Colofon
Voorwoord
Deze napublicatie is gemaakt als afronding van de Stylos Grote Reis naar Scandinavie, georganiseerd door D.B.S.G. Stylos in de zomer van 2008.
De reis naar Scandinavie van deze zomer is alweer even voorbij en iedereen is weer teruggevallen in zijn dagelijkse sleur. Iedereen denkt daarom waarschijnlijk nog vaak genoeg terug aan de mooie reis die we met z’n allen gemaakt hebben, en dan niet alleen wanneer we elkaar tegen komen. Ik zelf heb dagelijks zo’n moment. Om te beginnen staat er nog steeds een busbord in mijn kamer dat me eraan doet herinneren. Als ik vervolgens mijn computer opstart word ik welkom geheten met een mooi kiekje als bureaublad. En natuurlijk hebben wij als commissie nog steeds regelmatig een vergadering, die de helft van de tijd over de afronding van de reis gaat en de andere helft over hoe fantastisch het was. Wij als commissie vonden dan ook dat we de herinneringen moesten verzamelen en in een boekje moesten bundelen. Dat hebben we gedaan en voor je neus ligt het resultaat: een boekje vol foto’s, herinneringen en dagverslagen om nog een keer weg te dromen naar het noorden van ons continent.
Het Delftsch Bouwkundig Studenten Gezelschap werd in 1894 opgericht ter behartiging van de studie- en studentenbelangen van studenten aan de faculteit Bouwkunde aan de Technische Universiteit Delft. D.B.S.G. Stylos BG. midden 110 Julianalaan 132-134 2628 BL Delft t. 015-2783697 e. info@stylos.nl i. http://www.stylos.nl Deze napublicatie is samengesteld door de Stylos Grote Reis Commissie: Jan-Pieter Bos Bart van den Broek Eva Dubbelboer Koen Kegel Jimmy Verhoeven
Jimmy Verhoeven
Oplage 30 exemplaren Delft December 2008
1
Scandinavië Grote Reis Van 24 juli tot en 13 augustus (3 weken) De Grote Reis van Stylos ging dit jaar naar Scandinavië. Met 23 studenten en 1 docent hebben we in 3 busjes een rondreis door Denemarken, Zweden en Noorwegen gemaakt in 3 weken tijd. Denemarken Donderdag 24 juli vertrokken we ’s avonds richting Denemarken. We reden de hele nacht om de volgende ochtend om 10.00 in Kopenhagen meteen fris en fruitig een project te bezoeken: Bikuben studentenwoningen van Aart Architecten. In Kopenhagen zijn we vier dagen gebleven. We hebben een dag projecten ten noorden van Kopenhagen bezocht, waaronder het kunstmuseum Louisiana en de Fredensborg woningen van Utzon. In de stad zelf hebben we onder anderen een rondleiding bij de Opera gehad en hebben mensen van het architectenbureau BIG ons een dag op sleeptouw genomen. Zweden Aan het einde van de middag op maandag 28 juli maakte we de oversteek naar Zweden over de Øresundbrug en kwamen we aan in Malmö. De volgende morgen zijn we bij de Turning Torso van Calatrava gaan kijken, waarna we doorgereisd zijn naar Motala. Hier hadden we een hostel direct aan het meer, echt fantastisch! We hebben daar heerlijk gebbqd, 2
gezwommen en een kampvuur gemaakt, écht vakantie! De volgende ochtend hebben we een bezoek aan de sluizen van Motala gebracht en hebben toen onze reis richting Stockholm vervolgd. Die middag kwamen we aan in Stockholm, daar zijn we bijna 3 dagen gebleven. In Stockholm zijn we bij architectenbureau White langs geweest, die hun eigen kantoorgebouw hebben ontworpen. En uiteraard hebben we de klassiekers bekeken; het stadhuis, de bibliotheek van Asplund en de Woodland begraafplaats van Asplund en Lewerentz. Noorwegen Op zaterdag 2 augustus moesten we Zweden alweer verlaten om naar Oslo te vertrekken. We zijn vier dagen in Oslo geweest, waar we in het botenhuis van een roeiclub hebben overnacht. In deze vier dagen bekeken we het nieuwe architectuur museum van Sverre Fehn, zijn aller laatste bouwwerk, we bezochten de ijsberg, oftewel de nieuwe Opera van Snohetta. Maar niet alleen moderne architectuur, we zijn ook de geschiedenis in gedoken in het vikingschepen museum en het Noorse volksmuseum. Ook bezochten we twee architecten bureaus, JSA en JVA. Bij JSA (Jensen Skodvin Architecten) waren ze ons door de vakantie drukte helaas vergeten. Ze zouden ons meenemen naar de Mortensrud kerk, gelukkig konden ze nog wel regelen dat iemand anders de kerk voor ons zou openen zodat we er toch nog binnen konden kijken. Bij de Mortensrud kerk aangekomen bleek wel waarom ze ons ‘vergeten’ waren, de detaillering was om je
voor te schamen. Het leverde wel veel mooie foto’s op van hoe het vooral níét moet. Bij JVA (Jensen Vigneas Architecten) hadden ze gelukkig wel op onze komst gerekend en kregen we een mooi rondleiding in het bureau. Op donderdag 7 augustus zijn we via het Vikingskipet (Olympische schaatsbaan) en het Hedmarksmuseet in Hamar, naar het Art Museum en de Olympic Ski-jump in Lillehammer gegaan. Na deze sportieve dag zijn we geëindigd in Borgund, een paar hele kleine huisjes in een groot dal met verder niets. De volgende dag begon het sporten pas echt. Toen zijn we, na de Stavekirke bezocht te hebben, met een trein de bergen in gegaan om een prachtige wandeling van 21,5 km naar beneden te maken. Het was een schitterende wandeling, maar de volgende dag liep iedereen mank van de spierpijn. De volgende dag moesten we een heel stuk rijden naar Bergen. We hebben op weg naar Bergen een stuk van een toeristische route genomen, met mooie watervallen en uitkijkpunten over de fjorden. In Bergen vielen we met onze neus in de boter. De Tall Ship Race was daar, het was de drukste maar gezelligste dag van het jaar. Maar we konden niet te lang feesten, want de volgende morgen moesten we op tijd weer op om te vertrekken richting de Preikestolen. Daar stond ons weer een zware wandeling te wachten, maar die werd wel beloond met een adembenemend uitzicht over de fjord.
Denemarken De volgende dag was het weer tijd om richting Denemarken te reizen. We hebben vanuit de busjes nog de hele dag kunnen genieten van het prachtige Noorse landschap, maar die avond zijn we toch echt met de boot naar Denemarken overgestoken. Na nog een stukje rijden kwamen we aan in Århus. Na alle natuur in Noorwegen hebben we toen nog één dagje onze architectuur harten kunnen ophalen aan alle prachtige projecten in Århus. Hier hebben we onder andere het stadhuis en de universiteit bekeken, ook hebben we een bezoekje aan 3XN gebracht. Na een laatste avondmaal met de hele groep moesten we toch echt weer vertrekken richting Delft, waar we de volgende ochtend in alle vroegte bij bouwkunde aankwamen. Het was een lange (we hebben ruim 5000 km gereden), intensieve, interessante, gezellige en enerverende reis. Alles is goed verlopen en iedereen heeft er volop van genoten, het was een succes! Eva Dubbelboer
3
DAG 1 – Kopenhagen Vrijdag 25 juli Donderdagavond vertrokken we met drie volgepakte busjes richting ScandinaviÍ. We reden de hele nacht door en kwamen vrijdagochtend om negen uur aan in Kopenhagen. Na een snel ontbijt reden we naar het Bikuben studentenhuis van Aart Architecten, waar we een rondleiding kregen van twee studenten die daar woonde. Na deze rondleiding gingen we naar het Sleep in Heaven hostel, waar iedereen zijn spullen in de kamers zette. Omdat het heel warm was die dag zijn we de rest van de middag verkoeling gaan zoeken in het Havne badet van BIG. Die avond zijn de meeste na het eten op tijd naar bed gegaan, omdat iedereen moe was van de nacht rijden ervoor.
4
Zwemmen in de Ă˜resund Wie wil zwemmen moet bij Akkie in de buurt blijven. Zo ook op dag drie. Na het bezoek aan Christiania roept ze hard dat haar busje gaat zwemmen. Dit heeft als gevolg dat in busje 2 zes mensen terrecht komen, terwijl busje 3 wordt opgezadeld met elf mensen. Als we omgekleed op de kade staan daagt Akkie de groep uit naar de overkant te zwemmen, dat kan best. In eerste instantie denk ik dat ze een grapje maakt en duik haar achterna. Halverwege kom ik tot de ontdekking dat we serieus de 250 meter naar de overkant gaan afleggen. Hijgend klim ik daar op de kade. Akkie en vriendin zwemmen meteen terug. Koen gaat er ook snel acherna. Voor hij erin duikt vraagt hij doodleuk of ik de kwallen even wil aanwijzen. Ook dit blijkt geen grap te zijn: 3 grote joekels. Voor ik de tocht terug waag overweeg ik of ik voor lul zou lopen... in bikini, op blote voeten, over de nabijgelegen fietsbrug. Ach, we leven allemaal maar een keer en zwemmen is gezond! Lizzy van den Berg
5
DAG 2 – Kopenhagen Zaterdag 26 juli We stonden vroeg op om een rondrit ten noorden van Kopenhagen te maken, maar al snel bleek dat we ons vertrek moesten uitstellen. De accu van busje 2 was leeg‌ We zijn anderhalf uur bezig geweest met aanduwen, strartkabels en de ANWB bellen voor we eindelijk konden vertrekken richting de Bagsvaerdkirken van Utzon. Alsof we nog niet genoeg pech hadden gehad die ochtend, bleek de kerk onverwacht niet open te zijn die dag. Daarom vervolgden we onze reis naar een aantal projecten van Arne Jacobsen: het Texaco benzinestation, de Soholm huizen, het Bellevue Theater en het Jacobsen restaurant ernaast. We hebben hier op het grasveld aan het water geluncht, waarna we doorgereden zijn naar Louisianna, een museum voor moderne kunst. Na dit prachtige museum zijn we naar het Fredensborg paleis en naar de Fredensborg woningen van Utzon gegaan. Hier in de buurt hebben we bij de Italiaan Oscar met de hele groep gegeten. We zijn toen terug gereden naar het hostel, maar niet voordat we bij de Grundvigskirken langs waren gegaan. Die avond is een groot deel van de groep het nachtleven van Kopenhagen gaan verkennen.
6
7
DAG 3 – Kopenhagen Zondag 27 juli Zondagochtend zijn we rustig begonnen met een facultatieve stadswandeling onder leiding van Joost. Deze wandeling bracht ons langs de Zwarte Diamand, het Koninklijk Theater, de Nyhave, de Kongens Nytorv en nog veel meer. Die middag hebben we met de busjes nog een aantal projecten bezocht. Eerst de jeugdopvang Sjakket van BIG, vervolgens studentenflat Tietgenkollegiet van Lundgaard & Tranberg, daarna de Opera van Henning & Larsen. In de Opera kregen we een uitgebreide rondleiding door het hele gebouw. We sloten de dag af in de vrijstaat Christiania. Die avond was iedereen vrij.
8
9
SCANDINAVIE‌ Ik ben bij mijn motivatie om mee te mogen begonnen met TU- ON THE ROAD. De juiste insteek, want we zijn vaak onderweg geweest, wat een beleving was. Je elkaar in het busje beter leerde kennen, zo ook de RIJSTIJL. De strijd tussen de onderlinge busjes 1,2 en 3. NATUURLIJK BUSje 1 altijd AANWEZIG met bus en verkeersborden. BUSje 3 de Slingerbus was. Wij als BUSje 2 waren het Puur NATUUR BUSje, inclusief DENNENGEUR DESALNIETTEMIN wil ik iedereen bedanken voor een ONVERGETELIJKE REIS. BUSje 2 Wat me bij zal blijven: STARTKABELS De architectuur discussies, muziek en de humor met JAN. Het rondgaan met verschillende nootjes om 16:00 uur in het busje. De dennetakken en rijstijl van AKKIE. Het BOOTHUIS in de OSLO, wat een vrijheid, perfect dankjewel AKKIE. Dat ANDRE. nooit roddelt en zich er niet toe laat verleiden, dat doet ons BUSJE gewoon niet. Dan CHRIS. een echte vicking is en GGGRRRRR, maar we altijd zijn MES mochten lenen. KOEN. niets uit handen kan geven, maar toch alles wilde zien en doorging terwijl hij ziek was. Dat het kussen van EDWIN. altijd geleend mocht worden, om lekker te kunnen slapen. LAST BUT NOT LEAST SANDER, waar ik mee heb gewandeld op de berg. De nieuwe Kane cd werd gedraaid in het busje. IEDEREEN mocht omstebeurt zijn muziek laten 10
horen of zingen en vicking grommen, dat was erg leuk vooral bij douane overgangen. KORTOM EEN ONVERGETELIJK REIS Lillian Brinks
De reizende student Verschillende mensen met verschillende gedachtes en interesses op reis in drie ‘verschillende’ busjes. Mensen die reizen op zoek naar interessante bouwtechniek, architectuur, stedenbouw of gezelligheid. Een groep studenten mee op de Grote Stylos reis naar Scandinavië. Wat bezielt deze groep dat ze hun zomervakantie ‘opofferen’ om met 24 anderen drie weken in busjes te gaan zitten. Drie weken een druk programma te volgen van bouwwerken bekijken, bestuderen en beleven. Als je het aan mij vraagt is er één eigenschap die al deze verschillende persoonlijkheden gemeen hebben. Het enthousiasme om bewust gebrand alles wat enig interessant is met open armen tegemoet te gaan. Het enthousiast met wijd gespreide ogen rondlopen op alle bezochte projecten. Maar ook de hevige discussies en gesprekken over een diversiteit aan onderwerpen wees erop dat dit gebrande studenten waren. Zelfs als we in de busjes zaten moest de gezelligheid op een hoog niveau beleefd worden. Op het moment dat de gemoederen even bedaarden in de busjes werden de walkietalkies weer tevoorschijn getoverd om de reisgenoten in andere busjes te voorzien van de meest ingewikkelde quizvragen. Ik heb fantastisch genoten van een groep medestudenten die allemaal iets met me gemeen hebben. Reizigers van de Grote Stylos reis 2008 , we gaan ervoor! Succes in de toekomst. Marcel Berghout
11
DAG 4 – Kopenhagen Maandag 28 juli Maandagochtend stonden we weer vroeg op om het architectenbureau BIG te bezoeken. Na een rondleiding door het bureau en langs de vele maquettes gingen we met een medewerker van het bureau naar het VM gebouw en het Mountain gebouw. Vervolgens reden we naar de kust waar weer iemand van BIG vertelde over het Maritiem jeugd centrum. Na de lunch vervolgde we onze strandmiddag langs het Amagar strand om te eindigen bij het Kastrup Sobad van White om nog even van het mooie weer te genieten. Aan het eind van de middag vertrokken we naar Malmo om daar in te checken in het STF Vandrahem hostel en te gaan eten in het centrum van MalmÜ.
12
13
De legendarische verkeersregels
droeg.
Het begon allemaal begin juni. Het bekendmaken van de busjes indeling was tevens het startschot voor de onderlinge strijd tussen de drie busjes. Na het nodige photoshop werk kwamen de mooiste ontwerpen los voor de busjes. Van compleet nieuw gespoten busjes tot gadgets als waterpistolen op het dak waarmee de strijd gestreden zou gaan worden.
Dan was er nog het laatste bord. Deze had twee mogelijkheden, of voor busje 2 dat busje 3 zou herinneren aan hun nummer; of voor busje 3 dat achterop komend verkeer zou waarschuwen dat er drie busjes achter elkaar zouden rijden. Het bord werd van busje 2 die dan ook ‘netjes’ de gehele reis op de tweede plek hebben gereden!
Enkele dagen voor vertrek kwamen de geruchten op gang dat er wel degelijk busjes versiert zouden gaan worden. In busje één dachten we daar anders over. We moeten het samen gezellig hebben, slingers zijn alleen maar decoratie. Er werden een aantal regels bedacht die ons op een onoverbrugbare voorsprong in de busjes strijd zou leveren. Wij bedachten de regels die ondersteund werden met verkeersborden. Je zal het maar tegenkomen. Een busje met slingers, daar hadden we wat op bedacht: wij moeten het achteropkomend verkeer waarschuwen, het eerste bord was ontstaan: pas op: slingert! In het Deens dan wel te verstaan. Busje één hoort natuurlijk voorop te rijden: het tweede bord zou ons daar goed bij van pas komen: het verboden in te halen bord werd getweaked in twee busjes waarbij de zwarte duidelijk het nummer 1 14
Beste mensen, het was een fantastische reis! Niet alleen wij hebben genoten, maar ik weet zeker dat we menig glimlach op de gezichten van de plaatselijke bevolking hebben weten te krijgen bij het voorbijrijden met ons stoet bestaande uit busje 1, busje 2 en natuurlijk busje 3! ( met de fantastische clown achter de achterruit) Joost van Nes
HET busbord van Busje 1! Elk busje had een klein verkeersbordje gekregen van Busje 1. Maar zelf hadden we ook nog ons grote busbord, met alle haltes van de reis erop. In elke plaats werd een nieuwe gele sticker met die plaats erop uit de tas getoverd en op het bord geplakt. In elke plaats gingen we als geheel busje 1 op de foto met ons busbord. Zo is een hele mooie reeks foto’s ontstaan! Toen we naar de ice-bar gingen in Stockholm hadden we helaas ons busbord niet bij ons. We vertelde ons verhaal aan de jongen van de ice-bar, die vond het zo cool dat we de volgende dag terug mochten komen om even een foto met bord te maken. We stormde allemaal de ice-bar in met ons bord en maakte een foto met cape en zelfs snel zonder cape, al mocht dat niet, en toen snel weer weg. Wat zullen de japanners die daar waren wel niet gedacht hebben... Bij de holmenkoller ski-jump hoorde we op eens: ‘Politie Arnhem, waar hebben jullie dat bord vandaan?’ Toen we zeiden: ‘Nou niet uit Arnhem.’ Bleek de beste man zich te beseffen dat hij op vakantie was en kon hij er wel om lachen. Bij de Aurland-Lookout kwam er een man naar ons toe die vroeg of hij en zijn vrouw ook met ons bord op de foto mochten. Toen bleek dat hij buschauffeur bij Connexion was, dus hij vond het wel leuk om ook zo’n mooie vakantiefoto met ons busbord te hebben. Eva Dubbelboer 15
Dag 5 – Malmö en Motala Dinsdag 29 juli In Malmö stonden we vroeg op om ontbijd te kopen en dat aan de voet van de Turning Torso van Calatrava op te eten. Toen het eten achter de kiezen was liepen we een rondje door de duurzame wijk BO.01. Hierna reden we naar de Oosterlijke begraafplaats van Lewerentz in Malmo waar we moesten zigzaggen om geen begrafenis voor de voeten te lopen. We vervolgden de reis richting Motala waar we die avond aan het water gebarbecued, gezwommen en kampvuur gestookt hebben.
16
17
Dag 6 – Motala en Stockholm Woensdag 30 juli We begonnen de dag met een ontbijd bij de sluizen van Motala. Nadat we een boot door de sluizen geschud hadden zien worden vertrokken we naar Stockholm. Hier kwamen we in een verkeerschaos aan, waardoor we het architectenbureau White moeilijk konden bereiken. Toen we eindelijk bij White aangekomen waren kregen we daar een lezing over het gebouw van en door de architecten. Na een kopje koffie op het dakterras en lekker geschommeld te hebben vertrokken we naar het backpackers-inn hostel dat in een school zat.
18
10 herinneringen aan Scandinavië. 1.Drie witte busjes, ik zit in busje twee, toch veruit het leukste busje. 2.Het hostel in Kopenhagen: erg veel gesnurk. Weet nog steeds niet of het nu Saynzo of Edwin was die me heel de nacht uit mijn slaap heeft gehouden. 3.Een houten platform in de rivier. Een duikplank die net iets te hoog is. Ik spring toch, moet een beetje indruk maken op de vrouwelijke reisgenoten. 4.Turning Torso. Tja, die viel een beetje tegen. Calatrava had zich beter kunnen laten inspireren op Zweedse vrouwen. 5.Een hostel aan een meer, midden in Zweden. Marcel vraagt of dit de hemel is. ‘Nee’, hoor ik mezelf zeggen, ‘Dit is Motala’. 6.Stockholm is erg warm en heeft een hoge dichtheid aan Zweedse schonen. Gunnar Asplund is een held. 7.Oslo: een witte ijsberg in de regen. ‘Meneer Snøhetta, hij smelt toch niet?’ 8.Ze staat tussen de ruines van wat eens een kerk was. Ze zingt. Ik ben ontroerd. Ik vraag aan Marcel of zij een engel is. ‘Nee’, hoor ik hem zeggen, ‘Dat doen ze hier allemaal, kijk maar naar Akkie’. 9.Garnalen, gerookte zalm, kreeften, kabeljauw, krab. De markt van Bergen wordt gedomineerd door gefrituurde vis. Ik ruik niets. Ben snipverkouden en doodop. 10.Preikestolen: één stap meer naar voren lopen = 600 meter naar beneden vallen = dood. Jan van Ballegooijen
19
Spreuken uit busje 1 Is iedereen compleet?? – Dusseh, maarreh, hoe-zit-het-nou-ehh??!!? – Wie neemt het busbord mee?? – Iedereen voorzien van een vitaminepil? – Ja, dan krijg je discodrollen!! Paaltje…PAALTJE….PAAHHHAAALLL!! Oww…. - Iemand ’n snoepje? Wie heeft de snoep?? Oh, is ie alweer op?! – Mag ik de cola?? – WHAAAHHHAAAAAAHH - Mag de airco wat zachter? O ja…. ennuh de radio wat harder?? – WHAAHAAAROMM?!?!? – juli/augustus 2013: Grote bus naar Legoland en Preikestole J Melissa Janmaat
20
Dag 7 –Stockholm Donderdag 31 juli Onze eerste volle dag in Stockholm begonnen we met een rondleiding in het stadhuis dat bekend is van de Nobelprijs uitreiking die hier elk jaar plaatsvindt. Hierna wandelden we door het centrum van Stockholm onder leiding van Jos. Het eindpunt van de wandeling was de stadsbibliotheek van Asplund. Ook hier kregen we een uitgebreide rondleiding die zelfs tot op het dak reikte. Die middag had iedereen zelf de gelegenheid om Gamla Stan (het oude stadscentrum) en de rest van Stockholm te bezichtigen. Een aantal hebben een rondvaart tussen de vele eilanden van Stockholm door gemaakt en een andere groep bezocht het Vasa museum.
21
Dag 8 – Stockholm Vrijdag 1 augsutus Deze dag begonnen we bij de Woodland begraafplaats van Asplund en Lewerentz waar we een lange rondleiding over het hele terrein kregen. De rondleiding eindigde bij het graf van Asplund, een van de eerste mensen die daar begraven is. We vervolgde onze tocht naar de Markuskerk. ’s Middags bezochten we Skansen, waar de inheemse dieren zich niet wilde laten zien maar de traditioneel gekleden mensen wel. Hierna reden we door naar het architectuurmuseum met een zeer interessant toilet. ‘s Avonds aten we met de hele groep bij een Italiaan met een bijzonder zelfbedienigsen pasjessysteem.
22
23
Dag 9 – Stockholm en Oslo Zaterdag 2 augustus Dag 9 was een reisdag. ’s Ochtends vertrokken we op tijd vanuit Stockholm. Tot deze dag hadden we prachtig warm weer, maar dat moest eens afgelopen zijn. De hele dag kwam het met bakken uit de hemel., maar wij zaten droog in de busjes. Tegen het eind van de middag werd het droog en bezochten we net over der grens van Noorwegen een stuwdam. We kwamen laat aan bij de roeivereniging van de moeder van Akkelies waar we zouden gaan slapen, dus was er niet veel keus meer voor het avondeten. Het werd Indisch met de hele groep. Na het eten gingen we weer terug naar de roeivereniging waar we sliepen in de kleedkamers en het botenhuis en waar we heerlijk konden zwemmen in het Oslofjord. Een aantal mensen zijn die avond nog met de busjes naar het centrum van Oslo gereden om van het nachtleven van Oslo te proeven.
24
Bier Als commissie hadden wij al een halfjaar gezelligheid en hard werken achter de rug voor de reis moest beginnen en elke keer als we het over Scandinavië hadden kwam iemand wel met de dure alcohol prijzen aanzetten. Maar daarvoor zijn we natuurlijk niet naar Scandinavië gegaan, dat deden we voor de natuur en mooie architectuur. Maar de fantastische fjorden zijn ook handig om je bier in koel te houden, zoals in Motala. En in de mooie bergen sprong er door de druk een aantal keer blikje open in de bus. En Joost en Saynzo dachten na een dagje architectuur in Stockholm lekker goedkoop wat biertjes te halen, jammer genoeg kwamen ze terug met alcohol vrij bier en maar een paar “gewone” Grolsch. Maar dit alles was beter dan in Oslo, waar we op zondag boodschappen wilde gaan doen voor de BBQ aan het fjord. Toen we eindelijk een supermarkt hadden gevonden die open was, bleek dat er op zondag geen alcohol verkocht mocht worden. Tijdens de reis kwam Saynzo met een nieuwe manier van proosten, die door ons busje natuurlijk direct in gebruik werd genomen: AARAARGH! Maar inderdaad, de prijzen zijn wel aan de hoge kant. Het toppunt was een halve liter blikje in Bergen: 10 euro voor een blikje is wel wat veel, maar hij was wel de moeite waard! Het was een fantastische reis! Jimmy Verhoeven 25
Pizza De korte reisbeschrijving die me nu, tijdens de reünieavond van de geweldige reis, te binnenschiet, doet me denken aan de geribbelde, gebroken, witte pizzadoos waar ik dit historische epos verenig met de literaire geschiedenis. Ik grijp terug op die overheerlijke Dennis pizza, die goud bruin oven gebakken pizza bodem rustend op dit “doek”. Zo’n pizza vergelijk ik graag met de Scandinavië reis; heerlijk. Kort met memoriewaardige momenten, en zo op, voordat je er erg in hebt. De ingrediënten, sommige onbekend en onvoorspelbaar, andere bekent en vertrouwd. Deze boeiende melange van smaken en persoonlijkheden maakt een culinaire reis tot een geweldige ervaring. Zo ook met de grote reis 2008. Dit jaar gekozen voor de noordelijke helft van ons continent. Het relatief onbekende landschap, de cultuur en voornamelijk de architectuur deed mij beseffen dat er nog veel te zien is in de wereld, en dan als grote verassing… zo dichtbij! De persoonlijkheden van de deelnemers was ook iets om van versteld te staan. De aard van de mens is iets dierlijks, iets competitiefs, iets wat erg aanwezig was tijdens de reis. Het bracht de levendigheid en betrokkenheid naar voren… Precies wat deze reis zo kernmerkend, inspirerend, ontdekkend en vol met lol maakte! Edwin Franken
26
Dag 10 – Oslo Zondag 3 augsutus Zondag rustdag, dus konden we uitslapen. Aan het eind van de ochtend bezochten we het architectuur museum van Oslo. Dit museum is gevestigd in een oud bankgebouw en is verbouwd door Sverre Fehn. Dit project is het laatst voltooide project van de belangrijkste architect van Noorwegen, vandaar dat er een tentoonstelling over Sverre Fehn was. De rest van de middag hebben we besteed aan een supermarkt zoeken voor de barbecue die avond. De enige supermarkt die open was zat in het station, was piep klein en mocht geen alcohol verkopen op zondag. Terug bij de roeiclub heeft iedereen gerelaxt, gezwommen en hebben we heerlijk gebarbecued.
27
Dag 11 - Oslo Maandag 4 augustus Maandagochtend konden we uitgerust weer vroeg op pad om een zeer uitgebreide stadswandeling van Akkie te krijgen. Helaas begon het bij Akerhus slott keihard te regenen en moesten we schuilen in een museum waar we een zeer informatieve film keken. Na de film was de ergste bui weer over en dus vervolgden we onze wandeling langs onder andere Bankplassen, het Raadhuis, Aker Brygge en Slottsparken. We eindigden onze rondleiding in het stadcentrum vanuit waar iedereen zijn eigen gang kon gaan. Een uurtje later spraken we weer met z’n allen af om naar het architectenbureau JSA te gaan. Ons bezoek kwam daar onverwacht, door de vakantiedrukte waren ze ons helemaal vergeten. Na een haastige presentatie wisten ze nog wel voor ons te regelen dat iemand de Mortensrud kerk open zou maken zodat we naar binnen konden. Daar vertrokken we dan ook direct naartoe, om er vervolgens enthousiast ontvangen te worden. We kregen een kort verhaal over de kerk en konden daarna zelf in en om de kerk kijken om tot de ontdekking te komen dat de detaillering niet overal even goed was. Na de Mortensrud kerk gingen we met de hele groep uit eten bij een Aziaat waar we op het tafelkleed mochten schrijven en tekenen. Een groepje enthousiastelingen is na het eten naar de karaokebar gegaan terwijl de rest terug ging naar het boothuis. 28
29
Dag 12 - Oslo Dinsdag 5 augustus Vandaag gingen we Noorse cultuur proeven. We begonnen de dag in het Vikingschepen museum waar we ons konden vergapen aan eeuwen oude schepen. De tour vervolgde naar het Noors volksmuseum, waar Akkie weer de leiding nam en ons vertelden over alle traditionele bouwstijlen. We kregen hier ook alvast een voorproefje van een staafkerk die we later op de reis nog een keer zouden zien. ’s Middags lunchte iedereen in het Vigelandspark waar honderden prachtige beelden stonden. Daarna reden we door naar de Holmenkollen ski-jump wat een grote speeltuin bleek te zijn met trampolines en zwembad. Toen we uitgespeeld waren zijn we boodschappen gaan doen voor de barbecue die avond.
30
Busje 2 Op 23 juli stapte ik vol verwachting in busje 3 om eens heerlijk te gaan genieten van alle pracht en praal van Scandinavië. Als ik de introductie avonden en vele verhalen van mensen om mij heen moest geloven, stond me een reis vol inspirerende architectuur en stedenbouw, gerenomeerde architectenbureaus en wonderschone en mystieke fjorden, meren en bossen vol met rendieren en elanden te wachten. Vanaf het moment dat we Kopenhagen binnen reden totdat we weer richting Nederland vertrokken was niets meer dan waar. Behalve de rendieren en elanden dan. Zoals de bordjes langs de weg doen vermoeden, zou er tijdens iedere busrit op vele plekken een overstekende eland gesignaleerd kunnen worden. Er was echter, buiten Skansen om, geen eland te bekennen. Gelukkig probeerde Akkelies deze teleurstelling te verzachten door de bus te versieren met plaatjes van deze voor Scandinavië kenmerkende dieren of door regelmatig met haar gewei achter het stuur te kruipen. Toch begon ik af en toe te twijfelen of ik wel echt in Scandinavië was. Deze twijfel werd mede versterkt door de, volgens de verpakking, overheerlijke en in de Alpenlucht gedroogde Franse worstjes van Jan of de vele kilo’s van origine Braziliaanse cashew noten die er tijdens de busritten doorheen zijn gegaan. Gelukkig besefte ik me onder het genot van een lompe met pölser, barbecue aan het fjord of een van de dure biertjes met vaak een laag
alcoholpercentage, dat ik me wel degelijk in Scandinavië bevond. Zeker ook wanneer ik weer eens wakker schrok van één van de grommende Vikingen die plotseling bezit hadden genomen van ons busje. Kortom een unieke maar vermoeiende reis met een overvol programma. Gelukkig had busje 3, naast een stel grommende Vikingen, een rendier, elanden, dennentakken, dennenappels, dennenappel lamp, een origineel Alvar Aalto krukje en kilo’s cashew noten, ook nog plek voor Karl Noten. En Olga Commandeur natuurlijk. Zij wisten ons iedere morgen weer in beweging te krijgen en zorgden er samen voor dat ons busje elke ochtend weer fris en fit aan een nieuwe drukke dag kon beginnen. Na 21 dagen architectuur, stedenbouw en natuurschoon en vele Scandinavische indrukken en inspiratie rijker, stapte ik voor de laatste keer ons ‘groene’ busje uit en kon en kan ik terug kijken op een onvergetelijke reis met een enorm gezellige groep. Stylos en met name de organisatie van de Grote Reis: Bedankt! Sander Krul
31
Racen langs de fjorden Op een vrolijke zonnige dag in mooie Motala kreeg JP, die overigens een hele toffe kerel bleek te zijn, een treurig telefoontje. Zijn oma was overleden en dat was jammer. Dus ik beloofde hem, in een heldhaftige poging sociaal te zijn, om hem naar het station te brengen als hij naar de begrafenis ging. Ik was heel trots op dat wapenfeit, totdat hij me kwam vertellen dat we om 06:30 uur op moesten. Bah! En Suzanne ook mee, ik was dus een beetje niet nodig, maar dat maakte niet uit. Ik ging gewoon mee. Ee toen begon ons avontuur:Ten eerste waren we zijn tas kwijt, waardoor hij zijn trein niet haalde en we dus maar naar het vliegveld moesten rijden. Ten tweede reden we eerst rustig de verkeerde kant op. Voordat we het door hadden en omkeerden waren we 50 km verder. En dus gingen we 140 km/uur dwars door tolpoortjes en fjorden heen. Vliegtuig gehaald, hartaanval ook. En toen hadden ik en Suus beide geen ID of rijbewijs bij ons. Hééél rustig terug gereden, in het fjord gesprongen, gedoucht en toen pas werd iedereen wakker. Stelletje luilakken! Jaap Prins
32
Muizen Ik word nu, op de “Scandinaviëreis reünie” gevraagd om een stukje te schrijven over deze reis… Vrij lastig, omdat ik zoveel leuke herinneringen heb aan deze reis. Wat moet ik nu opschrijven?! Het eerste wat mij te binnen schiet is het privilege dat ik in busje 1 zat!!! Wat hebben wij gelachen zeg; met Acda & de Munnik, ons proostritueel, de uitstapjes in de supermarkt, opzoek naar ontbijt etc. etc. Iets wat voor mij een overwinning was, waren de nachtjes in het boothuis. Ik heb niet, nou ja; wij hebben hier 5 nachten op luchtbedjes tussen de muizen geslapen. Iets waarvan ik dacht dat het onmogelijk was. Maar door de grote vermoeidheid van alle leuke dingen die wij overdag deden (en ’s nachts ook eigenlijk) heb ik 5 nachten goed geslapen en niets van de muizen gemerkt. Ik geloof dat ik nu van Bart moet stoppen met te schrijven dus dat doe ik dan maar ;) Bedankt voor de onwijs leuke reis! Vicky Hendiks
33
Dag 13 - Oslo Woensdag 6 augustus Woensdag was een regenachtige dag vooral toen we van de busjes naar de opera moesten lopen regende het pijpenstelen. In de opera kregen we een uitgebreide rondleiding. Door de regen was de ijsschots te glad om te betreden. Daarom liepen we terug naar de beruchte parkeergarage om met de busjes naar JVA te rijden. Hier werden we ontvangen met een rondleiding door het bureau waarbij Einar Jarmund vooral veel maquettes liet zien. Hierna bezochten we direct een van hun projecten, de kleurrijke School of Architecture. Hier kregen we een rondleiding van een vriendin van Akkelies die daar les geeft. De rest van de middag en avond was vrij, iedereen heeft in de stad gegeten.
34
35
Gewond Na het eten van de zelf gevangen paling en schol, heb ik de laatste nacht bij de roeiclub nog even in het Oslo fjord gezwommen. Het plankton in het water gaf licht wanneer het in beweging kwam tijdens het zwemmen, en zo zag ik ineens m’n benen oplichten midden in de nacht onder water! Tijdens het zwemmen is er waarschijnlijk een stukje steen of schelp in mijn hiel terecht gekomen, waar ik een dag later pas last van kreeg. Zoveel last, dat ik een half uur lang Akkie in mijn hiel heb laten prikken met een paar naalden! Toen ook Melissa en Joost het daarna niet voor elkaar kregen het stukje uit mijn hiel weg te halen heeft Akkie me ‘s nachts naar een huisarts gereden die het stukje uit mijn hiel verwijderde. De dag erna heb ik gelukkig de mooie wandeltocht bij Fläm kunnen maken! Ik werd een dag later ziek en heb daardoor jammer genoeg weinig van het mooie Bergen kunnen zien. Gelukkig was ik weer op tijd fit (genoeg) om de wandeltocht naar de Preikestolen te maken, want dat vond ik achteraf, samen met de zonsondergang in Motala het mooiste dat ik gezien heb tijdens de drie weken Scandinavië! Koen Kegel
36
Vertical Water It is said that the Dutch have a close connection to water. It is somehow present in the Dutch built environments. One has canals, swamps, polder landscape and the ocean. The last one is somehow a threat for the Netherlands. The sky and the weather are reflected in the water. It gives at least the flat endless polder landscape a certain kind of depth. One can not see the ground in the muddy Dutch water. It is somehow endless in depth. Likewise, the distance to the sky is difficult to estimate when it is mirrored in the water. An indication on how strong the wind is at a certain moment can be seen on the waves. When there is much wind, the sky with the sun and the clouds can not be seen on the water’s surface. Moreover, water also gives sound. It is dependent on the wind. One can in many ways hear the weather on the water. When it is sunny and warm and there is no wind, the water is silent. When there is a storm, the water makes noise. Since water gives variations to the endless flat Dutch landscape, there is an aim to choose one’s dwelling close to water. Houses adjacent to canals or lakes are more attractive on the property marked than those who are located only along a street. Architects take water into account when they design housing areas in new areas. Often it is experimented with new dwelling types in relationship to water. When people do
their Sunday walk, they walk along canals, lakes or along the beach. These routes are perceived to be the most interesting ones. In July 2008 I was asked to join as a teacher for the STYLOS excursion to Scandinavia, since I grew up and have been living in Norway most of my life. The group of students were all from the Netherlands. When we arrived in West Norway, the rivers attracted the students. The landscape is very hilly and it rains a lot there. All over, there are white rivers “pasted” as white elements on the hills. There are small rivers and big rivers. It is water with a surface that does not exists in the Netherlands. Moreover, they have the same sound, whether it is windy or a sunny day. That is what you get from vertical water. It moves in one direction: downwards. It’s shape and sound is made by the landscape. Hence, rivers from the vertical West Norway became an attractive photo motive for people from a horizontal country. Vertical water does only exists in the Netherlands in terms of rain. Thank you for a great trip! I really enjoyed it with you! Akkelies van Nes
37
Dag 14 - Hamar en Lillehammer Donderdag 7 augustus Donderdag vertrokken we in alle vroegte richting het Vikingsskipet in Hamar waar om 8 uur ‘s ochtends de Nederlandse schaatsploegen al hard aan het trainen waren. Na de schaatsbaan reden we door naar het Hedmarksmuseum waar we een rondleiding in klederdracht kregen. De gids verraste ons in kerkruĂŻne met prachtige Gregoriaanse zang. De reisdag vervolgde richting Lillehammer waar we bij het Art Museum lunchten. Hierna reden we door naar de Olympische skischans die ook echt in gebruik was. De rest van de dag reden we door prachtige natuur, over bergen en langs fjorden tot we bij Borgund uitkwamen waar we sliepen in een hyttecenter wat niet meer was dan tien huisjes op een rij. Hier waren ze duidelijk niet op 24 hongerige studenten berekend waardoor we in shifts onze hamburgers moesten eten.
38
39
Dag 15 - Borgund Vrijdag 8 augustus Vandaag ontwaakten we in de prachtige natuur van Noorwegen. ’s Ochtends bezochten we de originele staafkerk van Borgund waar we een korte rondleiding kregen. We reden door naar Flüm waar we overstapten op de trein om de bergen in te gaan. Onderweg was er een korte stop om een prachtige waterval te bekijken met een iets minder prachtige, toeristische voorstelling erbij. Boven aangekomen stond ons een flinke wandeling naar beneden te wachten. Na dik vier uur wandelen hadden we 21 kilometer door de mooie natuur afgelegd en waren we weer beneden bij de busjes. Elk busje koos vanuit hier zijn eigen weg om ergens iets te eten.
40
41
Dag 16 - Aurland en Bergen Zaterdag 9 augustus Zaterdagochtend bezochten we, voordat we de hele dag in de auto moesten zitten, de Aurland Lookout. Hier en de rest van de dag keken we onze ogen uit. Een deel van de route naar Bergen was onderdeel van een nationale toeristen route langs watervallen en fjorden. Bij de grootste waterval zijn we uitgestapt om dit natuur spektakel (wat minder natuurlijk bleek te zijn dan verwacht) te aanschouwen. Aan het eind van middag kwamen we aan in hartje Bergen, waar een gigantisch festival aan de gang was. Het was de Tall Schipracing. Iedereen at voor zich en gebruikte de avond om het festival, het stadje en het vuurwerk te bekijken.
42
Moose shirts Memorabel moment uit de Grote Reis was toch wel het kopen van de Mooseshirts. Onderweg van Stockholm naar Oslo hadden we bedacht dat we wel een busshirt wilden laten drukken, we hadden vijf dagen in Oslo dus dat moest wel te doen zijn. Dit viel flink tegen en uiteindelijk verlieten we Oslo zonder shirt. In Bergen aangekomen kwamen we echter een winkeltje tegen dat wél geschikte shirts had, dus heel het busje (en Lillian, als groupie) had er een gekocht. Vervolgens zijn we gesplitst en gaan eten en de rest van de avond kwam iedereen af en toe mensen tegen van andere busjes die allemaal positieve reacties hadden op het nieuwe shirt. Deze reactie sloeg om in een lichte frustratie toen ze erachter kwamen dat heel het busje hetzelfde shirt had aangeschaft. Dit was slechts een van de vele memorabele moment, waarvan zeker ook niet ongenoemd mogen blijven: gabber draaien bij boten / filmdiscussies met Jan en Jennita bij de Indiër / zwemmen met Saynzo, Joost, Jimmy, Melissa bij de Preikestolen / frisbeeën met Koen bij Motala / de fotosessie in de Ice Bar in Stockholm / Chris zijn houtsnijwerk in Oslo / Akkelies, overal / et cetera Jos de Krieger
43
Dag 17 - Stavanger en Preikestolen Zondag 10 augustus Zondag, geen rustdag, want we stonden om 7 uur op om te vertrekken richting de preikestolen. De route leidde ons langs en over verschillende fjorden. De hele dag regende het pijpenstelen en dus besloot een deel van de groep de wandeling niet te maken, maar Stavanger te bezoeken. Het grootste deel van de groep reed wel door naar de Preikestolen, om daar de 2,5 uur durende wandeling naar boven te maken waar we uitkwamen op een klif die 605 meter boven het fjord uitsteekt. ’s Avonds at iedereen voor zich en werd er nog een biertje gedronken in het hostel.
44
Preikestolen Op dag 17 stond er een geweldige wandeltocht naar de Preikestolen op het programma. In de ochtend waren we nog in Bergen. We hadden dus nog een stevige autorit in het vooruitzicht. Rond half 8 ging ik met nog twee andere chauffeurs de auto’s halen die op een kwartiertje lopen van het hostel stonden. Omdat we de weg niet kenden zetten we de TomTom aan en reden blind op het apparaatje richting het hostel. Al snel kregen we door dat de TomTom wel de snelste weg, maar niet de gemakkelijkste weg voor ons had gekozen. We moesten de
busjes manouvreren door bochten waar we twee keer voor moesten steken en steegjes door rijden waar we de spiegels voor moesten inklappen. Na het busje volgeladen te hebben reden we richting Stavanger waar de Preikestole op het programma stond. Onderweg kwamen we adembenemende uitzichten en watervallen tegen. Af en toe werd onze reis onderbroken door een relaxed stukje met een pond, door de hemelse fjorden van Noorwegen. Aangekomen bij het hostel in Stavanger aan de voet van de Preikestole, kon niemand wachten om de tocht te gaan maken. Iedereen had zich goed voorbereid met wat drinken, eten en een poncho (het
had de hele dag al geregend). Toen we begonnen was het gelukkig droog en begon zelfs de zon te schijnen. Voordat we aan de tocht begonnen werd ons verteld dat het een makkelijke wandeling zou worden van ongeveer 2 uur. Het eerste stuk leek het hier ook op. Tot ons pad veranderde in rotsblokken van groot formaat. Enthousiast springend van steen naar steen baande ik me een weg naar boven. Tot ik plotsklaps gestrekt op de grond lag. Verdwaasd kijkend om mij heen, kwamen er al snel een aantal mensen naar mij toegesneld om te kijken hoe het met me ging. Ik was blijkbaar van een rotsblok gegleden onder het springen. Trillend op mijn benen controleerde ik mezelf of ik ergen gewond was geraakt. Omdat mijn handen en benen onder het bloed zaten. Kreeg ik van een wandelaar wat pleisters, met wat water en tissues maakte ik mijn wonden schoon. Gelukkig kon ik nog lopen en had ik niks ernstig waardoor ik de wandeling niet kon voortzetten. Na even te hebben gezeten op een steen zijn we de wandeling weer vervolgd. Na ruim 2,5 uur lopen kwamen we boven op de Preikestolen aan. Daar genoten we in het zonnetje van een goddelijk uitzicht vanaf de Preikestolen, die op 605 meter boven het fjord hing. Helaas moesten we na een tijdje weer naar beneden gaan. Beneden aangekomen kon ik eindelijk mijn wonden goed laten schoonmaken en verzorgen. De hele avond hadden we het nog over het bijzondere uitzicht wat we daar boven op de Preikestole hadden gehad. Bart van den Broek
45
Happy Hardcore Tijdens deze reis hebben we vele steden aangedaan in het noorden van Europa met onze busjes. Zodra busje 1, de reiscolonne altijd sterk leidend, uit de glooiende Scandinavische landschappen een stad vloeiend werd binnengereden kwam er gelijk meer stedelijke muziek door de luidsprekers geschald, raampjes volop open en volume op maximaal. Dit om de inwoners van deze steden gelijk met de Nederlandse
46
muziekcultuur te verblijden en tevens de inzittenden wakker te schudden voor de nieuwe stad. Als schitterende stars brachten we licht in deze steden. Wonderfull days waren dit voor ons, maar zeker ook voor de inwoners die met een happy smile hun weg hervatten. Onderweg zagen we de rainbow high in the sky en zaten we elkaar happy aan te kijken en dachten: life is like a dance. Na de overtocht met de boot van Noorwegen naar Denemarken stonden we ready to fly voor de laatste etappe, hand in
hand de passerende en wachtende auto’s te vermaken met onze pompende beats en schuddende busjes. Als busje 1 hebben we hardcore feelings overgehouden aan deze reis en zal een stad met meer ritme dan ooit worden ontdekt. Saynzo Osinga
Dag 18 - Preikestole - Århus Maandag 11 augustus Deze maandag was weer een reisdag. We vertrokken s’ochtends richting Kristiansand waar we Akkie achterlieten en de boot opreden. Door de harde wind werd het avondeten halen in het zelfbedieningsrestaurant een aardige opgave. Na de 3 uur durende boottocht moesten twee busjes wachten tot het laatste busje van de boot kwam en hebben zich in deze wachttijd vermaakt met hardcore muziek. Toen het laatste busje eindelijk van de boot kon, reden we in een stuk door naar Århus waar we onze laatste nacht doorbrachten.
47
Dag 19 - Århus Dinsdag 12 augustus Deze laatste dag kregen we een rondleiding door het stadhuis van een medewerker van de gemeente. Na het uitzicht over de stad vanuit de klokkentoren van het stadhuis, van Arne Jacobsen, reed Thorkild Green met ons mee door de stad en liet hij onder andere de universiteit zien. De rondleiding eindigde in het Aros museum of Art dat een aantal van ons bezochten. Het grootste deel van de groep bleef lunchen in het restaurant met een levensecht “levend” standbeeld. Aan het eind van de middag bezochten we 3XN waar we een leuke presentatie en rondleiding kregen. Als afsluiting van de reis aten we voor de laatste keer met de hele groep. Na dit laatste avondmaal reden we terug naar Nederland, waar we voor de ruïnes van het oude bouwkundegebouw in delft een laatste groepsfoto maakte en afscheid van elkaar namen.
48
49
50
STYLOS GROTE REIS Groepsfoto bij Bouwkunde in Delft (namen van links naar rechts, van boven naar onder) Onze docente, Akkelies van Nes, staat helaas niet op deze foto, zij was nog in Noorwegen. 1 Marcel Berghout 2 Jaap Prins 3 Arjan Altena 4 Suzanne Vis 5 Lizzy van den Berg 6 Jan-Pieter Bos 7 Janita Schaaphok 8 Bart van den Broek 9 Christian van Gruijthuijsen 10 Lillian Brinks 11 Andre Kroese 12 Edwin Franken 13 Sander Krul 14 Koen Kegel 15 Jan van Ballengooijen 16 Bart van Lakwijk 17 Saynzo Osinga 18 Eva Dubbelboer 19 Joost van Nes 20 Melissa Janmaat 21 Jimmy Verhoeven 22 Vicky Hendriks 23 Jos de Krieger
51
52