+ • 11|2022

21

(EV’s), energiegemeenschappen ener­giebeheer van gebouwen.'

of

Opslag

Opslag toevoegen aan het ener­ giesysteem maakt het mogelijk om op momenten met veel zon en wind deze energie voor een (vooral korte) periode op te slaan en deze op een later moment te gebruiken. Vandaag linken we opslag vooral aan batterij­ en (stationair of in EV’s), maar ook thermische opslag zal een belangrijke rol spelen binnen de energietransitie.

Beide types opslag kunnen flexibel worden ingezet en de netten onder­ steunen. Beide types opslag kunnen zowel individueel als collectief wor­ den ingezet.

Michaël Verbiest (IFTech) gaf een voorbeeld hoe we collectief denkend de duurzame energietransitie naar een nieuw niveau kunnen brengen door middel van geothermie. Op de projecten Janseniushof en Hertogen­ site (van ontwikkelaar Resiterra) in Leuven worden 5de generatie ther­ mische netten voorzien. Dit net voor­ ziet zowel woningen als kantoren van duurzame warmte en koude en zijn tevens gekenmerkt door een hoge performantie. Geen theorie, maar

EVENT

Warmtenetten …

4de Generatie:

Warmtenet met een collectieve opwekking

5de Generatie:

Michaël Verbiest, projectcoördinator bij IFTech

Thermische energie vanuit de bodem (T 5 – 25°C)

realisatie in de praktijk door een lidbedrijf van Techlink.

Hernieuwbare energiegemeenschappen

Energiegemeenschappen zijn een erg breed concept dat in de verschillende Belgische regio’s uiteenlopend wordt afgelijnd. Wanneer de leden van een energiegemeenschap complementaire verbruiksprofielen hebben, bv. com­ binatie van bedrijven en woningen kan het eigenverbruik van de pro­ ductie verhoogd worden en congestie worden vermeden. Daarnaast kun­ nen energiegemeenschappen ook een belang­rijke sociale, motiverende rol vervullen. Ze laten toe dat mensen samen investeren in hernieuwbare energie en de baten daarvan volgens een bepaalde sleutel onder elkaar ver­ delen.

De Europese Commissie zette in 2020 het licht op groen voor het project RE/ SOURCED. RE/SOURCED mikt op de uitbouw van een circulair en zelfvoor­ zienend energiesysteem op Trans­ fo, een multifunctionele erfgoedsite van een oude elektriciteitscentrale in Zwevegem, West-Vlaanderen. Inter­ communale Leiedal leidt het project in goede banen. Dominiek Vandewiele (Intercommunale Leiedal) vertelde ons over de hobbelige weg naar een energiegemeenschap op de site van Transfo Zwevegem. Dit komt door­ dat de regelgeving (nog) onvoldoende gestroomlijnd is rond energiege­ meenschappen.

Het doel van RE/SOURCED is om Transfo volledig te voeden met lokaal geproduceerde hernieuwbare energie.

De ruggengraat van het systeem is

ENERSOL ?

Dominiek Vandewiele, Energy Transition Program Manager bij Intercommunale Leiedal

een lokaal elektriciteitsnet op gelijk­ stroom dat zowel voor energiebes­ paring als voor een besparing in ma­ teriaalgebruik (meer capaciteit met dezelfde hoeveelheid metalen/ma­ terialen) zorgt. Het gelijkstroomnet verbindt een aantal verspreide her­ nieuwbare bronnen (zonnepanelen en een middelgrote windturbine) met ener­gieopslag (batterijen, water­

INTEGRATEUR - Solution Globale

PHOTOVOLTAÏQUE INDUSTRIEL

STOCKAGE INDUSTRIEL Augmenter votre autoconsommation en installant des batteries de stockage

L’énergie solaire, aujourd’hui, c’est un prix du kWh inférieur au kWh réseau ainsi que l’indépendance énergétique.

MOBILITE ELECTRIQUE

5 PETIT/MOYEN EOLIEN

5 HVAC – EFFICIENCE ENERGETIQUE

L’énergie du vent et complémentaire à la production photovoltaïque

Jean-François Bragard, verantwoordelijk voor fotovoltaïsche energie bij Enersol

La transition écologique passe par la mobilité électrique afin de limiter leur impact environnemental et sociétal.

Améliorer l’efficience énergétique des systèmes de chauffage.

Consommer moins et mieux

QUALITE – DURABILITE – PASSION - INNOVATION 1

22

POWER+ • 11|2022

Differentieel bewaking en beveiliging Type A, type B (AC & DC)

The Power in Elctrical Safety©

www.benderbenelux.com

DE GROOTSTE OFFICIËLE

MEAN WELL DISTRIBUTEUR IN DE BENELUX Bestel eenvoudig online uit ons ruime assortiment: www.telerex-europe.com

EVENT

Van links naar rechts: Dirk De Wolf (Techlink), Thierry Vandereycken (EME), Vera Desauw (Desauw NV), Kris Van Dingenen (Techlink), Wendy Vanmeert (Active Energy), Bert Boogaerts (Boogaerts Service In Thermotechniek) en Sofie Lapière (Techlink)

kracht­ accumulatie en vehicleto-grid). Dit energiesysteem op wijk­ niveau wordt beheerd door een gemeenschap van gebruikers op site Transfo (energie coöperatieve).

Sectorkoppeling

Via sectorkoppeling zoekt men naar een holistische aanpak waarbij ver­ schillende sectoren niet meer indi­ vidueel worden bekeken, maar men naar synergie zoekt. Daarbij wordt gekeken hoe sectorkoppeling ervoor kan zorgen dat energie niet verlo­ ren gaat. De combinatie van lage temperatuurbronnen (PVT-panelen, aquathermie, ondiepe geothermie), zonnestroom, warmtepompen en opslag, voor individuele of klein-col­ lectieve toepassingen levert efficiën­ tiewinsten op en een 100 % groene warmtevoorziening.

Voor Jean-François Bragard (Enersol) is het nu noodzakelijk om onze ener­ gieproductie en -consumptie onder controle te houden en zoveel moge­ lijk autonomie te bereiken: ‘Dit is een boodschap die we al lang uitdragen, maar die nu zinvol is. Wij helpen onze klanten bij deze energietransitie, en de oplossingen omvatten fotovol­ taïsche energie-windenergie (klein en

Teamwork makes the dream work.

Van links naar rechts: Sofie Van den branden (ODE), Geraldine Nethercott (Edora), Dirk De Wolf (Techlink), Antoine Similon (Freelance), Sophie Lambert (Techlink), Estelle Foret (Techlink) en Sofie Lapière (Techlink)

middelgroot), warmtepompen, opslag en elektrische mobiliteit, door deze vier oplossingen op een intelligente manier aan elkaar te koppelen.’

Skills & Jobs

De energietransitie zal heel wat nieuwe groene jobs creëren. Zowel de renovatiegolf als de nood aan meer hernieuwbare energie binnen onze energiemix zal zorgen voor extra tewerkstelling.

Daarnaast zal ook de jobinhoud binnen de installatiesector evolueren. Zo zal de installateur evolueren naar een to­ taaladviseur die mensen helpt te na­ vigeren binnen het energielandschap.

Daarbij zullen vraagstukken zoals ‘hoe verwarm ik mijn woning?’ in de toekomst niet meer op zich worden bekeken, maar binnen een Ecosysteem van multifunctionele installaties. Dit wist Kris Van Dingenen (Techlink) ons te vertellen.

Oproep van de hernieuwbare sector

Het congres riep op om de energie­ transitie te versnellen en te ver­ duurzamen. Deze omwenteling kan alleen slagen als we het gebruik van

24

POWER+ • 11|2022

White Book dat gratis te downloaden is via de ETC website.

hernieuwbare energiebronnen ver­ gemakkelijken, investeren in kool­ stofvrije oplossingen voor de verwar­ mingssector en het elektriciteitsnet van morgen dringend voorbereiden aan de hand van nieuwe gedecentra­ liseerde modellen, waarin flexibiliteit, energie efficiëntie en hernieuwbare energiegemeenschappen een belang­ rijke plaats zullen innemen.

Netwerken

Op het Energy Transition Congress kwamen we onze talrijke leden en collega’s tegen. Het was een heer­ lijke dag en fijn om alle deelnemende stakeholders weer fysiek bij elkaar te brengen!

Meer info?

https://energy-transition.be/nl/

BEL&BO (DEERLIJK)

CARDOEN (KUURNE)

sustainable mobility solutions

Als referentie in België bij KMO’s & vrije beroepen qua laadoplossingen voor EV’s, bieden we verschillende oplossingen aan bedrijven om hun elektrisch wagenpark op een ecologische manier op te laden. We bieden een compleet pakket van diensten en producten aan die de bedrijven toelaat om de juiste keuze te maken wat betreft de strategische en operationele aanpassingen aan hun vloot. We bieden maatwerk en bedrijfsspecifieke laadoplossingen aan. Klaar voor uw transformatie ? We helpen graag.

Dronckaertstraat 444, B-8930 Lauwe T +32 56 75 32 10, info@electricea.com

www.electricea.com

INSTALL DAY

Install Day 2022

denkt aan de installateurvakman van morgen De vijfde editie van Install Day vond 14 oktober jongstleden plaats in Brussels Kart Expo. Deze jubileumeditie, een initiatief van Techlink en praktisch mogelijk gemaakt door Embuild, was opnieuw een succes.

Er waren dit jaar meer dan 4200 bezoekers.

Reden te meer om volgend jaar een zesde editie te organiseren.

Techlink focuste dit jaar op de “War For Talent”, één van de grootste uitdagingen voor ons Ecosysteem van multifunctionele installaties.

‘O

mdat ons land de voorbije twee jaar een opstoot van cov id b e sme t t i n­ gen kende in de maand november, werd besloten om Install Day dit jaar een maand vroeger te organiseren. Als we naar de bezoekerscijfers kijken, kunnen we enkel concluderen dat deze co­ rona-verplaatsing een goede zet is gebleken’, zegt Carole Metzmacker, Marketing en Communication Mana­ ger bij Techlink. ‘Een andere belan­ grijke nieuwigheid is het feit dat de tenten, die vroeger de ingang van de beurs vormden, nu verdwenen zijn.

Ze werden vervangen door de ruime karting-hal. Met deze aanpassing kunnen we zowel bezoekers als expo­ santen meer comfort bieden.’

Deze professionele beursdag was de ideale gelegenheid om snel, op één dag tijd een overzicht te krijgen van de nieuwste producten en ontwikke­ lingen in de installatiesector. Daar­ naast was het ook een gelegenheid om collega’s en andere vakmensen uit onze sector tegen het lijf te lopen en de nodige contacten te leggen.

Wie er dit jaar ook weer bij was, kon genieten van een uitgebreid aanbod aan catering. Er waren verschillende eetkraampjes en bars. Bovendien was dit alles gratis.

26

POWER+ • 11|2022

“Hartelijk dank aan al onze bezoekers en exposanten die aan de basis liggen van het succes van deze beurs!”

War For Talent is een realiteit in ons hele Ecosysteem

Naast een kwantitatief tekort aan technisch geschoolde mensen is er ook een kwalitatief tekort dat veroor­ zaakt wordt door de vraag naar ken­ nis van nieuwe technieken in combi­ natie met social skills, polyvalentie en flexibiliteit. Installatiebedrijven hebben dus alle belang bij kwalitatief onderwijs, want daar worden de ta­

lenten van de toekomst gevormd. Een intensievere samenwerking bren­ gt voordelen voor iedereen met zich mee!

Om de uitdagingen van de toekomst aan te gaan is samenwerking binnen én buiten onze sector noodzakelijk.

De maatschappelijke trends – zoals de “War For Talent” – en technische ontwikkelingen gaan zo snel, de vra­ gen worden zo complex, data spelen

een steeds grotere rol dat je niet alles alleen kunt. Zowel onderwijs, politiek als het bedrijfsleven moeten meer met elkaar samenwerken om het te­ kort aan goed opgeleide werknemers aan te pakken. Er is meer aansluiting van het onderwijs op de arbeids­ markt nodig.

Install Day was daarbij de gelegen­ heid om jonge professionals te en­ thousiasmeren voor een toekomst in de installatiewereld.

Daarnaast moet Techlink jongeren al zo vroeg mogelijk prikkelen en warm maken voor onze sector. Onze beurs

Install Day 2022 gaf de aftrap voor verschillende Techlink initia­ tieven om bedrijven uit het Eco­

POWER+ • 11|2022

27

Scholen op Install Day: zij zullen de toekomst installeren!

INSTALL DAY

In cijfers

4200 bezoekers In totaal zakten meer dan

af naar Brussels Kart Expo.

233 In totaal stelden

fabrikanten en distributeurs op Install Day hun nieuwste producten voor.

14.800 m2 oppervlakte verdeeld over vier hallen.

De toegang tot de beurs bedroeg

0 euro.

systeem van de multifunctionele installaties te ondersteunen bij hun zoektocht naar geschoolde ar­ beidskrachten.

‘Install Day dient namelijk niet alleen om reclame te maken voor de mer­ ken die aanwezig zijn op de beurs, maar ook om reclame te maken voor

onze sector, voor ons vakgebied! Op dat vlak hebben de fabrikanten en Techlink, als vertegenwoordigers van de installatiesector dezelfde be­ langen. We moeten trachten om jon­ geren te overtuigen voor een carrière in de installatiewereld. We willen hierop met Techlink ook in de ko­ mende jaren meer op inzetten!’

28

POWER+ • 11|2022

Met dat laatste verwees Eric Piers, CEO Techlink, naar onze cam­ pagne Install Tomorrow. Met “Ins­ talleer jij morgen mee?” geven we met onze geweldig boeiende sector een krachtig signaal: we hebben in alle domeinen installateurs nodig die liefst morgen al aan de slag willen. Want om de toekomst,

↑ Daan Goedgezelschap (CEO van nv Gezel) in gesprek met studenten over de HVAC-sector, vroeger en nu. 'Met de nodige technische achtergrond en motivatie leren we je graag de stiel verder aan', aldus Daan.

← Ludo Ulrichts over de CO2 Tutor, een educatieve luchtkwaliteitsmeter.

Je leert niet alleen op de schoolbanken.

Naast het meegeven van beroepstechnische competenties is de mindset om bij te blijven in je vakgebied minstens even belangrijk. Een bezoek aan Install Day is dan ook een leerzame ervaring voor cursisten en docenten.

POWER+ • 11|2022

29

INSTALL DAY

ook morgen dus, te installeren en onze huizen veilig te voorzien van zonnepanelen, warmtepompen en nieuwe elektrische of sanitaire installaties, hebben we volk nodig.

Veel volk. Vandaar onze boodschap aan iedereen met een passie voor techniek: Installeer jij morgen mee?

‘De studenten van vandaag, of ze nu loodgieterij, verwarming of elektri­ citeit studeren, zijn het menselijk kapitaal van het multifunctionele installatie-ecosysteem van morgen’, zegt Carole Metzmacker. ‘We heb­ ben daarom alle Franstalige en Ne­ derlandstalige scholen uitgenodigd om deel te nemen aan Install Day 2022; we legden hen de loonvoorde­ len van onze sector uit, we stelden de specifieke beroepen voor waartoe ze toegang kunnen krijgen door een bepaalde studie te volgen, we gingen meer in op nieuwe technologieën en de energietransitie. En in samenwer­ king met FluxLab dompelden we hen ook onder in de metaverse van de installatie met virtual reality-simu­ laties, robottoepassingen, IoT-oplos­ singen, enz.’

Opwaardering bouw/ technische beroepen

Als onze installatiebedrijven willen meebouwen aan het post-covid-hers­ tel en profijt willen halen uit de Eu­ ropese, federale en regionale hers­ telplannen, dan moeten we over voldoende menselijke middelen beschikken. Om de broodnodige en­ ergietransitie te laten slagen, is ook de energietransitie in het technisch onderwijs een must. Het is cruciaal dat het onderwijs zich versneld aanpast en arbeidskrachten levert die vertrouwd zijn met de nieuwe en­ ergierealiteit bv. warmtepompen en andere fossielvrije installaties.

Om ervoor te zorgen dat het tech­ nisch onderwijs meer aansluit bij de innovaties in de installatiesec­ tor, geloven we sterk in innoverende

schoolprojecten in samenwerking met partners en bedrijven uit onze sector. Hierbij denken we aan onze nationale sectorale organisaties Vol­ ta (voor elektro) en via Constructiv (voor HVAC/S). Beide organisaties hebben als pijler onderwijs, waarmee zij de instroom in het (installatie)veld proberen te bevorderen.

Geloof in duaal leren en andere vormen…

Techlink blijft volop geloven in duaal leren. Tijdens hun opleiding moeten leerlingen in contact kunnen komen met de dagelijkse praktijk. Ook moe­ ten leraren op de hoogte zijn van wat er werkelijk gevraagd wordt van de afgestudeerden. Dat kan alleen door intensieve contacten. Daarvoor is duaal leren een stap in de goede rich­ ting. De leerlingen maker er kennis met de stand van de techniek, doen er waardevolle praktijkervaring op, leren in groep werken, etc.

Duaal leren loopt in de sector over het algemeen goed, maar scheert geen hoge toppen als het gaat over het aantal inschrijvingen. Daarnaast bestaat er ook nog werkplekleren of IBO’s (individuele beroepsopleidin­ gen) of stagemogelijkheden in het bedrijf.

30

POWER+ • 11|2022

Tips voor bedrijven!

● Verzorg je netwerk. Werk samen met Opleidingscentra van VDAB/ Actiris/Forem, scholen in de buurt, enz. Daar zitten jouw po­ tentiële nieuwe werknemers. ● Contacteer een regionale me­ dewerker van Constructiv/Vol­ ta om je te ondersteunen in een duurzaam aanwervings- en oplei­ dingsbeleid. ● Duabaan: hybride lesgevers in het onderwijs ● Kijk naar waarden, drive en atti­ tude, die zijn belangrijker dan het ideale diploma. ● Stap naar een school om wat meer duiding te geven bij de energie­ transitie. Zo kan je jongeren onre­ chtstreeks motiveren voor be­ paalde studiekeuzes. ●…

Aanbeveling voor het onderwijsveld en politiek: breng leren en innoveren bij elkaar! Daarmee sluiten opleidin­ gen beter aan op de behoeften van het bedrijfsleven en wordt het on­ derwijs aantrekkelijker. Een nauwe samenwerking tussen bedrijfsle­ ven en onderwijs in publiek-private samenwerking maakt dit mogelijk.

CLICK & FIX

MEER OPBRENGST

X-TRA ELASTISCH

ENERGIEZUINIG

LUCHTDICHT

THERMISCHE ISOLATIE

AKOESTISCHE ISOLATIE

LAGE ONTVLAMBAARHEID

ALLE SEIZOENEN

WETGEVING

Wijziging AREI inzake voeding van elektrische voertuigen Het nieuwe hoofdstuk 7.22 “Voeding van elektrische wegvoertuigen” is goedgekeurd bij een koninklijk besluit dat op 16 augustus 2022 in het Belgisch Staatsblad is verschenen. Dit nieuwe hoofdstuk is toegevoegd aan Boek 1 van het Algemeen Reglement op de elektrische installaties (AREI) tot vaststelling van de veiligheidsmaatregelen voor de elektrische installaties op laagspanning en op zeer lage spanning.

Dit nieuwe hoofdstuk zal van toepassing zijn vanaf 1 november 2022.

Context

Het nieuwe KB maakt deel uit van de lopende herstructurering van het AREI om zo de inhoud ervan op een bevredigend niveau van veiligheid voor personen en eigendommen te handhaven in het licht van de voort­ durende technologische ontwikkeling van elektrische installaties. Het was bijgevolg noodzakelijk om de voeding van elektrische wegvoertuigen in het AREI beter te omkaderen.

Nieuwe bepalingen

De huidige veiligheidsmaatregelen voor de installatie van vaste conduc­ tieve laadinrichtingen voor elek­ trische wegvoertuigen of de vervan­ ging van vaste bestaande conductieve laadinrichtingen zijn aangevuld met nieuwe bepalingen. Die bepalingen

betreffen laadinrichtingen die geïn­ stalleerd zijn in particuliere woning­ en, bedrijven en openbare ruimten.

De nieuwe bepalingen zijn gebaseerd op de internationale norm IEC 603647-722 Low-voltage electrical installa­ tions - Part 7-722: Requirements for special installations or locations Supplies for electric vehicles.

De volgende belangrijke bepalingen zijn opgenomen: ● Een exclusief toegekende stroom­ baan wordt voorzien per verbin­ dingspunt voor een elektrisch voertuig ; dus elk verbindingspunt heeft zijn eigen actieve bescher­ ming tegen onrechtstreekse aan­ raking en tegen overstroom. ● Bij een isolatiefout wordt er steeds rekening gehouden met een ge­ vaarlijke gelijkstroomcomponent (> 6mA). ● Actieve beschermingstoestellen tegen onrechtstreekse aanra­ king worden voorzien hetzij in de vaste stroom­opwaartse elektrische instal­latie, hetzij in de laadinrich­ ting of een combinatie van beide. ● Bescherming voorzien tegen mechanische belastingen veroor­ zaakt door elke redelijkerwijs te verwachten aanrijding wordt voor­ zien.

32

POWER+ • 11|2022

● De laadinrichtingen onderge­ bracht in een gemeenschappe­ lijke parkeerplaats in een gebouw worden voorzien van een elek­ trische noodonderbreking, behalve wanneer ze deel uitmaken van de elektrische installatie van een wooneenheid. Bediening van de noodonder­breking wordt voorzien voor de brandweer aan elke voer­ tuigeninrit tot de gemeenschappe­ lijke parkeerplaats. ● Bij de mogelijkheid tot terug leve­ ren van elektrische energie worden de nodige waarschuwingen aange­ bracht op de laadinrichting(en) en het (de) schakel- en verdeelbord(en) die erdoor kunnen gevoed worden.

Terminologische aanpassingen

De toevoeging van dit nieuwe hoofd­ stuk brengt ook enkele terminolo­ gische aanpassingen met zich mee in bepaalde delen van de Boeken 1 en 3 van het AREI.

Dit artikel kwam tot stand dankzij inhoudelijke feedback van Danny Hermans (Volta).

Residential Smart PV Solution

Alles-in-1 residentiële PV-oplossing Extra veiligheid met vlamboogdetectie (AFCI) Optionele alles-in-1 optimizer voor betere prestaties Klaar voor de toekomst - batterij gereed (plug and play) Thuisbatterij LUNA2000 (nieuw) Alle communicatie opties, zelfs 4G Verhoog je zelfconsumptie met ons nieuwe AC charger

Nieuw

FusionSolar App

@ Huawei FusionSolar

SUN2000600W-P

FusionCharge AC

SUN20002-6KTL-L1

SUN20005/6KTL-M1

LUNA20005/10/15-S0

COLUMN

V

Hoe de duurzame energietransitie laten omarmen?

roeger was het simpel, je knipte de schakelaar aan en er was licht. En op het einde van de jaar kreeg je een factuur waar je niet blij mee was, maar vaak ook niet te lang bij stilstond. Dat is nu wel anders, niet alleen is die factuur nu heel hoog als gevolg van de fossiele (en Franse nucleaire) energiecrisis en de oorlogssituatie in Oekraïne, je hoort nu steeds meer over ‘actieve energiegebruikers’ of ‘prosumenten’. Wat komt er op ons af? Wat gaan we in de toekomst in beweging zetten als we de elektriciteitsschakelaar aanknippen? Die omslag naar duurzaam energiegebruik en hernieuwbare energie noemen we de duurzame energietransitie.

Maar die energietransitie komt er alleen als we de klanten (gezinnen, bedrijven, ook overheden) meekrijgen. Maar is er dan één klant? Vaak denken politiek en media in termen van ‘de burger’ of ‘de bedrijven’. Maar alleen al bij de gezinnen zijn er verschillende profielen: budgetgedreven klanten, geëngageerden, onverschilligen, voorlopers,…

Budgetgedreven klanten investeren in zonnepanelen, een slimme laadpaal voor de elektrische auto (EV), een warmtepomp(boiler), enz. omdat dit hun energiefactuur verlaagt. Dit zijn ook gebruikers die zich bewust zijn van het nut van isoleren en renoveren; Geëngageerden hebben ook zonnepanelen en vaak al een warmtepomp en EV, omdat dit CO2 bespaart en hun klimaatvoetafdruk verkleint. Ook zij isoleerden natuurlijk al hun huis; Onverschilligen kijken niet naar dingen als klimaat of milieu, enkel naar hun energiefactuur, zijn wantrouwig­/sceptisch over al die nieuwe technieken. Vaak wonen ze ook nog in slecht geïsoleerde woningen; Voorlopers rijden al lang elektrisch omdat ze nieuwsgierig waren en nu overtuigd zijn dat dit de toekomst is. Ze hebben ook zonnepanelen natuurlijk en een centraal energiebeheersysteem dat hun huis aanstuurt. Het zijn ‘speelvogels’.

34

En dan heb je de huurders… ongeacht tot welke groep zij behoren, vaak kunnen ze niet investeren in hun huurwoning.

In de marketing en communicatie noemen we deze profielen vaak ‘persona’. Het is belangrijk om elk van die persona op hun eigen manier aan te spreken om tot hen door te dringen.

Je kan het ook vergelijken met beleggersprofielen.

Veel mensen zijn voorzichtig, risicoavers. Ze moeten zich dan ook neerleggen bij een laag rendement van hun beleggingen. Wie een hoog financieel rendement nastreeft, moet ook hoger risico’s nemen. Je kan dat vergelijken met iemand die een dynamisch (markt gekoppeld) elektriciteitscontract neemt: die kan veel geld besparen of zelfs verdienen als ze hun EV opladen tijdens negatieve prijsperiodes, maar met risico op een hoge energiekost als ze toch verbruiken op piekmomenten.

Toen een intelligent energie-expert door een journalist gevraagd werd hoe ze € 1 miljoen zou besteden met de meeste impact voor de energietransitie, antwoordde ze niet met ‘zonnepanelen’ of ‘batterij­ en’, maar met ‘communicatie’. De omslag naar een mens-, milieu- en klimaatvriendelijk energiemodel komt er alleen als we heel veel mensen meekrijgen.

We kunnen dus heel wat leren als we naar andere sectoren kijken, zoals ik hierboven probeer aan te tonen.

Hoe kunnen we er volgens jullie in slagen mensen uit hun gewoonten te doen breken en de energietran­ sitie te laten omarmen?

Auteur: Dirk Van Evercooren, Algemeen directeur van Organisatie Duurzame Energie Vlaanderen

POWER+ • 11|2022

MyComelit.

DE APP, WAAR JE NIET MEER ZONDER ZAL KUNNEN Eenvoudig. Onmiddellijk. Aangepast.

Dankzij alle aangeboden diensten maakt MyComelit het werk gemakkelijker voor alle professionals uit de sector: Installateurs, Systeemintegratoren, Gebouwbeheerders en Architecten.

Waar wacht u op?

Abox aftakdozen Voor een zekere, beschermde installatie met en zonder klemmen van 1,5 tot 70mm² Grote aansluitruimte Hoog gemonteerde klemmen maken een snelle en overzichtelijke bedrading mogelijk (vanaf Abox 060) Membraaninvoeringen beschikbaar voor Abox 025 en Abox 040 voor een nog snellere montage Andere kleuren beschikbaar, alsook kleurendeksels voor het onderscheiden van verschillende technieken

VRAAG EN ANTWOORD

Detachering in de sector van de technische installaties: aanneming en buitenlandse werknemers Opdrachtgevers en aannemers in de sector van de technische installaties werken voor de realisatie van (grootschalige) projecten vaak samen met verschillende (onder)aannemers die op hun beurt samenwerken met andere onderaannemers die elk een deel van het project op zich nemen. In de praktijk zijn een groot deel van deze actoren bovendien gevestigd in het buitenland en worden de activiteiten fysiek verricht door werknemers met een buitenlandse nationaliteit in het kader van een tijdelijke inbound detachering, meer bepaald een tijdelijke uitoefening van de buitenlandse arbeidsovereenkomst in België. In dergelijke internationale ketens van onderaanneming zijn er op juridisch vlak diverse aandachtspunten waarmee rekening moet worden gehouden. In deze bijdrage worden de belangrijkste aandachtspunten Q&A-gewijs even in de kijker gezet.

36

POWER+ • 11|2022

Arbeidsmigratie

Derdelanders (i.e. onderdanen van landen die niet behoren tot de Eu­ ropees Economische Ruimte of Zwit­ serland) kunnen niet automatisch werken en verblijven op het Belgisch grondgebied. In de regel moet een derdelander een toelating tot arbeid en een verblijfsrecht verkrijgen al­ vorens hier te kunnen werken en verblijven. In de sector van de tech­ nische installaties wordt er echter courant beroep gedaan op de vrij­ stelling voor intracommunautaire dienstverlening.

Welke documenten heeft een werknemer van mijn (onder) aannemer met een EER/Zwitserse nationaliteit nodig om te werken in België in het kader van een detachering?

Een EER/Zwitserse onderdaan kan in het kader van het vrij verkeer van goederen en diensten werken en verblijven in België. De werknemer moet wel een aantal eenvoudige ad­

zonder het werkgeversgezag van (onder)aannemer-werkgever uit te hollen.

ministratieve formaliteiten naleven en moet hiervoor op bezoek bij de ge­ meente waar de werknemer in België verblijft.

den gesteld voor de loonschulden van hun (onder)aannemer indien deze laatste illegale derdelanders tewerkstelt.

Welke documenten heeft een werknemer-derdelander van mijn (onder)aannemer nodig om te werken in België in het kader van een detachering?

Hoe kan ik als opdrachtgever of (hoofd)aannemer mijn risico op aansprakelijkheid reduceren?

Welke loon- en arbeidsvoorwaarden moeten worden nageleefd in het kader van een detachering?

Om te vermijden dat er illegale der­ delanders de werf betreden, is het aangewezen dat de opdrachtgever en (hoofd)aannemer voor elke werk­ nemer van zijn (onder)aannemers een aankomstverklaring (bijlage 3 afgegeven door de gemeente) of een Belgische verblijfstitel opvraagt en de geldigheidsduur van deze docu­ menten verifieert. Indien men ken­ nis heeft of in kennis wordt gesteld van een geval van tewerkstelling van illegale derdelanders moet de samenwerking met onmiddellijke ingang worden gestaakt. Dit kan eventueel worden opgevangen via de algemene voorwaarden of bij gebrek daaraan door het verzenden van een aangetekende zending.

Tijdens de initiële periode van deta­ chering moeten de loon- en arbeids­ voorwaarden die worden opgelegd door strafrechtelijk gesanctioneerde wettelijke bepalingen en algemeen verbindend verklaarde collectieve arbeidsovereenkomsten (onder meer sectoraal minimumloon, regels in­ zake arbeidstijd, etc.) worden nage­ leefd. Na verloop van 12 (in bepaalde gevallen verlengbaar tot 18) maand zijn alle dwingende bepalingen van Belgisch arbeidsrecht van toepassing met uitzondering van de bepalingen inzake sluiting en beëindiging van de arbeidsovereenkomst en aan­ vullende pensioenen (onder meer gewaarborgd loon, beperkte werkne­ mersaansprakelijkheid, etc.).

Arbeidsrecht

Waar moet ik op letten bij het opstellen van de dienstverleningsovereenkomst?

Een derdelander moet in principe beschikken over een toelating tot ar­ beid in de vorm van een arbeidskaart in combinatie met een verblijfsrecht of een gecombineerde vergunning naargelang de duur van de tewerks­ telling op het Belgisch grondgebied.

In het kader van intracommunau­ taire dienstverlening is een derdelan­ der echter vrijgesteld van het verkrij­ gen van een toelating tot arbeid op voorwaarde dat de werknemer:

1 in dienst is van een werkgever ge­

vestigd in de EER/Zwitserland in het kader van een geldige arbeids­ overeenkomst;

2 beschikt over een geldig paspoort dat minstens geldig is voor de duur van de activiteiten verricht in België;

3 beschikt over een verblijfstitel (> 3 maanden) en een toelating tot arbeid in dat land die minstens geldig is voor de activiteiten ver­ richt in België;

4 werd gemeld in Limosa.

Kan ik als opdrachtgever of (hoofd)aannemer aansprakelijk zijn indien mijn (onder)aannemer of diens onderaannemer illegale werknemers tewerkstelt?

In het kader van onderaanneming geldt er een specifieke regeling van strafrechtelijke en burgerlijke hoofdelijke aansprakelijkheid. Met andere woorden kan de opdracht­ gever of de (hoofd)aannemer naast of in de plaats van de (onder)aanne­ mer-werkgever, aansprakelijk wor­

Ingevolge de Belgische Detache­ ringswet zal de (onder)aannemer gedurende de detachering rekening moeten houden met een aanzienlijk aantal Belgische arbeidsrechtelijke principes.

Welke instructies kan ik geven aan de werknemers van mijn (onder)aannemer?

Het instructierecht in het kader van een dienstverlening is beperkt tot twee gevallen:

1 de instructies ter naleving van de verplichtingen inzake het welzijn op het werk;

2 de instructies inzake de mate­

riële uitvoering van de dienst­ verleningsovereenkomst op voor­ waarde dat deze uitdrukkelijk en gedetailleerd worden vermeld in de dienstverleningsovereenkomst

POWER+ • 11|2022

37

De dienstverleningsovereenkomst moet in eerste instantie de dienst nauwkeurig omschrijven. Daarbij moet het om een echte dienst gaan en geen terbeschikkingstelling van personeel. In het kader van aanne­ ming is er immers geen sprake van een terbeschikkingstelling van per­ soneel maar van een verwezenlijking van een welbepaalde dienst. Daar­ naast moet de overeenkomst eve­ neens een instructieclausule en een clausule inzake de naleving van de toepasselijke Belgische loon-en ar­ beidsvoorwaarden bevatten om het risico op aansprakelijkheid te redu­ ceren.

Sociale zekerheid

Welke sociale zekerheid is van toe­ passing op de werknemer in het kader van een detachering?

VRAAG EN ANTWOORD

De gedetacheerde werknemer kan onderworpen blijven aan de sociale zekerheid van de zendstaat indien de detacheringsvoorwaarden zijn ver­ vuld. De toepasselijke zekerheid wordt bevestigd in een A1 verklaring die wordt afgeleverd door de sociale ze­ kerheidsinstanties van de zendstaat.

Hoe moet ik als opdrachtgever of (hoofd)aannemer omgaan met een (bewijs van aanvraag van een) A1 verklaring?

Tenzij het document frauduleus werd verkregen, heeft een A1 verklaring een bindende kracht en zorgt dit do­ cument ervoor dat de werknemers niet kunnen worden onderworpen aan de Belgische sociale zekerheid althans zolang de verklaring niet wordt ingetrokken of ongeldig wordt verklaard. Een kritische verificatie van de authenticiteit van de A1 verkla­ ring is in ieder geval aangewezen. In het kader van werkzaamheden in on­ roerende staat wordt dit document eveneens gebruikt om aan te tonen dat de (onder)aannemer geen sociale schulden heeft in het kader van de inhoudingsplicht. Een bewijs van aanvraag van een A1 verklaring heeft echter niet dezelfde waarde als een A1 verklaring.

Fiscaliteit

Heeft de buitenlandse onderaannemer bepaalde fiscale verplichtingen in België?

De (voornaamste) fiscale verplicht­ ingen van een buitenlands onderaan­ nemer situeren zich op twee vlakken.

In eerste instantie moet nagegaan worden of de buitenlandse onderaan­ nemer een vaste inrichting in België heeft. In voorkomend geval zal de buitenlandse onderaannemer name­ lijk Belgische vennootschapsbelas­ ting moeten betalen op de winst die aan deze Belgische vaste inrichting toe te wijzen is.

Alhoewel de exacte bepaling door­ gaans van dubbelbelastingverdrag tot dubbelbelastingverdrag verschilt, ontstaat er een vaste inrichting in België indien de buitenlandse on­ deraannemer in België activiteiten heeft die werken in onroerende staat uitmaken en dit gedurende een wel­ bepaalde referteperiode. Deze re­ ferteperiode bedraagt doorgaans 12 maanden, maar er zijn ook dubbel­ belastingverdragen waarin deze re­ ferteperiode korter/langer is.

In tweede instantie moet de buiten­

Stappenplan → Verifieer of het gaat om een A1 verklaring (←→ aanvraag van een A1 verklaring)

→ Verifieer of de correcte

informatie werd vermeld (i.e. naam werknemer, werkgever, etc.)

→ Verifieer de authenticiteit

van het document (i.e. serienummer, stempels, etc.)

→ Neem in geval van twijfel

contact op met de betrokken overheidsinstantie !

38

POWER+ • 11|2022

landse onderaannemer nagaan of er Belgische bedrijfsvoorheffing verschuldigd is op het loon van de werknemers. Indien er een vaste in­ richting ontstaat, dan zal dit effectief het geval zijn. Daarnaast kan er ook een bedrijfsvoorheffingsverplichting ontstaan indien (enkele van de) werk­ nemers in België belastbaar zijn.

Zijn de werknemers van de buitenlandse vennootschap in België belastbaar?

Indien er een Belgische vaste inrich­ ting van de buitenlandse werkgever is, dan zijn de buitenlandse werkne­ mers vanaf dag 1 in België belastbaar.

Indien er geen Belgische vaste in­ richting is van de buitenlandse werkgever, dan zijn de buitenlandse werknemers doorgaans slechts in België belastbaar indien zij meer dan 183-dagen per referteperiode (doorgaans een kalenderjaar of een glijdende periode van 12 maan­ den; afhankelijk van het dubbelbe­ lastingverdrag in kwestie) fysiek aanwezig zijn in België. Om dit te beoordelen moet rekening gehouden worden met alle dagen van fysieke aanwezigheid en niet louter met het aantal werkdagen.

www.pvcycle.be

DE BESCHERMING VAN HET MILIEU BEHOORT TOT DE KERNACTIVITEIT VAN ONZE BUSINESS TOTAALOPLOSSING VOOR DE REGELNALEVING, OPHALING EN RECYCLAGE VAN FOTOVOLTAÏSCHE ZONNEPANELEN

PV CYCLE BELGIUM vzw is het enige beheersorganisme voor fotovoltaïsche zonnepanelen dat werd opgericht in het kader van de Milieubeleidsovereenkomst Zonnepanelen.

© PV CYCLE 2021

DRAAGBARE THERMISCHE CAMERA’S VERWARMING, VENTILATIE & CLIMATISATIE

Storingen in vloerverwarming opsporen en climatisatie controleren.

Vloerverwarming blijft een uitstekende verwarmingsoptie. Het nadeel is dat de verwarmingsbron verborgen zit achter of onder de afgewerkte oppervlakken. Lekkage en energieverlies zijn moeilijk vast te stellen zonder gebruik te maken van thermische beeldvorming.

PREVENTIEF ONDERHOUD

Warmte-identificatie, controle van de geplaatste belasting en vergelijking van de fases.

Beschadigde draden, elektrische onderdelen en aansluitingen kunnen diverse problemen veroorzaken. Door het probleem in een vroeg stadium te diagnosticeren, kunnen technici reparaties uitvoeren voordat er een totale storing optreedt.

CCI_VG_041020221326_A

INSPECTIE VAN GEBOUWEN

Controleer de buitenkant van het gebouw, isolatie en luchtlekkage.

CCI nv, Louiza-Marialei 8/5, 2018 Antwerpen T: +32 (0)3 232 78 64 | info@ccinv.be | www.ccinv.be

Energie-efficiëntie is in hoge mate afhankelijk van de integriteit van de buitenkant van het gebouw, met inbegrip van isolatie, ramen en deuren. Thermische beeldvorming kan helpen vaststellen waar geconditioneerde lucht ontsnapt.

VRAAG EN ANTWOORD

Iets om naar uit te kijken In de februari-editie van onze magazines zal er een vervolgartikel gepubliceerd worden dat dieper zal ingaan op een alternatieve samenwerkingsvorm, meer bepaald toegelaten terbeschikkingstelling van personeel.

Formaliteiten

Welke formaliteiten moeten worden nageleefd in het kader van een internationale detachering?

Naast de A1 verklaring (zie supra)

moeten gedetacheerde werknemers in de regel tevens worden gemeld in Limosa. Zowel de opdrachtgever of (hoofd)aannemer als de (onder)aan­ nemer kunnen aansprakelijk worden gesteld indien de Limosa meldings­ plicht niet werd nageleefd.

Welke formaliteiten moeten worden nageleefd in het kader van werkzaamheden in onroerende staat?

Voor werkzaamheden in onroerende staat zijn er een aantal bijkomende sociaalrechtelijke verplichtingen.

Het betreft meer bepaald aangifte van werken, aanwezigheidsregis­ tratie en inhoudingsplicht. De ver­ plichting om aan deze bijkomende formaliteiten te voldoen speelt voor­ namelijk in hoofde van de hoofdaan­ nemer. Let wel, een opdrachtgever kan in het kader van deze regelge­ ving ook worden gelijkgesteld met een verantwoordelijke aannemer.

Overige

Hoe kan ik als opdrachtgever of (hoofd)aannemer huisvesting ter beschikking stellen aan de werknemers van de (onder) aannemer?

Bij een tussenkomst in de huisves­ ting van de werknemers moet er voldoende aandacht worden besteed aan de geldende stedenbouwkun­ dige voorschriften en moet daar­ naast rekening worden gehouden met elementaire kwaliteits- en veili­ gheidsnormen om (medeplichtigheid aan) het strafrechtelijk misdrijf van krotverhuur of huisjesmelkerij te vermijden.

Auteurs:

Simon Albers en Jan Lein (Advocatenkantoor Claeys & Engels)

Techlink was ook present op Light + Building Light + Building is een begrip in onze sector. De elektrotechnische vakbeurs voor verlichting en gebouwentechniek in Frankfurt is de grootste ter wereld. Het is een internationale ontmoetingsplaats voor de sector waarop onze beroepsfederatie Techlink ook niet ontbrak.

CEO Eric Piers vatte zijn bezoek als volgt samen: ‘‘Niettegenstaande enkele gevestigde bedrijven afwezig waren als standhouder en het aantal bezoekers minder was dan in vorige edities, waren volgens meerdere standhouders, de bezoekers op de standen echt geïnteresseerde personen en dus kwalitatieve leads. Op deze beurs bleek ook dat regeneratieve energiebronnen zoals zonne- of fotovoltaïsche panelen, laadbeheersystemen voor

40

e-mobiliteit en lichtregeling tot de groeigebieden behoren. Efficiëntie en duurzaamheid spelen een belangrijke rol in de verlichtingssector. Ook in ons Ecosysteem van multifunctionele installaties staat duurzaamheid hoog op de agenda.’

POWER+ • 11|2022

Unlimited and uninterrupted power supply!

info@vandaele-power.be

056 67 40 11

www.vandaele-power.be

Kies de Spaar&Beleggingsverzekering waarmee je zelf het ritme van je plannen bepaalt Ontdek er alles over op Federale.be! schrijf Onder /2022 /12 voor 17 g jouw n a v t en on

*

BONUS

aarden voorw *Actie derale.be op fe

Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel Vereniging van Onderlinge Levensverzekeringen – RPR Brussel 0408.183.324.

V.U. : Tom De Troch. www.federale.be.

Vita FLEX - NL FR - 210 x 148,5 - schip.indd 1

Voor iedereen met plannen in het leven

federale.be

volg ons op

29/09/2022 16:04:27

ACTUALITEIT

Trias Energetica en de energietransitie De energietransitie is een “en-en-en” verhaal, aangezien de doelstelling wel, maar het technologiepad niet zeker is. Dit betekent evenwel niet dat fundamentele basisprincipes, zoals de “Trias Energetica”, zonder blozen kunnen genegeerd worden!

De methodologie voor een duurzame energiepolitiek staat bekend onder de naam “Trias Energetica”.

Principes van de Trias Energetica

1

D

oor onze energievraag te verminderen en tegelijk energie die we nodig hebben duurzaam op te wekken, uit hernieuwbare energiebronnen, wordt de vraag naar fossiele energie steeds kleiner. De overige fossiele energie trachten we vervolgens zo efficiënt mogelijk toe te passen. Het uiteinde­ lijke doel daarbij is dat de gebouwen duurzaam energieneutraal worden.

g raa ST de AP 1 en erg iev

2 rgie AP ne ST e e m rza

u du nn bro en

Bron: WKK-Wegwijzer 2021

Be pe rk

k rui

b Ge

TRIAS ENERGETICA

STAP 3 Gebruik energiebronnen efficiënt

BEPERK DE ENERGIEVRAAG De energievraag beperken kan door bewuste keuzes te maken bij het ontwerpen van het gebouw. Denk bi­ jvoorbeeld aan zuid gerichte ­ramen voor extra warmte en licht in de wintermaanden of betere isolatie en luchtdicht bouwen. Zo zal er veel minder warmte ontsnappen en blijft het binnenklimaat beter bewaard.

Dit heeft een gunstig effect op de centrale energieproductie, aange­ zien deze minder warmte moet leve­ ren. Daarnaast kan er bij een lagere energie­vraag ook met lagere tempe­ raturen verwarmd worden, wat meer mogelijkheden biedt bij stap 2.

Echter, kunnen deze gebouwkeuzes een koelvraag tijdens de zomer in de hand werken. Deze koelvraag ontstaat voornamelijk door te grote interne warmtewinsten die door de isolatie binnen in een woning worden gehou­ den, en/of door de warmte-instroom via grote raamoppervlakten. Aange­ zien het ook in België steeds warmer wordt tijdens de zomer, kan verwacht worden dat koeling een basisbehoefte zal worden de komende jaren. Een oplossing om de zonnestralen tijdens de zomer buiten te houden, is gebruik maken van bijvoorbeeld een buiten zonnewering. Met behulp van nacht­ ventilatie kan de overtollige warmte ’s nachts naar buiten worden afgevoerd.

2

GEBRUIK DUURZAME ENERGIEBRONNEN In de tweede stap bekijken we of we hernieuwbare energiebronnen zoals zonne- en windenergie, biomassa, restwarmte uit industrie, warmte­ pompen, ... kunnen gebruiken om te

44

POWER+ • 11|2022

voldoen aan de verminderde energie­ vraag. Merk op dat een duurzame en­ ergiebron doorgaans duurder is dan een klassieke condenserende gaske­ tel. Dit kan mensen afschrikken om de stap te wagen naar duurzame en­ ergie. Maar in dit verhaal biedt collec­ tieve verwarming, zoals een warmte­ net of combilus, een groot potentieel.

3

GEBRUIK HET OVERIG AANDEEL FOSSIELE ENERGIE ZO EFFICIËNT MOGELIJK De derde stap ten slotte, legt de na­ druk op het efficiënt gebruik van fossiele energie indien deze nog noo­ dzakelijk is. Efficiënte energietrans­ formatieprocessen zoals WKK, ga­ sabsorptiewarmtepomp, maar ook warmtenetten bieden een opportu­ niteit.

Tot slot

Hernieuwbare energiebronnen zoals wind, zon, waterkracht, getijden, aardwarmte, biomassa, biobrandstof­ fen, (indirecte) synthetische gassen en brandstoffen vervangen steeds vaker fossiele brandstoffen. Daar­ door vermindert onze uitstoot van broeikasgassen. Een ander voordeel van deze transitie is dat we minder afhankelijk worden van wispelturige en geopolitieke olie- en gasmarkten.

Trias Energetica vormt de basis om dat structureel aan te pakken.

Bronnen:

LINK2030 (www.link2030.be)

Masterproef “Lage temperatuur combilus met boosterwarmtepompen: een conceptstudie” (2019-2020) van Stef Jacobs, Universiteit Antwerpen.

SAVE THE DATE !

TECHLINK AWARDS NIGHT 24 maart 2023 - Thor Central Genk www.techlinkawardsnight.be

De kandidaatsdossiers inschrijvingen voor de Techlink Awards 2023 zijn geopend!

Scan de QR-code die u naar het aanvraagdossier brengt, kies één van de 3 categorieën waarin uw inspanningen geïllustreerd kunnen worden. Vul onze vragenlijst in en documenteer waar nodig.

Aarzel niet om foto’s, plannen, schema’s toe te voegen om uw dossier kracht bij te zetten.

Event en kandidatuur uitsluitend voor Techlink leden.

DE MEDEWERKER

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden. Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

ERIC PIERS

→ Geboren op 15 november 1959 → Sterrenbeeld: Schorpioen → Functie: CEO → In dienst sinds januari 2015 bij F.E.E. en sinds 16 juni 2022 bij Techlink → Lievelingseten: Aziatische keuken → Favoriete voetbalclub: KAA Gent → Favoriete zanger: David Bowie

46

POWER+ • 11|2022

CEO ERIC PIERS

“Met respect en empathie voor elkaar kom je een heel eind”

Achter de strenge aanblik, schuilt een warme per­ soonlijkheid voor wie respect belangrijk is. ‘Respectvol en empathisch met elkaar omgaan is een belangrijke voorwaarde voor een goede samenwerking. Manage­ ment by example vind ik belangrijk.’

Daarnaast is Eric bovenal een warme familieman. ‘Het werk van een CEO stopt nooit. Gelukkig heb ik ook thuis een sterk team achter mij staan. Ik ben reeds 23 jaar samen met Els, waarvan 15 jaar getrouwd. De ener­ gie waarmee ze haar job combineert met de huise­lijke taken, de zorg voor de 4 kinderen en ondertussen vijf kleinkinderen en dan mij er nog eens bij, vind ik bewon­ deringswaardig.’

Drums en basgitaar

Eric is vanaf zijn 8 jaar gestart met muziekacademie, meer bepaald: drums. ‘Ik had van jongs af aan al een goed gevoel voor ritme en wat later is daar ook basgitaar bijgekomen. De laatste jaren is de focus meer komen te liggen op het drummen. Het geeft een zalig gevoel om je gewoon lekker te laten gaan op je drumstel en de emo­ ties/frustraties eraf te kloppen. Je kunnen uiten lucht op. Als ik met pensioen ben, heb ik de ambitie om een coverband op te richten. De coverband op het fusie event in de Plantentuin in Meise was fantastisch goed en en­ kele keren stond ik achter het podium om de kwaliteiten van de drummer te bewonderen.’

Rijkgevulde carrière

Kenmerkend voor schorpioenen is dat ze goed kunnen spreken voor een groep en voor hun mening opkomen.

Ze hebben geen probleem om mensen aan te sturen. Dit blijkt ook uit de carrière van Eric. Eric is een ervaren CEO en bestuurslid met een jarenlange ervaring in en­ gineering en in alle aspecten van de supply chain met specialisatie in veranderingsmanagement. ‘Ik heb in mijn carrière al veel bedrijven door een herstructure­ ring geleid. Hierbij ging ik steeds correct te werk met begrip en respect voor alle betrokken partijen, bewust van de sociale verantwoordelijkheid van een CEO. Ik ben er trots op dat mijn bijdrage geleid heeft tot conti­ nuïteit, werkzekerheid en een toekomst voor een groot aantal gezinnen. Het uitwerken van de strategie van een ­bedrijf is zeker mijn ding.’

Tot rust komen

Af en toe rust inbouwen is belangrijk om er achteraf weer volle bak in te kunnen vliegen. Rust vinden geeft je energie en het laadt je batterijen weer op. ‘Ik kom tot rust bij het werken in de tuin en bij het wandelen met de hond. We hebben thuis een oudere dobermann en ook nog een puppy. Met deze laatste ga ik regelmatig naar de hondenschool. Een goed getrainde hond maakt dat je er overal mee kunt komen en zo leuke activiteiten samen kunt doen. Het geeft ook een zekerheid inzake betrouwbaarheid wanneer de kleinkinderen komen en we samen kunnen ravotten.’

POWER+ • 11|2022

47

PRODUCTNEWS

beschikbaar. Bestaande apparaten kunnen gemakkelijk worden vervangen door de nieuwe DALI-2 gecerti­ ficeerde detectoren. www.beg-luxomat.com/nl-be

Maak in 5 stappen je DALI installatie gereed voor inbedrijfstelling

Noodverlichting monitoren via DALI protocol

Het is mogelijk om decentrale noodverlichting centraal via DALI te monitoren. Het grote voordeel is dat je geen enkele armaturentest kunt vergeten en dat al je data op één plek wordt verwerkt en opgeslagen. Hiermee kun je bij een eventuele controle direct aantonen dat je je noodverlichtingsinstallatie op orde hebt. Mocht er iets niet in orde zijn, dan krijg je direct een melding. DALI wordt op het gebied van noodverlichting uitsluitend gebruikt om armaturen te testen. Eaton heeft sinds kort een uitgebreid assortiment DALI noodverlichtings­ armaturen. www.eaton.be/noodverlichting

Nieuwe B.E.G. DALI-2 compacte aanwezigheidsmelder

Generatie 2 is flexibel toepasbaar. De detectoren kun­ nen worden aangepast en omgebouwd om te voldoen aan individuele omstandigheden. Er zijn vier kleuren

48

Een DALI systeem is eenvoudig te installeren.

Het is wel belangrijk dat het systeem op de juiste manier geïnstalleerd wordt.

Daarom hebben we een video (te downloaden als pdf: https://lnkd.in/eu_Vw_4e) gemaakt waarin Mark den Uijl in 5 stappen uitlegt hoe jij je kunt verzekeren dat het systeem goed aangesloten is. Het volgen van deze 5 stappen zorgt ervoor dat alle DALI componenten correct aangesloten zijn en de installatie gereed is voor inbe­ drijfstelling. Met het meten en testen van de installatie kunnen installatiefouten ontdekt en opgelost worden. www.helvar.nl

LED tubes dimmen met het LEDVANCE T8/T5 EXT systeem

De uitfasering van de traditionele fluorescentielampen creëert nieuwe mogelijkheden voor het toepassen van LED Tubes in bestaande armaturen. Met de introductie van het LEDVANCE EXT systeem, een afgestemd dim­ baar systeem samengesteld uit een T5 of T8 LED-buis en externe DALI-2 driver, is het nu ook mogelijk om bestaande armaturen om te bouwen naar een dimbaar DALI-2 systeem voor lichtmanagement. De EXT LED buizen zijn verkrijgbaar in T8 en T5, zijn voorzien van

POWER+ • 09|2022

preflex.be

GEEF KLEUR AAN JE INSTALLATIE

T Y PE

BUI S

H07V-U 1,5 H07V-U 2,5 Data Multimedia KNX Alarm Signaal

Voorbedrade buizen in 7 verschillende kleuren om nog gemakkelijker te installeren.

Ease. Speed. Safety.

PRODUCTNEWS

een PET coating en hebben een levensduur van 50.000 uur (L70). Met dit systeem ondersteunt LEDVANCE de "Circulaire Economie" benadering in de richting van uitwisselbare componenten, waarbij een bestaand aan/ uit armatuur kan worden geüpgraded naar een DALI-2 DIM functionaliteit.

leven een pak eenvoudiger te maken. Met vier pro­ ducten die aan alle vereisten van de markt voldoen, wordt het voor jou gemakkelijker om de juiste bewe­ gings- en aanwezigheidsmelder te kiezen. Niko is een van de eerste producenten die de prestaties van zijn melders meet volgens de EN/IEC63180:2020-normen.

www.benelux.ledvance.com

www.niko.eu

Elektro-installaties krijgen kleur

Voor het aanbod aan elektroleidingsystemen is Pipelife voortdurend op zoek naar nieuwe oplossingen en pro­ ductverbeteringen om installaties gemakkelijker, snel­

Vraagzijde van de energietransitie aanpakken

Schneider Electric, leider op het gebied van digitale transformatie van energiemanagement en automati­ sering, doet een oproep aan regeringen, bedrijven en individuen wereldwijd om zich bewust te worden van de gigantische – maar vaak nog steeds onderschatte – rol die ze kunnen spelen bij het bouwen van een meer elektrische en digitale toekomst, die veerkrachtig is op het vlak van energie. Schneider Electric richtte in 2020 haar eigen Sustainability Research Institute op, die haar

ler en veiliger te maken. Om elektroleidingen gemak­ kelijker te herkennen en identificeren, lanceert Preflex, de elektro­specialist binnen de Pipelife groep, voorbe­ drade buizen in zeven duidelijk herkenbare kleuren.

De Preflex buizen komen voortaan in 7 verschillende kleuren, één kleur per productcategorie. Zo zijn ze gemakkelijk herkenbaar vóór, tijdens en na de instal­ latie. Naast onze elektrotoepassingen, bieden we met Master 3 Plus ook een compleet en innovatief binnen­ rioleringsysteem in PP. Een binnenrioleringsysteem dat stiller, sterker en sneller is en niets dan voordelen biedt voor zowel de installateur als de eindgebruiker! www.pipelife.be – www.preflex.be

Nieuwe KNX-melders

Op basis van gesprekken en marktgegevens heeft Niko zijn volledige gamma KNX-melders hertekend om het

50

bijdrage aan het klimaat- en energiedebat verder moet versterken. Schneider Electric wordt algemeen erkend voor het feit dat ze een marktleider en facilitator is op het vlak van ESG (milieu-, sociale en bestuurscriteria). www.se.com/be

POWER+ • 09|2022

LINK 2030 Toekomstvisie op het Ecosysteem van de multifunctionele installaties

Meer weten over hoe de energietransitie jouw werk zal beïnvloeden?

Neem deel aan de 2 nieuwe WEBINARS. 24 november - 17:00 uur Het veranderende klantenprofiel

15 december - 17:00 uur Out-of-the-box business models

www.link2030.be

Gebruik je eigen zonne-energie met Niko Home Control Het is belangrijker dan ooit om de energie die je zonnepanelen produceren te verbruiken terwijl ze die opwekken, zeker nu digitale meters zo courant zijn geworden. Niko Home Control helpt je de zonne-energie die je zelf opwekt zo efficiënt mogelijk te verbruiken: • stem je energieverbruik af op de productie van je zonnepanelen • programmeer huishoudtoestellen zodat ze op het juiste moment energie verbruiken • ontvang een melding bij ongewoon hoog of laag verbruik in jouw systeem.

Niko Home Control maakt het jou gemakkelijk en helpt je jouw zonne-energie te verbruiken wanneer ze in overvloed beschikbaar is!

PA-1074-01

www.niko.eu/energy