SPECIAAL DOSSIER NOVEMBER 2014
Clusterinitiatief :
Maritime Heritage Skills
Programme de coopération transfrontalière 2007-2013 financé par le FEDER Cross-border cooperation programme 2007-2013 financed by ERDF Programma voor grensoverschrijdende samenwerking 2007-2013 gefinancierd door EFRO
3
VOORWOORD
4
S A M E N V ATT I N G
5
INLEIDING
8
DE MHS- CLUSTERPARTNERS
10
HOOFDSTUK 1:
Kennisoverdracht 10 11 12 13
Vaardigheden delen Trainings Instructie Plannen (TIPs) Accreditatie Het verleden een toekomst geven
14
HOOFDSTUK 2:
14 15 16 16
Maritieme geschiedenis actueel houden Alles telt mee Compagnieschip ‘De Kansch’ Betrokkenheid aanmoedigen
19
HOOFDSTUK 3:
E c o n o m i s c h e Wa a r d e va n M H S
W a a r L o p e n W e Te g e n a a n 19 20 20 21
Beperkingen signaleren De zoektocht naar grondstoffen ARBO MHS in een nieuwe context
22
HOOFDSTUK 4: Conclusie
22
Was het de Moeite Waard?
25
HOOFDSTUK 5:
25 25 26
Trainings Instructie Plannen (TIPs) MHS-accreditatie en scheepswerven Het bouwen van replica’s: Delen van kennis versus beperkende regelgeving
28
Aanbevelingen en vervolgstappen
HOOFDSTUK 6:
Feedback en lessen getrokken uit de conferenties
2 Seas Magazine Pagina 2
28
Feedback en lessen getrokken uit de conferenties
31
BIJLAGEN: TIPs
VOORWOORD In Europa mogen traditionele vaartuigen en maritieme tradities zich verheugen op een toenemende belangstelling. Naast ruime belangstelling voor het bouwen van reconstructies, zijn er ieder jaar meer evenementen die veel publiek trekken. In de watersport is een trend gaande om bij nieuwe ontwerpen terug te grijpen op traditionele scheepsvormen. In menig stadscentrum zijn traditionele havens ingericht, met schepen die een afspiegeling vormen van de maritieme geschiedenis. Het varend erfgoed heeft, naast behoud en beheer, behoefte aan speciale regelgeving om in het moderne waterverkeer te kunnen blijven varen. Dat is echter niet alles, ook de vaardigheden - noodzakelijk voor het onderhoud, Thedo Fruithof
de scheepsbouw, het maken van zeilen, het tuigen of bijvoorbeeld het
voormalig curator van het Zuiderzeemuseum
motoronderhoud -, moeten worden doorgegeven aan een nieuwe generatie.
te Enkhuizen ( Nederland), verantwoordelijk voor traditionele maritieme vaardigheden
Het Europese INTERREG-cluster Maritime Heritage Skills heeft een bijdrage geleverd om de maritieme ambachten vast te leggen en de kennis toegankelijk te maken voor belangstellenden. De in deze publicatie beschreven resultaten van het congres in Oostende tonen aan dat het uiterst waardevol is om het ambachtelijk vakmanschap te promoten. Dit geldt juist in de huidige tijd, waarin blijkt dat oude vaardigheden in combinatie met moderne technieken tot belangrijke innovaties kunnen leiden of van strategisch economisch belang kunnen zijn in de toeristische sector. Maritieme vaardigheden, of ambachten in het algemeen, verdienen een hoge waardering. Iedereen die zijn beroep of passie hierin gevonden heeft zal dit beamen. De kennis en vaardigheden blijven een essentieel onderdeel van onze economie. Een creatieve samenleving kan gewoon niet zonder.
Thedo Fruithof Secretaris European Maritime Heritage
2 Seas Magazine Pagina 3
Samenvatting In deze publicatie rapporteren wij, het INTERREG IVa-cluster Maritime Heritage Skills, over de bereikte voortgang in de kapitalisatie en valorisatie van de resultaten uit voorgaande projecten. Door een methode te ontwikkelen om kennis en ervaring te delen en te certificeren, zijn we er in geslaagd de vastgestelde Traditionele Maritieme Vaardigheden (Traditional Maritime Skills, TMS) bruikbaar te maken voor educatieve doeleinden in de nabije toekomst. Door een inventarisatie te maken van de positie van het maritiem erfgoed in de moderne samenleving, hebben we een inschatting kunnen maken van de economische waarde die ‘wat eens was’ kan hebben voor de toekomst. Hoe we geschiedenis actueel kunnen houden, kansen kunnen herkennen wanneer ze zich voordoen en het publiek kunnen enthousiasmeren voor ons doel. Om Maritime Heritage Skills in een heel nieuwe context te plaatsen, stellen we verder onderzoek voor naar de voors en tegens van het conserveren van maritiem erfgoed voor toekomstige generaties. Dit alles is onderwerp geweest van internationale conferenties, waarvan de resultaten verwerkt zijn in de feedback op en conclusies uit dit rapport.
2 Seas Magazine Pagina 4
Inleiding - Volle Kracht Vooruit Zoals de meeste kustregio’s, hebben de streken rond de twee zeeën, d.w.z. Het Kanaal en de Noordzee, een lastige relatie met het water. Hoewel de zee nog immer een belangrijke economische factor vormt, blijft ze een voortdurende bedreiging voor mens en goed. De invloed van de scheepvaart op het dagelijks leven aan de kust mag dan sterk verminderd zijn, het blijft toch de bakermat van de moderne globalisering. Nu de laatste grote scheepswerven in West-Europa moeite hebben het hoofd boven water te houden, is er behoefte aan een nieuwe kijk op het behoud van de identiteit van onze kustregio’s. We hebben nog teveel de gewoonte achterom te kijken. Ons te wentelen in de historie van grote zeeslagen. In de werkgelegenheid
Heroes2C (2010-2013)
die de visserij bracht aan zovelen. De voorspoed die de
Heroes2C was een Europees partnerschap
compagnieschepen ons brachten uit exotische oorden.
dat
een
aantal
spannende
maritieme
restauratieprojecten samen bracht. Drie projecten in even zoveel landen, met
Tegenwoordig neigt het maritiem ondernemen weg te
als doel individuele deelnemers op een
kwijnen in romantisch mijmeren over tijden van weleer.
positieve manier te laten bijdragen aan de
Tegelijkertijd vervagen de kennis en vaardigheden die ons
gemeenschap, door ze een centrale rol te geven in de restauratie van drie prachtige
hebben gebracht tot waar en wie we nu zijn in rap tempo.
en historisch belangrijke schepen. Het idee
Met het ineenstorten van scheepswerven en kleinschalige
hier achter was naast het conserveren van een stuk geschiedenis tegelijkertijd te
visserij, verdwijnen grote delen van wat eens het hart
investeren in de toekomst, door sociaal en
van de gemeenschap was als sneeuw voor de zon. Kleine
economisch achtergestelde lokale mensen
reparatiewerven worstelen om te overleven of opvolgers
te helpen hun volledige potentieel aan te wenden.
te vinden. Nu maritieme handel niet langer centraal staat in onze economie, mikt het Maritime Heritage Skills
De Medway Queen Preservation Society in Engeland, de Association Tourville in Frankrijk, De Steenschuit VZW en de
Cluster op nieuwe horizonten. Behouden wat is geweest, om te bouwen aan een zekere toekomst.
Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding in België, waren de vier onafhankelijke organisaties die elkaar
Er zijn de laatste jaren verschillende EU-projecten
vonden in een gemeenschappelijke interesse
geweest over deze onderwerpen. Het Heroes2C-project
voor het behoud van maritiem erfgoed. Met dank aan het Heroes2C-project bleken
was volledig gewijd aan de restauratie van oude schepen
zij in staat hun kennis, vaardigheden en
en het bestrijden van sociale uitsluiting. Het Traditional
streven te delen. Om meervoudige doelen
Maritime Skills-project focuste op het behouden en
te realiseren: Het tegelijkertijd overbrengen van het verleden op toekomstige generaties,
vastleggen van de traditionele vaardigheden. Het
behouden van waardevolle informatie en
huidige Maritime Heritage Skills-cluster heeft tot doel dié
creëren van banen.
traditionele vaardigheden door te geven, die zijn erkend
2 Seas Magazine Pagina 5
als zijnde van regionaal cultureel en economisch belang maar gevaar lopen te verdwijnen als gevolg van steeds ouder wordend personeel. Naast het cultureel belang is maritiem erfgoed belangrijk voor de economische ontwikkeling van de regio. Monumenten van maritieme geschiedenis, zoals historische schepen, maar ook erfgoedhavens en maritieme musea, kunnen een rol spelen in de ontwikkeling van economische vernieuwing en regionale ontwikkeling, door het creëren van belangrijke nieuwe mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Daarnaast geeft
Traditionele Maritieme Vaardigheden (2009-2013)
maritiem erfgoed, als een uiting van zowel regionale als Europese identiteit, buurregio’s de kans elkaars gedeelde waarden en geschiedenis te ontdekken en
Doorheen de eeuwen hebben de kustgebieden rond de 2 zeeën (Het Kanaal en de Noordzee)
zich te profileren met hun eigen karakteristieken.
zich ontwikkeld rond een lange geschiedenis van samenwerken en handelen. Hun maritieme achtergrond wordt hoog aangeslagen door zowel
Het
Maritime
Heritage
Skills-cluster
gaat
over
de autoriteiten als de inwoners en vormt een
behouden, ontwikkelen en delen. Het Traditional
belangrijke aantrekkingspunt voor bezoekers
Maritime Skills-project identificeerde bijna honderd
van de regio.
afzonderlijke
scheepsbouwvaardigheden.
Om
In 2008 werd het Traditional Maritime Skills-
deze vaardigheden door te kunnen geven aan de
project geïnitieerd om te onderzoeken of er
generaties van de toekomst, is er een gratis virtueel
mogelijkheden waren om de vaardigheden uit de historische scheepsbouw vast te leggen en
lesprogramma (Virtual Learning Environment, VLE)
daaruit een beroepsopleiding te ontwikkelen.
ontwikkeld, dat door iedereen gebruikt kan worden.
Dit alles met de bedoeling de traditionele manier van scheepsbouwen te behoeden voor
Scholen, bedrijven, maar ook de enthousiaste doe-
uitsterven en teloorgang voor de regio. Hoewel
het-zelver die in zijn garage een roeiboot bouwt. Om
de pleziervaartsector heeft laten zien een groot
de opdoemende problemen bij het onderwijzen en
groeipotentieel te hebben, bleek het moeilijk te zijn om goed opgeleid personeel te vinden dat
delen van deze vaardigheden het hoofd te bieden,
bekend is met de specialistische vaardigheden
zijn de ervaringen van de partners in het Heroes2C-
van de traditionele scheepsbouw. Dit belemmert de groei van de sector.
project van groot belang geweest. Dit maakt meteen duidelijk, waarom het zo belangrijk is duurzame
Het Traditional Maritime Skills-project heeft de
traditionele
scheepsbouw
vaardigheden
kanalen te creëren, waarlangs deze ervaring zijn
in kaart gebracht en vastgelegd. Heeft deze
weg kan blijven vinden naar geïnteresseerden. Een
vaardigheden naar voren gebracht in zowel de
modern equivalent voor de ouderwetse vader-op-zoon
traditionele als de hedendaagse scheepsbouw, heeft het aantal mensen dat een opleiding
methode. De noodzaak om manieren te ontwikkelen
en een carrière in de scheepsbouw nastreeft
waarop we dat wat ons nog rest van onze maritieme
verhoogt en ontwikkelde een eenvoudig aan te
kennis kunnen delen. Om mensen te interesseren
passen kader voor een opleidingsprogramma voor traditionele scheepsbouw vaardigheden.
voor deze materie. Om manieren te vinden, waarop ouderwetse technieken en materialen kunnen worden
2 Seas Magazine Pagina 6
aangewend in moderne productiemethoden. Om vakmanschap, ondernemerschap en het grote publiek te verenigen. Er voor zorgend dat niets van onze rijke culturele geschiedenis voorgoed verloren gaat.
Dit alles en nog veel meer, vormt samen de gemeenschappelijke Europese maritieme geschiedenis. Een geschiedenis die is opgebouwd uit vele lokale en zeer diverse maritieme tradities, waardoor het een belangrijk element is in de begripsvorming rond het idee van een eendrachtig Europa. In de volgende drie hoofdstukken zal het Maritime Heritage Skills-cluster meer informatie geven over hoe we om willen gaan met de kennis die we hebben verzameld. Hoe we dit gerealiseerd willen zien in de nabije en verre toekomst. We zullen u laten kennismaken met de economische waarde van Maritime Heritage Skills. Met de invloed die deze vaardigheden hebben gehad en nog steeds hebben op de regio’s. Op lokale identiteit en economie. Op de kansen die Maritime Heritage biedt aan bedrijven en de gemeenschap in het algemeen. We zullen het hebben over de dingen waar we tegenaan lopen. Over hoe je het oude in het nieuwe kunt implementeren. Bouwend aan een toekomst met groot respect voor het verleden.
Virtuele Leeromgeving Een van de belangrijkste onderdelen van het 2 zeeën-project Traditional Maritime Skills was het vastleggen en verspreiden van vaardigheden en technieken gebruikt in de restauratie en bouw van historische vaartuigen, met als doel bij te dragen aan het behoud van de benodigde kennis. Alle vastgelegde technieken en vaardigheden zijn in detail gepubliceerd in een Virtual Learning Environment (VLE) op de website van het project. Deze omvat tekstuele uitleg, videobeelden en fotomateriaal. Al het materiaal is vrij toegankelijk zonder wachtwoord of financiële compensatie en kan vrij worden gedistribueerd. De Virtual Learning Environment is gericht op: •
Docenten en cursisten
•
Werkgevers en werknemers
•
Individuen en/of ondernemers met interesse voor historische maritieme vaardigheden
•
Individuen en/of ondernemers met interesse voor historische vaardigheden in het algemeen
Alle vastgelegde technieken en vaardigheden kunnen worden gevonden op de volgende website: www.boat-building.org/learn-skills/indes.php/nl/home-nl
2 Seas Magazine Pagina 7
De MHS- Clusterpartners Lead Partner: New Medway Steam Packet Company Ltd, UK New Medway Steam Packet Company Ltd (NMSPC) was Leadpartner in het Heroes2C-project en heeft ook nu de leiding van het cluster op zich genomen. De meerwaarde van NMSPC voor dit clusterproject was de ervaring in het leiden van een European Territorial CoĂśperation (ETC) -project in een internationale omgeving, zodat het project volgens plan kon lopen en worden www.medwayqueen.co.uk
afgewerkt. Een andere inbreng van NMSPC is de ruime ervaring in het werken met jonge stagiairs en werkzoekenden. NMSPC wordt in dit cluster aangevuld door de medewerking van MidKent
College, een specialistisch opleidingscentrum met twee campussen, een in Gillingham (Medway) en een in Maidstone (Kent).
Cluster partner 1: Provincie Zeeland, NL De Provincie Zeeland heeft deelgenomen aan diverse grensoverschrijdende EU-projecten, zo ook aan het TMS-project. De Provincie Zeeland heeft tevens ervaring als Lead Partner van het Wereld Oorlog II Erfgoed-project. De Provincie Zeeland heeft belangrijke taken op allerlei gebied, zoals cultuur en cultureel erfgoed. Door de ligging van de provincie, omringd met water, www.zeeland.nl
land in zee, is er een sterke verbintenis met het maritiem erfgoed, waarin traditionele maritieme vaardigheden een belangrijk onderdeel zijn van haar geschiedenis. Als openbaar bestuur kan
de Provincie Zeeland de ervaring over beleid en het succesvol implementeren van het project in de lokale samenleving mee brengen. Samen met de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) kan het cluster als een team optrekken voor het maritiem erfgoed.
Cluster partner 2: Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB), B De VDAB neemt deel aan diverse grensoverschrijdende EU-projecten en was onder andere partner in het Heroes2C-project. De VDAB is onderdeel van de publieke sector met een sociale en een economische doelstelling. Vanuit het sociale luik heeft het in contact brengen en houden van werkgevers en werkzoekenden prioriteit. De VDAB stelt zich ten doel iedere werkzoekende www.vdab.be
de optimale ondersteuning te bieden bij het vinden van een passende baan. Vanaf de inschrijving tot aan de eerste dag op het werk. De VDAB biedt een uitgebreid en effectief pakket aan
diensten: tewerkstelling, tijdelijk personeel, training en opleiding, werving en selectie, carrièreplanning en outplacement. De VDAB werkt in dit project samen met VZW De Steenschuit, voorheen ook partner in het Heroes2C-project. Deze stichting houdt zich bezig met de training van achtergestelde doelgroepen door middel van de bouw van de New Belgica.
2 Seas Magazine Pagina 8
Cluster partner 3: Cornwall Marine Network (CMN), UK Cornwall Marine Network was partner in het TMS-project en draagt bij aan dit cluster-project door de uitgebreide commerciële ervaring in de maritieme sector, training en vaardigheden en ook de Territorial Coöperation Programmes, zowel als lead- als projectpartner. Om precies te zijn, CMN heeft vele jaren ervaring in het ontwikkelen en leveren van gespecialiseerde cursussen, www.cornwallmarine.net
programma’s rond vaardigheden, stageprojecten en interactieve middelen in de meest uiteenlopende vormen, gericht op de maritieme industrie. Opgezet vanuit het bedrijfsleven, heeft
het CMN een heldere kijk op de noden die zich voordoen binnen de sector. CMN zorgt dat ze steeds op de hoogte is van de valkuilen in de ontwikkeling. Ambachten die nog moeilijk te vinden zijn, opleidingswensen, de nood aan infrastructuur en/of gereedschappen. Tot slot heeft het CMN ook een Communicatie en Marketing-afdeling met veel ervaring op het gebied van communiceren met een breed publiek en het succesvol organiseren van evenementen.
Cluster partner 4: Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ), NL De Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland draagt zijn expertise in het omgaan met voorkomende problemen op het gebied van cultureel erfgoed bij aan het project. Met zijn uitgebreide netwerk binnen Zeeland en de rest van Nederland zijn zij zeer waardevol voor de verspreiding van vragen en uitkomsten van het cluster. www.scez.nl
Cluster partner 5: Association Tourville, F De Association Tourville was projectpartner in het Heroes2C-project en is formeel partner in dit cluster. De Association Tourville heeft vele jaren ervaring in het opleiden en werken met kansarmen, door hen de diverse benodigde historische vaardigheden benodigd voor de bouw van een 17e eeuws oorlogsschip aan te leren. De Association Tourville is derhalve een waardevolle www.tourville.asso.fr
partner voor het cluster gezien vanuit de ervaring die zij hebben om opleidingsprogramma’s en vaardigheden te implementeren in de praktijk.
New Medway Steam Packet Company
Provincie Zeeland SCEZ
Cornwall Marine Network Association Tourville
VDAB
2 Seas Magazine Pagina 9
HOOFDSTUK 1
Kennisoverdracht
Literatuurstudie over het delen van kennis en inzichten tussen personen leert ons, dat er een aantal fundamentele factoren zijn die dit proces sterk beïnvloeden. Het lesmateriaal dat binnen het MHS-cluster is gemaakt, gebaseerd op de resultaten van de twee voorgaande projecten Traditional Maritime Skills en Heroes2C, is voor elk van deze factoren faciliterend. Een kort overzicht:
Vaardigheden delen
soorten aanwezig. Expliciete kennis
Motivatie
is reeds in een voorgaand project in
Wanneer we kennis delen is er sprake
kaart gebracht via beschrijving en
van twee partijen, de docent en de
Inhoud
beelden. De impliciete kennis aan
cursist, elk met hun eigen motivatie:
De
soort
overgedragen: of
impliciet.
kennis Is
die deze
Expliciete
wordt expliciet
kennis
is
gemakkelijk zichtbaar te maken of te vatten in taal. Impliciete kennis is heel wat moeilijker te ontdekken of door te geven. Bij een opleiding in traditionele maritieme vaardigheden zijn beide
2 Seas Magazine Pagina 10
de oppervlakte krijgen is heel wat moeilijker. Door Trainings Instructie Plannen (TIP’s) te creëren zouden we
daartoe
poging
De docent: De wil om echt kennis over te dragen, het achterste van
kunnen
de tong te laten zien en dus de
ondernemen. Door ook de knelpunten
echte kneepjes van het vak aan
bij
te leren.
de
een
•
verschillende
stappen
te
omschrijven, de echte kneepjes van het vak.
•
De cursist: Zowel intrinsieke
motivatie (die ontstaat vanuit
op meer gebaseerd dan enkel de
Daarom worden de TIP’s voorzien
de persoonlijke interesse, de wil
goodwill om kennis te delen. Er is
van een systematisch stappenplan om
om te leren) als de extrinsieke
immers een fundamenteel verschil
nieuwe technieken aan te leren.
motivatie (de beloning die het
tussen
oplevert, in het geval van een
volgen van een opleiding. In ons
opleiding b.v. een diploma) spelen
dagelijks leven leren we continu
hier een rol. Dit is meteen ook de
nieuwe dingen, dit gebeurt meestal
reden waarom certificering in dit
spontaan, ongepland. Vaak op basis
verhaal belangrijk is. Niet alleen
van probleemsituaties waarmee we
het verwerven van competenties,
geconfronteerd worden.
maar ook het bewijs ervan (via
route naar onze bestemming die we
een certificaat) zal toekomstige
alleen vinden door een onderbroken
cursisten moeten aanzetten om
weg, bij toeval een nieuwe functie op
te investeren in een dergelijke
onze mobiele telefoon ontdekken…
opleiding.
Onderwijs dient gericht, gefocust te
incidenteel
leren
en
het
Die andere
zijn en systematischer te verlopen.
Communicatie Om
effectief
te
en
gemeenschappelijk
is
een
referentiekader
een belangrijk gegeven. Dit gedeeld
Hoe zijn TIP’s opgebouwd?
is geïnstalleerd. Via de verklaring en
Geloofwaardigheid
van
samengebracht.
Om
de
uitkomsten van zowel het Heroes2C-
een systeem van TIP’s gecreëerd, Training
Instruction
Plans.
TIP’s
moeten bekwame lesgevers helpen de
honderd
vaardigheden
die
het
Traditional
•
Nummer van de module
heeft vastgelegd. Dit is de perfecte
•
Datum laatst bewerkt
is
gelegenheid om het werk uit dit en
•
Introductie
van
de vorige projecten te valoriseren.
•
Doel
partijen.
•
Bronnen
kwaliteit beide
worden
Titel
kennisoverdracht tussen
trainingsmethoden uniform kunnen
•
Vertrouwen
relatie
nodig waarbinnen de verschillende
te schrijven voor elk van de bijna
moet dit zo veel mogelijk ondervangen
de
format
Het doel is in de toekomst een TIP
definitie van vaktermen in de TIP’s
de
een
zo een referentiekader.
referentiekader
van
is
de specifieke lesonderdelen en vormen
geen opleidingssituatie waarin dit
afhankelijk
worden,
voor te bereiden. Zij standaardiseren
en vertrouwd voelen. Er is nog
Succesvolle
kunnen
vaardigheden te analyseren en lessen
waarin beide partijen zich herkennen
worden.
Traditional Maritime Skills gedoceerd
project te kunnen kapitaliseren, wordt
begrip schept als het ware een band
gemeenschappelijk
Om een manier te creëren waarop
als het Traditional Maritime Skills-
efficiënt
communiceren
Trainings Instructie Plannen (TIPs)
de
bron
bepaalt de mate waarin de ontvanger
•
de bron als betrouwbaar of kundig
Maritime
Skills-project
Er is nog veel werk te verzetten, in en
aanvullend
de eerste plaats moet de focus op
lesmateriaal
samenvatten en het opstellen van
Benodigde gereedschappen,
een overkoepelend studieplan liggen.
machines en materiaal
Daarna lijkt een classificatie van de
acht. Daarom ook, dat opleidingen in
•
Aanvullende informatie
traditionele maritieme vaardigheden
TIP’s onontbeerlijk. Zodra een TIP is
•
Kennisoverdracht
alleen kunnen worden gegeven door
gecreëerd, zou deze moeten worden
•
Vaardigheden
gepubliceerd als een ‘open source’
docenten, die zelf de vaardigheden perfect
beheersen
terugvallen
op
een
en
- Uniek materiaal,
kunnen
uitgebreide
ervaring.
Organisatie Systematische
uitgenodigd om deel te nemen aan
hulpmiddelen
het opstellen van de TIP’s, met
- Theorie
inachtname van de voorwaarde dat de
- Instructie door middel
sleutelwoorden Traditionele Maritieme
van steekwoorden kennisoverdracht
is
•
document. Iedere deelnemer wordt
teksten en audio-visuele
Vaardigheden zijn. Op dit moment zijn
Evaluatie
2 Seas Magazine Pagina 11
er als voorbeeld 10 TIP’s uitgewerkt
stap, van begin tot eind. Tot dusver
haar voorkeuren en/of competenties.
en gepubliceerd: zie hiervoor de
zijn er als voorbeeld in totaal 10 TIP’s
Afhankelijk van de moeilijkheidsgraad
bijlagen of kijk op www.boat-building.
gecreëerd.
zal aan elke afzonderlijke vaardigheid
org/learn-skills. Op het moment dat
een
alle 96 TIP’s klaar zijn, is het volledige
De
pakket
bepaalde
worden
toegekend. Onder begeleiding van
en
het
een docent zal de cursist een aantal
te worden aan scholen en andere
waarderingssysteem: behaal honderd
vaardigheden kiezen die hij of zij onder
opleidingsinstituten.
studiepunten om geaccrediteerd te
de knie wil krijgen. Indien de gekozen
worden.
modules
gepresenteerd Feedback
en
testen in de praktijk zijn essentieel,
de
studiepunten
voor
om
van
aantal
cursist
klaar
keuze
lesmodules
opdat TIP’s ook daadwerkelijk een
naar
behoren
worden
afgewerkt, zal de cursist het benodigde
bruikbare methodologische aanwinst
De
MHS-partners
hebben
alle
worden voor docenten.
vastgelegde vaardigheden opgedeeld
aantal studiepunten kunnen verdienen om MHS-geaccrediteerd te worden.
in vier categorieën:
Accreditatie Om het
werk
cursisten
te
van docenten
valoriseren,
zal
en het
gebruik van TIP’s ergens toe moeten leiden. Het heeft geen zin mensen vaardigheden aan te leren, zonder daar een vorm van waardering aan vast te knopen. Als beloning voor hun harde werk en uithoudingsvermogen. Dit is waar de ontwikkeling van een Maritime Heritage Skills Accreditatie begint.
De MHS-accreditatie, hoe gaat dat in zijn werk?
• • • •
Houtbewerking (optie)
Stages in bedrijf: Leren van de experts op scheepswerven doorheen heel Europa
Metaalbewerking (optie)
De opleiding kan plaatsvinden op
Gevorderde Vaardigheden
diverse
(optie)
over de vier landen die meedoen aan
Basisvaardigheden (verplicht)
verspreid
het cluster, op voorwaarde dat zij de Na het behalen van de verplichte
ruimte hebben cursisten op te vangen
modules voor de basisvaardigheden,
en de benodigde ervaring kunnen
dient
te
bieden. Dit is een ideale formule
kiezen. Ofwel houtbewerking, danwel
om scheepswerven te helpen aan
metaalbewerking, naar gelang zijn of
relatief goedkope arbeidskrachten en
de
cursist
een
lesplan
tegelijkertijd werkzoekenden ervaring
Werken aan een Toekomst
De Training Instruction Plans (TIP’s):
De aangeleerde vaardigheden
Een methodologie voor cursussen in
zijn vaak te gebruiken in een
Maritime Heritage Skills.
veel
groter
aantal
sectoren
dan alleen scheepsbouw. In De TIP’s zullen het gevaloriseerde
2011 werd de 25-jarige Kevin
resultaat van de door het MHS-cluster
Le Feuvre aangenomen door
verzamelde acties zijn. Inderdaad
de New Medway Steam Packet
zijn er in totaal 96 verschillende
Company Ltd. als ongeschoold
traditionele maritieme vaardigheden
arbeider. Sindsdien heeft hij
vastgelegd door het TMS-project. Het
een tweejarige opleiding als
MHS-cluster heeft deze gecombineerd
timmerman
met de verzamelde ervaringen van
doorlopen.
de partners in het Heroes2C-project
ervaring leerde hem voldoende
en relevante nieuwe deelnemers aan
vaardigheden om een baan te
het cluster. De TIP’s zijn bedoeld om
vinden in de houtbewerking.
de docent te begeleiden doorheen
Tegenwoordig werkt Kevin als
de opleiding van een cursist voor
timmerman
een specifieke vaardigheid. Stap voor
door heel Wales.
2 Seas Magazine Pagina 12
scheepswerven
en De
op
schrijnwerker opgedane
bouwwerven
op te laten doen die onontbeerlijk is om een baan te vinden in de sector.
De MHS-accreditatie De MHS-accreditatie moet de vorm krijgen van een certificaat dat is ondertekend en afgestempeld door de betrokken scheepswerven en op die manier aan toekomstige werkgevers de garantie biedt dat de cursist voor de op de achterzijde van het certificaat vermelde modules een voldoende heeft behaald.
De toekomst voor de MHSaccreditatie Als eenmaal het volledige systeem van
Tip’s
en
MHS-accreditatie
is
uitgewerkt, zal de volgende stap voor de MHS-accreditatie het verkrijgen van een officiële status door de betrokken
lidstaten
op
Europees
niveau zijn, met als doel het creëren van meer mogelijkheden voor scholen en onderwijsinstellingen om de TIP’s op te nemen in hun lesprogramma’s.
Het Verleden een Toekomst Geven Wanneer
we
het
hebben
over
traditionele vaardigheden spreken we niet alleen over het verleden. Moderne scheepswerven gebruiken technieken die zijn ontwikkeld gedurende een eeuwenlange traditie in scheepsbouw. Soms op een evolutionair tempo, maar net zo vaak met revolutionaire ambitie. Het doet ons soms vergeten hoever we zijn gekomen. OK, we gaan natuurlijk geen bijna 400 meter lange
containerschepen
bouwen
uit eikenhout en teer, toch is er een groeiende
markt
voor
traditioneel
gebouwde plezierjachten en sloepen. Geloof het of niet, maar de sector heeft het moeilijk om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden om
aan
de
vraag
tegemoet
te
kunnen komen. Maritime Heritage Skills zijn niet alleen een deel van de geschiedenis.
2 Seas Magazine Pagina 13
HOOFDSTUK 2
Economische Waarde van MHS
© Erwan Crouan / Temps Fête 2014 Tegenwoordig worden historisch vaartuigen, meer dan 5.000 zeewaardige schepen alleen al in Europa, gezien als levend historisch erfgoed. Het concept om historische vaartuigen te behouden voor toekomstige generaties door ze te blijven gebruiken is extreem succesvol gebleken. Veel liggen aangemeerd in speciale erfgoedhavens, vaak gebouwd en onderhouden op vrijwillige basis en zonder inbreng van publiek geld.
Maritieme geschiedenis actueel houden
stoomschepen, vissers- en andere
om het Europees maritiem erfgoed
handelsschepen, bewijzen dat het
uit eerste hand mee te maken. Bij
publiek een grote interesse aan de dag
voorkeur op de meest directe en
legt voor het levend maritiem erfgoed.
persoonlijke manier, door het hijsen
Van bescheiden ambachtsmarkten in
van de fok of door het scheppen van
Maritieme festivals en regatta’s trekken
kleine havens tot statige parades van
steenkool in een stoomketel. Zelfs de
vaak honderdduizenden toeschouwers
vierkant getuigde driemasters.
allerbeste tentoonstellingen kunnen
per evenement. Met als gevolg dat ze
niet concurreren met de ervaring die
zich hebben ontwikkeld tot belangrijke
Voor
toeristische trekpleisters voor veel
scheepvaart biedt het bijwonen van
Europese steden en regio’s. Zowel de
deze evenementen of het meevaren
De grote aantallen bezoekers aan
belangrijkste maritieme festivals, als
op een tocht aan boord van een
werven die bezig zijn replica’s te
diverse samenkomsten van historische
traditioneel schip een uitgelezen kans
bouwen of historische schepen te
2 Seas Magazine Pagina 14
veel
liefhebbers
van
de
een schip in bedrijf te bieden heeft.
Maritiem Erfgoed en Toerisme
dragen
aan
volgende
generaties,
ontstaan uit de vaardigheid, de passie
dan zullen we moeten samenwerken
en het doorzettingsvermogen van
op Europees niveau, door middel
geschoolde ambachtslieden. Zonder
Schepen:
van het delen van expertise en
vakmensen
HMS Victory in Portsmouth (UK),
middelen, om
dat
van techniek, van de manier waarop
350.000 bezoekers per jaar.
dit
waardevolle
erfgoed
materialen op elkaar reageren, of
van
maritieme
te
verzekeren
culturele
vaardigheden
en
die
simpelweg
hoe
verstand
dingen
hebben
eigenlijk
De Hermione in Rochefort (F),
tradities niet ten onder gaat aan
werken, zal er nooit iets nieuws
meer dan 3.500.000 bezoekers.
verwaarlozing. Toerisme zou zomaar
kunnen ontstaan. Bijscholing tot een
de oplossing kunnen zijn om het
vaardig ambachtsman kan zomaar
grote publiek, lokale beleidsmakers
de innovatieve oplossing zijn voor
en ondernemers te winnen voor onze
de
zaak. Door toerisme te verbinden
veel werkzoekenden of werknemers
aan maritiem erfgoed verzekeren we
met een onzekere toekomst zich in
een waardevermeerdering aan beide
bevinden. Investeren in vaardigheden
zijden van de schaal.
en kennis, in plaats van te blijven
De Mercator in Oostende (B), 45.000 bezoekers per jaar.
Evenementen: De TempsFĂŞte in Douarnenez (F),
980
schepen,
110.000
betalende bezoekers. Sail De Ruyter in Vlissingen (NL), euro
meer
inkomsten
Alles telt mee
miljoen
Een
uit
300.000
het
bezoekers.
situatie
waar
zoeken naar die ene perfecte baan,
6
dan
gecompliceerde
groeiend belang
vaardigheid
bewustzijn
van
specialisatie
door
biedt het individu de kans om zijn of haar eigen ambacht te ontwikkelen. voor en
opleidingen,
Er van verzekerd zijnd dat vaardige ambachtslieden
nooit
ouderwets
zullen worden.
bedrijven en consumenten zal leiden Oostende Te Anker in Oostende
tot het herstellen van een permanente
Doordat productieprocessen steeds
(B), 162 historische schepen,
positie voor het ambacht. Door het
gecompliceerder
270.000 bezoekers.
stimuleren van dit bewustzijn kan de
de eisen die gesteld worden aan
lokale economie profiteren van nieuwe
werknemers
of hernieuwde initiatieven, die op hun
Vertalen we deze voorwaarden naar
beurt het lokale ondernemerschap
vaardigheden
steunen. Zoals Liesbeth Neef, directeur
verschillende niveaus, dan stuiten we
van
Brabant,
wellicht op verrassende oplossingen.
Oostende
Hightech oplossingen zijn vaak van
heeft toegelicht is er een groeiende
een ongekende schoonheid, maar het
interesse in vakmanschap. Er wordt
oplossen van het probleem dat er aan
gezegd dat de groeiende aandacht
ten grondslag ligt door te investeren
voor het ambacht ons in staat stelt
in geschoolde ambacht heeft ook
grootse dingen te bereiken. In een tijd
zo zijn voordelen. Er is werk aan de
waarin de meeste vacatures ontstaan
winkel om de productie- en hightech
in bedrijfjes van 25 werknemers of
firma’s op een meer directe manier
minder, zou dit zonder meer waar
te overtuigen van de meerwaarde
kunnen zijn. In een stagnerende
die ambachtelijke methodes hen te
economie, met een zwaar bevochten
bieden hebben. Beginnend bij het
arbeidsmarkt, groeit de vraag naar
enthousiasmeren van jonge mensen
vaardige ambachtslieden.
voor de kracht van het ambacht. Door
De FĂŞtes de la Mer in Calais (F), 140.000 bezoekers voor een twaalftal schepen.
restaureren, voegen een groeiende interesse voor het ambacht en de kennis achter deze technieken toe aan het verhaal. Bezoekerscentra, zoals die zijn opgericht in de buurt van de projecten die deelnamen aan het Heroes2C-programma, zijn een welkome aanvulling op de toeristische activa van de regio. Het laat zien dat het publiek begrijpt dat het een niet kan bestaan zonder het ander. Dat het onmogelijk is een historische vloot drijvende te houden zonder de kennis en bekwaamheid van ambachtslui die met plezier hun ervaring delen. Wanneer we deze kennis over willen
in
Het haar
Ambachtshuis presentatie
te
tot en
worden, grote
groeien hoogten.
ambachten
op
ze te verbinden via school en opleiding. Terugkijkend zou je kunnen stellen,
Door ze kennis te laten maken met
dat de meeste innovatieve oplossingen
vaardigheden en materialen. Door ze
2 Seas Magazine Pagina 15
in contact te brengen met de vaardige ambachtslieden die we om ons heen nog vinden. Door ons te realiseren dat de waardering voor de kunstnijverheid en het ambacht almaar zal toenemen. Toe zal blijven nemen in de toekomst. Geschoolde ambacht zal op meer dan één manier in waarde vermeerderen.
Compagnieschip ‘De Kansch’ Door innovatie en toerisme te koppelen om nieuwe kansen te ontwikkelen voor
de
traditionele
maritieme
vaardigheden ontstaan fantastische kansen. De aandacht die regionale regatta’s en historische maritieme festivals trekken, boort een heel nieuwe Bryan Hulley, Medway Queen Instructeur
markt aan. Dit wordt geïllustreerd door het voorbeeld van Cockwells Modern and Classic Boat Building Ltd in het blauwe kader. Er zal natuurlijk nooit veel commerciële interesse zijn voor
ouderwetse
oorlogsschepen,
noch zal er veel vraag ontstaan naar 17e eeuwse galjoenen, maar er is wel een groeiende markt voor traditioneel
Cockwells Modern and Classic Boat Building Ltd. in Cornwall (UK) besloot voor zichzelf het gat in de markt te vinden. Sindsdien bouwt het in een zelfbedachte niche van de markt klassieke schepen en replica’s ouderwetse
technieken.
Hierdoor is hun jaarlijkse omzet verdrievoudigd.
De
enige
keerzijde van deze ‘booming business’ is het vinden van voldoende
waarom het Maritime Heritage Skills-
pleziervaartuigen.
Wanneer
cluster er op staat de verschillende
scheepsbouwers
partijen te helpen aan te meren aan
consumenten
en
elkaar vinden in hun gedeelde liefde
gespecialiseerd
personeel dat in de buurt van het bedrijf wil komen wonen.
2 Seas Magazine Pagina 16
dezelfde kaai.
voor historisch erfgoed, kan de omzet van de traditionele scheepsbouwers zomaar exploderen. Het samenbrengen van alle partijen die
Nichemarkt
met
gebouwde, ambachtelijk vervaardigde
Betrokkenheid aanmoedigen
nodig zijn om de niche levensvatbaar
Door
te
goed
een grote variatie aan doelgroepen
gestructureerd, door Europa gesteund
geïntroduceerd in de programma’s.
opleidingsprogramma. Het hebben van
Vrijwilligers,
voldoende geschoolde professionals
werkzoekenden,
om historische replica’s te bouwen zal
integratie
niet volstaan. De consument zal op
gedetineerden
zoek gaan naar een mengeling van
bij het gebeuren. Soms met groot
de modernste techniek en traditioneel
succes, terwijl andere doelgroepen
ambacht. Dat is waar kennis en
onverwachte inzichten opleverden.
houden,
vraagt
een
het
Heroes2C-project
is
er
laaggeschoolde studenten,
programma’s, waren
rezelfs
betrokken
kans elkaar tegenkomen. Waar het verleden en het heden samenvloeien.
In Frankrijk bewijst het Le Jean Bart—
Waar de echte innovatie voortkomt
project in Gravelines van grote waarde
uit de combinatie van het beste uit
te zijn voor de regio. Ambachtslui,
twee werelden. Waar de vraag voor
cursisten en vrijwilligers werken zij aan
geschoolde
sneller
zij aan de creatie van een houten replica
zal groeien dan het aanbod. Dat is
die recht doet aan de geschiedenis.
ambachtslieden
Bijna volledig gebouwd uit timmerhout,
te leren tijdens de reconstructie van
op
gezaagd uit massief eiken, creëert dit
het geheel stalen, volledig geklonken
dat er geen relevante vacatures te
project unieke kansen die gevorderde
schip. Met stagiairs die leren hoe ze
vinden waren in de regio, was er
schrijnwerkerstechnieken
vereisen.
de
arbeidsmarkt.
Toen
bleek
metaalplaat moeten bewerken, lassen,
weinig reden om verder te gaan
Daarnaast zijn er tal van mogelijkheden
stoomketels
met het simpelweg aanleren van
om ouderwetse smeedkunst aan te leren.
vervaardigen
Met een smidsvuur dat regelmatig wordt
elektrische installatie in de vingers te
Door
opgestookt voor de productie van nagels of
krijgen. De financiële onzekerheid van
gebruiken als trainingsinstrument en
andere smeedijzeren onderdelen.
het project lijkt nog steeds de grootste
motivatiemiddel kreeg het project
uitdaging.
een heel ander doel. Door te werken
bouwen, en
timmerwerk
zelfs
leren
de
In het Verenigd Koninkrijk is The Medway
traditionele maritieme vaardigheden. het
aan
scheepsbouwen
communicatievaardigheden,
Queen Preservation Society in Gillingham
In de Belgische stad Boom is de bouw
assertiviteitstraining,
sinds lang betrokken bij het ingewikkelde
van de New Belgica geëvolueerd
arbeidsmoraal
gevecht om de uit 1924 stammende
van
het
raderboot
Medway
Ambachtslieden
en
Queen
een
gedreven
te
redden.
laaggeschoolde
vrijwilligers
project
om
werkzoekenden
te
project
teambuilding,
enzovoorts, een
zeer
reïntegratieprogramma
heeft
succesvol aan
haar
werken
en gedetineerden op te leiden in
met en naast elkaar, aldus waardevolle
traditionele maritieme vaardigheden,
palmares kunnen toevoegen.
stageplaatsen voor studenten van MidKent
naar een programma dat zich volledig
Dus het toerisme profiteert van de
College creërend. Er zijn zat vaardigheden
richt op sociale vaardigheden gericht
traditionele grote
scheepsbouw-projecten,
hoeveelheden
vrijwilligers
suggereren dat de lokale bevolking
Maritiem Erfgoed in het Bloed
het werk ook apprecieert. In België zowel als in het Verenigd Koninkrijk zijn er voorbeelden van cursisten
Douarnenez heeft een lange historie als vissershaven. Hoewel de vangst van
die werk vinden in de ‘echte wereld’
sardines, waar het plaatsje om bekend stond, verdwenen is, heeft de verbinding met
en zo het bewijs vormen dat het
de oceaan een nieuwe vorm van voorspoed gebracht. 25 kilometer ten noordwesten
idee achter sociale inclusie prima
van Quimper, is dit Bretoense stadje een toeristische trekpleister. Niet alleen vanwege
werkt. Dat betekent echter niet dat
de prachtige stranden, maar vooral zijn levendige historische haven.
alle doelen bereikt zijn. Er is nog veel werk te verzetten. Vaak genoeg
Het middelpunt van de stad is een enorme museumhaven. Met de focus op de lokale
vloeit de stroom nog in slechts één
maritieme achtergrond plaatst het de historie van de visserij in een wereldwijde
richting.
context. 2800 m2 expositieruimte, 5000 objecten en 70.000 foto’s geven de
kunnen profiteren van het toerisme
geschiedenis van havens en visserij over de eeuwen en de hele wereld weer. Er zijn
dat ze aantrekken, gemeenschappen
250 vaartuigen te zien, waarvan acht op het water. Tijdelijke exposities verzekeren
zouden een beetje meer voordeel
de dynamische weergave van de geschiedenis.
kunnen halen uit de mogelijkheden
Projecten
zouden
meer
die de projecten ze bieden. Lokale Douarnenez heeft maritiem erfgoed in het bloed. Scheepswerven, een actief
ondernemers
TMS-opleidingscentrum, een haven om historische schepen aan te meren en het
betrokken kunnen worden bij de
‘sardinespad’, om de lokale geschiedenis te ontdekken. Doorheen de hele stad
projecten, waardoor deelnemers en
versterkt een netwerk van maritiem historische locaties de beleving voor de bezoeker.
stagiairs
Maritiem erfgoed geeft hier het hele jaar door werk aan honderd mensen. Het budget
krijgen. Het is belangrijk om het
voor het museum, het opleidingscentrum en het Chasse Maree magazine is 5 miljoen
publiek te betrekken, om nog meer
Euro, waaraan de stad slechts 650.000 Euro bijdraagt.
deel uit te maken van de lokale
zouden
meer
zeker
meer
toekomstperspectief
gemeenschap en economie. De juiste balans te vinden tussen internationale samenwerking en lokale belangen.
2 Seas Magazine Pagina 17
Workshop TMS in a New Age door Marinus van Dintel (SCEZ), Oostende De kustprovincie Zeeland in het zuid-westen van Nederland bestaat uit een aantal voormalige eilanden en een strook land tegen de noordgrens van België. Dankzij de geografische ligging heeft Zeeland een grote hoeveelheid maritieme geschiedenis en erfgoed. Ambtenaren van de provincie Zeeland maken beleid op allerlei gebieden, Clusterpartners Maritime Heritage Skills in Oostende
zo ook voor het cultureel erfgoed. Juist omdat het zo’n onderscheidend deel van het Zeeuws cultureel erfgoed is, heeft de provincie extra aandacht
voor het maritiem erfgoed. De SCEZ (Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland) werkt rond het beschermen van Zeelands tastbare en immateriële culturele erfgoed, met het maritieme erfgoed als een van de belangrijkste onderwerpen. Tegenwoordig is maritiem erfgoed veelal onderdeel van evenementen of andere toeristische attracties. Helaas staat het behoud onder druk, door het gebrek aan financiële middelen, specialisten en materialen. Het is belangrijk mensen aan te trekken voor een langere periode, niet slechts voor een paar weken vrijwilligerswerk, omdat het veel tijd kost om mensen bekend te maken met de benodigde kennis en vaardigheden. Veel oud-cursisten komen in de bouw terecht, als timmerman of elektricien, omdat er niet voldoende financiële middelen voorhanden zijn om schepen te restaureren en de scholing voort te zetten. We moeten proberen hen aan boord te houden. Het zou ook beter kunnen zijn onze aandacht te vestigen op het opleiden van vrijwilligers die zich voor langere tijd willen vastleggen, dan op mensen die eerder een re-integratiecursus nodig hebben. We moeten ons richten op een breder spectrum aan doelgroepen. Daarom zijn goede ondersteuning en een lange termijnvisie onontbeerlijk. Het is belangrijk om: •
De Virtual Learning Environment voor cursisten, vrijwilligers en scheeps- en werfeigenaren uit te breiden.
•
Kennis te verspreiden.
•
Een internationaal netwerk tussen (privé) eigenaren, specialisten, musea, scheepswerven enzovoorts te creëren.
2 Seas Magazine Pagina 18
HOOFDSTUK 3
Waar Lopen We Tegenaan?
In de eerste twee hoofdstukken spraken we over kansen en mogelijkheden. Over alle goede zaken die het behouden en delen van Maritime Heritage Skills kunnen brengen. Uiteraard is het leven niet alleen rozengeur en maneschijn. Ieder sprookje kent haar gemene heks. In dit hoofdstuk wenden we ons tot de beperkingen die we ondervinden.
Beperkingen signaleren Niet bij het vinden van enthousiaste vrijwilligers en stagiairs. Niet bij het vinden van fondsen of manieren om
van
maritiem
erfgoed
een
winstgevende onderneming te maken. Nee, laten we ons realiseren dat we inmiddels in de 21ste eeuw leven. Dat dingen veranderd zijn. In de manier waarop mensen dingen doen, in de manier waarop ze leven, de manier waarop ze werken. Het is niet alleen
de technologische vooruitgang van
het verleden. Daaruit zouden we
de laatste pakweg 200 jaar die onze
kunnen
levens heeft veranderd. De vraag die
veelgeprezen kennis achterhaald is,
we ons moeten stellen, is hoe ver
de vaardigheden hopeloos ouderwets.
mensen willen en kunnen gaan in het
Het is geen geheim dat vooruitgang
herbeleven van het verleden. In hoe
vaak onder druk van het kostenplaatje
ver de moderne maatschappij hen dit
ontstaat. Door het verminderen van
toestaat.
de arbeidsintensiviteit en gebruik te
concluderen
dat
onze
maken van eenvoudiger technieken Kennis en vaardigheden zijn het groter
en/of
makkelijker
te
bewerken
goed dat dit project promoot. Het
materialen. Maar er is meer. Heden
laat duidelijk zien dat veel van onze
ten dage kun je gewoon geen zware
moderne technieken en oplossingen
houten balken meer verplaatsen door
gebaseerd zijn op ervaringen uit
simpelweg een paar extra handen
2 Seas Magazine Pagina 19
toe te voegen. Je kunt niet meer
willen bedienen zonder persoonlijke
nummer een keuze maakte. Eik is
jongleren met withete klinknagels
beschermingsmiddelen
een
niet alleen erg duurzaam, het is ook
midden op een drukke werf. Noch
veiligheidshelm. Niet met als enige
eenvoudig te buigen (door branden)
kun je verwachten dat personeel
achterliggende reden dat het dan
en vormen, wat erg belangrijk is bij het
nog langer stoomketels bekleedt met
authentieker
dingen
maken van boegdelen. Eiken groeien
asbesthoudende materialen, of zonder
kunnen gewoon niet langer. Andere
traag, het duurt vele jaren voordat
bescherming de dampen van teer en
moeten worden aangepast. Hetzelfde
een boom de juiste afmetingen heeft
andere giftige producten inademt.
geldt voor de gebruikte materialen, de
om te kunnen worden gebruikt in de
ARBO-regels, milieustandpunten en
belasting van het milieu en zelfs voor
scheepsbouw. Het kan zomaar 150
zeker niet in het minst de rechten van
de historie zelf.
tot 180 jaar duren om een boom te
is.
of
Sommige
de individuele werknemer zijn in de
laten groeien die voor dit doeleind kan
De zoektocht naar grondstoffen
dienen. Overbodig te zeggen dat om te
wetgeving, stelt ons voor uitdagingen
De oudste schepen die we kennen,
scheepsbouw is gericht, oerbossen
in de manier waarop we ambacht
daterend uit de Romeinse tijd en zelfs
nagenoeg allemaal verdwenen zijn
en vaardigheden toepassen in deze
nog daarvoor, zijn op een na allemaal
en de vraag nagenoeg nihil is, is
nieuwe tijd. Op de manier waarop
gemaakt van eikenhout. Eik is een
het verzekeren van voldoende hout
het is toegestaan en op de manier
van de meest duurzame inheemse
om nieuwe eikenhouten schepen te
waarop we het graag uitgevoerd
houtsoorten en was in die tijd overal
bouwen een hele toer geworden. De
zien. Niemand die een beetje bij zijn
te vinden. Maar het was niet alleen die
paar
verstand is, zal nog zware machines
ruime beschikbaarheid die eik tot de
die er nog zijn overgebleven, halen
loop der jaren veranderd. Het heeft geen zin dat te ontkennen. Plaatselijke
regelgeving,
over
het
algemeen gebaseerd op Europese
beginnen beschikbaarheid niet meer zo vanzelfsprekend is als vroeger. Aangezien de bosbouw niet langer op
gespecialiseerde
houthandels
hun voorraad vooral uit Frankrijk en Denemarken. De wetenschap dat een eikenhouten plank per centimeter dikte ruwweg een jaar nodig heeft om te drogen, schetst wel een beeld van de enorme hoeveelheid hout die men op voorraad moet houden, de planning die het met zich mee brengt en de hoge kostprijs. Houden we er rekening mee dat voor de bouw van een houten schip het erg belangrijk is planken te zagen uit bomen en takken die al ongeveer de juiste vorm hebben voor het schip in kwestie, dan wordt het allemaal niet eenvoudiger. Wanneer we ons realiseren dat de ervaring in dit vak eigenlijk alleen in het werk kan worden verkregen, werk dat nauwelijks nog wordt uitgevoerd, dan slaat de angst dat dit wel eens Bestuderen van de conditie, dimensies en constructie van een originele boot
2 Seas Magazine Pagina 20
een uitstervend beroep zou kunnen zijn ons om het hart.
ARBO
Vaardigheden, materialen, het omgaan
De geschiedenis herhaalt zichzelf.
met die materialen, ze zijn allemaal
Misschien niet zo letterlijk, maar
Hedendaagse regelgeving kan een
achterhaald
hedendaagse
ervaringen uit het verleden zouden ons
serieus probleem opleveren bij het
normen. Tegelijkertijd zijn ze stuk voor
moeten leren hoe we een toekomst
gebruiken van traditionele maritieme
stuk onmisbaar voor het overleven
op kunnen bouwen. De kennis en
vaardigheden.
houtbewerking
van vele individuele karakteristieken
vaardigheden die we nu weglachen
bijvoorbeeld, kan het gebruik van
van het historisch correct (na)bouwen
zouden zomaar eens het antwoord
stokoude
lastig
van historische schepen. Het bewijst
kunnen zijn op vragen die we ons nu
worden. Alhoewel er voor de echt
dat er meer achter het vastleggen en
nog niet kunnen indenken. Niet door
gevaarlijke
machinerie
uiteraard
behouden van Traditional Maritime
terug te blikken, maar door voorbij de
moderne,
veiliger
equivalenten
Skills schuilgaat dan je op het eerste
horizon te kijken.
Bij
werktuigen
knap
bestaan, zal het niet mogelijk zijn om elk aspect op te lossen zonder een deel van de authenticiteit te verliezen. Misschien niet van het afgewerkte vaartuig, maar op zijn minst van de kennis en vaardigheid die gebruikt zijn om het te bouwen. Ging dit hele project nu niet net over het behouden van die kennis en vaardigheden? Bij het breeuwen van een dek of de romp van een houten schip zijn het de gebruikte materialen die problemen veroorzaken. Ouderwetse teer kan vrij
eenvoudig
worden
vervangen
door rubber compounds of moderne polymeren, zolang we het er over eens zijn dat dit de authenticiteit van het afgewerkte product niet te veel aantast. Bij het klinken van een stalen scheepsromp zullen er heel andere ARBO-regels met voeten getreden worden. Het bedienen van smidsvuren, het razendsnel verwerken van withete klinknagels, het klinken zelf, met zware hamers of nog onhandelbaarder machines. Het is eenvoudigweg niet mogelijk, om alles wat vroeger zo normaal was uit te voeren binnen de regelgeving van de 21ste eeuw. Binnen de 96 vaardigheden die het Traditional
Maritime
Skills-project
heeft vastgelegd zullen nog veel meer voorbeelden van karweien te vinden zijn, die niet op de ouderwetse manier kunnen worden uitgevoerd zonder de regels met voeten te treden.
door
gezicht zou denken.
MHS in een nieuwe context In een toekomst waar het rijke maritieme verleden van onze cultuur deel uitmaakt van de hedendaagse maatschappij,
waar
moderne
zeilschepen een duurzaam alternatief kunnen zijn voor grote vervuilende verbrandingsmotoren, zijn traditionele vaardigheden
misschien
wel
de
oplossing. Niet zoals we ze kenden, misschien niet zoals we ze hebben vastgelegd, maar er zal een toepassing gevonden worden voor alles wat we hebben geleerd uit het verleden. Zoals uit het varen met historische schepen onder de huidige regelgeving is gebleken, zal er geen pasklaar antwoord te vinden zijn om elke denkbare keerzijde te weerleggen. Geen
enkele
kolengestookte
stoommachine zal ooit voldoen aan hedendaagse
emissie-eisen.
Geen
enkele getrouwe kopie van een 17e eeuws galjoen kan ooit voldoen aan moderne ARBO-eisen. Stoommachines zullen
stilvallen
zonder
steenkool
om te verbranden, zeilen zullen niet opbollen wanneer er geen matrozen in het want mogen klimmen, maar toch is het uiterst belangrijk om alles wat we mogelijk nog weten te behouden voor de toekomst.
2 Seas Magazine Pagina 21
HOOFDSTUK 4
Conclusie
Heroes2C en Traditional Maritime Skills hebben de krachten gebundeld in dit cluster. In dit hoofdstuk blikken we terug op waar we de afgelopen maanden aan hebben gewerkt en bereikt hebben.
Was het de Moeite Waard? Het hele idee achter dit cluster was om de partners die voorheen betrokken waren in andere 2 zeeĂŤnprojecten omtrent maritiem erfgoed en
opleidingsvraagstukken
samen
te brengen, om te werken aan de kapitalisering
van
hun
resultaten.
Om het verrichte werk zichtbaarder te
maken
en
nieuwe
relevante
partnerschappen voor de toekomst op te zetten.
2 Seas Magazine Pagina 22
Er is een erg goede samenwerking
ontwikkelen, waar hopelijk snel een
ontstaan
vervolg op zal komen.
en
de
stimulerende
werksfeer die dit cluster vanaf het begin karakteriseerde, gaven ons de
De kennis van de partners over
kans om effectief tegemoet te komen
opleiding, onderwijs en kennis van
aan de vraagstukken van het cluster,
maritieme
de vooropgestelde doelen te bereiken
samen met al het gedane werk bij
en onze ervaringen en expertise te
het vastleggen van de vaardigheden
delen. Ondanks dat er nog veel werk
in
te doen blijft, hebben de formele
een kader waarbinnen kennis van
en geassocieerde partners het voor
traditionele maritieme vaardigheden
elkaar gekregen resultaten uit het
kan
verleden te kapitaliseren en bruikbare
docent op cursist. Wat ontbrak aan
hulpmiddelen voor het onderwijs te
TMS,
het
vaardigheden
TMS-project,
worden de
hebben,
geleid
overgedragen
kennisoverdracht
tot
van tussen
docent en cursist, en Heroes2C, het
het uit tot een plaats waar we terug
of houtbewerking altijd toepasbaar
daadwerkelijk kaderen van de gedane
kunnen kijken op het rijke verleden en
zijn in andere functies.
arbeid, is in dit cluster aangepakt.
tegelijkertijd kunnen werken aan het
Het
Natuurlijk is het werk verre van
behoud ervan. Hetzelfde kunnen we
realistische blik te blijven kijken naar
voltooid. De finishlijn is nog lang niet
doen voor de expertise, de kennis van
het belang van ons maritiem erfgoed.
in zicht, maar de eerste veelbelovende
ambachtelijke scheepsbouwers, door
Er zijn kansen voor een duurzame,
stappen
ze onder te brengen in een nieuwe
meer zelfvoorzienend gebruik van
vorm
economie.
maritiem erfgoed (en vaardigheden).
over
het
Het publiek en de vele vrijwilligers zijn
mogelijkheden
bouwen, repareren en restaureren
zeer geïnteresseerd in de tradities van
onderzocht om MHS te zien als
van historische schepen die er op
de scheepsbouw. Kijk bijvoorbeeld
onontgonnen economisch potentieel.
de
bestaande
is
naar het aantal bezoekers dat de
Maritieme
een
uniek
Er
Virtuele
richting
overdraagbare
vaardigheden zijn genomen.
De We
hebben
de
spektakelstukken,
gekoppeld
aan
maritieme
erfgoed
erfgoedroutes
en
het in
van
maritieme
verzamelde
kennis
werven
bestaat
verkoopargument.
is
belangrijk
om
met
Leeromgeving
een
website
collectieve
zou zomaar toekomst voor nieuwe
genereert, of de hoeveelheid publiek
musea,
ontwikkelingen in kunnen zitten. Zelfs
op evenementen. Zelfs het grote
scheepswerven
wanneer er niet onmiddellijk banen
aantal vrijwilligers dat zich inzet voor
zijn de extraatjes waar het maritiem
worden gecreëerd voor de mensen die
het behoud van historische schepen
erfgoed op kan rekenen. Plaats het
zijn opgeleid in traditionele maritieme
moet een teken zijn. Allemaal samen
historische schip in zijn natuurlijke
vaardigheden, zullen de aangeleerde
betekent het, dat we moeten willen
habitat, exploiteer die habitat, bouw
vaardigheden en expertise in metaal-
groeien,
ontwikkelen
en
delen.
Workshop Skills and the Road to Employment door Kurt van Camp (De Steenschuit VZW), Oostende De VZW De Steenschuit in Boom (België) is vernoemd naar het eerste schip gebouwd door de stichting. Het belangrijkste doel was altijd het bouwen en restaureren van historische schepen, door het aanleren van traditionele maritieme vaardigheden aan langdurig werklozen. Tijdens de bouw van hun meest recente schip, de New Belgica, kwamen er een aantal problemen op hun pad (regelgeving, klassering van het schip, planning van de werklocatie enzovoorts), die niet alleen het schema van de bouw overhoop gooiden, maar ook het sociale project er achter frustreerde. Opleidings- en reïntegratieprogramma’s liepen averij op. In 2013 leidde dit tot een geheel nieuwe visie op het project. Na de onthutsende vaststelling dat de scheepsbouw in de regio alleen maar verder afnam en er geen vacatures te vinden waren, leek het onzinnig nog langer mensen op te leiden om boten te bouwen. In plaats van op scheepsbouw, ligt de nadruk nu op het sociale programma. Traditionele maritieme vaardigheden zijn niet langer het doel, ze zijn het middel geworden om werklozen, daklozen, gedetineerden enzovoorts hun plaats op de arbeidsmarkt te laten terugvinden. Door sociale vaardigheden, arbeidsmoraal en professionaliteit op de eerste plaats te zetten. Verschillende voorbeelden van succesvolle reïntegratie in andere sectoren werden voorgesteld op de conferentie. Het aanwezige publiek werd gevraagd mee te denken over oplossingen voor problematische situaties uit de praktijk, door interactieve bevraging, presentaties van bestaande casussen over de drie kernwaarden arbeidsmoraal, professioneel gedrag en sociale vaardigheden. De input van de vele jonge studenten in het publiek bleek zeer onconventioneel en verhelderend.
2 Seas Magazine Pagina 23
We
moeten
openstaan
voor
de
aanpassingen die moeten gebeuren om een schip zelfvoorzienend te maken. Dat houdt ook in, dat we er van overtuigd moeten zijn, dat willen we binnen de huidige regelgeving een kans van slagen maken, het vaak een zaak is van buigen of barsten. Laat het duidelijk zijn, er is nood aan nog meer aandacht voor ons maritieme erfgoed. Voor de mogelijkheden die er zijn voor opleidingen, het overnemen van bestaande scheepswerven, het starten van nieuwe ondernemingen, zelfs voor het vinden van de juiste werf voor benodigde reparaties. Het maritiem erfgoed mag nog meer in het voetlicht worden geplaatst, niet alleen zodat nog
meer
mensen
gepassioneerd
kunnen raken door de schoonheid van ons verleden op het water, maar nog veel belangrijker, om ze voor lange tijd van dichtbij te betrekken. Terugkijkend op wat we in de korte periode tussen maart en november hebben bereikt, kunnen we trots zijn dat we de diverse partners dichter tot elkaar hebben kunnen brengen. Dat we hebben geleerd uit onze vorige projecten, diens uitkomsten gevaloriseerd hebben
en
kunnen
voorbereidingen treffen
voor
de
doorontwikkeling naar nog mooiere resultaten in een nieuw partnerschap.
2 Seas Magazine Pagina 24
HOOFDSTUK 5
Aanbevelingen en Vervolgstappen
De voornaamste uitkomst van dit cluster is een eerste set van Training Instructie Plannen ( TIP’s) door het combineren van de resultaten uit Heroes2C en Traditional Maritime Skills. Een mooie start, maar er is meer werk nodig om tot een waardevolle set van TIP’s te komen.
Trainings Instructie Plannen (TIPs)
omvat. Pas dan zijn we klaar om ze als
te verzekeren dat het een bruikbare
één pakket te presenteren aan scholen
methode
en andere opleidingsinstituten.
feedback van docenten en cursisten
Om dit te bewerkstelligen, zullen
op de gebruikte TIP’s mag, kan en
de organisaties die dit op zich willen
moet altijd aangewend worden voor
Op dit moment zijn er als voorbeeld
nemen zich er van moeten verzekeren
verdere ontwikkeling en verbetering
door het cluster een tiental TIP’s
dat ze toegang hebben tot relevante
van de methodiek.
afgewerkt en online gepubliceerd.
expertise en er voldoende tijd kan
Deze
worden vrijgemaakt om er aan te
zijn
openbaar
en
gratis
toegankelijk. Dit houdt wel in, dat
werken.
er nog 86 overblijven om te worden beschreven,
vooraleer
we
een
Hoewel er dus een aantal TIP’s
complete set TIP’s hebben, die alle
zijn
door het Traditional Maritime Skills-
geen
project
Uiteraard moet dit wel gebeuren, om
vastgelegde
vaardigheden
uitgewerkt, praktijktests
hebben
er
nog
plaatsgevonden.
is
voor
docenten.
De
MHSaccreditatie en scheepswerven De
ontwikkeling
accreditatie
van
certificaat
het
MHS-
binnen
de
2 Seas Magazine Pagina 25
Historische Waarde De
‘Kamper
Kogge’
is
een
20ste eeuwse replica van een middeleeuws
vrachtschip.
Dergelijke schepen bevoeren de Europese zeeën, maar hadden ook hun plek in de Zeeuwse delta.
Dit
exemplaar
werd
midden jaren negentig gebouwd in Kampen (NL). De recente ontdekking van een originele ‘kogge’ op de bodem van de IJssel laat een heel nieuw licht schijnen op de waarde van replica’s. Hoewel niet authentiek, kunnen replica’s, naar gelang de filosofie achter de bouw, toch
significante
historische
waarde vertegenwoordigen. Een origineel schip daarentegen kan door de jaren heen zo vaak zijn gerepareerd of gemoderniseerd, dat
veel
van
de
originele
kenmerken reeds lang verloren zijn gegaan.
zijn in het bouwen en werken aan
herbouw van het van oorsprong uit
traditionele schepen in verschillende
1884 daterende stalen stoomschip de
formaten. Zowel in hout als in metaal.
New Belgica wordt vooral gewerkt met
Tot slot is het ultieme doel de MHS-
laaggeschoolde werkzoekenden die via
accreditatie
bekrachtigen
de VDAB aangetrokken worden. Op de
op nationaal en internationaal vlak.
werkvloer bij De Steenschuit VZW in
Kortom, meer dan genoeg interessante
Boom verwerven de deelnemers sinds
uitdagingen voor een nieuw Europees
2007 een groot aantal traditionele
project.
maritieme vaardigheden.
Het bouwen van replica’s: Kennis delen versus beperkende regelgeving
Daarnaast maken ze zich vertrouwd
Over hoe meer mensen getraind
schrijnwerkers-
kunnen
smederijvaardigheden.
te
laten
worden
in
traditionele
maritieme
vaardigheden
maritieme
erfgoedsector
gebruikelijke
hetgeen
hun
werkattitudes,
kansen
op
een
betaalde baan op de arbeidsmarkt vergroot. De reconstructie van het 17e-eeuwse
houten
oorlogsschip
Le Jean Bart in Gravelines beoogt vooral het doorgeven van gevorderde en
traditionele Sinds
2002
de
wordt door een groot aantal, met
behoefte
name jongere medewerkers onder
heeft aan uitzonderingen op nieuwe,
leiding van de Association Tourville
beperkende
aan de totstandkoming van de replica
Europese
en
met
wet-
en
regelgeving.
gewerkt.
De
beoogde
bouwtijd
bedraagt twintig jaar. looptijd van het cluster is een goede
De belangstelling voor het bouwen
eerste stap geweest.
van replica’s van historische schepen
In één van de workshops tijdens de
is sinds een tiental jaren beduidend
conferentie in Oostende werd duidelijk
Wanneer we een werkbare set TIP’s
toegenomen.
voorbeelden
dat de strenge Europese regelgeving
hebben
we
vinden we bij een paar partners
maar vaak ook gebrek aan middelen
naar buiten kunnen komen richting
binnen het MHS-project: de Medway
grote obstakels zijn bij de eerder
cursisten, is het belangrijk om een
Queen (Engeland), de New Belgica
genoemde projecten. Restauratie of
tweede stap te nemen, de waardering
(België) en Le Jean Bart (Frankrijk).
het bouwen van replica’s vergt veel tijd
van de TIP’s. Het idee is, dat de cursist
De romp van de van oorsprong
en geld. Ondanks Europese subsidies
onder begeleiding van een docent
uit
(stalen)
de afgelopen jaren zijn projecten
een aantal vaardigheden kiest waarin
raderstoomboot Medway Queen wordt
zoals de Medway Queen en Le Jean
hij of zij wil worden onderwezen en
sinds 2009 geheel herbouwd met
Bart nog verre van afgerond. Dankzij
waarvoor hij of zij een totaal van 100
traditionele scheepsbouwtechnieken.
de subsidies is er de laatste jaren
studiepunten kan behalen. Het aantal
Bij
veel
veel vooruitgang geboekt. Er konden
benodigd om MHS-geaccrediteerd te
vaardigheden te leren, zoals het
ruim 2,5 jaar professionele krachten
worden. De derde stap zal het vinden
bewerken van metaalplaten, lassen
worden ingehuurd die vrijwilligers
van een aantal scheepswerven in
en het maken van stoomketels. De
en
de regio zijn, waar cursisten terecht
werkzaamheden worden, binnen het
en hun kennis en ervaring hebben
kunnen voor hun opleiding en/of
verband van de The Medway Steam
overgebracht.
praktijkervaring. Om dit voor elkaar
Packet
te krijgen moeten we op zoek naar
door enkele betaalde krachten en
Dit soort projecten ontstaan veelal
scheepswerven
een grote groep vrijwilligers. Bij de
uit een droom en een passie voor
gecreëerd
die
waarmee
gespecialiseerd
2 Seas Magazine Pagina 26
1924
de
Enkele
daterende
reconstructie
Company
Ltd.
vallen
studenten
konden
begeleiden
uitgevoerd
uitvaren, wat chartervaart nagenoeg onmogelijk maakt. Er zijn echter historische schepen die toch commercieel kunnen opereren. Een goed voorbeeld is de schoenerbrik Tres
Hombres,
een
professioneel
zeilend vrachtschip. Dit houten schip (geen replica overigens), dat geheel op zeilen vaart, vervoert lading (fair trade producten) en passagiers over grote afstanden. Tevens wordt het schip gebruikt om leerlingen op te leiden voor de zeevaart. De Tres Hombres weet de strenge Europese regelgeving te omzeilen door onder Instructeur Association Tourville maritiem erfgoed. Ze worden niet
Er zou een betere koppeling gelegd
bekeken als een business case, die
moeten worden tussen particuliere
geld moet genereren en opbrengen
scheepseigenaren,
gedurende de bouw of restauratie.
en -herstellers, maritieme musea en
Daardoor is er geen continue stroom
vrijwilligers en jongeren in opleiding.
van
schepen
De overheid zou hierbij de rol van
tijd
intermediair kunnen vervullen.
middelen
binnen
een
om
deze
vastgestelde
en
scheepsbouwers
te restaureren. Ondanks deze les
Naast gebrek aan financiële middelen
hopen we dat de liefde en passie
zorgen vooral de wet- en regelgeving
voor
op
maritiem
erfgoed
nog
het
gebied
van
gezondheid,
steeds onderdeel blijven van dit soort
veiligheid en milieu voor de nodige
projecten. Omdat het gebrek aan
kopzorgen bij de bouw van, maar
financiële middelen structureel lijkt
vooral bij het varen met replica’s.
te worden bij dit soort projecten,
Replica’s worden voor de wet namelijk
geven diverse deelnemers aan dat de
beschouwd als nieuwe schepen en
overheden meer in vrijwilligersbeleid
vallen daardoor onder de nieuwe,
zouden moeten investeren. Daarnaast
strenge Europese regelgeving. Dit
zou de focus ook op andere groepen
zorgt met name voor problemen
moeten liggen, om zo meer mensen
bij schepen die voor de charter- en
te enthousiasmeren voor traditionele
pleziervaart worden ingezet. Doordat
maritieme
replica’s
vaardigheden.
Als
zo
authentiek
mogelijk
hulpmiddel zou hiertoe een digitale
nagebouwd worden, kan vaak niet
leerweg gebruikt kunnen worden.
aan
In de praktijk blijkt het werken
zoals bijvoorbeeld volgens de SOLAS
met laagopgeleiden werklozen niet
(International
altijd een goede investering te zijn,
Safety of Life at Sea). Dit heeft vaak
aangezien het uitvalpercentage op
tot gevolg dat schepen slechts met
termijn vrij hoog is.
een beperkt aantal personen mogen
alle
regels
voldaan
Convention
worden, for
eigenaren van de Belgische spits Saint Antoine (Baasrode, 1919) hebben gekozen voor duurzame oplossingen om te voldoen aan hedendaagse eisen zonder aan de originaliteit van hun schip te raken. Het schip is omgebouwd tot demonstratieschip van compacte helofytenfilters. Daarnaast adviseren ze over waterbesparende technieken
een bepaald budget te bouwen of
het
de vlag van Sierra Leone te varen. De
the
en composttoiletten. Hiermee komen ze
tegemoet
aan
hedendaagse
eisen voor lozen op open water. Om elektriciteit te genereren worden kleine windmolens en vernuftig weggewerkte zonnecellen aangewend. In de workshop wordt door enkele deelnemers aangegeven dat binnen de Europese Unie meer begrip zou moeten
zijn
voor
de
bijzondere
positie van historische schepen en daarmee de bijbehorende problemen die ontstaan als moderne wet- en regelgeving
op
deze
categorie
schepen wordt toegepast. Overheden zouden uitzonderingen op bestaande regelgeving moeten kunnen toestaan. Het verkrijgen van draagvlak hiervoor moet prioriteit krijgen.
2 Seas Magazine Pagina 27
HOOFDSTUK 6
Feedback en leerpunten uit de conferenties
Feedback en leerpunten uit de conferenties
Maritiem
Zaken die er uit sprongen tijdens de conferenties:
op
teneinde
Walsoorden (NL), die niemand
•
Erfgoed
of
werkzoekenden, ieder voor zich
Heritage,
zijn ze op zoek naar een goede
opgericht.
manier om met elkaar in contact
INTERREG-cluster
te komen. Er is bijvoorbeeld
zou meer van deze platforms
een werfeigenaar op leeftijd in
European moeten Een
Zeeland
Maritime worden
nieuw moeten
richten,
draagvlak te creëren voor de
heeft om zijn bedrijf over te
Maritiem erfgoed is een onderdeel
economische
door
nemen. Hij is op zoek naar
van het cultureel erfgoed en
te bemiddelen, lobby’s op te
iemand aan wie hij zijn kennis
kan
de
starten om bijvoorbeeld regels
en het bedrijf kan overdragen.
van
en regelgeving aan te passen of
Ondanks dat bewezen is dat
subsidies mogelijk te maken.
het voor een nieuwkomer meer
belangrijk
economische
zijn
voor
ontwikkeling
stad of regio.
kansen,
overlevingskansen •
•
Het is broodnodig te investeren
om
Er zijn nog steeds grote blinde
een bestaand bedrijf over te
in het delen van kennis, expertise
vlekken
gaat
nemen in plaats van een nieuw
en het opgezette netwerk.
over het tot elkaar brengen
te beginnen, blijft het vinden
van
partijen.
van geïnteresseerde partijen erg
Er zullen meer regionale en
Scheepseigenaren, reparatie- en
moeilijk. Aan de andere kant nam
nationale
restauratiewerven, vrijwilligers en
er aan de conferentie in Oostende
platforms,
2 Seas Magazine Pagina 28
zoals
•
biedt
wanneer verschillende
het
een man deel, die eerder al in een
de diverse partijen binnen het
gelijkaardig project als de New
speelveld bij elkaar te brengen.
Belgica had geparticipeerd. Toch was het tot op heden onmogelijk
•
Mensen
beginnen
met
het
bouwen van een replica of het restaureren van een schip zonder
De (geassocieerde) partners in
na te denken over de toekomst.
gebleken om werk te vinden in
het cluster bouwen allemaal grote
Er is geen lange termijn plan.
de sector. De moeilijke invulling
schepen. Deelnemers aan de
Voordat men de bouw van een
van deze man’s nieuw gevonden
conferenties uit de wereld van de
schip begint te plannen is het
passie
was
een
•
duidelijk
scheepsbouw waren nagenoeg
aan te raden eerst na te denken
voorbeeld van het vele werk dat
allemaal mensen met kleinere
over
er nog verzet dient te worden om
schepen en/of werven.
afgewerkte vaartuig in haar eigen
manieren
waarop
het
Maritime Heritage Conference, Falmouth (UK)
Sprekers en vertegenwoordigers Maritime Heritage Skills cluster in Falmouth
De conferentie in Falmouth was onderdeel van het INTERREG 2 zeeën cluster Maritime Heritage Skills. Het bestond uit presentaties, een interactieve workshop over scheepsbouw en de unieke mogelijkheid om tijdens de lunch te netwerken en partnerschappen te ontwikkelen voor toekomstige historische scheepsbouw projecten in de regio. Tim Bowerbank, marketing manager van CMN: ‘Deze conferentie laat het belang van de gratis Virtual Learning Environment van het Maritime Heritage Skills-project zien aan een gemengd publiek van maritieme ondernemers, geïnteresseerde vrijwilligers en vakmensen uit het onderwijs op het gebied van de scheepsbouw. Regelmatig worden we benaderd door jonge mensen in Cornwall, die hun interesse voor het vak van scheepsbouwer uitspreken. Deze methode geeft hen vrij baan om hun vaardigheden te ontwikkelen en contact te leggen met potentiële werkgevers en cursusleiders.’ Andy Wyke, Boat Collection Manager van het museum sprak op de conferentie: ‘Het is geweldig om zo’n diverse mix van maritieme werkgevers, historische werven, maritiem geschiedkundigen en geïnteresseerden samen onder een dak te zien. Musea zijn meer dan alleen attracties voor toeristen. Ze stimuleren interesse en de wens om meer te weten te komen over het werken in een bedrijfstak, vooral als deze van zo’n grote betekenis is (geweest) voor de lokale economie.’
2 Seas Magazine Pagina 29
Het kan een grote vooruitgang zijn om meer duurzaamheid te creëren in de transportsector of het leven in het algemeen. •
Begin een lobby om duurzaam overzees transport op replica’s mogelijk te maken.
•
Maritiem erfgoed verhoogt de aantrekkingskracht regio.
Door
van
een
evenementen,
scheepswerven en afgebouwde vaartuigen correcte
in
een
context
historisch
te
plaatsen
zal de herkenbaarheid van alle gedane moeite sterk toenemen. Door te investeren in het milieu
John Blake en Sam John, timmermansleerlingen MQ op de werf van Jean-Bart
zouden er ook nieuwe partners
onderhoud kan voorzien. Met
geschikt personeel te vinden.
andere woorden, ben je van plan
Het
een schip te bouwen, beschouw
de
het dan als een businessplan.
verhuizen van werkzoekenden te
Wat is het verdienmodel voor
zijn.
grootste
probleem
terughoudendheid
om
voor onderhoud en exploitatie? Mogelijkheden
zijn
er
legio,
vrachtvervoer, toerisme, museale bestemming enzovoorts. Volgens
De
•
Verdere ontwikkeling van het
Inzetten op het opleiden van
in traditionele scheepsbouw in
vrijwilligers.
Vlaanderen. scheepsbouw met
het
dat
ze
Door
traditionele
aan boord blijven, maar ook
te
combineren
verzekeren dat ze hun kennis
trainen
vaardigheden
Zorgen
van
wordt
sociale
het
blijven delen.
doel
verlegd van scheepsbouw naar inzetbaarheid op de arbeidsmarkt.
•
Wat doen we met historische schepen, replica’s en werven? Voor er met een project wordt gestart,
•
In Cornwall signaleerden we een
moet er worden nagedacht over
groeiende markt voor moderne
de toekomst van het afgewerkte
scheepsbouw
traditionele
project. Zorg dat het een plaats
technieken. Bedrijven die deze
krijgt, denk na over hoe het
weg
kampen
zichzelf kan bedruipen. Gebruik
echter met grote problemen om
het als charter of voor transport.
zijn
met
ingeslagen
2 Seas Magazine Pagina 30
Creëer een pool van experts in dat zij hun kennis delen.
VZW
zijn er geen vacatures te vinden
open te stellen voor het publiek.
traditionele vaardigheden en zorg
programma van TIP’s en MHS-
Steenschuit
replica en vergeet niet de werf
•
accreditatie. •
alleen op het bouwen van de
te
Waar een volgend (INTERREG) project op zou moeten focussen: •
het verhaal compleet. Focus niet
lijkt
de toekomst? Hoe kan er met het schip geld worden verdiend
kunnen worden gevonden. Maak
2 Seas Magazine Pagina 31
www.boat-building.org/learn-skills/index.php/nl/training-instructie-plannen
Bijlagen: TIP’s
© Marinus van Dintel: Clusterpartners Maritime Heritage Skills
Verantwoordelijke uitgever : Véronique Weyland-Ammeux, Directrice van het INTERREG IV A 2 Zeeën Programma. Auteurs met bijdragen van : EnWestBV, Marc GF Zaan, Berit Sens, Mieke Gaudissabois, Carlo de Smedt, Antoine Porteneuve, Marinus van Dintel, Tim Bowerbank, Georgia White en Elizabeth Clark Deze editie wordt uitgebracht in het kader van de clusterwerkzaamheden en gecoördineerd door het INTERREG IV A 2 Zeeën Programma. Deze cluster werd geleid door New Medway Steam Packet Company Ltd. Het samenwerkingsverband brengt de volgende organisaties samen Provincie Zeeland, Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB), Cornwall Marine Network (CMN), Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) en Association Tourville. VZW de Steenschuit en Midkent College waren geassocieerde partners.
De inhoud van deze uitgave weerspiegelt de opvattingen van de auteurs en geeft niet noodzakelijkerwijs de standpunten van de Europese Unie weer. De tekst in deze publicatie is enkel voor informatiedoeleinden bestemd en kan niet als wettelijk bindend beschouwd worden. Deze publicatie wordt volledig gefinancierd door het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) via het grensoverschrijdende INTERREG IV A 2 Zeeën Programma.
Voor meer informatie, bezoek onze website:
www.interreg4a-2mers.eu
INTERREG IV A 2 Mers Seas Zeeën Secrétariat Technique Conjoint / Joint Technical Secretariat / Gemeenschappelijk Technisch Secretariaat
Les Arcuriales - 45/D, rue de Tournai - 5° étage - F-59000 Lille T : +33 (0) 3 20 21 84 80 - F : +33 (0) 3 20 21 84 98 contact@interreg4a-2mers.eu
Het INTERREG 2 Zeeën Programma is een EU-programma dat grensoverschrijdende samenwerking ondersteunt tussen partners uit Frankrijk, Engeland, België (Vlaanderen) en Nederlands. Het doel van het Programma is de ontwikkeling van het concurrentievermogen en het duurzame groeipotentieel van het maritieme en non-maritieme kapitaal van het programmagebied door het opzetten en bevorderen van partnerschappen voor grensoverschrijdende samenwerking.