Mexico: Ιστορία και πολιτισμός by Cosmorama Travel & Tours

ΜΕΞΙΚΟ Ιστορία & Πολιτισμός

“ Καημένο Μεξικό! τόσο μακριά απ’ το Θεό, και τόσο κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες” Πορφίριο Ντίας

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Το προφίλ της χώρας. Το Μεξικό είναι κράτος της Κεντρικής Αμερικής και η επίσημη ονομασία του είναι Ηνωμένες Μεξικανικές Πολιτείες. Στα Βόρεια συνορεύει με τις ΗΠΑ, στα νότια με τη Γουατεμάλα και το Μπελίζ, στα ανατολικά βρέχεται απ’ τον Ατλαντικό ωκεανό και στα δυτικά από τον Ειρηνικό. Η έκτασή του είναι 1.972.547 τετρ. χλμ. , ενώ ο πληθυσμός του περίπου 113.000.000 κάτοικοι. Πρωτεύουσα είναι η πόλη του Μεξικού, που σήμερα έχει 25εκ. κατοίκους μαζί με τα περίχωρα. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 2300 μ. κοντά στο ηφαίστειο Ποποκατέπετλ. Θρησκεία των Μεξικανών είναι η χριστιανική (καθολικοί). Επίσημη γλώσσα είναι τα ισπανικά και νόμισμα το πέσο. Το πολίτευμά του είναι Ομοσπονδιακή Προεδρική Δημοκρατία. Ο πληθυσμός του Μεξικού αποτελείται κατά 29% από Ινδιάνους, ενώ τα 55% είναι μιγάδες και τα υπόλοιπα 15% είναι λευκοί και κρεολοί. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού, εξακολουθούν ακόμη τα 45% του πληθυσμού να είναι αγράμματοι. Το έδαφός του, αν εξαιρεθούν τα παράλια, αποτελείται από ένα τεράστιο οροπέδιο, που στο Β τμήμα του είναι τελείως ξερό και άγονο. Αντίθετα, το Ν. τμήμα του είναι εύφορο, έχει αρκετά ποτάμια, πολλές βροχές και πάνω από 25 ηφαιστειακούς κώνους, από τους οποίους οι πιο ψηλοί είναι ο Πίκο ντε Ορισάμπα με 5.700 μ. και το Ποποκατεπέλ με 5.452 μέτρα ύψος. Τα κυριότερα ποτάμια της χώρας είναι ο Ρίο Γκράντε, που αποτελεί και τα σύνορα με τις ΗΠΑ, ο παραπόταμός του ο Κόντσος, ο Λέρμα, ο Μπάλσας κλπ.Υπάρχουν ακόμη και μερικές λίμνες, από τις οποίες οι πιο σπουδαίες είναι η Τσαπάλα και η Μορέλια. Το κλίμα στα παράλια είναι υποτροπικό με πολύ θερμά και υγρά καλοκαίρια ενώ στο εσωτερικό είναι ηπειρωτικό. Βασικό όμως στοιχείο, για τη διαΜ Ε Ξ Ι Κ Ο

μόρφωση του κλίματος, είναι η απόσταση από τη θάλασσα και το υψόμετρο. Η βλάστηση παρουσιάζει διαφορά στο Β. και στο Ν. τμήμα της χώρας. Στα Β. επικρατούν διάφορα είδη κάκτων, καθώς και άλλα είδη που έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες της ξηρασίας και των λίγων βροχών. Αντίθετα η βλάστηση στα παράλια, καθώς και στο Ν. τμήμα του οροπεδίου, είναι τελείως διαφορετική. Στα χαμηλότερα επικρατεί κυρίως η σαβάνα, στα ψηλότερα επικρατούν τα αειθαλή και τα φυλλοβόλα, στα Ν και στα ΝΑ. τα τροπικά δάση, στην πλευρά του Ατλαντικού τα υγρά αειθαλή δάση και στην πλευρά του Ειρηνικού δάση από φυλλοβόλα δέντρα. Η πανίδα του Μεξικού αποτελείται από διάφορα τρωκτικά, στα ορεινά δάση υπάρχουν αρκούδες, πάνθηρες, πούμα, λίγκες, ελάφια, μυρμηγκοφάγοι κλπ. Στα νότια είναι δυνατό να συναντήσει κανείς πιθήκους, και ιαγουάρους. Το Μεξικό ανήκει στις πιο αναπτυγμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής στη βιομηχανία. Παρόλα αυτά, ο χαρακτήρας και η δομή της οικονομίας του είναι τέτοια και σε τέτοιο επίπεδο που για τα ευρωπαϊκά πρότυπα θεωρείται υποανάπτυκτο και η γεωργία εξακολουθεί ν’ αποτελεί τη βασικότερη απασχόληση του πληθυσμού. Εδώ ας σημειωθεί ότι το Μεξικό το 1911, πρώτο στον κόσμο, εφάρμοσε τον αναδασμό της γης και την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών. Το βασικότερο και αντιπροσωπευτικότερο γεωργικό προϊόν του είναι το καλαμπόκι που πατρίδα του, όπως ξέρουμε, έχει το Μεξικό, όπου το καλλιεργούσαν οι Αζτέκοι χιλιάδες χρόνια πριν. Σήμερα υπάρχουν στο Μεξικό 4.000 ποικιλίες του. Άλλα βασικά προϊόντα είναι το σιτάρι, το ρύζι, το κριθάρι, το ζαχαροκάλαμο, οι πατάτες, τα εσπεριδοειδή, ο καφές, το κακάο. Το κλίμα του επιτρέπει την καλλιέργεια μεγάλης ποικιλίας προϊόντων αρχίζοντας από τα αποκλειστικά τροπικά μέχρι εκείνα που ευδοκιμούν στα εύκρατα κλίματα. Ακόμη πρέπει ν’ αναφερθεί ότι στις ξηρές περιοχές καλλιεργείται ο αθάνατος για τις ίνες του που τις χρησιμοποιούν στην υφαντουργία. Το Μεξικό διαθέτει απέραντους βοσκότοπους, που 35% απ’ αυτούς μένουν

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

ανεκμετάλλευτοι. Σήμερα εκτρέφονται σ’ αυτούς πάνω από 38.000.000 βοοειδή, 15.000.000 χοιρινά, μερικά εκατομμύρια αιγοπρόβατα και 4.000.000 άλογα. Παρόλη τη μεγάλη γεωργική του παραγωγή, ο αγροτικός πληθυσμός ζει κυριολεκτικά στη φτώχεια. Το Μεξικό είναι απ’ τις πλουσιότερες χώρες σε ορυκτά. Απ’ αυτά πολύ ελάχιστο μέρος επεξεργάζεται στο Μεξικό και ένα ακόμη μικρότερο εξορύσσεται από μεξικανικές εταιρείες. Το Μεξικό είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο στην εξαγωγή αργύρου, πέμπτη στο χρυσό, δεύτερη στο χαλκό, μόλυβδο και ψευδάργυρο. Υπάρχουν ακόμη τεράστια κοιτάσματα κάρβουνου, τσίγκου, καδμίου, ενώ ακόμη εξορύσσονται βισμούθιο, ουράνιο, αντιμόνιο, σιδηρομετάλλευμα, μολυβδαίνιο, υδράργυρος, πετρέλαιο και φυσικά αέρια. Η βιομηχανία της χώρας, σε σχέση με τον ορυκτό πλούτο που υπάρχει, είναι πολύ λίγο αναπτυγμένη. Επικρατεί κυρίως η ελαφρά βιομηχανία, δηλαδή η υφαντουργία, η βιομηχανία τροφίμων, η υαλουργία και η βιομηχανία δερμάτινων ειδών. Τα τελευταία χρόνια άρχισε ν’ αναπτύσσεται η χαλυβουργία και μεταλλουργία καθώς και η βιομηχανία των μηχανοκατασκευών και η χημική βιομηχανία. Το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανίας βρίσκεται στα χέρια ξένων εταιρειών. Το Μεξικό είναι μια χώρα με πολύ παλιά ιστορία και με πολιτισμό, που έχει αναπτυχθεί, πριν ακόμη φτάσει ο Κολόμβος στην Αμερική. Η ιστορία του, πριν από την ισπανική κατοχή, δεν είναι πολύ γνωστή και παρουσιάζει κενά. Υπήρχαν δύο πολιτιστικά κέντρα, ένα στο βορρά, των Τολτέκων και ένα στο νότο, των Μάγια. Τα δύο βασίλεια διατηρούσαν μεταξύ τους καλές σχέσεις. Το βασίλειο όμως των Τολτέκων καταστράφηκε από τις επιδρομές των διάφορων φυλών από το βορρά και από τις δικές του εσωτερικές αντιθέσεις, γύρω στο 12ο - 13ο αιώνα. Την ίδια εποχή εμφανίζεται και η φυλή των Αζτέκων, που ανήκαν στην ίδια φυλή με τους Τολτέκους. Στα 1519 αποβιβάστηκε στο Μεξικό ο Φερδινάνδος Κορτέζ, που εκμεταλλευόμενος τις αντιθέσεις των φυλών κατάκτησε για λογαριασμό της Ισπανίας το μεγαλύτερο μέρος του Μεξικού, προσηλυτίζοντας τους Μεξικανούς δια πυρός και σιδήρου και με την Ιερά Εξέταση στο χριστιανισμό. Σύμφωνα με κάποια υποτυπώδη απογραφή που έγινε, ο πληθυσμός στα 1670 - 1690 δεν ξεπερνούσε το 1 εκατομμύριο περίπου από τα 8-9 που υπήρχαν πριν 100 χρόνια. Το 1810 ένας μιγάς ιερέας κήρυξε την επανάσταση εναντίον των Ισπανών, ενώ το 1821 ο τελευταίος Ισπανός διοικητής υπόγραψε το διάταγμα της Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

ΕΜΙΛΙΑΝΟ ΖΑΠΑΤΑ

ανεξαρτησίας του Μεξικού. Από το 1833 μέχρι το 1855 έγιναν διάφοροι πόλεμοι, κυρίως με τις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα το Μεξικό να χάσει πολλά από τα εδάφη του. Το 1864 ο γαλλικός στρατός καταλαμβάνει το Μεξικό για να απελευθερωθεί και πάλι 3 χρόνια αργότερα από το Χουαρέζ. Από τότε το Μεξικό εξακολουθεί να είναι ανεξάρτητο, παρόλο ότι πολλές φορές δέχτηκε διάφορες πιέσεις από τους γείτονές τους. Το Μεξικό ανάδειξε πολλούς λαϊκούς ηγέτες, όπως το Χουαρέζ, τον Πάντσο Βίλλα, τον Εμιλιάνο Ζαπάτα και άλλους.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Η Μεξικάνικη Επανάσταση 1910-1920 Εκατό χρόνια συμπληρώθηκαν από την έκρηξη της Μεξικανικής Επανάστασης- μιας «Revolucion Ιnterrumpida», επανάστασης που διακόπηκε στα μισά, χωρίς να εκπληρώσει τους πραγματικούς στόχους της. Όπως οι περισσότερες επαναστάσεις, έτσι και αυτή του Μεξικού ήταν μια επανάσταση «από τα κάτω»- από αυτούς που δεν είχαν τίποτε να χάσουν. Και δεν είχαν τίποτε να χάσουν, διότι στο Μεξικό του 1910 το 81% της γης ήταν ιδιοκτησία των μεγάλων γαιοκτημόνων-τσιφλικάδων, οι οποίοι μαζί με τα κτήματα διαφέντευαν τη μοίρα εκατομμυρίων ακτημόνων χωρικών, με την πλήρη ανοχή του ισόβιου «πρεζιντέντε» Πορφίριο Ντίαζ. Η δυσαρέσκεια τμήματος της αστικής τάξης ενάντια στο καθεστώς αποτέλεσε βέβαια τη θρυαλλίδα όσων ακολούθησαν. Ο Φρανσίσκο Μαδέρο, γόνος πλούσιας οικογένειας γαιοκτημόνων, τόλμησε να βάλει υποψηφιότητα κόντρα στον Ντίαζ, με αποτέλεσμα να φυλακιστεί και τελικά να βρει καταφύγιο στις ΗΠΑ, όπου με τα χρήματα της οικογένειάς του συνέστησε έναν μικρό μισθοφορικό στρατό για να επιχειρήσει την ένοπλη ανατροπή της κυβέρνησης. Η δύναμή του ήταν ισχνή, αλλά και το καθεστώς του 80χρονου πια Ντίαζ αποδείχθηκε ετοιμόρροπο: μέσα σε λίγους μήνες ο Ντίαζ παραιτήθηκε και ο Μαδέρο έγινε πρόεδρος ύστερα από κανονικές εκλογές τον Νοέμβριο του 1910. Αυτή η μάχη όμως στο εσωτερικό της άρχουσας τάξης άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου: η αγροτική εξέγερση ήταν πλέον αναπόφευκτη. Και οι εμβληματικοί ήρωες της δεν άργησαν να εμφανιστούν: στο Βόρειο Μεξικό με τη μορφή του Φρανσίσκο «Πάντσο» Βίγια, ενός πρώην οδηγού κοπαδιών, λαθρέμπορου και ληστή, ο οποίος μπήκε επικεφαλής της εξέγερσης, και στον ακόμη φτωχότερο Νότο με τον Εμιλιάνο Ζαπάτα, έναν τοπικό ηγέτη ακτημόνων στην Πολιτεία Μορέλος. Τον «μεστίζο» (μιγά) ορφανό Ζαπάτα τον είχαν εκλέξει οι συγχωριανοί του για να υπερασπίζει την κοινοτική γη, τα «εχίδος», από την αρπακτικότητα των τσιφλικάδων. Στις 29 Μαρτίου 1911 αυτός και οι άνδρες του επιτέθηκαν στο εργοστάσιο ζάχαρης του τσιφλικιού Τσιναμένα και «απαλλοτρίωσαν» σύγχρονο οπλισμό και άλογα. Μέσα σε λίγες εβδομάδες η φάλαγγα του Ζαπάτα διέθετε περισσότερους από 1.000 οπλισμένους άνδρες, τον «κορμό» του «Απελευθερωτικού Στρατού του Νότου». Υπό την ηγεσία του, Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

ΠΑΝΤΣΟ ΒΙΓΙΑ

οι ένοπλοι αγρότες άρχισαν να μοιράζουν τη γη. Η περιουσία όλων των εχθρών της Επανάστασης πρέπει να εθνικοποιηθεί, αυτό ήταν το πρόγραμμα του κινήματος του Ζαπάτα- και ας τον αποκαλούσαν οι αστικές εφημερίδες και οι τρομαγμένοι κάτοικοι των πόλεων «Αττίλα του Νότου». Στον Βορρά σχηματίστηκε η περίφημη «Μεραρχία του Βορρά» του Πάντσο Βίγια, που θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο στη δεύτερη και πιο κρίσιμη φάση της επανάστασης, μετά το 1914. Τέτοια ήταν η ανησυχία της άρχουσας τάξης, ώστε ο ανίκανος να καταστείλει την αγροτική εξέγερση Μαδέρο σύντομα ανατράπηκε από έναν «πορφιρίστα» (οπαδό του Ντίαζ) στρατηγό του, τον Βικτοριάνο Χουέρτα. Ούτε αυτός όμως αποδείχθηκε ικανός να καταστείλει τους αποφασισμένους αγρότες: στις 22 Ιουνίου του 1914 η Μεραρχία του Βορρά τσάκισε τους «ομοσπονδιακούς» του Χουέρτα στη μάχη της Σακατέκας, στον δρόμο προς την πρωτεύουσα. Οι δυνάμεις του Ζαπάτα κινούνταν προς την ίδια κατεύθυνση από τον Νότο.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Ο θρίαμβος και η πτώση Το καθεστώς του Χουέρτα κατέρρευσε τον Αύγουστο. Και τον Δεκέμβριο, ενώ στην Ευρώπη μαινόταν ήδη το μακελειό του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Μεραρχία του Βορρά και ο Απελευθερωτικός Στρατός του Νότου μπήκαν θριαμβευτικά στην Πόλη του Μεξικού και εγκατέστησαν μια νέα κυβέρνηση. Οι ηγέτες τους, ο Ζαπάτα και ο Βίγια, εισήλθαν στο Εθνικό Μέγαρο, την έδρα της εξουσίας των γαιοκτημόνων, και άπλωσαν τις λασπωμένες μπότες τους στα πανάκριβα έπιπλα. Αλλά την εξουσία δεν την πήραν οι στρατοί του Βίγια και του Ζαπάτα, και οι χιλιάδες αγρότες και εργάτες που τους στελέχωσαν. Γιατί; Διότι, όπως λένε οι περισσότεροι ιστορικοί, ντόπιοι και ξένοι, δεν αρκεί να ρίξεις το προηγούμενο σάπιο καθεστώς: πρέπει να διαθέτεις και πολιτικό πρόγραμμα που να απαντά στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών. Και κάτι τέτοιο ούτε διέθεταν ούτε και μπορούσαν να συλλάβουν οι νικητές αλλά στην πλειονότητά τους αγράμματοι, δεισιδαίμονες αγρότες. Έτσι οι «προοδευτικοί» αστοί, που ήξεραν ακριβώς τι έπρεπε να κάνουν, τελικά νίκησαν. Αυτοί θα χάραζαν το μέλλον του Μεξικού. Χρειάστηκε βέβαια να ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των μεσαίων στρω-

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

μάτων και να εκτονώσουν την επαναστατικότητα του «σκληρού πυρήνα» των εξεγερμένων. Και το έκαναν, όπως συνήθως, με ωραία λόγια: το Σύνταγμα του 1917 ήταν ίσως το πιο προχωρημένο πολιτικό κείμενο της εποχής, αφού δεν προέβλεπε μόνο την αναδιανομή των κτημάτων αλλά και μια σειρά από πρωτοφανή εργατικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στον οργανωμένο συνδικαλισμό, τις συλλογικές συμβάσεις, το οκτάωρο, τις συντάξεις χηρείας και πολλά ακόμη... Το μόνο πρόβλημα ήταν πως όλα αυτά ήταν υποσχέσεις: μόλις οι αστοί ξαναπήραν τα γκέμια, το μεγαλύτερο μέρος των «δεσμεύσεών» τους παραπέμφθηκε στις καλένδες. Το όνειρο της Κομμούνας Η επανάσταση φυσικά δεν εξαφανίστηκε εν μια νυκτί: από το 1914 ως το 1919 ο Πάντσο Βίγια και ο Ζαπάτα έδωσαν έναν απελπισμένο αγώνα ενάντια στις δυνάμεις των «Συνταγματικών», που πλέον είχαν την ανοιχτή στρατιωτική υποστήριξη των ανήσυχων ΗΠΑ. Στον Βορρά, ο «στριμωγμένος» από δύο πλευρές Βίγια ηττήθηκε το 1917 και κατέφυγε στον ανταρτοπόλεμο. Στον Νότο, και ιδιαίτερα στην Πολιτεία του, το Μορέλος, ο Ζαπάτα επιχείρησε το «άλμα στο αδύνατον»: συλλογική καλλιέργεια της γης, «εθνικοποίηση» και αυτοδιαχείριση των εργοστασίων ζάχαρης, οργανωμένες πολιτοφυλακές. Αλλά το όνειρο της «Κομμούνας του Μορέλος» δεν μπορούσε να κρατήσει: ο Ζαπάτα, ο «τίγρης του Νότου», δολοφονήθηκε πισώπλατα το 1919. Τέσσερα χρόνια αργότερα τον «ακολούθησε» και ο Βίγια. Μαζί τους χάθηκε το όραμα ενός άλλου, λαοκρατικού Μεξικού. Και από την επανάσταση των κολασμένων απέμειναν μόνον οι σκιές και τα φαντάσματα του 1 εκατομμυρίου ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους. Το πνεύμα τους βέβαια επέζησε πολύ περισσότερο από τους ίδιους: ζει ακόμη στις καρδιές των αυτοχθόνων «Ζαπατίστας» της επαρχίας Τσιάπας και στο σύνθημά τους: Τi-erra y Libertad, Γη και Ελευθερία...

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Η ετυμολογία της λέξης MEXICO

Μετά την ανεξαρτησία της Νέας Ισπανίας από την Ισπανία, αποφασίστηκε ότι η νέα χώρα θα πάρει το όνομά της από την πρωτεύουσά της, την Πόλη του Μεξικό, η οποία ιδρύθηκε το 1524 στη θέση της αρχαίας πρωτεύουσας των Αζτέκων Μέξικο-Τενοτστιτλάν. Η ονομασία αυτή προέρχεται από τη γλώσσα Ναούτλ, αλλά η σημασία της δεν είναι γνωστή. Η προέλευσή της εικάζεται ότι είναι η λέξη Μεξτλί ή Μεχιτλί, η οποία αποδίδεται ως ιερή ονομασία για το θεό του πολέμου και πατριάρχη των Αζτέκων, τον Χουιτζιλοποχτλί. Με βάση αυτή την προσέγγιση, η λέξη Μέξικο σημαίνει τον χώρο που ζει ο Μεξιτλί. Μια εναλλακτιική υπόθεση αναφέρει ότι η λέξη Μεξικό σημαίνει “το μέρος του κέντρου της Σελήνης” ή “το μέρος του κέντρου της λίμνης της Σελήνης” αναφερόμενη στην λίμνη Τεξκόκο. Το όνομα της πόλης μεταφράστηκε στα ισπανική γλώσσα και με βάση τις ισπανικές φωνητικές αξίες ως “Μεξικό”.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Οι Ιθαγενείς Πολιτισμοί της Μεσοαμέρικα Βασικό Χρονολόγιο -50.000 π.Χ (περίπου) : Άφιξη των πρώτων ανθρώπων στην Αμερική, πιθανόν από την Ασία δια μέσου του Βερίγγειου Πορθμού που τότε ήταν καλυμμένος με πάγο. 1500π.Χ - 300 μ.Χ: Εμφάνιση των πρώτων σχετικά ανεπτυγμένων πολιτισμών στην Κεντρική Αμερική, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται ο πολιτισμός των Ολμέκων (1200- 400 π.Χ) και που πιθανόν πρόκειται για την “μητέρα” όλων των πολιτισμών της περιοχής. 300 - 650 / 900 μ.Χ: Κλασική περίοδος της Κεντρικής Αμερικής- μεγάλη πολιτισμική ανάπτυξη κυρίως στις εξής δύο περιοχές: α)Το υψίπεδο του Μεξικού (300-650 μ.Χ), στο οποίο κυριαρχεί το μεγάλο αστικό κέντρο του Τεοτιουακάν. β)Η περιοχή των Μάγιας (300-900 μ.Χ), της οποίας το κέντρο βρισκόταν στις κάτω περιοχές της Γουατεμάλας και στις διπλανές περιοχές του Μεξικού και της Ονδούρας, όπου η κλασική περίοδος τελειώνει απότομα με την ανεξήγητη μέχρι σήμερα κατάρρευση του πολιτισμού των Μάγιας. Τα κυριότερα επιτεύγματα της κλασικής περιόδου: κατασκευή μεγάλων αστικών κέντρων, ιερογλυφική γραφή, περίπλοκο σύστημα αρίθμησης, εξελιγμένο ημερολόγιο, εκπληκτικές αστρονομικές γνώσεις, εκλεπτυσμένη διακοσμητική τέχνη, αρχιτεκτονική, γλυπτική και τοιχογραφίες- περίπλοκο κοινωνικό σύστημα και ευρύ σύστημα εμπορικών σχέσεων. 650 -/ 900 - 1519: μετακλασική περίοδος της Κεντρικής Αμερικής- άνοδος της στρατοκρατίας (μιλιταρισμού). Στο υψίπεδο του Μεξικού μετά την καταστροφή του Τεοτιουακάν το 650 έχουμε περίοδο αστάθειας. Αργότερα σημειώνεται άνοδος των Τολτέκων που κυριαρχούν στην περιοχή από τον δέκατο ως το 12ο αιώνα με πρωτεύουσα την Τούλα. Η Τούλα καταστρέφεται τον 12ο αιώνα, οπότε και ξεκινάει περίοδος αστάθειας που θα καταλήξει στην άνοδο των Αζτέκων (15ος αιώνας και μετά).

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Γενικές Παρατηρήσεις Ο όρος Μεσοαμερική πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον ανθρωπολόγο Πωλ Κίρκοφ το 1943 και αναφέρεται στους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στην περιοχή όπου βρίσκονται σήμερα το Μεξικό, το Μπελίζ, η Γουατεμάλα, το Ελ Σαλβαδόρ, και το δυτικό τμήμα της Ονδούρας. Όλοι οι λαοί που έζησαν εκεί πριν από την άφιξη των Ισπανών είχαν κοινά πολιτισμικά χαρακτηριστικά: από τη μέθοδο που καλλιεργούσαν τη γη, μέχρι τη λατρεία συγκεκριμένων θεών όπως ο Κετζακοάτλ, ο θεός του ερπετού με τα φτερά. Επίσης η γλυπτική, η ζωγραφική και αρχιτεκτονική σε αυτή την περιοχή υπήρξαν πολύ εκλεπτυσμένες, ενώ η πυραμίδα υπήρξε ο πιο χαρακτηριστικός τύπος μνημείου. Επιπλέον εκεί δημιουργήθηκε ένα είδος ιερογλυφικής γραφής μοναδικής σε ολόκληρη την Αμερική. Το ημερολόγιο που χρησιμοποιούσαν αυτοί οι λαοί ήταν πιο ακριβές από αυτό που χρησιμοποιούνταν στην Ευρώπη κατά την ίδια περίοδο. Ωστόσο, κάποια στοιχεία του πολιτισμού της Μεσοαμερικής παρέμειναν σε πρωτόγονο στάδιο: για παράδειγμα οι αρχιτέκτονες δεν ανέπτυξαν την αψίδα ούτε και μπόρεσαν να αντιληφθούν την πρακτική σημασία του τροχού, αν και τον χρησιμοποιούσαν στο ημερολόγιό τους. Παρ’ όλες τις διαφορές οι λαοί της περιοχής είχαν και πολλά κοινά σημεία με τους Ευρωπαίους: την επιστημονική περιέργεια, τις καλλιτεχνικές ευαισθησίες, το φόβο απέναντι στο άγνωστο, την επιθυμία να προβλέπουν το μέλλον και να κοντρολάρουν τις φυσικές δυνάμεις του σύμπαντος, ενώ εξέφραζαν και αυτοί το αίσθημα της ευγενούς άμιλλας με ένα άθλημα που παιζόταν με μπάλα, κάτι παρόμοιο με τη σύγχρονη καλαθοσφαίριση (μπάσκετ). Όμως ταυτόχρονα η δική τους αίσθηση της πραγματικότητας ήταν διαφορετική από τη δική μας. Οι δυτικοί αντιλαμβανόμαστε το μέλλον με γραμμικό και “ανοιχτό” τρόπο, ως κάτι δηλαδή που εκτείνεται επ’ άπειρο μέσα στο χρόνο (από εκεί εξάλλου πηγάζει η πίστη μας στην ιδέα της εξέλιξης). Αντίθετα, οι μεσοαμερικάνοι τον αντιλαμβάνονταν ως μια κυκλική διαδικασία, που επαναλαμβανόταν σε κύκλους. Π.χ οι Μάγιας θεωρούσαν ότι το σύμπαν είχε δημιουργηθεί και καταστραφεί τέσσερις φορές και ότι τώρα βρισκόμαστε στον πέμπτο κύκλο. Είχαν υπολογίσει μέχρι και την ημερομηνία της τελικής καταστροφής του κόσμου την οποία όριζαν ως την 24η Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Δεκεμβρίου του 2011, οπότε και ο παρών κύκλος θα φτάσει στο τέλος του και το σύμπαν θα καταστραφεί οριστικά. Από την άλλη πλευρά, μυστηριώδεις δυνάμεις μπορούσαν να διατάξουν την καταστροφή του κόσμου πριν από το τέλος του κάθε κύκλου και γι’ αυτό το λόγο οι λαοί της Μεσοαμερικής αφιερώθηκαν με πάθος στην ανακάλυψη αυτών των δυνάμεων τις οποίες και μετέτρεψαν σε θεότητες. Αυτές τις θεότητες προσπαθούσαν να τις ευχαριστήσουν με κάθε τρόπο και ταυτόχρονα προσπαθούσαν και να προβλέψουν τις περιόδους που αυτές γίνονταν επικίνδυνες. Αυτή η αντίληψη του κόσμου είχε, αναμφισβήτητα, πολλές αρνητικές συνέπειες στους λαούς της περιοχής και κυρίως συνεχή αίσθηση ανασφάλειας και φόβου μπροστά στις επερχόμενες καταστροφές. Όμως ταυτόχρονα, πολλά σημαντικά επιτεύγματά τους όπως το πάθος τους για τα μαθηματικά, οι εκπληκτικοί υπολογισμοί της κυκλικής περιστροφής της Σελήνης και της Αφροδίτης , η πρόβλεψη των εκλείψεων και το εξελιγμένο ημερολόγιό τους, οφείλονται ακριβώς στην παραπάνω αντίληψη της πραγματικότητας.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΛΜΕΚΩΝ Πρόκειται για τον πρώτο από τους μεγάλους πολιτισμούς του Μεξικού. Ο μητρικός πολιτισμός του Μεξικού ονομάζεται “ Οι μυθικοί Ολμέκοι” , γιατί αγνοούμε τα πάντα για τον πληθυσμό, την ιστορία ή τα ήθη τους. Δεν μπορούμε παρά να προσπαθήσουμε να τους καταλάβουμε μέσα από τις αρχαιολογικές μαρτυρίες. Ο πολιτισμός αυτός άνθισε από το τέλος της δεύτερης χιλιετίας μέχρι και το δεύτερο αιώνα π.χ. Οι Ολμέκοι δημιούργησαν ιερογλυφική γραφή, αριθμητικό σύστημα και ημερολόγιο. Έχτισαν πόλεις και τελετουργικά κέντρα. Μία πρόσφατη έρευνα αναφέρει τουλάχιστον δέκα θεούς, μερικοί απ’ τους οποίους υφίστανται και μέχρι την περίοδο των Αζτέκων, δύο χιλιάδες χρόνια αργότερα. Ο κυριότερος θεός τους ήταν ο Ιαγουάρος, που παρουσιάζεται πότε με μορφή ζώου και πότε σαν ανθρωπόμορφο αιλουροειδές. Στην περιοχή των Τρες Σαπότες βρέθηκε η περίφημη στήλη C που περιέχει την πιο παλιά (γύρω στον 3ο π.χ. αι.) και πλήρη ημερομηνία που έχει βρεθεί ποτέ σ’ ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο. Είναι γραμμένη με το ίδιο σύστημα που χρησιμοποιήθηκε αργότερα από τους Μάγια στις ιερογλυφικές στήλες τους. Το σύστημα αυτό καταδεικνύει μια θαυμαστή γνώση των μαθηματικών εννοιών με κύριο χαρακτηριστικό τόσο τη μαθηματική σύλληψη, όσο και τη χρήση του μηδέν. Ο πολιτισμός τους θεωρείται γεννήτορας όλων των μεγάλων κλασσικών πολιτισμών, αφού δεν υπάρχει ούτε μια περιοχή της μέσο – Αμερικής που να μην επηρεάστηκε απ’ αυτόν. Η περίοδος που ακολούθησε από τον 2ο αι. π.χ. μέχρι και τον 5ο αι. μ.Χ. είναι η λεγόμενη “κλασσική περίοδος”. Αυτή την εποχή θα αναπτυχθούν στο Μεξικό οι τέσσερις μεγάλοι “κλασσικοί” πολιτισμοί, που είχαν ως πρότυπο την πολιτιστική παράδοση των Ολμέκων. Οι πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν την περίοδο αυτή είναι οι εξής: Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤEOTIHUACAN Η εστία του πολιτισμού αυτού ήταν η πόλη του TEOTIHUACAN από την οποία πήρε και το όνομα του. Αναπτύχθηκε ανάμεσα στο 400 π.χ. και το 800 μ.Χ. Η πολεοδομική σύλληψη αυτής της πόλης μας εκπλήσσει μέχρι και σήμερα. Ακόμα και το όνομα της που σημαίνει «Ο τόπος που γεννήθηκαν οι Θεοί» υπογραμμίζει την μεγαλοπρέπεια και την πνευματικότητα αυτής

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

της πόλης. Ήταν μία γιγάντια πόλη, χτισμένη σ’ ένα μεσημβρινό άξονα Βορρά-Νότου που αργότερα ονομάστηκε «Η οδός των νεκρών». Πολύ αργότερα οι Αζτέκοι θεώρησαν την πόλη αυτή τη μυθική τους πατρίδα, τον τόπο γέννησης του 5ου ήλιου. Η Τεοτιχουακάν αναφέρεται συχνά σαν μια ειρηνική θεοκρατική αυτοκρατορία στην οποία δεν είχε θέση ο πόλεμος. Ως εκ τούτου οι Ιερείς αποτελούσαν εκεί την πιο ισχυρή ομάδα που κατείχε την υψηλή γνώση. Καθοδηγούσαν το κτίσιμο των ναών και καθόριζαν τις ημερομηνίες των γιορτών, καθώς και των θρησκευτικών τελετών. Παράλληλα ήταν καλοί αστρονόμοι, μαθηματικοί και χρονομέτρες, ώστε να κρατούν σε τάξη το ημερολόγιο και να μετρούν το χρόνο.

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΖΑΠΟΤΕΚΩΝ ΚΑΙ ΜΙΞΤΕΚΩΝ Ο πολιτισμός των Ζαποτέκων αναπτύχθηκε από το 400 π.χ μέχρι το 750 μ.Χ. Έδρευε στις υψηλές κοιλάδες του Κράτους της Οαχάκα γύρω από τις λαμπρές πόλεις τους Μόντε Αλμπάν και Μίτλα. Οι κάτοικοι της χώρας είχαν μεγάλες αστρονομικές γνώσεις. Ανάμεσα στον 5ο και τον 14ο αι. υπέστησαν την επίδραση των Μιξτέκων, των μεγάλων χρυσοχόων του προκολομβιανού πολιτισμού.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΟΤΟΝΑΚΩΝ Στην περιοχή του κόλπου στη Βερακρούζ αναπτύχθηκε ο πολιτισμός των Τοτονάκων. Η πρωτεύουσα, το Ελ Τατζίν έχει αρχιτεκτονικό πλούτο εφάμιλλο των μεγαλύτερων κέντρων των Μάγιας. Πάνω στην ελλιπή πυραμίδα του Ελ Τατζίν είναι σκαλισμένες 365 κοιλότητες που αντιστοιχούν στις μέρες του χρόνου. Το κενό τους έδινε την εντύπωση φωτοσκίασης και συμβόλιζε έτσι την κοσμική κίνηση που γεννιέται από το φως και τη σκιά, τη ζωή και το θάνατο. Οι Τοτονάκοι απέδιδαν μεγάλη σημασία στο μαγικό νόημα του παιχνιδιού της μπάλας. Δεν ξέρουμε πολλά για τη θρησκεία τους εκτός απ’ το ότι ο ανώτερος θεός τους ήταν ο Tajin, μια τοπική εκδοχή του Tlaloc, του θεού της βροχής.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΑΓΙΑ Οι Μάγιας θεμελίωσαν έναν πολιτισμό πάνω σε μαθηματικές και αστρονομικές γνώσεις ανυπολόγιστης ακόμα έκτασης. Στο πρωτόγονο στάδιο βρίσκονταν στην περιοχή του Πετέν (του νότιου Γιουκατάν), όπου οι μαρτυρίες φανερώνουν μια αρχιτεκτονική τεχνική ήδη αρκετά πολύπλοκη. Ο πολιτισμός των Μάγιας έφτασε στο απόγειο του ανάμεσα στο 300 και το 900 μ.Χ. Απλώνεται σε όλο το Γιουκατάν και στο μεγαλύτερο μέρος της Ονδούρα. Οι πόλεις πολλαπλασιάζονται γρήγορα. Οι περισσότερες τοποθεσίες χαρακτηρίζονται από μεγάλα συγκροτήματα με μεγάλες πυραμίδες και παλάτια μαζί κτισμένα πάνω σε πλατφόρμες υπερυψωμένες, με την πόλη να ξεδιπλώνεται γύρω από ομόκεντρους κύκλους. Μετά από μια περίοδο πολιτιστικής οπισθοδρόμησης, αρχίζει η περίοδος της Τολτέκικης επίδρασης, από το 900 μέχρι το 1200 μ.Χ.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΩΝ ΜΑΓΙΑΣ Κάθε ναός των Μάγιας παριστάνει ένα απολιθωμένο ημερολόγιο. Οι νεότεροι αρχιτέκτονες, αρχαιολόγοι, ιστορικοί και αστρονόμοι, ενώ μέχρι τότε απορούσαν για τη συνεχή επανάληψη γλυπτών ή για την ξαφνική διακοπή τους σε μια τοποθεσία, ανακαλύπτουν τώρα πως η κάθε μία εγκατάσταση ή κατασκευή δήλωνε έναν αριθμό ή ένα ιδιαίτερο τμήμα του ημερολογίου. Το ημερολογιακό σύστημα των Μάγιας ήταν και είναι το ακριβέστερο στον κόσμο. Αρκετούς αιώνες πριν υπολογιστεί από τους νεότερους αστρονόμους ο ακριβής χρόνος περιφοράς της Γης γύρω από τον Ηλιο, γνώριζαν με πολύ καλή προσέγγιση την τιμή του, που τη θεωρούσαν ίση με 365,2419871 ημέρες. Οι Μάγιας είχαν υπολογίσει το ηλιακό – τροπικό έτος με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια και είχαν διαχωρίσει το «φαινόμενο» έτος από το πραγματικό. Η ακρίβεια αυτή ήταν και θρησκευτικά απαραίτητη, γιατί οι ημέρες, το έτος τους και όλα τα πολλαπλάσια του είχαν τους δικούς τους ιδιαίτερους θεούς. Αντιλαμβάνονταν τις υποδιαιρέσεις του χρόνου σαν φορτία, που τα κουβαλούσαν αιώνια, σε βάρδιες, οι αχθοφόροι θεοί τους. Η κάθε ημέρα, το κάθε έτος, η κάθε εικοσαετία, είχαν τους δικούς τους θεϊκούς αχθοφόρους. Μόνον αν ήξεραν λοιπόν επακριβώς τον συγκεκριμένο χρόνο, θα ήξεραν ποιους ακριβώς θεούς θα έπρεπε κάθε χρονική στιγμή να εξευμενίσουν.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

ΑΝΑΛΥΣΗ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ Οι Μάγιας είχαν ένα ακριβέστατο ημερολόγιο βασισμένο στο κοίλο ή αόριστο έτος των 365 ημερών. Αυτό αποτελείτο από 18 μήνες των 20 ημερών και μία επιπλέον χρονική περίοδο 5 λευκών -ιερών ημερών- που θεωρούνταν ημέρες αποφράδες, κακότυχες. Το έτος των Μάγιας με τις 365 ημέρες ονομαζόταν Χαάμπ, ενώ ειδικά η χρονική περίοδος των 5 λευκών ημερών ονομαζόταν Ουαγιέμπ. Οι 20 ημέρες του μήνα : 1.ΙΜΙΧ= Κροκόδειλος. Σχετίζεται με τον θεό της ζωής. Αναφέρεται στη θηλυκή αρχή της ζωής, στο ζωτικό ρευστό. Το ιερογλυφικό του υπονοεί ένα θηλαστικό, σύμβολο της μητέρας-γης.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

2.ΙΚ= Άνεμος. Είναι ο θεός Cuculcan. To ιερογλυφικό του είναι ένα Τ, απλοποιημένη μορφή του σταυρού της φωτιάς. Σημαίνει τη θεία πνοή, τον άνεμο. 3.ΑΚΒΑL= Σπίτι. Σχετίζεται με την Κυρία της Γης, θεά της ύλης, του πνευματικού θανάτου. Είναι η πρωταρχική άβυσσος, το σκοτάδι και η άγνοια. 4.ΚΑΝ= Σαύρα. Σχετίζεται με τον θεό του χορού. Ο χορός του σχημάτιζε το “δίχτυ του καλαμποκιού” και σχετιζόταν με το κίτρινο χρώμα του ώριμου καλαμποκιού. 5.CHICCAN= Φίδι. Σχετίζεται με τη θεά της Γης. 6.CIMI= Θάνατος. Σχετίζεται με τον Ah Puch, θεό του θανάτου. Είναι μοχθηρή θεότητα συνδεδεμένη με τον θεό του πολέμου και των θυσιών. Σύντροφοί του είναι ο σκύλος και η κουκουβάγια, οιωνοί κακού και θανάτου. 7.MANIC=Κατσίκι. Σχετίζεται με τον θεό της Βροχής. 8.LAMAT= Λαγός 9.MUZUC= Νερό.Είναι η φωτιά που είναι κρυμμένη στο βάθος των νερών. Παλιότερα σχετιζόταν με Εκείνον που δεν δημιουργήθηκε και δεν θα καταστραφεί ποτέ. 10.OC= Σκύλος. Σχετίζεται με τον Κύριο των νεκρών. 11.CHUEN= Πίθηκος. Σχετίζεται με τον θεό τον λουλουδιών, των τραγουδιών και της χαράς. 12.ΕΒ= Χόρτο.Σχετίζεται με τον θεό του κρασιού, ένα είδος Βάκχου. Ισοδυναμεί με την ημέρα των Μάγιας που απεικονίζεται με το κεφάλι ενός τίγρη. 13.ΒΕΝ= Αυλός. Σχετίζεται με τον θεό αυτόν που τιμωρεί. 14.ΙΧ= Ιαγουάρος. Σχετίζεται με τη Ντάμα της Γης, θεότητα της ύλης και του θανάτου. 15.ΜΕΝ= Αετός. Σχετίζεται με τον ιερέα, έχει σχέση με τη λατρεία του Ήλιου και τον αετό ως σύμβολο της Δύσης. 16.CIB= Γύπας 17.CABAN= Κίνηση. Σχετίζεται με τον θεό των Διδύμων. Είναι η κίνηση ή δόνηση της συνείδησης κατά τη γέννησή της, εξαιτίας της καταστροφής της προσωπικότητας που φυλακίζει την ψυχή. 18. ΕΖΝΑΒ= Μαχαίρι από πυρίτη. Σχετίζεται με την λατρεία της σελήνης και τη θυσία. 19.CAUAC= Βροχή. Στη γλώσσα των Μάγιας αυτή η λέξη σχετίζεται με το θόρυβο που προαναγγέλλει τη βροχή. 20.ΑHAU= Ανθός. Σχετίζεται με τον Itzamna , επικεφαλής του πανθέου των Μάγιας. Ήταν κυρίαρχος των Ουρανών, της ημέρας και της νύχτας. Αυτή η ημέρα για τους Μάγιας ήταν η σπουδαιότερη από όλες τις ημέρες του μήνα. Οι Μάγιας συνήθιζαν να χαρακτηρίζουν τα έτη τους από τις ονομασίες των πρώτων ημερών τους, μια συνήθεια που διατηρήθηκε και στο ημερολόγιο των Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Αζτέκων. Οι Μάγιας όπως βλέπουμε δεν είχαν δώσει ονομασίες στις ημέρες της εβδομάδας, όπως άλλοι λαοί, αλλά στις ημέρες του μήνα. Αυτό συμβαίνει γιατί η εβδομάδα των Μάγιας είχε 13 ημέρες, ενώ ο μήνας είχε 20 ημέρες. Έτσι οι εβδομάδες περιείχαν ημέρες διαφορετικών ονομασιών. Όμως κατά ένα προφανή μαθηματικό συνδυασμό, οι εβδομάδες μπορούσαν να αρχίζουν μόνο από τέσσερις ημέρες του μήνα, τις Καν, Μουλούκ, Ιξ και Καουάκ. Αν επεκτείνουμε τον συλλογισμό μας για το έτος των Μάγιας με τις 360 ημέρες και με τις επιπλέον 5 λευκές ημέρες, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η πρώτη ημέρα κάθε έτους δεν μπορούσε να είναι παρά μία ημέρα από τις τέσσερις προηγούμενες, οι οποίες ονομαζόντουσαν “Φορείς των Ετών” και προσδιορίζονταν με καθορισμένη σειρά σε καθένα από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα είχαν τον ιδιαίτερο θεό τους, που ήταν τέσσερα αδέλφια, οι Μακάμπ, που βάσταγαν τον ουρανό. Ο πρώτος φορέας των ετών, το σημείο Καν, αντιστοιχούσε στον Νότο. Το Μουλούκ αντιστοιχούσε στην Ανατολή, το Ιξ στον Βορρά και το Καουάκ στη Δύση. ΙΕΡΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ Ξέχωρα από το εκπληκτικής ακρίβειας ηλιακό ημερολόγιο των Μάγιας, που ρύθμιζε επακριβώς την καθημερινή ζωή του λαού, υπήρχε και ένα άλλο μυστηριακό και ιερό ημερολόγιο, μόνο για τους Ιερείς – αστρονόμους. Αυτό σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, αποτελείτο από 13 μήνες των 20 ημερών. Δηλαδή είχε 260 ημέρες. Το Ιερό έτος αποτελούσε σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση το ημερολόγιο της χώρας των θεοτήτων των Μάγιας, και καθόριζε ως εκ τούτου τους ρυθμούς των θρησκευτικών τελετουργιών τους. Κάθε μία από τις 260 ημέρες του Ιερού Έτους είχε έναν αριθμό από το 1 μέχρι το 13. Υπήρχαν επίσης τα 20 διαφορετικά ονόματα των ημερών, ίδια με τις ημέρες του πολιτικού έτους, έτσι ώστε ο ίδιος συνδυασμός αριθμών και ονομάτων να επανέρχεται κυκλικά μόνο κάθε 13Χ20=260 ημέρες. Σε κάθε μία από τις 260 ημέρες αντιστοιχούσε ένας θεός, που ήταν «Φύλακας Άγγελος» της κάθε ανθρώπινης ύπαρξης που γεννιόταν αυτήν ακριβώς την ημέρα. Για να ακριβολογούμε, υπήρχαν οι 13 θεοί του πάνω κόσμου. Τα κεφάλια των οποίων αντιστοιχούσαν στους 13 αριθμούς των Μάγιας. Υπήρχαν επίσης οι 9 θεοί του κάτω κόσμου. Ο καθένας από αυτούς ήταν κύριος μιας ημέρας του ημερολογίου των Μάγιας και διαδέχονταν ο ένας τον άλλο σε μια ατέρμονη αλυσίδα. Υπήρχαν βέβαια και οι θεοί των 20 ημερών, που αντιστοιχούσαν στις ανώτατες θεότητες των Μάγιας. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η αντίληψη ότι οι ημέρες είχαν μοιρολατρικό χαρακτήρα, γι αυτό και το ιερό έτος χρησιμοποιείτο από τους ιερείς – αστρονόμους κυρίως στη μαντική και στο τελετουργικό της θρησκείας τους. Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΟΛΤΕΚΩΝ Οι Τολτέκοι κληρονόμησαν το Teotihuacan. Νομαδικός λαός που κατέβηκε από το Βορρά, κατόρθωσαν να αφομοιωθούν τέλεια, χτίζοντας μεγαλειώδεις πόλεις όπως την Tula. Τον 5ο αι. οι Τολτέκοι διείσδυσαν στην περιοχή των Μάγιας του Γιουκατάν και βάδισαν παράλληλα με τον πολιτισμό των Μάγια για δύο αιώνες περίπου. Η πρωτεύουσα τους , η Tula, καταστράφηκε από πυρκαγιά κατά την εισβολή των Τσιτσιμέκων από τον Βορρά. Οι Τολτέκοι γνώριζαν τη γραφή, είχαν αναπτύξει τα μαθηματικά , την αστρονομία και χρησιμοποιούσαν ένα ακριβές ημερολόγιο. Η γλυπτική και η αρχιτεκτονική τους ήταν ανεπτυγμένες, αφού ο πολιτισμός τους παρουσίασε περίφημα αγάλματα και σπουδαίους ναούς.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Οι Αζτέκοι Με τον αδόκιμο πλέον όρο Αζτέκοι εννοείται ο κυρίαρχος πολιτισμός της πρόσφατης μετακλασικής περιόδου στην πυκνοκατοικημένη λεκάνη του Μεξικού, ο οποίος έφθασε στο σημείο να ελέγξει τις μεγάλες μεσοαμερικανικές περιοχές, βόρεια του κόλπου του Τεχουαντεπέκ (Tehuantepec). Η προέλευση των Αζτέκων συνδέεται με τις μετακινήσεις πληθυσμών των προσφύγων Τολτέκων και της μετανάστευσης των Τσιτσιμέκ που εγκαταστάθηκαν στη λεκάνη του Μεξικού γύρω στο 1000, εγκαθιδρύοντας μικρά κράτη. Οι δυναστείες αυτών των κρατών διεκδικούσαν την καταγωγή τους από τους Τολτέκους και υιοθέτησαν τις ιδεολογίες τους, όπως επίσης την θεϊκής καταγωγής βασιλεία. Οι Αζτέκοι, επίσης γνωστοί ως Τενότσα (Tenochca) ή Μέσικα (Mexica), ήταν η τελευταία φυλή Τσιτσιμέκ από το Αζτλάν, η οποία μετακινήθηκε πιθανώς εξαιτίας ξηρασίας ή υπερπληθυσμού. Μετά από αρκετές μετακινήσεις εγκαταστάθηκαν σε μερικές ακατοίκητες ελώδεις νήσους κοντά στη δυτική ακτή της λίμνης Τεξκόκο (Texcoco) όπου, σύμφωνα με τον θρύλο, είδαν έναν οιωνό, ένδειξη της περιοχής στην οποία έπρεπε να χτιστεί η πρωτεύουσά τους: έναν αετό με ένα φίδι στο ράμφος του να κάθεται σε

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

έναν κάκτο. Οι δίδυμες πόλεις Τενοτστιτλάν (Tenochtitlan) και Τλατελόλκο (Tlatelolco) ιδρύθηκαν το 1325 ή το 1345. Οι Αζτέκοι μιλούσαν τη γλώσσα που ονομάστηκε αργότερα κλασική ναχουάτλ, μια παλιότερη μορφή της σημερινής ιθαγενούς γλώσσας του Μεξικού ναχουάτλ. Εξάπλωση Το 1367 οι Αζτέκοι άρχισαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ως μισθοφόροι στον κυβερνήτη της πόλης κράτους των Τεπανέκ Αζκαποτζάλκο (Azcapotzalco). Ο Αζκαποτζάλκ διεκδικούσε από τους κυβερνήτες της Τεξκόκο την επικυριαρχία των νέων κρατών των Τσιτσιμέκ. Με μια σειρά συμμαχιών και εξεγέρσεων οι πόλεις των Αζτέκων έγιναν μεγαλύτερες και πλουσιότερες, με τους ίδιους τους Αζτέκους να αυξάνουν όλο και περισσότερο τη δύναμή τους. Το 1434 οι κυβερνήτες της πόλης των Αζτέκων Τενοτστιτλάν συνέπηξαν την αποκαλούμενη Τριπλή Συμμαχία με τους κυβερνήτες της Τεξκόκο και της Τλακοπάν. Όλα τα άλλα μικρά κράτη στη λεκάνη έγιναν φόρου υποτελή στη συμμαχία. Περί το 1500 υπολογίζεται ότι η Τριπλή Συμμαχία ήλεγχε μια περιοχή 200.000 τ.χλμ και πιθανώς έναν πληθυσμό 10 εκ. ανθρώπων. Η πλήρης κυριαρχία των Αζτέκων επί της Συμμαχίας επετεύχθη περίπου το 1502. Αστικοποίηση Ο αστικός πολιτισμός που ενσωμάτωσαν τον 15ο και 16ο αιώνα θεωρείται ουσιαστικά συνέχεια τους πολιτισμού της Τεοτιχουακάν. Οι Αζτέκοι με τη σειρά τους επένδυσαν πολύ χρόνο και προσπάθεια στην κατασκευή των πόλεών τους και των περιμετρικών γεωργικών συστημάτων. Στο κέντρο της Τενοτστιτλάν υπήρχε ένας ιερός περίβολος, στον οποίο κυριαρχούσε μια υψηλή πυραμίδα (60 μ.), όπου βρίσκονταν οι ναοί του Τλάλοκ (Tlaloc), του θεού της βροχής, και του Χουϊτζιλοπότστλι (Huitzilopochtli), του θεού του πολέμου. Ο περίβολος περιελάμβανε επίσης τις ενδιαιτήσεις των ιερέων, μια μεγάλη αυλή για το παραδοσιακό παιχνίδι των Αζτέκων με τη σφαίρα, και ένα τζομπάντλι, στο οποίο επιδεικνύονταν τα κρανία των ανθρωποθυσιών. Γύρω από τον περίβολο βρίσκονταν τα ανάκτορα των κυβερνητών της Τενοτστιτλάν και δύο μεγάλες αγορές και πέρα από αυτά απλώνονταν περιμετρικά οι κατοικίες των πολιτών. Γεωργία Η γεωργία ήταν εντατική και απόλυτα εξαρτώμενη από τα συστήματα ελέγχου ύδατος της λεκάνης του Μεξικού, που διαμορφώθηκαν από την Τεοτιχουακάν Ι και ΙΙ (Teotihuacan). Τα συστήματα ελέγχου ύδατος ήταν ζωτικής σημασίας και για την άρδευση και για την αποστράγγιση των λιμνών, αλλά πολύ περισσότερο για τον έλεγχο της παραγωγής. Οι Αζτέκοι χρησιΜ Ε Ξ Ι Κ Ο

μοποιούσαν επίσης την τεχνική των επιπλεόντων κήπων, με την εκβάθυνση των λιμνών και τη συσσώρευση της ιλύος του πυθμένα σε επιλεγμένα σημεία, τα οποία διαμορφώνονταν κατάλληλα είτε για διακοσμητικούς είτε για καλλιεργητικούς σκοπούς. Κοινωνία Η κοινωνία των Αζτέκων διαστρωματώθηκε σε τρεις κύριες κατηγορίες: τους ευγενείς (πίλλι), που ήταν συγγενείς του βασιλιά, τους πολίτες (ματσεχουάλες), που ανήκαν εκ γενετής σε μια από τις είκοσι πατριές και στους περιθωριοποιημένους ή κατακτημένους (μαγιέκες), που εργάζονταν ως μισθωτοί. Κατά τα άλλα, το κράτος των Αζτέκων κυβερνιόταν από ένα στρατοκρατικό καθεστώς, ευρισκόμενο διαρκώς σε πόλεμο προκειμένου να κατακτηθούν άλλες χώρες για να αναγκαστούν να πληρώνουν φόρους και να αποφέρουν αιχμαλώτους για τις ανθρωποθυσίες.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Τέχνη Η χειροτεχνία ήταν σημαντική υπόθεση, οι δε καλλιτέχνες των Αζτέκων ήταν άριστοι λιθοξόοι, που εκτός του λίθου χρησιμοποιούσαν διάφανους κρυστάλλους και πράσινο νεφρίτη. Άλλα έθνη, ιδιαίτερα οι Μιξτέκ (Mixtec) της Οαξάκα (Oaxaca) προώθησαν την πολύχρωμη κεραμική, την κατασκευή θαυμάσιων χρυσών κοσμημάτων και περίπλοκων μωσαϊκών. Οι Αζτέκοι είχαν επίσης ειδικευμένους γραφείς, που σχεδίαζαν και ζωγράφιζαν τα εικονογράμματα, και εξειδικευμένους τεχνίτες που ασχολούνταν μόνο με τη σύνθεση φτερών για την κατασκευή πολυτελών ενδυμάτων και καλυμμάτων κεφαλής, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι ευγενείς. Για τα χρώματά τους χρησιμοποιούσαν φυτικές ουσίες και ορυκτά, στα οποία πρόσθεταν φυτικό λίπος. Η Μυθολογία των Αζτέκων Με τον όρο μυθολογία των Αζτέκων εννοείται το συνολικό σώμα μύθων που διαμόρφωσαν τα θρησκευτικά πιστεύω και τις κοινωνικές δομές του πολιτισμού των Αζτέκων. Κυρίαρχη θέση σε αυτό το πλέγμα των μύθων Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

έχει ο ιδρυτικός μύθος και το πάνθεον των Αζτέκων, έτσι όπως διαμορφώθηκε κατά την περίοδο ίδρυσης της αυτοκρατορίας. Ιδρυτικός μύθος Η ίδρυση του κράτους των Αζτέκων αρχίζει με τον μύθο του Χουϊτζιπότστλι. Aντλώντας από τον μύθο των πέντε ηλίων και τους μεσοαμερικανικούς μύθους της δημιουργίας, γνωστούς στην ευρύτερη επικράτεια του Μεξικού, οι Αζτέκοι δημιούργησαν τους δικούς τους μύθους, οι οποίοι βρίσκονται μόνο στον δικό τους πολιτισμό. Οι προφητείες και οι αιτιολογίες για την ανάπτυξη του κράτους των Αζτέκων -κάτι που συμβαίνει σε όλους τους ιδρυτικούς εθνικούς ή φυλετικούς μύθους εμφανίζονται πριν από τη γέννηση της κεντρικής θεότητας, του Χουϊτζιλοπότστλι. Η μητέρα του Χουϊτζιλοπότστλι, Κοατλίκουε, τελούσε το ιερό καθήκον της στο όρος του Ερπετού, κοντά στην Τούλα, μαζεύοντας έναν θύσανο φτερών, όταν ανακάλυψε ότι ήταν έγκυος. Οι τετρακόσιοι γιοι και η κόρη της Κογιολξαχκούι θύμωσαν και αποφάσισαν να τη σκοτώσουν. Διαμόρφωσαν λοιπόν μια στρατιά την οποία οδηγούσε η Κογιολξαχκούι και επιτέθηκαν. Τότε γεννήθηκε σε μια στιγμή ο Χουϊτζιλοπότστλι, πλήρως ανεπτυγμένος, πλήρως οπλισμένος, με ασπίδα και λόγχη. Έφερε πύρινο σκήπτρο με κεφαλή φιδιού και με αυτό επιτέθηκε στην αδελφή του, τεμαχίζοντας το σώμα της. Κατόπιν επιτέθηκε στον υπόλοιπο στρατό, σκοτώνοντας και διασκορπίζοντας τους αδελφούς του. Με αυτόν τον τρόπο ο νεογέννητος έγινε καθοδηγητής των Μεσίκα στο μακρύ ταξίδι τους για μόνιμη εγκατάσταση. Οι Μεσίκα με δυσκολίες και περιπέτειες έφτασαν στον τόπο που ονομαζόταν Τενοτστιτλάν. Εκεί ο θεός εμφανίστηκε στα όνειρα ιερέων για να τους καθοδηγήσει στην επιλογή του τόπου. Φθάνοντας στην ελώδη γη μια λίμνης ακολούθησαν τους οιωνούς, έναν αητό που έτρωγε φίδι, και εγκατέστησαν εκεί την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας τους. Οι Ανθρωποθυσίες των Αζτέκων Οι ανθρωποθυσίες αποτελούσαν σημαίνουσα θρησκευτική πρακτική των Αζτέκων, όπως άλλωστε και άλλων λαών της Νοτίου και Κεντρικής Αμερικής (Μάγια, Μότσε). Κάθε χρόνο, περίπου δέκα με είκοσι χιλιάδες άτομα θυσιάζονταν στις τελετές αυτές. Οι Αζτέκοι πίστευαν πως οι ανθρωποθυσίες ήταν απαραίτητες για την ύπαρξη του κόσμου και του ανθρώπινου είδους. Ανθρωποθυσίες λάμβαναν χώρα κάθε μέρα με την ανατολή του ηλίου στην κορυφή των ναών-πυραμίδων, ενώ ήταν γνωστές με ως “Ανθισμένος Θάνατος”. Μυθολογική ερμηνεία των θυσιών. Σύμφωνα με το μύθο, ο Χουϊτζιλοπότστλι χρειαζόταν οπωσδήποτε τις καρ-

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

διές και το αίμα των ανθρώπων ως τροφή, ώστε να νικήσει τους εχθρούς του, τη Κογιολξαχκούι και τα 400 άστρα που είχαν φονεύσει τη μητέρα του Κοατλίκουε, αλλά και να συνεχίσει να ζωογονεί τη Γη. Αν δεν τρεφόταν, δε θα ανέτελλε και η ανθρωπότητα θα χανόταν. Ο μύθος αυτός αιτιολογούσε, εκτός από την ανάγκη για ανθρωποθυσίες, και την πολεμοχαρή στάση των Αζτέκων, αφού ο πόλεμος αποτελούσε κύρια πηγή νέων θυμάτων. Πρακτικές ανθρωποθυσιών Οι περισσότεροι από τα θύματα ήταν άντρες, κυρίως αιχμάλωτοι πολέμου. Η μέθοδος θανάτωσης ποίκιλλε ανάλογα με τον εκάστοτε θεό που ήθελαν να τιμήσουν, αλλά γενικά οι θυσίες που προσφέρονταν στους θεούς, γίνονταν με τελετές σχετικές με τις ιδιότητες τους. Χουϊτζιλοπότστλι Η πιο κοινή μορφή θυσίας, ήταν αυτή που γινόταν προς τιμήν του Χουϊτζιλοπότστλι, θεού του Ήλιου. Το γυμνό -εκτός από ένα περίζωμα- σώμα του θύματος βαφόταν με κατακόρυφες κόκκινες και λευκές ταινίες. Το υποψήφιο θύμα ανέβαινε το κλιμακοστάσιο στην πρόσοψη της πυραμίδας και έφτανε στην εξέδρα, μπροστά στο βωμό του θεού, φτιαγμένο από ηφαιστειακή πέτρα. Εκεί τον έπιαναν τέσσερις ιερείς. Κρατώντας ο καθένας ένα μέλος ξάπλωναν το θύμα πάνω στο βωμό. Ένας πέμπτος ιερέας, κραδαίνοντας ένα λίθινο ακονισμένο μαχαίρι, του έκανε μια τομή στο στήθος, κατά μήκος του Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

στέρνου και των πλευρών. Αποσπούσε την καρδιά που χτυπούσε ακόμα και την έτεινε ψηλά προς τον ήλιο, ενώ τα είδωλα των θεών αλείφονταν με ζεστό αίμα. Τοποθετούσαν συνήθως τις καρδιές σε πέτρινα αγγεία και στη συνέχεια, άφηναν το πτώμα να κυλήσει από τα σκαλιά της πυραμίδας στη βάση, όπου και το αποκεφάλιζαν. Ύστερα, σούβλιζαν το κεφάλι του σ’ ένα ξύλινο πλαίσιο, γνωστό ως “καβαλέτο των κρανίων”. Το σώμα είτε αποτεφρωνόταν είτε δινόταν στον πολεμιστή που αιχμαλώτισε το θύμα. Αυτός μπορούσε να κομματιάσει το κουφάρι και να το στείλει σε σημαντικά πρόσωπα ως προσφορά, ή ακόμα και να τα φάει (τελετουργικός κανιβαλισμός). Τσικομεκοάτλ Για προσφορά στην Τσικομεκοάτλ, θεά του καλαμποκιού, διάλεγαν νέα κορίτσια για να προσωποποιήσουν την ίδια τη θεά. Τα αποκεφάλιζαν, σε μια πράξη που συμβόλιζε τη συγκομιδή της κούκλας του καλαμποκιού, και τελικά τους αποσπούσαν την καρδιά. Χουεχουετεότλ Τα θύματα του Χουεχουετεότλ, θεού της Φωτιάς, αναισθητοποιούνταν με ναρκωτικά και ρίχνονταν ζωντανά στην πυρά. Τλάλοκ Προκειμένου να εξασφαλίσουν, από τον Τλάλοκ, τη βροχή και άρα τη βλάστηση των καλλιεργειών τους, οι Αζτέκοι έπνιγαν παιδιά προς τιμήν του. Χωρίς τις θυσίες, ο Τλάλοκ έστελνε στους ανθρώπους λέπρα και ρευματισμούς. Πριν τη θυσία, μάζευαν τα δάκρυα των παιδιών σε ένα τελετουργικό κύπελλο και το αφιέρωναν στο θεό. Αποσπούσαν τις καρδιές τους και τις τοποθετούσαν σε δοχεία που κρατούσαν τα τσακ μουλ, λίθινες ξαπλωτές μορφές. Μάλιστα, κατά το μήνα Τεπεϊχουίτλ (30 Σεπτεμβρίου 19 Οκτωβρίου), ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον Τλάλοκ και άλλους θεούς συνδεδεμένους με το Νερό, γινόταν κατανάλωση της σάρκας των θυμάτων. Τεζκατλιπόκα Οι προετοιμασίες για τη θυσία προς τον Τεζκατλιπόκα, ξεκινούσαν ένα χρόνο νωρίτερα. Οι ιερείς επέλεγαν ένα νέο και αρτιμελή άντρα, ο οποίος τον επόμενο χρόνο θα ζούσε σαν άρχοντας: μάθαινε να παίζει αυλό, φορούσε χρυσά κοσμήματα και πολυτελή ρούχα, κάπνιζε και απολάμβανε το γενικό σεβασμό. Είκοσι ημέρες πριν από την τελετή παντρευόταν τέσσερις νέες γυναίκες και την τελευταία εβδομάδα τραγουδούσε, χόρευε και γιόρταζε. Την ημέρα της θυσίας, το θύμα ανέβαινε μόνος τα σκαλιά του ναού, σπάζοντας ένα πήλινο αυγό σε κάθε σκαλί. Όταν έφθανε στην κορυφή, η καρδιά του ξεριζωνόταν από τους ιερείς.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Σίπε Τοτέκ Αυτοί που προορίζονταν για προσφορά στο θεό της Άνοιξης, Σίπε Τοτέκ, δένονταν σε ένα πλαίσιο και φονεύονταν με βέλη από πολεμιστές. Μετά από αυτό τους έγδερναν οι ιερείς και φορούσαν το δέρμα τους επί είκοσι μέρες. Το τέλος Η αυτοκρατορία των Αζτέκων τερματίστηκε απότομα στις 13 Αυγούστου του 1521 όταν ο Χερνάν Κορτέζ (Hernan Cortés) και οι κονκισταντόρ κατέλαβαν την πρωτεύουσα, σκότωσαν τον βασιλέα Μοντετσζούμα II και εκχριστιάνισαν δια της βίας τους γηγενείς πληθυσμούς.

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Η σύγχρονη πολιτική διαδρομή της χώρας Στις αρχές του 20ού αιώνα ξεκίνησε η Μεξικανική Επανάσταση των φτωχών αγροτών και εργατών, με κυρίαρχη μορφή τον Εμιλιάνο Ζαπάτα. Η Επανάσταση έφερε την πτώση του καθεστώτος Ντίας (γνωστό ως Porfiriato), ωστόσο, ακολούθησε εμφύλιος πόλεμος για να ιδρυθεί τελικά το 1929 το Εθνικό Επαναστατικό Κόμμα, το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα (PRI). Για επτά δεκαετίες το PRI κυβερνούσε το Μεξικό με τον εξής απλό τρόπο: Κάθε έξι χρόνια επέλεγε έναν νέο υποψήφιο, ο οποίος πάντοτε κέρδιζε τις εκλογές. Ωστόσο, δεν είχαν όλοι οι πρόεδροι του PRI την ίδια οικονομική και πολιτική αντίληψη των πραγμάτων: Ορισμένοι ακολουθούσαν πιο «αριστερές» πολιτικές, άλλοι δρούσαν πιο απολυταρχικά, ενώ τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκαν και φιλελεύθεροι. Τα προβλήματα, όμως, και οι τεράστιες κοινωνικές ανισότητες παρέμεναν. Αυτό άλλωστε «υπενθύμισαν» οι πολύνεκρες φοιτητικές διαδηλώσεις του 1968 (στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Μεξικού), αλλά και το κίνημα των Ζαπατίστας στη φτωχή Πολιτεία των Τσιάπας, το 1994. Το 2000, ο Βισέντε Φοξ, μάνατζερ και πρόεδρος της Coca Cola Mexico πέτυχε το ακατόρθωτο: Το συντηρητικό Κόμμα της Εθνικής Δράσης (PAN) επικράτησε, βάζοντας τέλος στην 71χρονη κυριαρχία του PRI. Ο ίδιος από την πρώτη στιγμή έθεσε ως στόχο την οικονομική ανάπτυξη, το τέλος της διαφθοράς και την ειρήνη στο Νότο, όπου κυριαρχούν οι Ζαπατίστας. Το βασικότερο όμως, πρόβλημα του Φοξ ήταν ότι δεν διέθετε την απαιτούμενη πλειοψηφία στη Βουλή για να αλλάξει θεσμούς και δομές δεκαετιών, να εκσυγχρονίσει την οικονομία και την εργατική νομοθεσία όπως επιθυμούσε. Οι ρυθμοί ανάπτυξης του 7% που είχε υποσχεθεί έμειναν στο 3%, ενώ η διαφθορά ζει και βασιλεύει. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το 2005 οι πολίτες πλήρωσαν 1,8 δις δολάρια σε «μπουκιές» (όπως ονομάζονται στο Μεξικό τα «δώρα» στους δημοσίους υπαλλήλους και κρατικούς λειτουργούς), ενώ χιλιάδες άλλοι προσπαθούν καθημερινά να διασχίσουν τα σύνορα με τις ΗΠΑ προς αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Χαρακτηριστικό της διαφθοράς είναι η περίπτωση της Οαχάκα, όπου για αρκετούς μήνες οι κάτοικοι διαδήλωναν με αίτημα την απομάκρυνση του «διεφθαρμένου» κυβερνήτη Ουλίσες Ρουίς. Μάλιστα από τις συγκρούσεις

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

με την αστυνομία χάθηκαν ανθρώπινες ζωές, ενώ η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αναγκάστηκε να στείλει στρατό για την αποκατάσταση της τάξης. Πάντως, στον Βισέντε Φοξ χρεώνεται η εμπέδωση της δημοκρατίας σε μια χώρα που ένα και μόνο πολιτικό κόμμα κυβερνούσε επί 71 χρόνια με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Στις εκλογές του Ιουλίου του 2006, τη μάχη έδωσαν ο διάδοχος του νυν πρόεδρου, Φελίπε Καλντερόν, και ο αριστερός πρώην δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού Λόπες Ομπραδόρ, επικεφαλής του Κόμματος για τη Δημοκρατική Επανάσταση (PRD). Η εκλογική διαδικασία εξελίχθηκε σε «θρίλερ» που θύμισε κάτι από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές στη Φλόριντα, το 2000. Ο Ομπραδόρ έχασε τις εκλογές με διαφορά 0,6%. Ο ίδιος ζητούσε την επανακαταμέτρηση του συνόλου των ψήφων, υποστηρίζοντας ότι έπεσε θύμα νοθείας. Είχε δε συγκεντρώσει αποδεικτικό υλικό 900 σελίδων προκειμένου να στηρίξει το επιχείρημά του. Τελικά, το Ανώτατο Δικαστήριο δεν τον δικαίωσε: Περίπου τρεις μήνες αργότερα ανακήρυξε τον συντηρητικό αντίπαλό του Φελίπε Καλντερόν νικητή και νέο πρόεδρο του Μεξικού για την εξαετία 2006-2012. Για την ιστορία, ο επικεφαλής των Ζαπατίστας, Subcomandante Μάρκος, είχε χαρακτηρίσει όλους τους υποψήφιους «μέτρια τηλεοπτικά προϊόντα».

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο

Επίλογος Κάποτε ο Μεξικανός Πορφίριο Ντίας (1830-1915), ήρωας πολέμου, πρόεδρος και δικτάτορας είχε πει: «Καημένο Μεξικό! Τόσο μακριά από τον Θεό και τόσο κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες...» Η φράση αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για το σύνολο σχεδόν των χωρών της Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής, άσχετα από τη χιλιομετρική απόσταση που τις χωρίζει από τις ΗΠΑ. Για δεκαετίες ολόκληρες η περιοχή αυτή ήταν η «πίσω αυλή» της Ουάσινγκτον. Μια αυλή με στυγνούς δικτάτορες και προέδρους που θύμιζαν τους caudillos του 19ου αιώνα. Με μαρξιστές και μαοϊστές αντάρτες, κυρίως όμως με τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, εμφύλιες διαμάχες και εμπόριο κοκαΐνης. Το ζητούμενο, ωστόσο, δεν είναι πόσο «…κοντά ή μακριά» θα βρεθούν οι Η.Π.Α., αλλά πώς οι νέες ηγεσίες όλων αυτών των χωρών θα μπορέσουν να υλοποιήσουν τις υποσχέσεις τους για λιγότερη φτώχεια και περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη. EΠIMEΛEIA ΚΕΙΜΕΝΩΝ: ΜΑΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ TYΠOTEXNIKH EΠIMEΛEIA: NIKOΣ AΓΓEΛATOΣ

Μ Ε Ξ Ι Κ Ο