37
POLSKI ENGLISH
COPPERCONCEPT.ORG 1
OD REDAKCJI
ZMIENNE OBLICZE MIEDZI Już pobieżny rzut oka na sąsiednią stronę ilustruje jak szeroki zakres architektonicznej ekspresji otwiera miedź i entuzjazm projektantów w poszukiwaniu nowych możliwości tego materiału. Coraz większa różnorodność powierzchni i form, w jakich miedź i jej stopy się prezentują jest imponująca. Ale rola miedzi w uwydatnieniu typologii budynków, która dotąd nie zawsze była brana pod uwagę, jest także odkrywcza, jak pokazuje to nasza pierwsza realizacja – główny stadion sportowy w Adelajdzie, Australia (str. 4). Inne cechy, zwłaszcza przejrzystość i przeobrażenie, widoczne w zastosowaniach perforowanych okładzin elewacyjnych ze stopów miedzi, zostały wykorzystane w nowoczesnym budynku wkomponowanym w zabytkową zabudowę Kopenhagi (str. 6) i w modelowym budynku sklepu B&O w Herning, w Danii (str. 12). Dwie realizacje mieszkalne: w Lubece, Niemcy (str. 16) i w Gandawie, Belgia (str. 18), ilustrują elastyczność miedzi, która pozwala na wyrażenie śmiałych form przy zachowaniu ciągłości materiału. Co ciekawe, obydwa projekty architektoniczne były wynikiem zdecydowanej odpowiedzi na lokalne ograniczenia planistyczne. Nasz wywiad z architektem innego budynku, plomby w historycznym pejzażu miejskim wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO centrum Amsterdamu (str. 22), ujawnia intrygujące podejście do współczesnego projektowania, które bezkompromisowo respektuje swoje uwarunkowania otoczeniem. Jeszcze dwa inne bezkompromisowe projekty: muzeum
w Erding, w Bawarii (str. 26) i teatr w Cergy Pontoise, Francja (str. 28), eksplorują fakturę powierzchni wykorzystując coraz bardziej popularną technikę – gonty ze stopu miedzi. Nasze ostatnie dwie realizacje koncentrują się na ludziach młodych. Maksymalizując swoją elastyczność, komunalny ośrodek w Denbigh, w Północnej Walii (str. 32) zapewnia szeroki wachlarz usług wsparcia i wykorzystuje charakterystyczną, wyróżniającą się elewację do silnego zaznaczenia swojej obecności. W przeciwieństwie do tego, projekt szkoły średniej w pobliżu Oslo (str. 36) prezentuje rygorystyczną interpretację swojego programu, z ciemną miedzianą sylwetką budynku odzwierciedlającą dziedzictwo lokalnego przemysłu.
KONKURS “MIEDŹ W ARCHITEKTURZE” OGŁOSZONY Przedstawione realizacje jasno wykazują, że miedź inspiruje architektów, staje się to także oczywiste, jeżeli spojrzymy na rosnącą liczbę imponujących referencyjnych realizacji umieszczonych na naszej stronie internetowej. W uznaniu roli miedzi we współczesnym projektowaniu ogłaszamy 17. edycję Europejskiego Konkursu „Miedź w Architekturze”. Ostateczny termin przyjmowania zgłoszeń upływa 30 kwietnia 2015 r., szczegóły można znaleźć na tylne okładce i na naszej stronie copperconcept.org. Oczekujemy na wasze zgłoszenia do konkursu! Zespół redakcyjny
Zarejestruj się na stronie Copper Architecture Forum – copperconcept.org
Redaktor naczelny: Robert Pinter
Zobacz poprzednie numery magazynu – copperconcept.org
Z-ca redaktora naczelnego: Chris Hodson RIBA
Skontaktuj się z redakcją – editorialteam@copperconcept.org Prześlij swój projekt na stronę – copperconcept.org Przeczytaj więcej o konkursie European Copper in Architecture Awards – copperconcept.org Copper Architecture Forum 37, Listopad 2014 Copper Architecture Forum jest elementem europejskiej kampanii „Miedź w Architekturze”. Magazyn jest publikowany dwa razy w roku w nakładzie 25 000 egzemplarzy. Magazyn jest przeznaczony do architektów i osób zawodowo związanych z branżą budowlaną i wydawany jest w językach: angielskim, czeskim, francuskim, hiszpańskim, niemieckim, polskim, rosyjskim, węgierskim i włoskim.
Okładka: Erdingen Museum, Erding, Bawaria (str. 26) Foto: Peter Franck
2 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
Zespół redakcyjny: Ari Lammikko, Chris Hodson, Graeme Bell, Herbert Mock, Hermann Kersting, Irina Dumitrescu, Robert Pinter E-mail: editorialteam@copperconcept.org Adres: CAF, European Copper Institute, Avenue de Tervueren 168 b-10, B-1150 Brussels, Belgium Wydawca: Nigel Cotton, ECI Skład i produkcja: ECI Druk:: Copy & Consulting Kft., Hungary Panel redakcyjny: Birgit Schmitz, De Kazimierz Zakrzewski, Pl Marco Crespi, It Nicholas Hay, UK Nikolaos Vergopoulos, Gr Nuno Diaz, Es Olivier Tissot, Fr Pia Voutilainen, Se, No, Fi, Dk Robert Pintér, Hu, Cz, Svk, Ru Yolande Pianet, Benelux
birgit.schmitz@copperalliance.de kazimierz.zakrzewski@copperalliance.pl marco.crespi@copperalliance.it nick.hay@copperalliance.org.uk nick.vergopoulos@copperalliance.gr nuno.diaz@copperalliance.es olivier.tissot@copperalliance.fr pia.voutilainen@copperalliance.se robert.pinter@copperalliance.hu yolande.pianet@copperalliance.eu
© Copper Architecture Forum 2014
SPIS TREŚCI
37
2 Zmienne oblicze miedzi – od redakcyji
4 –7 Miedziany owal – przebudowa najbardziej ikonicznego obiektu
sportowego Australii, Adelaide Oval
8 –11 Nowoczesny dom kupiecki – innowacyjna zewnętrzna powłoka
przekształca tę adaptację z nadejściem nocy
12 –15 Projekt i dźwięk – nowy sklep Bang & Olufsen jest ucieleśnieniem
ikonicznej marki tej firmy i podejścia do projektowania produktu
16 –17 Miedziana willa – budynek mieszkalny wyrażony jako pojedyncza,
współczesna bryła, odzwierciedlająca skalę swojego sąsiedztwa
18 –21 Dekonstrukcja regionalnego stylu – Miedź jest kluczem do
powtórnego odkrycia tradycyjnej formy domu
22– 25 Teatr cieni – nowy budynek z dwuspadowym dachem jest świeżym
podejściem do współczesnego projektowania w obszarze objętym
ochroną konserwatora zabytków
26 – 27 Nowoczesny wyraz powierzchni – nowoczesna dobudowa do
muzeum optymalizuje swoją lokalizację mimo ograniczeń
28 –31
Barokowa interwencja – nowy, odważny teatr,
wzbogacony elewacjami z gontów ze stopu miedzi jednoczy
sąsiadujące budynki publiczne
32–35 Obecność miedzi – śmiała, miedziana elewacja wyznacza w mieście
obecność tego innowacyjnego ośrodka dla młodych ludzi
36 –39 Szkoła myślenia – zwycięski w konkursie projekt nowej szkoły
charakteryzuje się jasno zdefiniowaną strategią przestrzenną
40 Europejski Konkurs “Miedź w Architekturze” – ogłoszony Read on iPad for free
© Copper Architecture Forum 2014
COPPERCONCEPT.ORG 3
MIEDZIANY OWAL Pokrycie elewacyjne z brązu i miedziana siatka dodają nowy wymiar, jakim jest jakość materiału, do typologii nowo przebudowanego stadionu sportowego Adelaide Oval, jednego z najbardziej ikonicznych obiektów sportowych Australii – wyjaśnia Mee Kyong Kim z pracowni architektonicznej WALTERBROOKE (we współpracy z prowadzącym architektem Cox Architecture) 4 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
Zdjęcie: Chin Tan (Cox Architecture)
Znany na całym świecie, jako jeden z najbardziej malowniczych stadionów krykietowych Adelaide Oval jest położony wśród historycznych ogrodów i drzew w parkach na północnym skraju śródmieścia, na tle porośniętego figowcami wzgórza, zabytkowej tablicy wyników i iglic wież katedry św. Piotra. Przebudowany stadion Adelaide Oval zapewnia teraz 50 tysięcy miejsc siedzących dla widzów i obiekty pomocnicze dla zawodów krykieta i futbolu australijskiego jak również dla innych sportów i rozrywki.
Nowe trybuny południowa i wschodnia, odzwierciedlają charakter zachodniej trybuny, której przebudowa zakończyła się w 2010 r. Projekt jest pomyślany, jako szereg pawilonów ulokowanych w parkowej scenerii. Na dwie nowe trybuny składają się: silne cokoły z prefabrykowanego betonu, elewacje pokryte brązem i miedzią, szklane ściany kurtynowe, wznoszące się rzędy prefabrykowanych siedzeń z betonu oraz dachy wykorzystujące konstrukcję ukośnej kraty (“diagrid”) z pokryciem powłoką PTFE. COPPERCONCEPT.ORG 5
Zdjęcie: Orange Lane
Paleta materiałów elewacyjnych obejmuje beton barwiony w kolorze piaskowca, szkło, brąz i miedź. Paleta ta była inspirowana otoczeniem: brąz i miedź nawiązują do istniejących w parku rzeźb z brązu, a beton barwiony w kolorze piaskowca do piaskowcowych cokołów pobliskich zabytkowych budynków. Elewacje z brązu i miedzi będą pod wpływem czynników atmosferyczny stopniowo przybierać ciemną, czerwonawo-brązową barwę, która dobrze wpasuje się w krajobraz parku.
Miedziana siatka owija się i meandruje wokół zewnętrznych elewacji i schodów jak falisty woal rozpięty na promieniowym ruszcie. Poprzez miedziany woal i ściany kurtynowe tworzące powłokę budynku, wysuwa się szereg brył z litego brązu. Każda z nich jest zorientowana tak, by optymalizować widoki z pomieszczeń jadalni i barów dla członków na katedrę św. Piotra, ogrody, nabrzeże rzeki i przestrzeń centralną. Ten sam język materiałów zastosowano również do przestrzeni wewnętrznego atrium.
Zdjęcie: Cox Architecture
6 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
SUBTELNE WARIACJE ODCIENI Wyróżniająca się fasada sali im. Williama Magarey’a ponad wejściem i kasą biletową jest uwydatniona przez swoją geometrię podwójnej krzywizny i jest nachylona względem płaszczyzny rzutu. Ogólna skala tej fasady dominuje południową elewację i wskazuje główne wejście na południową trybunę. Łukowata forma została utworzona z 4000 zazębiających się paneli brązowych. Każdy z segmentów jest wystawiony na odmienne warunki klimatyczne tworząc subtelne warianty odcieni patynującej się powierzchni. Brązowa okładzina elewacji zagina się pod spód, tworząc odbijające światło podbicie okapu, a następnie “wpływa” do wnętrza wyznaczając litą bryłę i zacierając granice między wnętrzem i zewnętrzem budynku. Miedziana siatka tworzy drugą skórę dla w pełni przeszklonych elewacji, zapewniając prywatność i osłaniając wewnętrzne pomieszczenia przed ostrym australijskim słońcem. Żebrowo profilowana siatka zapewnia także ochronę zewnętrznych schodów ewakuacyjnych przed wpływami atmosferycznymi. Architekci: Cox Architecture jako główny architekt we współpracy z WALTERBROOKE i Hames Sharley Instalator miedzi: Cladding & Roofing Contractors PTY Wyroby z miedzi: Stop Nordic Bronze i siatka prążkowana TECU® Classic Rib Mesh
Zdjęcie: Chin Tan (Cox Architecture)
Konstrukcyjne szczegóły siatki miedzianej zostały opracowane w ścisłej współpracy między zespołem architektów, wykonawcą budowlanym, instalatorem okładziny i inżynierami – projektantami konstrukcji tak, aby odpowiadały lokalnym warunkom. W projekcie konstrukcyjnym głównym czynnikiem decydującym o wyborze metod mocowania były ekstremalnie wysokie temperatury występujące w Adelajdzie. Ekrany schodów zostały wykonane w postaci kasetonów, podczas gdy ekrany przed szklanymi elewacjami zostały skonstruowane, jako pełnej wysokości panele mocowane taśmą miedzianą na całej długości pionowej krawędzi panelu. Przebudowę stadionu Adelaide Oval charakteryzują: kontekst otaczającego krajobrazu, wyraziste formy elewacji i dachów oraz użycie bogatych, naturalnych materiałów.
”Systemy elewacji z brązu i miedzi zastosowane w nowych pawilonach wprowadzają dodatkowy, nietypowy dla architektury stadionów sportowych, poziom jakości i wykończenia, co umożliwi nowym budynkom eleganckie nabieranie patyny w ich parkowym otoczeniu.”
Zdjęcie: Chin Tan (Cox Architecture)
COPPERCONCEPT.ORG 7
8 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
NOWOCZESNY DOM KUPIECKI W adaptacji budynku biurowego z lat 1960-ych architekci z pracowni BBP Arkitekter zastosowali przegubowe elementy z tzw. złotego stopu miedzi w celu animowania i radykalnego przeobrażenia zewnętrznej powłoki budynku tak, aby odpowiadała różnym warunkom użytkowania i oświetlenia, co przedstawiono na ilustracjach Adaptowany budynek, położony w dzielnicy Kopenhagi Nyhavn, stanowi nową siedzibę duńskiej firmy jubilerskiej Trollbeads, znanej ze swoich szklanych i złotych koralików. Jest to budynek o wysokim stopniu bezpieczeństwa, zorganizowany jak dom renesansowego włoskiego kupca, gdzie towary są bezpiecznie rozładowywane na poziomie parteru, powyżej znajdują się skład i biura, a na najwyższej kondygnacji mieszkanie właściciela i taras dachowy
Godzenie nowoczesności z zabytkiem Wyzwaniem było stworzenie budynku, który zachowując typologię współczesnego budynku o ścianach osłonowych, a jednocześnie będzie nawiązywał do zabytkowych domów po jego obu stronach. Jak można pogodzić nowoczesny projekt ze skalą i charakterem osiemnastowiecznej kamienicy w zwartej zabudowie miejskiej? Aby to osiągnąć usunięto oryginalną ścianę osłonową, istniejąca betonowa konstrukcja została rozebrana a następnie rozszerzona o 2,5 m w kierunku ulicy, dodano nową powłokę ze szkła i perforowanego stopu miedzi pokrywającą elewację, dach i mały dziedziniec. Budynek jest wyznaczony przez dwie zewnętrzne ściany oddzielające, które zostały podwyższone i ukształtowane tak, żeby pokrywały się z linią sąsiadującego dachu mansardowego. Widoczna część ściany rozdzielającej posiada małe okrągłe okna tworzące przypadkowy wzór; prezentuje ona odmienną logikę w stosunku do elewacji, co jest typowe dla zabudowy miejskiej.
Ściana kurtynowa ze stopu miedzi Pomiędzy dwiema zaokrąglonymi ścianami oddzielającymi rozpięto powłokę ze szkła pokrywającą dach i elewację. Na zewnątrz jest zawieszona “osłona” wykonana ze stopu miedzi, tworząc rodzaj odwróconej ściany kurtynowej. Segmenty miedzianej osłony mogą być łatwo składane, aby utworzyć rozmieszczenie okien odpowiadające sąsiednim budynkom pierzei, zapewniając w ten sposób ciągłość pejzażu ulicy. Architekt: BBP Arkitekter Instalator miedzi: Art Andersen Copenhagen & Hunter Douglas Architectural Projects Scandinavia Rodzaj miedzi: TECU® Gold Zdjęcia: Jens Markus Lindhe
COPPERCONCEPT.ORG 9
Nowa elewacja nawiązuje do podzielonego frontonu oryginalnego betonowego budynku. Przebudowany budynek respektuje teraz kształtowanie bryły, skalę i miejski kontekst zabytkowego sąsiedztwa 10 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
MIEDŹ W ZBLIŻENIU
ANIMACJA ARCHITEKTURY
Każdego ranka połowa osłony otwiera się tworząc w „masywnej” ścianie układ okien podobny do sąsiednich domów
Po godzinach pracy osłona automatycznie zamyka się i budynek przekształca się w bezpieczny skarbiec
Po zapadnięciu zmroku we wnętrzu zapala się przyćmione oświetlenie odsłaniając nowoczesny szklany budynek ukryty za dnia pod przejrzystym woalem ze stopu miedzi
Deseń perforacji w osłonie, dla którego inspiracją był płot z cierni strzegący skarbu, został opracowany przez projektantkę tekstyliów Lene Toni Kjeld wraz z architektem Ebbe Wæhrens’em
Ruchome elementy są mocowane zawiasowo, ale gdy osłona jest zamknięta łączenia te są prawie niewidoczne na elewacji
Na trzecim piętrze osłona jest zasunięta, aby licowała z gzymsem okapowym przyległego budynku. Nad wejściem osłona podnosi się tworząc daszek w jednej linii z gzymsem sąsiednich budynków
COPPERCONCEPT.ORG 11
12 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
PROJEKT I DŹWIĘK Autor: Chris Hodson
Pierwszy nowy sklep Bang & Olufsenoparty na najnowszych koncepcjach projektowania tej firmy, jest ucieleśnieniem tej ikonicznej marki z jej zwodniczo prostą formą ze złotej miedzi i szkła Za koncepcją nowego sklepu, której celem jest dostarczenie nowych doświadczeń sensorycznych poprzez dźwięk i projektowanie form, stoi zespół kierowany przez Johannesa Torpe, dyrektora kreatywnego B&O. Architektoniczną interpretacją tej koncepcji w wykonanym przez pracownię Arkitec A/S projekcie sklepu w duńskim mieście Herning, jest prosty, oszczędny w środkach prostopadłościan o zaokrąglonych krawędziach, przypominający minimalistyczne formy produktów B&O. Będąc na wskroś nowoczesnym, projekt sklepu bierze pod uwagę jego wrażliwą lokalizację na zdominowanym przez kościół centralnym placu miasta i wiążące się z tym ograniczenia i skromną skalę.
COPPERCONCEPT.ORG 13
Unikalne cechy wizualne Po zbadaniu szerokiego asortymentu wysokojakościowych materiałów elewacyjnych, w połączeniu z obfitym przeszkleniem, zgodzono się na zastosowanie złotego stopu miedzi ze względu na jego proekologiczny charakter i unikalne cechy wizualne dopełniające się z ciepłym brązem cegły dominującej wokół placu i miedzianymi detalami pobliskiego kościoła. Nie naruszając czystych linii budynku zastosowano dodatkową obróbkę powierzchni wzbogacającą wygląd złotego stopu oraz wprowadzono stochastyczny wzór falistych linii utworzony przez koliste perforacje wycięte w materiale. W nocy perforowane wzory są podświetlone od wewnątrz miękkim światłem lamp LED dematerializując formę budynku. Jarząca się fasada, zaprogramowana tak by przyciemniała się w przypadkowej sekwencji, tworzy intrygującą rytmiczną animację i staje się centralnym punktem miejskiego placu.
Architekt: Lars Sternberg, Arkitec A/S Instalator miedzi: RMIG and AS Facader Rodzaj miedzi: TECU® Gold Zdjęcia: ©Arkitec A/S – Lars Sternberg
14 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
Koliste perforacje o różnych średnicach tworzą stochastyczne faliste wzory
Zdjęcie: KME
...które w nocy ożywają po wpływem animowanego podświetlenia LED
Zdjęcie: KME
COPPERCONCEPT.ORG 15
MIEDZIANA
WILLA 16 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
Budynek mieszkalny w Lubece, w północnych Niemczech, pomyślany jako nowoczesna willa, jest przykładem projektowania uwzględniającego ograniczenia lokalnego planowania przestrzennego – wpływające na położenie, proporcje a nawet kąty nachylenia dachu. Usytuowana na litej ceglanej podstawie nadbudowa z wstępnie patynowanej miedzi oraz kreatywne użycie rozmieszczenia okien, skrywają linearne formy trzech mieszkań umieszczonych jedno nad drugim. Architekci z pracowni KBNK Architekten tak opisują swój projekt
Działka budynku JWS 2b w dzielnicy St. Gertrud, niedaleko od zabytkowego centrum miasta, oferuje doskonałą lokalizację z wyjątkowym widokiem na rzekę Wankenitz. Nasz projekt jest kubiczną formą i świeżą interpretacją otaczających budynków. Nachylone, dwuspadowe dachy, czytelne rozróżnienie między parterem a pierwszym piętrem i ograniczony wybór wysokojakościowych materiałów, podkreślają willowy charakter budynku. Elewacje parteru, taras, wjazd do garażu (obsługiwany przez windę dla pojazdów) oraz mury otaczające ogród łączą się w całość dzięki jednorodnej teksturze cegły. Dwa górne piętra to lekka drewniana konstrukcja pokryta miedzią wzmacniająca zrównoważony charakter obiektu. Prywatne przestrzenie zewnętrzne są wyraźnie odróżnione od otwartej przestrzeni półpublicznej, tj. głównego wejścia i ogrodu po północnej stronie działki. Budynek jest w pełni zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Dzięki zoptymalizowaniu oświetlenia światłem dziennym, zastosowaniu regulowanej wentylacji i sprawdzonych technologii, zredukowano do minimum emisje do środowiska i koszty. Architekt: KBNK Architekten Instalator miedzi: Bauklempnerei Clemens Neumeister jun. Rodzaj miedzi: TECU® Patina Zdjęcia: Markus Dorfmüller | Markus Kröger | Johanna Klier
COPPERCONCEPT.ORG 17
DEKONSTRUKCJA REGIONALNEGO STYLU 18 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
Na projekt tego jednorodzinnego domu miały wpływ wymogi lokalnego planowania, odrzucenie typologii domu z pokojem na poddaszu, bez uciekania się do okien mansardowych i okien połaciowych w dachu. W rezultacie powstała pomysłowa dekonstrukcja regionalnej formy rozcięta szczelinami dużych przeszkleń, które zapewniają dyskretne widoki na obydwu kondygnacjach. Miedziana powłoka budynku, która ujednolica ściany i dachy – okazała się kluczowa dla tej koncepcji, wyjaśnia Basile Graux COPPERCONCEPT.ORG 19
ROZWÓJ PROJEKTU - ODPOWIEDŹ NA OGRANICZENIA LOKALIZACJI
PIERWSZE PIĘTRO PARTER
Okna połaciowe
1 Okna wykuszowe w poddaszu
BUDYNEK JEDNOKONDYGNACYJNY + Dach dwuspadowy
2 BRYŁA BUDYNKU wymagana powierzchnia
MODYFIKACJA bryły budynku
3 NOWA bryła budynku
Architekt: GRAUX & BAEYENS architecten Instalator miedzi: Platteau bvba Zdjęcia: Filip Dujardin
20 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
WIDOKI
4 REINTEGRACJA z działką pod zabudowę
Jest to jednorodzinny dom mieszkalny położony w Destelbergen, tuż pod belgijską Gandawą. W pobliżu znajdują się pozostałości zamku zburzonego w czasie drugiej wojny światowej, którego części otaczających murów nadal stoją, jako milcząca pamiątka historyczna. Dom wydaje się zarazem znajomy i osobliwy. Zasadnicza bryła, składająca się z parteru i górnej kondygnacji mieszczącej się w dwuspadowym dachu, nawiązuje do znajomych archetypów takich, jak wiejski dom lub stodoła. Jednak prostota bryły jest przełamana dużymi, szklanymi elewacjami nawiązującymi relacje z otaczającymi drzewami i wpisanym na listę zabytków murem zamku. Obowiązujące wymagania lokalnego planu zagospodarowania dla tej działki spowodowały, że w projekcie przyjęto koncepcję pawilonu. Nasze rozwiązanie jest w istocie altaną bez frontu i tyłu, ale za to z dwiema identycznymi elewacjami i pełnym, “360 stopni”, kontaktem z całą działką. Pokrycie naturalną, niepoddaną wstępnemu patynowaniu miedzią będzie z upływem lat zmieniać kolor: od lśniącego poprzez brązowy i na ostatecznie zielony. Nadaje to projektowi aspekt poetyckiej tymczasowości, której echem są odbicia otaczających drzew w szklanych elewacjach.
COPPERCONCEPT.ORG 21
22 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
TEATR CIENI
W obszarze siedemnastowiecznego pierścienia kanałów w Amsterdamie, wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2010 r., znajduje się intrygujący nowy budynek, który respektując historię swojej lokalizacji jednocześnie eksploruje współczesny, dekonstruktywistyczny projekt. Architekt Elsbeth Falk omawia z Chrisem Hodsonem nowoczesne podejście do tematu tradycyjnego domu kupieckiego o dwuspadowym dachu (dla zleceniodawcy ForReal Investments Amsterdam)
Chris Hodson: Jaka historia kryje się za tym przedsięwzięciem? Elsbeth Falk: Bergstraat 6 to mała działką zapuszczonego terenu, który latami czekał na zabudowę. Oryginalny budynek z dwuspadowym dachem z roku 1724 spłonął w 1946 r. Dopiero w 2010 r. pojawiła się w końcu sposobność zabudowy tej działki i przywrócenia krajobrazu ulicy. CH: W jaki sposób podeszliście do projektu? EF: Naszą koncepcją było stworzenie cienia budynku, który kiedyś tu stał. Jest to zwrócenie się w stronę przeszłości, potraktowanie z szacunkiem jego kontekstu, ale w zgodzie z aspiracjami przyszłości. Płaska elewacja, całkowicie pokryta ciemną, wstępnie oksy-
dowaną miedzią z czarnymi aluminiowymi futrynami okien, wprowadza abstrakcyjny widok dawnego budynku. Chcieliśmy stworzyć współczesną wersję elewacji o tradycyjnych proporcjach, płynnie wtapiającą się w ulicę. CH: Skąd wiedzieliście jak wyglądała oryginalna elewacja? EF: Nasze poszukiwania doprowadziły nas do oryginalnych rysunków ulicy i starych fotografii budynku przed jego rozbiórką. Te właśnie materiały źródłowe i koncepcja cienia oraz zastosowanie miedzi, będące fundamentem naszego projektu, przedstawiliśmy władzom samorządowym miasta przekonując je, że jest to właściwe rozwiązanie dla wrażliwego, chronionego obszaru. COPPERCONCEPT.ORG 23
PRZEKRÓJ PODŁUŻNY
PODDASZE
RZUT 2. PIĘTRA
RZUT 1. PIĘTRA
RZUT PARTERU
PRZYZIEMIE
24 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
CH: Jak budynek jest użytkowany? EF: Budynek jest obecnie użytkowany, jako biuro, ale naszą koncepcją było żeby mógł być także domem rodzinnym. Dobry projekt powinien podołać obu tym funkcjom CH: Dlaczego wybraliście wstępnie oksydowaną miedź jako materiał elewacji od strony ulicy? EF: Wydawało się nam, że to jest naturalny sposób uzyskania ciemnego, “cienistego” wykończenia, którego poszukiwaliśmy, ale także, dlatego że mogliśmy projektować “płaskie” detale – prawie tak, jakby detal tu w ogóle nie istniał. I naprawdę podoba nam się to, że miedź starzeje się powoli i z wdziękiem. CH: Wasza miedziana elewacja wygląda na odseparowaną od reszty nowego budynku. EF: Tak, to było naszym wyraźnym zamiarem. Jedyna widoczna boczna ściana z jasno-szarym tynkiem mineralnym i okładziną z szarego metalu na ostatnim piętrze oraz cynkowe pokrycie dachu tworzą neutralne tło, na którym odcina się ciemna elewacja od strony ulicy. CH: Chociaż elewacja od strony ulicy jest pomyślana jako dwuwymiarowa, to jednak posiada grubość. EF: To prawda, jednak nasze obróbki miedzianej powierzchni mają na celu stworzenie konsekwentnie cienkiego, wyróżniającego się elementu elewacji, oddzielonego od reszty budynku. Architekt: Hund Falk Architecten (project Architekci: Elsbeth Falk and Annelies Schellekens) Inwestor: ForReal Investments Amsterdam Instalator miedzi: De Ridden geveltechniek Rodzaj miedzi: TECU® Oxid Zdjęcia: de Beeldenmakers and Hans van Meerwijk
MIEDŹ W DETALACH
Y X
X
Y
ELEWACJA OD STRONY ULICY
REALIZACJA KONCEPCJI Obróbki elewacji z wstępnie oksydowanej miedzi (oznaczone na rysunkach kolorem niebieskim) zostały starannie wykonane dla uzyskania całkowicie płaskiej powierzchni “cienia” dzięki wpuszczanym, licującym z płaszczyzną elewacji, łączeniom między panelami. Jednolita grubość miedzianych elementów elewacji jest wyartykułowana przez szczeliny cieniowe do przyległego budynku i do otynkowanej bocznej ściany. Proste, ciemne okna z miedzianym ościeżami minimalizują efekt wizualny a miedziane okiennice po zamknięciu licują z płaszczyzną elewacji.
PRZEKRÓJ PIONOWY Y-Y
PRZEKRÓJ POZIOMY X-X
COPPERCONCEPT.ORG 25
NOWOCZESNY WYRAZ POWIERZCHNI Autor: Chris Hodson
Pierwszy z dwóch projektów – dobudowa do muzeum w bawarskim mieście Erding – charakteryzuje się śmiałymi formami i elewacjami ożywionymi gontami ze złotego stopu miedzi i do maksimum wykorzystuje działkę w ramach istniejących ograniczeń
26 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
MIEDZIANE GONTY Nowa dobudowa przylega poprzez przeszklony łącznik do wschodniego boku budynku objętego ochroną konserwatora zabytków – siedziby kolekcji Erdinger Museum od 1986 r., obecnie w trakcie renowacji – zachowując pełen szacunku dystans między budynkami. Wyższy, górny poziom głównej przestrzeni wystawowej jest prostą, kubiczną formą o płaskim dachu. Jest okryty nieprzerwanymi powierzchniami ożywionymi mocną geometryczną teksturą dużych, nakładających się gontów wykonanych ze złotego stopu miedzi. Te śmiałe, złote formy unoszą się ponad obficie przeszklonym dolnym poziomem, który mieści wejście, kawiarnię, sale szkoleń, biura i przestrzenie wystawowe. Dobudowa jest na wskroś nowoczesna, ale nie próbuje współzawodniczyć ze swoim zabytkowym gospodarzem. Architekt: Walbrunn Architekten Instalator miedzi: Hermann Häckl & Sohn Spenglerei Rodzaj miedzi: TECU® Gold Zdjęcia: Peter Franck
COPPERCONCEPT.ORG 27
28 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
MIEDZIANE GONTY
BAROKOWA
INTERWENCJA Nasz drugi przykład zastosowania złotych gontów – tym razem w Cergy Pontoise, Francja, jest jeszcze śmielszy, wyjaśniają architekci z pracowni GPAA, opierając się na swoim zgłoszeniu w 2013 r. do europejskiego konkursu “Miedź w Architekturze” Teatr “Théâtre 95” mieści się w trzecim budynku nowego miasta, które powstało w latach 1970-ych. Ten symbol historii miasta mieścił dawniej Szkołę Architektury i Planowania Urbanistycznego w Cergy Pontoise, która później stała się szkołą sztuk pięknych, a następnie została przekształcona w teatr. Rozbudowa jest złożonym przedsięwzięciem wyznaczonym przez bardziej ogólne rozważania na temat rozwoju miasta, rozwoju społecznego i działań w zakresie kultury. Celem jest zaproszenie szerszej publiczności do udziału w odkrywaniu nowych strategii i nowego oblicza miasta. Harmonijkowy dach budynku jest pierwszym elementem, który przykuwa wzrok odwiedzających: to właśnie ten kontur został zapożyczony dla celów interwencji, aby połączyć stare z nowym. Połączenie to znajduje się w “półpublicznym” hallu-atrium, które pokrywa się z “Fil D’Ariane” – publiczną ścieżką dla pieszych, ciągnącą się nieprzerwanie od południowo-wschodniego do północno-zachodniego krańca miasta, która przebiegając tędy “integrując” się w ten sposób z budynkiem. Pilasty kontur istniejącego dachu jest kontynuowany ponad bryłą “hallu-atrium, gdzie” przekształca się w zestawione ze sobą pasy tworzące pionowe szyby wprowadzające dzienne światło do hallu. Załamania dachu znajdują swoje odbicie w dobudowanej, zwróconej na południe, widowni. Tutaj tworzą nowy rytm podkreślający orientację nowej konstrukcji usytuowanej niezgodnie z tradycyjną ortogonalną siatką Cergy. Harmonijkowy zarys dachu stał się “koroną” bryły nowej widowni. Widownia wznosi się przyjmując niemal barokową postać, jak gdyby w konfrontacji z dotychczasowym otoczeniem. Istniejący budynek zachowuje swoją “tożsamość atrium” łączy go z nową 400-miejscową widownią ustanawiając relację konfrontacji między dwiema wizjami, które mieszają się, stają w opozycji i łączą się w śmiałej, chaotycznej deklaracji. Dobudowana widownia jest pozbawioną okien bryłą, pokrytą złotymi łuskami, które wnoszą światło do niemal bezbarwnego środowiska miejskiego. Architekt: Gaëlle Peneau architecte et associés (GPAA) Instalator miedzi: RAIMOND SAS Rodzaj miedzi: TECU® Gold Zdjęcia: 11h45, Paris
COPPERCONCEPT.ORG 29
4 1
3 2
3
2 2
RYSUNEK 04
1- garderoby i dodatkowe pomieszczenia dla artystów 2- skład
3- widownia 4- przestrzeń ponad istniejącą sceną
5
3
4
7
6
8
9 10
6
1
PRZEKRÓJ ATRIUM W KIERUNKU NOWEJ WIDOWNI
2
RYSUNEK 03 6- pomosty w atrium 7- garderoba wspólna 8- istniejąca widownia 9- księgarnia 10- hall
1- widownia 2- sterownia 3- pomieszczenie dla obsługi sprzątających 4- pokój dla techników 5- przestrzeń ponad składami
PRZEKRÓJ ATRIUM W KIERUNKU ISTNIEJĄCEGO BUDYNKU
10 3 3
3
3 8
2
5
4 6
PRZEKRÓJ PODŁUŻNY HALLU I NASTAWNI
9
1 4 7 1- widownia 2- garderoba z bezpośrednim wyjściem na scenę 3- skład 4- atrium 5- biblioteka
RYSUNEK 02 6- bar 7- foyer 8- istniejąca widownia 9- hall 10- pomieszczenie techniczne
30 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
PRZEKRÓJ POPRZECZNY HALLU W KIERUNKU NASTAWNI
MIEDZIANE GONTY
COPPERCONCEPT.ORG 31
OBECNOŚĆ MIEDZI Długa ściana osłonowa z wstępnie oksydowanej miedzi, oddziela od macierzystego budynku innowacyjny ośrodek przeznaczony dla młodych ludzi w Północnej Walii, który imponująco prezentuje się w miejskim otoczeniu. Więcej na ten temat powie nam Julien Denis z pracowni John McCall Architects 32 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
Architekt: John McCall Architects Inwestor: Grŵp Cynefin Wykonawca budowlany: Anwyl Construction Instalator miedzi: Varla UK Rodzaj miedzi: Nordic BrownTM Light Zdjęcia: John Garon Photography
Zapraszający i dostępny Hwb Dinbych jest wielozadaniowym ośrodkiem dla młodych ludzi, obejmującym dotowane mieszkania komunalne. Jest położony na obrzeżach osiedla mieszkaniowego i zaledwie kilka metrów od zabytkowego centrum Denbigh. Ośrodek zapewnia pomieszczenia dla szkolenia zawodowego i umożliwia dostęp do doradztwa biznesowego, konsultacji i doradztwa w procesie nauki – mentoringu, jak również wspomaga inne usługi dla młodych ludzi w wieku od 11 do 25 lat. Budynek mieści także sześć samodzielnych, jednoosobowych mieszkań z czynszem dostępnym finansowo dla osób w wieku 16-25 lat.
Celem tego przedsięwzięcia było stworzenie ośrodka, który będzie wspierał młodych ludzi, szczególnie zagrożonych tym, że ich sytuacja życiowa będzie kształtować się poniżej ich możliwości, oraz ograniczenie bezdomności wśród młodych. Projekt w swoim zamierzeniu, ma być dostępny dla całej społeczności, przyciągając szeroki przekrój mieszkańców Denbigh, szczególnie młodych. Koncepcja projektu architektonicznego, wynikająca z aspiracji zleceniodawcy, zapewnia otwartość, widoczność i dostępność z ulicy, jak również “posiadanie” ośrodka przez młodych. Budynek jest elastyczny i może odpowiadać na różne potrzeby użytkowników umożliwiając na miejscu szkolenie i usługi wspierające oraz rozwijanie kontaktów z lokalnym biznesem.
COPPERCONCEPT.ORG 33
Budynek certyfikowany w systemie BREEAM Dołożono wszelkich starań, aby zapewnić, że ekologiczne i środowiskowe oddziaływanie budynku będzie pozytywne. Budynek otrzymał za zużycie energii ocenę “doskonałą” i ogólną ocenę “bardzo dobrą” za całokształt rozwiązania. Miedź i pozostałe materiały zostały starannie dobrane pod względem ich zdolności do recyklingu i obniżonego oddziaływania na środowisko, zgodnie z “Zielonym przewodnikiem po specyfikacji”. W kategoriach kompozycji projekt definiuje dwie główne bryły: pokrytą miedzią bryła Młodzieżowego Centrum Przedsiębiorczości/College’u i bryła socjalnego budynku mieszkalnego pokrytego betonową okładziną elewacyjną. Główne wejście do kompleksu prowadzi przez przeszklone atrium łączące obydwie części poprzez podwójnej wysokości przestrzeń recepcyjną.
RZUT PIERWSZEGO PIĘTRA
RZUT DRUGIEGO PIĘTRA
Przegrzewanie w okresie letnim zostało zminimalizowane przez nadwieszenie pierwszego piętra i utworzenie kolumnady wzdłuż frontu budynku. Poziom parteru, podyktowany przez wymogi ograniczenia zagrożenia powodziowego, zadecydował o tym, że w miarę jak teren obniża się, podstawa budynku wznosi się ponad poziom gruntu, wskutek czego od wschodniej części budynku widok roztacza się z pewnej wysokości ponad otoczeniem. Okładziny elewacyjne z prefabrykowanych bloczków betonowych wybrano, aby nawiązać do lokalnego kamienia i domów pokrytych tynkiem kamyczkowym. Kolumny w kształcie litery V, w kolorze patynowanej miedzi, wprowadzają radosną nutę do kompozycji.
Miedziana wstęga Ściana osłonowa z wstępnie oksydowanej miedzi rozciąga się w poprzek przeszklonej ściany atrium, zapewniając ochronę przed nasłonecznieniem i obramowując widoki pobliskiego zamku. Średniowieczna architektura zamku odbija się także w wysokich oknach tej miedzianej wstęgi. Wydatny znak nad wejściem jest również wykonany z miedzi i dostrojony do głównej elewacji. Szczególną uwagę poświęcono rytmowi miedzianych rąbków stojących, aby uniknąć sformalizowania i nadać głównej elewacji od strony ulicy wrażenie naturalności. Zostało to dodatkowo wzmocnione przez łączenia o profilu skrzynkowym na narożach budynku i po każdej stronie otworów. Łączenia takie zostały również zastosowane w tylnej elewacji, aby podkreślić położenie elementów ściany osłonowej przy dużym otworze okiennym warsztatu rzemiosła artystycznego.
RZUT PARTERU
34 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
MIEDŹ W DETALACH
PRZYKŁAD MOCOWANIA MIEDZIANEGO PANELU W ELEWACJI Z BLOCZKÓW BETONOWYCH C
A
okapnik nad przegrodą oddzielenia pożarowego
A
łączenie miedzi przy okapniku
nadproże na całej szerokości wpuszczanego panelu B
nadproże stalowe izolowane B helping hand bracket
łączenie miedzi na rąbek stojący ciągły parapet podokienny
ciągły parapet podokienny
C SECTION C-C
uchwyt mocujący
PRZEKRÓJ A-A
okno aluminiowe blacha miedziana wywinięta na ściankę ościeża
izolacja cieplna 140 mm pionowe łaty 50×50 mm sklejka 18 mm folia izolacyjna łączenie miedzi na rąbek stojący
continuous sill PRZEKRÓJ B-B
COPPERCONCEPT.ORG 35
36 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
SZKOŁA MYŚLENIA
Zwarty, niskoenergetyczny budynek szkoły średniej dla 450 uczniów, w którym zastosowano okładzinę elewacyjną z wstępnie oksydowanej, profilowanej miedzi, co także poprawia wizerunek jego otoczenia. Thomas Landenberg, partner w pracowni White arkitekter AB, opisuje projekt, który wygrał konkurs i rygorystyczną odpowiedź założenia projektowe Nowa szkoła Bråtejordet skole – jest położona w Strømmen, dawnym mieście przemysłowym około 20 km na północny wschód od centrum Oslo, obecnie uważanym za część Wielkiego Oslo. Początki Strømmen to tartaki nad brzegiem lokalnej rzeki, później przemysł ciężki. Szkoła jest zbudowana na szczycie nachylonych terenów rolnych, tuż koło starego wiejskim domu. Szkoła jest pierwszym budynkiem przyszłej zabudowy mieszkaniowej, a po wschodniej stronie szkoły powstanie nowe przedszkole. Widok roztaczający się ponad otwartym krajobrazem jest jedną z zalet tej lokalizacji. Inwestor pragnął szkoły o 100-letnim okresie użytkowania i właśnie miedź jest takim długotrwałym rozwiązaniem dla elewacji łączącym żywy materiał, którego piękno wzrasta z upływem czasu, z wrażeniem lekkiej bryły unoszącej się ponad plateau. Wrażenie wywołane przez bryłę z wstępnie oksydowanej miedzi jest wzmocnione przez dopasowane
kolorystycznie, ciemne ramy okien i żaluzje przeciwsłoneczne, jak również miedziane podbicia okapów nad wejściem. Ciemna bryła wtapia się w krajobraz i jednocześnie kontrastuje z wnętrzem, które jaśnieje białą podłogą z terazzo tworzącą plateau. “Zielony dach” obsadzony pokrywającym go rozchodnikiem w celu zbierania wody, jest ukształtowany w postaci szeregu klinów, co pozwala zachować małą wysokość i uniknąć problemów powodowanych przez śnieg i deszcz. W dachu znajdują się długie świetliki zapewniające naturalne oświetlenie głównej przestrzeni i schodów, jak również wprowadzające odczucie łączności z zewnętrzem. Oprócz wyróżniających się form dachu, również elewacje z profilowanej miedzi mają charakter kontekstowy nawiązując do dawnych hal przemysłowych w Strømmen. Ale jeszcze większe znaczenie ma to, jak miedź odbija światło, gdy północno-wschodnia elewacja lśniąca w porannym słońcu wita uczniów. COPPERCONCEPT.ORG 37
C PRZEKRÓJ A-A
A B
B C
D
PRZEKRÓJ B-B
D A
PRZEKRÓJ C-C
38 COPPER ARCHITECTURE FORUM 37/2014
PRZEKRÓJ D-D
Konkursowe założenie architektoniczne zostało nazwane “Rammer og Nivåer”, czyli “Ramy i Poziomy”. Nasza koncepcja projektowa koncentrowała się na jasno zdefiniowanej hierarchii przestrzennej. Przyjęta sekwencja “od większego do mniejszego” zapewnia strukturalnie zorganizowane środowisko dydaktyczne, wymagane przez nauczycieli i dyrektora szkoły. Wyznacza ona jasno określone progi przestrzenne:
DZIEDZINIEC
- między miastem a szkołą
BRYŁA
– między jednostkami
Roślinny “filtr” złożony z drzew o różnej wysokości wyznacza szkolny dziedziniec. Przechodząc przez ten filtr zostawiamy za sobą miasto i wchodzimy do szkoły. Gęstość i wysokość filtru jest dostosowana do widoku i otoczenia. Sam dziedziniec jest podzielony na “pola” nawiązujące do rolniczego krajobrazu i spełniające odmienne funkcje: blisko budynku znajdują się przestrzenie społeczne, a dalej obszar sportu i zabawy. Budynek jest położony blisko drogi, dystansując się od starego gospodarstwa rolnego i osłaniając dziedziniec od hałasu. Budynek w kształcie litery L stwarza ciepły mikroklimat na osłoniętym dziedzińcu.
Poziom klas jest podniesioną prostopadłościenną miedzianą bryłą –”skrzynką”. Wewnątrz znajdują się pomieszczenia o różnych funkcjach, przeznaczone do studiowania, pracy i koncentracji. Trzy różne klasy są rozmieszczone w trzech narożnikach budynku. Każda klasa ma swoją własną przestrzeń z pokojem nauczycielskim, wyróżnioną przestrzenią socjalną i oddzielnymi schodami prowadzącymi w dół na poziom wejścia. Każda sala lekcyjna jest połączona z mniejszym pokojem do pracy w grupach, jak również z toaletą tak, że uczniowie nie muszą opuszczać obszaru pomieszczeń dydaktycznych – jest to jedno z programowych wymagań dotyczących współzawodnictwa.
PLATEAU
SALA LEKCYJNA
– między przestrzeniami wspólnymi na poziomie parteru a jednostkami na górnym poziomie dla każdej klasy Wejście znajduje się na plateau, dwa metry ponad nową drogą, co dla wchodzących do budynku oznacza zmianę poziomu. Różne pomieszczenia specjalistyczne, w tym warsztaty, studia i biblioteka, oraz pomieszczenia administracyjne są rozmieszczone pod kątem wzdłuż dwóch boków szkolnego dziedzińca. Jest to centralna przestrzeń, która pełni funkcje wejścia, spotkań i sali zebrań oraz kantyny. Przestrzeń ta jest ukierunkowana na zewnątrz (“ekstrawersyjna”), publiczna i transparentna: od południa łączy się ze szkolnym dziedzińcem a widok otwiera się ku północy, jest wyznaczona przeszkleniem na całą wysokość, wyróżniającym ją od górnego poziomu – bryły.
– i między klasami
Wszystkie sale lekcyjne są zorientowane na północ unikając bezpośredniego światła słonecznego, ale z otwartym widokiem na otaczający krajobraz. To tutaj uczniowie i nauczyciele spędzają większość czasu, większość sal lekcyjnych ma betonowe ściany i wysokie pochyłe sufity zachowujące nachylenie dachu, co nadaje im cechy przestronności.
Architekt (i architekt krajobrazu): White arkitekter AB Contractor: Betonmast AS Instalator miedzi: Storo Blikkenslagerverksted AS Wyroby z miedzi: Nordic BrownTM Light Zdjęcia: Ivan Brodey
COPPERCONCEPT.ORG 39
ZWYCIĘZCA 2009
OGŁOSZENIE KONKURSU “MIEDŹ W ARCHITEKTURZE” 2015
ZWYCIĘZCA 2011
ZWYCIĘZCA 2007
ZWYCIĘZCA 2013
Zapraszamy do uczestnictwa w Europejskim Konkursie “Miedź w Architekturze” – będący oknem wystawowym dla architektów wykorzystujących w swoich projektach miedź i jej stopy, oraz okazją do zaprezentowania ich prac przed międzynarodową publicznością. Ostateczny termin przyjmowania zgłoszeń: 30 kwietnia 2015 r.
Wszystkie zgłoszone projekty muszą zawierać elewacje, pokrycia dachowe lub inne elementy architektoniczne wykonane z miedzi lub stopów miedzi. Mogą być zgłaszane projekty o każdej skali – od dużych, wyróżniających się wśród otoczenia budynków, po skromne realizacje. Architekci i krytycy, powołani z grona obejmującego najbardziej wpływowych projektantów w Europie, będą oceniali walory architektoniczne zgłoszonych prac na podstawie nadesłanych materiałów graficznych. Aby uzyskać więcej informacji na temat zgłoszenia się do konkursu “Miedź w Architekturze–17” 2015 oraz o wcześniejszych pracach konkursowych i wynikach odwiedź stronę: www.copperconcept.org/awards
COPPERCONCEPT.ORG