Creative Thailand Magazine

กุมภาพันธ์ 2562 ปีที่ 10 I ฉบับที่ 5 แจกฟรี

Creative Startup Tellscore The Creative Point of View Local Wisdom TV Home Shopping

Photo by Djim Loic on Unsplash

Contents : สารบัญ โอ้! จอร์จ... มันยอดมาก!

The Subject

ไลฟ์สตรีมมิง มิติใหม่แห่งการช้อปปิ้ง / ก้าวใหม่ของ Twitch เมื่อการสตรีมมิง เป็นมากกว่าเรื่องเกม / Live VS Life

6

Creative Resource 8 Article / Books / Movie

MDIC 10 จากธุรกิจออนไลน์ สู่นวัตกรรมการขนส่งในอนาคต

Local Wisdom

12

Cover Story

14

ช้อปปิ้งผ่านจอแก้ว

See Now Buy Now ราคาแท้จริงที่ต้องจ่ายและอยู่อย่างไรให้รอด

Insight 20 กล้องฟิล์ม คุณค่าของความช้าในยุคแห่งความเร็ว

Creative Startup 22 Tellscore พลังแห่งกองทัพมดยุคดิจิทัล

Creative City

24

The Creative

28

Creative Will

34

Los Angeles The New Hollywood for YouTubers Point of View วรรณคดีจานด่วนในยุคที่อะไร ๆ ก็ 4.0

You Only LIVE Once แผลสดที่ฝังใจกับปรากฏการณ์ไลฟ์เรียกยอดวิว

บรรณาธิการทีป่ รึกษา l อภิสทิ ธิ์ ไล่สตั รูไกล บรรณาธิการอำ�นวยการ l พิชติ วีรงั คบุตร ทีป่ รึกษา l ศิรอิ ร หริม่ ปราณี, ชมพูนทุ วีรกิตติ, พจน์ องค์ทวีเกียรติ, เลอชาติ ธรรมธีรเสถียร บรรณาธิการบริหาร l พัชรินทร์ พัฒนาบุญไพบูลย์ กองบรรณาธิการ l มนฑิณี ยงวิกลุ , ปิยวรรณ กลิน่ ศรีสขุ เลขากองบรรณาธิการ l วรรณเพ็ญ บุญเพ็ญ ศิลปกรรม l ชิดชน นินนาทนนท์ ประสานงานกองบรรณาธิการ l วนบุษป์ ยุพเกษตร ช่างภาพและมัลติมีเดีย l ภีร์รา ดิษฐากรณ์ เว็บไซต์ l นพกร คนไว จัดทำ�โดย l สํานักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (องค์การมหาชน) (CEA) 1160 อาคารไปรษณีย์กลาง ถนนเจริญกรุง แขวงบางรัก เขตบางรัก กรุงเทพฯ 10501 โทร. 02 105 7400 แฟกซ์. 02 105 7450 พิมพ์ที่ l บริษัท สหมิตรพริ้นติ้งแอนด์พับลิสชิ่ง จำ�กัด จำ�กัด โทร. 02 903 8257-9 จำ�นวน 15,000 เล่ม ติดต่อลงโฆษณา: Commu.Dept@tcdc.or.th

ภาพปกโดย Pavel Nekoranec on Unsplash

นิตยสารฉบับนีใ้ ช้หมึกพิมพ์จากนา้ํ มันถัว่ เหลืองทีไ่ ม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ ทัง้ ยังเป็นมิตรต่อสิง่ แวดล้อม และใช้กระดาษ รีไซเคิล ซึ่งเป็นผลผลิตของผู้ประกอบการไทย จัดทำ�ภายใต้โครงการ “Creative Thailand สร้างเศรษฐกิจไทยด้วยความคิดสร้างสรรค์” โดยสํานักงานส่งเสริมเศรษฐกิจ สร้างสรรค์ (องค์การมหาชน) (CEA) ซึ่งมีเป้าหมายในการเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (Creative Economy) และผลักดันการใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทย

อนุญาตใหใชไดตามสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส อนุญาตใหใชไดตามสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส แสดงที่มา-ไมใชเพื่อการคา-อนุญาตแบบเดียวกัน 3.0 ประเทศไทย แสดงที ่มา-ไมใTHAILAND ชเพื่อการคา-อนุI ญ4าตแบบเดียวกัน 3.0 ประเทศไทย CREATIVE

Photo by Pop & Zebra on Unsplash

Editor’s Note : บทบรรณาธิการ

Now is Now จำ�ได้หรือไม่ว่าคุณรอคอยการมาส่งสินค้านานที่สุดเมื่อไหร่ อาหารมื้อล่าสุด ที่คุณกินใช้เวลานานเท่าไหร่ในการรอ หรือเสื้อตัวสุดท้ายที่ซื้อ ใช้เวลานาน เท่าไหร่ในการตัดสินใจ ในเมื่ออะไรๆ ในโลกกำ�ลังตอบสนองผู้บริโภคอย่าง รวดเร็ว การแก้ปัญหาให้ผู้บริโภคได้ดีที่สุด จึงอาจไม่ใช่ทางเลือกที่ใช่ที่สุดของ ผูบ้ ริโภคยุคนีอ้ กี ต่อไป เพราะอะไรที่ “ใช่” และ “เร็ว” ต่างหาก ทีก่ �ำ ลังครองใจ ผู้บริโภคในปัจจุบัน ทำ�ไมเราจะต้องรอนาน ในเมื่อทุกอย่างมีพร้อมให้ซ้ือหาได้ง่ายๆ ผ่าน เครือ่ งมือสารพัดรูปแบบ แถมวิธกี ารซือ้ และจ่ายก็ยงั ถูกทำ�ให้สะดวกสบายทีส่ ดุ เท่าที่จะเป็นไปได้ เราใช้เวลาเพียงไม่กี่นาทีในการหาและซื้อสินค้าที่ต้องการ หลายครัง้ ทีใ่ ช้เวลาน้อยกว่าการทำ�กิจวัตรประจำ�วันต่างๆ ของเราหลายเท่าตัว และหากเบื่อที่จะลงไปค้นหาข้อมูลหรือเสิร์ชหารีวิวสินค้าจำ�นวนมาก ก็ยังมี คนนำ�เอาสินค้าหรือบริการต่างๆ มาไลฟ์สดให้เลือกชม และซื้อหากันได้แบบ ไลฟ์สตรีมมิ่ง เฟซบุ๊กเริ่มเปิดให้บริการฟีเจอร์ที่เรียกว่า “เฟซบุ๊กไลฟ์” มาตั้งแต่เดือน มีนาคม 2559 เพื่อเป็นอีกหนึ่งช่องทางในการสื่อสารและแสดงตัวตนที่มอบ “ความสด” ที่มากยิ่งขึ้นให้กับผู้ใช้ และไม่ว่าจะโดยตั้งใจหรือไม่ก็ตาม แต่ หลังจากนั้นไม่นาน บรรดาพ่อค้าแม่ค้าออนไลน์ยุคใหม่ก็พากันนำ�เอาฟีเจอร์นี้ มาเป็นหนึ่งในเครื่องมือการขายที่ทรงพลังของพวกเขา หากไม่นับการไลฟ์สดของบรรดาคนดังหรือเซเลบริตี้ ทุกวันนี้บัญชีผู้ใช้ เฟซบุ๊กทั่วโลกจะต้องได้พบกับการไลฟ์สดเพื่อขายสินค้าและบริการต่างๆ มากมายนับไม่ถว้ น สิง่ เหล่านีไ้ ม่เพียงเปิดตลาดให้กา้ วถึงโลกในมือของผูบ้ ริโภค มากขึ้น แต่ยังสร้างแรงกระตุ้นให้ใครก็ตามที่พบเห็นเกิดความรู้สึกอยากซื้อ อยากมี อยากได้ และอยากเป็นขึ้นมาให้เร็วยิ่งกว่าเดิม เพราะผู้ที่กำ�ลังชม การถ่ายทอดสด ย่อมเกิดความรู้สึกเชื่อมโยงและมีส่วนร่วมกับผู้ขายได้ง่าย

มากกว่าเพียงการดูรูปสินค้าหรืออ่านข้อมูลในโพสต์ ราวกับเหมือนได้ออกไป เดินที่ห้างสรรพสินค้าหรือตลาดนัดเพื่อต่อรองซื้อขายกับพ่อค้าแม่ค้าตัวจริง ก็ไม่ปาน แน่นอนว่าช่องทางขายใหม่ทเี่ ร้าใจกว่านีส้ ร้างผลดีให้กบั ผูข้ าย โดยเฉพาะ ผู้ขายรายย่อยๆ ให้ได้มีช่องทางการสื่อสารและค้าขายกับลูกค้าได้โดยตรง ช่วยลดภาระเรื่องการหาพื้นที่หน้าร้าน และยังไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายจ้าง พนักงานขาย ก็สามารถเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้ทันที ตอนนี้ก็ขึ้นอยู่กับเทคนิค การขายของแต่ละคนที่จะต้องงัดไม้เด็ดมาสู้กันบนสังเวียนตลาดออนไลน์ ทีก่ ว้างใหญ่ แถมยังไม่มเี วลาเปิด-ปิดหน้าร้านมาบังคับการทำ�ยอดอีกต่างหาก แต่ส�ำ หรับนักบริโภคอย่างเราๆ การเสพติดความเร็วจนเกินไป อาจทำ�ให้ เราหลงอยูใ่ นกับดักของ “ความต้องการปลอม” หรือ “ดีมานด์เทียม” (Artificial Demand) ซึ่งแน่นอนว่า ความต้องการบริโภคเหล่านี้ไม่ได้สร้างผลกระทบ เพียงปริมาณเงินในกระเป๋า พื้นที่ในตู้เสื้อผ้า โต๊ะแต่งตัว หรือห้องเก็บของ แต่การที่ต่างคนต่างสร้างดีมานด์เทียมขึ้นมา อาจส่งผลกระทบขนาดมหึมา ทั้งต่อภาคการผลิต การนำ�เข้า-ส่งออก การตลาดระดับประเทศ หรือแม้แต่ การจัดการขยะบรรจุภัณฑ์ โดยจากสถิติพบว่า ยอดการช้อปปิ้งออนไลน์ ที่พุ่งทะยานโดยเฉพาะในช่วงเทศกาลจับจ่ายต่างๆ ทั้งปีใหม่ คริสต์มาส ฯลฯ มียอดการคืนสินค้าจำ�นวนไม่น้อยในแต่ละครั้ง โดยในปี 2016 ธุรกิจออนไลน์ ช้อปปิง้ ในสหรัฐอเมริกาต้องเผชิญกับยอดการคืนสินค้าทีม่ ากถึง 30% โดยสินค้า เสื้อผ้าเครื่องแต่งกายนั้นมียอดคืนสินค้าสูงเกือบ 40% แค่การกดซื้อของในแอพฯ ออนไลน์มาร์เก็ตเพลส หรือการพิมพ์คำ�ว่า “คอนเฟิรม์ ” ในช่องคอมเมนต์ใต้การไลฟ์สดขายของ อาจไม่ได้เป็นแค่การเติมเต็ม ความต้องการส่วนตัวอีกแล้ว แต่ยังส่งผลต่อเศรษฐกิจรอบตัวเราได้ในที่สุด... ซึ่งเรื่องทั้งหมดอาจเริ่มต้นจากแค่ตัวเราที่ตัดสินใจ “เร็ว” จนเกินไป พิชิต วีรังคบุตร บรรณาธิการอํานวยการ

CREATIVE THAILAND I 5

The Subject : ลงมือคิด

ไลฟ์สตรีมมิง มิติใหม่แห่งการช้อปปิ้ง เรื่อง : นพกร คนไว

innovationiseverywhere.com

ในอดีตอินเทอร์เน็ตช่วยเชือ่ มโลกเข้าด้วยกันจากคอมพิวเตอร์ตง้ั โต๊ะ จากนัน้ เรามีสมาร์ทโฟน จนตอนนีเ้ รามีไลฟ์สตรีมทีส่ ามารถรับชมเหตุการณ์ทกี่ �ำ ลัง เกิดขึ้นได้ราวกับอยู่ในสถานที่จริง อีกทั้งเฟซบุ๊กยังสามารถเล่นวิดีโอแบบ อัตโนมัตทิ ที่ งั้ ง่ายและสะดวกต่อการใช้งาน จึงเป็นสิง่ สำ�คัญทีจ่ ดุ ประกายให้ เจ้าของธุรกิจพร้อมใจกันออกมาขายสินค้าออนไลน์ ความแรงของกระแสการไลฟ์สตรีมขายของกำ�ลังเป็นทีน่ ยิ มมากสำ�หรับ เจ้าของธุรกิจในประเทศไทย โดยเฉพาะคนธรรมดาและพ่อค้าแม่ค้ามือใหม่ ที่ไม่มีธุรกิจเป็นของตัวเอง ก็สามารถสร้างรายได้ในช่องทางนี่ได้เช่นกัน ตัวอย่างไม่นานมานี้ก็เช่น เจ๊นํ้า ณัฐนัน ต้นศึกษา แม่ค้าเสื้อผ้าออนไลน์ ที่กลายเป็นเน็ตไอดอลได้ด้วยลีลาการขายที่กลายเป็นความบันเทิงของคน ทั่วไป และกลายเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งที่ประทับใจและดึงดูดผู้ชมให้เขามาดู ทุกครัง้ ทีม่ กี ารไลฟ์ แม้วา่ จะไม่ได้เป็นกลุม่ เป้าหมายของสินค้าโดยตรงก็ตาม ยังมีสินค้าอีกหลากหลายชนิดจากหลายธุรกิจทั่วทั้งประเทศ ตั้งแต่ห้างทอง ไลฟ์ขายทอง ร้านรองเท้าไลฟ์ขายสนีกเกอร์ แม้แต่อาหารทะเลตากแห้ง ที่เป็นของดีประจำ�จังหวัดก็ยังไม่พลาดกลยุทธ์การไลฟ์สดกระตุ้นยอดขาย เช่น เพจอาหารทะเลตากแห้ง จ.สตูล ที่มีจุดขายจากการเป็นผลิตภัณฑ์ ที่มาจากชาวบ้านผู้เชี่ยวชาญการทำ�อาหารทะเลตากแห้งที่รับประกันได้ว่า ปลอดสารพิษ นอกจากนี้ยังมีปลาอินทรีจากชาวประมงที่แล่เนื้อปลาให้ดู กันสดๆ พร้อมส่งให้ลกู ค้าทัว่ ประเทศทีอ่ ยู่ “ไกลทะเล” ได้มโี อกาสสัมผัสกับ อาหารตากแห้งคุณภาพดีโดยไม่ต้องรองานแสดงสินค้าโอท็อปให้มาจัดที่ กรุงเทพฯ ทัง้ ยังเป็นช่องทางสร้างรายได้ใหม่ให้กบั ชาวบ้าน ชาวประมงทีล่ ด ต้นทุนการเปิดหน้าร้านไปได้อย่างมหาศาล เมื่อเดือนธันวาคมที่ผ่านมา เฟซบุ๊กได้เปิดให้ทดลองใช้ฟีเจอร์สำ�หรับ การไลฟ์สตรีมขายของในประเทศไทยเป็นแห่งแรก เพราะเล็งเห็นถึงการ เติบโตของตลาดการซื้อขายผ่านไลฟ์สตรีม ในฟีเจอร์ใหม่นี้เหล่าผู้ขายจะ สามารถจัดตารางการไลฟ์สตรีมเพื่อบอกผู้ชมได้ หรือติดต่อกับลูกค้าเพื่อ แจ้งข้อมูลสินค้าและวิธกี ารชำ�ระเงินได้อย่างสะดวกขึน้ จากเดิมทีผ่ ขู้ ายต้อง สื่อสารกับลูกค้าผ่านไลฟ์สตรีมซึ่งทำ�ให้เกิดความสับสนได้ง่าย โดยฟีเจอร์นี้ อยู่ในช่วงทดลองใช้ และจะเปิดให้ใช้อย่างเป็นทางการในอนาคตอันใกล้

เมื่อหันมองประเทศจีนที่เป็นศูนย์กลางการซื้อขายสำ�คัญของโลก เว็บไซต์ ขายของอย่าง Taobao (เถาเป่า) ซึ่งอยู่ภายใต้ Alibaba Group ได้เปิดตัว ฟังก์ชนั ใหม่ส�ำ หรับการไลฟ์ขายของโดยเฉพาะเช่นกัน โดยผูซ้ อื้ สามารถเลือก หยิบสินค้าลงตะกร้าได้โดยไม่ต้องสื่อสารกับคนขายที่อาจเกิดความเข้าใจ คลาดเคลือ่ น และยังมีความหลากหลายของเนือ้ หาทีแ่ ต่ละร้านงัดมานำ�เสนอ เรียกลูกค้าแบบวาไรตี้ เช่น ผูช้ มสามารถชมการเก็บสตรอว์เบอร์รจี ากฟาร์ม วิธเี ก็บนํา้ ผึง้ ทีด่ นู า่ ตืน่ เต้น หรือแม้แต่การแกะไข่มกุ ออกจากหอยมุกกันแบบ สดๆ ด้วยความนิยมของการไลฟ์สตรีมในประเทศจีนนี้ ทำ�ให้มียอดการซื้อ มากถึง 320,000 ชิ้นต่อ 1 ล้านผู้รับชม และสร้างการแข่งขันระหว่างร้านค้า และสตรีมเมอร์ที่เป็นตัวแทนจำ�หน่ายขึ้นอย่างดุเดือด ทุกวันนี้การขายของผ่านไลฟ์สตรีมในไทยยังคงได้รับความนิยมอย่าง ต่อเนื่อง แม้ว่ายังขาดการควบคุมทางกฎหมายเกี่ยวกับคุณภาพสินค้าหรือ การละเมิดลิขสิทธิ์ ทั้งความน่าเชื่อถือของผู้ขายและลูกค้า รวมไปถึง แพลตฟอร์มที่ตอบสนองการซื้อขายให้เป็นไปอย่างราบรื่น หากสิ่งเหล่านี้ ได้รบั การปรับปรุงให้ดขี น้ึ โดยไม่ลมื ว่าหัวใจสำ�คัญคือคุณภาพของสินค้าทีข่ าย ซึ่งต้องได้มาตรฐาน เชื่อว่าจะเป็นส่วนเสริมสำ�คัญที่ทำ�ให้ธุรกิจอีคอมเมิร์ซ ของไทยเติบโตขึ้นได้อีกมากในอนาคต ที่มา: บทความ “Attention all shopaholics: Now you can shop online and watch live streaming at the same time” โดย Zen Soo จาก scmp.com / บทความ “Facebook is testing a shopping mode for live streams” โดย Natt Garun จาก theverge.com / บทความ “Taobao Live แอปพลิเคชันสุดฮิตของแม่คา้ ออนไลน์ในประเทศจีน” โดย Ittichai จาก marketingoops.com

ก้าวใหม่ของ Twitch เมื่อการสตรีมมิงเป็นมากกว่าเรื่องเกม เรื่อง : นพกร คนไว

หากใครเป็นคอเกมคงเคยคุ้นเคยกับ Twitch ไลฟ์สตรีมมิงแพตลฟอร์ม ยอดนิยมของเหล่าเกมเมอร์สำ�หรับถ่ายทอดสดการเล่นเกมจากสตรีมเมอร์ หลายล้านคนและมีเนื้อหาเกมให้รับชมหลายพันเกม ปัจจุบันมีสตรีมเมอร์ ถ่ายทอดสดเฉลี่ย 3 ล้านคนต่อเดือนและมีเวลาของการรับชมมากกว่า 434 พันล้านนาที มีเกมยอดนิยมอย่าง Fortnite และ League of Legends ครอง อันดับ 1 และ 2 ของเกมที่มียอดผู้ชมมากที่สุด ความน่าสนใจอยู่ที่อันดับ 3 คือหมวด Just Chatting ซึ่งเป็นหมวดที่ ไม่เกี่ยวกับเกม แต่เป็นพื้นที่ให้เหล่าสตรีมเมอร์มาพูดคุยกับแฟนๆ และคน ทัว่ ไป โดยมีเนือ้ หาทีห่ ลากหลายเช่น สตรีมเมอร์นามว่า HasanAbi ได้ถกเถียง กับผู้สนับสนุนประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ในประเด็นการสร้างกำ�แพง ชายแดนเม็กซิโกและเรื่องการกีดกันผูอ้ พยพจากอเมริกาใต้ อีกทัง้ ในการพูดคุย ยังมีคอมเมนต์จากผู้ชมออกมาร่วมแสดงความคิดเห็น นอกจากประเด็นที่ ตึงเครียดยังมีสตรีมเมอร์ที่ใช้ Twitch เป็นสือ่ กลางแสดงไลฟ์สไลต์ของตัวเอง เช่น LifeWithLaughs สตรีมเมอร์สาวทีใ่ ช้เวลาว่างจากการเล่นเกมมาวาดภาพ สีนํ้าและแต่งหน้าเค้กพร้อมพูดคุยกับเหล่าแฟนๆ การขายไลฟ์สไตล์ของ สตรีมเมอร์ทำ�ให้ผู้ติดตามได้เห็นมุมอื่นๆ ของชีวิต ซึ่งช่วยเพิ่มยอดบริจาค และสามารถขยับขึ้นไปสู่ระดับ ‘Partners’ และ ‘Affiliates’ ที่จะได้ส่วนแบ่ง จากการสตรีม เช่น รายได้จากโฆษณา และ การกดติดตาม

CREATIVE THAILAND I 6

ที่มา: Online video game powerhouse Twitch the ‘future of entertainment’ โดย Benny Evangelista จาก sfchronicle.com / Twitch explores content outside of gaming, including a scripted show - with an interactive twist โดย WENDY LEE จาก latimes.com / Twitch Grew By 86% This Year, Platform Confirms In Holiday Stream โดย James Loke Hale จาก tubefilter.com / Doctor Who on Twitch: can a 500-episode marathon turn gamers into fans? โดย Martin Belam จาก theguardian.com / doctorwho.tv/watch/twitch

Live VS Life

เรื่อง : วนบุษป์ ยุพเกษตร

กลายเป็นเรื่องธรรมดาไปเสียแล้วที่เดี๋ยวนี้ เราจะเห็นผู้คนถือกล้องขึ้นมา บันทึกภาพกิจกรรมของตนเองและ ‘ถ่ายทอดสด’ ผ่านโซเชียลมีเดีย เรากำ�ลังอยู่ในยุคที่ไม่ว่าใครจะทำ�อะไร ที่ไหน อย่างไร ก็ต้องประกาศ ให้ โ ลกร่ ว มรั บ รู้ คล้ า ยว่ า เป็ น การประชาสั ม พั น ธ์ แ ละแสดงตั ว ตนด้ ว ย เครือ่ งมือทีใ่ ครๆ ก็ตา่ งมี คนนับล้านคนมีบญั ชีสว่ นตัวสร้างไว้อยูบ่ นโลกออนไลน์ และทุกคนต่างกำ�ลัง ‘แชร์’ เรื่องราว ‘ส่วนตัว’ ของตน หากการแชร์เหล่านัน้ เป็นภาพทีม่ แี ต่ตนเองและคนรูจ้ กั ทีย่ นิ ยอมกับการ ถูกถ่ายและเผยแพร่เรื่องราวคงไม่เป็นปัญหาอะไร แต่ความจริงกลับไม่เป็น

Photo by Khalil Benihoud on Unsplash

การสตรีมมิงยังมีมากกว่าการถ่ายทอดกิจกรรมของคน แต่สามารถใช้ เป็นช่องทางการตลาดได้อีกด้วย สถานีโทรทัศน์ BBC ได้นำ�ซีรีส์ไซ-ไฟ Doctor Who ที่ออกอากาศระหว่างปี 1963-1989 ลงฉายในช่อง Twitch Presents เพือ่ เป็นการกระตุน้ ยอดขายดีวดี ี และทำ�ให้ผชู้ มทีส่ ว่ นมากทีอ่ ยูใ่ น วัยมิลเลนเนียลได้รจู้ กั กับซีรีส์สดุ คลาสสิก อีกทัง้ ยังเป็นการเพิม่ ยอดสมาชิก Twitch Prime ซึ่งจะได้รับอิโมติคอนลาย Doctor Who สำ�หรับการใช้พูดคุย ใน Stream Chat ส่วนสำ�คัญที่ทำ�ให้การสตรีมมิงซีรีส์สุดคลาสสิกของ Twitch แตกต่างจากแพตลมฟอร์มสตรีมมิงเจ้าอื่นอย่าง Netflix หรือ Amazon คือการฉายสดมาราธอนตัง้ แต่สบิ โมงเช้าถึงสีท่ มุ่ และผูช้ มสามารถ มีส่วนร่วมในการพูดคุยกันในช่องแชทได้ตลอดเวลาเหมือนกับการนั่งดู รายการในห้องนั่งเล่นกับเพื่อนฝูง ซึ่งนับเป็นความบันเทิงหนึ่งที่หาไม่ได้ จากแพลตฟอร์มสตรีมมิงรายอื่น เมือ่ การมีสว่ นร่วมกลายเป็นจุดแข็งสำ�หรับ Twitch การผลิตเนือ้ หาเพือ่ ให้ผู้ชมเป็นส่วนหนึ่งของรายการจึงเป็นแนวทางใหม่เพื่อขยายเนื้อหาให้ กว้างขึ้น และล่าสุด Twitch ได้มี Original Series เป็นของตัวเองชื่อว่า “Artificial” เล่าเรือ่ งราวเกีย่ วกับวิศวกรหนุม่ ผูต้ อ้ งการใส่ความเป็นมนุษย์ไป ยังหุ่นยนต์ที่ตนสร้างขึ้น นักแสดงจะแสดงสดอยู่หน้ากล้องและจะเห็น บทสนทนาที่ผู้ชมคุยกันตลอดเวลา ซึ่งเป็นตัวกำ�หนดการตัดสินใจของ ตัวละครผ่านการโหวตและตัวเลือกต่างๆ แม้ Twitch จะเริม่ ต้นจากธุรกิจเกมสตรีมมิงและขยับขยายตัวเองไปกับ เนือ้ หาอืน่ ๆ เพือ่ สร้างฐานผูช้ ม แต่กย็ งั คงรักษาใจกลางสำ�คัญเกีย่ วกับชุมชน ของเกมเมอร์ทแี่ ข็งแรง เพื่อรองรับการขยายตัวของธุรกิจเกมและสือ่ สตรีมมิง ที่กำ�ลังเติบโตขึ้นในอนาคต

อย่างนั้น เพราะในพื้นที่สถานที่สาธารณะย่อมต้องมีบุคคลอื่นอยู่ด้วย และ การชู เ ครื่ อ งมื อ ถ่ า ยภาพเคลื่ อ นไหวขึ้ น มาแล้ ว เกิ ด ติ ด ภาพบุ ค คลที่ 3 เข้าไปด้วย คงเป็นเรื่องที่ไม่ถูกต้องนัก อีกทั้งคนบางกลุ่มก็ยอมรับไม่ได้ ดังเช่นประเด็นการไลฟ์ในร้านอาหารทีถ่ กู วิพากษ์วจิ ารณ์อย่างหนักด้วยเรือ่ ง มารยาทในพื้นที่สาธารณะที่พึงมี เพราะระหว่างการอัดคลิปอาจจะติดภาพ ใบหน้าหรือกิจกรรมของผู้อื่น โดยที่คนๆ นั้นไม่ได้รู้สึกยินดีและไม่อยากถูก ถ่ายทอดสดการกินอาหาร แถมยังสร้างความไม่พอใจ ไม่สะดวกใจให้กับ ผู้ร่วมรับประทานในร้านอาหารเดียวกันด้วย อย่างที่ฝรั่งเศส หากเราโพสต์ หรือแชร์ภาพใดๆ ของบุคคลที่ 3 โดยไม่ได้รับความยินยอมจากเจ้าตัวจะมี บทลงโทษจำ�คุก 1 ปีหรือเสียค่าปรับสูงถึง 45,000 ยูโรเลยทีเดียว อีกประเด็นหนึง่ ทีถ่ กู พูดถึงอยูบ่ อ่ ย ๆ คือ ภาพของ ‘เด็ก’ ทีถ่ กู เผยแพร่ ทางสื่อออนไลน์ช่องทางต่างๆ กรณีนี้อาจไม่ใช่การถ่ายจากบุคคลอื่น หาก แต่เป็นบุคคลใกล้ชดิ อย่างเช่นพ่อแม่หรือญาติพี่นอ้ ง ซึง่ หลายครัง้ การถ่ายภาพ เด็กๆ ที่ยังไร้เดียงสาและไม่อาจเรียกร้องสิทธิ์ให้กับตนเองได้ อาจเป็นการ รุกลํ้าสิทธิพื้นฐานของเด็ก หรือแม้แต่อาจสร้างผลกระทบเชิงลบต่อเยาวชน เหล่านั้นได้โดยไม่รู้ตัว จากกรณีเด็กสาวออสเตรียอายุ 18 ฟ้องพ่อแม่ของ เธอเองจากการทีพ่ วกเขาโพสต์ภาพของเธอตอนเด็กๆ โดยทีไ่ ม่ได้รบั อนุญาต และพ่อแม่จะต้องเสียค่าปรับให้กบั เธอ หลายประเทศให้ความสำ�คัญกับความ เป็นส่วนตัวของข้อมูลในยุคดิจิทัล ดังเช่นแถบอียูก็มีกฎหมายออกมาเพื่อ คุม้ ครองความเป็นส่วนตัวของข้อมูล1 ของประชาชน หรือจะเป็นสิทธิที่จะถูกลืม2 เพื่อนำ�ข้อมูลที่ไม่ต้องการเผยแพร่อีกต่อไปออกจากการถูกค้นหาในกูเกิล จริงอยู่ที่เราคงไม่สามารถห้ามกิจกรรมการไลฟ์ดังกล่าวได้ในยุคนี้ แต่ถ้าเราสามารถควบคุมและปรับสมดุลชีวิตออฟไลน์และออนไลน์ได้ด้วย การนึกถึงและคำ�นึงถึงการอยูร่ ว่ มกันในสังคมมากกว่าความต้องการส่วนตัว เพียงอย่างเดียว ซึ่งน่าจะเป็นแนวทางที่ดีที่สุดที่จะหยุดยั้งปัญหาร้ายแรง ต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นจากวิถีการดำ�เนินชีวิตของคนยุคใหม่นี้ เพราะเหล่า นักถ่ายคงต้องกลับมาคิดทบทวนอีกคราแล้วว่า สิง่ ทีต่ นกำ�ลังเผยแพร่อยูน่ นั้ จะส่งผลกระทบต่อชีวิตส่วนตัวของผู้อื่นมากแค่ไหน เพื่อให้ ‘ความเป็น ส่วนตัว’ ยังคงเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานในการอยู่ร่วมกันอย่างเป็นสุขในสังคม ที่มา: บทความ “‘ความเป็นส่วนตัวอย่าเพิง่ ตาย’ เมือ่ โลกหมุนไปไกล กฎหมายไทยต้องรีบมา” (มิถนุ ายน 2561) จาก ilaw.or.thบทความ “Woman sues parents for sharing embarrassing childhood photos” (กันยายน 2559) จาก thelocal.atบทความ “รักลูกต้อง’หยุด’โพสต์” (มกราคม 2560) thaihealth.or.th / บทความ “A quel point publier des photos de ses enfants sur Facebook est-il dangereux ?” (เมษายน 2560) จาก lemonde.fr 1 กฎระเบียบคุ้มครองความเป็นส่วนตัวของข้อมูล (GDPR: General Data Protection 2 Regulation) มีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2561 สิทธิที่จะถูกลืม (Right to forgotten) เป็นสิทธิใหม่ที่เกิดขึ้นในปัจจุบันที่ข้อมูลถูกผลิต ซํ้าผ่านสื่อหลากหลายช่องทาง

CREATIVE THAILAND I 7

Creative Resource : วัตถุดิบทางความคิด เรื่อง : ณัฐมน สุทธิช่วย ขนิษฐา หันสุรินทร์ และ ชนเดช วรรณสุทธิ์

A RTICLE China: the rise of live streaming retail โดย Erica Ng ต้องยอมรับว่าสภาพสังคมปัจจุบัน ผู้คนส่วนใหญ่ต่างหันมาให้ความสำ�คัญ กับเทคโนโลยีและโซเชียลมีเดียมากยิ่งขึ้น ผนวกกับไลฟ์สไตล์ของผู้คน เปลี่ยนแปลงไป โดยดำ�เนินชีวิตด้วยความรวดเร็วและเร่งรีบ สำ�หรับ การประกอบธุรกิจก็เช่นกัน ผู้ประกอบการหรือบริษัทต่างๆ ต้องปรับตัว ให้ตอบรับกับชีวิตยุคใหม่ที่เร่งรีบและรวดเร็วนี้ จึงมีการวางแผนพัฒนา ศักยภาพของตนเองให้ทันกับไลฟ์สไตล์ของผู้คนในปัจจุบันด้วย จีนเป็น หนึง่ ในประเทศทีภ่ าคธุรกิจปรับตัวกับเรือ่ งนี้ จึงริเริม่ การไลฟ์สดเพือ่ จำ�หน่าย สินค้าออนไลน์ หรือเชิญชวนผู้คนให้เข้าร่วมงานต่างๆ ผ่านโซเชียลมีเดีย ผลตอบรับนับว่าเป็นที่น่าพอใจ ด้วยเหตุนี้การไลฟ์สดจึงกำ�ลังเป็นที่นิยม อย่างมากในกลุ่มวัยรุ่นและคนทั่วไป เพราะเป็นช่องทางที่สามารถเข้าถึง

ได้งา่ ย ผูค้ นส่วนใหญ่จงึ หันมาดำ�เนินธุรกิจผ่านการไลฟ์สดหรือสตรีมมิงมาก ยิ่งขึ้น แบรนด์ที่ประสบความสำ�เร็จเป็นอย่างมากในการใช้เว็บสตรีมมิงคือ Maybelline ซึ่งออกอากาศบน Taobao Live โดยมีผู้เข้าชม 5 ล้านครั้ง และ มียอดการสั่งซื้อมากกว่า 10,000 ชิ้น ภายในระยะเวลาการออกอากาศเพียง 2 ชัว่ โมง และอีกแบรนด์หนึง่ ทีป่ ระสบความสำ�เร็จคือ L’Oreal ซึง่ ได้ออกอากาศ บน Tmall โดยมีผู้เข้าชม 3 ล้านครั้ง และหนึ่งในลิปสติกที่มีสีโดดเด่นในการ ออกอากาศครัง้ นัน้ จำ�หน่ายหมดภายในระยะเวลาเพียง 4 ชัว่ โมง เห็นได้วา่ เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทเป็นอย่างมากในการทำ�การตลาดและประกอบ ธุรกิจ ซึ่งภายในเวลาไม่กี่ชั่วโมงก็สามารถสร้างรายได้อย่างมหาศาล

CREATIVE THAILAND I 8

BOOK Live Streaming Your Business: a guide for the creative entrepreneur โดย James Wasem ปฏิเสธไม่ได้ว่าปัจจุบันเทคโนโลยีมีความสำ�คัญต่อการดำ�เนินธุรกิจเป็นอย่างมาก และช่องทางการทำ� ธุรกิจอย่างสร้างสรรค์อกี ช่องทางหนึง่ คือ Live หรือการถ่ายทอดสด ซึง่ การถ่ายทอดสดนีเ้ ป็นเทคโนโลยี ที่น่าตื่นเต้นซึ่งปฏิวัติการเชื่อมต่อกับลูกค้าอย่างสมบูรณ์แบบ สามารถช่วยให้การเชื่อมต่อกับลูกค้า เป็นไปได้อย่างง่ายดาย ไม่ว่าจะใกล้หรือไกล หากคุณกำ�ลังวางแผนที่จะใช้ Facebook Live, YouTube หรือช่องทางถ่ายทอดสดอื่นๆ ในการถ่ายทอดสดของคุณ หนังสือเล่มนี้จะช่วยให้ค้นพบวิธีการเพิ่ม ผู้ชม การเข้าถึง รวมถึงข้อผิดพลาดของการถ่ายทอดสดที่ควรเรียนรู้ ซึ่งจะช่วยให้การถ่ายทอดสด ของคุณประสบความสำ�เร็จ ตั้งแต่เทคนิค การตลาด จนถึงโปรโมชัน

The Great Fragmentation: and why the future of business is small โดย Steve Sammartino ปัจจุบันเทคโนโลยีได้เข้ามาปฏิวัติยุคอุตสาหกรรมไปสู่ยุคดิจิทัล ผู้ประกอบการธุรกิจทุกรูปแบบ ต้องเข้าใจการเปลีย่ นแปลงนี้ เพราะยุคดิจทิ ลั ส่งผลกระทบต่อโครงสร้างเศรษฐกิจ ทัง้ ด้านของการศึกษา ระบบการเงิน และนโยบายของรัฐบาล หนังสือ The Great Fragmentation: And Why the Future of Business Is Small เขียนโดยสตีฟ ซามมาร์ติโน (Steve Sammartino) ซึ่งเป็นผู้เขียนที่ได้รับการยอมรับ อย่างกว้างขวางในฐานะผู้นำ�ทางความคิดเกี่ยวกับเทคโนโลยีและธุรกิจ หนังสือเล่มนี้จะช่วยให้ผู้อ่าน เข้าใจการอยู่รอดในยุคที่เทคโนโลยีเข้ามาเป็นสื่อกลางหลักในการทำ�ธุรกิจ ให้ข้อมูลว่ายุคดิจิทัล ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจอย่างไร และโซเชียลมีเดียหรือสังคมออนไลน์ในปัจจุบัน เข้ามาเปลี่ยนแปลง โลกของธุรกิจอย่างไรบ้าง

MOVIE The Truman Show (1998) กำ�กับโดย: Peter Weir The Truman Show เป็นภาพยนตร์จากยุค 90 ประเภทเรียลิตี้โชว์ผสมกับดราม่าและตลก ที่บอกเล่าเรื่องราว ของชายคนหนึ่งซึ่งเติบโตมาในสตูดิโอยักษ์ใหญ่ โดยชีวิตประจำ�วันต่างๆ ที่เขาได้ทำ�มาร่วม 30 ปีนั้น เป็นเพียงสิ่งที่ทางสตูดิโอได้จัดทำ�ขึ้น เพื่อถ่ายทอดสดเรื่องราวของเขาผ่านหน้าจอโทรทัศน์ จนวันหนึ่งได้พบ ความจริงที่ว่าเขาโดนหลอกมาทั้งชีวิต และชีวิตของเขาเป็นเพียงโลกสมมติที่อยู่ในรายการเรียลิตี้ชื่อดัง The Truman Show และชีวิตของทรูแมนถูกวางแผนมาตั้งแต่ก่อนเขาจะเกิดเสียอีก ทุกวันนีก้ ารถ่ายทอดสดบนโซเชียลมีเดียต่างๆ ได้รบั ความนิยมเป็นอย่างมาก ผูค้ นต่างใช้การถ่ายทอด สดบอกเล่าเรื่องราวชีวติ ของตัวเองหรือบุคคลอืน่ ให้ผคู้ นรับรู้ แต่นนั่ เป็นเพียงด้านเดียวของคนๆ หนึง่ เท่านัน้ ไม่ใช่ทั้งหมดของชีวิต เราจึงไม่อาจรับรู้ตัวตน เรื่องราว และตัดสินชีวิตของคนอื่นได้

พบกับวัตถุดิบทางความคิดเหล่านี้ได้ที่ TCDC Resource Center

CREATIVE THAILAND I 9

MDIC : นวัตกรรมและวัสดุ

จากธุรกิจออนไลน์ สู่นวัตกรรมการขนส่ง ในอนาคต

wikipedia.org

wikipedia.org

เรื่อง : ณัฐณิชาต์ ศิริวัลลภ

ในยุคการตลาด 4.0 เทคโนโลยีได้เข้ามามีบทบาทสำ�คัญในการช่วยให้ธุรกิจ เข้าถึงผู้บริโภคมากขึ้น ทำ�ให้ธุรกิจเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วง 2-3 ปี ที่ ผ่ า นมา โดยเฉพาะธุ ร กิ จ การซื้ อ ขายออนไลน์ ที่ ส่ง ผลให้ ที่ ธุ ร กิ จ ด้ า น การขนส่งเติบโตตามไปด้วย จึงมีบริษัทขนส่งเอกชนเกิดขึ้นมากมาย ไม่ว่า จะเป็นบริษัทขนส่งเอกชนที่เปิดตัวขึ้นเพื่อรองรับธุรกิจอีคอมเมิร์ซ หรือ บริษัทขนส่งที่อยู่คู่กับคนไทยมานานอย่างไปรษณีย์ไทยซึ่งก็มีการปรับแผน และกลยุทธ์การให้บริการแก่พอ่ ค้าแม่คา้ ออนไลน์ตา่ งๆ ให้เทียบเท่าการบริการ ของบริษัทขนส่งเอกชนที่เกิดขึ้นใหม่ ในขณะที่บริษัทขนส่งเอกชนเองก็ พยายามหาช่องทางเพื่อสร้างธุรกิจขนส่งในรูปแบบที่แตกต่างกันออกไป โดยการนำ�เทคโนโลยีมาใช้เพือ่ สร้างนวัตกรรมด้านการขนส่งทีต่ อบโจทย์และ ตรงใจผู้ใช้บริการมากขึ้น ปัจจุบันบริษัทขนส่งหลายบริษัทได้นำ�เทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการ จัดระบบให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นเพื่อเข้าถึงกลุ่มคนได้ในทุกไลฟ์สไตล์ อย่างเช่น การส่งของผ่านแอพพลิเคชันที่ใช้ง่ายเพียงไม่กี่ขั้นตอน ก็สามารถ ส่งของถึงมือผู้รับได้ อีกทั้งยังสามารถติดตามสินค้าได้ในแบบเรียลไทม์ มีการเชื่อมต่อ API สำ�หรับองค์กรที่ทำ�ธุรกิจอีคอมเมิร์ซ โดยการเชื่อมระบบ หลังบ้านระหว่างเว็บไซต์หรือแอพพลิเคชันที่มีระบบของตัวเองอยู่แล้ว หรือ แม้แต่ตัวเทคโนโลยีเองก็ยังสามารถเป็นพาหนะในการขนส่งได้ อย่าง เทคโนโลยีอากาศยานไร้คนขับ หรือรู้จักกันในชื่อ “โดรน” ซึ่งเป็นหนึ่งใน นวัตกรรมทีน่ อกจากจะเพิม่ ประสิทธิภาพในการขนส่งสินค้าแล้ว จุดเด่นของ การขนส่งดังกล่าว ก็คือการเข้าถึงถิ่นทุรกันดารและพื้นที่ที่เข้าถึงได้ยาก จึงทำ�ให้โดรนกลายเป็นอีกนวัตกรรมหนึ่งที่พลิกโฉมการขนส่งให้ไปได้ไกล มากกว่าเดิม

นอกจากนี้ ยังมีนวัตกรรมด้านการขนส่งทีอ่ าจกล่าวได้วา่ เป็นนวัตกรรม การขนส่งที่รวดเร็วที่สุดในโลก ณ ปัจจุบันก็ว่าได้ หลังจากที่อิลอน มัสก์ (Elon Musk) เจ้าของบริษทั SpaceX ได้น�ำ เทคโนโลยี The Very High Speed Transit (VHST) มาพัฒนาเป็นระบบขนส่งที่เรียกว่า ไฮเปอร์ลูป (Hyperloop) ซึ่งเป็นระบบขนส่งที่รวดเร็ว สะดวก ประหยัด และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม โดยมีองค์ประกอบหลักทีส่ �ำ คัญคือ ท่อขนส่งแรงดันตํา่ ทีถ่ กู เร่งความเร็วด้วย แรงขับไฟฟ้า และแคปซูลโดยสารทีส่ ามารถขนส่งได้ทงั้ สินค้าและคน โดยตัว แคปซูลใช้เทคโนโลยีการลอยตัวด้วยแรงแม่เหล็ก (Magnetic Levitation Technology) ทำ�ให้ทรงตัวได้โดยไม่กระแทกกับผนังของท่อส่งแรงดันตํ่า สามารถเร่งความเร็วสูงสุดที่คาดการณ์ไว้ที่ 760 ไมล์ต่อชั่วโมง (1,200 กิโลเมตรต่อชั่วโมง) และวิ่งได้ทั้งความเร็วสูงและความเร็วต่ำ�ตลอดแนวท่อ อย่างไรก็ตามทางบริษัท SpaceX ยังเปิดกว้างให้ใครก็ได้ที่มีไอเดียสามารถ นำ � ไฮเปอร์ ลู ป ไปพั ฒ นาต่ อ ยอดได้ ซึ่ ง มี ห ลายบริ ษั ท ที่ อ ยากจะพั ฒ นา นวัตกรรมดังกล่าวให้สามารถใช้งานได้จริง และหนึ่งในนั้นคือบริษัท Virgin Hyperloop One ที่ได้ทำ�การทดสอบทั้งระบบ (Full-systems Test) เป็นที่ เรียบร้อยแล้ว รวมทั้งยังได้ตั้งเป้าหมายว่าภายในปี 2564 จะต้องสามารถ พัฒนาระบบขนส่งไฮเปอร์ลูปให้สามารถขนส่งทั้งผู้โดยสารและสินค้าได้ สำ�เร็จ หากระบบขนส่งดังกล่าวได้รบั การพัฒนาให้ใช้ได้จริงและมีประสิทธิภาพ ดังที่คาดการณ์ไว้ เราอาจจะได้เห็นระบบท่อขนส่งความเร็วสูงนี้เชื่อมต่อ การเดินทางระหว่างเมืองหรือประเทศต่างๆ เพือ่ ช่วยย่นเวลาการเดินทางลง ได้หลายเท่า โดยไม่ต้องเสียเวลาเดินทางนานๆ ขณะที่สินค้าซึ่งมีข้อจำ�กัด ด้านอายุหรือความสดใหม่กจ็ ะสามารถถูกจัดส่งได้อย่างรวดเร็วและคงคุณภาพ ของสินค้าไว้ได้ นับเป็นการยกระดับคุณภาพด้านการขนส่งไปอีกขั้น และ ทัง้ หมดนีก้ ย็ อ่ มส่งผลดีตอ่ ผูบ้ ริโภคในอนาคตอย่างเราๆ รวมถึงสภาพสังคม และสิ่งแวดล้อมอย่างแน่นอน ที่มา: บทความ “เทรนด์โลจิสติกส์ไทยและอาเซียน” จาก forbesthailand.com / บทความ “Transportation 4.0 ทางรอดหรือทางร่วงขนส่งไทย” จาก tradelogistics.go.th / บทความ “Hyperloop : ระบบขนส่งมวลชนแห่งอนาคต” จาก secnia.go.th

พบกับนวัตกรรมและวัสดุสร้างสรรค์ ได้ที่ชั้น 2 ห้อง Material & Design Innovation Center, CEA CREATIVE THAILAND I 10

พบกับนิตยสาร “คิด” Creative Thailand ได้ที่ ร้านหนังสือ ห้องสมุด สมาคม อาคารสำ�นักงาน และร้านกาแฟใกล้บ้าน ในกรุงเทพฯ เชียงใหม่ หัวหิน และจังหวัดอื่นๆ รวมถึง miniTCDC

ดูสถานที่จัดวางทั้งหมดได้ที่: www.tcdc.or.th/creativethailand/magazine/place กรุงเทพฯ ร้านหนังสือ • Asia Books • Kinokuniya • B2S • แพร่พิทยา

• MAIIAM Contemporary Art Museum • ชีวิต ชีวา • Minimeal Cafe • Impresso • Restr8to • Penguin Villa (Penguin Getto) ร้านกาแฟ/ร้านอาหาร • กาแฟอาข่า อ่ามา • Au Bon Pain La Fattoria สาขา2 • Starbucks • TOM N TOM’S COFFEE • Happy Hut ถ.นิมมานฯ • True Coffee • ราชดำ�เนิน • Auntie Anne’s • Mai Bakery In Garden • Baskin Robbins • Starbucks The Plaza • Coffee World • Yesterday Hotel • Mister Donut • October • Black Canyon • สุรยิ นั จันทรา นิมมานฯ ซอย 1 • McCafe’ • ร้านมีชามีชัย (กู) • ดอยตุง • Cafe’de nimman • Ninety four coffee • The Booksmith • Puff & Pie • ร้านชา (Drink Club) • Red Mango • Cotto Studio • Iberry • Starbucks Nimmanhemin • Greyhound Cafe’ • Fern Forest Cafe’ • Amazon Cafe’ • 9th Street Cafe • Chester’s Grill นิมมานฯ ซอย 9 • Luv minibar • ดวงกมล (Duang Kamol) • Rustic & Blue - Handgrown พิพิธภัณฑ์/หอศิลป์ • Produce & Artisan Food • หอศิลปวัฒนธรรม นิมมานฯ ซอย 9 แห่งกรุงเทพมหานคร • หอนิทรรศการศิลปวัฒนธรรม • มิวเซียม สยาม • อุทยานการเรียนรู้ (TK park) มช.

• นำ�ทอง แกลเลอรี่ หัวหิน • ร้านกาแฟ ชุบชีวา หัวหิน สมาคม/ห้องสมุด • อยู่เย็น หัวหิน บัลโคนี่ • ศูนย์ศิลปะนานาชาติ • บ้านใกล้วัง สมาคมฝรั่งเศส • ภัตตาคารมีกรุณา • ห้องสมุดเนลสัน เฮลส์ The Neilson Hays Library • บ้านถั่วเย็น @ แนบเคหาสน์ • ร้านอาหารหัวหิน (โกทิ) • ห้องสมุด - นิด้า • กาแฟข้างบ้าน • สมาคมโฆษณา • IL GELATO ITALIANO แห่งประเทศไทย • Together Bakery & Cafe’ • สมาคมธนาคารไทย • โรงแรม วรบุระหัวหิน • สมาคมสโมสรนักลงทุน • Let’s Sea • ห้องสมุด สสวท.

• โรมแรม ดูน หัวหิน • สมาคมหอการค้าไทย • เดอะร็อค หัวหิน • สถาบัน • บ้านจันทร์ฉาย • Wall Street Institute • หัวหิน มันตรา รีสอร์ท • Raffle Design Institute • ลูน่าฮัท รีสอร์ท • Vision Swimming Academy กระบี่ • Nakamanda Resort & Spa เชียงใหม่ • Rawee Warin Resort & Spa • woo cefe • A little Handmade Shop • Kagee • Ristresto lab • ท่าแพอีสต์+ dibdee.binder ขอนแก่น • Hug School • C.A.M.P ,MAYA • True Coffee ,หอสมุด มช. of Creative Arts • ร้านสืบสาน • Punspace, นิมมานฯ • ร้านกาแฟ คอฟฟี่ เด้อ หล่า • asama cafe • มาหาสมุด (บ้านข้างวัด) (Coffee Der La) • see scape gallery เชียงราย • nimmanian club • ร้านหนังสือ herebookafe • 8 days a week • ร้าน Coffee Dad • Bulbul book cafe’ • Graph cafe’ นครราชสีมา • Cefe de museum • Hug station resort • local cafe Think park • Librarista นครปฐม • Artisan วัวลาย • ร้าน Dipchoc Cafe • paper spoon • กาแฟรสนิยม, นครสวรรค์ หลัง มช ทางขึ้นกาแล • The barn : Eatery Design • ร้าน Bitter Sweet • Book Republic น่าน • wake up หน้ามอ • ร้าน Runway Coffee • Fab cafe’ • kum cafe คุ้มเจ้าบุรีรัตน์ • ร้านคลาสสิค โมเดล น่าน

• ร้านกาแฟปากซอย • ร้าน Nan Coffee Bean ปาย/แม่ฮ่องสอน • ร้านคอฟฟี่อินเลิฟ • ร้าน all about coffee • ร้านปายหวานบ้านนมสด • ร้านเล็กเล็ก • ปายวิมานรีสอร์ท พังงา • Niramaya Villa and Willness Resort • Ranyatavi Resort Phang Nga • The Sarojin เพชรบุรี • Grand Pacific Sovereign • Resort & Spa • DevaSom Hua Hin Resort ภูเก็ต • ร้านหนัง(สือ) ๒๕๒๑ ภูเก็ต • The oddy Apartment & Hotel • At Panta Phuket • Banyan Tree Phuket • Le Meridien Phuket • Millienium Ressort Patong Phuket • Novotel Phuket Resort • Patong Paragon Resort & Spa Phuket • Sheraton grand Lagana Phuket • Sri wanwa Phuket Villa • Thanyapura ระยอง • Le Vimarn Cottage ลำ�ปาง • อาลัมภางค์ เกสท์เฮ้าส์ แอนด์ มอร์ ลำ�ปาง • ร้านเอกาลิเต้ Egalite Bookshop • Lampang Art Center เลย • บ้านชานเคียง • มาเลยเด้ เกสต์เฮาท์ ลพบุรี • ซนดิคอฟฟี่ สมุทรสงคราม/อัมพวา • Baan Amphawa Resort and Spa สุโขทัย • Ananda Co.,Ltd. สุราษฎร์ธานี • Muang Samui Spa Resort • Pavilion Samui Boutique Resort • The Sunset Beach Resort and Spa Taling ngam • Nora Beach Resort Samui อุทัยธานี • ร้านบุ๊คโทเปีย Booktopia • Avatar Miracles

Local Wisdom : ภูมิความคิด

ช้อปปิ้งผ่านจอแก้ว

โอ้! จอร์จ... มันยอดมาก!

เรื่อง : วนบุษป์ ยุพเกษตร

“แต่เดี๋ยวก่อน หากคุณโทรมาภายใน 20 นาทีนี้...” คือวลีสะกดใจที่ชวนให้ ซือ้ ของทางจอทีวี ผ่านช่องรายการแนะนำ� สินค้าซึ่งสร้างปรากฏการณ์ตัดสินใจ ซื้อแบบ ‘ทันที’ มาแล้วนักต่อนัก

มาวันนี้ ทุกคนไม่ตอ้ งเฝ้าหน้าจอรอซือ้ สินค้าจากทีวเี พียงอย่างเดียว แต่ยังเลือกซื้อสินค้าแบบด่วนได้ทางช่องทางอื่นๆ อีกมากมาย หนำ�ซํ้ายังสามารถกลายเป็น ‘คนขาย’ ได้ง่ายๆ ในยุคที่ธุรกิจ ขายของออนไลน์ หรืออีคอมเมิร์ซกำ�ลังเฟื่องฟู จนหลายคนอาจ สงสัยว่า แล้วธุรกิจอย่าง “ทีวโี ฮมช้อปปิง้ ” จะยังดำ�เนินการต่อไป ได้อีกหรือไม่ ในเมื่อมีคนขายจนแทบล้นตลาด อาจกลับตาลปัตรจากทีห่ ลายคนคิด เพราะทุกวันนี้ ทีวโี ฮม ช้อปปิ้งไม่ได้หายไปไหน แถมยังมีมูลค่าตลาดสูงขึ้นเรื่อยๆ ธุรกิจนีซ้ มุ่ โตอย่างเงียบๆ ภายใต้เบือ้ งหน้าตลาดทีม่ กี ารแข่งขัน กันอย่างดุเดือด

วันนี้ขอเสนอ...

ในช่วงทีอ่ นิ เทอร์เน็ตยังเข้าไม่ถงึ และยังไม่เป็น ที่แพร่หลาย โทรทัศน์ถือว่าเป็นสื่อที่มีอิทธิพล มากในการทีจ่ ะโปรโมตสินค้าหรือบริการต่างๆ เพราะอาจเรียกได้ว่า เป็นช่องทางเดียวที่ผู้คน ให้ ค วามสนใจมากที่ สุ ด บรรดาผู้ โ ฆษณา เจ้าใหญ่จึงต่างจับจองช่วงเวลาออกสื่อกัน แทบจะไม่เหลือพื้นที่ไว้สำ�หรับทีวีโฮมช้อปปิ้ง เราจึงมักเห็นโฆษณาแนะนำ�สินค้าในช่วงดึกๆ เท่านั้น

ทีวีโฮมช้อปปิ้ง จะฉายภาพสาธิตการใช้งาน สินค้าและผลิตภัณฑ์ตา่ งๆ ผ่านทางจอโทรทัศน์ เรียกว่าเป็นการขายตรงแบบหนึ่ง โดยจะเน้น ขายสินค้าทีต่ อบโจทย์ความต้องการของลูกค้า เป็นหลัก เน้นไปที่กลุ่มเป้าหมายและความถี่ ในการออกอากาศ ให้ลูกค้าได้เห็นสินค้าบ่อย มากทีส่ ดุ เพือ่ ปล่อยของออกไปให้ได้มากทีส่ ดุ

สิ่งที่ขายได้ดีจะเป็นของจำ�พวก เครื่องออก กำ�ลังกาย เครื่องครัว อุปกรณ์ของใช้ในบ้าน ที่เป็นประโยชน์นานาชนิด ยกตัวอย่างกรณี ทีวีโฮมช้อปปิ้งรายใหญ่ของอเมริกา QVC ที่

แต่ ก่ อ นผู้ ค นยั ง ไม่ คุ้ น ชิ น กั บ การซื้ อ สิ น ค้ า และบริการผ่านช่องทางอินเทอร์เน็ต ฉะนั้น บรรดานักช้อปจึงสะดวกใจกับการซื้อของกับ ทีวีโฮมช้อปปิ้ง เพราะเวลาจะสั่งซื้อต้องโทร. สั่งเท่านั้น เหมือนเป็นการการันตีว่าผู้ขายนั้น มีตัวตนจริงๆ

1 จากการขายผ่านช่องรายการแนะนำ�สินค้า QVC ได้มากกว่า 300,000 ชิ้น (16,000 ชิ้นภายในไม่ถึงครึ่งชั่วโมง) 2 ชีวิตของ Joy Mangano ถูกนำ�มาสร้างเป็นภาพยนตร์เรื่อง Joy (2015) แสดงนำ�โดยเจนนิเฟอร์ ลอว์เรนซ์ (Jennifer Lawrence) CREATIVE THAILAND I 12

ขาย ‘ไม้ถูพื้นมหัศจรรย์’1 (Miracle Mop) ด้วยการชูจุดขายว่าผู้ใช้จะทำ�ความสะอาดได้ สะดวกสบายโดยมือไม่เปียกเลย ผู้คิดค้น เป็นเพียงแม่บ้านที่ชื่อจอย แมงกาโน (Joy Mangano)2 ซึ่งมีปัญหาและเหนื่อยหน่ายกับ การทำ�ความสะอาดแบบเดิมๆ จนปิ๊งไอเดีย นวัตกรรมสำ�หรับแม่บ้านยุคใหม่นี้ขึ้น

ลดแหลก แจกกระจาย แก้ไขปัญหาทีผ่ บู้ ริโภคกำ�ลังเผชิญอยูไ่ ด้อย่างไร ก็ยังคงเป็นส่วนสำ�คัญที่ช่วยกระตุ้นแรงจูงใจ เช่นกัน โปรโมชันซื้อ 1 แถม 1 อาจดึงดูดใจ แต่คง ไม่เท่าสินค้าราคาแสนแพง แต่นำ�มาขายใน ราคาถู ก ซํ้ า ยั ง แซมด้ ว ยของแถมสารพั ด สิง่ เหล่านีเ้ ป็นแรงจูงใจชัน้ ดีในการจะตัดสินใจ ซื้ออะไรสักอย่าง แต่จริงๆ แล้วการโชว์ให้ เห็นถึงปัญหาและชีใ้ ห้เห็นได้วา่ สินค้านัน้ เข้ามา

เมื่อถึงยุคเปลี่ยนผ่านจากทีวีระบบแอนะล็อก เข้าสู่โหมดทีวีดิจิทัลอย่างเต็มตัว การเกิดขึ้น ของช่องฟรีทีวีที่มากขึ้น และจำ�นวนผู้ชมที่ ลดลง ทำ�ให้เหล่าผูโ้ ฆษณาเริม่ ถอนตัวออกจาก ทีวีทีละน้อย เหตุเพราะมีช่องทางการโฆษณา ที่ เ ข้ า ถึ ง กลุ่ ม เป้ า หมายได้ ม ากกว่ า มากขึ้ น ครานี้จึงเป็นโอกาสทองของทีวีโฮมช้อปปิ้ง ในเมื่อมีช่วงโฆษณาที่ว่างยาวเป็นพรืด เหล่า ทีวโี ฮมช้อปปิง้ จึงมาเสียบแทนพืน้ ทีว่ า่ งเหล่านัน้ ทันที และจึงเป็นสาเหตุว่าทำ�ไมเดี๋ยวนี้ เวลา เปิดทีวี เรามักจะเจอแต่รายการขายของเป็น ประจำ�

จากผลสำ�รวจ ลูกค้าทีวีโฮมช้อปปิ้งส่วนใหญ่ มักมีภูมิลำ�เนาในต่างจังหวัด เพศหญิง หรือ เป็นผู้ที่ใช้เวลาทั้งวันอยู่หน้าจอโทรทัศน์ การ เจอกับโฆษณาขายของทั้งวัน จึงเป็นตัวเร่งให้ เกิดความรู้สึกคล้อยตาม และกลายเป็นการ ตัดสินใจซื้อในที่สุด

นอกจากจะกระหนํ่าโฆษณาทางโทรทัศน์แล้ว เหล่าทีวีโฮมช้อปปิ้งก็ไม่ลืมที่จะปรับตัวให้เข้า กับสถานการณ์ที่เปลี่ยนไป เมื่อคนเริ่มหันมา ใช้อินเทอร์เน็ตซื้อสินค้าและบริการมากขึ้น เพื่อที่จะเจาะตลาดลูกค้ากลุ่มอื่นๆ ให้ได้มาก ที่สุดนอกเหนือจากลูกค้าต่างจังหวัด และ เป็ น การปรั บ วิ ธี ก ารตลาดให้ ส อดคล้ อ งกั บ คนสมัยใหม่ ทีวีโฮมช้อปปิ้งหลายรายจึงเริ่ม เปิดช่องทางการขายใหม่อย่างการไลฟ์สดเพือ่ ขายสินค้าผ่านทางโซเชียล มีเดีย ที่เป็นอีก ช่องทางหนึ่งที่เพิ่งเกิดขึ้นมาและได้รับการ ตอบรับจากกลุ่มเป้าหมายอย่างดี

พิเศษสําหรับคุณ!

กลยุทธ์เรื่องราคา ลด แลก แจก แถม ยังถูก นำ�มาใช้อยูเ่ สมอ หลายคนคงจำ�โฆษณากระทะ โคเรียคิงได้เป็นอย่างดี ที่นำ�เอากระทะราคา หลักหมืน่ แต่ขายเพียงหลักพัน พร้อมของแถม แบบแถมแล้วแถมอีก เท่านั้นยังไม่พอ เพราะ พรีเซ็นเตอร์ก็มีส่วนสำ�คัญ คนจำ�ภาพวู้ดดี้ วุฒธิ ร มิลนิ ทจินดา และเพลงประกอบโฆษณา ที่มีเนื้อหาและท่วงทำ�นองจดจำ�ได้ง่าย เมื่อ บวกกับการทุม่ ซือ้ โฆษณาด้วยเม็ดเงินมหาศาล ก็ ทำ � ให้ ย อดขายที่ เ กิ ด จากช่ อ งทางที วี โ ฮม ช้อปปิ้งเติบโตขึ้นจนเป็นปรากฏการณ์

เท่านั้น ยังไม่พอ!

รูปแบบการนำ�เสนอขายก็มีความหลากหลาย มากขึ้นเช่นกัน บ้างก็มาในรูปแบบนาทีทอง ที่ มี ก ารจั บ เวลานั บ ถอยหลั ง เพื่ อ กระตุ้ น ให้ คนซื้อรีบตัดสินใจและรู้สึกว่าหากไม่ซื้อตอนนี้ ก็จะไม่ได้ราคานีอ้ กี ‘Buy now or you’ll never see this price again!’

• “โอ้ จอร์จ มันยอดมาก” วลีฮิตติดหูที่ใครๆ ก็รู้จักนี้มาจาก 2 พิธีกรจอร์จและซาร่า ในรายการแนะนำ�สินค้าของทีวี ไดเร็คในอดีต ปัจจุบันแม้ทีวี ไดเร็คจะไม่ได้ใช้ พิธีกรทั้งสองแล้ว ยอดขายก็ยังเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ และมีท่าทีว่าจะนำ�คาแร็กเตอร์คู่นี้มาเป็นมาสคอตประจำ�แบรนด์อีกด้วย • ปี 2558 สมาคมทีวีโฮมช้อปปิ้ง (ประเทศไทย) ได้ถูกจัดตั้งขึ้นโดยบริษัทโฮมช้อปปิ้งแนวหน้าทั้ง 63 เพื่อยกระดับมาตรฐานธุรกิจโฮมช้อปปิ้งให้สากล และดูแลผู้บริโภค ให้ได้รับสิทธิอันชอบธรรมจากการใช้บริการโฮมช้อปปิ้ง • ผู้ที่ใช้งบโฆษณาประจำ�ปี 25614 สูงเป็นอันดับที่ 1 คือ TV Direct เจ้าพ่อวงการทีวี ช้อปปิ้งเมืองไทย ด้วยมูลค่า 2,085 ล้านบาท ซึ่งมากกว่าเดิมเกือบ 2 เท่าตัว (จากเดิมปี 2560 มูลค่า 880,846,000 บาท) 3 ทรู ซีเล็คท์, ช้อป ชาแนล, โอ ช้อปปิ้ง, ทีวีดี ช้อป, ไฮ ช้อปปิ้งและทีวี ไดเร็ค 4 ข้อมูลจากบริษัท นีลเส็น ประเทศไทย จำ�กัด จากข้อมูลโฆษณามกราคม - ธันวาคม 2561

ที่มา: วิดีโอ “Miracle Mop Infomercial (1996)” จาก youtube.com / บทความ “The QVC Story: From TV to Multiplatform Brand” (กุมภาพันธ์ 2561) จาก skyword.com / บทความ “ตั้งสมาคมทีวีโฮมช้อปปิ้งยกระดับมาตรฐานธุรกิจ” (กรกฎาคม 2558) จาก posttoday.com / บทความ “วิเคราะห์แรงจูงใจซื้อสินค้าขายตรง จากกระทะเกาหลี สู่ทีวีโฮมช้อปปิ้ง” (พฤษภาคม 2560) จาก isranews.org / บทความ “โอ ช้อปปิ้ง เตรียมพร้อม การสั่งซื้อผ่านมือถือ” จาก digitalagemag.com CREATIVE THAILAND I 13

Cover Story : เรื่องจากปก

CREATIVE THAILAND I 14

Photo by Pavel Nekoranec on Unsplash

เรื่อง : กรณิศ รัตนามหัทธนะ

สิง่ ทีอ่ าจเป็นเทรนด์ถดั ไปในวงการค้าปลีกของไทย คือ See Now Buy Now หรือ ‘เห็นปุบ๊ ซือ้ ปับ๊ ’ ผูบ้ ริโภคใช้โทรศัพท์มอื ถือ ดูถ่ายทอดสด (Live Streaming) เห็นเหล่านายแบบนางแบบเดินเฉิดฉายบนรันเวย์ หากถูกใจเสื้อผ้าหรือรองเท้าชิ้นไหน ก็กดสั่งซื้อได้เลยทันที ไม่ต้องรอหลายเดือนหลายสัปดาห์ กว่าที่สินค้าจะมีจำ�หน่ายในร้านอย่างแต่ก่อน นี่เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งของปรากฏการณ์ See Now Buy Now ที่กำ�ลังปฏิวัติวงการค้าปลีก โดยเริม่ จากธุรกิจแฟชัน่ ซึง่ เข้าใจได้ เพราะเสือ้ ผ้า เครื่ อ งประดั บ เป็ น สิ น ค้ า ที่ ขึ้ น กั บ อารมณ์ ผู้ ซื้ อ แต่น่าสนใจว่า พฤติกรรมตัดสินใจซื้อแบบแทบ ไม่ต้องคิด (Impulse Buying) คืออะไร ทำ�ไมเรา จึงทำ�แบบนั้น นักการตลาดมีวิธีอย่างไรให้การ Live แต่ละครั้งน่าสนใจ (จนลูกค้าอดใจกดปุ่ม สั่งซื้อไม่ได้) และสุดท้ายคือ เราจะ ‘เรียกสติ’ อย่างไรเพื่อให้มีเงินเก็บออม ในยุคที่สินค้าแทบ ทุกอย่างมีให้ดูและซื้อแบบง่ายสุดๆ

จากปรากฏการณ์คลิกซือ้ กระหนํา่ ในอดี ต ถึ ง Entertainmerce กลยุทธ์ออนไลน์ตัวใหม่

ในจีน วันที่ 11 เดือน 11 ถูกยกให้เป็น “วันคนโสด” (Singles Day) เหล่าคนโสดแก้เหงาโดยวิธชี อ้ ปปิง้ ให้ ห นำ � ใจ ยั ก ษ์ ใ หญ่ ว งการค้ า ปลี ก ออนไลน์ สัญชาติจีนอย่าง Alibaba.com ใช้โอกาส 11.11 กระหนํ่าจัดรายการส่งเสริมการขาย โดยเริ่ม ตัง้ แต่ปี 2009 และทำ�ยอดขายถล่มทลาย แซงหน้า วันช้อปปิง้ แห่งชาติของสหรัฐอเมริกาที่มมี ายาวนาน กว่าอย่าง Black Friday1 และ Cyber Monday2

แซงหน้าแค่ไหนน่ะหรือ ก็คอื แซงมาตัง้ แต่ปี 2012 และไม่เคยเสียแชมป์อกี เลย ปีทแี่ ล้ว (2018) ยอดขายของ Black Friday กับ Cyber Monday รวมกัน เท่ากับเพียงครึ่งเดียวของ Singles Day ที่ มี ย อดขายกว่ า สองหมื่ น ห้ า พั น ล้ า นเหรี ย ญ สหรัฐฯ ขึ้นแท่นเป็น ‘วันช้อปปิ้งแห่งชาติ’ ที่ทำ� ยอดขายสูงสุดตลอดกาล แค่ 10 นาทีแรกของวันที่ 11 เดือน 11 ปี 2018 มียอดซื้อของบน Alibaba.com กว่า 4.6 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ ทั้งคนโสดและไม่โสดต่าง คลิกเมาส์ซื้อของกันกระหนํ่าราวแจกฟรี ลูกค้า จาก 225 ประเทศ แย่งกันซื้อของจาก 140,000 ร้าน จนทำ�สถิติเกิดการซื้อขายสูงสุดถึง 325,000 ครั้งต่อวินาที (ยํ้าว่า ‘วินาที’) เว็บไซต์อาลีบาบา จัดส่งพัสดุไปทั้งสิ้น 812 ล้านกล่อง เพือ่ ดันยอดขายให้กระฉูดสุดๆ ตัง้ แต่ปี 2016 เป็นต้นมา Alibaba เริ่มใช้รูปแบบ See Now Buy Now กับสินค้าแฟชั่น โดยถ่ายทอดสด การแสดงแฟชั่นโชว์ตั้งแต่ปลายเดือนตุลาคม ให้ลูกค้ากดสั่งซื้อของที่ถูกใจได้เลย จัดรายการ ส่งเสริมการขายต่อเนื่องกับ Singles Day (ที่ใกล้ จะมาถึง คือวันที่ 11 เดือน 11) twitter.com/AlibabaGroup

ตัวอย่างที่เริ่มปรากฏเค้าลางตั้งแต่ปี 2017 และ เกิดผลกระทบระดับ ‘สะเทือนวงการ’ คือธุรกิจ แฟชั่นของสหรัฐอเมริกา บรรดานักวิเคราะห์ แฟชั่นกล่าวกันว่า ถ้ากระแส See Now Buy Now ยังแรงดีไม่มตี ก ผลกระทบอาจลามไปถึง ‘จุดจบ’ ของงานแสดงแบบเสื้ อ ผ้ า ชื่ อ ก้ อ งโลก อย่ า ง นิวยอร์กแฟชั่นวีก (New York Fashion Week) และแฟชั่นวีกอื่นๆ ที่เป็นเสาหลักของวงการมา ตั้งแต่ยุคทศวรรษ 1990 แทนทีจ่ ะรอแฟชัน่ วีกทีจ่ ดั เพียงปีละครัง้ และ ต้องเสียค่าใช้จ่ายสูง นักออกแบบบางส่วนเลือก จัดงานเปิดตัวเล็กๆ ทุกครัง้ ทีม่ สี นิ ค้าคอลเล็กชัน ใหม่ Live ให้ชมผ่านหน้าจอโทรศัพท์แบบสดๆ และเตรียมสินค้าไว้พร้อมให้ลูกค้าสั่งซื้อได้เลย ทันที เท่ากับเป็นการปฏิวัติอุตสาหกรรมตั้งแต่ ต้ น นํ้ า ยั น ปลายนํ้ า ทั้ ง ขั้ น ตอนการออกแบบ การผลิต และการจัดจำ�หน่าย ที่ต้อง ‘ด่วน’ ขึ้น ทุกขั้นตอน อีกทั้งยังเป็นการตัดตัวกลางอย่าง ผู้เชี่ยวชาญด้านแฟชั่นทิ้งไปแบบไม่ไยดี เมื่อ แบรนด์ทำ�การสื่อสารโดยตรงกับผู้บริโภค ก็ไม่ จำ�เป็นแล้วทีจ่ ะต้องให้นติ ยสารแฟชัน่ คอย ‘บอก’ หรือคัดเลือกมาให้ชมอีกว่าเสื้อผ้าและกระเป๋า ของฤดูกาลนี้มีอะไรน่าสนใจ สารพัดแบรนด์ยักษ์ เช่น Ralph Lauren, Burberry, Tommy Hilfiger และ Alexander Wang ต่างหันมาปรับตัวขนานใหญ่เพือ่ ใช้รปู แบบ การขาย ‘เห็นปุ๊บกดซื้อได้ปั๊บ’ รีเบกกา มินคอฟ (Rebecca Minkoff) นักออกแบบชื่อดังระดับ แถวหน้าของอุตสาหกรรมแฟชั่นสหรัฐฯ ระบุว่า เธอใช้วิธีถ่ายคลิปและ Live แบบง่ายๆ ไม่ต้องมี รันเวย์ใดๆ แต่ให้นางแบบเดินริมถนนในนิวยอร์ก หรือหน้าร้านของเธอเอง หรือแม้แต่ The Grove คอมมูนิตี้มอลล์ชื่อดังในลอสแอนเจลิส เธอก็เคย ใช้เป็นสถานที่สำ�หรับ Live พอ Live จบ ลูกค้า สั่งซื้อและได้รับของทันที รีเบกการะบุว่า วิธีนี้ ทำ�ให้ยอดขายเพิ่มขึ้นทันทีถึง 200% เธอจึงจะใช้ วิธีนี้ต่อไป 1 วันศุกร์ปลายเดือนพฤศจิกายนหลังวันขอบคุณพระเจ้า

(Thanksgiving) ถือเป็นวันเริ่มต้นฤดูช้อปปิ้งสำ�หรับเทศกาลคริสต์มาสและปีใหม่ ซึ่งร้านค้าต่างๆ จะจัดรายการส่งเสริมการขาย อย่างเต็มที่ ทำ�ให้วันนี้กลายเป็นวันที่ทำ�ยอดขายได้สูงสุดในรอบปี ในทางบัญชีจะบันทึกตัวเลขขาดทุนเป็นสีแดง ตัวเลขเกินทุนเป็นสีดำ� จึงเรียกวันนี้ว่า ‘ศุกร์ดำ�’ 2 วันจันทร์แรกหลังวันขอบคุณพระเจ้า แต่เดิมเป็นวันที่ร้านค้าต่างๆ จะจัดรายการส่งเสริมการขายออนไลน์ (ในยุคที่การค้าออนไลน์ยังไม่เฟื่องฟูเหมือนขณะนี้ Black Friday เน้นให้คน ไปซื้อหน้าร้าน ส่วน Cyber Monday เน้นให้คนซื้อออนไลน์ (Black Friday เริ่มเป็นการขายทั้งหน้าร้านและออนไลน์ราวปี 2003) ปัจจุบัน ทั้ง Black Friday และ Cyber Monday ไม่ได้ เป็นเพียงวันวันเดียวอีกแล้ว เพราะแบรนด์ต่างๆ จัดรายการส่งเสริมการขายติดต่อกันหลายวันในช่วงปลายเดือนพฤศจิกายนต่อต้นเดือนธันวาคม แต่ยังใช้ชื่อว่า Black Friday Sales CREATIVE THAILAND I 15

alizila.com

นักการตลาดเรียกวิธีนี้ว่า Entertainmerce (Entertain+Commerce) วิธนี เี้ รียกได้วา่ ถูกทำ�ให้ บูมสุดๆ ในจีน เพราะเทียบกับวิธีอื่นๆ แล้ว Entertainmerce ใช้เงินน้อยกว่า วิธคี อื ใช้บคุ คล ที่มีชื่อเสียงสาธิตวิธีใช้สินค้า (หรือเดินแบบในชุด เสื้อผ้า) Deloitte บริษัทด้านตรวจสอบบัญชีและ วางแผนเชิงยุทธศาสตร์รายใหญ่คาดการณ์ว่า เฉพาะในจีนประเทศเดียว รายได้จากการ Live Streaming จะพุ่งขึ้นแตะ 4.4 พันล้านเหรียญ สหรัฐฯ ในปี 2018 เพิม่ ขึน้ ถึง 32% จากปีกอ่ นหน้า แฟรงก์ ลาวิน (Frank Lavin) คอลัมนิสต์ ด้านการค้าออนไลน์และพฤติกรรมผู้บริโภคของ จีน และเป็นผูบ้ ริหารบริษทั ค้าปลีกออนไลน์ในจีน วิเคราะห์ไว้ในนิตยสาร Forbes ปี 2018 ว่า Live Streaming มีข้อได้เปรียบเหนือวิธีสื่อสารทาง การตลาดแบบดัง้ เดิม เพราะมี ‘ผูเ้ ชีย่ วชาญ’ ทีม่ า ใช้สินค้าให้ดู พูดคุยเกี่ยวกับเทคนิคการใช้ต่างๆ และเห็นผลเลยทันที ในบางครัง้ ก็ตงั้ ระบบให้ผชู้ ม ถามคำ�ถามได้โดยไม่ต้องเปิดเผยตัวตน เป็นการ มีปฏิกิริยาโต้ตอบกัน (Interactive) ที่โดนใจ คนรุน่ ใหม่ทใี่ ช้ชวี ติ แบบขาดโทรศัพท์มอื ถือไม่ได้ วิธี Live Streaming ยังให้ความรู้สึกสดใหม่ และไม่เป็นการ ‘เตี๊ยม’ เรื่องนี้อาจเป็นปัจจัย สำ � คั ญ ที่ ทำ � ให้ เ ป็ น ที่ นิ ย มในจี น เพราะสถานี โทรทัศน์ทงั้ หมดในจีนเป็นของรัฐ รูปแบบรายการ รวมถึงโฆษณาทั้งหมดจึง ‘เดาได้’ การมี Live Streaming ทำ�ให้ทกุ อย่างดู ‘จริง’ มากขึน้ ออกมา จากความรู้สึกเดี๋ยวนั้น จริงอยู่ว่าอาจมีซักซ้อม

มาก่อนบ้าง แต่การถ่ายทอดสดก็มีเสน่ห์และ เข้าถึงอารมณ์ได้ง่ายกว่า เป็นการเชื่อมสะพาน ระหว่างการโฆษณาแบบดั้งเดิมเข้ากับรายการ เรียลลิตี้โชว์ ที่ผู้ชมคือกรรมการตัดสิน ผู้ชมไม่ รูส้ กึ ว่านีค่ อื การสาธิตใช้ผลิตภัณฑ์ แต่เหมือนคุย กับเพื่อน หรือหากเป็นแบบทางการหน่อยก็จะ รู้สึกเหมือนกำ�ลังสัมภาษณ์งาน แต่ผู้ชมคือคน สัมภาษณ์เอง และมีอำ�นาจตัดสินใจ นอกจากความเร็วที่เหนือกว่า (เพราะดูได้ จากโทรศัพท์มือถือ) ลาวิน วิเคราะห์ไว้ว่า สิ่งที่ Live Streaming ให้ แต่วิธีอื่นให้ไม่ได้ คือ ‘ประสบการณ์ซอื้ ’ การให้ดารามาใช้เครือ่ งสำ�อาง ตัวใหม่ให้เห็นสดๆ หรือเดินแบบให้ดเู สือ้ ผ้าสดๆ ทำ�ให้ลูกค้ารับรู้รายละเอียดได้มากกว่าแค่เห็น สินค้าวางบนชั้นและถามวิธีใช้จากผู้ขาย หาก ถูกใจก็กดปุ่ม Buy Now และรอรับสินค้าในอีก ไม่กวี่ นั วิธี Live Streaming จึงเริม่ เป็นทีน่ ยิ มมาก ขึน้ เรือ่ ยๆ โดยเฉพาะสินค้ากลุม่ แฟชัน่ และความงาม กลุม่ ผูผ้ ลิตรถยนต์ในจีนก็เริม่ ใช้มากขึน้ เมือ่ ออกรถ รุ่นใหม่ บรรดาสินค้าเฉพาะกลุ่ม (Niche) และ แบรนด์นอ้ งใหม่กน็ ยิ มชมชอบวิธี Live Streaming ในการทำ�ตลาด เพราะไม่ต้องใช้เม็ดเงินโฆษณา มากนัก แต่ได้ผล เพราะลูกค้ารู้สึกว่าผลิตภัณฑ์ ถูกใช้จริงและเป็นที่ยอมรับ อย่างทีก่ ล่าวไปตอนต้นว่า Alibaba เว็บไซต์ ค้าปลีกรายใหญ่ของจีน ไม่พลาดทีจ่ ะเกาะกระแส Entertainmerce เหมือนกันเพื่อเพิ่มยอดขาย วันที่ 11 เดือน 11 อาลีบาบาจัดให้มี Live CREATIVE THAILAND I 16

Streaming แฟชั่นโชว์ของแบรนด์เสื้อผ้าชื่อดัง อาทิ Adidas, Burberry และ Gap และทำ� ยอดขายได้ถล่มทลาย Taobao เว็บไซต์ค้าปลีก แบบ C2C (Customer to Customer) ที่เป็นของ อาลีบาบาเช่นกัน จัดให้คนดังกว่าหมืน่ คนมารีววิ สินค้าความงาม กีฬา อาหารและของใช้สำ�หรับ เด็ก ทำ�ให้การช้อปปิ้งกลายเป็นประสบการณ์สุด บันเทิงเริงใจสำ�หรับคนรุ่นใหม่ และมีรายงานว่า อาลีบาบาทุม่ เงินกว่า 46 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพื่อ จ้างวิทยากรมาสอนบรรดาดาวรุง่ ให้รจู้ กั การเขียน บล็อก สอนวิธโี พสท่าถ่ายรูป และพูดคุยกับแฟนๆ แดเนียล จาง (Daniel Zhang) ประธาน เจ้าหน้าที่บริหาร (CEO) ของ Alibaba ให้ สัมภาษณ์เมื่อปลายปี 2017 ว่า “Entertainment and interaction are now increasingly becoming a part of e-commerce.” ซึ่งอาจ เป็นการทำ�นายอนาคตของวงการค้าปลีกออนไลน์ ได้เลยว่า กระแส Live Streaming เพื่อการค้า ที่ กระตุน้ ให้ลกู ค้าคลิกซือ้ ของทันที จะยังคงอยูต่ อ่ ไป เติบโตขึ้นเรื่อยๆ และแผ่ขยายไปประเทศอื่นๆ นอกจากจีนและสหรัฐอเมริกา บ้านเราเองก็คงอีก ไม่นาน นักช้อปอาจต้องเตรียมตัวให้ดีเพื่อรับมือ กับกลยุทธ์การตลาดที่ว่านี้

เข้าใจพฤติกรรม ‘ซื้อโดยไม่คิด’

ซื้อกันใหญ่ แล้วเป็นอย่างไร ทีนี้ละ ข้าวของกอง เต็มบ้าน พัสดุ 812 ล้านกล่องทีเ่ ว็บไซต์ Alibaba จัดส่งให้ลูกค้าในวันช้อปแห่งชาติ 11.11 เมื่อ ปลายปีที่ผ่านมานั้น จะมีสักกี่ร้อยกี่พันชิ้นที่ซื้อ ไปแล้วถูกใช้จนคุ้ม หรือซื้อเพราะจำ�เป็นต้องซื้อ เชื่อแน่ว่าหลายคนมีของที่ซื้อมาแล้วยังไม่ เคยใช้ หรือใช้ไม่กคี่ รัง้ ก็วางไว้เฉยๆ เช่น อุปกรณ์ ออกกำ�ลังกาย เครื่องมือเครื่องไม้ในครัว เสื้อผ้า

Photo by Charles on Unsplash CREATIVE THAILAND I 17

หรือหนังสือเป็นตั้งๆ ที่ซื้อมาดองไว้โดยคิดว่า สักวันฉันจะอ่าน เรามักมีค�ำ อธิบาย (หรือคำ�แก้ตวั ) ว่าทำ�ไมจึงไม่ได้ใช้ของชิน้ นีช้ นิ้ นัน้ บ่อยเท่าทีต่ งั้ ใจ แต่เราอธิบายได้ไหมว่า อะไรคือสาเหตุทที่ �ำ ให้เรา ‘หน้ามืด’ ซือ้ ของชิน้ นัน้ มาจากร้าน หรือคลิกซือ้ เลย ชนิดแทบไม่ตอ้ งคิดว่าเราจะได้ใช้มนั จริงๆ หรือไม่ คำ�ตอบคือ Impulse Buying หรือการตัดสินใจซื้อ แบบฉับพลัน นิตยสารแนวจิตวิทยาชื่อดัง Psychology Today สรุปเหตุผลที่เราไม่คิดก่อนซื้อไว้ง่ายๆ 5 ข้อดังนี้ 1. เราชอบช้อปปิง้ คนบางคนมีความสุขมาก ขณะเลือกซื้อของ การจ่ายเงินซื้ออะไรบางอย่าง เป็นความรู้สึกมี ‘อำ�นาจ’ ที่เราแทบหาไม่ได้จาก กิจกรรมอื่นในชีวิต ตั้งแต่เด็กๆ พ่อแม่ไม่รู้ตัวว่า ฝึกให้เราดีใจทุกครั้งที่ได้ของใหม่ 2. เรารูส้ กึ ว่าถ้าไม่ซอื้ จะพลาดอะไรไป และ เราไม่ชอบความรู้สึกแบบนี้ เวลาร้านค้าออก แคมเปญลดราคามา เรามักคิดว่า ลดเยอะขนาดนี้ ถ้าไม่ซอ้ื ก็บา้ แล้ว ทัง้ ๆ ทีแ่ ม้ไม่มขี องชิน้ นัน้ เราก็ ยังใช้ชีวิตต่อได้ปกติ 3. การซือ้ ของทีร่ อบคอบและคุม้ ค่าคุม้ ราคา จริงๆ เป็นงานหนัก เสียเวลาและพลังงานในการ เสาะหาและเปรียบเทียบราคาของชิ้นเดียวกัน (หรือคล้ายกัน) จากแหล่งนัน้ แหล่งนี้ เปรียบเทียบ บริการหลังการขาย นักการตลาดจึงใช้วธิ ขี ายของ แบบ 2 for 1 หรือ 3 for 2 (ได้ของสองหรือสาม ชิ้นในราคาชิ้นเดียว) เรารู้สึกว่าได้ของ ‘แถมฟรี’ (ที่จริงๆ คิดราคารวมไปแล้ว) และคิดว่าช่างเป็น การซื้อที่คุ้มค่าเสียนี่กระไร 4. ลึกๆ เรารูส้ กึ อยากประหยัดเงินหรือเวลา นักการตลาดจึงพยายามบอกเราว่า คุณจะประหยัด เงิ น ได้ เ ท่ า ไรถ้ า ซื้ อ ของชิ้ น นี้ หลายพันปีก่อ น การไม่ตุนอาหารและฟืนไว้ยามหน้าหนาวอาจ ทำ�ให้มนุษย์ตายได้ ปัจจุบันเรายังอยากซื้อของที่ ทำ�ให้รู้สึก ‘ปลอดภัยไว้ก่อน เดี๋ยวไม่มีใช้’ จะได้ ประหยัดเวลาและเงิน ไม่ตอ้ งไปวิง่ หา (ทั้งที่หากถึง เวลาต้องหาซือ้ จริงๆ มันไม่ได้ยากขนาดนัน้ หรอก) 5. ลึกๆ เราเป็นคนโลกสวย ทำ�ให้เราไม่คิด จะประเมินผลพฤติกรรมในอดีตเพื่อใช้ในการ ตัดสินใจปัจจุบัน แต่ชอบฝันหวาน คิดว่าเราจะ เป็นโน่นนัน่ นี่ ตัวอย่างก็คอื แทนทีจ่ ะยอมรับโดยดี ว่าไม่ได้ออกกำ�ลังกายมานาน และใส่รองเท้าผ้าใบ คูเ่ ก่าออกไปวิง่ เรามักชอบความรูส้ กึ ทีว่ า่ “ฉันจะ

เรียกสติ อยู่กับความพอดี

งานวิจัย Is Online Buying Out of Control?

Electronic Commerce and Consumer SelfRegulation โดย โรเบิรต์ ลาโรส และ แมทธิว เอส. อีสติน (Robert LaRose & Matthew S. Eastin) ระบุว่า การช้อปปิ้งออนไลน์นั้นเป็น Impulsive Buying มากกว่าจะเป็นการซื้อที่มีเหตุผลและ วางแผนไว้ก่อน ปัจจัยเรื่องความสะดวกและ ราคาถูก เอาเข้าจริงแล้วไม่ใช่เหตุผลทัง้ หมดทีเ่ รา ซื้ อ ของออนไลน์ เพราะไปซื้ อ ที่ ร้ า นก็ ไ ม่ ไ ด้ ‘ลำ�บาก’ หรือ ‘แพง’ ขนาดนั้น ยิ่งพอมี Live Streaming เข้ามาเป็นตัวกระตุ้นอีก ก็เลยยิ่ง ไปกันใหญ่ เหมือนมีมนต์สะกดให้ความสนใจ ของเราพุ่งไปที่ปุ่ม Buy Now ความหลงตัวเอง (Narcissism) และอาการ เสพติดโทรศัพท์มือถือ อาจเป็นปัจจัยอันแท้จริง ที่ทำ�ให้การค้าออนไลน์เฟื่องฟูชนิดไม่หยุดยั้งใน ช่วงทศวรรษที่ผ่านมา เจมส์ อี. เบอร์โรห์ส (James E. Burroughs) นักวิจยั ด้านจิตวิทยาผูบ้ ริโภค มหาวิทยาลัยวิสคอนซิน แมดิสัน (University of Wisconsin-Madison) กล่าวว่า เราต่างซื้อของ หรือแบรนด์ที่เราเห็นว่าสะท้อนความเป็นตัวตน

Photo by rawpixel on Unsplash

เปลี่ยนตัวเอง” ที่มาปุบปับโดยเฉพาะในช่วงตั้ง เป้าหมายปีใหม่ และจ่ายเงินซื้อรองเท้าวิ่งคู่ใหม่ (แต่ในที่สุดก็ทิ้งให้ฝุ่นจับ) ดร. เอียน ซิมเมอร์แมน (Dr. Ian Zimmerman) นักจิตวิทยา กล่าวว่า นักช้อปที่ซื้อของแบบ ไม่ค่อยคิด (Impulse Buyer) นั้นมีแนวโน้มจะให้ ความสำ�คัญกับภาพลักษณ์และสถานะทางสังคมมาก ซื้อของที่เชื่อว่าทำ�ให้ตัวเองดูดีในสายตาคนอื่น นักช้อปกลุ่มนี้ยังมีแนวโน้มจะช่างวิตกกังวลและ ควบคุมอารมณ์ได้ยาก ทำ�ให้ยิ่งห้ามตัวเองเวลา ช้อปปิง้ ไม่ได้ ดร.ซิมเมอร์แมนยังระบุวา่ คนกลุม่ นี้ มีความสุขน้อยกว่าคนปกติ การจับจ่ายซื้อของ จึงทำ�ให้อารมณ์ดีขึ้น และไม่ค่อยคิดถึงผลที่ ตามมาหลังซื้อ คิดแต่ว่าจะต้องมีให้ได้ นอกจากนี้ บทความ The Psychology of Impulsive Shopping โดย Tomas ChamorroPremuzic ตัง้ ข้อสังเกตว่า เราจะช้อปปิง้ แบบไม่คดิ เวลาเครี ย ด หรื อ เกิ ด สถานการณ์ ภ ายนอกที่ ควบคุมไม่ได้ จึงเป็นสาเหตุวา่ คนจะช้อปปิง้ แบบนี้ กันมากหลังเหตุการณ์ภัยธรรมชาติ และมีปัจจัย อื่นๆ อีก เช่น ถ้าอยู่กับเพื่อน เรามีแนวโน้มจะ ซื้อของโดยไม่คิดมากกว่าอยู่กับคนในครอบครัว

CREATIVE THAILAND I 18

ถ้าเราคิดว่าจะได้เป็นคนเจ๋งหรือเท่ ก็ไม่คิดมาก ที่จะจ่ายเงินเพิ่มเพื่อซื้อผลิตภัณฑ์ของแอปเปิล เพื่ อ พยายามสื่ อ สารสิ่ ง ที่ เ ราคิ ด ว่ า ตั ว เองเป็ น ให้คนอื่นรับรู้ นอกจากซื้อเพื่อสะท้อนความเป็น ตัวตนแล้ว เราต่างอยากลิ้มรสความสุขเล็กๆ น้อยๆ (สำ�หรับบางคนก็เป็นความสุขมหาศาล ทีเดียว) เมือ่ เรารูจ้ กั ความสำ�ราญของ ‘การได้เป็น เจ้าของ’ เราจึงช้อปปิ้งกันต่อไปเรื่อยๆ มีคำ�กล่าวว่า We buy things we don’t need, with money we don’t have, to impress people we don’t like. เราซือ้ ของทีเ่ ราไม่ตอ้ งการ ด้วยเงินที่เราไม่มี (เพราะใช้บัตรเครดิต) เพื่อ อวดคน (ทีเ่ ราไม่ตอ้ งสนใจก็ได้วา่ เขาคิดอย่างไร) นี่เป็นคำ�กล่าวที่น่าคิดทีเดียว งัน้ เราก็ไม่ตอ้ งซือ้ อะไรเลยจะดีไหม กระแส ที่ กำ � ลั ง มาแรงและดู เ ป็ น ขั้ ว ตรงข้ า มของการ ช้อปปิ้งหนักหน่วงก็คือ Minimalism ใช้ชีวิตแบบ น้อยๆ มีของน้อยที่สุด หลากหลายวัฒนธรรม ในโลกมีแง่มุม Minimalism แบบตัวเอง อย่าง เดนมาร์กก็มีแนวคิด Hygge (ฮุกกะ) ที่พูดถึง ความสุขสงบทางใจทีย่ ง่ั ยืน เดนมาร์กนัน้ หนาวเย็น หากจุดเทียนในบ้านสักเล่ม ห่มผ้า ดืม่ นํา้ ชาอุน่ ๆ

Photo by Artem Bali on Unsplash

กินเค้กอร่อยๆ สักชิ้นและพูดคุยอย่างมีความสุข กับคนรัก นัน่ แหละคือตัวอย่างของฮุกกะ สุดแสน เรี ย บง่ า ยและทำ � ให้ อิ่ ม ใจ ไม่ ใ ช่ ก ารคลิ ก ซื้ อ คอมพิวเตอร์ลดราคา 30% ซื้อครีมบำ�รุงผิวหน้า แถมครีมทาข้อศอก ในเว็บไซต์อาลีบาบา หนังสือ The Life-Changing Magic of Tidying Up: The Japanese Art of Decluttering and Organizing ทำ�ยอดขายกว่า 7 ล้านเล่ม เขียนโดยกูรูด้านการจัดบ้านชาวญี่ปุ่นที่โด่งดัง ไปทัว่ โลกอย่าง “คนโด มาริเอะ” (Kondo Marie) แนวคิดหนึ่งของเธอคือ ทิ้งของให้หมด เก็บไว้ เฉพาะชิ้นที่ยัง “Spark joy” หรือ “ดีต่อใจ” ก็พอ (สาวๆ อาจเถียงว่า เสื้อผ้าล้นตู้นั่นน่ะ ดีต่อใจ ทุกชิ้นเลย) ซึ่งเป็นการตีความคำ�ว่า Minimalism อีกแบบหนึ่ง แต่ได้ผลลัพธ์เหมือนกัน คือ “ชีวิต ดีขึ้นเมื่อมีของน้อยลง” มีของให้ทำ�ความสะอาด และดูแลรักษาน้อยลง มีสิ่งกวนใจหรือกระทบ ความคิดน้อยลง ก็จะทำ�ให้มีเวลาและพลังงาน สำ�หรับใช้กับสิ่งที่สำ�คัญจริงๆ การจดจ้องรอดู Live Streaming เพื่อ ครอบครองสินค้าที่โดนใจแบบใครดีใครได้ หรือ เพื่อจะเป็นคอมเมนต์ CF แรกที่ได้ไป อาจทำ�ให้ เราตกอยู่ในช่วงที่ ‘อาการหนัก’ หลายคนถึงกับ

ต้องเตรียมสิ่งแวดล้อมรอบตัวให้เหมาะสมที่สุด ต้องอยู่ในที่ที่มีสัญญาณอินเทอร์เน็ตเร็ว เตรียม พิมพ์คำ�ว่า ‘จอง’ ไว้ก่อน แล้วรีบ copy ไปวาง ไว้ ใ นช่ อ งคอมเมนต์ ทั น ที แม้ ที่ สุ ด แล้ ว ของที่ อุตส่าห์แย่งชิงมาได้ด้วยความไว อาจยังคงถูก กองอยู่อย่างเป็นระเบียบเรียบร้อยโดยผ่านการ หยิบใช้เพียงไม่กี่ครั้ง แต่ครัน้ จะให้เราตัดใจทิง้ ของทัง้ หมดในบ้าน เหลือไว้เฉพาะชิ้นที่มีคุณค่าทางจิตใจ แบบนั้นก็ อาจทำ�ไม่ลงเพราะจะรู้สึกเหมือนโยนเงินทิ้งไป พระอาจารย์ ไ พศาล วิ ส าโล เคยกล่ า วไว้ ว่ า พระพุทธเจ้าตรัสกับพระอานนท์วา่ เงินคืออสรพิษ สำ�หรับภิกษุ เพราะพระควรอยู่อย่างเรียบง่าย ส่วนฆราวาส คฤหัสถ์ผู้ครองเรือน เมื่อหาเงิน มาได้ตอ้ งรูจ้ กั ใช้ทรัพย์ให้มคี วามสุข ถ้าไม่ใช้เงิน ไม่ใช้ทรัพย์เพือ่ เลีย้ งตนให้มคี วามสุข ก็ถอื ว่าเป็น คนโง่ ไม่น่าสรรเสริญ ที่ควรทำ�คือ ไม่ทำ�ตัวให้ เป็นทาสของทรัพย์สมบัติ แต่มีปัญญารู้จักทำ�จิต ทำ�ใจให้เป็นอิสระเหนือทรัพย์ ทั้งยังบอกอีกว่า การจัดลำ�ดับความสำ�คัญ เป็นสิง่ จำ�เป็นสำ�หรับทุกเรือ่ ง เรือ่ งเงินก็เช่นเดียวกัน เราใช้เงินไปกับของ 4 อย่าง คือ 1. สิ่งจำ�เป็น ระยะสัน้ 2. สิง่ จำ�เป็นระยะยาว 3. สิง่ ทีใ่ ห้ความสุข CREATIVE THAILAND I 19

แก่เราในระยะสั้น 4. สิ่งที่ให้ความสุขแก่เราใน ระยะยาว เราต้องจัดลำ�ดับความสำ�คัญเอาเองว่า เงินที่มีอยู่จำ�กัดนี้จะใช้ไปกับข้อไหนมากกว่ากัน เพราะหลายครั้ง “สติ” จะช่วยให้เราฝึก ห้ามใจ เพื่อต้านทานทุกการ Live ไม่ให้เงิน ไหลออกจากกระเป๋าแบบที่เราต้องมานั่งเสียใจ ทีหลังนั่นเอง ที่มา: บทความ Black Friday and Cyber Monday set records - but combined, they still only made up half of Alibaba’s Singles Day online sales โดย Kate Taylor จาก businessinsider.com / บทความ China’s Live Streaming Industry Is Booming -- Here’s How It Works โดย Frank Lavin จาก forbes.com / บทความ Five Reasons We Impulse Buy โดย Philip Graves จาก psychologytoday.com / บทความ How Singles Day Grew to Be the World’s Biggest Shopping Event โดย Eli Meixler จาก time.com / บทความ Is Fashion Week Irrelevant? Rebecca Minkoff And Anna Sui Weigh In โดย Elizabeth Zegran จาก fastcompany.com / บทความ Is Minimalism The New Normal? Marie Kondo Is Expanding KonMari To Organize The World โดย Deborah Weinswig จาก forbes.com / บทความ See Now Buy Now: A Split Decision โดย Robin Torres จาก nowfashion.com / บทความ The psychology of impulsive shopping โดย Tomas Chamorro-Premuzic จาก theguardian.com / บทความ What Motivates Impulse Buying? โดย Ian Zimmerman จาก psychologytoday.com / บทความ “ฉลาดบริหารเงิน…สไตล์ชาวพุทธ”กับ “พระไพศาล วิสาโล” จาก thaipublica.org

กล้องฟิล์ม

คุณค่าของความช้าในยุคแห่งความเร็ว เรื่อง : ภีร์รา ดิษฐากรณ์

ทุกวันนี้การสื่อสารรวดเร็วขึ้นเรื่อยๆ เราสามารถถ่ายทอด บอกเล่า และบันทึกภาพต่างๆ ที่นำ�เสนอเหตุการณ์ได้แบบ เรียลไทม์ ผ่านโซเชียลเน็ตเวิร์กแทบวินาทีต่อวินาที ใครเผลอวางมือถือหรือช้าไปนิดเดียวถือว่าตกเทรนด์ แต่ทว่าทุกยุค ทุกสมัย เมื่อเกิดสิ่งใดสิ่งหนึ่งมากจนเกินไป ก็มักจะมีการสวนกระแส หรือการกระทำ�เชิงต่อต้านขึ้นมา เมือ่ โลกหมุนเร็วมากเกินไป บางคนก็อยากใช้ชวี ติ ให้ชา้ ลง หนึ่งในนั้นคงเป็นกระบวนการถ่ายภาพด้วยฟิล์ม เพราะกว่ า จะได้ รู ป ภาพสั ก รู ป หนึ่ ง นั้ น ไม่ ใ ช่ เรื่องง่าย เริ่มด้วยกล้องแอนะล็อกปรับตั้งค่าเอง เลือกฟิล์มที่ชอบจับใส่ตัวกล้อง เลือกมุมและ โมเมนต์ที่จะถ่าย วัดแสง ปรับองค์ประกอบอื่นๆ และรอให้ได้จังหวะที่เพอร์เฟ็กต์ที่สุด นั่นเพราะ คุณสามารถถ่ายได้แค่ 36 รูป อีกทั้งยังเช็กรูป ไม่ได้ด้วย แล้วจึงกดชัตเตอร์ ทำ�แบบนี้ครบ 36 ครัง้ ได้ 36 รูป ต่อฟิลม์ 1 ม้วน จากนัน้ นำ�ไป ส่งร้านล้างรูป รอล้าง สแกน หรืออัดภาพ ก็จะได้

เห็นรูปที่เราถ่าย ดูเหมือนวิธีการเหล่านี้จะง่าย นิดเดียว แต่ถ้าเพียงใช้มือถือถ่ายรูป ใส่ฟิลเตอร์ แต่งรูป แล้วลงไอจี ทุกอย่างกลับเสร็จภายใน 2 นาที เรียกได้ว่าง่ายกว่าการถ่ายภาพด้วยฟิล์ม เป็นไหนๆ คุณเคยมีอาการใช้มอื ถือ ถ่ายรูปสิง่ หนึง่ ซํา้ ๆ กันหลายครัง้ เพือ่ ความชัวร์ไหม ในยุคที่การถ่ายรูปไม่มีขีดจำ�กัด เราสามารถ ถ่ายรูปซํ้าแล้วซํ้าเล่า จะถ่ายกี่รูปก็ได้ จนกว่า เม็มโมรีการ์ดจะเต็ม นั่นทำ�ให้กระบวนการคิด CREATIVE THAILAND I 20

ก่อนถ่ายภาพๆ หนึง่ นัน้ ลดทอนลงไป ถ้าถ่ายพลาด ก็ถา่ ยใหม่ได้ ไม่ตอ้ งคิดเยอะ ถ้าเปรียบการบันทึก ภาพกับสมองมนุษย์ ก็คงเหมือนเป็นความทรงจำ� บางครัง้ ถ้าเรายิง่ เก็บสิง่ ต่างๆ ไว้เป็นความทรงจำ� มากๆ โดยไม่ได้คิดให้มากก่อนจะเก็บไว้ ก็อาจ ทำ�ให้เกิดสิง่ หนึง่ ทีเ่ รียกว่า “ความทรงจำ�ทีร่ กสมอง” แต่นั่นไม่ได้แปลว่าการถ่ายรูปด้วยมือถือเป็น เรื่องผิด แต่การถ่ายภาพด้วยฟิล์มที่แต่ละภาพ แต่ ล ะความทรงจำ � จะถู ก คั ด กรองด้ ว ยสมอง สายตา และการใช้สมาธิ หลายคนคงรู้สึกว่า การถ่ า ยภาพด้ ว ยฟิ ล์ ม นั้ น ตอบโจทย์ คุ ณ ค่ า ทางจิ ต ใจมากกว่ า เพราะใน 36 ภาพของ

Photo by Javardh on Unsplash

Insight : อินไซต์

Photo by Nicole Honeywill on Unsplash

ความทรงจำ � นั้ น ผู้ ถ่ า ยคงจะจดจำ � แทบทุ ก เหตุการณ์ในช่วงเวลานั้นๆ ของความทรงจำ� และนั่นคงเป็นหนึ่งในคำ�ตอบว่าทำ�ไมผู้คนถึง หวนกลับมาถ่ายกล้องฟิล์มกัน เสน่ห์ของรูปภาพจากฟิล์ม ที่แตกต่างจากกล้องดิจิทัล สิ่งที่ทำ�ให้หลายคนหลงใหลการถ่ายภาพด้วย กล้องฟิลม์ ไม่ใช่เพียงการปรับตัง้ ค่าแบบแอนะล็อก หรือการรอคอยให้ถา่ ยครบทัง้ 36 รูป แต่ยงั รวมถึง ฟิลเตอร์ที่ต่อให้ใช้โปรแกรม Lightroom หรือ โปรแกรมแต่งภาพระดับเทพ ก็ไม่สามารถให้ ความรู้สึกเหมือนกับการถ่ายภาพฟิล์มได้ อีกทั้ง โทนสีที่เกิดจากการเลือกใช้ฟิล์ม หรือเกรน (Film Grain) ที่เกิดบนภาพที่อาจไม่ได้คมชัดแบบ ภาพจากดิจทิ ลั ตัวอย่างเช่น ถ้าคุณอยากได้ภาพ โทนสีจัดจ้าน โทนสีเขียว โทนสีแดง ก็จะมีฟิล์ม รุ่นที่ให้โทนดังกล่าวบนภาพของคุณได้ ฟิล์ม บางรุ่นจะให้เกรนที่เนียน เหมาะกับการถ่ายคน หรือบางคนอาจชอบเกรนหยาบๆ ก็แล้วแต่จะ เลือกใช้กนั ใครอยากทดลองใช้ฟลิ ม์ ทีห่ มดอายุถา่ ย ก็จะได้ผลลัพธ์บนรูปภาพทีแ่ ตกต่างออกไปจากฟิลม์ ปกติ ถ้าอยากได้สีแปลกๆ แหวกแนว ก็อาจใช้ การล้างฟิล์มแบบ Cross Process หรือแม้กระทั่ง รูปภาพบางรูปทีเ่ กิดจากความบังเอิญ ไม่วา่ จะเป็น

รูปภาพที่เกิดจากการวัดแสงผิด แสงรั่ว รูปที่ ถ่ายจากต้นฟิล์ม ก็อาจทำ�ให้ได้ภาพที่สวยและ แตกต่างไปอีกแบบ นั่นจึงทำ�ให้การถ่ายกล้อง ฟิลม์ มีความสนุก ได้ทดลอง และให้ภาพทีม่ คี วาม รู้ สึ ก แตกต่ า งจากภาพที่ ถ่ า ยโดยกล้ อ งดิ จิ ทั ล ไปโดยสิ้นเชิง เมือ่ การถ่ายรูปไม่ใช่แค่การถ่ายรูป แต่กลายเป็นการแสดงไลฟ์สไตล์ กล้องฟิล์มที่คนนิยมใช้กันส่วนใหญ่มักเป็นกล้อง โบราณที่ไม่ได้มีการผลิตแล้ว แต่หาซือ้ กันได้เป็น กล้องสภาพมือสอง ด้วยรูปทรงของกล้องที่ให้ ความรูส้ กึ โบราณ วินเทจ ทำ�ให้กล้องทีถ่ กู สะพาย ออกไปเที่ ย วข้ า งนอกนั้ น กลายเป็ น หนึ่ ง ใน แอ็กเซสเซอรีที่บ่งบอกไลฟ์สไตล์ในการแต่งตัว ของวัยรุ่นได้ โดยเฉพาะวัยรุ่นที่เกิดไม่ทันยุคที่ คนยังใช้กล้องฟิล์มเป็นหลัก บางคนออกไปนั่ง ร้านกาแฟ หยิบกล้องฟิล์มมาวางกับแก้วกาแฟ และหนังสือ แล้วก็หยิบมือถือขึ้นมาถ่าย อัพลง โซเชียล แค่นี้ก็ได้รูปชิคๆ แล้ว ส่วนหนึ่งของ การเกิ ด กระแสกล้ อ งฟิ ล์ม ต่ า งๆ นั้น มาจาก การเกิดแฮชแท็ก #พ่อบ้านไลก้าขึ้นมา ที่มาจาก กลุม่ ที่นิยมใช้กล้องยี่ห้อ Leica นั่นเอง นับเป็น การเพิ่มมูลค่าให้แก่กล้องรุ่นต่างๆ ที่อาจจะเคย ตกรุ่นหรือหมดคุณค่าไปแล้วในอดีต CREATIVE THAILAND I 21

อีกหนึ่งสิ่งที่เป็นกิจกรรมบ่งบอกไลฟ์สไตล์ ก็คือ กระบวนการล้างฟิล์มด้วยตนเอง กลุ่มคน ที่หลงใหลกล้องฟิล์มสมัยนี้เริ่มนิยมล้างฟิล์มกัน ด้วยตนเองมากขึน้ เพราะเมือ่ เราถ่ายรูปมาได้แล้ว การจบกระบวนทัง้ หมดด้วยตัวเองคงเป็นความภูมใิ จ ไม่น้อย อีกทั้งยังเป็นกิจกรรมที่ฝึกสมาธิได้เป็น อย่างมาก ในปัจจุบนั เริม่ มีสถานทีท่ เี่ ป็นแหล่งรวม กล้องฟิล์ม ได้มีการเปิดคอร์สเรียนสำ�หรับการ ล้างฟิลม์ ทัง้ การล้างด้วยตนเองทีบ่ า้ น หรือล้างใน ห้องมืดแบบสมัยก่อน เช่น AIR Academy และ Husband and Wife Art Farm อีกทั้งยังมี ห้องมืดสำ�หรับให้เช่าแก่บุคคลที่สนใจเปิดให้ใช้ บริการมากขึ้น ในกระบวนถ่ายภาพตัง้ แต่เริม่ จากถ่ายภาพ จนถึงกระบวนการล้างฟิลม์ นัน้ ไม่ได้งา่ ยแต่กไ็ ม่ได้ ยากจนเกินไป ต้องอาศัยความอดทน ใช้ระยะเวลา ความประณีต และใช้สมาธิ สิ่งเหล่านี้จะไม่ เกิดขึน้ เลยในกระบวนการถ่ายภาพในมือถือ หรือ ดิจิทัล อีกทั้งยังสร้างคุณค่าทางจิตใจ เพราะกว่า จะได้มาในแต่ละรูปนั้นต้องเกิดจากความตั้งใจ เสมือนการสร้างความทรงจำ�อันมีค่าที่สะท้อน ให้เห็นว่าสิ่งใดที่เราได้มาง่ายๆ เราก็มักจะลืม มันง่าย แต่สงิ่ ใดทีเ่ ราได้มายาก เราย่อมจะจดจำ� ได้ตลอดไป

Creative Startup : เริ่มต้นคิด

Tellscore

พลังแห่งกองทัพมดยุคดิจทิ ลั เรื่อง : ปิยพร อรุณเกรียงไกร ภาพ : ภีร์รา ดิษฐากรณ์

ในยุคที่ผู้บริโภคพร้อมจะกด Skip ad และไถหน้าฟีดหนีโฆษณาบนเฟซบุ๊กให้เร็วที่สุด จนแบรนด์และนักการตลาดต่าง หัวหมุนไปกับการวิง่ ไล่ตามความต้องการของคนยุคนีใ้ ห้ทนั กลายเป็นว่ากลุม่ คนทีเ่ ปล่งเสียงได้ดงั กว่ากลับเป็น อินฟลูเอ็นเซอร์ (Influencer) ทีม่ ผี คู้ นติดตามบนโลกออนไลน์อย่างเหนียวแน่น ตัง้ แต่รอ้ ยพันคนไปจนถึงหลักล้าน พวกเขาชนะใจคนดูดว้ ย คอนเทนต์ที่เรียลกว่า ย่อยง่ายกว่า เหมือนมีเพื่อนมาเล่าให้ฟัง ปู-สุวิตา จรัญวงศ์ เห็นตัวเลขการใช้อินฟลูเอ็นเซอร์เติบโต ตั้งแต่ปี 2013 จึงเบนเข็มจากวงการโฆษณามาเปิดบริษัท Tellscore ที่พาแบรนด์ธุรกิจกับอินฟลูเอ็นเซอร์มาเจอกันบน แพลตฟอร์มกลางของเธอ หมดยุคผู้บริโภคยอมฟังแบรนด์เข้าข้างตัวเอง โมเดลธุรกิจของ Tellscore คือ มาร์เก็ตเพลสออนไลน์ที่ให้นักการตลาด (Marketer) แบรนด์ หรือใครก็ตามทีม่ ธี รุ กิจ เข้ามาสร้างแคมเปญการตลาด โดยใช้อนิ ฟลูเอ็นเซอร์ (Influencer Campaign) หรือเรียกเป็นภาษาการตลาด ว่า Key Opinion Leader (KOL) ซึง่ ก็คอื คนทีม่ อี ทิ ธิพลโน้มน้าวการตัดสินใจ ของผู้บริโภค โดยที่แบรนด์หรือเอเจนซีไม่ต้องติดต่อเอง เพราะ Tellscore จะเป็นฝ่ายเฟ้นหาและรวบรวมอินฟลูเอ็นเซอร์ให้ เมื่อก่อน KOL ก็คือดารา นักแสดงดังๆ แต่เมือ่ ทุกคนมีสอ่ื อยูใ่ นมือและหันมาสร้างคอนเทนต์เอง จึงมี โอกาสก้าวขึ้นมาเป็น KOL ได้ทุกเมื่อ เช่น บล็อกเกอร์ บรอดแคสเตอร์ เจ้าของเพจ สิ่งที่เขาคนเหล่านี้ขายก็คือ คอนเทนต์และความคิดเห็น เรียก อีกอย่างว่า Opinion Artist ซึ่งก็ต้องเป็นความคิดเห็นมีคุณภาพ มี วิจารณญาณที่ดี จนมีคนติดตามจำ�นวนมากผ่านช่องทางเฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์

อินสตาแกรม ที่น่าสนใจไม่แพ้กันคือ ‘ไมโครอินฟลูเอ็นเซอร์’ (Microinfluencer) หรือคนทัว่ ไปทีม่ แี นวทางของตัวเอง ถนัดอะไรบางอย่าง มีเพือ่ น/ ฟอลโลเวอร์ 1,000 ถึง 10,000 คน กลุ่มคนเหล่านี้เคยถูกแบรนด์มองข้ามอยู่ บ่อยๆ เพราะไม่ได้มชี อ่ื เสียง แต่ Tellscore กลับมองว่าไมโครอินฟลูเอ็นเซอร์ คือกองทัพมดที่ขยับตัวพร้อมกันเมื่อไร ก็สร้างแรงกระเพื่อมได้ “ประมาณ 92% ของผู้บริโภคไม่ได้อยากฟังอะไรจากแบรนด์อีกแล้ว แต่เราก็มองใน 2 มุมว่าเขายังฟังข้อมูลบางอย่างจากแบรนด์อยู่ เช่น ตอนนี้ มีสินค้านี้ ขายที่ไหน ลดราคาที่ไหน แต่ถ้าถามว่าดีไม่ดี เขาไม่ฟังแน่นอน เพราะผู้บริโภคฉลาด และกลัวว่าแบรนด์จะเข้าข้างตัวเอง แต่เขาจะเชื่อถือ KOL หรืออินฟลูเอ็นเซอร์ ซึ่งปัจจุบันมีหลายขนาด นอกจากนี้แบรนด์ยัง ต้องการกลุ่มนาโนอินฟลูเอ็นเซอร์ (Nano-influencer) ที่มีเพื่อนหลักร้อย หลักพัน เพราะรู้สึกว่ามันจริง ไม่ได้เปิดเพจมาหากิน แต่เขาโพสต์เรื่องราว

CREATIVE THAILAND I 22

ในชีวติ ของตัวเองทุกวัน ไปกินข้าวกับอาม่า เลีย้ งน้องหมา ทำ�อะไรทีม่ นั เป็น ชีวิตจริง ดังนั้นเขาจะไม่โกหก Audience ของเขา แต่เวลาใช้ไซส์เล็ก เราต้องการคนเป็นร้อยเป็นพันคน มันถึงจะมีกำ�ลังบนอินเทอร์เน็ต เราจึง พัฒนาซอฟต์แวร์ที่ทำ�ให้เกิดการจ้างงานคนจำ�นวนมากได้ ทั้งที่ก่อนหน้านี้ เป็นไปไม่ได้เลยที่จะต้องโทรหาคน 100 คน แคมเปญคงจบไปแล้ว” ใครเด่น ใครดัง วิเคราะห์ดว้ ย Predictive Micro-targeting การเฟ้นหาอินฟลูเอ็นเซอร์ที่มีคุณภาพ รีวิวดี และพร้อมจะทำ�ตามข้อตกลง ของบริษทั และแคมเปญของแบรนด์ตา่ งๆ ย่อมไม่ใช่เรือ่ งง่าย สุวติ าบอกกับเรา ว่าในช่วงแรกบริษัทเลือกใช้วิธีออกโรดโชว์ไปจัดอีเวนต์ทั่วประเทศ เช่น มหาวิทยาลัย ห้างสรรพสินค้า ออฟฟิศ เพื่อสื่อสารกับคนในพืน้ ทีแ่ ล้วดึงกลับมา ที่เว็บไซต์ แทนที่จะยิงโฆษณากว้างๆ ซึ่งจะดึงดูดความสนใจแค่คนที่อยาก มีรายได้เสริม แต่ไม่ได้ต้องการทำ�คอนเทนต์ที่ดี หลังจากนั้นจึงเริ่มตรวจ สอบและเข้าสูข่ นั้ ตอนการอบรม ขณะเดียวกันทีมงานทีด่ แู ลด้าน Influencer Relationship ก็จะเชิญคนที่มีความสามารถเฉพาะทางมาเข้าร่วมด้วย เช่น โค้ชการเงิน นักกีฬาอีสปอร์ต หรือแม้แต่ชาวคอสเพลย์ ซึง่ มีสาวกเป็นทุนเดิม อยู่แล้ว ปัจจุบัน Tellscore มีอินฟลูเอ็นเซอร์กว่า 20,000 คนบนแพลตฟอร์ม นอกจากนี้บริษัทยังพัฒนาซอฟต์แวร์ขึ้นมาเพื่อใช้วิเคราะห์ข้อมูลและ จัดอันดับ (Ranking) อินฟลูเอ็นเซอร์ให้เห็นว่าแต่ละเพจอยู่ในช่วงขึ้นหรือ ขาลง มี Engagement มากน้อยแค่ไหน ฝ่ายอินฟลูเอ็นเซอร์ก็สามารถ ตรวจสอบราคากลางได้ก่อนเสนอราคา “เราไม่มีทางรู้หรอกว่ากูรูเรื่องสุนัข พันธุ์ปอมเปอเรเนียนในปี 2019 คือใคร เพราะเป็นกลุ่มที่เล็กมากและมักจะ ถูกมองข้าม แต่ข้อมูลสถิติ 10 กว่าปีที่ผ่านมาของเราโชว์ว่า กลุ่มนี้มีทั้ง กระบอกเสียงและคนติดตามที่มีคุณภาพมากกว่าดาราอีก เพราะมันคือ เพื่อนเขาจริงๆ ความจริงใจมันเยอะ สมมติว่าคนนี้เด่นเรื่องเที่ยว มีเพื่อน แค่ 500 คน แต่เวลาเขาโพสต์อะไรไป เพื่อน 50 คนอาจจะเซฟลายแทงนั้น ไว้แล้ว ดังนั้นคุณภาพ Engagement มันต่างกันมาก ถ้า 1,000 คนพูดเรื่อง เดียวกัน วันเดียวกัน อินเทอร์เน็ตกระเพือ่ มแน่นอน แต่ไม่ได้พดู คำ�เดียวกันนะ นั่นคือการขายแบบไม่มีชั้นเชิงเลย” เปิดเผย และจริงใจ สุวิตาอธิบายว่า ฝ่ายลูกค้าเองก็ต้องทำ�ความเข้าใจเรื่องอินฟลูเอ็นเซอร์และ กฎระเบียบต่างๆ ซึง่ บริษทั จะจัด Marketer Meetup ทีใ่ ห้ความรูด้ า้ นการตลาด โดยเฉพาะ ตั้งแต่การรีวิวที่ไม่มีความรับผิดชอบ สินค้าผิดกฎหมาย เช่น อาวุธ การพนัน การค้ามนุษย์ ไปจนถึงการเปิดเผยว่าโพสต์นี้มีแบรนด์เป็น สปอนเซอร์หรือเปล่า เพือ่ แสดงความจริงใจต่อผูบ้ ริโภค ส่วนอินฟลูเอ็นเซอร์ ที่ละเมิดกฎหรือสร้างความเสียหายต่อแบรนด์ ก็จะเสี่ยงถูกแบนในวงการ โฆษณาเช่นกัน “ข้อหนึ่ง เราจะบอกเขาว่า Micro-influencer ไม่ได้แปลว่า ไม่น่าเชื่อถือ นั่นเป็นความเข้าใจผิดตั้งแต่แรกเลยว่าคนตัวเล็กไม่มีทางที่จะ สร้างกระแสบนอินเทอร์เน็ตได้หรอก แต่เขาลืมไปว่ากองทัพมดมันมีพลัง ข้อสองเราจะกลัวมากเรือ่ งรีววิ ที่ไม่มคี วามรับผิดชอบ เราจึงต้องมีกฎระเบียบด้วย เช่น อินฟลูเอ็นเซอร์เปิดเผยได้เลยว่าแบรนด์ส่งของมาให้ลองใช้ พอใช้เสร็จ ก็บอกไปตามความจริง การรีววิ แบบนีเ้ พือ่ นของเขาจะชอบมาก เพราะมันเรียล ไม่อย่างนั้นคนที่ไม่เคยรับงานมาก่อนแล้วมารีวิว เพื่อนก็คงล้อเขาเต็มฟีด

นีเ่ ป็นเกราะป้องกันให้กบั แบรนด์เหมือนกันว่าเขาจะทำ�ในสิ่งที่ Audience ชอบ และไม่ท�ำ ให้แบรนด์เสียหายด้วย” สุวติ าเล่าเสริมว่ามีกรณีทล่ี กู ค้าส่งบรรจุภณั ฑ์ เปล่ามาให้รวี วิ สินค้า ทีมงานก็ตอ้ งทำ�ความเข้าใจใหม่วา่ แบรนด์จะถูกตำ�หนิ ได้งา่ ยๆ เพราะยุคนีแ้ บรนด์ไม่ได้ถอื กระบอกเสียงฝ่ายเดียวอีกต่อไป “มันไม่ใช่ ว่าเราเป็นผูค้ มุ เกมทัง้ หมด คุณเป็นแค่สว่ นหนึง่ ของระบบนิเวศ ไม่ได้มอี �ำ นาจ แบบเดิมแล้ว เขาไม่ใช่แค่ไม่ทำ�งานให้ แต่มีสิทธิ์ที่จะตำ�หนิคุณด้วย เพราะ ว่ามันผิดหลักการทำ�ธุรกิจ” ผลักดัน Engagement สู่การปิดยอดขาย ข้อดีของการใช้อินฟลูเอ็นเซอร์สื่อสารแทนแบรนด์อยู่ตรงที่ความเรียลและ น่าเชือ่ ถือ เพราะทำ�คอนเทนต์เป็น มีคนติดตามมานาน โดยเฉพาะรุน่ ใหญ่ๆ ที่เข้าใจเรื่องการรักษาภาพลักษณ์และความปลอดภัยของแบรนด์อยู่แล้ว ตัวอย่างแคมเปญทีป่ ระสบความสำ�เร็จของ Tellscore คือ สเปรย์กนั นํา้ สำ�หรับ รองเท้าสนีกเกอร์ โดยเน้นเจาะกลุม่ อินฟลูเอ็นเซอร์ทช่ี อบเล่นรองเท้าสนีกเกอร์ กับกลุ่มนักกีฬา และทำ�แคมเปญในช่วงที่รองเท้าสีขาวกำ�ลังเป็นที่นิยมพอดี ปรากฏว่าแคมเปญนี้สามารถผลักดันให้เกิดยอดขายสูงถึง 20% “เราทำ�งาน มา 20 กว่าปี ไม่เคยเห็น Sale Promotion ที่สูงขนาดนี้ ปกติ 2% ก็ถือว่า โอเคแล้ว คนเห็น 100 คน ซือ้ 2 คน แต่งานนีเ้ ห็น 100 คน ซือ้ 20 คน ก็ถอื ว่า เล่นกับอินฟลูเอ็นเซอร์ทม่ี เี พือ่ นตรงกลุม่ ทาร์เก็ต แต่ทง้ั หมดนีก้ ต็ อ้ งยกประโยชน์ ให้แบรนด์และลูกค้าด้วยนะคะ เราแค่เป็นฉากหลัง สินค้ามีขายออนไลน์ใน ราคาที่ไม่แพงมากอยู่แล้ว มีองค์ประกอบหลักๆ 3-4 อย่างที่เอื้อให้ประสบ ความสำ�เร็จ ถ้าเป็นเมื่อ 2-3 ปีก่อน เราไม่สามารถจัดการ Engagement ได้เลย เรารูว้ า่ คนดูละครกีค่ รัวเรือน แต่ไม่เคยรูเ้ รือ่ งคนดูทางบ้านแล้วเอาไป พูดต่อให้ขา้ งบ้านดูดว้ ยไหม ไม่เคยมีการวัดผลทีช่ ดั เจน แต่พอมีโซเชียลมีเดีย มันเลยจับต้องได้” นอกจากนี้ Tellscore ยังมีเครื่องมือวิเคราะห์สถิตจิ ากโซเชียล มีเดียว่ามีคนพูดถึงแบรนด์กี่ครั้งต่อเดือน เพื่อตรวจสอบว่าแบรนด์ได้รับ ฟีดแบ็กเชิงบวกหรือลบ ถ้าลบก็ต้องหาทางเติมนํ้าดี เช่น การทำ�แคมเปญ CSR ผ่านอินฟลูเอ็นเซอร์ ไม่ใช่แค่ทำ�ตามกระแส แต่ตอ้ งถอดรหัสความต้องการให้ออก และตีโจทย์ของแบรนด์ให้แตก ขณะทีธ่ รุ กิจแข่งกันปัน้ เพจทำ�คอนเทนต์และวางกลยุทธ์มาร์เก็ตติงแบบเรียลไทม์ เพราะไม่อยากตกกระแส แต่ใช่ว่าทุกแคมเปญหรือทุกเพจจะประสบความ สำ�เร็จ สุวิตาแนะนำ�ว่าต้องถอดรหัสความต้องการของตลาดให้ได้ก่อน โดย ไม่ลมื วัตถุประสงค์ของแบรนด์วา่ ต้องการอะไรเช่น สร้าง Awareness ให้สนิ ค้า เป็นทีร่ จู้ กั ต้องการให้คนพูดถึง (Engagement) หรือสร้างความภักดีตอ่ แบรนด์ (Brand Love) ด้วยการตรวจสุขภาพของแบรนด์วา่ ต้องการเติมเต็มด้านไหน และต้องเข้าใจระบบนิเวศของการสือ่ สาร แล้วค่อยวางกลยุทธ์ เพราะสุดท้าย การใช้อนิ ฟลูเอ็นเซอร์ และสือ่ อืน่ ๆ เป็นเพียงองค์ประกอบในระบบนิเวศด้าน การตลาดดิจิทัลเท่านั้น ยิ่งไปกว่านั้นเราจะทำ�ให้ลูกค้าเห็นว่าจริงๆ แล้วมัน เป็นเรื่องระบบนิเวศ ไม่จำ�เป็นต้องใช้แค่อินฟลูเอ็นเซอร์ ไล่ตั้งแต่สื่อแบบ ดั้งเดิม ไปจนถึงสื่อดิจิทัล แต่อินฟลูเอ็นเซอร์จะใกล้เคียงกับการขายมาก ทีส่ ดุ เพราะมันคือการขยีส้ นิ ค้าให้ดเู ลยว่าใช้อย่างไร บ่อยแค่ไหน เพือ่ ทำ�ให้ เกิด Proof of Product และเกิด “พฤติกรรมที่ต้องการจริงๆ”

CREATIVE THAILAND I 23

Creative City : จับกระแสเมืองสร้างสรรค์

LOS ANGELES The New Hollywood for YouTubers เรื่อง : ชาลินี วงศ์อ่อนดี

ในปี 2014 โจอี อเฮิรน์ (Joey Ahern) ย้ายจากฟลอริดามายังลอสแอนเจลิสเพือ่ วิง่ ตามความฝันทีจ่ ะมีชอื่ เสียงและเป็นทีร่ จู้ กั หากแต่ฝันของอเฮิร์น ไม่ใช่ฝันที่จะแจ้งเกิดเป็นดาราจอเงินหรือจอแก้วอย่างที่แล้วมา เขาฝันที่จะแจ้งเกิดและมีชื่อเสียงในยุค ทองของโลกโซเชียลมีเดียเฉกเช่นเดียวกับดาราฮอลลีวดู ในฐานะของยูทบู เบอร์ทส่ี ร้างอาชีพและรายได้จากการผลิตวิดโี อขำ�ขัน บอกเล่าเรื่องราวของเขาและ ‘สตีล’ Steel สุนัขของเขา อเฮิร์นเชื่อว่าการได้อยู่อาศัยในเมืองแห่งดาราแวดวงโซเชียล จะช่วย เพิม่ จำ�นวนผูช้ มในช่องยูทบู ของเขา อันจะนำ�มาซึง่ ชือ่ เสียงและรายได้ทง่ี ดงาม “โลกทัง้ ใบของโซเชียลมีเดียอยูท่ น่ี ”่ี อเฮิรน์ กล่าว ไม่วา่ จะยุคไหนสมัยไหน ลอสแอนเจลิสยังเปรียบเสมือนปลายทางของความฝันทีน่ กั ล่าฝันทุกคนถวิลหาอยากเข้ามาอยูอ่ าศัย เพือ่ หาโอกาสแจ้งเกิดบนเส้นดาราผูม้ ชี อื่ เสียง แม้ความนิยมในจอแก้วในปัจจุบนั จะลดลงและผูค้ นหันไปหาความบันเทิงบนจอ มือถือแทน ก็ไม่ได้ท�ำ ให้ความนิยมในแอลเอมีนอ้ ยลงแม้แต่นอ้ ย เมือ่ สถานที่ บริการ และบรรยากาศของเมืองถูกปรับเปลีย่ น ให้สอดคล้องไปกับยุคสมัย แอลเอยังคงเป็นแอลเอที่ทำ�หน้าที่เป็นบ้านหลังใหญ่แห่งฮอลลีวูดในยุคดิจิทัล คอยต้อนรับผู้คน ที่มีความฝันที่ต่างแพ็กกระเป๋าเดินทางเข้ามาอยู่อาศัย ไขว่คว้าโอกาส และเสี่ยงโชคในเมืองแห่งนี้เรื่อยมา CREATIVE THAILAND I 24

Photo by Caleb George on Unsplash

บ้านหลังใหญ่ของดาราในโลกโซเชียล เรื่องของอเฮิร์นไม่ใช่เรื่องใหม่ ยูทูบเบอร์จำ�นวน ไม่น้อยพากันเข้ามาอยู่อาศัยในแอลเอ บ้างย้าย เมือง บ้างย้ายรัฐ บ้างย้ายประเทศมายังเมืองแห่งนี้ เพือ่ หวังสร้างชือ่ เสียงในเมืองหลวงแห่งอุตสาหกรรม ความบันเทิงที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของสหรัฐฯ เมืองแห่ง นางฟ้าแห่งนี้มอบโอกาสแจ้งเกิดให้กับยูทูบเบอร์ หลายต่อหลายคนไม่ว่าจะเป็น โลแกน พอล (Logan Paul) ที่มีอายุเพียง 23 ปี แต่ทำ�เงินได้ ถึง 14.5 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ในปี 2018 จากช่อง ยูทบู ของเขา เมือ่ สปอตไลต์ฉายไฟส่องให้ยทู บู เบอร์ เป็นทีร่ จู้ กั และโดดเด่นเหนือใคร แบรนด์ตา่ งๆ จึง ขอจองตัวเป็นพรีเซนเตอร์สนิ ค้าอันนำ�มาซึง่ รายได้ที่ งดงาม มาร์กิไพลเออร์ (Markiplier) อายุ 29 ปี สร้างชื่อเสียงจากการทำ�วิดีโอเล่าเรื่องเกมและ เรือ่ งตลกยูทบู จนแบรนด์ตา่ งๆ พากันมาร่วมงาน กับเขา นำ�มาซึง่ รายได้ทมี่ ากถึง 17.5 ล้านเหรียญ สหรัฐฯ ในปี 2018 ชือ่ เสียงทีเ่ หล่ายูทบู เบอร์ได้รบั มานัน้ คือ โอกาสในการขายสินค้าชัน้ ดี ในปี 2009 แคสซีย์ โฮ (Cassey Ho) ลาออกจากงานแรก ของเธอในฐานะครูสอนพิลาทิสมาทำ�ช่องยูทูบ

ออกกำ�ลังกายของตัวเอง พร้อมทั้งออกสินค้า เสื้อผ้าและอุปกรณ์ออกกำ�ลังกาย โฮสามารถ ยกระดับสถานะทางการเงินของเธอได้อย่างไม่ยาก จากการขายสินค้า สปอนเซอร์ และค่าโฆษณา จากวิ ดี โ อสอนพิ ล าทิ ส ในยู ทู บ ตั ว แรกของเธอ ก็น�ำ มาซึง่ การว่าจ้างพนักงาน 12 คน รวมทัง้ การ เช่าสตูดิโอถ่ายทำ�และโกดังเก็บสินค้า “ฉันคิด อยู่เสมอว่านักสร้างสรรค์ทั้งหลายจะขายสินค้า ของตนเอง ฉันคิดว่านั่นคือทางที่ควรจะเป็น” โฮกล่าว การย้ายเมืองเข้ามาล่าฝันในแอลเอไม่ใช่ เรื่องที่ยากเกินเอื้อม จริงอยู่ที่ว่าค่าครองชีพใน แอลเอไม่ได้ถูก แต่ก็ไม่ได้สูงเท่าเมืองใหญ่อื่นๆ หนังสือพิมพ์ USA Today รายงานในปี 2018 ว่า แอลเอเป็นเมืองทีม่ คี า่ ครองชีพทีส่ งู เป็นอันดับ 10 โดยค่าครองชีพสูงกว่าค่าครองชีพเฉลีย่ ทัว่ ประเทศ ที่ร้อยละ 17.7 ในขณะที่นิวยอร์กซิตี้ตามมาใน อันดับ 5 โดยมีคา่ ครองชีพสูงกว่าค่าเฉลี่ยฯ ที่รอ้ ยละ 22 ส่วนซานโฮเซในซิลิคอน แวลลีย์ ครองแชมป์ ค่าครองชีพสูงทีส่ ดุ เป็นอันดับ 1 โดยมีคา่ ครองชีพ สูงกว่าค่าเฉลี่ยฯ ที่ร้อยละ 27.1 ค่าครองชีพที่พอ สูไ้ หวเอือ้ ให้เหล่ายูทบู เบอร์สามารถย้ายเข้ามาอยู่ และหมุนเงินที่มีนำ�ไปใช้สร้างวิดีโอได้ นอกจากนี้ ในเมืองยังมีอาชีพในวงการบันเทิงมากมายรอ พวกเขาอยู่ ไม่ว่าจะเป็นคนถ่ายทำ�ภาพยนตร์ กองถ่าย หรือนักแสดง ที่ช่วยเพิ่มรายได้เสริม มาสานฝันให้เป็นจริง โอกาสในการเข้าถึงเครือข่าย วงการบันเทิงผ่านการทดสอบอ่านบทละครหรือ ภาพยนตร์ แม้ว่าจะเป็นบทตัวประกอบเล็กๆ ก็ ไม่ใช่เรื่องที่ควรมองข้าม เพราะนอกจากจะเป็น รายได้เสริมแล้ว ยังเป็นโอกาสในการสร้างชือ่ เสียง และเพิ่มความนิยมให้กับช่องยูทูบของพวกเขา

CREATIVE THAILAND I 25

YouTube is the New Hollywood ในแอลเอ ผู้คนมองหาคอนเทนต์ในรูปแบบ ใหม่โดยเฉพาะในช่วงเวลาที่โทรศัพท์มือถือ กลายเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ นี่คอื โอกาสสำ�หรับ Second Screen Experience ทีผ่ คู้ นพากันเสพ เรือ่ งราวต่างๆ ผ่านหน้าจอมือถือขณะดูโทรทัศน์ ยูทูบกลายเป็นช่องทางที่ผู้คนเลือกมากขึ้น ในปี 2018 นิตยสาร Forbes เผยว่ายอดวิวของ ยูทบู มีสงู ถึง 1,000 ล้านวิวต่อวันในขณะทีย่ อดชม โทรทัศน์ลดลง นอกจากนีจ้ �ำ นวนผูใ้ ช้บริการยูทบู ยังมีสูงถึง 1.8 พันล้านคนต่อเดือนซึง่ มากเป็น อันดับสองของโลกรองจากเฟซบุ๊ก ประเภท รายการทีไ่ ด้รบั ความนิยมในยูทบู ได้แก่ วิดโี อเกม การสอนประเภทต่างๆ รายการเพือ่ การศึกษา รายการตลกขนาดสัน้ และรายการไลฟ์สไตล์ ในยุคสมัยทีย่ ทู บู กลายเป็นช่องทีผ่ คู้ นเลือกเสพ ความบันเทิง โอกาสแจ้งเกิดและทำ�เงินครัง้ ใหม่ ในโลกดิจิทัลจึงเกิดขึ้น ยูทูบเบอร์หรือผู้ผลิตคอนเทนต์สำ�หรับ ยู ทูบ กลายเป็ น อาชี พ ใหม่ ที่ ผู้ ค นถวิ ล หา อันเนื่องมาจากโอกาสในการมีช่ือเสียงโดย ไม่ตอ้ งพึง่ วุฒกิ ารศึกษา เกรดเฉลี่ย หรือเงิน ในบัญชีในการกรุยทางไปสูค่ วามสำ�เร็จ ทุกคน มีสทิ ธิป์ พู รมแดงของตัวเองเพือ่ เป็นดาราในโลก โซเชียลทีม่ ผี ตู้ ดิ ตามเป็นล้านๆ คนทัว่ โลกได้โดย เริม่ ต้นจากการมีกล้องหนึง่ ตัวสำ�หรับนำ�เสนอ เรือ่ งราวชีวติ ประจำ�วันหรือเรือ่ งทีพ่ วกเขาสนใจ บนยูทบู รายการลักษณะวิดีโอบล็อกแบบไม่มี สคริปต์ คือ รายการทีย่ ทู บู เบอร์ให้ความสนใจ และมุง่ หันมาใช้ท�ำ รายได้โดยไม่ตอ้ งง้ออาชีพ ประจำ� ยูทบู เบอร์ไม่เพียงแต่เป็นอาชีพทีโ่ ดนใจ คนรุน่ ใหม่แต่ยงั เป็นอาชีพในฝันของเด็กๆ ในยุค ดิจทิ ลั เช่นกัน ในปี 2017 First Choice บริษัท ท่องเทีย่ วจากสหราชอาณาจักรเผยถึงผลสำ�รวจ จากเด็กอายุระหว่าง 6-17 ปีจ�ำ นวน 1,000 คน ว่า เด็กๆ ส่วนมากใฝ่ฝันอยากทำ�อาชีพใน อุตสาหกรรมวิดโี อออนไลน์โดยเฉพาะอย่างยิง่ กับยูทูบ โดยร้อยละ 34.2 อยากเป็นยูทบู เบอร์ ร้อยละ 18.1 อยากเป็นบล็อกเกอร์ หรือ วล็อกเกอร์ (Vlogger) ซึ่งเน้นการทำ�วิดีโอใน การนำ�เสนอคอนเทนต์ ในขณะทีร่ อ้ ยละ 13.45 อยากเป็นหมอหรือพยาบาล

ล้านคนและเปลี่ยนสถานะจากคนขับรถอูเบอร์ มาเป็นเจ้าของรถเบนต์ลีย์ สตูดิโอสานฝัน ในปี 2010 มียูทูบแค่ 5 ช่องเท่านั้นที่มีคนติดตาม มากกว่าหนึ่งล้านคน แต่ในปี 2016 มีช่องถึง 2,500 ช่องที่มีคนติดตามมากกว่าหนึ่งล้านคน ในช่วงเวลาที่ช่องต่างๆ ในยูทูบมีจำ�นวนเพิ่มขึ้น ทุกนาทีและยูทบู เบอร์กลายเป็นอาชีพใหม่ทใี่ ครๆ ต่างใฝ่ฝนั ถึง การสร้างความโดดเด่นเพือ่ ให้ได้มา ซึ่ ง ชื่ อ เสี ย งในยู ทู บ นั้ น ไม่ ใ ช่ เ รื่ อ งง่ า ยอีกต่อไป จริ ง อยู่ ที่ ว่ า ทุ ก คนสามารถเริ่ ม ต้ น การเป็ น ยูทูบเบอร์ได้ด้วยการมีกล้องหรือเว็บแคมบนจอ คอมพิวเตอร์ ความโด่งดังที่มาพร้อมกับความ เรียบง่ายเพียงแค่ถา่ ยตัวเองตอนกินข้าว ล้างหน้า แปรงฟัน อาจเพียงพอสำ�หรับการได้ชื่อเสียง ระดับโลก 15 นาที (15 minutes of fame) ที่ดัง เป็นพลุแตกขึ้นมาในช่วงเวลาสั้นๆ แล้วดับไป ตามที่แอนดี วอร์ฮอล (Andy Warhol) ศิลปิน ชาวอเมริกนั เคยกล่าวไว้ในปี 1968 แต่ไม่เพียงพอ สำ�หรับการเดินหน้าเพือ่ เป็นยูทบู เบอร์ทม่ี ผี ตู้ ดิ ตาม เป็นล้านคน ความน่าสนใจของวิดีโอกลายเป็น สิ่งที่ผู้ชมมองหาไปพร้อมกับหน้าตาและบุคลิก เฉพาะตัวของยูทูบเบอร์ ในฐานะเมืองหลวงแห่ง อุตสาหกรรมความบันเทิงของสหรัฐฯ แอลเอมี แหล่งทรัพยากรในการสร้างและผลิตวิดีโอให้ เหล่ า ยู ทู บ เบอร์ ไ ด้ เ ข้ า ถึ ง เพื่ อ โลดแล่ น ไปกั บ จินตนาการ ไม่ว่าจะเป็นอุปกรณ์ในการถ่ายทำ� สตูดิโอถ่ายทำ� สตูดิโอตัดต่อ เวิร์กช็อป และ

youtube.com/creators

ย้ายบ้านไปใกล้คนดัง เมือ่ เมืองกลายเป็นบ้านหลังใหญ่ของดาราในโลก โซเชียล แอลเอจึงเปรียบเสมือนแม่เหล็กดึงดูดให้ ยูทูบเบอร์พากันเข้ามาอาศัยอยู่ในเมืองนี้เพื่อ โอกาสที่จะได้พบเจอ แลกเปลี่ยน และที่สำ�คัญ เหนือสิ่งอื่นใด คือ การได้ร่วมงานกันระหว่าง ยูทูบเบอร์ ซึ่งถือเป็นการช่วยสร้างชื่อเสียงให้กัน และกัน เคอร์นีย์ (Cerny) ย้ายจากฟลอริดา มาลอสแอนเจลิสเพื่อเป็นนักแสดง แต่กลับไป ไม่ถงึ ฝัง่ ฝันเนือ่ งจากประสบการณ์ดา้ นการแสดง ของเธอทีไ่ ม่ได้มมี ากนัก ทำ�ให้ถกู ปฏิเสธหลังจาก ไปทดสอบอ่านบทการแสดงหลายต่อหลายครั้ง เมือ่ ฮอลลีวดู ไม่เปิดทางให้อย่างทีห่ วังไว้ เคอร์นยี ์ จึงหันมาลองทำ�วิดีโอและอัพโหลดลงช่อง Vine ด้วยสไตล์ตลกๆ และขีเ้ ล่น ทำ�ให้เธอเริม่ มีชอ่ื เสียง และรายได้จ�ำ นวนหนึง่ จนสามารถขยับขยายทีอ่ ยู่ มายังอพาร์ตเมนต์หมายเลข 1600 บนถนน Vine Street อพาร์ตเมนต์จำ�นวน 550 ยูนิตแห่งนี้ใน ฮอลลีวูด คือ บ้านของดาราและเซเลบในโลก โซเชียลมีเดีย “มันเพอร์เฟกต์มาก พวกเราสามารถ ถ่ายวิดโี อทีไ่ หนเมือ่ ไรก็ได้” เคอร์นยี ก์ ล่าว “การได้ พาตัวเองมาอยู่กับคนที่ครีเอทีฟคนอื่นๆ ช่วยได้ เยอะเลย” ทุกวันนี้ เธอได้เป็นหนึง่ ในคนดังแถวหน้า ของแอลเอทีม่ จี �ำ นวนคนติดตามในอินสตาแกรม ถึง 18.8 ล้านคนและคนติดตามในยูทูบอีก 1.1 ล้านคน แบรนด์ต่างๆ สปอนเซอร์สินค้าให้กับ เธอมากมาย อย่างที่กางเกงยีนส์ Guess จ่ายเงิน หกหลักให้กับเธอเพื่อโปรโมทสินค้าของแบรนด์ การใช้ชีวิตอยู่ใน 1600 Vine สามารถ เปิดประตูสู่ความสำ�เร็จได้อย่างไม่น่าเชื่อ ในปี 2017 นักแสดงอย่างเรย์ ดิแอซ (Ray Diaz) ที่มี คนติดตามในอินสตาแกรมแค่ 5,000 คน ได้พบ กับมิสพอนส์ (Ms. Pons) หรือยูทูบเบอร์สายตลก อายุ 21 ปีที่มีคนติดตามในอินสตาแกรมถึง 20.9 ล้านคน ขณะทีด่ แิ อซกำ�ลังยกเวทรอเพือ่ นทีอ่ ยูท่ น่ี ่ี ของเขาในห้องออกกำ�ลังกายของ 1600 Vine มิ ส พอนส์ ช วนให้ เ ขาไปปรากฏในวิ ดี โ อเรื่ อ ง My Big Fat Hispanic Family ที่มีคนดูถึง 12 ล้านวิว ดิแอซกลายเป็นคนมีชื่อเสียงในช่วงเวลา ไม่กอ่ี ดึ ใจ เขามีคนติดตามในอินสตาแกรมเพิม่ ขึน้ หนึ่งล้านคนในเดือนถัดมา และได้รับบทบาทใน เรื่อง Lopez รายการตลกในช่อง TV Land ทุกวันนี้ดิแอซมีคนติดตามในอินสตาแกรม 3.2

CREATIVE THAILAND I 26

สัมมนาต่างๆ เพือ่ กระตุน้ ให้ยทู บู เบอร์มโี อกาสได้ ทดลองหาวิธกี ารนำ�เสนอคอนเทนต์ในรูปแบบใหม่ ได้ลองผิดลองถูกกับวิธกี ารเล่าเรือ่ งแบบใหม่ และ นำ�เสนอความคิดสร้างสรรค์ทพี่ วกเขามีในรูปแบบ ที่หลากหลาย YouTube Creator Space ได้รับการก่อตั้ง ขึน้ ในแอลเอเพือ่ ให้บริการต่างๆ ทีช่ ว่ ยให้พวกเขา สามารถผลิตวิดโี อได้ตามใจฝันโดยไม่มคี า่ ใช้จา่ ย ยูทูบเบอร์ที่มีคนติดตามอย่างน้อย 10,000 คน (หรืออย่างน้อย 1,000 สำ�หรับหน่วยงานที่ไม่หวัง ผลกำ�ไร) สามารถเข้าใช้บริการดังกล่าวได้ โดยจะ ต้องผ่านการอบรมออนไลน์เรื่องของใช้สถานที่ อุปกรณ์ และความรู้เรื่องลิขสิทธิ์ ซึ่งใช้เวลา ประมาณหนึง่ ชัว่ โมง และเข้าอบรมการใช้สถานที่ ผ่านการไลฟ์ ซึง่ บังคับให้เจ้าของช่องและโปรดิวเซอร์ เข้าร่วมอบรม จากนัน้ จะมีการเซ็นสัญญาข้อตกลง ในการใช้บริการสถานทีแ่ ห่งนีก้ บั Google เมือ่ ทำ� สัญญากันเรียบร้อยยูทูบเบอร์จะสามารถเข้าใช้ บริการต่างๆ ได้ เช่น ในพื้นที่ส่วน Tech Cage ยูทบู เบอร์สามารถเข้ามาเลือกใช้พร็อพและอุปกรณ์ ต่างๆ ทีจ่ �ำ เป็นในการถ่ายทำ�โดยลงชือ่ ใช้งานทาง ออนไลน์ เลือกโรงถ่ายทีต่ อ้ งการใช้ เลือกอุปกรณ์ ที่ต้องการใช้ เพื่อในวันถ่ายทำ� ห้องและอุปกรณ์ จะถูกจัดเตรียมไว้ให้สามารถนำ�ไปใช้ถ่ายทำ�ได้ ทันที นอกจากถ่ายทำ�แล้ว ยังมีหอ้ งตัดต่อเตรียม ไว้ให้พร้อมสำ�หรับโพสต์โปรดักชันเช่นกัน สิ่งที่ YouTube Creator Space ต้องการมอบให้กับ นักสร้างสรรค์เหล่านี้ คือ โอกาสในการทดลอง สร้างคอนเทนต์รปู แบบต่างๆ ลดสิง่ กีดขวางในการ

นายหน้าช่วยหารายได้ จริงทีว่ า่ จุดเริม่ ต้นของเหล่ายูทบู เบอร์คอื การสร้าง วิดโี อตามความสนใจของตัวเอง แต่เมือ่ ช่องทางนี้ สามารถสร้างชือ่ เสียงและรายได้ที่เป็นกอบเป็นกำ�ได้ แถมคูแ่ ข่งก็มเี พิม่ ขึน้ ทุกๆ นาที ความสนุกกับการ ได้ถ่ายทอดเรื่องราวผ่านวิดีโออาจจะไม่เพียงพอ อีกต่อไป เมื่อช่องยูทูบของอเฮิร์นมีคนติดตาม กว่าหนึ่งแสนคน การผลิตวิดีโอกลายเป็นอาชีพ หลักของเขา “ก่อนหน้านี้ผมยืนอยู่นอกบาร์และ มีคนจำ�ผมได้” อเฮิรน์ วัย 26 กล่าว “เรือ่ งนีท้ �ำ ให้ผม รู้สึกว่ามันเจ๋งมากและทำ�ให้ผมอยากผลิตวิดีโอ มากขึ้ น ” แต่ แรงกดดั น ในการหารายได้ แ ละ การแข่งกันเป็นดาวค้างฟ้ากับดาวเด่นดวงอื่นๆ ในแอลเอก็มีไม่น้อย “ก่อนหน้านี้ผมสนุกกับมัน ผมไม่ได้คิดถึงเรื่องว่ามันจะสร้างรายได้ แต่พอ มันกลายมาเป็นอาชีพและผมไม่อยากรูส้ กึ แบบนัน้ การแข่งขันในลอสแอนเจลิสสูงมาก มันเป็นเรื่อง ยากที่คุณจะโดดเด่นจากคนอื่นๆ” อเฮิร์นกล่าว ดังนั้นนอกจากจะผลิตวิดีโอแล้ว ยูทูบเบอร์ ต้องหันมาให้ความใส่ใจกับเรือ่ งอืน่ ๆ อีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็น YouTube’s built-in analytics ซอฟต์แวร์ที่สร้างขึ้นโดย Google ซึ่งกลายเป็น แหล่งข้อมูลที่แยกออกจากธุรกิจของยูทูบเบอร์ ไม่ได้ พวกเขาต้องให้ความใส่ใจกับรูปหน้าปก แท็ก คำ�อธิบาย ชื่อ ช่วงเวลาและความถี่ในการ โพสต์วิดีโอ รวมถึงความถี่ในการกดข้ามวิดีโอ สำ�หรับยูทบู เบอร์บางคน การตามดูขอ้ มูลทุกอย่าง เหล่านีไ้ ม่ใช่เรือ่ งง่าย “ผมไม่อยากดูตวั เลขพวกนัน้ ” อเฮิร์น กล่าว “ผมแค่อยากจะทำ�วีดีโอ” เขาจึง ยอมให้ส่วนแบ่งร้อยละ 10 จากผลประโยชน์จาก ช่องของเขาให้กับ MCNs

CREATIVE THAILAND I 27

youtube.com/creators

ธุรกิจ Multi-Channel Networks (MCNs) หรือนายหน้าสำ�หรับยูทบู เบอร์จงึ ผุดขึน้ เป็นดอกเห็ด ในแอลเอเพื่อสนองความต้องการของยูทูบเบอร์ เน็ตเวิร์กเหล่านี้ คือ บริษัทอิสระที่ก่อตั้งขึ้นเพื่อ ผลักดันยูทูบเบอร์ให้มีชื่อเสียงและช่วยพัฒนา ทักษะที่พวกเขาจำ�เป็นต้องมี รวมทั้งช่วยเหลือ ในเรื่องของเนื้อหา โปรแกรม การขายสินค้า เงินลงทุน โปรโมชัน หรือการบริหารจัดการคนดู ไม่ ต่ า งอะไรกั บนายหน้ า หรื อ ผู้ จั ด การส่ ว นตั ว ทีว่ างแผนโปรโมตให้พวกเขาได้แจ้งเกิดเป็นดาวรุง่ ดวงใหม่ และกลายเป็นแบรนด์ที่น่าเชื่อถือได้ อย่างสมใจ MCNs ในแอลเอมีจ�ำ นวนไม่นอ้ ยไม่วา่ จะเป็น Maker Studios, Fullscreen หรือ Studio 71 จริงอยูท่ ว่ี า่ ไม่จ�ำ เป็นทีจ่ ะต้องอยูอ่ าศัยในแอลเอ เพื่อที่จะได้เซ็นสัญญากับเน็ตเวิร์กต่างๆ แต่การ ได้อยู่ใกล้กันก็ทำ�ให้การทำ�งานเป็นเรื่องง่ายและ สะดวกมากกว่า Studio 71 ให้บริการวางแผน การตลาดแบบครบวงจรเพือ่ ช่วยเหล่านักสร้างสรรค์ และแบรนด์ต่างๆ ผลิตและเผยแพร่เนื้อหาให้มี ประสิทธิภาพมากที่สุดโดยให้บริการต่างๆ เช่น โปรดั ก ชั น ถ่ า ยทำ � และผลิ ต เนื้ อ หาสำ � หรั บ ทุ ก แฟลตฟอร์ม การบริหารจัดการช่องเพื่อให้เกิด ประสิทธิภาพสูงสุด การทำ�โซเชียลมีเดียโปรโมชัน เพื่อสร้างความสัมพันธ์กับผู้ชม ให้บริการวิจัย ข้อมูลและพฤติกรรมคนดู การผลิตสินค้าเพือ่ ขาย บริการด้านโฆษณาผ่านหลากหลายแพลตฟอร์ม ไม่ว่าจะเป็น AdWords TrueView หรือโฆษณา ทางเฟซบุก๊ ช่วยสร้างโอกาสในการเพิม่ CPM หรือ หาสปอนเซอร์ ช่วยสร้างแบรนด์และหาโอกาส ในการสร้างรายได้ รวมทั้งช่วยในเรื่องของการ จัดการลิขสิ ทธิ์ หรือแม้ แต่การนำ�เพลงมาใช้ ในวิดีโอ ความสำ�คัญของผู้จัดการเหล่านี้ คือ วิธกี ารทำ�การตลาดสำ�หรับช่องต่างๆ ของยูทูบ เหล่ายูทูบเบอร์ต้องการเงินทุนจากบริษัทต่างๆ การสนับสนุนจากหน่วยงานต่างๆ การอัพโหลด อย่างต่อเนื่อง ฐานแฟนๆ ผู้ชมที่เหนียวแน่น การร่วมมือกับยูทบู เบอร์ชอื่ ดังคนอืน่ ๆ ความถนัด ในการใช้ Google Analytics การผลิตวิดีโอ ทีเ่ อือ้ ต่อการแทรกโฆษณาเพราะเหล่าสปอนเซอร์ รักรายการที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับความสวยงาม เกม การปรับปรุงบ้าน เพราะสามารถแทรกโฆษณาใน วิดีโอได้ง่ายกว่ารายการประเภทอื่นๆ

youtube.com/creators

ทำ�งานและความคิดสร้างสรรค์ สิทธิ์ในการเข้า ใช้บริการของ YouTube Creator Space จะแปร ตามจำ�นวนของคนติดตามช่องต่างๆ เช่น ช่องที่ มีผู้ติดตาม 0-10,000 คน จะได้สิทธิ์เข้าร่วมฟัง สัมมนาและกิจกรรมต่างๆ จำ�นวนผู้ติดตาม 10,000-100,000 คนจะได้ใช้พื้นที่โรงถ่ายใน การทำ�งาน 1 วันต่อเดือน จำ�นวนผู้ติดตาม 100,000-1,000,000 จะได้ใช้พื้นที่โรงถ่ายในการ ทำ�งาน 3 วันต่อเดือน และถ้ามีผตู้ ดิ ตามมากกว่า 1 ล้านคนจะได้ใช้พน้ื ทีโ่ รงถ่ายในการทำ�งาน 6 วัน ต่อเดือน

ไม่วา่ จะยุคไหนสมัยไหน แอลเอยังเป็นเมือง ที่ผู้คนต่างเฝ้าฝันมาเริ่มต้นชีวิตใหม่และสร้าง ชือ่ เสียงทีน่ ่ี ผูค้ น บริการ และบรรยากาศของเมือง ต่างถูกปรับเปลี่ยนให้พร้อมรองรับความต้องการ ในการล่าฝันของคนในแต่ละยุคได้อย่างไม่บกพร่อง คงจะอยู่ที่นักล่าฝันแต่ละคนว่าจะเลือกไปให้ถึง ปลายทางแบบไหนในช่วงเวลาที่อินเทอร์เน็ต ไม่เคยหลับใหลและยูทูบเองไม่มีการปิดสถานี จะเป็นความโด่งดังมีชื่อเสียงระดับโลก 15 นาที หรือจะเป็นดาวค้างฟ้าลอยเด่นเหนือเมืองแห่งนี้ ก็อยู่ที่ฝีมือของยูทูบเบอร์แต่ละคน ที่มา: บทความ “Here’s What It Actually Costs to Live in America’s Most Expensive Cities” โดย Thomas C. Frohlich จาก usatoday.com / บทความ “Inside the Hollywood Home of Social Media’s Stars. (Don’t Be Shy.)” โดย Daisuke Wakabayashi จาก nytimes.com / บทความ “Multi-Channel Networks 101” โดย Lori Kozlowski จาก forbes.com / บทความ “The Top 10 YouTube Influencers Earned $180.5 Million in 2018” โดย Zameena Mejia จาก cnbc.com / บทความ “Unlock the Spac” จาก youtube.com / บทความ “What It Takes to Achieve Fame and Fortune on YouTube” โดย Leanna Garfield จาก businessinsider.com / บทความ “Why Kids Want to Be YouTubers When They Grow Up” โดย Rachel Hall จาก medium.com / บทความ “YouTube: How Vloggers Became the New Oprah Winfreys” โดย Hannah Kuchler จาก ft.com / บทความ “YouTube Now Has Over 1.8 Billion Users Every Month, within Spitting Distance of Facebook’s 2 Billion” โดย Ben Gilbert จาก businessinsider.com / วิดีโอคลิป “Inside the Production Studios at YouTube Space Los Angeles” โดย Billboard จาก youtube.com

The Creative : มุมมองของนักคิด

POINT OF VIEW

วรรณคดีจานด่วนในยุคที่อะไรๆ ก็ 4.0 เรื่อง : รติพร ยงทัศนะกุล ภาพ : ภีร์รา ดิษฐากรณ์

ทุกครั้งที่เราใช้ปลายนิ้วเลื่อนบนหน้าจอ news feed เพื่อเช็กความเคลื่อนไหวในมือถือของเรา เราเคยลองถามตัวเองบ้าง ไหมว่ากำ�ลังมองหาอะไรอยู่ ในยุคที่การรับส่งข้อมูลข่าวสารทุกอย่างนั้นต้องรวดเร็ว สั้น และกระชับ ผู้คนส่วนใหญ่มองหา แต่ความสนุกเพื่อผ่อนคลายจากความเครียดในชีวิตประจำ�วัน การผ่อนคลายในยุคนี้จะสามารถมีอะไรที่มากกว่าความสนุก หรือความบันเทิงแต่เพียงอย่างเดียวได้หรือไม่ CREATIVE THAILAND I 28

หากลองไล่ชมคลิปวิดีโอมากมายในยูทูบตอนนี้ คุณอาจได้พบกับ Content Creator สาวน้อยแว่นกลมผู้ที่นำ�เสนอเรื่องราวยากๆ ของวรรณคดีไทย มาย่อยให้ง่ายและสนุก ผ่านการเล่าเรื่องสั้นๆ ภายในระยะเวลา 3-20 นาที ในแต่ละคลิปนั้นอัดเต็มไปด้วยสาระความรู้คู่ความบันเทิง พร้อมมุมมอง แปลกๆ และช่างสังเกตจากผูเ้ ล่า พร้อมกับเสน่หใ์ นการดึงเอาเรือ่ งราวในอดีต ให้กลับมามีชีวิตโลดแล่นในยุคออนไลน์เช่นปัจจุบันได้อย่างน่าติดตาม ผ่านช่องยูทูบที่ใช้ชื่อว่า “Point of View” แนะนำ�ตัวก่อน สวัสดีค่ะ วิว ชนัญญา เตชะจักรเสมา เป็นคนทำ�คอนเทนต์ในโซเชียลมีเดีย ผ่านช่องยูทูบชื่อ Point of View เป็นช่องทางที่เล่าเรื่องประวัติศาสตร์ วรรณคดี ศิลปวัฒนธรรม และภาษา ผ่านแนวคิดที่ว่า เรื่องราวที่มีสาระ ก็สนุกได้เหมือนกัน ช่องทางหลักที่มีมากที่สุดตอนนี้คือยูทูบ ในช่อง Point of View ตอนนี้มียอดผู้ติดตามประมาณ 550,000 คนค่ะ นอกจากนั้นก็มี เฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ และอินสตาแกรม ในชื่อ Point of View เหมือนกันค่ะ มี ห ลั ก ในการเลื อ กคอนเทนต์ ข องช่ อ ง Point of View อย่างไรบ้าง ต้องบอกก่อนว่า วิวเป็นคนที่เชื่อว่าเรื่องที่มีสาระก็สนุกได้ ดังนั้นหลัก การเลือกคอนเทนต์จึงมี 2 ทาง ทางแรกคือ วิวไปเจออะไรสักอย่างมา แล้วรู้สึกว่าอันนี้สนุกมาก อยากเล่าให้ทุกคนฟัง วิวก็จะหยิบขึ้นมาเล่า กับอีกช่องทางหนึ่งก็คือทุกคนไปเจอเรื่องอะไรสักอย่างหนึ่งมาแล้วสงสัย อยากรู้ แล้วเขามาถามเรา วิวก็รู้สึกว่าวิวอยากรู้เหมือนกัน วิวก็จะไปค้นมา เพื่อไปตอบในคลิปค่ะ มีขั้นตอนในการค้นคว้าเตรียมตัวในการทำ�คลิปแต่ละเรื่อง อย่างไร ตอบยากมากว่าแต่ละคลิปใช้เวลานานเท่าไร เพราะบางเรื่องเป็นเรื่องที่วิว อ่านมาตั้งแต่เด็ก อ่านตั้งแต่ 4-5 ขวบก็มี ดังนั้นมันเหมือนเราค่อยๆ อ่าน ค่อยๆ สะสมมาตลอดทั้งชีวิตค่ะ แล้วพอถึงวันหนึ่งอยากหยิบตรงไหน ขึ้นมาเล่า ก็หยิบมันขึ้นมา อาจไปหาข้อมูลเพิ่มซํ้าอีกทีหนึ่งให้ลึกขึ้น หรือ เพื่อเช็กความถูกต้อง ดังนั้นจึงมีตั้งแต่ข้อมูลที่เรารู้มา 10-20 ปี ไปจนถึง ที่เพิ่งรู้เรื่องเมื่อวาน แล้วก็ค้นคว้าเลย แล้วก็ทำ�คลิปออกมาเลยทันทีก็มี ใช้เวลานานแค่ไหนในการเตรียมข้อมูลเพื่อทำ�คลิปแต่ละชิ้น ยกตัวอย่างคลิปที่ทำ�ยากที่สุดของปีที่แล้วนะคะ คลิปนั้นเป็นเรื่องของ ประวัติศาสตร์อินเทอร์เน็ต คือวิวเคยเรียนประวัติศาสตร์คอมพิวเตอร์มาแค่ นิดหน่อยตอนสมัยเรียน ก็คุ้นๆ อยู่ในหัวว่า อินเทอร์เน็ตมันเริ่มมาจาก สงคราม แล้วรู้สึกว่าเราอยากค้นเพิ่ม ก็ไปค้น โดยเริ่มจาก wikipedia ก่อนเลย อาจจะเป็นวิธีที่ดูไม่ค่อยเวิร์กสำ�หรับหลายๆ คนที่เรียนมานะคะ แต่เราต้องคิดว่าการค้นในนั้นไม่ใช่ค้นเพื่อหาความถูกต้อง แต่ค้นเพื่อดู ภาพรวมก่อนว่าภาพรวมทัง้ หมดมันเป็นอย่างไร แล้วค่อยไปเช็กความถูกต้อง ในแต่ละจุด ว่าตรงนี้ถูก เชื่อได้ ตรงนี้ผิด เชื่อไม่ได้ พอได้ขอ้ มูลดิบมาทัง้ ก้อน แล้วค่อยเอามาเรียบเรียงว่าเราจะหยิบเรือ่ งไหนมาเล่า เรียงอย่างไรดี ซึง่ คลิป

ประวัตศิ าสตร์อนิ เทอร์เน็ตเป็นคลิปค่อนข้างใหญ่ เป็นคลิปทีเ่ ล่าเรือ่ งยาวมาก และวิวก็ไม่ได้ถนัดมากขนาดนั้น ดังนั้นตัวข้อมูลจึงใช้เวลาเตรียมประมาณ 1-2 อาทิตย์อยู่เหมือนกันค่ะ ให้ความสำ�คัญอะไรมากกว่ากัน ระหว่างสิ่งที่ตัวเองอยากจะ บอก อยากจะทำ� และพูดออกไป กับสิ่งที่คนอื่นอยากรู้ ต้องบอกว่าเท่ากันค่ะ เพราะว่าสุดท้ายแล้วไม่ว่าจะมาจากช่องทางไหน วิวมองว่ามันเป็นวงกลม 2 วง แล้ววิวหาจุดที่มัน ทับซ้อน (intersect) กัน ถ้ามันไม่เป็นแบบนั้น วิวไม่ทำ� แม้ว่าวิวจะอยากเล่า แต่ถ้าคนไม่อยากฟัง วิวก็ไม่ทำ� หรือถ้าคนอยากฟัง แต่วิวไม่อยากเล่า วิวก็ไม่เล่า เพราะถ้าเรา ไม่สนุก เราก็ถ่ายทอดความสนุกออกไปไม่ได้ และมันขัดกับคอนเซ็ปต์ของ ช่องทีบ่ อกว่าเรือ่ งทีม่ สี าระก็สนุกได้ แล้วถ้าวิวไม่สนุกกับเรือ่ งนัน้ เลย แล้ววิว จะชวนคนอื่นมาสนุกกับเรื่องนั้นได้อย่างไร อันนี้คือประเด็นแรก ส่วนถ้าสมมติว่าวิวไปรู้มา แล้ววิวสนุกกับมันมาก แต่วิวไม่สามารถหา วิธีทำ�ให้คนอยากรู้กับเราได้ วิวก็จะไม่ทำ� เพราะถ้าเราสนุกอยู่คนเดียว แล้วยังหาวิธที �ำ ให้คนอืน่ สนุกไปกับเราไม่ได้ แปลว่ามันยังไม่สนุกจริง ถ้ามัน สนุกจริงเราต้องหามุมทีค่ นอยากรูข้ นึ้ มาได้ ล่าสุดวิวเพิง่ ทำ�ตอน “Cockney slang” ไป คือเป็นคำ�แสลงของสำ�เนียงค็อกนีย์ (Cockney) ในอังกฤษ จริงๆ เรื่องนี้วิวอยากทำ�มานานแล้วตั้งแต่ 3-4 เดือนที่แล้ว ตั้งแต่ไปเจอมา ก็อยากเล่ามาตลอด แต่รู้สึกว่าคนไทยไม่เข้าใจหรอก แล้วไม่รู้ว่าจะมีใคร อยากรู้ไหมด้วย วิวก็เลยเก็บไว้ก่อนยังไม่ทำ� จนกระทั่งอยู่ดีดีมีภาพยนตร์ เรื่อง Mary Poppins Returns (2018) เข้ามา แล้วบังเอิญว่าเรื่องนี้มีการใช้ ภาษาที่เรียกว่า Cockney slang วิวก็เริ่มเห็นแล้วว่าความต้องการของวิว บวกกับความต้องการของคนฟังมันเริ่มทับซ้อนกัน จึงหยิบมาเล่าได้แล้ว ตอนนี้ ยังมีคอนเทนต์อีกเยอะมากค่ะที่วิวอยากเล่าแต่ยังเก็บไว้อยู่ ต้องรอ จนกระทั่งหาอะไรที่คนดูจะสนใจแล้วค่อยหยิบขึ้นมาเล่าค่ะ มีเทคนิคที่ทำ�ให้ผู้ชมสนุกกับเรื่องเล่าของเราได้อย่างไรบ้าง วิวเป็นคนซนตั้งแต่เด็กๆ ค่ะ ชอบมองอะไรในมุมที่ชาวบ้านเขาไม่มอง เช่น สมมติวา่ ทุกคนอ่านรามเกียรติท์ งั้ เรือ่ งทุกคนก็จะ อ๋อ นีเ่ ป็นการเล่าเรือ่ ง เกีย่ วกับพระราม เราจะต้องโฟกัสทีก่ ารกระทำ�ของพระรามนะ พระรามกำ�ลัง จะไปรบกับทศกัณฐ์อย่างนู้นอย่างนี้ แต่สิ่งที่วิวโฟกัสตั้งแต่เด็กคือ อ่านไปๆ อุ้ย ลิงตัวนี้อะไรเนี่ย เกิดจากพระอิศวรเอาขี้ไคลมาปั้น วิวชอบเจาะ รายละเอียดพวกนีค้ ะ่ แล้ววิวรูส้ กึ ว่ามันตลก พอวิวรูส้ กึ ว่ามันตลกมันก็นา่ จะ แปลว่าคนอื่นก็น่าจะตลกกับเราไปด้วย แต่เขาแค่ไม่รู้ว่ามันไปอยู่ตรงนั้น วิวก็เลยจะดึงอะไรพวกนี้ขึ้นมาเล่าให้คนฟังมากกว่า คือมันเหมือนกับว่าใน คนทัว่ ไปมันจะมีอะไรสักอย่างที่มันสนุกสำ�หรับพวกเราอยูแ่ ล้วล่ะ แค่พวกเรา ไม่รู้ว่ามันอยู่ตรงนั้น มีวธิ อี น่ื ไหมในการถ่ายทอดเรือ่ งราวพวกนีก้ อ่ นทีจ่ ะมาเป็นยูทบู เอาจริงๆ คือเป็นคนชอบเล่าเรื่องตั้งแต่เด็กค่ะ ก่อนสะกิดเพื่อน วิวสะกิด พ่อแม่เป็นคนแรกเลยค่ะ เวลาอ่านอะไรมาเจออะไรแปลกๆ ปุบ๊ ก็จะวิง่ ไปหา คนที่บ้านและเล่าให้เขาฟัง เราเป็นอย่างนี้มาโดยตลอด จนโตมาช่วงมัธยม วิวเป็นคนอ่านหนังสือเยอะ ก็จะมีความรู้สึกลึกๆ ว่าอยากเป็นนักเขียน

CREATIVE THAILAND I 29

จุดเริ่มแรกคือแอบอยากเป็นนักเขียนก่อน ไม่ได้อยากมาเป็น Content Creator อะไรแบบนี้เลย แล้วช่วงนัน้ เป็นช่วงทีไ่ ดอารีอ่ อนไลน์เริม่ บูม นิยายออนไลน์เริม่ บูม มีเพือ่ นวิว ส่งลิงก์มาให้เป็นนิยายออนไลน์เรื่องหนึ่ง วิวอ่านแล้วก็สงสัยว่าเขียนไม่เห็น ดีเลย ทำ�ไมมีคนอ่านตัง้ เยอะเป็นหมืน่ เป็นแสน คือเนือ้ เรือ่ งก็สนุกดีแต่ภาษา ไม่เห็นดีเลย ฉันเขียนได้ดกี ว่านีอ้ กี (หัวเราะ) ตอนนัน้ เข้าใจไปเองด้วยความ เป็นเด็กนะคะ ก็เลยมีความรูส้ กึ ว่าเขาเขียนได้ ฉันก็ตอ้ งเขียนได้ เลยมีความ พยายามทีจ่ ะเขียนนิยายออนไลน์ตง้ั แต่ตอนนัน้ ซึง่ ก็ไม่ส�ำ เร็จ เขียนไม่จบเรือ่ ง ก็เป็นปกติของเด็กมัธยม เขียนไป 3 ตอนทิ้ง 4 ตอนทิ้ง เปิดเรื่องใหม่ และ ก็เขียนไดอารี่ออนไลน์มาตลอด จนกระทั่งช่วงที่คนเริ่มทำ� blog กัน ก็ไป เขียน blog กับเขาอยู่พักหนึ่ง มันก็ได้รับความนิยมระดับหนึ่ง เรียกว่ามีไว้ เพื่อจดบันทึกว่าวันนี้เราทำ�อะไร ไม่ได้เขียนแบบเน้นให้คนจำ�นวนมากอ่าน แต่ว่าช่วงนั้นวิวอ่านนิตยสารเล่มหนึ่งอยู่ชื่อ ฮิ แมกกาซีน ซึ่งต่อมาวิวได้มา ทำ�งานกับเขาด้วย ในนิตยสารนี้จะมีคอลัมน์ตลกๆ เยอะมาก ความคิด สร้างสรรค์เลยพุ่งพล่าน ตอนนั้นเราก็ได้รับอิทธิพลจากนิตยสารเล่มนี้ ก็เลย มาเขียน how to ลงเว็บ ว่าทำ�อย่างไรให้เชงเม้งสนุก เป็นต้น มันก็จะเป็น กึ่งๆ how to แต่ไม่ใช่ how to ที่ใช้ในชีวิตจริงๆ เป็น how to แบบตลกๆ แล้วอยูด่ ๆี เรือ่ งเชงเม้งทีว่ วิ เขียน มันก็ขนึ้ เป็นบทความท็อปในเว็บเลย เพราะ ว่ามันคงแปลกมั้งคะ เราก็เลยติดใจ แล้วก็เริ่มพัฒนามาเรื่อยๆ

ทำ�ไมถึงในที่สุดถึงมาเป็นยูทูบเบอร์ได้ คลิปในยูทูบตอนแรกๆ ของวิวจะเป็นเป็นคลิปที่วิวเล่นดนตรี คือคลิปนั้น วิวไม่ได้ตั้งใจจะเล่นให้คนอื่นดูเลยค่ะ แต่พอดีว่าวิวมีเพื่อนอยู่ต่างประเทศ แล้วเขาไม่เชื่อว่าวิวเล่นเปียโนเป็น วิวก็เลยเล่นเปียโนแล้วอัดคลิป แล้วส่ง ลิงก์เล่นเปียโนนี้ไปให้เพื่อนดู วิวก็เลยมีแอคเคานต์ของยูทูบตั้งแต่นั้นมา แล้วก็ใช้ยูทูบเป็นที่ฝากลิงก์อะไรๆ มาตลอด จนกระทัง่ ช่วงหนึง่ ทีว่ วิ มาเล่นทวิตเตอร์ แล้วตอนนัน้ วิวกำ�ลังเรียนอยูท่ ี่ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ ปกติตอนมัธยมวิวจะอ่านหนังสือติวให้เพื่อน เป็นการทวนให้ตัวเอง หลังจากอ่านเสร็จปุ๊บก็จะมาติวให้เพื่อน ติวๆๆ ก็จะ รูว้ า่ ทีฉ่ นั ติวตรงนีไ้ ม่ได้เพราะฉันอ่านขาดไป เดีย๋ วไปอ่านเพิม่ พอเข้าอักษรฯ ทุกคนก็นา่ จะรูว้ า่ ทีอ่ กั ษรฯ คือเพือ่ นทุกคนเก่ง วิวไม่ใช่คนทีเ่ ก่งทีส่ ดุ ในคณะ เรียกได้ว่ากลางๆ ไปจนถึงล่างๆ ในบางวิชา ก็คือติวให้ใครไม่ได้ พอไม่ สามารถติวให้ใครได้กเ็ ลยติวให้ตวั เอง โดยการพิมพ์ลงโซเชียลมีเดีย คือช่วงนัน้ เริม่ เล่นทวิตเตอร์ ถ้าใครเคยเล่นจะรูว้ า่ ทวิตเตอร์จะเหมือนทีท่ ใี่ ครจะพ่นอะไร ลงไปก็ได้ อยากพ่นอะไรก็พ่น คือไม่ได้สนใจว่าจะมีคนอ่าน ดังนั้นวิวก็เลย พ่นติวตัวเองใส่ตรงนั้นละกัน แบบจำ�ไว้นะว่าเรื่องสามกรุง จุดเด่นคือตรงนี้ จำ�ไว้นะว่ากรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์คือคนนี้ เป็นอย่างนี้ อะไรอย่างนี้ ก็ทวิตๆ ไป ปรากฏว่าจู่ๆ มีคนมาตาม คืออยู่ดีๆ คนที่มาตามอ่านทวิตเรา เขาก็เริม่ ถามว่า ทำ�ไมเล่าแค่แบบนี้ ทำ�ไมเล่าแค่วา่ กนกนครจุดทีส่ �ำ คัญทีส่ ดุ

CREATIVE THAILAND I 30

จุดมุ่งหมายในการสร้างวรรณคดีคือ เพื่อให้ชีวิตเรารื่นรมย์ มันเป็นศิลปะ ถึงแม้ว่าชีวิตเราไม่มีศิลปะก็ได้ แต่ การมีศลิ ปะมันช่วยให้ชวี ติ เราสวยงามขึน้ ดั ง นั้ น ถ้ า คุ ณ รู ้ เ รื่ อ งวรรณคดี ไ ทย คุณจะเห็นความสวยงามของชีวติ มากขึน้

คืออันนี้ ทำ�ไมไม่เล่าเลยเหรอว่ากนกนครคือเรือ่ งอะไร คือตอนนัน้ มันยังไม่มี ละครเรื่องบุพเพสันนิวาสค่ะ ก็เลยยังไม่มีใครเคยได้ยินชื่อกนกนครมาก่อน ในชีวิต พอมีคนถามมา วิวก็เลยเริ่มเล่าทั้งเรื่อง แล้วบางทีมันยาวมาก แต่ทวิตเตอร์มันจำ�กัดได้แค่ 140 ตัวอักษรในตอนนั้น บางทีวิวแบบถล่มทั้ง ไทม์ไลน์เลย แบบ 100 ทวิตติดกันเพื่อเล่าทั้งเรื่อง คือถ้าเป็น blog ก็เคยลองเขียนเล่าลงไปในนั้น แต่คนบอกว่ายาวไป ไม่อ่าน คือมันเป็นพรืด แต่ทวิตเตอร์ มันจะเป็นประโยคสั้นๆ ต่อๆ กัน คนก็เลยน่าจะชอบมากกว่า ทีนี้มันจะมีว่าหลายครัง้ ก็มคี นมาถามซํา้ เรือ่ งเดิม ที่เมื่อวานเล่าไปแล้ว มีคนมาถามว่าเล่าเรื่องนี้หน่อย ซึ่งเราเล่าไปแล้ว เมื่อวาน คือเราก็อยากให้เขาไปตามอ่าน แต่จะตามก็ไม่ได้ เพราะเมื่อก่อน ระบบแฮชแท็กยังไม่ได้ดเี หมือนระบบปัจจุบนั พอทวิตไป มันก็จะค่อยๆ หาย ก็เลยมีคนหนึง่ เสียดายมากทีจ่ �ำ ไม่ได้วา่ ใคร ทวิตมาบอกว่าอัดเป็นคลิปไหม แล้วส่งลิงก์เอา วิวก็เลยลองเล่าลงในยูทบู ที่เรามีแอคเคานต์ อยูแ่ ล้ว แล้วใช้ วิธีส่งลิงก์เอา ใครถามเรื่องนี้ปุ๊ป เอาลิงก์ไป เลยเป็นจุดเริ่มต้นของการ อัดคลิปเล่าเรื่องลง ยูทูบตั้งแต่ 6-7 ปีที่แล้ว คือตอนแรกเราไม่ได้คิดว่าจะ ทำ�เป็นอาชีพ หรือจะทำ�เป็นช่องอะไรเลย คือคิดแค่ว่าขี้เกียจเล่าซํ้า ขอเล่า เรื่องนี้แล้วส่งลิงก์ไปทีเดียวจบ แทนที่จะนั่งพิมพ์ครึ่งชั่วโมง ก็นั่งพูดแค่ 10 นาทีจบ มาเริ่มจริงจังตอนไหนกับการทำ�ช่อง Point of View ประมาณช่วง 2 ปีที่แล้วค่ะ หลังๆ คนที่ตามจากทวิตเตอร์ที่ดูลิงก์ เริ่มย้าย ตามเข้าไปในยูทบู มากขึน้ ก็เริม่ มีคนติดตามมาเรือ่ ยๆ มีสกั 6,000-7,000 คน นะคะ ในตอนนั้นเป็นยุคที่เริ่มมียูทูบเบอร์เข้ามา แล้วเราก็มีรุ่นพี่ที่สนิทกัน ทำ�แคสเกม ซึ่งเขาทำ�เป็นอาชีพเลย เขาก็บอกเราว่าทำ�ไมไม่แปะโฆษณาล่ะ วิวก็ลองแปะดู แต่กไ็ ม่ได้ซเี รียสอะไร จนกระทัง่ พอเราเริม่ เป็นพาร์ทเนอร์กบั ยูทบู (ประเทศไทย) แล้วเผอิญว่าเราดันมีเพือ่ นทำ�งานอยูท่ ยี่ ทู บู อีก ทำ�หน้าที่ เป็นคนดูแลยูทูบเบอร์โดยเฉพาะ เพื่อนเลยชวนมางานอีเวนต์ของยูทูบ พอไปปุบ๊ ปรากฏว่าวันนัน้ มีโครงการทีเ่ รียกว่า Youtube Next Up มาเปิดตัว คือโครงการที่เขาเล็งว่ายูทูบเบอร์คนไหนกำ�ลังจะมา แล้วเขาจะให้เงิน

สนับสนุน เพื่อนก็เลยยุให้สมัคร ซึ่งพอเราสมัครแล้วติดปุ๊บ ก็กลายเป็นเรา เข้าวงการเลย แล้วทุกคนรอบตัวคือจริงจังมาก เราเลยต้องจริงจังด้วย ตอนนั้นได้เงินสนับสนุนมาก้อนหนึ่งให้เอาไปใช้ซื้ออุปกรณ์ ซื้อกล้องดีๆ มาใช้ในการถ่ายทำ� เลยเป็นจุดเปลี่ยนที่ทำ�ให้เราหันมาจริงจังกับคอนเทนต์ ของเรามากขึ้น พอเข้าโครงการนี้ต้องไปเข้าค่ายด้วย เราก็จะเห็นเพื่อนๆ ที่ ทุกคนก็ดทู �ำ จริง มีทมี ตัดต่อกันด้วย เราก็เลยลองทำ�ดูเอง ตอนนัน้ เริม่ มองเห็น แล้วว่ามันทำ�เป็นอาชีพได้ มีคนทำ�เป็นอาชีพเยอะแยะ มากกว่าเพื่อนเรา คนเดียวที่เราเคยเห็น อย่างตอนนี้เวลาใครถามว่าทำ�อะไร ก็จะบอกว่าเป็น Content Creator จะไม่เรียกตัวเองว่าเป็นยูทูบเบอร์ เพราะเราทำ�ลง ยูทูบด้วย ทำ�ลงเฟซบุ๊กด้วย ตอนนี้วิวเอาเวลาไปทำ�คลิปเป็นงานหลักเลยค่ะ แล้วก็มอี กี บทบาทหนึง่ คือเป็นนักเขียนด้วย แต่กเ็ ขียนน้อยมากต่อปี จนไม่รวู้ า่ จะเรียกตัวเองว่าเป็นนักเขียนดีไหม (หัวเราะ) มีผลงานเขียนหนังสือชื่อ “วรรณคดีไทยไดเจสต์” ค่ะ ส่วนเล่มถัดไปทีก่ �ำ ลังเขียนอยู่ ยังเป็นการนำ�เรือ่ ง ที่มีสาระมาเล่าในวิธีที่เชื่อว่าสนุกเหมือนเดิมในแบบฉบับของวิวค่ะ คิดว่าคนไทยในยุคปัจจุบนั ยังจำ�เป็นต้องรูเ้ รือ่ งวรรณคดีไทยไหม อาจจะไม่จำ�เป็นขนาดนั้น แต่ถ้าถามว่ารู้แล้วดีไหม ต้องบอกว่าจุดมุ่งหมาย ในการสร้างวรรณคดีคือเพื่อให้ชีวิตเรารื่นรมย์ มันเป็นศิลปะ ถึงแม้ว่าชีวิต เราไม่มีศิลปะก็ได้ แต่การมีศิลปะมันช่วยให้ชีวิตเราสวยงามขึ้น ดังนั้น ถ้าคุณรู้เรื่องวรรณคดีไทย คุณจะเห็นความสวยงามของชีวิตมากขึ้น ไม่ว่า จะผ่านตัวเรื่องราว ผ่านภาษา หรือมันจะทำ�ให้คุณเข้าใจศิลปะแขนงอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับวรรณคดีไทยมากขึ้น เช่น คนทั่วไปเดินเข้าวัดก็เห็นเป็นวัด ไหว้พระ จบ แต่คนทีเ่ รียนวรรณคดีเดินเข้าไปในวัดอาจจะ อุย้ นีพ่ ระประธาน ด้านหลังเป็นไตรภูมิ มันตีความได้ว่าพระพุทธเจ้ากำ�ลังหันหลังให้กับ โลกมนุษย์ เราไม่เอาแล้วซึ่งกิเลสต่างๆ คือถ้าเป็นคนที่ชอบ เขาก็จะรื่นรมย์ กับอะไรแบบนี้ การหยิบวรรณคดีเรื่องต่างๆ มาย่อยหรือทำ�ให้ง่ายขึ้นเป็น สิ่งที่ทำ�ให้คนยุคนี้ได้ใกล้ชิดหรือสื่อสารกับวรรณคดีมากขึ้น หรือเปล่า วิวมองว่าชีวิตเราเปลี่ยนไปแล้วค่ะ คือถ้าเป็นคนสมัยโบราณ ความเชื่อใน ไตรภูมิมันคือความเชื่อที่อยู่ในชีวิตประจำ�วันของเขา เขาอาจจะไม่จำ�เป็น ต้องอ่านทั้งเล่ม เพราะว่ามันคืออะไรที่พ่อแม่สอนอยู่แล้ว นี่ถ้าเธอทำ�บาป เธอจะต้องตกนรกชั้นนี้นะ นี่คือสิ่งที่เขาคุยกันอยู่แล้วในชีวิตประจำ�วัน หรือ ว่าเขาเสพความบันเทิง เขาก็ดูละครนอก ถ้าอยู่ในวัง เขาก็ดูละครรำ� ดังนั้น เขาอาจจะไม่ต้องถึงขั้นว่าไปหาข้อมูลเพิ่มเติมมา ในขณะที่สิ่งที่วิวทำ� วิวมองว่าวิวทำ�ให้คนเห็นภาพรวมของวรรณคดี มากกว่า แล้วก็ดงึ มาใกล้ชวี ติ เขามากขึน้ ว่าเกีย่ วข้องกับคุณยังไง สนุกตรงไหน เพราะตอนนี้มันห่างออกไปแล้ว ไม่ใช่ความบันเทิงหลักที่คนเสพในชีวิต ประจำ�วัน ดังนัน้ วิวจึงชีใ้ ห้เขาดูวา่ จุดทีส่ นุกมันอยูต่ รงนีน้ ะ ตรงนัน้ นะ ถ้าคุณ อยากสนุกคุณต้องทำ�แบบนี้คุณต้องทำ�แบบนั้นมากกว่าค่ะ ในท้ายคลิปของ Point of View อาจจะมีสรุปบ้างหรือไม่มบี า้ ง ก็แล้วแต่คอนเซ็ปต์ของคลิปค่ะ มันจะชี้ให้เห็นเองว่าถ้าคุณอยากสนุกกับเรื่องนี้ คุณสนุกได้อย่างไร

CREATIVE THAILAND I 31

ความไม่รู้คือวัตถุดิบสำ�คัญที่นำ�มาสร้างคอนเทนต์ใหม่ๆ ได้ ความรู้มันมีอยู่ 2 แบบ คือความรู้ที่เราจะได้ใช้แน่ๆ กับความรู้ที่ก็แค่รู้แล้วมันสนุกดี สำ�หรับโฟกัสของช่องวิว ไม่ได้สร้างขึ้นมาเพื่อให้คนเอาไปใช้เรียนหนังสือ แต่คือเรื่องที่รู้แล้วสนุก แล้วทำ�ไมคุณถึงจะไม่อยากรู้มันล่ะ วิวรู้สึกว่าต่อให้รู้เรื่องไร้สาระหรืออะไรก็ตามที่คิดว่าในชีวิตนี้มันไม่ต้องใช้ เดี๋ยวสุดท้ายมันก็ได้หยิบขึ้นมาใช้ แบบที่เราไม่รู้เอง แค่เราต้องประยุกต์ให้เป็นค่ะ คุณสมบัติของ Content Creator ควรจะมีอะไรบ้าง คุณต้องมีคอนเทนต์ค่ะ ต้องรู้ก่อนว่าจะนำ�เสนออะไร เพื่ออะไร ส่วนที่เหลือ เดี๋ยวมันไปหาเอาเองได้ เช่น วิวถนัดพูด วิวก็พูด บางคนพูดไม่เก่ง เขาพิมพ์ บางคนเสียงเพราะแต่ไม่อยากเปิดเผยหน้า เขาก็พากย์ บางคน อยากโชว์แต่หน้า แต่ไม่อยากพูดไม่อยากพิมพ์อะไรเลย เขาก็ใช้ท่าทาง มันได้หมดเลย ถ้าโลกนี้ไม่มีอินเทอร์เน็ต คิดว่าตอนนี้จะไปทำ�อะไรอยู่ วิวก็ยงั จะคงยืนหยัดในความต้องการของตัวเองอยู่ คือความต้องการอยากจะเล่าเรือ่ ง ถึงแม้วา่ จะไม่มอี นิ เทอร์เน็ต ก็ยังมีสื่ออื่นอยู่ เราก็ยังจะเขียนหนังสือ อยากเล่าเรื่องอยู่ตลอดเวลา วิวมองว่าสุดท้ายแล้วสื่อมันก็คือสื่อ เป็นแค่ พาหะที่นำ�สารไป ดังนั้นถ้าสารเรายังดีอยู่ ผู้ส่งสารยังอยากส่ง ผู้รับสารก็ยังอยากรับ สื่อจะเป็นอะไร เดี๋ยวมันก็ ไปได้อยู่ดี

CREATIVE THAILAND I 32

เรื่อง : วรรณเพ็ญ บุญเพ็ญ

เคยสงสัยกันไหมว่า ทำ�ไมเฟซบุ๊กถึงชอบแจ้งเตือนเมื่อเพื่อนหรือเพจที่เรา ติดตามกำ�ลังแชร์เนื้อหาแบบถ่ายทอดสด เหตุผลเป็นเพราะว่า เฟซบุ๊กให้ คุณค่ากับเนือ้ หาไลฟ์ตา่ งกับโพสต์ทวั่ ๆ ไป เนือ่ งจากเนือ้ หาสดสามารถสร้าง ปฏิสมั พันธ์กบั ผูใ้ ช้งานมากกว่าเนื้อหาอื่นๆ ชนิดทิ้งห่างแบบขาดลอย เฟซบุ๊ก รายงานว่า ยูสเซอร์จะใช้เวลามากกว่าถึง 3 เท่าเพื่อดูวิดีโอแบบถ่ายทอดสด เมือ่ เทียบกับวิดโี อทีอ่ พั โหลดแบบธรรมดา อีกทัง้ พวกเขายังกดไลก์ แชร์ และ คอมเมนต์มากกว่าถึง 10 เท่า ปรากฏการณ์ไลฟ์ฟีเวอร์ของเฟซบุ๊กน่าจะเริ่มมาจากต้นแบบความฮิต ถล่มทลายของแอพพลิเคชัน่ สแนปแชททีค่ รองใจวัยรุน่ ฝัง่ ตะวันตกได้มากกว่า เฟซบุก๊ ด้วยการเสนอเนือ้ หาทีม่ คี วามสดใหม่และมีอายุอยูแ่ ค่ 24 ชัว่ โมง ทีห่ าก ยูสเซอร์ไม่กดดูก็ถือว่าพลาดแล้วพลาดเลย ความรู้สึกประเภทนี้ที่เรียกว่า “Fear of Missing Out: FOMO” ได้ท้าทายความสงสัยใคร่รู้ให้ยูสเซอร์กดดู ได้ไม่ยาก พร้อมๆ กับความตืน่ เต้นทีจ่ ะได้ดคู วามเรียล ณ ขณะไลฟ์ ซึง่ กระตุน้ ต่อมความลุ้นและรอติดตามให้อยู่ถึงตอนจบได้อยู่หมัด แต่รู้หรือไม่ว่าทุกๆ การไลฟ์ การโพสต์ และคอมเมนต์ของยูสเซอร์เฟซบุก๊ ทัว่ โลกทีม่ จี �ำ นวนกว่า พันล้านคน มี AI และคนจำ�นวนหนึ่งคอยตรวจสอบเนื้อหาในเฟซบุ๊กให้ ปลอดภัยต่อการรับชมของยูสเซอร์ให้ได้มากที่สุด ทว่าด้วยจำ�นวนเนื้อหา มหาศาลที่ถูกอัพโหลดในแต่ละวัน ทำ�ให้ภาพข่าวไลฟ์สดทุกรูปแบบ รวมถึง เนือ้ หาที่รุนแรงอย่างการฆาตกรรม การทารุณกรรมเด็ก หรือการข่มขืน หลุดรอด ออกมาในหน้าฟีดของยูสเซอร์จนกลายเป็นข่าวครึกโครมอยู่ในปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม เฟซบุก๊ เคยรายงานว่าใน 3 เดือนแรกของปีทแ่ี ล้ว พวกเขา ได้ทำ�การลบโพสต์กว่า 21 ล้านโพสต์ที่มีเนื้อหาโป๊เปลือย ลบภาพที่แสดงถึง ความรุนแรงกว่า 3 ล้านภาพ และลบอีกกว่าล้านโพสต์ที่มีเนื้อหายุยงให้ เกลียดชังกัน (Hate Speech) แต่จากการสัมภาษณ์นกั ตรวจสอบเนือ้ หาของ บริษัทเฟซบุ๊กจากสารคดีเรื่อง “Inside Facebook: Secrets of the Social Network.” ถึงหลักการตัดสินใจว่าเนือ้ หาใดควรถูกลบออกจากเฟซบุก๊ ก็ชวน ให้ยสู เซอร์ตง้ั ข้อสงสัยถึงวิจารณญาณในการคัดกรองเนือ้ หาต่างๆ ของเฟซบุก๊ ไม่น้อย เพราะเนื้อหาบางส่วนที่แสดงออกถึงความรุนแรงอย่างชัดเจน เช่น วิดีโอพ่อเลี้ยงทำ�ร้ายร่างกายลูก ฟุตเทจการกินลูกหนูสด และภาพของคน กำ�ลังตาย กลับถูกพิจารณาว่าไม่เป็นอันตรายต่อผู้รับชม โดยหนึ่งในเหตุผล

ทีเ่ นือ้ หาประเภทนีย้ งั คงมีอยูก่ เ็ พราะมันได้สร้าง “ความตระหนักรูบ้ างอย่าง” ให้กับยูสเซอร์ ซึ่งนี่เป็นคำ�กล่าวอ้างของนักตรวจสอบเนื้อหาที่บริษัทเฟซบุ๊ก ได้ว่าจ้างไว้ ซาร่า แคทซ์ (Sarah Katz) อดีตนักตรวจสอบเนือ้ หาของเฟซบุก๊ ออกมา เผยว่า วันๆ หนึ่งเธอต้องพิจารณาเนื้อหาที่ถูกรีพอร์ตกว่า 8,000 โพสต์และ ใช้เวลาประมาณ 10 วินาทีเพื่อพิจารณาว่าเนื้อหาเหล่านั้นเป็นอันตรายต่อ ยูสเซอร์หรือไม่ บ่อยครั้งที่เธอต้องทนดูเนื้อหาที่เข้าข่ายการทารุณกรรมเด็ก ทางเพศซึ่งเห็นได้ชัดว่ามีกลุ่มคนเบื้องหลังที่จัดฉากถ่ายทำ�วิดีโอหรือภาพ ประเภทนีเ้ พือ่ เผยแพร่มนั ออกมาในเฟซบุก๊ เธอยอมรับว่าเธอชาชินกับเนือ้ หา ประเภทนีเ้ หตุเพราะเธอเห็นมันบ่อยเกินไป และแม้ซาร่าจะไม่ปฏิเสธว่างานนี้ ส่งผลกระทบด้านลบต่อจิตใจพนักงาน แต่เธอก็ยังสนับสนุนและยืนยันถึง ความสำ�คัญของนักตรวจสอบเนื้อหาว่าเป็นผู้ที่ช่วยสร้างสังคมที่ปลอดภัย สำ�หรับผู้ใช้งานเฟซบุ๊กไม่น้อย ต่างกับลอร์รา่ (นามสมมติ) พนักงานอีกคนทีใ่ ห้สมั ภาษณ์กบั สำ�นักงาน ข่าวบีบีซีว่า งานที่เธอทำ�สร้างบาดแผลให้จิตใจเธออย่างมาก แต่เธอและ พนักงานคนอืน่ ๆ กลับไม่ได้รบั การดูแลจากเฟซบุก๊ เท่าทีค่ วร เธอบอกว่างานนี้ ทำ�ให้เธอกลายเป็นเครื่องจักรที่ไร้หัวใจและยังสร้างฝันร้ายที่เธอจำ�ฝังใจ ไม่เคยลืม “ฉันฝันเห็นคนๆ หนึง่ กำ�ลังจะโดดตึก แทนทีค่ นอืน่ ๆ จะเข้าไปช่วย พวกเขากลับถ่ายภาพและอัดคลิปวิดโี อ ฉันร้องไห้และโผเข้ากอดเด็กตัวเล็กๆ ที่อยู่ข้างๆ ฉันเห็นเลือดกระจายไปทัว่ แต่ผู้คนก็ยังคงอยู่กับมือถือ ฉันตืน่ ขึน้ และร้องไห้อีกครั้ง” ความตลกร้ายก็คือ มันเป็นภาพฝันร้ายที่ดูคล้ายกับความจริงในสังคม ปัจจุบันเป็นอย่างมาก จนถ้าหากไม่ไตร่ตรองให้ดี คุณอาจมองเห็นเป็น เหตุการณ์ธรรมดาที่ไม่ได้รู้สึกอะไรมากก็ได้ แต่สำ�หรับลอร์ร่า มันยังคงเป็น ฝันร้ายที่คอยหลอกหลอนจิตใจเธออยูเ่ สมอ ที่มา: บทความ “A former Facebook moderator says she had to review 8,000 posts a day and it made her numb to child porn” (กรกฎาคม 2018) จาก businessinsider.com / บทความ “Secretly filmed footage reveals the training Facebook moderators are put through” (กรกฎาคม 2018) จาก businessinsider.com / บทความ “The Psychology Behind Why We Love Live Video” (พฤษภาคม 2016) จาก skyword.com / วิดโี อ “Meet people who review Facebook’s reported content” (เมษายน 2018) จาก bbc.com

CREATIVE THAILAND I 34

Photo by Alice Donovan Rouse on Unsplash

Creative Will : คิด ทํา ดี