42
POLSKI
COPPERCONCEPT.ORG 1
OD REDAKCJI
4–9
10 – 11
12 – 15
EWOLUUJĄCA ARCHITEKTURA MIEDZI Różnorodność powierzchni oferowanych przez miedź i jej stopy jest obecnie większa niż kiedykolwiek przedtem. Ważne, aby doceniać żywą naturę tego materiału i jego wygląd ewoluujący pod wpływem środowiska, w którym jest stosowany. W tym i w przyszłych wydaniach pragniemy ukazywać zmiany zachodzące z upływem czasu w opisywanych projektach – więcej można znaleźć na stronie copperconcept.org/pl. W naszym pierwszym artykule przyglądamy się miedzianej, misternie perforowanej kurtynie osłaniającej centrum kongresowe w Teksasie (strony 4 – 9). Następnym przykładem twórczego zastosowania perforowanej miedzi, tym razem do kształtowania wnętrza, jest centrum kultury w Arabii Saudyjskiej (strony 10 – 11). Dla kontrastu falista fasada z wstępnie patynowanej miedzi oznajmia nowy kampus uniwersytecki w Cambridge (strony 12 – 15). Inny uniwersytet w Wielkiej Brytanii, tym razem w Middlesbrough, rozsławia zdolność miedzi do jej krzywoliniowego formowania, tutaj użytej w postaci złotego stopu (strony 16 – 19). Ten sam złoty stop miedzi znajduje nowe zastosowanie w teatralnym wjeździe do tunelu drogowego w Austrii (strony 20 – 21). Nowy, prominentny punkt orientacyjny Kopenhagi, budynek Maersk, jest zdefiniowany przez wysokie na całą kondygnację miedziane żebra, które dostosowując się do położenia słońca, tworzą intrygujące wzory na wielką skalę (strony 22 – 25). Przykładem także dotyczącym perforacji, lecz na bardziej subtelnym poziomie, jest budynek firmy działającej w dziedzinie wysoko zaawansowanej technologii, w historycznym regionie przemysłowym Niemiec (strony 26 – 29).
W hiszpańskim Vitoria-Gasteiz fale dachów z patynowanej miedzi sygnalizują ruch na dworcu autobusowym (strony 30 – 31). W odróżnieniu od tego elewacje z mosiądzu zostały zastosowane dla nadania współczesnego wyglądu budynkom nowego przedszkola w lokalnym stylu w Szwajcarii (strony 32 – 33). Tak samo mosiądz i alpejskie położenie nowoczesnego hotelu w Austrii są wyraźnym przykładem przebiegu ewolucji, jakiej podlega wygląd tego materiału (strony 34 – 37). Kończymy to wydanie budynkiem użyteczności publicznej, w którym zielona wstępnie patynowana miedź nawiązuje do historycznego kontekstu w Warszawie (strony 38 – 39). Od chwili ogłoszenia w naszym ostatnim wydaniu Europejskiego Konkursu „Miedź w Architekturze 2017” panel jurorów sporządził już krótką listę projektów wytypowanych do nagrody. Nadchodzi już czas, aby spośród umieszczonych na krótkiej liście wybrać swój ulubiony projekt i dopomóc mu w zdobyciu nagrody publiczności: głosuj teraz na stronie copperconcept.org/pl. Zespół redakcyjny
Zamów swój darmowy egzemplarz drukowany i czytaj poprzednie wydania na copperconcept.org/pl.
Copper Architecture Forum 42, czerwiec 2017
Wydawca: Nigel Cotton, ECI
Copper Architecture Forum jest częścią “Europejskiej Kampanii Miedź w Architekturze”. Magazyn jest publikowany dwa razy w roku w nakładzie 25 000 egzemplarzy.
Redaktor naczelny: Robert Pintér
Magazyn jest rozprowadzany wśród architektów i specjalistów w dziedzinie budownictwa w całej Europie, a także poza Europą, w językach: angielskim, czeskim, francuskim, hiszpańskim, niemieckim, polskim, rosyjskim, węgierskim i włoskim. E-mail: editorialteam@copperconcept.org Adres: CAF, European Copper Institute, Avenue de Tervueren 168 b-10, B-1150 Brussels, Belgium Opracowanie graficzne i produkcja: ECI Druk: Copy & Consulting Kft., Węgry
Redaktor: Chris Hodson RIBA Zespół redakcyjny: Ari Lammikko, Chris Hodson, Graeme Bell, Herbert Mock, Hermann Kersting, Irina Dumitrescu, Robert Pinter Panel redakcyjny: Birgit Schmitz, De birgit.schmitz@copperalliance.de Kazimierz Zakrzewski, Pl kazimierz.zakrzewski@copperalliance.pl Marco Crespi, It marco.crespi@copperalliance.it Nicholas Hay, UK nick.hay@copperalliance.org.uk Nikolaos Vergopoulos, Gr nick.vergopoulos@copperalliance.gr Nuno Diaz, Es nuno.diaz@copperalliance.es Olivier Tissot, Fr olivier.tissot@copperalliance.fr Pia Voutilainen, Se, No, Fi, Dk pia.voutilainen@copperalliance.se Robert Pintér, Hu, Cz, Svk, Ru robert.pinter@copperalliance.hu Yolande Pianet, Benelux yolande.pianet@copperalliance.eu © Copper Architecture Forum 2017
2 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
16 – 19
42
20 – 21
SPIS TREŚCI
26 – 29
30 – 31
22 – 25 OKŁADKA:
32 – 33
34 – 37
2 EWOLUUJĄCA ARCHITEKTURA MIEDZI – komentarz redakcji 4 – 9 NIEKONWENCJONALNA MIEDŹ – perforowana miedź okrywa bryłę wielofunkcyjnego centrum konferencyjnego 10 – 11 MIEDŹ W KAMIENIU – perforowana miedź określa charakter wnętrza głównej sali tego centrum kultury 12 – 15 BŁĘKIT ”CAMBRIDGE BLUE” – wstępnie patynowana miedź eksponuje kluczowy budynek uniwersytetu 16 – 19 FALISTA MIEDŹ – sercem uniwersyteckiego kampusu jest wyróżniający się złotym stopem miedzi punkt orientacyjny 20 – 21 ARCHITEKTURA RUCHU – wjazd do nowego tunelu alpejskiego zaakcentowany przez jego nowe portale
38 – 39
Budynek Mærsk, Kopenhaga Fotografia: Adam Mørk
22 – 25 DOMINUJĄCE OSIĄGNIĘCIE – ikoniczna miedziana wieża odgrywa ważną rolę w panoramie Kopenhagi 26 – 29 EKSPRESJA REGENERACJI – nowa siedziba firmy symbolizuje przejście od historycznego przemysłu do najnowocześniejszej techniki 30 – 31 ZIELONA INFRASTRUKTURA – wraz z tym nowoczesnym, krytym miedzią dworcem autobusowym transport publiczny osiąga pełnoletniość 32 – 33 MIEDŹ W PRZEDSZKOLU – para nowoczesnych mosiężnych monolitów w alpejskiej wiosce służy opiece nad dziećmi 34 – 37 EWOLUUJĄCE POWIERZCHNIE – pokrycie mosiądzem współczesnego hotelu antycypuje naturalne zmiany powierzchni 38 – 39 KRÓLEWSKA REFERENCJA – pokryty wstępnie patynowaną miedzią budynek użyteczności publicznej, położony w pobliżu królewskiego pałacu, łączy przeszłość z teraźniejszością
© Copper Architecture Forum 2017 COPPERCONCEPT.ORG 3
4 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
NIEKONWENCJONALNA
MIEDŹ
COPPERCONCEPT.ORG 5
ZIELONY BUDYNEK
ZWYCIĘSKI PROJEKT
Przejrzysta miedziana zasłona wyznacza zarysy gmachu Convention Center w Las Colinas, w Teksasie. Jest to innowacyjny obiekt, zaprojektowany przez Studio Hillier, wyróżniony certyfikatem LEED za swoje parametry środowiskowe. Wielofunkcyjny kompleks o powierzchni 25 000 m2, mieszczący wolną od kolumn salę wystawową, jest pomyślany jako skręcony stos prostopadłościennych brył, dzięki czemu budynek ocienia swoje ściany i zewnętrzne patia. Jego wertykalność skutkuje znacznie mniejszą powierzchnią zabudowy niż spodziewana w przypadku tego rodzaju typologii, umożliwiając bardziej efektywną obsługę zdarzeń i ułatwiając gościom płynne przemieszczanie się pomiędzy interesującymi ich przestrzeniami oraz wzajemną interakcję. 6 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
Budynek uzyskał srebrny certyfikat LEED przyznany przez Amerykańską Radę Budownictwa Ekologicznego za połączenie zasad zrównoważonego budownictwa i innowacyjnego projektu. Do pokrycia budynku użyto ponad 130 ton miedzi, wybranej jako materiał lekki, o niewielkich wymaganiach konserwacyjnych. Znaczna część pokrycia jest odsunięta od budynku, zapewniając cień i tworząc chłodzącą poduszkę powietrza w celu obniżenia zużycia energii. Stopniowane perforowanie miedzi nadaje architekturze przezroczystość, widoczną zarówno w dzień, jak i w nocy. Autor: Chris Hodson
Realizacja ta została w roku 2015 zwycięzcą konkursu architektonicznego „North American Copper in Architecture Awards”
Fotografia: Tex Jernigan
Fotografia: Tex Jernigan
COPPERCONCEPT.ORG 7
MIEDŹ W ZBLIŻENIU
NIEZWYKŁE POWIERZCHNIE MIEDZIANE Unikatowy wzór, opracowany specjalnie dla tego budynku, został zastosowany na całej powierzchni przez wytłaczanie miedzianych płyt elewacyjnych (dla nadania faktury ich powierzchni) lub drogą perforowania w celu uzyskania przejrzystości, przy zastosowaniu specjalnego procesu mechanicznego. Częścią tego opracowania było badanie interakcji dwóch warstw tego samego perforowanego materiału. Ostateczny projekt stwarza fascynujące wzory prążków mory, zmieniające się, gdy przechodzimy obok budynku. Dzięki delikatności miedzianych połączeń projekt wykonawczy stwarza, na pierwszy rzut oka, złudzenie dyskretnych kolistych kształtów unoszących się w przestrzeni. Na całym budynku celowo zastosowano miedź walcowaną – bez dodatkowej obróbki powierzchni, tak więc początkowo jasna, lśniąca powierzchnia miedzi będzie przechodzić długi proces naturalnego patynowania, uzależniony od lokalnych warunków środowiska. Po kilku tygodniach od zainstalowania niektóre powierzchnie zaczęły już ciemnieć, a w ciągu roku cały budynek przybrał głęboki, niebieskawo-brązowy odcień.
Architekci: Studio Hillier Producent miedzi/Instalator miedzi: A. Zahner Company Wyrób z miedzi TECU® Classic Fotografie: Zahner - o ile nie zaznaczono inaczej
PO KILKU TYGODNIACH
NOWY
Fotografia: Tex Jernigan
8 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
WIĘCEJ ONLINE
MIEDŹ W ZBLIŻENIU
EWOLUCJA POWIERZCHNI
PO ROKU
COPPERCONCEPT.ORG 9
MIEDŹ W KAMIENIU Autor: Chris Hodson Projekt Centrum Kultury Światowej Króla Abdulaziza w Dhahranie, autorstwa norweskiej pracowni architektonicznej Snøhetta, pomyślany został jako zespół monolitycznych, obłych głazów, w którym każdy element składowy ma swój charakter i funkcję. Elementy poniżej poziomu gruntu – w tym archiwa i muzeum – skupiają się na przeszłości, podczas gdy komponenty na poziomie gruntu są zakotwiczone w teraźniejszości a Wieża Nauki wyrasta ku przyszłości. Wielka Sala, położona w samym sercu Centrum, będzie miejscem międzynarodowych wystaw czasowych, festiwali oraz imprez i jest pomyślana jako „okno na świat”. Jej gładka, naturalistyczna zewnętrzna forma znajduje wewnątrz odwzorowanie w postaci łagodnie zaokrąglonej miedzianej powłoki, wyznaczającej ogromną otwartą przestrzeń. Ciągłe wstęgi miedzi są perforowane, aby przepuszczały światło, tworząc ciepłe, nocne niebo pustyni. 10 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
Architekci: Snøhetta Instalator miedzi: EMT Srl – European Metal Technology . Rome . IT Wyrób z miedzi TECU® Classic (bond punch) Fotografie: Rida Salmi Photography
COPPERCONCEPT.ORG 11
”
Miedziana okładzina elewacyjna jest niezwykle trwałym materiałem, podnoszącym prestiż budowli.
BŁĘKIT ”CAMBRIDGE BLUE” Wyrazista, łukowo ukształtowana elewacja, pokryta niebiesko-zieloną, wstępnie patynowaną miedzią w formie kolejnych, położonych coraz wyżej warstw, oznajmia nowy kampus uniwersytetu Anglia Ruskin University w Cambridge - jak objaśniają architekci z pracowni Richard Murphy Architects. 3,5-hektarowa działka, położona na skraju obszaru objętego ochroną konserwatora zabytków, mieściła nieużywaną wiktoriańską szkołę podstawową oraz opuszczone budynki i zaniedbany teren. Nasza, rozłożona na etapy, zabudowa działki miała na celu nie tylko stworzenie nowej powierzchni edukacyjnej, ale także renowację i ożywienie niewielkiej części zabytkowej tkanki miejskiej Cambridge. Pierwszy etap, ukończony w roku 2014, mieści Wydział Pielęgniarstwa i Opieki Społecznej. Etapy drugi i trzeci znajdą się na wyższych kondygnacjach, tworząc jeden połączony kompleks budynków. Kompleks ten otacza nowy, zwrócony na południe dziedziniec, mieszczący małą architekturę i zieleń, z dostępem do kampusu dla rowerzystów i pieszych z wszystkich czterech stron.
12 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
Fotografia: R G Carter Cambridge
COPPERCONCEPT.ORG 13
Realizacja ta otrzymała nagrodę za „Najlepszy nowy duży budynek” w konkursie “Design & Construction Awards 2015” Rady Miejskiej Cambridge i została wytypowana do nagrody regionalnej w konkursie Królewskiego Instytutu Architektów Brytyjskich 2017.
Fotografia: Richard Murphy Architects
14 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
ZWYCIĘSKI PROJEKT
Fotografia: Richard Murphy Architects
WYJĄTKOWA ELEWACJA W drugim etapie budynek otrzymał niezwykłą elewację pokrytą miedzią i wyrazisty, zestopniowany profil dachu. Wyznacza on bryłę mieszczącej się pod nim auli wykładowej, ale także wskazuje z jednej strony wejście do kampusu, podczas gdy z drugiej obniża się do skali sąsiadującej wiktoriańskiej zabudowy szeregowej. Trzy budynki mieszczące nowy kampus odznaczają się takimi samymi zewnętrznymi ścianami murowanymi z cegły i obróbkami blacharskimi z ciemnego metalu. Natomiast okładzina z wstępnie patynowanej miedzi, z pionowymi łączeniami na rąbek stojący, uwydatnia powstałe w drugim etapie łukowate elewacje auli.
Architekci: Richard Murphy Architects Instalator miedzi: NDM Ltd Wyrób z miedzi Nordic BlueTM Living 3 Rysunki: Richard Murphy Architects
ELEWACJA PÓŁNOCNA
NIEZWYKLE TRWAŁA Miedziana okładzina elewacyjna jest niezwykle odpornym i trwałym materiałem, który odznacza się długowiecznością, właściwą murowanym elewacjom. Wprowadza także wrażenie dostojeństwa, które Uniwersytet pragnie nadać swoim budynkom mającym odzwierciedlać jego walory jako renomowanej wyższej uczelni. W naszym przekonaniu wstępne patynowanie na kolor niebiesko-zielony od razu daje efekt najbliższy naturalnej patynie – bez czekania 25 lat aż pogoda wykona tę pracę za nas.
ELEWACJA ZACHODNIA
ELEWACJA POŁUDNIOWA
COPPERCONCEPT.ORG 15
FALISTA MIEDŹ
16 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
Architekci z pracowni Architects AustinSmith:Lord omawiają rolę, jaką pokrycie złotym stopem miedzi ich świeżo ukończonego, wyróżniającego się budynku, odgrywa w mocnym zdefiniowaniu nowego centrum kampusu Uniwersytetu Teesside w Middlesbrough, w Wielkiej Brytanii. Nowy budynek dydaktyczno-konferencyjny – znany jako „The Curve” – stanowi część projektu, który zwyciężył w konkursie na unikatową przestrzeń w centrum Uniwersytetu Teesside , obejmującego rozległą sferę publiczną, sztukę i oświetlenie. Nowe „Serce Kampusu” zamierza rywalizować z każdym uniwersytetem w kraju, a nawet w Europie.
Falista fasada, owijająca się wokół wschodniej i południowej elewacji i obejmująca zachodni skraj „Serca Kampusu”, łączy ze sobą i jednocześnie ujawnia blok dydaktyczny nowego budynku i aulę na 200 miejsc. Odrębne uzewnętrznienie każdego z elementów budynku daje możliwość stworzenia śmiałej i uderzającej kompozycji, szczególnie gdy aula zdaje się „unosić” na pierwszej i drugiej kondygnacji, pozwalając, by krajobraz otoczenia „Serca Kampusu” przenikał do wnętrza budynku. W miejscu, gdzie blok dydaktyczny przechodzi w poziom parteru, całkowicie przeszklone ściany osłonowe tworzą halę o potrójnej wysokości kondygnacji.
COPPERCONCEPT.ORG 17
WYGLĄD PEŁEN WIGORU Czynnikiem, który miał wpływ na wybór materiału, było uwzględnienie istniejącego kontekstu, a także ambicja stworzenia charakterystycznego, wyróżniającego się budynku o mocnej i, na ile to możliwe, unikatowej tożsamości. Chociaż sąsiednie murowane budynki są w większości utrzymane w jasnych kolorach, wyczuwaliśmy, że kopiowanie tego stanu nie pozwoliłoby na wystarczająco dynamiczne przedefiniowanie charakteru istniejącej przestrzeni. Architekci: Austin-Smith:Lord Instalator miedzi: European Roofing Systems Wyrób z miedzi Nordic Royal TM Fotografie: MHK Photography
18 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
Pragnienie stworzenia rozpoznawalnego, prominentnego budynku, który będzie świeży, fascynujący i wyjątkowy, sugerowało, że powinniśmy odważnie wybierać materiały. Postanowiliśmy zastosować system okładzin elewacyjnych ze złotego stopu miedzi, który umożliwi łatwe kształtowanie zakrzywionych powierzchni ścian i dostosowanie do kształtu otworów okiennych. Wybrany stop miedzi nadaje dodatkowe ciepło i fakturę powierzchni „Serca Kampusu” i jest materiałem, który przy minimalnej konserwacji zachowa swój doskonały wygląd.
RZUT PIERWSZEGO PIĘTRA Powierzchnia komunikacyjna Dydaktyka Pomieszczenia techniczne/Magazyny WC/Prysznice Aula wykładowa
RZUT PARTERU
COPPERCONCEPT.ORG 19
ARCHITEKTURA RUCHU Autor: Chris Hodson Jedno z najważniejszych połączeń w kierunku Europy Południowo-Wschodniej, czyli 5,5-kilometrowy tunel Bosruck, przechodzi przez Alpy Ennstalskie, łącząc Górną Austrię ze Styrią. Pierwotny tunel o ruchu dwukierunkowym został wyremontowany oraz dobudowano drugi, równoległy tunel. Obecnie stanowi on część autostrady Pyhrn (A9) i korzysta z niego około 18 000 pojazdów dziennie.
Architekt: Peter Riepl Instalator miedzi: HODAPP Austria GmbH Inwestor: ASFINAG. Austria Wyrób z miedzi Nordic Brass Fotografie: Olaf Rohl - o ile nie zaznaczono inaczej
20 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
Ten cud techniki oznajmiają po obu stronach tunelu nowe konstrukcje portali według zwycięskiego projektu architekta Petera Riepla. Takie bardzo architektoniczne podejście, sugerujące całkowicie nową typologię budownictwa w infrastrukturze transportu, jest niezwykłe w przypadku tego rodzaju projektów. Precedensy można jednak znaleźć w XIX-wiecznym architektonicznym traktowaniu wejść do tuneli kolejowych.
Fotografia: Otto Hainzl
TEATRALNE OSŁONY Architektura w Bosruck jest na wskroś nowoczesna, a strategia projektowania prawie teatralna. Szereg osłon – wykonanych z perforowanych mosiężnych kasetonów wyprofilowanych i ułożonych w taki sposób, aby odzwierciedlały wertykalność otoczenia – częściowo ukrywa budynki i urządzenia niezbędne dla funkcjonowania tunelu i zapewnienia jego bezpieczeństwa. Narzucają one wizualne uporządkowanie i spójność całkowicie odmiennych elementów, ale także nadają przejrzystość i lekkość, symboliczną dla – pozbawionego już przeszkód – połącznia między dwoma krajami federalnymi Austrii. Rytmy pionowych, mosiężnych osłon intensyfikują doznania podróżujących, gdy zbliżają się oni i wjeżdżają wprost do budynku, przejeżdżając przez wejście w formie wyrazistego, „unoszącego się w powietrzu dachu” i przez galerie wjazdowe, działające jako przestrzenie przejściowe pomiędzy wnętrzem tunelu i jego zewnętrznym otoczeniem. Odznaczające się lekkością podejście zaprzecza trwałej naturze konstrukcji i technicznym wyzwaniom środowiska. Wybór mosiądzu był podyktowany jego długą żywotnością i odpornością, także na sól stosowaną do utrzymania dróg, potwierdzoną badaniami odporności na korozję symulującymi narażenie na ten materiał w okresie 30 lat.
COPPERCONCEPT.ORG 21
DOMINUJĄCE OSIĄGNIĘCIE Ikoniczna nowa wieża – Mærsk Building – została otwarta w styczniu 2017 r. w obecności królowej Danii Małgorzaty II, wprowadzając charakterystyczny, prominentny obiekt do panoramy Kopenhagi. Architekci z pracowni Architects C.F. Møller objaśniają swój projekt, odznaczający się ciągłymi, krzywoliniowymi pasmami pionowych łamaczy światła. Zamysłem architektów było stworzenie wyróżniającego się, zrównoważonego obiektu, wchodzącego w dialog z miastem i uniwersytetem w nowy i otwarty sposób. Zgodnie z zamiarem nowy kompleks ma także oddziaływać jako katalizator pozytywnego rozwoju swojego bezpośredniego otoczenia i całego miasta. 15-kondygnacyjna wieża wspiera się na szeregu mniejszych budynków, mieszczących wspólne funkcje: trzy audytoria, sale wykładowe, kantynę, laboratorium demonstracyjne, sale konferencyjne i kawiarnię z księgarnią.
Architekci: C.F. MØLLER Instalator miedzi: Waagner-Biro Stahlbau AG . Wien . A Wyrób z miedzi TECU® Classic Fotografie: Adam Mørk Rysunki: C.F. MØLLER
22 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
WIĘCEJ ONLINE
DYNAMICZNA FASADA
ZIELONY BUDYNEK
ZWYCIĘSKI PROJEKT
ZIELONE CENTRUM SPOŁECZNOŚCIOWE KAMPUSU Najbardziej wyróżniającą się częścią tego poziomu jest rozległy plac nauki, który będzie tworzył centrum społeczne Instytutu Panum oraz Kampusu Nørre Uniwersytetu Kopenhaskiego, jako całości. Mieści on główne wejście i łączy ze sobą wszystkie części kompleksu. Powstanie tu nowy publiczny park kampusu, oferujący przestrzenie do nauki i rekreacji dla pracowników naukowych i studentów, jak również nową przestrzeń przyrody dla wszystkich mieszkańców Nørrebro, wraz z 300-metrową kładką dla pieszych. Publiczność będzie także mogła odwiedzać kawiarnię, lobby i punkty widokowe na szczycie wieży. Nowy budynek o powierzchni 42 700 m2 mieści najnowocześniejsze zaplecze dla celów badawczych i dydaktycznych w dziedzinie nauk o zdrowiu i medycyny. Większość kondygnacji jest przeznaczona dla zaawansowanych badań, budynek został więc zaprojektowany jako w pełni stabilny. Żelbetowy rdzeń budynku jest wylewany in situ, zatem drgania, których źródłem jest miasto, nie powodują zakłócenia prac na poszczególnych kondygnacjach. Budynek ten jest także jednym z najbardziej energooszczędnych obiektów laboratoryjnych w Danii, zastosowano w nim: wykorzystanie energii odpadowej, przyjazne dla klimatu chłodzenie, wykorzystanie wody deszczowej dla celów sanitarnych i nawadniania oraz zainstalowano 1500 m2 ogniw fotowoltaicznych.
COPPERCONCEPT.ORG 23
PROCES PROJEKTOWANIA Miejska sceneria i linie wzroku prowadzące poprzez otoczenie budynku były kluczowymi czynnikami w kształtowaniu budynku Mærsk. Trójkątna powierzchnia zabudowy jest wyznaczona kątami przyległych ulic, a wynikający z niej kształt budynku jest zwrócony najwęższą ścianą szczytową w stronę smukłej wieży pobliskiego kościoła. Taka orientacja sprzyja także efektywności energetycznej budynku poprzez zmniejszenie ekspozycji południowej, a zatem zysku ciepła od nasłonecznienia. Plan zagospodarowania przestrzennego stwarza łatwo czytelną kompozycję działki – gwiaździsty kształt, który umożliwia budowanie kompleksu etapami i pozostawia miejsce dla przyszłej, jeszcze nie sprecyzowanej, rozbudowy. Gwiaździsty kształt tworzy także szereg ożywionych miejskich przestrzeni, ściśle związanych z otaczającymi budynkami i włącza lokalne otoczenie, zapewniając również miejsce na tereny zielone oraz publiczne ścieżki dla pieszych przez teren działki – wszystko dla wspólnego pożytku.
SCHEMAT EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ I ZRÓWNOWAŻENIA naturalna wentylacja atriów z wykorzystaniem pasywnego efektu solarnego w podwójnych fasadach dobrze izolowana powłoka ruchome ekrany przeciwsłoneczne zaokrąglone kształty budynku i niskie budynki stanowiące podstawę, jak również nasadzenia zieleni wokół wieży zapewniają skuteczne odchylanie wiatru duża bioróżnorodność
wpływ dostaw zaopatrzenia zredukowany przez wprowadzenie dowozu bezpośrednio do zabudowanej? podstawy budynku
24 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
zielone dachy na wszystkich budynkach służące zagospodarowaniu wody deszczowej światło dzienne – wycięcia umożliwiają dostęp dziennego światła głęboko do wnętrza budynku dobre połączenia wizualne między kondygnacjami – wzmocnienie relacji pomiędzy umiejscowionymi w pionie jednostkami badawczymi dbałość o zdrowie – aktywne korzystanie z otwartych wewnętrznych schodów zmniejsza zużycie energii przez windy ogólnodostępna winda zapewnia widoki na otoczenie publiczne ścieżki piesze przebiegające przez kompleks tworzą ogólnodostępny skrót do kampusu i wieży – 7/24
przezroczysta baza budynku w dialogu z otoczeniem i miastem zbieranie wody deszczowej dla wykorzystania w toaletach i nawadnianiu
kryta przechowalnia rowerów z bezpośrednim połączeniem do szatni i publicznych ścieżek rowerowych
ANIMOWANA MIEDZIANA KRATA Zewnętrzny wygląd wieży nawiązuje dialog z istniejącym kompleksem Panum i otaczającymi budynkami, w których dominuje czerwona cegła. Elewacja ma formę kraty zawierającej otwory okienne o wysokości kondygnacji, które przełamują dużą skalę budynku. Wysokie na całą kondygnację pasy są wyposażone w ponad 3000 miedzianych żeber. Wybór miedzi jako materiału dla tego prominentnego budynku antycypuje naturalne zmiany koloru, którym będzie on podlegał – poczynając od lśniącego, przechodzącego w ciemnobrązowy, do zielonej patyny po wielu latach. Trzecia część żeber jest ruchoma, umożliwiając ciągłą zmianę charakteru fasady - gdy otwierając się lub zamykając, dostosowują się do położenia słońca względem budynku. Z chwilą uruchomienia każda sekcja dzieli się na dwie części, z których jedna pozostaje nieruchoma, a druga przesuwa się przed oknem, zapewniając skuteczną ochronę przed przenikaniem ciepła słonecznego do wnętrza laboratoriów. Umożliwiło to uzyskanie kwalifikacji budynku niskoenergetycznego wg klasyfikacji energetycznej budynków 2015. Wybór miedzi jako wyjątkowo długowiecznego materiału, który po zakończeniu eksploatacji może być poddany recyklingowi, poprawia również parametry środowiskowe budynku.
COPPERCONCEPT.ORG 25
EKSPRESJA REGENERACJI Autor: Chris Hodson Złoty stop miedzi – zastosowany w głównej siedzibie przedsiębiorstwa jako na wskroś nowoczesny materiał – oznajmia zastąpienie ciężkiego przemysłu przez najnowocześniejszą technikę. Niedawno ukończony budynek znajduje się w sercu rewitalizacji historycznego regionu produkcji stali w Dortmundzie, w Zagłębiu Rury.
26 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
Firma microsonic GmbH z siedzibą w Dortmundzie od 1990 roku specjalizuje się w rozwijaniu i produkcji innowacyjnych czujników ultradźwiękowych, przeznaczonych dla automatyki przemysłowej. Budynek nowej siedziby firmy nie tylko umożliwił podwojenie zdolności produkcyjnej, ale także zapewnia jasne, atrakcyjne i otwarte środowisko pracy, harmonizujące z etosem innowacyjnego przedsiębiorstwa. Trzykondygnacyjny budynek, zaprojektowany przez architektów pracowni F&G Geddert and plus 4930, łączy w sobie powierzchnie produkcyjne i magazynowe, laboratoria badawczo-rozwojowe oraz kondygnację biurową z funkcjami zarządzania, sprzedaży i administracji.
TARAS OD STRONY POŁUDNIOWEJ Rzut budynku ma prosty kształt kwadratu. Na poziomie pierwszego piętra przechodzi on w kształt litery U, osłaniając zielony taras dachowy. Zwrócony na południe taras, sąsiadujący z kawiarnią, zapewnia przestrzeń rekreacyjną dla pracowników i miejsce spotkań na wolnym powietrzu, skąd rozpościera się panoramiczny widok na jezioro Phoenix. Pomieszczenia drugiego piętra przechodzą dalej w zwrócony frontem do ulicy blok i skrzydło techniczne, osłonięte siatką ze stopu miedzi. Centralnie położona „wieża światła” nad pomieszczeniem recepcji łączy różne części budynku na wszystkich trzech poziomach i zapewnia interakcję między poszczególnymi działami przedsiębiorstwa.
COPPERCONCEPT.ORG 27
DŹWIĘKI MIEDZI Złote fasady budynku pokryte są podłużnymi panelami, wykonanymi ze stopu miedzi z aluminium i cynkiem, z umieszczonym na nich wzorem z okrągłych perforacji. Ich współczesny wygląd jest przeciwstawiony subtelnym odniesieniom do historii i przyszłości, zarówno samej firmy microsonic, jak i jej lokalizacji, odzwierciedlonym w interwencji współpracującego z architektami artysty Sebastiana Freytaga, którego praca dotyczy historii Rury i Dortmundu. Na podstawie wyrażeń opisujących lokalną historię, teraźniejszość i przyszłość opracowano sekwencję słów, które następnie były wypowiadane przez pracowników. Za pomocą stworzonego do tego celu programu zostały przetworzone z dźwięku na grafikę wyrażoną w postaci perforacji na poszczególnych kasetonach ze stopu miedzi. Tak utrwalone „wymawiane słowa” zostały rozmieszczone w przypadkowy sposób na elewacji budynku pomiędzy regularnie perforowanymi panelami. Architekci: F&G Geddert and plus 4930 Instalator miedzi: Heinrich Schmid GmbH & Co. KG and Geschäftsbereich Komplettbau Copper Façade Planners: Transform Engineers AB Wyrób z miedzi Nordic RoyalTM Fotografie: Fa. microsonic GmbH
28 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
NOWOCZESNE METODY Urzeczywistnienie założeń projektu wymagało zachowania ciągłości elewacji, zatem perforowana powierzchnia stopu miedzi pokrywa płynnie także okiennice przeszklonych otworów budynku. Nowoczesne metody obróbek blacharskich i budowy okazały się decydujące dla powodzenia realizacji tej współczesnej architektury, z zachowaniem ścisłych tolerancji i przy zastosowaniu technik trójwymiarowego modelowania i prefabrykacji. Specjaliści w zakresie planowania elewacji ściśle współpracowali z producentami i dostawcą stopu miedzi przy opracowaniu innowacyjnych detali i optymalizacji zużycia materiału.
WIĘCEJ ONLINE COPPERCONCEPT.ORG 29
ZIELONA INFRASTRUKTURA Autor: Chris Hodson
IKONICZNE PROFILE DACHU
Fale patynowanej miedzi definiują projekt nowego dworca autobusowego w Vitoria-Gasteiz w Hiszpanii, autorstwa pracowni Ocenda Usandizaga Arquitectos, podkreślając jego zrównoważony charakter.
Falujące krzywizny i zagięte płaszczyzny każdego ramienia znajdują swoją kontynuację nad głównym budynkiem, z którym łączą się przez jeszcze dwie powierzchnie dachowe, zakończone czterema odrębnymi, odchylonymi ku górze baldachimowymi dachami, odsłaniającymi podbicia z drewnianych listew. Ikoniczne profile dachu i ich pokrycie zielono patynowaną miedzią reprezentują przemysłowe dziedzictwo miasta.
Charakterystyczny plan w formie litery U mieści strefę ruchu autobusów, a jego dwa kryte miedzią ramiona zapewniają schronienie wsiadającym podróżnym. Podstawę U stanowi rdzeń z dużą centralną halą mieszczącą różne obiekty publiczne, w tym kawiarnię i restaurację na górnym poziomie, oraz biura i dyspozytornię. W pełni przeszklona fasada dworca otwiera się na duży publiczny plac.
30 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
Ten „zielony” budynek optymalizuje efektywność energetyczną, wykorzystując energię geotermalną, energię elektryczną z ogniw fotowoltaicznych, inteligentne oświetlenie LED i silne światła dachowe, a w razie potrzeby pasywny zysk ciepła od nasłonecznienia. Te imponujące inicjatywy ekologiczne są jeszcze wzmocnione przez wybór materiału – w tym przypadku miedzi, która nie tylko w całości pochodzi z recyklingu, ale też może być ponownie poddana recyklingowi i odzyskana po zakończeniu cyklu życia budynku.
Architekci: Ocenda Usandizaga Arquitectos Instalator miedzi: Vicente Escolano Wyrób z miedzi TECU® Patina Fotografie: Francisco Saborido Garcia
COPPERCONCEPT.ORG 31
MIEDŹ W PRZEDSZKOLU Lśniące w alpejskim słońcu, mosiężne elewacje i dachy tej pary połączonych ze sobą budynków w Vétroz w Szwajcarii będą w naturalny sposób ciemniały i przybiorą właściwy sobie charakter. Mosiądz został tutaj użyty w postaci pionowych pasów o zmiennej szerokości, nie przerywanych okapami, rynnami czy innymi tradycyjnymi elementami, co pozwoliło uzyskać nowoczesny wygląd, nawiązujący do wiejskich domów o dwuspadowych dachach, zaakcentowany betonowymi ścianami szczytowymi. 32 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
Architekci Savioz Fabrizzi Architectes opisują swój projekt: Dwa trzykondygnacyjne budynki, wzniesione na naturalnie nachylonej działce, są połączone podziemnym, ogrzewanym przejściem. Budynek południowy mieści przedszkole oraz świetlicę zapewniającą dzieciom opiekę przed zajęciami i po nich, natomiast w budynku północnym znajduje się żłobek. Dojście stanowią nachylone ścieżki prowadzące wzdłuż działki, umożliwiające łatwy dostęp z wózkami dziecięcymi do obydwu budynków. Przestrzenie pomiędzy budynkami zostały przeorganizowane i służą jako miejsca dla różnych grup dzieci, przestrzeń publiczna od strony północnej, a po stronie wschodniej miejsce zbiórki dla przywożonych dzieci.
RADOSNA ARANŻACJA OKIEN Budynki są wolne od wewnętrznych struktur, dzięki czemu są maksymalnie elastyczne. Zgodnie z tą zasadą miejsca do przechowywania zostały wkomponowane w zewnętrzne ściany budynku. Główne przestrzenie przebiegają zatem przez cały budynek, zapewniając obfitość światła i urozmaicone relacje z zewnętrzem budynku. Aranżacja okien stwarza liczne możliwości adaptacji przestrzeni i nadaje dynamizm elewacjom. Ich umiejscowienie przekształca je w użyteczne wnęki dostosowane do dziecięcej skali. Architekci: Savioz Fabrizzi Architectes, Sion, CH/ Atelier d’architecture Cordonier Joseph Sàrl, Lens, CH Instalator miedzi: MAB Amsler . Bellach . CH Wyrób z miedzi TECU® Brass Fotografie: Thomas Jantscher
PRZEKRÓJ BUDYNKU
COPPERCONCEPT.ORG 33
34 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
EWOLUUJĄCE POWIERZCHNIE Hotel am See jest położony w pobliżu Jeziora Bodeńskiego w austriackim kurorcie Hard. Jego architekci, FRÜH ARCHITEKTURBÜRO ZT, przedstawiają uzasadnienie eleganckiego, a przy tym dyskretnego projektu i użycia materiałów. Fotografie wykonane po ukończeniu budowy w 2011 r. i później ukazują zmiany w wyglądzie stopów miedzi w danym środowisku zachodzące z upływem czasu.
Budynek składa się z dwóch połączonych ze sobą brył, zaaranżowanych w taki sposób, aby stwarzać fascynujące zewnętrzne przestrzenie, w tym taras z restauracją i trawniki do opalania się nad brzegiem strumienia. Taka geometria tworzy połączenie między miastem i brzegiem jeziora. Przejrzysty podział wnętrza hotelu na strefy prowadzi gości trasą wiodącą od podziemnego garażu do hallu, baru i pokoju śniadaniowego, a dalej do 50 pokoi i pomieszczeń spa na poziomie dachu.
Architekci: FRÜH ARCHITEKTURBÜRO ZT GmbH Instalator miedzi: Rusch Spenglerei und Dachdecker, Bregenz Wyrób z miedzi TECU® Brass Fotografie: Christine Andorfer
COPPERCONCEPT.ORG 35
WYSOKIEJ JAKOŚCI MATERIAŁY Cały hotel został zaprojektowany tak, aby był przestronny, jasny i otwarty. Szczególną uwagę poświęcono sypialniom dla gości hotelowych, koncentrując się na rozległych przeszkleniach, otwierających się na prywatne balkony. Dzięki odejściu od typowych form planu hotelu łazienki zostały przesunięte na zewnątrz i są zalane dziennym światłem. Naturalny kamień i lokalne drewno zapewniają ciągłość i uzupełniają paletę materiałów użytych w całym budynku..
MOSIĘŻNE ELEWACJE Budynek okrywa wentylowana elewacja z mosiądzu, podkreślona przez pionowe połączenia na stojący rąbek. Zmienne odległości pomiędzy pionowymi łączeniami dają wrażenie falowania elewacji. Co interesujące, elewacje przyjmują różny wygląd – przechodząc od zawansowanej strukturalnie do miększej, ciągłej powłoki budynku, zależnie od pory dnia, pogody czy pory roku. Mosiądz został także zastosowany jako ciągłe pokrycie parapetów balkonów i podsufitek. Wybraliśmy mosiądz jako główne pokrycie zewnętrzne ze względu na jego trwałość, ale przede wszystkim dlatego, że jego unikatowy żywy kolor z upływem czasu będzie przemieniał się z lśniącego żółtego w ciemny brązowo-antracytowy.
36 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
EWOLUCJA POWIERZCHNI 2016
2011
EWOLUUJĄCE OBLICZE MOSIĄDZU Mosiądz jest stopem miedzi i cynku o początkowo wyraziście żółto-złotym kolorze. Powierzchnia wystawiona na działanie czynników atmosferycznych zaczyna ciemnieć w ciągu tygodni i może zmienić kolor na brązowy, czasem w ciągu zaledwie roku. Na ogół starsze pionowe powierzchnie pozostają ciemnobrązowe, chociaż na dachach i innych powierzchniach, na których woda deszczowa utrzymuje się dłużej, może w końcu tworzyć się niebiesko-zielona patyna. Zmiany, które mogą wystąpić, i czas ich pojawienia się są uwarunkowane lokalnie i zależą od kilku czynników, takich jak orientacja, warunki pogodowe i jakość powietrza. Jeżeli preferowane jest długotrwałe utrzymanie złotego koloru, stosowany jest stop miedzi z aluminium i cynkiem, który zachowuje swoją oryginalną barwę i z upływem czasu po prostu traci nieco ze swego blasku, przybierając matowy wygląd.
EWOLUCJA POWIERZCHNI NA STRONIE COPPER CONCEPT
EWOLUCJA POWIERZCHNI
Aby poznać więcej przykładów realizacji i informacje na temat ewolucji miedzi i jej stopów, wejdź na copperconcept.org/ pl/referencje i włącz filtr “ewolucja miedzi” lub zeskanuj kod QR.
COPPERCONCEPT.ORG 37
Architekci: Kuryłowicz & Associates Instalator miedzi: OPAL Wyrób z miedzi Nordic GreenTM Fotografie: Wojciech Kryński
KRÓLEWSKA REFERENCJA Nowoczesny budynek użyteczności publicznej w ważnej i zabytkowej dzielnicy Warszawy nawiązuje do zielonych miedzianych dachów pobliskiego Pałacu Królewskiego - wyjaśniają architekci z pracowni Kuryłowicz & Associates. Chociaż inwestycja ta była wynikiem naszego projektu, który zwyciężył w konkursie w 2000 r., budowa ratusza w Wilanowie przez ponad dekadę pozostawała zrealizowana tylko częściowo, aż do jej ukończenia pod koniec roku 2014. Celem projektu było stworzenie współczesnego budynku, w pełni demokratycznego i otwartego dla mieszkańców – tak, jak to powinno być w przypadku budynków lokalnego samorządu – usytuowanego w atrakcyjnej przestrzeni publicznej, który będzie przyciągał na spotkania i wydarzenia.
38 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017
Teren zabudowy tworzy trójkąt podzielony na dwie części: sam ratusz, którego obecność oznajmia wieża zegarowa u wierzchołka tego trójkąta, oraz budynek biurowy. Oddziela je publiczny plac z amfiteatrem i siedzeniami, częściowo zakryty dachem głównego budynku, wywieszonym poza elewację pokrytą patynowaną na zielono miedzią. Jeden bok trójkąta przebiega wzdłuż drogi łączącej centrum Warszawy z pałacem w Wilanowie. Na tej elewacji wstępnie patynowana miedź została użyta w połączeniu z kamieniem, charakteryzującym obydwa budynki położone przy Trakcie Królewskim. Bliskość zabudowań zabytkowego pałacu i materiały tam użyte – łącznie z miedzią pokrywającą barokowe dachy – mają istotny wpływ na koncepcję projektu. Poszukiwaliśmy odniesienia do lokalnych tradycji, jednocześnie tworząc współczesne rozwiązanie. Miedź działa tutaj jako pomost pomiędzy historią a dniem dzisiejszym.
Ratusz
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA Magazyn Copper Architecture Forum już wcześniej prezentował zainteresowanie architektów pracowni Kuryłowicz & Associates wstępnie patynowaną miedzią w projekcie Uniwersytetu Warszawskiego (CAF 34, str. 24) jak też (we współpracy z Lahdelma & Mahlamäki) w projekcie Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie (CAF 35, str. 25).
Tr a s
ał
ąc
zą
PLAN SYTUACYJNY DZIAŁKI
ca
ce
nt r
um
Budynek biurowy
Wa
r sz
aw
yz
pa
ł ac
em
wW
il a
no
wi
e
PRZEKRÓJ PRZEZ DZIAŁKĘ
COPPERCONCEPT.ORG 39
Copper Architecture Forum
40 COPPER ARCHITECTURE FORUM 42/2017