Creative Thailand Magazine

สิงหาคม 2559 ปีที่ 7 I ฉบับที่ 11 แจกฟรี

Creative Startup Passion Ville

Creative City Israel CREATIVE THAILAND I 1

The Creative วีรพร นิติประภา

CREATIVE THAILAND I 2

wallpaperswide.com

You educate a man; you educate a man.

You educate a woman; you educate a generation. ถ้าคุณสอนผู้ชาย เท่ากับคุณกำ�ลังสร้างคน ถ้าคุณสอนผู้หญิง เท่ากับคุณกำ�ลังสร้างคนรุ่นต่อไป Brigham Young ผู้นำ�การเคลื่อนไหวของศาสนาจักรของพระเยซูคริสต์แห่งสิทธิชนยุคสุดท้าย​

CREATIVE THAILAND I 3

Contents : สารบัญ

The Subject

6

หลักประกันชีวิตของสาวโสด / ผู้นำ�หญิงยุคใหม่ / ผู้ช่วยคุณแม่มือใหม่ / I Roam Alone...เทีย่ วเดีย่ วให้เปรีย้ วสุดโลก

Creative Resource 8 Featured Book / Movie / Books

Matter 10 รองเท้าที่เข้าใจผู้หญิงทุกไซส์

Local Wisdom

12

Cover Story

14

Yuefenpai: นำ�สมัย ร่วมสมัย และความหมายผ่านยุค

Women Economy หน้าที่ที่เปลี่ยนไป

Insight 20 แค่โสดก็สะเทือน

Creative Startup 22 Passion Ville… เพื่อนสนิทคนใหม่ของสาวยุคนี้

Creative City

24

The Creative

28

Creative Will

34

Israel: Women as a Weapon, Women as an Asset

วีรพร นิติประภา โลกสมมติ: ชีวิตกึ่งจริงกึ่งฝัน กับภาพมายาอันบิดเบี้ยว

ใครว่าเด็กผู้หญิงโค้ดไม่ได้

บรรณาธิการอำ�นวยการ l อภิสทิ ธิ์ ไล่สตั รูไกล ทีป่ รึกษา l ชมพูนทุ วีรกิตติ, พิชติ วีรงั คบุตร, จรินทร์ทพิ ย์ ลียะวณิช, พจน์ องค์ทวีเกียรติ บรรณาธิการ l พัชรินทร์ พัฒนาบุญไพบูลย์ กองบรรณาธิการ l ศิริอร หริ่มปราณี, มนฑิณี ยงวิกุล, เลอชาติ ธรรมธีรเสถียร, ชลดา เจริญรักษ์ปัญญา, อําภา น้อยศรี, ปิยวรรณ กลิ่นศรีสุข, นันท์นรี พานิชกุล เลขากองบรรณาธิการ l วรรณเพ็ญ บุญเพ็ญ ศิลปกรรม l ชิดชน นินนาทนนท์ สมาชิกสัมพันธ์ l ปิยะพร สวัสดิ์สิงห์ ประสานงานกองบรรณาธิการ l ณัฏฐนิช ตัณมานะศิริ ช่างภาพและมัลติมีเดีย l ชาคริต นิลศาสตร์ นักศึกษาฝึกงาน l ทรงสิทธิ์ กุลโพยม จัดทำ�โดย l ศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ (TCDC) ชั้น 24 อาคารเอ็มโพเรียมทาวเวอร์ 622 สุขุมวิท 24 แขวงคลองตัน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร 10110 โทร. 02 664 7667 แฟกซ์. 02 664 7670 ติดต่อลงโฆษณาได้ที่ creativethailand@tcdc.or.th พิมพ์ที่ l บริษัท สยามพริ้นท์ จำ�กัด โทร. 02-509-0068 แฟกซ์. 02-509-2971-2 จำ�นวน 30,000 เล่ม นิตยสารฉบับนีใ้ ช้หมึกพิมพ์จากนา้ํ มันถัว่ เหลืองทีไ่ ม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ ทัง้ ยังเป็นมิตรต่อสิง่ แวดล้อม และใช้กระดาษ รีไซเคิล ซึ่งเป็นผลผลิตของผู้ประกอบการไทย จัดทำ�ภายใต้โครงการ “Creative Thailand สร้างเศรษฐกิจไทยด้วยความคิดสร้างสรรค์” โดยศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ สำ�นักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน) ซึง่ มีเป้าหมายในการเผยแพร่ความรูเ้ กีย่ วกับเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (Creative Economy) และผลักดันการใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทย

อนุญาตใหใชไดตามสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส CREATIVE THAILAND I 4 แสดงที่มา-ไมใชเพื่อการคา-อนุญาตแบบเดียวกัน 3.0 ประเทศไทย

wsj.com

Editor’s Note : บทบรรณาธิการ

ราวทศวรรษ 1960 ในสตูดิโอเล็กๆ ของย่านเชลซี แมรี่ ควานต์ (Mary Quant) ออกแบบกระโปรงให้ลกู ค้าของเธอ มันเป็นกระโปรงสัน้ ทีเ่ ผยให้เห็นหัวเข่าและ ช่วงขา ซึง่ เธอได้แรงบันดาลใจจากการเคลือ่ นไหวอย่างน่าตืน่ เต้นของนักเต้นแท็ป ควานต์ตง้ั ชือ่ กระโปรงสัน้ ตามชือ่ รถมินิ คูเปอร์คนั โปรด ใครจะคิดว่า หลังจากนัน้ ‘มินิสเกิร์ต’ จะกลายเป็นสัญลักษณ์ของการปฏิวัติ ชีวิต การเฉลิมฉลอง และ ประกาศตัวตนของผู้หญิงค่อนโลก ความเคลือ่ นไหวแสดงความเท่าเทียมกันในสังคมของผูห้ ญิงเป็นส่วนหนึง่ ของหน้าประวัตศิ าสตร์โลก ความเข้มข้นของแนวคิด กระบวนการ และผลลัพธ์ แตกต่างกันออกไปในแต่ละสังคม บางครั้งเป็นปรากฏการณ์ทางการเมือง ดังเช่นในปี 1955 ที่โรซ่า พาร์กส์ (Rosa Parks) สตรีผิวสีคนแรกเรียกร้องความ เท่าเทียมในการปฏิบัติต่อคนผิวสีและคนขาว จนเกิดเหตุการณ์การควํ่าบาตร รถประจำ�ทางมอนต์โกเมอรี (Montgomery Bus Boycott) หรือเมือ่ ไม่นานมานี้ ทีห่ ญิงชาวซาอุดอิ าระเบียได้รวมตัวกันภายใต้โครงการ Women2Drive รณรงค์ เรียกร้องผ่านเฟซบุ๊ก ยูทูป และทวิตเตอร์ ให้มีการแก้กฎหมายเพื่ออนุญาตให้ ผูห้ ญิงสามารถขับรถได้ ซึง่ นับเป็นประเด็นทางวัฒนธรรมทีอ่ อ่ นไหวและซับซ้อน ในประเทศมุสลิม เหตุการณ์ท่ีเกิดขึ้นซํ้าๆ แสดงการเรียกร้องให้เกิดการยอมรับและ เปลีย่ นแปลงบทบาทในสังคม แม้วา่ ทุกวันนี้ เราจะได้เห็นความเจนจัดของผูห้ ญิง ในตำ�แหน่งทางการเมือง การบริหารการเงิน ในระดับเวทีโลก ทั้งการชิง ตำ�แหน่งประธานาธิบดีของฮิลลารี คลินตัน (Hillary Clinton) สถานะทางการเมือง ที่มน่ั คงของนายกรัฐมนตรีเยอรมนี อังเกลา แมร์เคิล (Angela Merkel) การดำ�รง ตำ�แหน่งผูอ้ �ำ นวยการกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (ไอเอ็มเอฟ) 2 สมัยซ้อน

ของคริสติน ลาการ์ด (Christine Lagarde) และล่าสุดคือ นายกรัฐมนตรีหญิง ของอังกฤษ เทเรซา เมย์ (Theresa May) ที่เข้ามารับตำ�แหน่งท่ามกลางความ ท้าทายของสถานการณ์ Brexit ขณะที่กำ�ลังแรงงานผู้หญิงได้กลายเป็นส่วน สำ�คัญในนโยบายเศรษฐกิจใหม่ เช่น อะเบะโนมิกส์ ที่นายกรัฐมนตรีชินโซ อะเบะ (Shinzo Abe) ประกาศส่งเสริมบทบาทของแรงงานผู้หญิงด้วยการ กำ�หนดให้บริษทั และองค์กรขนาดใหญ่ตง้ั ตัวเลขเป้าหมายในการจ้างพนักงานหญิง โดยหวังให้ผู้หญิงราว 3 ล้านคนกลับสู่ภาคแรงงาน เพื่อแก้ปัญหาโครงสร้างวัย ทำ�งานและกระตุ้นให้เศรษฐกิจญี่ปุ่นเดินหน้าอีกครั้ง ความน่าเกรงขามทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคม จนถึงอำ�นาจการซือ้ ของ ผูห้ ญิง ดูเหมือนจะต่อเนื่องและฉายชัดขึ้นเรื่อยๆ ในปัจจุบัน แต่ถึงเช่นนั้น ใน ปี 2014 ประธานาธิบดีบารัก โอบามา (Barack Obama) กลับได้รับจดหมาย จากเด็กหญิงเล็กๆ ที่สงสัยใคร่รู้กับคำ�ถามธรรมดาที่ว่า เหตุใดจึงไม่เคยมี ใบหน้าของผู้หญิงปรากฏบนธนบัตรดอลลาร์เลย และจะเกี่ยวโยงกันหรือไม่ที่ ในปีต่อมา สหรัฐอเมริกาได้ออกธนบัตรฉบับละ 20 ดอลลาร์ โดยมีรูปของทาส ผิวสี แฮร์เรียต ทับแมน (Harriet Tubman) นักต่อสูห้ ญิงผูเ้ รียกร้องการเลิกทาส บนธนบัตร ท่ามกลางการถกเถียงอย่างกว้างขวาง ปัจจุบันที่โลกเชื่อมต่อถึงกัน ละลายขอบเขตแห่งภูมิประเทศ และก่อเกิด ความเป็นพลเมืองโลกขึ้นมา แต่ราวกับความเท่าเทียมและความเสมอภาค ยังคงวิ่งไล่ตามการปฏิวัติทางเศรษฐกิจและเทคโนโลยีอยู่เสมอ ไม่ใช่เพียงแค่ ผู้หญิง แต่ยังหมายถึงเสียงของเพศที่สาม และกลุ่มเด็กๆ ที่ถูกมองข้าม ที่สุด แล้ว คงต้องขึ้นอยู่กับแต่ละสังคมที่จะต้องปรับหาอัตราเร่งที่สมดุลของตนเอง อภิสิทธิ์ ไล่สัตรูไกล บรรณาธิการอํานวยการ Apisit.L@tcdc.or.th

CREATIVE THAILAND I 5

The Subject : ลงมือคิด เรื่อง: มนฑิณี ยงวิกุล ปิยะพร สวัสดิ์สิงห์ และ ทรงสิทธิ์ กุลโพยม

หลักประกันชีวิตของสาวโสด

ผู้นำ�หญิงยุคใหม่

i.huffpost.com

thelibertarianrepublic.com

นับเป็นอีกตลาดที่ต้อนรับการเพิ่มขึ้นของจำ�นวนสาวโสดอย่างคึกคัก เพราะ ตลาดอสังหาริมทรัพย์ในวันนี้ มีความหมายเทียบเคียงกับการลงทุนเพือ่ ความ มั่นคงในอนาคต ทั้งนี้ จากการสำ�รวจของบริษัทฮอริซอนไชน่า (Horizon China) บริษัทวิจัยที่ได้ทำ�การสำ�รวจตลาดอสังหาริมทรัพย์ในเมืองใหญ่ อย่างเช่น ปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ กวางโจว และเซินเจิ้น พบว่า ร้อยละ 70 ของ ผู้หญิงที่ร่วมซื้อบ้าน มีเพียงร้อยละ 30 เท่านั้นที่มีชื่อร่วมเป็นเจ้าของ ซึ่งเมื่อ เกิดการหย่าร้างขึ้นและต้องย้ายออกจากบ้าน เงินออมที่ร่วมผ่อนบ้านกันมา จึงเท่ากับสูญเปล่า การมีบ้านเป็นของตัวเองจึงเป็นเหมือนหลักประกันสำ�หรับอนาคตของ สาวโสด ดร. โพธิพตา เซน (Dr.Prodipta Sen) กรรมการผู้จัดการฝ่ายการ ตลาดกลุ่มอสังหาริมทรัพย์อัลฟาจีคอร์ป (Alpha G:Corp) กล่าวว่า ร้อยละ 30 ของผู้ซื้ออสังหาริมทรัพย์ในเมืองเป็นผู้หญิงโดยเฉพาะสาวโสด และมี จำ�นวนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ เพราะสำ�หรับพวกเธอ อสังหาริมทรัพย์คือการลงทุน ที่มั่นคง ดังนั้นบรรดาสาวโสดจึงมักเลือกซื้อบ้านอย่างพิถีพิถัน มาโนช โกยัล (Manoj Goyal) ผู้ช่วยกรรมการผู้จัดการราชจา อสังหาริมทรัพย์ จำ�กัด (Raheja Developers Limited) กล่าวว่า ผู้หญิง เลือกลงทุนในโครงการทีม่ คี ณุ ภาพ พวกเธอให้ความสำ�คัญกับสภาพแวดล้อม ของโครงการและการใช้พ้ืนที่ ดังนั้นชื่อเสียงของบริษัทผู้พัฒนาโครงการจึง มีผลมากกว่าราคา แนวโน้มของตลาดอสังหาริมทรัพย์สำ�หรับสาวโสดจึงค่อนข้างสดใส แม้ว่าเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกาจะยังไม่ฟื้นตัวเต็มที่ แต่จากข้อมูลของสมาคม อสังหาริมทรัพย์แห่งชาติ (National Association of Realtors) ที่มีสมาชิก กว่า 1.1 ล้านคนระบุว่า ร้อยละ 15 ของคนซื้อบ้านในปี 2015 เป็นสาวโสด และเชื่อว่าจะเพิ่มจำ�นวนขึ้นอีกใน 5 ปีข้างหน้านี้ ที่มา: บทความ “Real Estate In 2016 Is All About The Single Ladies” โดย Nathan Walldorf จาก gcar.net / บทความ “Record Numbers Of Single Women Are Buying Own Houses” (4 พฤษภาคม 2012) โดย Namrata Kohli จาก articles.economictimes. indiatimes.com

นับตัง้ แต่โลกรณรงค์ให้เกิดความเท่าเทียมทางเพศมากขึน้ การเปลีย่ นแปลง ต่างๆ ก็เกิดขึ้นมากมายที่ช่วยผลักดันให้ผู้หญิงมีบทบาทและสามารถทำ� หน้าที่ของพวกเธอได้อย่างเต็มตัว โดยไม่ต้องคอยเดินตามขนบของสังคมที่ ส่วนใหญ่มักเปิดโอกาสให้ผู้ชายเป็นผู้นำ�มากกว่า ทว่าล่าสุดความเปลี่ยนแปลงนี้เริ่มเห็นได้ชัดเจนขึ้น โดยเฉพาะการที่ ผู้หญิงอย่างเทเรซา เมย์ (Theresa May) ได้ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีของ สหราชอาณาจักรคนใหม่ และทำ�ให้มีผู้นำ�หญิงบนเวทีการเมืองระดับโลก เพิม่ ขึน้ มาอีกคน ส่งผลให้ผคู้ นมากมายให้ความสนใจในตัวเมย์ ทัง้ ท่าทีและ มุมมองของเธอที่มีต่อเรื่องท้าทายที่รออยู่ในอนาคต ไม่ว่าจะเป็นปัญหา ความขัดแย้งของการออกจากการเป็นสมาชิกกลุ่มสหภาพยุโรปของอังกฤษ (Brexit) รวมถึงการถูกนำ�ไปเปรียบเทียบกับผู้นำ�หญิงคนแรกของสหราช อาณาจักรอย่างมาร์กาเรต แทตเชอร์ (Margaret Thatcher) ในฐานะที่เธอ ดำ�รงตำ�แหน่งหัวหน้าพรรคอนุรักษ์นิยม และนายกรัฐมนตรีของประเทศ นอกจากการเป็นผู้นำ�แล้ว เทเรซา เมย์ ยังมีรสนิยมด้านแฟชั่นที่ใครๆ ก็ชนื่ ชม ทัง้ ยังหลงใหลการทำ�อาหารเป็นอย่างมาก ความเป็นผูห้ ญิงของเมย์ อาจไม่ใช่สิ่งเดียวที่ทำ�ให้เธอประสบความสำ�เร็จในการก้าวมายืนอยู่ในจุด สูงสุดของประเทศในวันนี้ แต่เมย์ยังมีประสบการณ์ในการเล่นการเมือง มาตัง้ แต่ปี 1992 ถึงแม้เธอจะไม่ประสบความสำ�เร็จในระยะแรก แต่ทา้ ยทีส่ ดุ เธอก็ได้เข้าเป็นสมาชิกรัฐสภาในปี 1997 และยังเป็นผู้หญิงที่ดำ�รงตำ�แหน่ง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยที่ยาวนานที่สุดในรอบ 100 ปี สิ่งเหล่านี้ ล้วนเป็นตัวชี้วัดว่าเมย์เหมาะสมแล้วที่จะมารับตำ�แหน่งนายกรัฐมนตรีและ จัดการกับความท้าทายที่กำ�ลังรออยู่ โดยสื่ออังกฤษต่างมองว่าเมย์นั้น เหมือนกับแทตเชอร์ตรงที่มีความหนักแน่น ตรงไปตรงมา และดูมีความ น่าเชือ่ ถือสูง เมย์เคยให้สมั ภาษณ์หลังจากเข้ารับตำ�แหน่งว่าการสร้างเอกภาพ ภายในพรรคเป็นเรื่องสำ�คัญ ทำ�ให้หลายฝ่ายมองว่าเมย์เหมาะสมที่จะเป็น ผูบ้ ริหารประเทศในช่วงเวลานี้ที่สุด ขณะที่การบริหารประเทศจะต้องคำ�นึง ถึงผลประโยชน์ของคนในชาติทงั้ หมด ไม่เฉพาะแต่กลุม่ คนกลุม่ ใดกลุม่ หนึง่ ที่มา: บทความ “ทำ�ความรู้จัก ‘เทเรซา เมย์’ นายกฯ หญิงคนใหม่ของอังกฤษ” จาก news.thaipbs.or.th / บทความ “ทำ�ความรู้จัก เทเรซ่า เมย์ นายกรัฐมนตรีคนใหม่ของ สหราชอาณาจักร ไม่มีลูก ชอบรองเท้าส้นสูง” จาก thaitribune.org / บทความ “The Next Iron Lady? ‘How New Prime Minister Theresa May Compares to Margaret Thatcher, the First Woman to Lead the U.K.’ ” จาก usnews.com / บทความ “Who Is Theresa May: A Profile of UK’s New Prime Minister” จาก bbc.com

CREATIVE THAILAND I 6

I Roam Alone...เที่ยวเดี่ยวให้เปรี้ยวสุดโลก

canberra.edu.au

ผู้ช่วยคุณแม่มือใหม่

เมื่อเทคโนโลยีทำ�ให้ชีวิตเราง่ายขึ้น ไลฟ์สไตล์ของคุณแม่มือใหม่ในวันนี้จึง แตกต่างไปจากที่เคย ปัจจุบันมีแอพพลิเคชั่นและสิ่งอำ�นวยความสะดวก มากมายที่คอยเป็นมือขวาและช่วยให้การใช้ชีวิตประจำ�วันในเรื่องที่เคย ยากกลายเป็นเรื่องที่ง่ายขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการเดินทางออกจากบ้านไปไกลๆ เพื่อซื้อของหรือหาหมอ แม้กระทั่งการทำ�ความสะอาดบ้านก็ยังเป็นเรื่องที่ ทำ�ได้อย่างง่ายดาย ในอินเดีย มีผู้ที่ได้สร้างสรรค์ BabyBerry แอพพลิเคชั่นที่คอยติดตาม พัฒนาการของลูกน้อยเพื่อให้คุณแม่ติดตามความเปลี่ยนแปลงของลูกได้ ตั้งแต่อยู่ในครรภ์ BabyBerry คือหนึ่งในเทคสตาร์ทอัพที่เปิดตัวเมื่อปลายปี 2015 ด้วยแนวคิดหลักที่ว่าด้วยการติดตามการฉีดวัคซีนของลูก จึงช่วยให้ คุณแม่ทั่วโลกไม่ต้องเป็นกังวลและใช้ชีวิตได้สะดวกสบายยิ่งขึ้น ล่าสุด นักลงทุนอิสระทีเ่ รียกว่า Angel Funding ได้มอบเงินสนับสนุน 1 ล้านเหรียญ สหรัฐฯ ให้แก่ BabyBerry เพื่อนำ�ไปพัฒนาแอพพลิเคชั่นต่อ ด้านสิงคโปร์ ประเทศเพื่อนบ้านเราก็มี ProperHands สตาร์ทอัพที่ระดมเงินทุนไปได้ถึง 177,000 เหรียญสหรัฐฯ จาก Crystal Horse Investment และ Tri5 Ventures เพื่อสร้างธุรกิจ Cleaning on Demand ที่ให้บริการพ่อบ้านแม่บ้าน ซึ่งจะ ช่วยให้เรื่องการทำ�ความสะอาดบ้านของคุณแม่ยุคใหม่กลายเป็นเรื่องง่าย เพียงปลายคลิก เห็นได้ชัดว่าทุกวันนี้เรามีนวัตกรรมใหม่ๆ ที่ตอบรับกับ เทคโนโลยีที่เติบโตอย่างไม่มีที่สิ้นสุด ทำ�ให้เหล่าคุณแม่ยุคใหม่ลดเวลาการ ทำ�งานบ้านลง และมีเวลาให้กับครอบครัวเพิ่มมากขึ้น ที่มา: บทความ “Child Health and Wellness Platform BabyBerry Secures $1M Angel Funding” จาก yourstory.com บทความ “Cleaning Service ProperHands Raises Seed Funding to Scale Up” จาก techinasia.com

การเดินทางท่องโลกเพียงลำ�พัง อาจเป็นกิจกรรมทีท่ �ำ ให้ผหู้ ญิงหลายคนวิตก กังวล “มิ้นท์-มณฑล กสานติกุล” หญิงสาวหน้าตาจิ้มลิ้มและยิ้มเก่ง ผู้หลง รักการเดินทางเป็นชีวิตจิตใจ กล้าทลายกรอบจำ�กัดนั้น และออกเดินทาง ลำ�พังจนกลายเป็น “ผู้หญิงเที่ยวเดี่ยว” ที่มีประสบการณ์ในการเดินทางมาก ที่สุดคนหนึ่ง จากที่เคยกลัวการผจญโลกลำ�พัง กลัวความมืด กลัวความสูง แต่มิ้นท์ ก็เลือกจะขจัดความกลัวเหล่านั้น ด้วยการออกเดินทางตั้งแต่อายุเพียง 23 ปี จนวันนี้ เธอท่องโลกมาแล้วกว่า 80 ประเทศทั่วโลก เป็นเจ้าของหนังสือ I Roam Alone มิตรภาพระหว่างเส้นทางสายทรานส์ไซบีเรีย และเจ้าของ เฟซบุ๊กแฟนเพจ I Roam Alone ที่บอกเล่าเรื่องราวการเดินทางคนเดียวที่ เต็มเปี่ยมไปด้วยชีวิตชีวา พร้อมแนะทิปส์และเคล็ดลับสนุกๆ ให้ติดตามกัน เป็นประจำ� ไม่วา่ จะเป็นกฎเหล็กของสาวนักเดินทางคนเดียวทีจ่ ะต้องมี “สติ” ตลอดทริป หรือหลักการเลือกที่พัก เช่น โฮสเทลปลอดภัยกว่าโรงแรม การ อ่านรีวิวห้องพักอย่างไรไม่ให้โดนหลอก และไม่งกกับการใช้จ่ายเพื่อความ ปลอดภัย ไปจนถึงการเตรียมพร้อมแบบหญิงๆ ทัง้ เรือ่ งเสือ้ ผ้า หน้า ผม การ คำ�นวณวันที่ประจำ�เดือนจะมา หรือการใช้แอพพลิเคชั่นอย่างชาญฉลาด ตลอดจนมนุษยสัมพันธ์ที่ควรต้องเป็นเลิศในทุกๆ ที่ สิ่งที่ทำ�ให้การเดินทางของมิ้นท์น่าสนใจและแตกต่างไปจากคนอื่นๆ นอกจากการเดินทางแบบผูห้ ญิงตัวเล็กๆ คนเดียวแล้ว ก็คอื เรือ่ งเล่าสนุกสนาน น่าประทับใจที่เธอแบ่งปันกับคนอื่นๆ เสมอ จนกลายมาเป็นงานประจํา ทั้ง นักเขียน ทํารายการโทรทัศน์ งานถ่ายโฆษณา จนถึงการทํารายการท่องเทีย่ ว ของตัวเอง มิน้ ท์บอกว่าการเดินทางคนเดียว ทำ�ให้เราได้อยูก่ บั ตัวเอง เรียนรู้ ตัวเอง ดูแลตัวเอง จนทำ�ให้เข้าใจตัวเองมากขึน้ การเดินทางยังทำ�ให้พบเจอ กับความหมายของความสวยงามที่ต่างกัน ทำ�ให้ได้เรียนรู้ว่าทุกอย่างล้วน สวยงาม และนักเดินทางผู้หญิงก็เป็นความงามในอีกรูปแบบหนึ่งที่ช่วยเติม สีสันและความสดใสให้กับโลกกว้างใบนี้ ที่มา: facebook.com/IRoamAlone / iroamalone.com / บทความ “กฎเหล็กของผู้หญิง ถ้าริจะเที่ยวคนเดียว” จาก manager.co.th / บทความ “เก่ง สวย ทึ่ง! บินเดี่ยวรอบโลก กว่า 70 ประเทศ ‘มิน้ ท์ มณฑล’ ผูห้ ญิงคนเดียวก็เทีย่ วเท่ๆ ได้” จาก thairath.co.th / บทความ “เปิดใจ”มิน้ ท์ I Roam Alone” หญิงเดีย่ วเทีย่ วรอบโลก มุมมอง-เดินทางเปลีย่ นชีวติ -ความรัก ของเธอ” จาก prachachat.net / บทความ “มิ้นท์ มณฑล กสานติกุล : I Roam Alone แบ็คแพ็คเกอร์หญิง ผู้ตะลุยมาแล้วกว่า 80 ประเทศทั่วโลก” จาก women.mthai.com

CREATIVE THAILAND I 7

Creative Resource : วัตถุดิบทางความคิด

i.huffpost.com

เรื่อง: ชลดา เจริญรักษ์ปัญญา และ อำ�ภา น้อยศรี

CREATIVE THAILAND I 8

F EAT U RED BOOK 1) Women Are Heroes: A Global Project by JR โดย Marco Berrebi JR หรือ ฌอง เรเน (Jean René) ศิลปินสตรีทอาร์ต และช่างภาพชาวฝรั่งเศส ผู้ก้าวข้ามกำ�แพงของ แกลเลอรีในรูปแบบเดิม ได้ทบุ ผนังสีเ่ หลีย่ มทีเ่ ป็น ข้อจำ�กัดในการแสดงผลงานศิลปะเพือ่ ขยายพืน้ ที่ ให้กว้างมากขึ้นและเปลี่ยนเป็นอาร์ตแกลเลอรีที่ ดึงดูดความสนใจจากผู้คนบนท้องถนน อาร์ต แกลเลอรีของ JR เรียกได้ว่ามีขนาดใหญ่ที่สุดใน โลก และได้จัดแสดงนิทรรศการภาพถ่ายใบหน้า ผู้หญิงที่พำ�นักอาศัยในพื้นที่ที่รายล้อมไปด้วย ความขัดแย้งและเสีย่ งอันตรายจากไลบีเรีย ซูดาน บราซิล อินเดีย และกัมพูชา ภาพของเธอเหล่านัน้

ถูกจัดวางบนกำ�แพง หลังคาบ้านในแหล่งชุมชน พื้นผิวบนท้องถนน หรือแม้แต่พื้นที่รกร้างไร้ ประโยชน์ในโปรเจ็กต์ Women Are Heroes เพื่อ เฉลิมฉลองแด่ความสง่างามแห่งสตรีเพศ วิ ธี ก ารทำ � งานของ JR เริ่ ม จากการไป พบปะพูดคุยกับพวกเธอ รับฟังเรื่องเล่าของชีวิต ประสบการณ์ ความใฝ่ฝนั และความเจ็บปวดของ เธอเหล่านัน้ เพือ่ สำ�รวจและทำ�ความเข้าใจความ เจ็บปวดภายในจิตใจ ตลอดจนวิธีการเยียวยา ความเจ็บปวด ก่อนจะถ่ายทอดสิง่ ทีพ่ วกเธออยาก แสดงออกให้ ผู้ ค นภายนอกได้ รั บ รู้ ผ่ า นการ จ้ อ งมองภาพใบหน้ า และแววตาที่ ซ่ อ นชี วิ ต เบื้องหลังไว้ของพวกเธอ แต่ละภาพจึงปราศจาก ถ้อยคำ�หรือตัวหนังสือบรรยายใต้ภาพแต่กลับ เล่าเรื่องได้อย่างทรงพลัง

JR ไม่ ไ ด้ ค าดหวั ง ว่ า ศิ ล ปะของเขาจะ สามารถเปลี่ยนแปลงโลก แต่ส่ิงที่เขาเชื่อคือ ‘เสียงหัวเราะเพียงเสียงเดียวจากพื้นที่ที่คิดว่า ไม่น่าจะเกิดขึ้นได้นั้น มันทำ�ให้ผมฝันว่ามันต้อง เป็นไปได้’ และสิ่งที่น่าสนใจมากกว่ามุมมองใน การนำ�เสนอ Women Are Heroes ยังเปิดให้ เยาวชนและคนในพืน้ ทีม่ สี ว่ นร่วมในโปรเจ็กต์และ มีการติดตามผล โดยเขาได้ย้อนกลับไปในที่เดิม เพื่อดูศิลปะที่สร้างขึ้นอย่างยิ่งใหญ่เมื่อหลาย เดือนก่อน ซึ่งปัจจุบันกลายสภาพเป็นเพียงแผ่น หลังคากันร้อน บ้างถูกทำ�ลาย บ้างรอวันย่อยสลาย ไปตามกาลเวลา แต่ศิลปะที่ถูกปลูกไว้ในใจของ เด็กๆ และผู้คนจะแบ่งบานและผลิดอกออกผล สักวันหนึ่ง

BOOK

MOVIE

2) เจาะใจสาวนักช็อป (What Women Want: The Global Market Turns Female-Friendly) โดย Paco Underhill / แปล นรา สุภัคโรจน์

4) Mona Lisa Smile กํากับโดย Mike Newell

รูปแบบของสังคมปัจจุบันที่ผู้หญิงก้าวขึ้นมาเป็นหนึ่งในแนวหน้าสำ�คัญของโลกได้ ทำ�ให้ทิศทางการ ตลาดโลกเปลีย่ นไป ปาโค อันเดอร์ฮลิ ล์ ผูเ้ ชีย่ วชาญด้านพฤติกรรมการบริโภคได้ออกเดินทางเพือ่ ศึกษา ข้อมูลกลุ่มบริษัทที่ให้ความสำ�คัญกับกลุ่มลูกค้าผู้หญิง และรวบรวมออกมาเป็นเทคนิคการให้บริการ ทั้งการใช้ชีวิต กินอาหาร ซื้อสินค้า และการสร้างผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตร รวมถึงกรณีศึกษาซึ่งสามารถ นำ�มาปรับใช้ได้กับทุกสายธุรกิจ เพราะผู้หญิงกลายเป็นกลุ่มลูกค้าสำ�คัญที่ขยายตัวอย่างน่าจับตามอง 3) Vivian Maier: A Photographer Found โดย John Maloof เราไม่สามารถรูไ้ ด้วา่ ภายใต้ใบหน้าของผูค้ นทีเ่ ดินผ่านไปมาบนท้องถนนได้ซกุ ซ่อนมุมมองและพรสวรรค์ ด้านใดไว้บ้าง ฉากหน้าของวิเวียน ไมเออร์ คือหญิงสาวธรรมดาที่ดำ�รงชีวิตด้วยการเป็นพี่เลี้ยงเด็ก แต่ โลกอีกใบของเธอคือการเดินทางเก็บภาพชีวิต ผู้คน และสถานที่ต่างๆ มากมาย ภายในเล่มจะสำ�รวจ ชีวติ ของวิเวียนผ่านผูท้ เี่ คยรูจ้ กั และรูปถ่ายทีเ่ ป็นเหมือนการสะท้อนตัวตนของเธอได้ดที สี่ ดุ โดยคัดเลือก มาจากภาพทั้งหมดกว่า 150,000 ใบ ปะติดปะต่อเป็นเรื่องราวของนักถ่ายภาพหญิงผู้สร้างผลงานได้ น่าจดจำ�ที่สุดคนหนึ่งแห่งยุค พบกับวัตถุดิบทางความคิดเหล่านี้ได้ที่ TCDC Resource Center CREATIVE THAILAND I 9

ในยุ ค ที่ ผู้ ห ญิ ง ถู ก พรํ่ า สอนว่ า แหวนหมั้ น มี ค่ า มากกว่าวุฒิการศึกษา ภาพยนตร์เรื่องนี้ได้กล่าว ถึ ง การก้ า วข้ า มผ่ า นบรรทั ด ฐานสั ง คมดั้ ง เดิ ม ของกลุ่มนักศึกษาในวิทยาลัยสตรีแห่งหนึ่ง การ เปลี่ยนแปลงเริ่มขึ้นเมื่ออาจารย์ศิลปะคนใหม่ เข้ามาพร้อมกับการสอนที่แตกต่าง ทั้งสอนการ วิ เ คราะห์ ใ ห้ กั บ ลู ก ศิ ษ ย์ ที่ เ คยท่ อ งจำ � แต่ ตำ � รา การฟื้นคืนความฝันและตัวตนที่ถูกกฎเกณฑ์ลบ เลือนให้กลับมาอีกครั้ง พร้อมกับชี้ให้เห็นความ เป็นไปได้ของชีวิตที่มากกว่าการแต่งงานเป็น ภรรยาของผู้นำ� แต่สามารถก้าวออกมาเป็นผู้นำ� ได้ด้วยตัวเอง

Matter : วัสดุต้นคิด

เรื่อง: ชมพูนุท วีรกิตติ และ ปิยวรรณ กลิ่นศรีสุข

ShopInstantShoe เป็นโครงการวิจัยที่ได้รับทุนสนับสนุนจากอียู โดยมี สถาบันและบริษทั ทัง้ หมด 7 แห่งจากสเปน ฝรัง่ เศส และอังกฤษ ทำ�โครงการ นี้ร่วมกัน จากประเทศสเปน ฝรั่งเศส และอังกฤษ โดยได้สร้างเทคโนโลยีที่ ทำ�ให้รองเท้าแฟชั่นสำ�หรับผู้หญิงมีขนาดที่สวมใส่ได้พอดีกับเท้าของลูกค้า แต่ละคน ด้วยการใช้วัสดุคอมโพสิตจำ�รูป (Memory Shape Composite) ซึง่ เป็นวิธที ใ่ี ช้ได้กบั รองเท้าทุกชนิด กระบวนการผลิตนัน้ เริม่ จากการออกแบบ รองเท้า ทำ�ขนาดและรูปร่างตามขนาดเท้าของลูกค้า ซึ่งวัสดุคอมโพสิต จำ�รูปทีป่ ระกอบด้วยหนังและโลหะจำ�รูป Nitinol ซึง่ เป็นคำ�ทีใ่ ช้เรียกโลหะผสม ระหว่างนิกเกิล (Nickel, Ni) และไทเทเนียม (Titanium, Ti) ส่วนคำ�ว่า Nol เป็นชื่อย่อของห้องทดลองที่ค้นพบ จะช่วยให้สามารถผลิตรองเท้าที่พอดิบ พอดีกับรูปร่างและขนาดเท้าของผู้สวมใส่ได้อย่างแม่นยำ� จึงทำ�ให้สวมใส่ สบาย และยังเป็นนวัตกรรมทีใ่ ช้ได้ส�ำ หรับทุกขนาดเท้าของผูส้ วมใส่ เริม่ จาก การวัดขนาดของเท้าโดยเครือ่ งสแกนทีอ่ อกแบบมาโดยเฉพาะ จากนัน้ รองเท้า จะถูกปรับขนาดและรูปร่างให้เข้ากับเท้าของเรา ซึ่งสามารถผลิตให้เสร็จ พร้อมใส่ได้ที่ร้านทันที และแม้จุดเริ่มต้นของโครงการผลิตรองเท้าที่สามารถปรับขนาดให้ เหมาะสมกับรูปเท้าของผู้สวมใส่นี้ จะมาจากผู้หญิงที่มีปัญหาเกี่ยวกับโรค เท้า เช่น โรค Hallux Varus หรือภาวะนิ้วหัวแม่เท้าผิดรูป หรือโรค Flat Foot ซึ่งเป็นความผิดปกติของกระดูกฝ่าเท้าที่แบนราบที่มีสาเหตุจากกรรมพันธุ์ แต่ก็คาดว่าต่อไปจะมีการผลิตรองเท้าชนิดนี้ขึ้นสำ�หรับผู้ชายด้วยเช่นกัน

หัวใจสำ�คัญของการค้นพบการคืนรูปนี้ คือคุณสมบัตขิ องวัสดุจ�ำ รูปจาก ส่วนที่เป็นหน้าผ้าของรองเท้า ซึ่งหน้าผ้าจะคงรูปทรงของเท้าไว้ได้จากการ ถูกแรงกระทำ�ทางกล โดยสามารถกลับคืนสู่รูปร่างเดิมเมื่อได้รับความร้อน หรืออุณหภูมิที่เหมาะสม การใช้ผ้าทอที่ออกแบบใหม่นำ�ไปใส่ตรงกลาง ระหว่างแผ่นหนังที่อยู่ด้านนอกของรองเท้าและผ้าซับในระหว่างการทากาว จึงทำ�ให้วสั ดุคอมโพสิตนีค้ นื รูปได้ สิง่ สำ�คัญทีท่ �ำ ให้ผา้ ทอนีค้ นื รูปได้คอื มีการ ใส่ลวด Nitinol ที่เป็นโลหะผสมคืนรูป โดยสอดเข้าไปในโครงสร้างของผ้าใน รูปแบบทีม่ กี ารจดสิทธิบตั รไว้แล้ว ซึง่ เส้นด้ายโลหะจะต่างจากเส้นด้ายสิง่ ทอ ทั่วไป ตรงที่มีความแข็งมากจึงไม่เหมาะที่จะนำ�มาเข้าเครื่องถัก ทำ�ให้ต้อง ปรับเครื่องจักรเมื่อต้องการทอด้วยด้ายโลหะ นอกจากนี้ วัสดุคอมโพสิตจำ�รูปยังนำ�ไปใช้กับผลิตภัณฑ์จำ�พวกกรอบ แว่นตา (ส่วนที่เชื่อมระหว่างกรอบด้านซ้ายและขวา และขาแว่นตา) ที่ทำ� จากโลหะไททาเนียมที่มีส่วนผสมของโลหะผสมจำ�รูป ผลิตขายโดยแบรนด์ Flexon หรือ TITANflex กรอบแว่นเหล่านี้ทำ�จากโลหะผสมจำ�รูปที่มีอุณหภูมิ ณ จุดเปลี่ยนรูปตํ่ากว่าอุณหภูมิห้อง ซึ่งทำ�ให้รับสภาพการบิดเบี้ยวได้เมื่อมี แรงกระทำ� และกลับคืนรูปได้เหมือนเดิมเมือ่ ไม่มแี รงกระทำ� ดังนัน้ จึงทนทาน กว่าแว่นตาทั่วไป และมีนํ้าหนักเบากว่าโลหะทั่วไป สามารถปรับส่วนรองรับ ที่ดั้งจมูกและส่วนปลายสุดของขาแว่นให้พอดีกับการสวมใส่ได้ดี ทีม่ า: flexon.com / instantshoe.com / บทความ “InstantShoe - Adjustable Customized Footwear Uses Memory Shape Composite” จาก science20.com

CREATIVE THAILAND I 10

พบกับนิตยสาร “คิด” Creative Thailand ได้ที่ ร้านหนังสือ ห้องสมุด สมาคม อาคารสำ�นักงาน และร้านกาแฟใกล้บ้าน ในกรุงเทพฯ เชียงใหม่ หัวหิน และจังหวัดอื่นๆ รวมถึง miniTCDC ดูสถานที่จัดวางทั้งหมดได้ที่: www.tcdc.or.th/creativethailand/magazine/place กรุงเทพฯ ร้านหนังสือ • Asia Books • Kinokuniya • B2S • แพร่พิทยา ร้านกาแฟ/ร้านอาหาร • Au Bon Pain • Starbucks • TOM N TOM’S COFFEE • True Coffee • Auntie Anne’s • Baskin Robbins • Coffee World • Mister Donut • Black Canyon • McCafe’ • ดอยตุง • Ninety four coffee • Puff & Pie • Red Mango • Iberry • Greyhound Cafe’ • Amazon Cafe’ • Chester’s Grill • Luv minibar โรงแรม/ที่พัก • NOVOTEL • Dusit Thani Princess Hotel • Sofitel Silom Bangkok • Grand Millenium Sukhumvit พิพิธภัณฑ์/หอศิลป์ • หอศิลปวัฒนธรรม แห่งกรุงเทพมหานคร • มิวเซียม สยาม • อุทยานการเรียนรู้ (TK park) • นำ�ทอง แกลเลอรี่ สมาคม/ห้องสมุด • ศูนย์ศิลปะนานาชาติ สมาคมฝรั่งเศส • ห้องสมุดเนลสัน เฮลส์ The Neilson Hays Library • ห้องสมุด - นิด้า • สมาคมโฆษณา แห่งประเทศไทย • สมาคมธนาคารไทย • สมาคมสโมสรนักลงทุน • ห้องสมุด สสวท.

• สมาคมหอการค้าไทย • สถาบัน • Wall Street Institute • Raffle Design Institute • Vision Swimming Academy เชียงใหม่ ร้านหนังสือ • ดวงกมล • ร้านเล่า • ร้าน Book Re:public • ร้านหนังสืออุดมลายเซ็นต์ ร้านกาแฟ/ร้านอาหาร/ ร้านขายของที่ระลึก • Happy Hut (ถ.นิมมานเหมินทร์ ระหว่างซอย 9-10) • 94 Coffee (ถ.นิมมานเหมินทร์) • Starbucks (ถ.นิมมานเหมินทร์) • เวียงจุมออน ทีเฮาส์ • Fern Forest Cafe’ • October • เชียงใหม่กาแฟ • IMPRESSO espresso bar • กาแฟวาวี • Love at First Bite • ร้านกาแฟดอยช้าง • ร้านกาแฟดอยตุง

• ร้านฝ้ายเบเกอรี่ (หอสมุดในมหาวิทยาลัย เชียงใหม่) • Things Called Art • minimal • ร้านยังไว้ลาย • ร้านรสนิยม • ร้านภคมน • ร้านโครงการหลวง • จัส ข้าวซอย (Just Kao Soy) • Ginger (The House Restaurant ) • หอมปากหอมคอ • ทีเฮาส์ สยามศิลาดล • Rabbithood studio • The Meeting Room Art Cafe’ • HuB 53 Bed&Breakfast • ร้าน Charcoa Cafe’ • ร้าน Akha Ama coffee • ร้านกาแฟพาคามาร่า • เดอะ สลัด คอนเซปท์ (Salad Concept) • Gallery Seescape • ร้านขนม (Kanom) • ร้าน Chin Ngan • ร้าน Mood Mellow โรงแรม/ที่พัก • สุริยันจันทรา ถ.นิมมานเหมินทร์ ซอย 1 • บรรทมสถาน เกสเฮาท์อารมณ์บ้าน • yesterday Hotel • โรงแรมดุสิต ดีทู (Dusit D2) • โรงแรมเชดี • ฮาโหล บาร์ (Hallo Bar Hotel) • โรงแรม At Nimman • โรงแรม Tamarind Village • โรงแรม The Rim • 9wboutique hotel • พิงค์ภูเพลส เชียงใหม่ • โรงแรม Casa 2511 พิพิธภัณฑ์/หอศิลป์ • หอศิลปวัฒนธรรม เมืองเชียงใหม่ • หอนิทรรศการ ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ หัวหิน ร้านกาแฟ/ร้านอาหาร • ร้านกาแฟ ชุบชีวา หัวหิน • อยู่เย็น หัวหิน บัลโคนี่ • บ้านใกล้วัง • ภัตตาคารมีกรุณา • บ้านถั่วเย็น @ แนบเคหาสน์ • ร้านอาหารหัวหิน (โกทิ) • กาแฟข้างบ้าน • IL GELATO ITALIANO • Together Bakery & Cafe’ โรงแรม/ที่พัก • โรงแรม วรบุระหัวหิน • Let’s Sea • โรมแรม ดูน หัวหิน • เดอะร็อค หัวหิน • บ้านจันทร์ฉาย • หัวหิน มันตรา รีสอร์ท • ลูน่าฮัท รีสอร์ท กระบี่ • Nakamanda Resort & Spa • Rawee Warin Resort & Spa • A little Handmade Shop ขอนแก่น • Hug School of Creative Arts • ร้านสืบสาน • ร้านกาแฟ คอฟฟี่ เด้อ หล่า (Coffee Der La)

เชียงราย • ร้านหนังสือ herebookafe • ร้าน Coffee Dad นครราชสีมา • Hug station resort นครปฐม • ร้าน Dipchoc Cafe นครสวรรค์ • ร้าน Bitter Sweet น่าน • ร้าน Runway Coffee • ร้านคลาสสิค โมเดล น่าน • ร้านกาแฟปากซอย • ร้าน Nan Coffee Bean ปาย/แม่ฮ่องสอน • ร้านคอฟฟี่อินเลิฟ • ร้าน all about coffee • ร้านปายหวานบ้านนมสด • ร้านเล็กเล็ก • ปายวิมานรีสอร์ท พังงา • Niramaya Villa and Willness Resort • Ranyatavi Resort Phang Nga • The Sarojin เพชรบุรี • Grand Pacific Sovereign • Resort & Spa • DevaSom Hua Hin Resort ภูเก็ต • ร้านหนัง(สือ) ๒๕๒๑ ภูเก็ต • The oddy Apartment & Hotel • At Panta Phuket • Banyan Tree Phuket • Le Meridien Phuket • Millienium Ressort Patong Phuket • Novotel Phuket Resort • Patong Paragon Resort & Spa Phuket • Sheraton grand Lagana Phuket • Sri wanwa Phuket Villa • Thanyapura ระยอง • Le Vimarn Cottage ลำ�ปาง • อาลัมภางค์ เกสท์เฮ้าส์ แอนด์ มอร์ ลำ�ปาง • ร้านเอกาลิเต้ Egalite Bookshop • Lampang Art Center เลย • บ้านชานเคียง • มาเลยเด้ เกสต์เฮาท์ ลพบุรี • ซนดิคอฟฟี่ สมุทรสงคราม/อัมพวา • Baan Amphawa Resort and Spa สุโขทัย • Ananda Co.,Ltd. สุราษฎร์ธานี • Muang Samui Spa Resort • Pavilion Samui Boutique Resort • The Sunset Beach Resort and Spa Taling ngam • Nora Beach Resort Samui หาดใหญ่/สงขลา • ร้าน NIQOLO อุทัยธานี • ร้านบุ๊คโทเปีย Booktopia • Avatar Miracles

หมดปญหาหยิบนิตยสารไมทัน สมัครสมาชิกรายป คาใชจายในการจัดสง 200 บาท (12 เลม) หรือสมัครออนไลนไดที่ tcdc.or.th/creative_thailand

ขอมูลผูสมัครสมาชิก สมาชิกใหม ชื่อ นามสกุล เพศ โทรศัพท

สมาชิกเกา (ตองการตออายุสมาชิก) หญิง อายุ

ชาย

อีเมล

โทรศัพทมือถือ

อาชีพ นักเรียน ครู/อาจารย

นิสิต/นักศึกษา พนักงานบริษัท

นักออกแบบ/ครีเอทีฟ ผูประกอบการ

อาชีพอิสระ อื่นๆ โปรดระบุ

ขาราชการ/รัฐวิสาหกิจ

สาขา/อุตสาหกรรมที่เกี่ยวของกับอาชีพของทาน โฆษณา สถาปตยกรรม แฟชั่น ศิลปะการแสดง ดนตรี ภาพยนตร โทรทัศน/วิทยุการกระจายเสียง

ทองเที่ยว/โรงแรม/สายการบิน วรรณกรรม/การพิมพ/สื่อสิ่งพิมพ พิพิธภัณฑ/หองแสดงงาน ซอฟตแวร/แอนิเมชัน/วิดีโอเกม

หัตถกรรม/งานฝมือ การเงิน/ธนาคาร ทัศนศิลป/การถายภาพ อื่นๆ โปรดระบุ

อาหาร การแพทย การออกแบบ

คาปลีก/คาสง โทรคมนาคม

ที่อยูในการจัดสง หมูบาน/บริษัท เลขที่ จังหวัด

ซอย

ถนน รหัสไปรษณีย

หนวยงาน/แผนก ตำบล/แขวง

อำเภอ/เขต

หนวยงาน/แผนก ตำบล/แขวง

อำเภอ/เขต

ที่อยูในการออกใบเสร็จ เหมือนที่อยูในการจัดสง หมูบาน/บริษัท เลขที่ ซอย จังหวัด

ถนน รหัสไปรษณีย

ตองการสมัครสมาชิกนิตยสาร Creative Thailand ระยะเวลา 1 ป จำนวน 12 เลม เริ่มตั้งแตฉบับเดือน โดยยินดีเสียคาใชจายในการจัดสงเปนจำนวนเงิน 200 บาท

วิธีการชำระเงิน เช็คสั่งจายศูนยสรางสรรคงานออกแบบ พรอมใบสมัครสมาชิก โอนเงินเขาบัญชีออมทรัพย ศูนยสรางสรรคงานออกแบบ เลขที่บัญชี 101-808967-0 ธนาคารกรุงเทพ สาขาสำนักงานใหญสีลม • แฟกซใบสมัครพรอมหลักฐานการโอนเงินมาที่ 02-664-7670 • หรือสงไปรษณียมาที่ ศูนยสรางสรรคงานออกแบบ (Creative Thailand) 622 อาคารเอ็มโพเรียมทาวเวอรชั้น 24 ถนนสุขุมวิท 24 แขวงคลองตัน เขตคลองเตย กรุงเทพฯ 10110 • หรือแนบไฟลใบสมัครพรอมหลักฐานการโอนเงินมาที่อีเมล creativethailand@tcdc.or.th CREATIVE THAILAND I 11 สอบถามขอมูลเพิ่มเติมไดที่ 02-664-7667 ตอ 122

wuzhousihai.com

Local Wisdom : ภูมิความคิด

เรื่อง: กริยา บิลยะลา ปฏิทนิ โปสเตอร์หรือเยว่เฟิน่ ผาย (Yuefenpai) นำ�เสนอรูปภาพสตรีรา่ งสะโอดสะองในชุดกีเ่ พ้า พร้อมทรงผม การแต่งหน้า และท่าทางอันนำ�สมัย รูปแบบความงามที่ปรากฏนี้คืออีกหนึ่งบท สะท้อนภาพสังคมเมืองและตลาดการค้าที่ทันสมัยของจีนท่ามกลางความกดดันจากประเทศ ตะวันตกในช่วงก่อนสงครามเซี่ยงไฮ้

CREATIVE THAILAND I 12

เบื้องหลังและการสื่อสาร

ต้นแบบของโปสเตอร์ที่สร้างสรรค์โดย เจิ้ง ม่านถัว (Zheng Mantuo) ได้รับ การพัฒนาเรื่อยมา ตั้งแต่ภาพสตรีวัยรุ่นที่ทำ�กิจกรรมต่างๆ ตามสมัยนิยม ไม่วา่ จะอยูท่ โี่ รงเรียน เล่นเทนนิส ด้วยใบหน้าทีแ่ สดงอารมณ์และเอกลักษณ์ อันชัดเจนจนกลายเป็นงานชิน้ เอก ต่อเนือ่ งสูผ่ ลงานโฆษณาธนาคารเจ้อเจียง (Zhejiang) ในปลายทศวรรษ 1920 ที่ยังคงลักษณะเด่นของสตรีหนึ่งเดียว ในภาพ ท่ามกลางห้องที่ได้รับการตกแต่งอย่างทันสมัย สตรีผู้หนึ่งนั่งด้วย ท่าทางเมินเฉยบนอาร์มแชร์ แต่งตัวสวย ผมเป็นลอนเงา ชุดเดรสสั้นเผยให้ เห็นขาที่ยกขึ้นและรองเท้าส้นสูงหนัง แสดงให้เห็นลักษณะงานของม่านถัว ที่ส่วนใหญ่มักเป็นภาพผู้หญิงผอม สูง และมีใบหน้ากลมมน ทั้งนี้เทคนิค ต่างๆ ถูกพัฒนาขึ้นเรื่อยมา ทั้งเทคนิคสี ฝีแปรง อาทิ เทคนิคดั้งเดิมกงปี่ (Gongbi) ไปจนถึงการถ่ายและปรับแต่งภาพ อีกหนึง่ ตัวอย่างสำ�คัญคือภาพ สตรีนั่งไขว่ห้างช่วงก่อนทศวรรษ 1930 ในโฆษณาของบริษัท Nanyang Brothers Tobacco ท่าทางของสตรีในภาพนั้นไม่ต่างจากชาวยุโรป เธออยู่ ในชุดกี่เพ้าสีแดงสด นั่งสบายๆ บนอาร์มแชร์ มือพิงอยู่บนพนักเก้าอี้ สีตรง ขอบของภาพถูกทำ�ให้จางลงให้ใกล้เคียงกับสไตล์ภาพโฆษณาแบบตะวันตก การนำ�เสนอรูปลักษณ์ทา่ ทางและนโยบายทางการตลาดดังกล่าวเป็นพืน้ ฐาน

ความสำ�เร็จของบริษัท โดยเฉพาะช่วงสงครามทางการค้าที่ต่อต้านบริษัท ยาสูบบริติช-อเมริกัน บริษัท Nanyang Brothers Tobacco ยังใช้ความรู้สึก ชาตินิยมจากโฆษณาในการประชาสัมพันธ์สินค้า พร้อมให้ชาวจีนบอยคอต สินค้าต่างชาติ แสดงให้เห็นว่าบริบทความงามของสตรีทนี่ อกจากจะสือ่ สาร ภาพลักษณ์ใหม่แล้ว ยังเป็นการสร้างความทันสมัยให้กับผลิตภัณฑ์ ซึ่งเป็น กลยุทธ์ที่นับว่าประสบผลสำ�เร็จในการสร้างความรู้สึกและอารมณ์ร่วมเพื่อ การจำ�หน่ายสินค้า ในบริบทของชาวจีน ภาพสตรีที่งดงามบนโปสเตอร์จึง ไม่ต่างจากมนต์เสน่ห์อันดึงดูดใจ เพราะได้ชี้ชวนให้นึกถึง อีกทั้งยังช่วยเติม เต็มภาพที่สังคมคาดหวัง

allposters.com

ปฏิทนิ โปสเตอร์นบั เป็นสุนทรียภาพเชิงพาณิชย์ ทีร่ วบรวมองค์ประกอบต่างๆ เช่น ศิลปะพื้นถิ่น การประชาสัมพันธ์สินค้า และกราฟิกแบบตะวันตกเข้าไว้ ด้วยกัน โดยมีผู้ชมเป็นชาวจีน ไฮน์ริช ฟรูฮาฟ (Heinrich Fruehauf) มอง ว่าปฏิทนิ โปสเตอร์เป็น Urban Exoticism เพราะภาพสตรีทแี่ พร่หลายในเวลา นั้น เป็นบริบทแบบตะวันออกที่มีลักษณะเด่น 2 ข้อ ได้แก่ ความนิยม และ สุนทรียะแบบชนชั้นนำ� จนกลายเป็นเครื่องมือสื่อสารถึงตลาดการค้าใหม่ ของจีน ทั้งนี้เพราะโฆษณาผลิตภัณฑ์ไม่อิงศิลปะชั้นสูง เน้นการเข้าถึงผู้ชม จนนำ�ไปสูป่ รากฏการณ์ของชนชัน้ กลาง นับเป็นการปลดล็อกพร้อมนำ�เสนอ ภาพลักษณ์ใหม่ของสตรีทไี่ ม่เคยปรากฏมาก่อนในสือ่ สาธารณะ ภาพผูห้ ญิง ถูกนำ�เสนอเพือ่ ประชาสัมพันธ์สนิ ค้าหลายประเภท นับตัง้ แต่ยาสูบ เครือ่ งดืม่ กระทัง่ ยาฆ่าแมลง โดยสตรีจะเป็นจุดรวมสายตาทีเ่ ด่นตระหง่านบนภาพ มา พร้อมท่าทางอันสง่างามและทันสมัย นิตยสาร Jindai Funu (Modern Women) ในทศวรรษ 1930 ถึงกับเคยเขียนบทความเรือ่ งข้อปฏิบตั ทิ ถี่ กู ต้อง และควรทราบเกีย่ วกับการนัง่ ยืน และเดินสำ�หรับผูห้ ญิง ตลอดจนธรรมเนียม การเข้าสังคมในโอกาสต่างๆ เพราะเป็นองค์ประกอบสำ�คัญสำ�หรับการเป็น โมเดิร์นเลดี้ อันที่จริง โปสเตอร์นี้ได้นำ�เสนอความเป็นสตรียุคใหม่แทบทุก กระเบียดนิว้ จนกลายเป็นสัญลักษณ์ของความก้าวหน้า รวมถึงเป็นเงาสะท้อน ทีป่ รากฏในนิตยสารและนวนิยายราวกับเป็น “ต้นแบบ” ของวัฒนธรรมสาธารณะ ร่วมสมัย ทีม่ กี ารลอกเลียนแบบในหมูช่ นชัน้ กลางด้วยกันและผูห้ ญิงในเมือง รุน่ ใหม่ นอกจากนี้ โปสเตอร์ยงั เป็นสัญลักษณ์ของตลาดผูบ้ ริโภค เพราะส่งผล ต่อกระแสเทรนด์แฟชั่น หนังสือ The Gender of Modernity เขียนโดยริต้า เฟลสกี้ (Rita Felski) กล่าวว่า สตรีถูกนำ�เสนออย่างมีตัวตน ซึ่งก่อให้เกิด ประโยชน์ทางด้านเศรษฐกิจและสังคมแบบก้าวหน้า จนกลายเป็นศูนย์รวม ของความนำ�สมัย

annasui.com

ผลิงามอย่างต้นแบบ

ความหมายผ่านยุค

จากอดีตจนกระทัง่ ศตวรรษนี้ โปสเตอร์ปฏิทนิ ยังเป็นความงามทีเ่ ปีย่ มไปด้วย เนือ้ หาของสตรี เป็นสำ�เนาความงามทีถ่ า่ ยทอดและตีพมิ พ์ซาํ้ ไม่รจู้ บ เป็นต้น ทุนวัฒนธรรมทางความคิดที่มีจุดร่วมเดียวกันคือการเผยแพร่มุมมองด้าน ความงามไปสู่คนหมู่มากจากปฏิทินโปสเตอร์สู่ผลงานแฟชั่นของแบรนด์ ชั้นนำ�ต่างๆ เช่น แบรนด์ Vivienne Tam, Alan Chan รวมถึงแบรนด์ Chanel ที่แบรนด์หลังนี้เคยบอกเล่าความคลาสสิกของเซี่ยงไฮ้ในทศวรรษ 1930 ผ่านคอลเล็กชั่น “Paris-Shanghai: A Fantasy” โดยถ่ายทอดความ สง่างามของชุดกี่เพ้า พร้อมรายละเอียดต่างๆ ของสตรีออกมาได้อย่าง ตราตรึงใจ นอกจากดีไซเนอร์จะหยิบกลิ่นอายความรุ่มรวยแบบสตรีมาเป็น เนื้อหาหลัก Anna Sui ฤดูกาลใบไม้ร่วงปี 2014 ยังดึงความทันสมัยของสตรี ในยุคนั้นอย่าง แอนนา เมย์ หว่อง (Anna May Wong) ซูเปอร์สตาร์ชาว อเมริกัน-จีนคนแรก ซึ่งเป็นราชินีหนังเงียบและเป็นผู้นำ�แฟชั่นของศิลปะจีน ยุค 1920 มาเป็นแรงบันดาลใจด้วย โดยคอลเล็กชั่นมีองค์ประกอบสำ�คัญ 3 ส่วน ส่วนแรกคือสีและลายพิมพ์ ส่วนที่ 2 คือรูปแบบศิลปะแบบอาร์ตเดโค ที่เน้นความงามสง่าและรูปทรงเรขาคณิต และส่วนที่ 3 คือพลังความดุดัน และกล้าหาญ ซึ่งล้วนเป็นการแสดงออก พร้อมส่งผ่านภาพลักษณ์สตรี ที่ มี พ ลั ง และเต็ ม ไปด้ ว ยความเชื่ อ มั่ น ในยุ ค นั้ น มาจนถึ ง ทุ ก วั น นี้ ไ ด้ เ ป็ น อย่างดี

ที่มา: บทความ “Anna Sui Fall 2014 Ready-to-Wear Collection” จาก vogue.com / บทความ “Calendar Poster Girls in the Republic of China” จาก womenofchina.cn / หนังสือ Visualizing Beauty: Gender and Ideology in Modern East Asia โดย Aida Yuen Wong

CREATIVE THAILAND I 13

Cover Story : เรื่องจากปก

เรื่อง: ศุภาศัย วงศ์กุลพิศาล

ถึงแม้โลกในปัจจุบันอัตราส่วนของผู้ชายจะมากกว่าผู้หญิงถึง 1.01 เท่า ตามสถิติของ The World Factbook1 แต่เมื่อมอง ไปยังสภาพแวดล้อมรอบๆ ตัว เราอาจสังเกตได้ถึงความเปลี่ยนแปลงในหน้าที่และบทบาทของผู้หญิงที่มีเพิ่มขึ้นมากเป็น “หลายเท่าตัว” โดยเฉพาะในสังคมของการทำ�งาน นิตยสารฟอร์บส์ (Forbes) ได้จัดอันดับห้าผู้หญิงที่มีอิทธิพลต่อการ เปลี่ยนแปลงของโลกประจำ�ปี 2016 ในหลากหลายมุมมอง2 นับตั้งแต่การเป็นผู้นำ�ในโลกธุรกิจ ผู้ประกอบการ นักลงทุน ไปจนถึงนักวิทยาศาสตร์และนักช่วยเหลือสังคม ห้าบุคคลผู้ทรงอิทธิพลที่ติดอันดับสูงสุดดังกล่าว มีบทบาท หน้าที่การงาน และประวัติส่วนตัวที่น่าสนใจอย่างยิ่ง ซึ่งจะช่วยเปิดมุมมองให้เห็นถึงความเป็นไปได้และศักยภาพในบทบาทใหม่ที่เกิดจาก ความสามารถของพลังหญิง โดยเรียงลำ�ดับความสำ�คัญดังต่อไปนี้ CREATIVE THAILAND I 14

อันดับทีห่ า้ ได้แก่ แมรี่ บาร์รา ​(Mary Barra) ซีอโี อ และประธานบริษัทผู้นำ�ทางด้านการผลิตและ ประกอบรถยนต์อย่าง GM (General Motors) บาร์ราเริ่มทำ�งานให้กับ GM มาตั้งแต่อายุ 18 ปี และได้รับการแต่งตั้งให้เป็นซีอีโอในปี 2014 เมื่อ อายุ 36 ปี ปัจจุบันนับได้ว่าเธอเป็นผู้บริหารหญิง คนแรกที่ ไ ด้ รั บ ตำ � แหน่ ง บริ ห ารในเครื อ กลุ่ ม ผู้ประกอบอุตสาหกรรมยานยนต์ทั้งหมด อันดับ ที่สี่ได้แก่ เมลินดา เกตส์ (Melinda Gates) นอกจากเกตส์จะมีนามสกุลอันเป็นทีค่ นุ้ หูเนือ่ งจาก เป็นคู่สมรสของบิล เกตส์ (Bill Gates) เจ้าพ่อ ยักษ์ใหญ่แห่งวงการไอทีแล้ว เธอยังเป็นนักทำ� กิจกรรมการกุศลตัวยง โดยเฉพาะการลงทุน 80 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ผ่านองค์กรทีเ่ ธอจัดตัง้ ร่วมกับ สามีภายใต้ชอ่ื Bill & Melinda Gates Foundation เพื่อสนับสนุนการทำ�วิจัยเพื่อเพิ่มฐานข้อมูลของ สตรีและเด็กผู้หญิงในประเทศกำ�ลังพัฒนาและ เป็นการลดช่องว่างเรื่อง Sexist Data ไปในตัว3 สำ�หรับอันดับที่สาม ฟอร์บส์โยงไปถึงสตรีผู้มี อิ ท ธิ พ ลด้ า นการเมื อ งและการปกครองของ สหรัฐอเมริกาอย่างเจเน็ต เยลเลน (Janet Yellen) ในปี 2014 เยลเลนได้ รั บ การแต่ ง ตั้ ง ให้ เ ป็ น ประธานบอร์ดบริหารระบบธนาคารกลางของ สหรัฐฯ หรือ Federal Reserve เยลเลนนับได้ว่า เป็นสตรีคนแรกทีไ่ ด้รบั ตำ�แหน่งทีป่ รึกษาทางการ เงินในระดับสูงท่ามกลางระบบธนาคารกลาง ทัง้ หมด ก่อนทีจ่ ะรับตำ�แหน่งนี้ เยลเลนเคยดำ�รง ตำ�แหน่งหัวหน้าที่ปรึกษาของสภาเศรษฐกิจแห่ง ชาติของสหรัฐอเมริกาในสมัยรัฐบาลประธานาธิบดี บิล คลินตัน (Bill Clinton) และเป็นอาจารย์สอน ภาควิชาบริหารธุรกิจของ Haas School of Business ที่ University of California, Berkeley ขณะที่อันดับสองคืออีกหนึ่งสตรีผทู้ รงอิทธิพลกับ การเมืองสหรัฐอเมริกามาอย่างยาวนานอย่ า ง ฮิลลารี คลินตัน (Hillary Clinton) นอกจากคลินตัน จะเป็นสุภาพสตรีหมายเลขหนึ่งคนแรกที่ก้าวขึ้น มาดำ�รงตำ�แหน่งทางการเมืองในฐานะรัฐมนตรี ว่าการกระทรวงการต่างประเทศของสหรัฐอเมริกา

แล้ว (Secretary of State) ปีนี้เธอยังลงสมัคร ชิงตำ�แหน่งประธานาธิบดีสหรัฐฯ เคี ​​ ยงคูก่ บั เหล่า ผูช้ ายอกสามศอกทัง้ หลายเช่นกัน ซึง่ หากคลินตัน ชนะผลการเลือกตั้ง เธอจะกลายเป็นผู้นำ�หญิง คนแรกของประวัติศาสตร์สหรัฐอเมริกา สำ�หรับ ตำ�แหน่งสตรีผทู้ รงอิทธิพลอันดับหนึง่ ของโลกนัน้ ทางฟอร์บส์ ได้ยกให้กบั อังเกลา แมร์เคิล (Angela Merkel) สตรีผู้ดำ�รงตำ�แหน่งนายกรัฐมนตรี ของสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี นอกจากแมร์เคิล จะเคยทำ � งานทางด้ า นการเมื อ งไม่ ว่ า จะเป็ น รั ฐ มนตรี ก ระทรวงสิ่ ง แวดล้ อ มและรั ฐ มนตรี กระทรวงครอบครัวและผู้หญิงมาแล้ว เธอยัง เป็นอดีตนักวิทยาศาสตร์อีกด้วย โดยจบการ ศึกษาระดับปริญญาเอกทางด้านเคมีควอนตัม จาก The Academy of Sciences ในเมือง เบอร์ ลิ น และยั ง เคยทำ � หน้ า ที่ เ ป็ น นั ก วิ จั ย วิทยาศาสตร์ นอกจากภาพรวมในสาขาต่างๆ ที่แสดงให้ เห็นถึงศักยภาพของผูห้ ญิงทีม่ ไี ม่นอ้ ยหน้าไปกว่า ผู้ ช ายในภาคพื้ น ยุ โ รปและสหรั ฐ อเมริ ก าแล้ ว กระแสเศรษฐกิ จ เฟื่ อ งฟู นำ � โดยผู้ ห ญิ ง หรื อ Women’s Economy นี้ ยั ง แสดงถึ ง ความ ก้ า วหน้ า ของผู้ ห ญิ ง ในหลากหลายบทบาท นอกเหนือไปจากการจัดการดูแลบ้านและคนใน ครอบครัวอย่างเห็นได้ชดั ในอีกหลายๆ ประเทศ ในภูมิภาคเอเชียและทวีปอื่นๆ นับตั้งแต่ไต้หวัน เมียนมาร์ เนปาล โครเอเชีย มอริเชียส ไปจนถึง ลิ ทั ว เนี ย ที่ ไ ด้ มี ก ารเลื อ กผู้ นำ � หญิ ง ขึ้ น ดำ � รง ตำ�แหน่งต่างๆ ในการบริหารประเทศมากขึ้น สำ � หรั บ การจั ด อั น ดั บ ผู้ ท รงอิ ท ธิ พ ลของ ฟอร์บส์ ทางนิตยสารได้อ้างอิงถึงสี่หลักเกณฑ์ สำ�คัญในการจัดลำ�ดับดังต่อไปนี้ หนึ่ง เหตุผล ด้านการเงิน (รายได้สุทธิ ผลกำ�ไรประจำ�ปีของ บริษัทหรือการวัดค่า GDP) สอง การปรากฏตัว ในสื่อสาธารณะ สาม การมีอิทธิพลของพวกเธอ ต่อสิ่งรอบตัวในวงกว้าง และสี่ ผลกระทบจาก การปฏิบัติภารกิจหลักของพวกเธอ หลักเกณฑ์ ทัง้ สีข่ อ้ นีถ้ กู วิเคราะห์จากความถนัดในสายงานที่

แต่ละคนทำ� เช่น สาขามีเดีย เทคโนโลยี กิจกรรม เพื่อสังคม การเมืองการปกครอง และการเงิน รวมไปถึงมุมมองจากบุคคลภายนอกสายงานทีม่ ี ต่อผูห้ ญิงเหล่านีด้ ว้ ย นอกจากนีน้ ติ ยสารฟอร์บส์ ยังได้ศกึ ษาวิธกี ารตีความคำ�ว่า “มีอทิ ธิพล (To Be Powerful)” เสียใหม่ เนือ่ งจากคำ�ๆ นีม้ คี วามเป็น นามธรรม สามารถตีความในแง่ควบคุมผูอ้ นื่ ก็ได้ หรือในมุมที่เป็นแรงสนับสนุนแก่ผู้อื่นก็ได้เช่นกัน อามินาห์ กูรบิ -ฟาคิม (Ameenah Gurib-Fakim) สตรีคนแรกผู้ก้าวขึ้นมาเป็นประธานาธิบดีของ ประเทศมอริเชียส ได้กล่าวถึงการทรงอิทธิพลใน มุ ม มองของสตรี ว่ า “ผู้ ค นมั ก เข้ า ใจว่ า การมี อำ�นาจหมายถึงการทีจ่ ะสามารถจ้างหรือไล่ใครออก ก็ได้ แต่สำ�หรับฉันแล้วฉันไม่เชื่อในคำ�กล่าวนี้ เพราะการมีอิทธิพลหมายถึงการที่เธอสามารถ ใช้พลังดังกล่าวในการขับเคลื่อนสิ่งต่างๆ และ ถ้าคุณสามารถผลักดันสิ่งต่างๆ ให้เกิดขึ้นให้ได้ ผลในระยะยาวจนสามารถกลายเป็นมรดกเพื่อ ทิ้งไว้ให้แก่คนรุ่นหลังได้ สิ่งนี้ล่ะที่ฉันเรียกว่า ‘การมีอิทธิพล’ อย่างแท้จริง”

เศรษฐกิจขับเคลื่อน ด้วยพลังหญิง

จากอดี ต ที่ ภ าพของผู้ ห ญิ ง นั้ น เป็ น เสมื อ น “ช้างเท้าหลัง” หากแต่ในปัจจุบัน มุมมองเช่น เดียวกันนีก้ �ำ ลังถูกตัง้ คำ�ถามโดยคนในยุคใหม่วา่ “ผู้ชายจะสามารถรับหน้าที่และบทบาทเฉกเช่น เดียวกับผูห้ ญิงได้บา้ งหรือไม่” รายงานจากนิตยสาร ดิ อีโคโนมิส (The Economist) พบว่าในประเทศ ทีร่ าํ่ รวยหลายๆ ประเทศ เด็กผูห้ ญิงสามารถเรียน ได้ดีกว่าเด็กผู้ชาย มีจำ�นวนผู้หญิงจบการศึกษา ระดับปริญญามากกว่าผู้ชายในระบบอุดมศึกษา นอกจากนี้ผู้หญิงยังมีอัตราการถูกว่าจ้างงานที่ดี กว่าและการว่าจ้างงานผูช้ ายเริม่ ลดน้อยลง4 สถิติ เหล่ า นี้ แ สดงให้ เ ห็ น ว่ า ผู้ ห ญิ ง กำ � ลั ง เข้ า มามี บทบาทสำ�คัญและเป็นฟันเฟืองในการพัฒนา ระบบเศรษฐกิจที่จะทำ�ให้โลกเราเปลี่ยนแปลงไป จากเดิม

1 United States Central Intelligence Agency, The World Factbook (Washington DC: Central Intelligence Agency, 2014-15).

2 บทความ “The World’s Most Powerful Women In 2016” (6 มิถุนายน 2016) โดย Alix McNamara จาก forbes.com 3 Sexist Data Crisis หมายถึง ภาวะวิกฤตที่เกิดจากขั้นตอนการเก็บข้อมูลที่ขาดหายในส่วนของผู้หญิงและเด็กผู้หญิง 4 บทความ “Women and the world economy: A guide to womenomics,” (12 เมษายน 2006) จาก economist.com CREATIVE THAILAND I 15

ไม่ใช่เพียงแต่ในประเทศที่มีรายได้ดีเท่านั้น บทบาทของผู้หญิงในประเทศกำ�ลังพัฒนาก็มี การเปลี่ยนแปลงอย่างเห็นได้ชัด งานในโรงงาน อุ ต สาหกรรมซึ่ ง เดิ ม ที มี แ ต่ ผู้ ช ายเป็ น แรงงาน สำ�คัญและเป็นกำ�ลังหลักของประเทศ กำ�ลังถูก ทดแทนกำ�ลังด้วยงานภาคบริการ ที่ทำ�ให้ความ ต้องการของตลาดในด้านแรงงานคนลดน้อยลง และในขณะเดียวกันก็ช่วยลดช่องว่างเรื่องความ แตกต่างทางเพศของแรงงานอีกด้วย สถิติทาง ด้านเศรษฐกิจของประเทศแถบเอเชียใต้ยังแสดง ให้เห็นว่า ในทุกแรงงาน 100 คนจะมีแรงงานสตรี ถึง 83 คนซึ่งสูงว่าค่าเฉลี่ยของประเทศ OECD5 ซึ่งได้รับการจัดเก็บข้อมูลไว้ อีกทั้งผู้หญิงยังเป็น แรงงานสำ�คัญของภาคการส่งออกสินค้าของ ประเทศแถบเอเชียทั้งหมด จากรายงานสถิติได้ แสดงให้เห็นกว่า 60-80 เปอร์เซ็นต์ของสินค้าส่ง ออกทั้งหมดจากทวีปนี้ถูกจัดทำ�ขึ้นโดยผู้หญิง โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านสิ่งทอและเสื้อผ้า ความก้ า วหน้ า ทางเศรษฐกิ จ ของแต่ ล ะ ประเทศมักถูกเปรียบเทียบกันด้วยค่าผลิตภัณฑ์ (Gross Domestic Product- GDP) ซึ่งวัดได้จาก หลักเกณฑ์หลักๆ ได้แก่ การว่าจ้างงานที่เพิ่ม มากขึ้น อัตราค่าแรงต่อหัว และการเพิ่มผลิตผล การทำ�งานต่อแรงงานหนึง่ คนรวมไปถึงการลงทุน ในแรงงานที่มากขึ้นโดยใช้เทคโนโลยีใหม่ๆ เมื่อ ระบบการใช้ชวี ติ ของผูห้ ญิงในสังคมเปลีย่ นแปลง ไป ผูห้ ญิงขยับตัวออกมาทำ�งานนอกบ้านมากขึน้ ส่งผลให้ชวั่ โมงการทำ�งานบ้านและการใช้ชวี ติ อยู่ ในบ้านลดน้อยลง ดังนั้นผู้หญิงจึงมีอัตราการซื้อ เครื่องอำ�นวยความสะดวกและเทคโนโลยีที่จะ ประหยัดเวลาการทำ�งานในบ้านเช่น เครือ่ งล้างจาน เครื่องซักผ้า หุ่นยนต์ดูดฝุ่น มากขึ้น เป็นต้น

ความน่าสนใจในเรื่องนี้คือการเปลี่ยนแปลงวิธี การใช้ชีวิตของผู้หญิงในปัจจุบัน ทำ�ให้มีอัตรา การว่าจ้างผู้หญิงด้วยกันมาทำ�งานเป็นแม่บ้าน และพี่ เ ลี้ ย งเด็ ก มากขึ้ น ดั ง นั้ น จากเดิ ม ที่ ก าร ทำ�งานบ้านไม่ถูกรวมเข้าในอัตราการเติบโตของ จีดีพีในประเทศ มันจึงถูกปรับเปลี่ยนให้มีค่า สำ�คัญในการคำ�นวณในตลาดแรงงานเพิ่มขึ้นมา เมื่อเปรียบเทียบภาพรวมเศรษฐกิจที่สตรีเพศเข้า มามีส่วนร่วมมากขึ้นในระยะสิบปีให้หลัง การว่า จ้างแรงงานซึ่งเป็นเพศหญิงเฉพาะในประเทศ กำ�ลังพัฒนาเพียงอย่างเดียวกลับส่งผลต่อการ เพิ่มค่าการเปลี่ยนแปลงด้านเศรษฐกิจของโลก มากกว่าค่าการขยายตัวทางเศรษฐกิจที่เกิดจาก การลงทุนของประเทศจีนเสียอีก

ผู้หญิงสมัยนี้เขาซื้ออะไรกัน

ผูห้ ญิงนอกจากจะเป็นแรงงานหน้าใหม่ทม่ี บี ทบาท สำ�คัญต่อตลาดโลกแล้ว พวกเธอยังทำ�หน้าที่ เป็นนักบริโภคที​ี่ดี เป็นผู้ประกอบการรายใหม่ เป็นนักจัดการ รวมทั้งยังเป็นนักลงทุนอีกด้วย แต่หน้าที่หลักของผู้หญิงที่ไม่เคยเปลี่ยนแปลงไป เลยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันจนแทบเรียกได้ว่า เป็ น ความสามารถเฉพาะตั ว ของผู้ ห ญิ ง ก็ คื อ “การจับจ่ายใช้สอย” นอกจากผูห้ ญิงจะได้รบั หน้าที่ ให้ซอ้ื ของทีจ่ �ำ เป็นเข้าบ้านเป็นกิจวัตรแล้ว ปัจจุบนั พวกเธอยังมีรายได้เป็นของตนเองทีจ่ ะตอบสนอง การจับจ่ายใช้สอยตามความต้องการได้อีกด้วย จากผลสำ�รวจรายงานว่า ในการตัดสินใจซื้อของ แต่ละครั้ง 80 เปอร์เซ็นต์เป็นการตัดสินใจของ ผูห้ ญิงว่าควรจะซือ้ หรือไม่ซอ้ื สิง่ ของเหล่านีม้ ตี ง้ั แต่ อาหาร ผลิตภัณฑ์ดแู ลรักษาสุขภาพ เฟอร์นเิ จอร์ ไปจนถึงการซื้อบ้านเป็นของตนเอง

เคธี มัตทซึอิ (Kathy Matsui) หัวหน้าแผนก นโยบายของบริษัทการลงทุน Goldman Sachs ประจำ�สาขาโตเกียวได้แถลงผลการสำ�รวจบริษทั ญี่ปุ่น 115 บริษัทที่มีผลกำ�ไรจากการเติบโตของ เทรนด์การจับจ่ายใช้สอยของผูห้ ญิงและการออก มาทำ�งานนอกบ้านมากขึ้นของพวกเธอ บริษัท เหล่านี้ได้แก่อุตสาหกรรมประเภทการให้บริการ ด้านการเงิน (Financial Services) การขายสินค้า ออนไลน์ (Online Retailing) ธุรกิจความงามและ เครื่องแต่งกาย รวมไปถึงผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับการ จัดเตรียมอาหาร การลงทุนของ Goldman Sachs ในบริษทั เหล่านีม้ คี า่ บวกมากขึน้ ถึง 96 เปอร์เซ็นต์ สวนกระแสกับตลาดหุ้นของญี่ปุ่นที่มีค่าเพิ่มมาก ขึ้นเพียง 13 เปอร์เซ็นต์ ผลการแถลงการณ์ใน ครัง้ นีย้ งั สอดคล้องกับบทความเรือ่ ง “The Female Economy” ของวารสาร Harvard Business Review โดยทางฮาร์วาร์ดได้ให้คำ�แนะนำ�เรื่อง ประเภทของอุตสาหกรรมทีน่ า่ ลงทุนโดยมีสตรีเพศ เป็นกลุม่ เป้าหมาย6 ในหกอุตสาหกรรมนี้ สีธ่ รุ กิจ เป็นกลุ่มธุรกิจที่ผู้หญิงให้ความสนใจเป็นลูกค้า หลักและยอมเสียเงินเพื่อจับจ่ายใช้สอย ได้แก่ อาหาร (Food) ฟิตเนส (Fitness) ความสวยความ งาม (Beauty) และเครื่องแต่งกาย (Apparel) ส่วนอีกสองอุตสาหกรรมเป็นธุรกิจที่ผู้หญิงแสดง ความไม่พึงพอใจอย่างชัดเจน ได้แก่ การให้ บริการด้านการเงิน (Financial Services) และ ด้านสุขภาพ ​(Health Care) ธุรกิจเหล่านี้แสดง ให้เห็นถึงโอกาสในการลงทุนและพัฒนาต่อยอด ธุ ร กิ จ ซึ่ ง ผู้ ห ญิ ง ขาดความถนั ด ในการบริ ห าร จัดการได้ สำ�หรับธุรกิจด้านอาหาร (Food) ผู้หญิงนับ ได้วา่ เป็นลูกค้ากลุม่ เป้าหมายหลักในด้านการบริโภค

สี่กลุ่มธุรกิจที่ผู้หญิงให้ความสนใจ

อาหาร

ฟิตเนส

ความสวยความงาม

เครื่องแต่งกาย

5 OECD countries OECD ย่อมาจาก Organization for Economic Co-operation and Development เป็นองค์กรที่ถูกจัดขึ้นเพื่อดูแลเรื่องเศรษฐกิจระหว่างรัฐบาลกลางของแต่ละ ประเทศ จัดตั้งขึ้นเมื่อปี ค.ศ.1961 ปัจจุบันมีสมาชิกรวม 35 ประเทศ 6 บทความ “The Female Economy, Harvard Business Review” (กันยายน 2009) โดย Michael J. Silverstein และ Kate Sayre จาก hbr.org CREATIVE THAILAND I 16

สินค้าประเภทนี้ เนื่องจากในแทบทุกครัวเรือน ผู้หญิงจะเป็นผู้จับจ่ายใช้สอยเพื่อจัดหาอาหาร เข้าบ้านและประกอบอาหารสำ�หรับทุกคนใน ครอบครัว การใช้จา่ ยเงินในส่วนนีเ้ รียกได้วา่ เกิดขึน้ ทุกวันและแทบจะไม่มีงบประมาณที่จำ�กัด จาก ผลสำ�รวจของมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดแสดงให้เห็น ถึงประเภทของซูเปอร์มาร์เก็ตที่เป็นที่นิยมของ ผู้หญิง ซึ่งหลักๆ สามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภท ซึ่งมีลูกค้าขาประจำ�ส่วนใหญ่เป็นผู้หญิง ได้แก่ Whole Foods และ Tesco โดยซูเปอร์มาร์เก็ต ประเภท Whole Foods จะตัง้ ราคาไว้สงู เนือ่ งจาก เล็งกลุ่มเป้าหมายผู้นิยมอาหารประเภทซื้อหาได้ รวดเร็ว ต้องการเนื้อสัตว์และสินค้าที่มีคุณภาพ ภาพสูง รวมไปถึงพนักงานทีม่ คี วามรูค้ วามสามารถ ในการให้รายละเอียดสินค้าได้อย่างถูกต้องและ แม่นยำ� ในขณะที่ซูเปอร์มาเก็ตอีกประเภทคือ ร้านค้าสินค้าราคาส่งอย่าง Tesco ซึง่ จะตอบสนอง ความต้องการของลูกค้าสตรีในการเป็น One-Stop Shopping กล่าวคือมาจับจ่ายเพียงที่เดียวก็มี สินค้าให้บริการครบทุกประเภทการใช้สอย เหมาะ สำ�หรับแม่บา้ นผูช้ อบทำ�อาหารทีม่ เี วลาจำ�กัดและ นิยมความสะดวกสบายเป็นหลัก ธุ ร กิ จ การออกกำ � ลั ง กายและการรั ก ษา สุขภาพ (Fitness) ก็ถือเป็นอีกหนึ่งธุรกิจที่ประสบ ความสำ�เร็จในการตั้งกลุ่มเป้าหมายหลักที่เป็น ผู้หญิง เมื่อสำ�รวจเฉพาะตลาดอาหารประเภท การควบคุมนํา้ หนักในสหรัฐอเมริกาเพียงอย่างเดียว ผลสำ�รวจค้นพบว่าตลาดในส่วนนี้โตขึ้น 6-9 เปอร์เซ็นต์ต่อปี ซึ่งนับเป็นเงินสูงถึง 10 พันล้าน เหรียญสหรัฐฯ ทางด้านธุรกิจประเภทสถานบริการ การออกกำ�ลังกายก็ก�ำ ลังเติบโตได้ดี โดยมีรายได้ ถึง 14 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ ต่อปี ข้อด้อยเพียง ข้อเดียวของการลงทุนในธุรกิจนี้ก็คือ เมื่อสำ�รวจ ตลาดและกลุ่มเป้าหมายอย่างจริงจัง จะพบว่า ลูกค้าผูห้ ญิงทีแ่ ท้จริงไม่ได้ให้ความสำ�คัญกับการ ออกกำ�ลังกายเป็นอันดับแรก เมื่อทางกลุ่มผู้ทำ� การสำ�รวจได้ให้ผู้หญิงเหล่านี้จัดอันดับการให้ เวลาและความสำ�คัญของตัวเองเมือ่ เทียบกับความ สำ�คัญที่ให้กับคู่สมรส ลูก และพ่อแม่ ผลสำ�รวจ แสดงให้เห็นว่าแท้จริงแล้ว พวกเธอมักให้ความ สำ�คัญของการให้เวลาตัวเองอยูท่ อี่ นั ดับทีส่ องและ สามด้ ว ยซํ้ า นั่ น หมายความว่ า เป็ น เรื่ อ งยาก สำ�หรับพวกเธอที่จะหาเวลามาดูแลตัวเองหรือ ออกกำ�ลังกายได้ ดังนั้นเมื่อมองในทางกลับกัน นี่จะเป็นโอกาสให้บรรดาฟิตเนสทั้งหลายได้นำ�

ข้อด้อยนีม้ าปรับเปลีย่ นและพัฒนากลยุทธ์ให้เป็น จุดขาย โดยพิจาราณาว่าทำ�อย่างไรถึงจะเข้าถึง ความต้องการของผู้หญิงได้มากที่สุดและตรงจุด ที่สุด ฟิตเนสส่วนใหญ่ในท้องตลาดมักจะมีค่า บริการแพงและออกแบบให้เหมาะสมต่อการใช้ งานของผูช้ ายเท่านัน้ ทีม่ งุ่ เน้นเรือ่ งการเพิม่ กล้าม และเพาะร่างกายโดยเฉพาะ ซึง่ สวนทางกับความ ต้องการของผูห้ ญิงทีค่ ดิ เพียงแค่อยากจะลดนา้ํ หนัก ทำ�ให้รา่ งกายแข็งแรงและเลือดลมสูบฉีดมากกว่า ดังนัน้ ฟิตเนสทีต่ กแต่งแสงไฟสว่างเกินไป มีเสียง เพลงประกอบเป็นเพลงอิเล็กโทนิกส์ที่หวือหวา ผู้ชายที่ออกกำ�ลังแล้วมีกลิ่นเหงื่อ มีอุปกรณ์ออก กำ�ลังกายทีใ่ ช้ยาก มักไม่ใช่ค�ำ ตอบทีผ่ หู้ ญิงต้องการ สถานที่ออกกำ�ลังกายอย่างฟิตเนส Curves จึง เติบโตอย่างรวดเร็วเนื่องจากตอบโจทย์ความ ต้องการของผู้หญิงได้ตรงประเด็น ทั้งเรื่องราคา และการออกกำ�ลังกายอย่างรวดเร็วตามแบบฉบับ ของผูห้ ญิง ไม่ได้ตกแต่งสถานทีใ่ ห้ดโู ฉบเฉีย่ วเกิน ไปจนผูห้ ญิงวัยกลางคนไม่กล้าเข้ามาใช้ อีกทัง้ ยัง มีเจ้าหน้าทีค่ อยให้แนะนำ�เรือ่ งการออกกำ�ลังกาย เบื้องต้นสำ�หรับ 30 นาทีแรก โดยที่พวกเธอไม่ จำ�เป็นต้องจ้างเทรนเนอร์ให้เสียเงินเพิ่มอีกด้วย กลุม่ ทีส่ ามเป็นกลุม่ ของสินค้าประเภทความ สวยงาม (Beauty) ทั้งผลิตภัณฑ์และการให้ บริการเพื่อสร้างความพึงพอใจในรูปร่างหน้าตา ของผู้หญิง จากการพูดคุยกับกลุ่มผู้หญิงซึ่งใช้ จ่ายเงินส่วนใหญ่ของเงินเดือนหมดไปกับการซื้อ เครื่องสำ�อางพบว่า เหตุผลในการจับจ่ายกับ สินค้ากลุ่มนี้คือ นอกจากจะสร้างความพึงพอใจ ให้ความรูส้ กึ ถึงการประสบความสำ�เร็จ และสร้าง ความน่าเชือ่ ถือแล้ว มันยังช่วยลดความเครียดใน การทำ�งานแบบต่อเนื่องเป็นเวลาหลายๆ ชั่วโมง อีกด้วย ถึงแม้ในตลาดจะมีสินค้าและการให้ บริการประเภทนี้อยู่เป็นจำ�นวนมาก แต่ก็ยังไม่ สามารถสร้างความพึงพอใจและตอบโจทย์ให้กบั กลุ่มลูกค้าสตรีส่วนใหญ่ได้ บริษัทส่วนใหญ่ที่ ประสบความสำ�เร็จจึงมักได้แก่ แบรนด์ที่ใช้ เทคโนโลยีตอบสนองโจทย์เรือ่ งความต้องการของ ผู้หญิงได้ตรงจุด โดยเฉพาะเรื่อง “การรักษา สภาพความอ่อนเยาว์อยู่เสมอ” ผลการสำ�รวจนี้ จึงไม่เป็นทีน่ า่ แปลกใจทีจ่ ะเห็นผลิตภัณฑ์ในกลุม่ การดูแลรักษาผิวหน้าทำ�รายได้ถึง 20 พันล้าน เหรียญสหรัฐฯ ต่อปี จากเดิมทีช่ นั้ สินค้าทีว่ างขาย ผลิตภัณฑ์ประเภทนี้วางขายแต่สินค้าที่ทำ�หน้าที่ ดูแลผิวหน้าเพียงฟังก์ชั่นเดียว เช่น เพิ่มความ CREATIVE THAILAND I 17

ชุ่มชื้นในผิวเพียงอย่างเดียว ก็ถูกปรับเปลี่ยนให้ ทำ � หน้ า ที่ ห ลายๆ อย่ า งได้ ใ นผลิ ต ภั ณ ฑ์ ชิ้ น เดียวกัน เช่น เพิ่มเติมสารกันแดด ทำ�ให้ผิวดู อิม่ นํา้ เต่งตึง ลดขนาดรูขมุ ขน เป็นต้น ผลิตภัณฑ์ ทั้งหมดนี้ถูกออกแบบเพื่อตอบสนองความสนใจ หลักเรื่องเดียวของผู้หญิง คือ “เรื่องอายุ” ผู้หญิง ทุกคนแทบไม่ปฏิเสธที่จะยอมจ่ายเงินในราคา สูงขึ้นเพื่อรักษาผิวหน้าของตนเองให้ดูดีอยู่เสมอ หนึ่งในโปรดักส์รักษาผิวสัญชาติสวิตเซอร์แลนด์ La Prairie ได้วางจำ�หน่ายผลิตภัณฑ์ Cellular Cream Platinum Rare Antiaging Moisturizer ซึ่งตั้งราคาไว้สูงถึง 1,000 เหรียญสหรัฐฯ ต่อ ขนาดครีมเพียง 1.7 ออนซ์ โดยทางแบรนด์ได้ ผสมสารสกัดจากแพลทินมั ทีร่ ะบุวา่ สามารถปรับ ค่าประจุไฟฟ้าของผิวให้กลับมาอยู่ในระดับที่ สมดุลได้ และสามารถป้องกันการเปลี่ยนแปลง ของดีเอ็นเอผิวได้อีกด้วย ดังนั้นเมื่อเริ่มต้นวาง จำ�หน่ายสินค้าตัวนี้เป็นครั้งแรกในปี 2008 ลูกค้า ที่รักผลิตภัณฑ์นี้จึงต่างต่อคิวเข้าแถวหน้าร้าน แบรนด์หรูอย่างไม่ย่อท้อเลยทีเดียว สินค้ากลุม่ สุดท้ายทีผ่ หู้ ญิงให้ความสนใจคง หนีไม่พ้นสินค้าประเภทเสื้อผ้าเครื่องแต่งกาย (Apparel) ซึง่ รวมไปถึงเครือ่ งประดับต่างๆ และ รองเท้า ผลิตภัณฑ์ในกลุ่มนี้มีมูลค่ารวมถึง 47 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ ทั้งยังมีช่องว่างที่เปิดให้ โอกาสให้เราสามารถทำ�ธุรกิจต่อเนื่องได้อีกมาก โดยเฉพาะการเล็งไปยังจุดเด่นเรือ่ ง “ความเหมาะ สมกับรูปร่างและราคาทีผ่ หู้ ญิงพอจะจ่ายไหว” ใช่ ว่ า ผู้ ห ญิ ง ทุ ก คนจะใส่ เ สื้ อ ผ้ า ไซส์ เ ล็ ก เสมอไป การทีแ่ บรนด์เสือ้ ผ้าทำ�ขนาดออกมาเพียงไม่กไ่ี ซส์ นอกจากจะเป็นการจำ�กัดวงของผูซ้ อ้ื แล้ว ยังสร้าง ความไม่ประทับใจให้แก่ผหู้ ญิงทีผ่ ดิ หวังเรือ่ งรูปร่าง ของตนไม่มขี นาดมาตรฐานอีกด้วย แบรนด์เสือ้ ผ้า อย่าง Banana Republic จึงออกสำ�รวจตลาด การค้าปลีกของเสื้อผ้าผู้หญิง และค้นพบว่าการ จะซื้อใจของนักช้อปฯ ที่เป็นผู้หญิงได้นั้น พวก เขาต้องแก้ปญั หาเรือ่ งความไม่พอดีของเสือ้ ผ้ากับ รูปร่างผูห้ ญิงทีม่ มี ากมายหลากหลายมากกว่าแค่ ไซส์เอส เอ็ม และแอลก่อน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เรื่องการทำ�ขนาดของกางเกง ดังนั้นพวกเขาจึง ผลิตทรงกางเกงทีม่ แี บบให้เลือกมากมาย รวมถึง มีขนาดที่หลากหลายตามรูปร่างของสตรีอีกด้วย เมื่อสาวๆ นักช้อปฯ เจอทรงที่พวกเธอถูกใจแล้ว พวกเธอส่ ว นใหญ่ ก็ จ ะสั่ ง ซื้ อ ในแบบเดี ย วกั น มากกว่าหนึง่ ชิน้ เสมอและสัง่ ซือ้ อย่างรวดเร็วแบบ

ไม่ต้องลองซํ้าอีกครั้ง อีกทั้งยังสั่งซื้อผ่านระบบ ออนไลน์ในแบบที่ใช่สำ�หรับเธออีกด้วย Banana Republic จึงกลายเป็นแบรนด์ในเครือของ Gap ทีท่ �ำ กำ�ไรได้สงู สุดต่อเนือ่ งเป็นระยะเวลาห้าปีดว้ ย เทคนิคนี้ ในขณะเดียวกันการคำ�นึงถึง “ราคา” ก็มีผลต่อการเลือกซื้อเสื้อผ้าของผู้หญิง นั่นเป็น เหตุผลที่ว่าแบรนด์เสื้อผ้าจากสวีเดนอย่าง H&M ที่มีราคาสบายกระเป๋า มีรูปแบบที่ดูสนุกสนาน และออกแบบตามเทรนด์ จึงมีอัตราการเปลี่ยน ถ่ายของสินค้าอย่างรวดเร็ว เนือ่ งจากการตัง้ ราคา สินค้าของ H&M ไม่เคยทำ�ให้ลูกค้ารู้สึกว่าโดน ปล้นจนกระเป๋าฉีกหรือไม่มีเงินมากพอที่จะซื้อ เลยสักครั้ง บางทีการที่ H&M เข้าใจหัวอกลูกค้า ผู้ ห ญิ ง ได้ อ ย่ า งน่ า ทึ่ ง ก็ อ าจจะเป็ น เพราะ 80 เปอร์เซ็นต์ของพนักงานบริษทั นีท้ ง้ั หมดเป็นผูห้ ญิง 77 เปอร์เซ็นต์ของผู้จัดการสาขาก็เป็นผู้หญิง 44 เปอร์เซ็นต์ของผู้จัดการระดับประเทศเป็นผู้หญิง และมีผู้หญิงนั่งแท่นบอร์ดบริหารถึง 7 คนจาก 11 คน ถึงแม้ผหู้ ญิงบางคนจะเลือกซือ้ เสือ้ ผ้าเพือ่ เป็นการอัพเดทเทรนด์เพียงแค่หนึง่ ถึงสองครัง้ ต่อปี แต่จากการสอบถาม พวกเธอยอมจ่ายในราคาที่ สูงขึน้ ถ้าเจอเสือ้ ผ้าทีเ่ หมาะสมกับรูปร่างของตัวเอง นั่นแปลว่ายังมีช่องว่างในการทำ�การตลาดอีก มากในจุดที่ผู้บริการยังเข้าไปไม่ถึง

แล้วตลาดของผู้หญิง ยังเหลืออะไรให้เราทำ�ได้อีก

ท่ามกลางงานบริการและอุตสาหกรรมทีเ่ กีย่ วข้อง กับผู้หญิงทั้งหมด “การให้บริการเรื่องการเงิน (Financial Services)” ชนะเลิศในแง่ของการเป็น ธุ ร กิ จ ที่ ไ ม่ เ ข้ า ใจความเป็ น ผู้ ห ญิ ง มากที่ สุ ด และจะกลายเป็นธุรกิจที่มีโอกาสในการทำ�เงิน มากที่สุด ถ้าหากบริษัทเหล่านี้ยอมรับและแก้ไข จุดอ่อนของตัวเองได้ แม้จะขัดแย้งกับสภาพ เศรษฐกิจที่ถดถอยในปัจจุบัน แต่เมื่อดูสถิติการ เพิ่มขึ้นของทรัพย์สินที่คนรวยมีอยู่แล้วพวกเขามี โอกาสที่จะรวยมากขึ้นไปอีกอยู่ดี การคำ�นวณ สถิตเิ รือ่ งการบริหารสินทรัพย์สว่ นบุคคล (Private Wealth) ในสหรัฐอเมริกาแสดงให้เห็นว่า โอกาส ทางด้านนี้จะมีมูลค่าที่เพิ่มขึ้นจากเดิม 14 ล้าน ล้านเหรียญสหรัฐฯ ในปัจจุบันเป็น 22 ล้านล้าน เหรียญสหรัฐฯ ในระยะเวลาเพียง 4 ปี (ปี 2020) และครึ่งหนึ่งของผู้ที่ครอบครองทรัพย์สินเหล่านี้ เป็นผู้หญิง หากแต่ผู้หญิงกลับถูกเมินเฉยจาก บริษัทต่างๆ ที่ให้บริการด้านการเงินเมื่อเปรียบ

อย่าลืมว่ายุคสมัยได้เปลี่ยนไป มีผู้หญิงที่เลือกจะดูแล ตนเองและอยู่เป็นโสดมากขึ้น ผู้หญิงบางคนทำ�รายได้ ได้ถึงหนึ่งล้านเหรียญสหรัฐฯ ต่อปีและจะมีเงินเก็บถึง 20 ล้านเหรียญยามเกษียณ นี่จึงเป็นโอกาสอันดี ถ้าจะ มีใครสักคนทีใ่ ส่ใจในการลงทุนและพัฒนาการให้บริการ เหล่านีก้ บั ผูห้ ญิงซึง่ ไม่พอใจการบริการทีม่ อี ยูใ่ นปัจจุบนั แต่มีเงิน 20 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ถืออยู่ในมือ เทียบกับการให้บริการรับรองลูกค้าที่เป็นผู้ชาย มีหลากหลายเหตุผลจากการสำ�รวจทีท่ �ำ ให้ผหู้ ญิง ไม่ได้รบั การดูแลอย่างทัว่ ถึงเท่ากับผูช้ าย ไม่วา่ จะ เป็นการไม่ใส่ใจในการให้บริการ เนื่องจากผู้ให้ บริการยึดติดกับแนวความคิดทีว่ า่ ผูห้ ญิงไม่สามารถ เข้าใจเรื่องกลไกการเงินที่ซับซ้อนได้ พวกเขาจึง อธิบายแต่วธิ กี ารจัดการกับการเงินของผูห้ ญิงแบบ เบสิกเท่านั้น แต่อย่าลืมว่ายุคสมัยได้เปลี่ยนไป มีผู้หญิงที่เลือกจะดูแลตนเองและอยู่เป็นโสด มากขึ้น ผู้หญิงบางคนทำ�รายได้ได้ถึงหนึ่งล้าน เหรียญสหรัฐฯ ต่อปีและจะมีเงินเก็บถึง 20 ล้าน เหรียญยามเกษียณ นี่จึงเป็นโอกาสอันดี ถ้าจะมี ใครสักคนที่ใส่ใจในการลงทุนและพัฒนาการให้ บริการเหล่านีก้ บั ผูห้ ญิงซึง่ ไม่พอใจการบริการทีม่ ี อยูใ่ นปัจจุบนั แต่มเี งิน 20 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ถือ อยูใ่ นมือ โอกาสนีน้ อกจากจะสามารถนำ�เงินของ พวกเธอมาลงทุนแล้วยังมีตลาดของการให้บริการ การประกันชีวติ แก่ผหู้ ญิงเหล่านีอ้ กี ด้วย Harvard Business Review ยังเสนอแนะจังหวะในการ ลงทุนกับผู้หญิง โดยแนะนำ�ว่าผู้หญิงมักนำ�เงิน มาลงทุนเมื่อมีจุดเปลี่ยนครั้งสำ�คัญในชีวิต ไม่ว่า จะเป็นการแต่งงาน การหย่า การย้ายงาน นี่อาจ จะเป็นเพราะผู้หญิงต้องการลงทุนให้ตัวเองรู้สึก มั่นคงมากขึ้นในช่วงเวลาที่สำ�คัญเหล่านี้ “การบริการและช่วยเหลือเด็กและคนชรา” ก็เช่นกัน เราคงปฏิเสธไม่ได้ว่างานดูแลเด็กและ ผู้สูงอายุภายในบ้านเป็นงานของผู้หญิงโดยตรง นอกจากภาระงานเหล่านีจ้ ะทำ�ให้ผหู้ ญิงไม่มเี วลา เป็นของตัวเองแล้ว เมื่อนึกถึงเหล่าผู้หญิงผู้ซึ่งยัง คงทำ�งานนอกบ้านประกอบไปด้วย ภาระงาน CREATIVE THAILAND I 18

เหล่านี้ที่รวมไปถึงการดูแลรักษาความสะอาด ภายในบ้านถือว่าเพิม่ แรงกดดันและความเครียด ให้กบั ผูห้ ญิงมากกว่าผูช้ ายเป็นเท่าตัว จากผลการ สำ�รวจพบว่า ผู้ชายหนึ่งในสามละเลยที่จะช่วย คูส่ มรสดูแลรักษาความสะอาดของบ้าน ญีป่ นุ่ เป็น ประเทศที่สามีช่วยเหลือภรรยาในการดูแลเรื่อง งานบ้านน้อยที่สุดซึ่งมากถึง 74 เปอร์เซ็นต์ของ คู่สมรสทั้งหมด ในทางกลับกันสามีชาวอินเดีย จำ�นวนถึง 71 เปอร์เซ็นต์ช่วยภรรยาของพวกเขา เรือ่ งงานบ้าน อีกทัง้ เมือ่ นำ�ไปเทียบกับสถิตคิ วาม พึงพอใจในแต่ละช่วงอายุของผู้หญิง เราพบว่า ผู้หญิงมักมีความสุขมากที่สุดในช่วงต้นชีวิตและ ปลายชีวติ ของพวกเธอ และจุดตํา่ สุดทีพ่ วกเธอไม่ พึงพอใจในชีวิตเอาเสียเลยคือช่วงอายุสี่สิบตอน ต้นและสี่สิบตอนกลาง ช่วงอายุดังกล่าวคือช่วง เวลาที่ผู้หญิงต้องดูแลเด็กๆ ในครอบครัวและ คนแก่ไปพร้อมๆ กัน ดังนัน้ นีจ่ งึ เป็นโอกาสให้เรา สามารถมองเห็นช่องทางในการเพิม่ จำ�นวนสินค้า และการบริ ก ารที่ ส ามารถตอบสนองความ ต้องการของผูห้ ญิงทีอ่ ยูใ่ นกลุม่ อายุนไี้ ด้เพือ่ ทำ�ให้ พวกเธอมีชวี ติ ทีส่ มดุลและมีเวลาเป็นของตัวเอง มากขึ้น

จริ ง หรื อ ที่ ก ารทำ � งานนอกบ้ า น ของผูห้ ญิงส่งผลกระทบต่อความ สัมพันธ์ภายในครอบครัว

จริ ง อยู่ที่ ก ารที่ ผู้ห ญิ ง ออกมาทำ � งานนอกบ้ า น มากขึ้นเป็นเรื่องน่ายินดี นอกจากผู้หญิงจะรู้สึก ภาคภูมิใจในตัวเองที่สามารถหาเลี้ยงครอบครัว ได้ดีไม่แพ้เพศชายแล้ว พวกเธอยังสามารถช่วย

แก้ปัญหาเรื่องการทำ�งานเป็นทีมในบริษัทที่มีแต่ ผู้ชายได้อกี ด้วย เนื่องจากผู้หญิงมีความสามารถ พิเศษในการพูดคุย ให้ก�ำ ลังใจ และสือ่ สารระหว่าง คนในทีมได้ดกี ว่าผูช้ าย อย่างไรก็ตาม การออกมา ทำ�งานนอกบ้านของผู้หญิงมักสร้างข้อกังขาเรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างเธอกับคนในครอบครัว การ ที่ผู้หญิงออกมาใช้เวลาอยู่นอกบ้านมากเกินไป ทำ�ให้พวกเธอมีเวลาใส่ใจคนในบ้านน้อยลงและ อาจจะถึงขั้นไม่มีเวลามีบุตรเลยก็ได้ ซึ่งข้อนี้ อาจจะส่งผลเสียต่อผลรวมของประชากรในระยะยาว แต่ในความเป็นจริง จากผลสำ�รวจพบว่า ประเทศ ที่มีแรงงานเป็นผู้หญิงมากที่สุดอย่างเดนมาร์ก หรือสวีเดน กลับมีอัตราการเกิดของประชากร มากกว่าประเทศที่มีแรงงานของผู้หญิงตํ่า เช่น ประเทศเยอรมนี อิตาลี และญี่ปุ่น เมื่อเปรียบ เทียบตามผลสำ�รวจแล้ว ประเทศทีม่ แี รงงานของ ผู้หญิงยิ่งตํ่า ยิ่งทำ�ให้การมีบุตรมีอัตราตํ่าลง เหตุผลที่อยู่เบื้องหลังปรากฏการณ์นี้กลับ ไม่ใช่เหตุผลเรือ่ ง “การไม่มเี วลา” เพียงอย่างเดียว หากแต่ประเทศที่ยอมให้ผู้หญิงเข้ามามีบทบาท และส่วนรวมในการทำ�งานนอกบ้านมากขึน้ ต้อง เปิดโอกาสให้ผหู้ ญิงเรียกร้องสิทธิสตรีและเด็กให้

ได้เท่าเทียมกับผูช้ ายในสังคม เมือ่ รัฐบาลได้ปรับแก้ นโยบายเหล่านีใ้ ห้เป็นธรรมและสมดุล ก็จะส่งผล กลั บ ไปให้ ส ตรี ก ล้ า ที่ จ ะมี บุ ต รระหว่ า งช่ ว งวั ย ทำ�งานมากขึ้น ดังนั้นถ้าประเทศของเราต้องการ แรงงานทีม่ คี ณุ ภาพ รวมถึงจำ�นวนแรงงานผูห้ ญิง ที่เพิ่มมากขึ้นเราก็จำ�เป็นต้องกำ�จัดอุปสรรคที่จะ ทำ�ให้ผู้หญิงที่มีบุตรทำ�งานได้ไม่สะดวกออกไป นั่นคือรัฐควรจะอำ�นวยความสะดวกเรื่องการ ชดเชยวันลาคลอด รวมถึงการดูแลบุตรธิดาของ แรงงาน การเปิดโอกาสให้สตรีผู้ทำ�งานนอกบ้าน มีวันทำ�งานที่ยืดหยุ่นได้ รวมไปถึงการดูแลเรื่อง ภาษีสำ�หรับคนมีครอบครัวแล้ว และการจัดตั้ง ระบบประกันสังคมอย่างเป็นธรรม เพื่อเป็นแรง จูงใจให้ผู้หญิงกล้าที่จะก้าวออกมาทำ�งานนอก บ้านมากขึ้น สถิติที่ผ่านมาแสดงให้เห็นว่าประเทศอย่าง ประเทศเยอรมนี อิตาลี และญี่ปุ่น ซึ่งมีแรงงาน ที่เป็นผู้หญิงตํ่ากว่าประเทศอื่นๆ ให้สวัสดิการ กับผู้หญิงน้อยกว่าประเทศที่มีแรงงานผู้หญิงใน อัตราสูง นัน่ ทำ�ให้ผหู้ ญิงไม่กล้าแม้แต่จะมองหางาน เพราะว่ารายได้ไม่คมุ้ ค่าต่อการลงทุนเดินทางออก ไปทำ�งานนอกบ้าน หนำ�ซํ้ายังไม่กล้าที่จะมีบุตร CREATIVE THAILAND I 19

เพิ่มขึ้นเนื่องจากคิดว่าไม่มีรายได้มากพอที่จะ เลี้ยงดูบุตรธิดาของตน กรณีนี้มีตัวอย่างเช่น ประเทศญี่ปุ่นมีนโยบายสนับสนุนสิทธิสตรีและ เด็กตํ่า ทำ�ให้มีผู้หญิงที่กล้าจะเอาลูกไปฝากกับ สถานรับเลีย้ งเด็กนอกบ้านเพียงแค่ 13 เปอร์เซ็นต์ เมือ่ เทียบกับสหรัฐอเมริกาทีผ่ ปู้ กครองกล้าเอาลูกไป ฝากเดย์แคร์ถงึ 54 เปอร์เซ็นต์ และสหราชอาณาจักร ถึง 34 เปอร์เซ็นต์ เมื่อมองภาพรวมของเศรษฐกิจทั้งหมดใน ปัจจุบนั เปรียบเทียบกับเมือ่ สิบปีทผี่ า่ นมา ถึงเวลา แล้วที่เราจะต้องยอมรับว่าผู้หญิงเริ่มเข้ามามี บทบาทสำ�คัญในตลาดแรงงาน และจะดีมากไป กว่านั้นถ้าเราจะสามารถดึงศักยภาพและความ สามารถของผู้หญิงมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ถ้าเราสามารถตั้งนโยบายแรงงานและสวัสดิการ เพือ่ รองรับจำ�นวนผูห้ ญิงทีเ่ พิม่ มากขึน้ ได้ตง้ั แต่วนั นี้ ในอนาคตนอกจากสิง่ นีจ้ ะช่วยแก้ปญั หาเรือ่ งสตรี และเด็กในระยะยาวแล้ว มันจะยิง่ ส่งผลดีในวงกว้าง เพราะการรองรับในครั้งนี้จะรวมไปถึงจำ�นวน แรงงานทีม่ ากขึน้ มีคณุ ภาพมากขึน้ และยังมีการ สร้างสวัสดิการและประกันสังคมครอบคลุมไปถึง คนชราที่อาศัยอยู่ในประเทศอีกด้วย

Insight : อินไซต์

เศรษฐกิจเติบโตอย่างร้อนแรงในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา ทำ�ให้สาวจีนมีกำ�ลังและอิสระ มากขึ้น ทางเลือกในการใช้ชีวิตโสดของพวกเธอจึงไม่ใช่แค่เรื่องส่วนบุคคลอีกต่อไป แต่มันยังสร้างแรงกระเพื่อมขนานใหญ่ต่อความมั่นคงระดับประเทศ CREATIVE THAILAND I 20

paullus23.deviantart.com

เรื่อง: มนฑิณี ยงวิกุล

จังหวัดของจีน แต่ทว่าในบางครั้ง ก็กลายเป็น เรื่องเศร้าสำ�หรับหนุ่มชนบทที่ทุ่มเทเก็บเงินเพื่อ แต่งภรรยา เมื่อนายหน้าพากันเชิดเงินพร้อมกับ เจ้าสาวไปอย่างไร้ร่องรอย อย่างไรก็ตาม ความ ต้องการนำ�เข้าเจ้าสาวจากต่างประเทศยังคงมีอยู่ และนัน่ ก็เป็นปัญหาสำ�หรับประเทศต้นทางเช่นกัน โดยกระทรวงเพื่ อ ความมั่ น คงของเวี ย ดนาม (Ministry of Public Security) รายงานว่า หญิงสาวในภูมิภาคที่ห่างไกลเป็นเป้าหมายของ การค้ า มนุ ษ ย์ ซึ่ ง ในช่ ว งที่ ผ่ า นมา มี ผู้ ห ญิ ง เวียดนามถึง 5,800 คนทีห่ ายไป และส่วนใหญ่ถกู ส่งไปประเทศจีน ไม่เพียงต้นทุนการแต่งงานทีแ่ สนแพงจะตัด โอกาสชายจีนจำ�นวนมากที่จะมีสายเลือดจีนแท้ เป็นทายาท แต่เศรษฐกิจของจีนทีเ่ ติบโตมาอย่าง ต่ อ เนื่ อ งในทศวรรษที่ ผ่ า นมา ไม่ เ พี ย งสร้ า ง เศรษฐีนีระดับพันล้านของจีนให้เพิ่มขึ้น แต่ยัง เปลี่ยนทัศนคติของหญิงสาวรุ่นใหม่ให้ไม่ยึดติด กับค่านิยมในการแต่งงาน ถ้าหากนั่นไม่ใช่ทางที่ ดีกว่า ซึ่งยิ่งทำ�ให้โอกาสที่ชายหนุ่มชาวจีนจะ กลายสภาพเป็น “หนุ่มเหลือค้าง” มีมากขึ้น เรื่อยๆ ในปี 2007 สมาพันธ์สตรีจีนทั่วประเทศ (All-China Women’s Federation: ACWF) ที่ ประกอบด้วยสมาชิกจากสมาคมและสภาสตรี ท้องถิ่นทั่วประเทศ ซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐบาล ได้ให้คำ�จำ�กัดความของหญิงสาวอายุมากกว่า

whatsonweibo.com

fb.se

70.4 ล้านคนi เป็นตัวเลขจำ�นวนสาวโสดใน ประเทศจีน ซึ่งถ้าหากเทียบกับประชากรทั้งหมด 1.4 พันล้านคนแล้ว ยังนับว่าเป็นสัดส่วนที่ตํ่าอยู่ มาก แต่เมื่อนำ�สัดส่วนของประชากรชายและ หญิงมาเทียบกันแล้ว ตัวเลขคนโสดที่มีท่าทีจะ เพิ่มสูงขึ้นนี้ก็ทำ�ให้รัฐบาลมิอาจนิ่งเฉยได้อีก กว่า 30 ปีแห่งการดำ�เนินนโยบายลูกคน เดียว (One Child Policy) ซึ่งมีการยกเลิกไปใน ปี 2013 นัน้ ครอบครัวชาวจีนส่วนใหญ่เลือกทารก เพศชายด้วยเหตุผลของการสืบสกุล จึงทำ�ให้ใน ปี 2014 ประเทศจีนมีจ�ำ นวนผูช้ ายมากกว่าผูห้ ญิง ถึง 33 ล้านคน และในจำ�นวนนี้มีถึง 10 ล้านคน ที่ยังหาคู่ไม่ได้ เมือ่ ตลาดเป็นของผูห้ ญิง เงือ่ นไขสำ�คัญของ การแต่งงาน คือกำ�ลังในการเลี้ยงดู ตั้งแต่การมี บ้าน รถ และสิง่ อำ�นวยความสะดวก ซึง่ นับเป็น ต้นทุนที่สูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งชายหนุ่มที่อาศัย อยู่ในเขตชนบทที่ต้องมีเงินถึง 3-7 แสนบาท ถึง จะพอซื้อบ้านและจ่ายค่าสินสอดให้ผู้หญิงที่พวก เขาหมายปอง สาวจีนจึงกลายเป็นสิ่งที่ดูจะเกิน เอื้อมสำ�หรับหนุ่มชนบท และนั่นทำ�ให้พวกเขา ต้องหันเหไป “นำ�เข้า” เจ้าสาวจากประเทศเพือ่ น บ้านแทน รายงานจากสำ�นักข่าวปักกิ่งระบุว่า การ แต่งงานของหนุม่ จีนกับสาวเวียดนามทีจ่ ดั หาโดย นายหน้าทีใ่ ช้ต้นทุนไม่เกิน 1 แสนบาท กำ�ลังเป็น ทางเลือกสำ�หรับการสร้างครอบครัวในหลาย

27 ปีที่ยังไม่แต่งงานว่าเป็น “ผู้หญิงที่เหลืออยู่” (Sheng Nu) หรืออีกนัยหนึ่งคือไม่มีใครต้องการ เพื่อกดดันให้ผู้หญิงรู้สึกวิตกและมุ่งมั่นกับการ แต่งงานมากขึ้น แต่ทว่า แรงกดดันนี้กลับกลาย เป็นไม้เด็ดของผลิตภัณฑ์เครื่องสำ�อาง SK-II ใน การออกแคมเปญ Marriage Market Takeover เพือ่ ส่งข้อความถึงหญิงสาวในการทำ�ความเข้าใจ กับพ่อแม่ถึงการเลือกความสุขในชีวิตมากกว่า การทำ�ตามค่านิยม ซึ่งเรียกกระแสตอบรับที่ดี จากหญิงสาวชาวจีนรวมถึงสาวโสดทั่วโลก ในสังคมทีใ่ ห้คณุ ค่ากับการแต่งงาน สาวโสด ทีเ่ พิม่ จำ�นวนมากขึน้ เพราะมี 2 สิง่ ทีส่ งู เกิน ได้แก่ รายได้ และการศึกษา อาจจะดูเป็นวิกฤติการณ์ ในมิติทางสังคม แต่สำ�หรับชายหนุ่มที่เหลืออยู่ เพราะมีสองสิ่งข้างต้นน้อยเกินไป น่าจะเป็น วิ ก ฤติ ก ารณ์ ท างความมั่ น คงและเศรษฐกิ จ ของประเทศ มากกว่าการพุ่งเป้าไปที่การเป็น หญิงที่ “ตกค้าง” เพียงเพราะว่าพวกเธอต้องอยู่ เป็นโสด

ที่มา: บทความ “China Needs Millions of Brides ASAP” (25 ธันวาคม 2014) โดย Adam Minter จาก bloomberg. com / บทความ “Marriage Too Costly for Some Rural Bachelors in China” (8 มีนาคม 2016) โดย Ma Chi จาก telegraph.co.uk / บทความ “Not ‘Leftover Women’ but ‘Leftover Men’ Are China’s Real Problem” (29 กรกฎาคม 2015) โดย Manya Koetse จาก whatsonweibo.com

i จำ�นวนผูห้ ญิงโสดอายุระหว่าง 20-54 ปี ในประเทศจีน ปี 2013 ข้อมูลจากรายงานเรือ่ ง “Number of Singles in China In 2013, by Age Group and Gender (in Millions)” จาก statista.com

CREATIVE THAILAND I 21

Creative Startup : เริ่มต้นคิด

เพื่อนสนิทคนใหม่ของสาวยุคนี้ เรื่อง: วัชรพงษ์ แดงปลาด / ภาพ: ชาคริต นิลศาสตร์

จากจุดเริ่มต้นเล็กๆ ที่มาจากความชื่นชอบในเครื่องสำ�อาง ทำ�ให้ เมย์-ภูรดา จริงจิต ตัดสินใจออกจากงานในฝันของหญิง สาวหลายคนที่หวังจะได้ติดปีกเดินทางไปทั่วโลกอย่างแอร์โฮสเตส กลายมาเป็นเจ้าของแบรนด์เครื่องสำ�อางที่ขึ้นชื่อในเรื่อง ของเฉดสีทโี่ ดดเด่นหลากหลาย เหมาะกับสาวทุกลุคในทุกโอกาส ในชือ่ “Passion Ville” หมูบ่ า้ นของเหล่าหญิงสาวทีห่ ลงใหล ในศาสตร์ของการแต่งหน้าที่เปิดให้ทุกคนได้เข้ามาร่วมสนุก และปลดปล่อยความเป็นตัวเองผ่านคอลเล็กชั่นลิปสติกและ บรัชออนที่มีสีสันมากกว่า 50 เฉดสีในราคาที่จับต้องได้

CREATIVE THAILAND I 22

เรียกได้ว่า ถ้าพูดถึงแบรนด์เครื่องสำ�อางดรักสโตร์แล้ว ต้องยกให้ Passion Ville ในฐานะที่เป็นแบรนด์แรกๆ ที่มีไลน์ของลิปสติกคุณภาพหลากเฉดสีที่ เด่นด้วยเนื้อสัมผัสให้สาวๆ ได้เลือกซื้อ โดยไม่ต้องง้อเคาน์เตอร์แบรนด์อีก ต่อไป From Passion to Creation จากความต้องการที่จะมีธุรกิจเป็นของตัวเองในเรื่องการแต่งกายและ แอคเซสซอรี่ แต่ยังมองไม่เห็นช่องทางการตลาดที่ชัดเจน และอุปสรรค สำ�คัญในการทำ�ธุรกิจยุคนี้ที่มีการแข่งขันกันอย่างสูง ทำ�ให้เมย์เริ่มเบน เข็มความสนใจของตนเองไปหาสินค้าอีกชนิด ที่เป็นชิ้นคลาสสิกในการ แต่งตัวของผู้หญิงอย่าง “ลิปสติก” มาเป็นผลิตภัณฑ์หลักของแบรนด์ “อาจจะเป็นเพราะเราเป็นคนที่บริโภคเครื่องสำ�อางค่อนข้างมาก ทำ�ให้ เรามองเห็นช่องทางว่าในตลาดเครื่องสำ�อางยังขาดอะไรอยู่ สำ�หรับ เครื่องสำ�อางแบรนด์ไทยเอง สมัยนั้นจะอยู่ในรูปของแบรนด์ใหญ่ที่จะมี ผลิตภัณฑ์ครบทุกประเภท แต่ว่าในแต่ละประเภทของเขา เฉดสีอาจจะ ไม่ได้เยอะมาก เราก็เลยมองเห็นว่าตรงนี้เราอาจเข้ามาทำ�ตลาดได้” หลังจากใช้เวลาศึกษานานกว่าสามปี Passion Ville ก็ได้เปิดตัว คอลเล็กชั่นลิปสติกล็อตแรกที่มีมากกว่า 25 เฉดสีออกมา พร้อมกับกิมมิก การตัง้ ชือ่ น่ารักๆ อันเป็นเอกลักษณ์ของแบรนด์ ทัง้ เพือ่ สร้างการจดจำ� และ สร้างคาแรกเตอร์ของแบรนด์ไปพร้อมๆ กัน “เราจะมีไอเดียสนุกๆ เป็น แรงบันดาลใจของชื่อลิปสติกแต่ละสี เช่น ลิปสติกที่สะท้อนความเป็นเมือง ต่างๆ อย่างลอนดอน ก็มีสีสโคน เพราะถ้าใครนึกถึงสโคน ส่วนใหญ่ก็ต้อง นึกถึงลอนดอนถูกไหมคะ ไอเดียมันก็จะลิงก์ไปกับสี ซึ่งตัวสีตัวนี้เองก็จะ ออกสีเบจ ที่เข้ากับผู้หญิงในทุกโอกาส” ปัญหา = โอกาส นอกจากไอเดียสนุกๆ แล้ว สิ่งที่สำ�คัญไม่แพ้กันสำ�หรับ Passion Ville นั่น ก็คือคุณภาพของผลิตภัณฑ์ในราคาที่ไม่เกินเอื้อม และต้องตอบโจทย์ ไลฟ์สไตล์ที่หลากหลายสำ�หรับสาวๆ ทุกคน “เราเริ่มคิดตั้งแต่ช่วงปี 2010 ก่อนจะปล่อยผลิตภัณฑ์ครั้งแรกช่วงปี 2013 เราใช้เวลาศึกษาค่อนข้างนาน เพราะว่าตอนนั้นเราต้องหาทั้งสถานที่ในการผลิต พัฒนาตัวผลิตภัณฑ์ ณ ตอนนัน้ ลิปสติกเนือ้ แมตต์ในเมืองไทยยังไม่ได้รบั ความนิยมมากนัก ถ้าอยาก จะหาซื้อทีหนึ่ง อาจจะต้องเป็นลิปสติกที่เป็นเคาน์เตอร์แบรนด์ไปเลย หรือ ว่าต้องสั่งเข้ามาจากต่างประเทศ เราก็เลยอยากที่จะพัฒนาสินค้าตัวนี้ ซึ่งก็ ใช้เวลาพัฒนาลิปสติกเนื้อแมตต์ให้สวยประมาณสองปี อีกหนึ่งปีที่เหลือคือ การศึกษาตลาด และดูว่าจะปล่อยผลิตภัณฑ์ตัวแรกออกมาในแนวทางไหน ตอนแรกเราเน้นหนักในส่วนของการทำ�การตลาดออนไลน์ เช่น สื่อสารผ่าน เฟซบุ๊กและไอจีเป็นหลัก ถ้าเป็นสมัยก่อน แบรนด์ส่วนใหญ่อาจจะออกมา ในรูปของโฆษณาเลย แต่ของเรา เราอยากจะเน้นไปที่ความหลากหลาย เหมือนเป็นฮาวทูให้กับผู้บริโภค ให้ผลิตภัณฑ์ของเราสามารถแมทช์เข้ากับ แต่ละลุค และเข้าได้สำ�หรับทุกสีผิว”

ถึงแม้จะใช้เวลาศึกษาค่อนข้างนาน ทว่าสตาร์ทอัพสำ�หรับแบรนด์ เครือ่ งสำ�อางก็ยงั ถือว่าเป็นเรือ่ งใหม่มากในขณะนัน้ ทำ�ให้ Passion Ville ต้อง เจอกับปัญหาและโจทย์ที่ต้องหาทางแก้อีกนานัปการ โดยเฉพาะในแง่ของ ธุรกิจที่ยังไม่เคยมีใครทำ�มาก่อน “ปัญหาแรกๆ เลย คือเราไม่เคยเห็นธุรกิจ ประเภทนี้ ที่ผลิตเครื่องสำ�อางออกมาแค่ผลิตภัณฑ์เดียวเลยจริงๆ ข้อที่สอง คือเราไม่แน่ใจว่าคนไทยจะต้อนรับคำ�ว่า ‘แบรนด์ไทย’ หรือเปล่า อย่างที่ สามก็คือ เราจะใช้สื่อออนไลน์เป็นหลัก ณ ตอนนั้นคนที่เล่นโซเชียลมีเดียก็ ค่อนข้างเยอะ แต่ว่าคนที่ซื้อของออนไลน์แล้ว ยิ่งเป็นเครื่องสำ�อางแบรนด์ ไทยเนี่ย ก็ยังไม่ค่อยมี เพราะฉะนั้นเราก็อาจจะไม่มีโมเดลต้นแบบให้เรียน รู้มากเท่าไหร่” โดดเด่นด้วยความต่าง ด้วยเสียงตอบรับอย่างล้นหลาม ทำ�ให้ Passion Ville แตกยอดผลิตภัณฑ์ จากทีม่ เี พียงแค่ลปิ สติกเนือ้ แมตต์ ไปสูบ่ ลัชออนโดยยังคงคอนเซ็ปต์เดิมของ ตัวเองเอาไว้ นั่นคือการมีเฉดสีจำ�นวนมากให้กับสาวๆ ได้เลือกไปปรับให้ เข้ากับลุคของตัวเอง “ตอนนีผ้ ลิตภัณฑ์หลักๆ ของแบรนด์เราคือลิปสติกกับ ทีป่ ดั แก้ม ลิปสติกเราออกมาแล้วทัง้ หมดสามรุน่ รุน่ แรกจะเป็นรุน่ ปกติทอี่ อก มาประมาณ 40 สี ส่วนรุ่นที่สอง เราจะมีคอนเซ็ปต์เป็นการ Create You Niverse ซึ่งเราอยากที่จะนำ�เสนอให้ลูกค้ารู้สึกพิเศษที่จะได้มาทำ�ลิปสติก ของตัวเอง โดยรุ่นนี้ยังได้แตกยอดออกมาเป็นพิเศษตอนที่เราไปเปิดแล็บ ผสมสีให้ลูกค้าได้ทดลองผสมสีลิปสติกให้เป็นสีของตัวเอง จากนั้นเราก็นำ� มาต่อยอดโดยหยิบเอาสิบเฉดสีที่เป็นที่นิยมของสาวไทยออกมา แล้วก็ใส่ ความพิเศษมากขึน้ ไปอีกด้วยการให้ลกู ค้าสามารถสลักชือ่ สีของตัวเองลงไป บนแท่งลิปสติกได้ ส่วนรุน่ ทีส่ ามของเราก็จะเป็นลิปสติกแบบนํา้ ทีเ่ รากำ�ลังจะ เปิดตัวในส่วนของที่ปัดแก้ม เราก็ยังคงคอนเซ็ปต์เดิม ที่จะเน้นไปที่สีที่ หลากหลายของผลิตภัณฑ์ คือมีประมาณ 30 สี และชือ่ ของแต่ละสีกจ็ ะได้ แรงบันดาลใจมาจากชื่อของถนนสายต่างๆ” The Definition of Girl Power จากเดิมทีเ่ ครือ่ งสำ�อางเป็นเพียงอุปกรณ์เสริมเพือ่ ความสวยงามของหญิงสาว ปัจจุบันเครื่องสำ�อางได้พัฒนารูปแบบและผลิตภัณฑ์กลายเป็นสิ่งที่บ่งบอก ถึงเอกลักษณ์และอัตลักษณ์ของผู้หญิงที่มีคุณค่ามากกว่าแค่ความงาม ภายนอก และสิ่งนั้นคือสิ่งที่ Passion Ville ต้องการจะบอกกับผู้หญิงทุกคน ตลอดมา “เรามองว่าเครื่องสำ�อางมันเป็นอะไรที่มากกว่าแค่เรื่องของความ สวยความงาม แต่มันยังเป็นเรื่องของความมั่นใจ การแต่งหน้าทำ�ให้เรา สามารถเปลี่ยนลุคไปได้เรื่อยๆ มันกลายเป็นหนึ่งในไลฟ์สไตล์ของผู้หญิง ไปแล้ว กลายเป็นสิ่งที่สร้างตัวตนให้กับผู้หญิง อย่างที่เราเลือกทำ�ลิปสติก เราก็มองว่ามันเป็นเรื่องของสี ซึ่งสามารถช่วยให้ผู้หญิงเปลี่ยนสไตล์ไป ได้เรื่อยๆ” Facebook: Passion Ville Makeup IG: passionville

CREATIVE THAILAND I 23

Creative City : จับกระแสเมืองสร้างสรรค์

เรื่อง: วรรณเพ็ญ บุญเพ็ญ

นับตัง้ แต่ผลู้ ภี้ ยั ชาวยิวจากทัว่ โลกได้อพยพหนีภยั ในครัง้ สงครามยุโรปและจากประเทศอาหรับ เพือ่ เดินทางเข้ามายังดินแดน ศักดิส์ ทิ ธิต์ ามคำ�สวดภาวนาและพลังศรัทธาทีย่ ดึ เหนีย่ วจิตใจร่วมกัน ความพยายามในการบุกเบิกดินแดนเล็กๆ ทีส่ ว่ นใหญ่ เป็นพื้นที่แห้งแล้งก็ค่อยๆ ก่อร่างสร้างประเทศ จนชาวยิวสามารถประกาศอิสรภาพของ “อิสราเอล” ได้ในปี 1948 นับแต่ นั้นมา ประเทศเล็กๆ ที่ปัจจุบันโอบล้อมไปด้วยศัตรูทั้งที่เกิดจากความขัดแย้งทางการเมืองและศาสนาก็ตกอยู่ในสภาพ พร้อมรบทุกเมื่อ และยังเป็นเพียงหนึ่งในไม่กี่ประเทศในโลกที่ “ผู้หญิง” สามารถร่วมรบเคียงบ่าเคียงไหล่กับผู้ชายได้ยามมี ศึกสงคราม

CREATIVE THAILAND I 24

แม้อิสราเอลจะเป็นประเทศเล็กๆ แต่ก็เป็นหนึ่ง ในประเทศที่มีความแตกต่างกันมากที่สุดในโลก ด้วยการที่มีผู้ลี้ภัยซึ่งมีชนชาติแตกต่างกันถึง 70 ชาติ ทำ�ให้มีภาษา วัฒนธรรม และพื้นเพทาง ประวัติศาสตร์ต่างกัน เดวิด แมกวิลเลียมส์ (David McWilliams) นักเศรษฐศาสตร์ชาวไอริช ได้อธิบายว่า “อิสราเอลไม่ใช่ประเทศยิวมิติเดียว เพราะเต็มไปด้วยความเชือ่ ทางศาสนาทีห่ ลอมรวม เอาชาติยิวที่พลัดถิ่นไปตั้งแต่สมัยโบราณกลับมา โดยนำ�เอาวัฒนธรรม ภาษา และขนบธรรมเนียม ที่แตกต่างกันทั้งสี่มุมโลกมารวมไว้อีกครั้ง” แต่ ความแตกต่างเหล่านีก้ ถ็ กู หล่อหลอมให้กลมกลืน เป็นชาติไว้ดว้ ยประสบการณ์ทางทหารทีห่ นุม่ สาว ชาวอิสราเอลเกือบทุกคนต้องร่วมกันรับใช้ชาติ โดยก่อนจะถึงวัยเกณฑ์ทหารหนึง่ ปี ชายและหญิง ที่มีอายุครบ 17 ปีทุกคน จะถูกเรียกไปรายงาน ตัวที่ศูนย์เกณฑ์ทหารเพื่อรับการคัดเลือกขั้นต้น และจะถูกประเมินความเป็นไปได้ ว่าเขาหรือเธอ จะถูกรับให้อยูใ่ นหน่วยใดของกองทหารอิสราเอล (Israel Defense Forces: IDF) ซึ่งหากถามว่า ประสบการณ์ในกองทัพมีความสำ�คัญมากแค่ไหน สำ�หรับชาวอิสราเอล สามารถดูได้จากคำ�ถาม สั ม ภาษณ์ ง านที่ มั ก จะถู ก ถามก่ อ นเสมอว่ า “คุ ณ เคยทำ � งานให้ กั บ หน่ ว ยไหนในกองทั พ ” มากกว่าการจะถามถึงประวัติการศึกษา แดน ซีเนอร์ (Dan Senor) และซอล ซิงเกอร์ (Saul Singer) ได้บรรยายถึงความสำ�คัญของ ประสบการณ์ในกองทัพไว้ในหนังสือ Start-up Nation ว่า “การเข้าร่วมกองทัพ IDF คือการเปิด โอกาสให้ทหารเกณฑ์ได้รับประสบการณ์อันมีค่า

CREATIVE THAILAND I 25

flickr.com/photos/idfonline

flickr.com/photos/idfonline

Melting Pot in Military

เพราะเป็นพื้นที่พิเศษภายในสังคมอิสราเอลที่ หนุ่มสาวจะได้ทำ�งานใกล้ชิดกัน ได้รู้จักกับเพื่อน ในวัยเดียวกันจากต่างวัฒนธรรม ต่างสังคม และ ต่างพืน้ เพทางศาสนา ทัง้ ชาวยิวจากรัสเซีย ผูล้ ภ้ี ยั จากเอธิโอเปีย ชาวยิวที่เกิดในอิสราเอลที่มาจาก ย่านชานเมืองรํ่ารวยของเทลอาวีฟ นักเรียนเคร่ง ศาสนาในเยรูซาเลม และชาวยิวจากครอบครัว เกษตรกร ทัง้ หมดนีอ้ าจจะได้มาอยูห่ น่วยเดียวกัน โดยใช้เวลา 2-3 ปีทำ�งานร่วมกันเป็นทีมตลอด เวลา และจากนั้นอีก 20 กว่าปีกับการเข้ามา ประจำ�การรายปีในหน่วยทหารกองหนุน” ความ สัมพันธ์ระหว่างกันในลักษณะนี้เอง ที่ก่อให้เกิด เครือข่ายภายในประเทศเล็กๆ ที่เชื่อมต่อกันได้ อย่างพ้นกรอบจำ�กัดในเรื่องลำ�ดับชั้นทางสังคม หรือความแตกต่างด้านวัฒนธรรม นอกจากนี้ หนุ่มสาวชาวอิสราเอลผู้เคยผ่านประสบการณ์ใน กองทัพยังรูก้ นั ดีวา่ ธรรมเนียมปฏิบตั ขิ องกองทัพ อิสราเอลคือการไม่มธี รรมเนียม เนือ่ งจากชาวยิว อิสราเอลได้รบั การปลูกฝังให้ชา่ งสงสัย กล้าถกเถียง และโต้แย้งในเหตุผล เหมือนดังที่ชมูเอล อีเดน (Shmuel Eden) ผู้นำ�แผนกปฏิบัติการบริษัท อินเทลในอิสราเอลเคยกล่าวไว้วา่ “เราทำ�ตามวิถี ของคนอิสราเอล เราขอแย้งตามเหตุผลของเรา จนกว่าจะตาย” ดังนั้นจึงเป็นเรื่องปกติหากจะ เห็นนักศึกษาอิสราเอลกำ�ลังถกเถียงกับอาจารย์ อย่างเอาเป็นเอาตาย พนักงานระดับล่างกล้า ตั้งคำ�ถามต่อการบริหารของนายจ้าง หรือแม้ กระทั่งพลทหารตั้งข้อสงสัยต่อการตัดสินใจใดๆ ของนายพล ซึ่งสิ่งเหล่านี้ส่งผลดีสำ�หรับสังคม ผู้ประกอบการ รวมทั้งยังเป็นผลดีกับกองทัพ อิสราเอล เพราะหนุ่มสาวทหารระดับล่างจะ กล้าเสนอวิธีการใหม่ๆ ด้านยุทธวิธีมาให้กองทัพ อยู่เสมอ ดังนัน้ เมือ่ หนุม่ สาวชาวอิสราเอลได้ผา่ นการ เกณฑ์ทหารร่วมกัน บวกกับลักษณะนิสยั ทีพ่ กพา ความมั่นใจและกล้าหาญพอที่จะพูดถึงเหตุผล ของตนได้อย่างไม่ยดึ ติดกับธรรมเนียมหรือลำ�ดับ ชั้นทางสังคมแล้ว แน่นอนว่าความรู้สึกถึงความ เท่าเทียมกันไม่ว่าจะในแง่ของสถานะทางเพศ หรือมิตทิ างสังคมก็ยอ่ มเป็นเรือ่ งทีเ่ กิดขึน้ ตามมา

After High school, Life is War ในขณะที่วัยรุ่นส่วนใหญ่ใช้ชีวิตอย่างสนุกสนาน หรือกำ�ลังมุ่งมั่นตั้งใจเรียนในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อ เพือ่ สอบเข้ามหาวิทยาลัยในฝันกันอย่างเต็มที่ แต่ หนุ่มสาวอิสราเอลกลับต้องยอมสละช่วงวัยรุ่น 2-3 ปี เพือ่ เป็นส่วนหนึง่ ของการรับใช้ชาติในกองทัพ แน่นอนว่ามันคงเป็นเรื่องยากที่จะจินตนาการถึง ความยากลำ�บากของการฝึกฝนอย่างหนักทั้ง ร่างกายและจิตใจไปกับภารกิจทีพ่ วกเขาและเธอ ต้องฝ่าฟัน การต้องเรียนรู้การทำ�งานเป็นทีมที่ รวบรวมคนทีแ่ ตกต่างไว้ดว้ ยกัน หรือการต้องแบก รับความรับผิดชอบและต้องกล้าตัดสินใจภายใต้ ภาวะความกดดันระหว่างความเป็นและความ ตายที่วัยรุ่นในโลกส่วนใหญ่ไม่เคยได้สัมผัสถึง และแม้วา่ คนส่วนใหญ่จะเคยชินกับความคิดทีว่ า่ หน้าที่เสี่ยงภัยและปกป้องประเทศสมควรยกให้ เป็นภาระของเพศชาย แต่นนั่ ไม่ได้อยูใ่ นความคิด ของพลทหารราบหญิงเคยิน (Chen) ที่เธอได้ ตัดสินใจเข้ารับราชการทหารต่อในหน่วยงานด้าน การต่อสูเ้ พือ่ ความปลอดภัยในเขตชายแดนอิสราเอล “แน่นอนว่ามันทั้งยากและเหนื่อยกับการต้อง ฝึกฝนอย่างหนักทุกวัน แต่สิ่งที่ฉันชอบที่สุดของ งานนี้ก็คือการได้ช่วยเหลือเด็กผู้หญิงในระหว่าง ปฏิบตั ภิ ารกิจ” เคยินกล่าว เช่นเดียวกับพลทหาร หญิงอมิท แอสเซนเฮม (Amit Asseinheim) ที่ ตัดสินใจเลือกเข้ารับราชการทหารต่อในแผนก สังคมสงเคราะห์ ก็ให้เหตุผลว่า “แม้ฉันจะคิดว่า หน้าที่นี้ผู้ชายก็ทำ�ได้เช่นกัน แต่บางทีผู้หญิงก็มี บางสิ่งที่ทำ�ให้ผู้คนยอมเปิดใจได้มากกว่า ฉันจะ ยิม้ เสมอเมือ่ เพือ่ นทหารเข้ามาขอความช่วยเหลือ และพวกเขาก็รับรู้ได้ว่าฉันพร้อมจะช่วย” ต่างจากหญิงสาววัย 20 ปี นอฟาร์ เดียแมท (Nofar Diamant) ทีเ่ มือ่ สิน้ สุดจากการเข้ารับการ ฝึกทหาร IDF ในหน่วย 8200 ซึ่งเป็นหน่วยงาน ข่าวกรองของอิสราเอล เธอตัดสินใจสมัครเข้า ทำ � งานที่ บ ริ ษั ท เพอเรี ย นเน็ ต เวิ ร์ ก (Perion Network) บริษัทซอฟต์แวร์สัญชาติอิสราเอล โดยที่ เ ธอสามารถผ่ า นเข้ า ทำ � งานได้ แ บบไม่ ยากเย็น ด้วยเหตุผลเพราะหน่วย 8200 คือ หน่วยงานทีไ่ ด้รบั การยอมรับเรือ่ งความเชีย่ วชาญ ด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรมในวงกว้าง จนเว็บไซต์ บิสสิเนส อินไซด์เดอร์ ถึงกับยกย่องให้หน่วย 8200 เป็น “โรงเรียนสอนเทคโนโลยีที่ดีที่สุดในโลก”

รวมทัง้ โจเซฟ มันเดบาล์ม (Josef Mandelbaum) ซีอโี อของเพอเรียนเน็ตเวิรก์ ก็เผยถึงการพิจารณา รับพนักงานว่า “ผมเต็มใจจ้างคนที่เคยปฏิบัติ หน้าที่ในหน่วย 8200 มากกว่าคนที่จบจากฮาร์วาร์ด หรือสแตนฟอร์ด เพราะคนเหล่านีม้ ที งั้ ทักษะการ แก้ปญั หา ความเป็นผูน้ �ำ และความเชีย่ วชาญด้าน เทคโนโลยีครบครัน” โดยเดียแมท เล่าให้ฟังถึง ประสบการณ์ในกองทัพว่า ในฐานะที่เป็นผู้หญิง เธอไม่รู้สึกเสียเปรียบในขณะปฏับัติหน้าที่ อันที่ จริงแล้ว มันช่วยสอนให้เธอเอาชนะความรู้สึก กดดันต่อการเป็นผูห้ ญิงทีต่ อ้ งยึดมัน่ ในการวางตัว ให้ดีอยู่เสมอ “ฉันรู้สึกโตเป็นผู้ใหญ่มากขึ้นและ แยกแยะออกระหว่างการวางตัวดีกบั การทำ�ในสิง่ ที่ฉันคิดว่ามันจะเป็นทางออกที่ดีที่สุด” โดยใน ปัจจุบันเครือข่ายพลทหารเก่าในหน่วย 8200 ได้ ร่วมกันจัดตัง้ “Start-Up Nation Central” องค์กร ไม่ แ สวงหากำ � ไรที่ ช่ ว ยส่ ง เสริ ม และเชื่ อ มต่ อ สตาร์ทอัพ บริษัท และประเทศอิสราเอลให้เป็น ผู้นำ�เรื่องเทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อลูกค้าใน ระดับนานาชาติ และมีหญิงแกร่งอินบาล เอเรียลิ (Inbal Arieli) ดำ�รงตำ�แหน่งเป็นรองประธาน กรรมการขององค์กร โดยเธอคือ 1 ใน 100 ของ บุคคลผู้ทรงอิทธิพลด้านเทคโนโลยีของอิสราเอล และยั ง เป็ น นั ก พู ด ผู้ เ ชี่ ย วชาญด้ า นธุ ร กิ จ และ เทคโนโลยีคนสำ�คัญของโลกอีกด้วย นอกเหนือจากวงการธุรกิจแล้ว ข้ามมาใน ฝั่งของการเมืองก็พบว่า ปัจจุบันผู้หญิงอิสราเอล มีบทบาทในรัฐสภาถึงร้อยละ 26.7 ถึงแม้จะดู เหมือนว่าเป็นตัวเลขที่น้อย แต่เมื่อเปรียบเทียบ กั บ บทบาทของผู้ หญิ ง ในวงการการเมื อ งของ สหภาพยุโรปและในสหรัฐอเมริกาที่มีอยู่ร้อยละ 17.6 และ 19.3 ตามลำ�ดับ ก็จะเห็นได้ว่าหญิง ชาวอิสราเอลมีบทบาทในการขับเคลื่อนประเทศ ชาติได้ไม่น้อยเลย ตัวอย่างหญิงแกร่งในแวดวง การเมืองคนสำ�คัญก็คือ ซิพิ ลิวินี (Tzipi Livni) อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่างประเทศและ เคยดำ�รงตำ�แหน่งเป็นรัฐมนตรีอกี หลายกระทรวง โดยเธออยู่ในลิตส์รายชื่อ 150 ผู้หญิงที่มีอิทธิพล ต่อโลก (150 Women Who Shake the World) จากการคัดเลือกโดยเว็บไซต์ Newsweek และ The Daily Beast และคงไม่น่าแปลกใจนักที่ใน ช่วงวัยรุ่นของลิวินี เธอเองก็เคยเข้ารับราชการ ทหารอยู่ในหน่วยสืบราชการลับ Mossad หน่วย ข่าวกรองและปฏิบัติการพิเศษอิสราเอลที่ได้รับ การยกย่องว่าเก่งกาจไม่แพ้ CIA CREATIVE THAILAND I 26

Paradox of Existing แม้อสิ ราเอลจะเป็นประเทศทีเ่ คร่งครัดในกฎแต่ก็ ยังมีการยกเว้นกฎ เพราะชาวยิวดั้งเดิมที่เรียกว่า ฮาราดิม (Haredim) หากศึกษาในโรงเรียนสอน ศาสนายิวเต็มเวลาก็จะเรียกนักเรียนเหล่านี้ว่า เยชิวา (Yeshiva) โดยนักเรียนศาสนานี้เองที่ ได้รับการยกเว้นการเกณฑ์ทหาร ซึ่งข้อยกเว้นนี้ มี ม าตั้ ง แต่ ช่ ว งก่ อ ตั้ ง ประเทศที่ จำ � เป็นต้อ งขอ ความร่วมมือกับชาวยิวกลุม่ นีเ้ พือ่ ทำ�ให้การก่อตัง้ เป็นรัฐอิสราเอลเกิดขึ้นได้สำ�เร็จ โดยในช่วงแรก นั้นมีกฎการยกเว้นการเกณฑ์ทหารให้กับเยชิวา เพียง 400 คนเท่านั้น แต่หลังจากนั้นมา เยชิวา ก็มีจำ�นวนมากขึ้นเรื่อยๆ และสังคมฮาราดิมก็ จำ�เป็นต้องพึ่งพาสวัสดิการของรัฐมากขึ้นเพราะ ไม่สามารถหางานทำ�ได้ และเมื่อรวมกับปัญหา อคติ ข องชาวอาหรั บ อิ ส ราเอลที่ เ ชื่ อ ว่ า สั ง คม อาหรับเป็นสังคมทีผ่ ชู้ ายมีอ�ำ นาจปกครอง ผูห้ ญิง ก็ตกอยูใ่ นสถานะทีด่ อ้ ยกว่า จนทำ�ให้เกิดอคติตอ่ ผู้หญิงในที่ทำ�งาน ส่งผลให้กลุ่มผู้หญิงอาหรับ และผู้ชายฮาราดิมในช่วงอายุ 25-46 ปี ถึงร้อย ละ 79 และ 73 ตามลำ�ดับไม่มีงานทำ� สวนทาง กับตัวเลขชาวยิวอิสราเอลกระแสหลักทีร่ อ้ ยละ 75 ของเพศหญิงและร้อยละ 84 ของเพศชายที่มีงาน ทำ�เมื่อเปรียบเทียบในช่วงอายุเดียวกัน อย่างไร ก็ตาม ได้มผี ลการวิจยั ปี 2008 โดยองค์กรต่อต้าน ความรุนแรงต่อผู้หญิงซึ่งเป็นองค์กรของอาหรับ อิสราเอลพบว่า ความคิดเห็นสาธารณชนที่มีต่อ

mayantoledano.com flickr.com/photos/womenofthewall

ผู้ ห ญิ ง ของชาวอาหรั บ ในท้ อ งถิ่ น เริ่ ม มี ค วาม เปลี่ยนแปลงอย่างช้าๆ ทว่าทัศนคติดั้งเดิมก็ยัง คงได้รับการปกป้องไว้ ในขณะทีฝ่ งั่ ชาวยิวอิสราเอลกลับมีสญั ญาณ ที่ ดี ข องการเลิ ก ต่ อ ต้ า นสิ ท ธิ ข องผู้ ห ญิ ง ที่ เ ริ่ ม ชัดเจนขึ้นในช่วงต้นปีที่ผ่านมา เมื่อรัฐบาลออก ประกาศอย่างเป็นทางการสำ�หรับการแยกพื้นที่ ให้ชายและหญิงสามารถสวดมนต์และอธิษฐาน ขอพรจากพระเจ้าที่กำ�แพงตะวันตก (Western Wall) ณ กรุงเยรูซาเลมได้อย่างเท่าเทียมกัน โดยก่อนหน้านี้ ผู้หญิงที่เข้ามาสวดมนต์มักถูก ต่อต้านโดยชาวยิวนิกายอัลตร้า ออโธดอกซ์ (Ultra-Orthodox) จนกระทั่งมีการรวมตัวกัน ของหญิงชาวยิวภายใต้ชื่อกลุ่ม “Women of the Wall” เกิดเป็นองค์กรไม่แสวงหากำ�ไรที่จัดตั้งขึ้น เพื่อเรียกร้องสิทธิความเป็นธรรมให้กับผู้หญิง ชาวยิ ว ทุ ก คนให้ เ ดิ น ทางเข้ า มาสวดมนต์ ใ น สถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้ได้อย่างเสรี ซึ่งการทวง สิทธิ์นี้มีมายืดเยื้อถึง 27 ปี ชิรา พรูซ (Shira Pruce) หนึ่งในสมาชิกองค์กร Women of the Wall ได้ออกมาให้ความเห็นถึงผลการประกาศที่ น่ายินดีครั้งนี้ไว้ว่า “นี่คือการปฏิวัติเพื่อผู้หญิง และชาวยิว ทีซ่ งึ่ เป็นสังคมทีม่ กี ลุม่ ชนแตกต่างกัน การออกประกาศอย่ า งเป็ น ทางการครั้ ง นี้ คื อ การแสดงให้เห็นว่า ภาครัฐให้การยอมรับถึงสิทธิ ความเท่าเทียมแก่ผู้หญิง และมันยังแสดงออก ถึ ง การให้ เ สรี ภ าพในการเลื อ กของชาวยิ ว ใน อิสราเอล”

Girlhood over Uniform

ไม่ต่างอะไรจากหญิงชาวอิสราเอลคนอื่นๆ มายัน ทอเลดาโน (Mayan Toledano) ศิลปินชาวอิสราเอล ที่ ปัจจุบันอาศัยอยู่ในนิวยอร์ก ครั้งหนึ่งในช่วงวัยรุ่นเธอเองก็เคยอยู่ในกองทหารเช่นกัน เมื่อครั้งเดินทางกลับ มายังบ้านเกิด เธอได้หวนรำ�ลึกถึงความหลังครั้งทีไ่ ด้ใช้ชีวิตอยู่ในกองทัพ สถานที่ซงึ่ ปลดเปลื้องความรู้สึกถึง ความเป็นผูห้ ญิง เชือ้ ชาติ และความแตกต่างระหว่างเพศและบุคคลให้หล่อหลอมอยูภ่ ายใต้ภาระหน้าทีข่ องการ เป็นส่วนหนึง่ ในการปกป้องประเทศชาติ เธอจำ�ได้ถงึ ความรูส้ กึ ทีว่ า่ เครือ่ งแบบทหารนั้นอาจจะทำ�ให้ความเป็น ผู้หญิงของเธอถูกบั่นทอนลง ความรู้สึกนี้ได้ถ่ายทอดออกมายังชุดภาพถ่ายของหญิงสาวอิสราเอลใน เครือ่ งแบบทหารทีก่ �ำ ลังใช้ชวี ติ ช่วงวัยรุน่ ในกองทัพ โดยเธอตัง้ ใจใช้โทนภาพอมชมพูและจับภาพในช่วงจังหวะ เวลาที่ผ่อนคลาย ซึ่งหากมองแบบไม่ยึดติดกับเครื่องแบบทหารที่พวกเธอสวมใส่แล้ว ความเป็นหญิงสาวของ พวกเธอก็ไม่ต่างอะไรจากเด็กวัยรุ่นทั่วโลก

แน่นอนว่าตอนนี้ยังไม่ใช่บทสรุปที่ดีที่สุด สำ�หรับอนาคตอันสดใสของผูห้ ญิงอิสราเอลทีต่ อ้ ง ใช้ชีวิตอยู่ในประเทศเล็กๆ ซึ่งรายล้อมด้วยศัตรู และสงครามทีเ่ กิดจากความขัดแย้งทางการเมือง และศาสนาโดยที่ยังไม่มีวี่แววจะยุติ แต่สิ่งที่ชาว อิสราเอลต่างรูด้ กี ค็ อื ศักยภาพของผูห้ ญิงทีน่ ไี่ ม่มี ข้อกังขา ทัง้ ความสามารถในการปฏิบตั หิ น้าทีใ่ น กองทัพ หรือภายหลังจากที่พ้นรั้วกองทหารกับ บทบาทในแวดวงธุรกิจและสตาร์ทอัพของประเทศ แห่งผู้ประกอบการที่น่าจับตามองที่สุดในขณะนี้ หรื อ บทบาทของนั ก การเมื อ งหญิ ง ในวงการ การเมืองที่ร้อนแรงที่สุดเช่นกัน จากประสบการณ์ทผี่ า่ นมาทัง้ หมด อิสราเอล คงรูด้ วี า่ “ผูห้ ญิง” ถือเป็นฟันเฟืองสำ�คัญของประเทศ ทีจ่ ะช่วยขับเคลือ่ นชาติให้เดินหน้าต่อไปได้ในทุก

มิติ เหมือนอย่างที่เดวิด แลนเดส (David Landes) ศาสตราจารย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเศรษฐศาสตร์และ ประวัตศิ าสตร์ของมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด ผูเ้ ขียน หนังสือ The Wealth and Poverty of Nations ที่ เชือ่ ว่า ตัวชีว้ ดั ทีด่ ที สี่ ดุ ของศักยภาพการเติบโตของ เศรษฐกิจอยู่ท่สี ิทธิตามกฎหมายและสถานะของ ผู้หญิงที่นั่น โดยเขาให้ความเห็นว่า “การปฏิเสธ ผู้หญิงคือการตัดสิทธิประเทศแห่งแรงงานและ ผูม้ คี วามสามารถ หรือก็คอื การทำ�ลายแรงกระตุน้ ที่จะช่วยให้เกิดผลสำ�เร็จของเด็กชายและผู้ชาย เพราะคงไม่มีอะไรทำ�ให้แรงกระตุ้นและความ ทะเยอทะยานหมดพลังลงได้มากเท่ากับความ รู้สึกของการมีสิทธิเหนือกว่า เพราะมันจะลด ความจำ�เป็นที่ต้องเรียนรู้และลงมือทำ�ของคน เหล่านั้นลง”

ที่มา: บทความ “Historic deal allows men and women to pray together at Western Wall” (31 มกราคม 2016) จาก theguardian.com / บทความ “Inside Israel’s Secret Startup Machine” (11พฤษภาคม 2016) โดย Richard Behar จาก forbes.com / บทความ “Meet the female alums of the Israeli Army’s elite tech training school”(25 มิถนุ ายม 2015) โดย Gwen Moran จาก fortune.com / บทความ “Photos from the Everyday Lives of Young Female Israeli Soldiers” (14 มีนาคม 2016) จาก vice.com / หนังสือ “Start-Up Nation คิดอย่างไร ใหญ่อย่างอิสราเอล” โดย Dan Senor และ Saul Singer / บทความ “Where are Israeli Women?”(18 มกราคม 2015) โดย Ruth Margalit จาก newyorker.com / idf.il / wikipedia.org CREATIVE THAILAND I 27

The Creative : มุมมองของนักคิด

ชีวิตกึ่งจริงกึ่งฝัน กับภาพมายาอันบิดเบี้ยว เรื่อง: กมลกานต์ โกศลกาญจน์ และ พัชรินทร์ พัฒนาบุญไพบูลย์ / ภาพ: ชาคริต นิลศาสตร์

หากโรล็องด์ บาร์ตส์ (Roland Barthes) นักเขียนชาวฝรั่งเศสตั้งข้อสังเกตกับความเป็นธรรมชาติว่าเป็นเพียงรูปลักษณ์ที่ ถูกเคลือบไว้ดว้ ยเล่หเ์ หลีย่ มของการปรุงแต่ง พูดถึงมายาคติทคี่ รอบง�ำการใช้ชวี ติ อย่างแยกเส้นแบ่งไม่ออก เราอยากมี อยาก ได้ และอยากเป็น ในสิ่งที่คนอื่นบอกว่าควร เรามีความรักหรือครอบครองความฝัน ที่แท้จริงล้วนเกิดขึ้นจากเศษเสี้ยวค�ำพูด ของคนอื่น บางวันเราไม่รู้จักตัวเอง มองไม่เห็นความต้องการที่แท้ แปลกแยกจากคนหมู่มาก เพราะถูกครอบง�ำด้วยเงื้อมเงา ที่มองไม่เห็น เมื่อรู้ตัวอีกที ก็คุ้นชินภาพกับภาพมายา แต่ว่าไม่คุ้นเคยกับตัวเองอีกต่อไป CREATIVE THAILAND I 28

หนึ่งในวรรณกรรมที่จำ�ลองเรื่องมายาคติมาให้เห็นชัดเจนอย่าง ไส้เดือน ตาบอดในเขาวงกต หนังสือทีเ่ ล่าเรือ่ งความรักของชายหนุม่ หญิงสาว อบอวล ด้วยเรื่องรักไม่สมหวังที่ถูกเล่าซํ้ามานับไม่ถ้วน หากกะเทาะเปลือกออก จะ มองเห็นว่าเต็มไปด้วยเรือ่ งราวทางการเมืองและความลักลัน่ ของประเทศทีด่ ู เหนือจริงในบางครัง้ แม้จะเต็มไปด้วยถ้อยคำ�สวยหมดจด หากก็สะท้อนชีวติ ได้อย่างสมจริง วีรพร นิตปิ ระภา คือเจ้าของวรรณกรรมทีต่ งั้ คำ�ถามกับความ เป็นมนุษย์ผ่านมายาคติหลายรูปแบบ ด้วยตัวละครผู้หญิงที่ทำ�ให้หัวใจได้ แบ่งบานและทำ�ลายทุกอย่างได้ในคนเดียว อำ�นาจของสตรีทั้งในตัวหนังสือ และชีวิตจริงสะท้อนสิ่งใดในสังคม สำ�รวจความคิดว่าอะไรที่ทำ�ให้นักเขียน หญิงเจ้าของรางวัลซีไรต์ประจำ�ปี 2558 คนนี้ ศึกษาความเป็นมนุษย์ได้อย่าง ถ่องแท้และเลือกใช้ได้อย่างถูกที่ถูกทาง จริงหรือไม่ที่ความลักลั่นหรือความประหลาดของประเทศนี้ เป็นต้นทุนชั้นดีให้นักเขียนได้หยิบใช้ ถ้านักเขียนมีความสามารถ เพราะเราต้องผ่านการขบคิดพอสมควร ไม่อย่าง นั้นเราจะเป็นคนเลื่อนลอย แต่เพราะพี่เป็นคนสนใจเรื่องเหนือจริง เรื่อง พิลึกพิลั่น พี่สนใจมันอยู่เสมอ คือถ้าสังเกตมันให้ดีๆ เรื่องเหล่านี้จะเกิดขึ้น ด้วยความตั้งใจที่มองไม่เห็น มีคนพยายามจะทำ�ให้บางสิ่งบางอย่างเกิดขึ้น แต่พี่ไม่ได้บอกว่าเราสามารถรู้ได้ คือประเทศนี้เรื่องประหลาดที่สุดก็คือ เรา จะรู้ในสิ่งที่เขาอยากให้เรารู้เท่านั้น ได้โปรดมั่นใจเถอะว่าเขาเต็มใจให้รู้ ไม่ ได้มีเรื่องจากวงในหรือเรื่องที่เขาไม่อยากให้คุณรู้ ไม่ว่าคุณจะพยายามแค่ ไหน อย่าฝันไปเลยว่าคุณจะได้รู้ คุณมีสิทธิ์คิด แล้วก็มโนไป ด้วยเหตุนี้เรา ก็เป็นประเทศที่มโนด้วย เพราะเรื่องประหลาดเกิดขึ้นตลอดเวลา แล้วการ ไม่มีคำ�ตอบ ก็ทำ�ให้ต้องมโนไป นอกเหนือจากนั้น มันอาจจะมีข้อมูลที่ ประหลาดสุดๆ แสดงออกมาใหม่เพื่อที่จะกลบข้อมูลเก่า ก็กลายเป็นมโน กันวุ่นวายไปหมด ในความวุ่นวายทางการเมืองที่ผ่านมาก็แบบนี้ ไม่ใช่แค่สีใดสีหนึ่ง คำ�ถามคือคุณมีสังคมอุดมคติของคุณ ของคุณ และของคุณ อยากได้คนนี้ เป็นนายกฯ อยากให้สงั คมไร้คนโกง เพือ่ ทีเ่ ราทัง้ หมดจะอยูร่ ว่ มกันอย่างสันติ แต่ “เราทัง้ หมด” อยูต่ รงไหนล่ะ ในขณะทีค่ ณุ กำ�ลังถูกผลักดันไปในสิง่ ทีค่ ณุ ไม่อยากได้เท่าไหร่ คุณอยากมีอุดมการณ์ แต่ก่อนหน้าที่ไม่มีอุดมการณ์ คุณก็สบายดี คุณไม่ได้รสู้ กึ ว่ามันผิด แต่คณุ รูส้ กึ ว่าความเกลียดชังหรือความ ไม่ชอบกันมันผิด คุณรู้สึกใช่ไหมว่าการสูญเสียซึ่งกันและกันเป็นสิ่งที่มี ความหมาย โดยเฉพาะกับคนที่เราก็โตมาด้วยกัน แต่การเริ่มต้นเขียนหนังสือด้วยเรื่องมายาคติ เเท้จริงเเล้วก็ เป็นการสร้างอีกหนึ่งมายาคติขึ้นมาหรือเปล่า ขอตอบด้วยจอร์จ ออร์เวล (George Orwell) ที่บอกว่า ผมไม่ได้เขียนคู่มือ ของเผด็จการ แต่แน่นอนว่าเผด็จการทั่วโลกอ่านงานของจอร์จ ออร์เวล คือ 1984 เเล้วหาวิธีการเดียวกันนี้ในการทรมานนักโทษการเมืองและอื่นๆ แน่นอนว่าในไส้เดือนตาบอดฯ มีเพลงที่เพราะจังเลย มีการพูดถึงอาหารที่ อ่านเเล้วคุณจะอยากกินสิง่ นี้ หรืออยากมีผชู้ ายแบบนีใ้ นนวนิยาย ซึง่ คำ�ถาม คือผูท้ เ่ี ป็นนักเขียนต้องรับผิดชอบไหม ทัง้ โดยความตัง้ ใจหรือไม่ตงั้ ใจ เพราะ

ค�ำถามคื อ คุ ณ ต้ อ งอยากได้ ใ นสิ่ ง ที่ อยากได้หรือควรจะอยากได้ไม่ใช่หรือ ปัญหาคือว่า พอได้มาในสิ่งที่ไม่รู้ว่าจะ เอาไปท�ำไม ก็เหมือนกับการยัดเยียด สิง่ เหล่านีเ้ ข้าไปรายวันตามกระแสทุนนิยม สมัยใหม่ จนมีคนที่ลืมไปว่า จริงๆ แล้ว อยากได้อะไร คือมีการสูญเสียการรู้ว่า เราอยากได้อะไรจริงๆ ที่สุดแล้วไม่มีใครจะปกป้องคุณได้จากมายาคติที่พี่ใส่เข้าไปนี้ ไม่ว่าจะเป็น อาหารนานาชาติหรือผู้ชาย นอกจากตัวคุณเอง พีพ่ บว่าเรามีลกั ษณะทางสังคมทีพ่ เิ ศษอย่างหนึง่ คือลักษณะการเลีย้ งดู เรามักจะได้ยินคำ�ว่า “ดูอย่างลูกบ้านโน้นเขาสิ” คือเราหาโมเดลต้นแบบ ตลอดเวลา แล้วท้ายที่สุดคือใครมีอะไร ก็อยากมีบ้าง ซึ่งอันนี้ก็เกี่ยวกับ หนังสือที่พี่เขียน เพราะพี่มุ่งเรื่องมายาคติตั้งแต่ต้น พี่เคยทำ�งานโฆษณา ที่มีเป้าหมายว่าต้องทำ�ให้คนๆ หนึ่งอยากได้สิ่งๆ หนึ่ง แล้วออกไปซื้อ นั่น คืองาน และนี่คือสาเหตุที่พี่เลิกทำ�งานนี้ เพราะมันทำ�ให้คนอยากได้ในสิ่งที่ เขาไม่อยากได้ คำ�ถามคือคุณต้องอยากได้ในสิ่งที่อยากได้หรือควรจะอยาก ได้ไม่ใช่หรือ ปัญหาคือว่า พอได้มาในสิ่งที่ไม่รู้ว่าจะเอาไปทำ�ไม ก็เหมือน กับการยัดเยียดสิ่งเหล่านี้เข้าไปรายวันตามกระแสทุนนิยมสมัยใหม่ จนมี คนที่ลืมไปว่า จริงๆ แล้วอยากได้อะไร คือมีการสูญเสียการรู้ว่าเราอยากได้ อะไรจริงๆ เพราะฉะนั้ น ไส้ เ ดื อ นตาบอดฯ เลยไม่ เ คยได้ อ อกจากเขา วงกตเลย เราต่างก็มมี ายาคติ อีกนัยยะหนึง่ คือ เด็กหญิงถูกผูกข้อมือไว้ตง้ั แต่เกิด คือ กำ�หนดแล้วว่าคุณมีเพศหญิงตัง้ แต่วนิ าทีแรก คำ�ถามของพีค่ อื เพศเป็นเรือ่ ง ของความรูส้ กึ นึกคิดจิตใจ เด็กหญิงยังไม่รสู้ กึ อะไรเลย หายใจเฮือกแรกคุณก็ ถูกกำ�หนดแล้วจากทัง้ ข้างนอกและข้างใน หลังจากนัน้ คุณก็ตอ้ งใส่กระโปรง ทุกวัน เรือ่ งจะดีอยู่ ถ้าข้างในของคุณซิงก์ (sync) กันดีกบั ข้างนอก ปัญหาอาจ จะเกิดขึน้ เมือ่ เด็กหญิงอายุ 25 แล้วบอกว่าฉันเป็นผูช้ าย หรือฉันเป็นกระเทย ฉันเป็นอะไรก็ได้ทไ่ี ม่ใช่เด็กหญิง อาจจะเป็นผูช้ ายวันนีเ้ ป็นผูห้ ญิงพรุง่ นี้ ทำ�ไม เราถึงต้องไปยึดติดกับสิง่ ทีถ่ กู กำ�หนดไว้เท่านัน้ สิง่ เหล่านีม้ นั ถูกสร้างขึน้ มาใน มิตติ า่ งๆ มิตทิ โ่ี รงเรียนบังคับให้ใส่กระโปรง หรือแต่งตัวตามระเบียบ ซึง่ ในทีส่ ดุ คุณจะแปลกแยกกับตัวคุณเอง พีไ่ ม่ได้บอกว่าเราต้องเรียกร้อง หรือต้องทำ�ตัว ให้ซงิ ก์กบั สิง่ ทีถ่ กู กำ�หนดไว้ เราเลยถามว่า ทำ�ไมเด็กหญิงถึงไม่เคยมีความสุข เลยในชีวติ แล้วเด็กหญิงเองก็ตอบไม่ได้

CREATIVE THAILAND I 29

บริบทการเรียกร้องสิทธิสตรีเปลี่ยนไป เป็นเรื่องที่ลึกและซับซ้อนกว่านั้น อย่าง การที่ ท�ำไมในหนั ง สื อ ภาพของเด็ ก นักบินอวกาศจะไม่ใช่ผู้ชายไม่ได้ และ แม่บ้านจะไม่ใช่ผู้หญิงได้ไหม เพราะทุก วันนี้เด็กกลับไปบ้าน เขาก็สับสนเหมือน กันนะเพราะพ่อเป็นคนท�ำกับข้าว แล้ว ผูช้ ายสมัยใหม่กต็ อ้ งปรับตัวกับครรลอง นี้เหมือนกัน นั่นเป็นคำ�ถามที่จริงๆ แล้วสังคมต้องการคำ�ตอบใช่ไหม พี่แค่อยากตั้งคำ�ถามขึ้นมาเท่านั้น ในระยะยาวก็ถามไป ตอบไป คุณอาจเจอ คำ�ตอบของคุณ ทีอ่ าจไม่ใช่ค�ำ ตอบของพี่ แต่เป็นคำ�ตอบทีย่ อมรับกันในกลุม่ คนสามคน หรือสังคม 70 ล้านคน หรือโลกทั้งใบที่ 4 หมื่นล้านคน นี่เป็น คำ�ถามที่มีมาเป็นศตวรรษเหมือนกัน เร็วๆ นี้ พี่ไปบรรยายในงานหนึ่ง มี คำ�ถามที่น่าสนใจว่า ยังมีความจำ�เป็นอีกไหมที่ในโลกสมัยใหม่นี้เรายังต้อง เรียกร้องสิทธิสตรี ซึ่งจริงๆ แล้วนอกจากไม่เรียกร้องแล้ว เรายังต้องลดสิทธิ์ ของเราลงเพื่อทะนุถนอมผู้ชายทั่วไปบ้าง ความจริงคือ เรายังต้องเรียกร้อง สิทธิสตรีอยู่ แต่ไม่ใช่ในบริบทเดิมแล้ว อย่างเช่นทำ�ไมผูห้ ญิงไม่ได้รบั เงินเดือน เท่ากับผู้ชาย ผู้หญิงไม่ได้นู่นนั่นนี่ แต่บริบทมันเปลี่ยนไปเป็นเรื่องที่ลึกและ ซับซ้อนกว่านั้น อย่างการที่ทำ�ไมในหนังสือภาพของเด็ก นักบินอวกาศจะ ไม่ใช่ผู้ชายไม่ได้ และแม่บ้านจะไม่ใช่ผู้หญิงได้ไหม เพราะทุกวันนี้เด็กกลับ ไปบ้าน เขาก็สับสนเหมือนกันนะเพราะพ่อเป็นคนทำ�กับข้าว แล้วผู้ชายสมัย ใหม่ก็ต้องปรับตัวกับครรลองนี้เหมือนกัน มายาคติ พ วกนี้ เ ป็ น เพราะการที่ ป ระวั ติ ศ าสตร์ ศาสนา การเมื อ งของโลกมั ก จะเป็ น เรื่ อ งเล่ า ที่ เ ขี ย นขึ้ น โดยผู้ ช าย หรือเปล่า โลกที่เล่าสร้างโดยผู้ชาย ไม่ว่าจะเป็นผู้กำ�กับภาพยนตร์ ช่างภาพ ศิลปิน นัก เขียนซีไรต์ คำ�ถามอยูท่ วี่ า่ ผูห้ ญิงอ่อนด้อยกว่าจริงไหม ยกตัวอย่างซีไรต์ จริงๆ นั ก เขี ย นหญิ ง เขี ย นนิ ย ายมากกว่ า ผู้ ช ายมาก ถ้ า ไปดู ใ นสกุ ล ไทย นักเขียนคือผู้หญิงล้วน แต่งานวรรณกรรมหนักขนาดนี้ คือมีมิติที่เข้มข้น มากกว่าเรือ่ งประโลมโลก ก็มอี ตั ราส่วนผูห้ ญิงน้อยกว่า หรือว่าหนังสือพีท่ เี่ ล่า เรื่องมายาคติกับการเมืองก็สามารถเป็น “ผู้หญิงคนนี้” ที่เล่ามันในมุมมอง ของพี่ ซึง่ ก็อดไม่ได้ทเี่ ล่าจะเป็นเรือ่ งรัก เพราะจะให้ไปหํา้ หัน่ เป็นงานเพือ่ ชีวติ พี่ก็คงทำ�ไม่ได้ พี่ก็เลือกเล่าในบริบทที่อยากเล่า ก็เล่าเป็นนิยายรัก

ซึ่งงานที่พี่เรียกว่างานวรรณกรรมนี้ เป็นงานที่ผู้อ่านสามารถสร้างมิติ ของตัวเองในแต่ละบริบทที่พูดถึงในเล่มได้ แต่ถ้าอ่านงานประโลมโลกตาม แบบฉบับจริงๆ เขาจะไม่มพี นื้ ทีใ่ ห้เราไปไหน นางเอกต้องคิดแบบนีไ้ ม่วา่ จะ เป็นคนแบบไหนมา เรือ่ งต้องจบลงแบบนีแ้ น่ๆ ไม่วา่ ตัวละครจะเป็นเจ้าหรือ เป็นคนขับสามล้อ ก็ตอ้ งรักกันให้ได้ในตอนจบ พีไ่ ม่ได้บอกว่ามันรองรับความ จริงของสังคมหรือไม่ แต่ว่ามันไม่เหลือพื้นที่ให้ผู้อ่าน อีกนัยยะหนึ่งคือ นอกเหนือจากทีเ่ รามีชารียา (ตัวละครจากหนังสือเรือ่ งไส้เดือนตาบอดฯ) เป็น ของตัวเองแล้ว เราต่างก็เป็นชารียา สำ�หรับในแวดวงวรรณกรรม งานเขียนจากนักเขียนชายมัก เปรียบเหมือนสิงโต คือนำ�เสนอภาพอย่างดุร้าย โฉ่งฉ่าง ส่วน งานเขียนผู้หญิงจะมีความแยบคายมากกว่า ความแตกต่าง ตรงนี้เป็นเรื่องของธรรมชาติด้วยหรือเปล่า หรือเป็นเพราะ ปัจจัยอื่นๆ ที่ทำ�ให้วิธีการถ่ายทอดออกมาไม่เหมือนกัน พีไ่ ม่แน่ใจ แต่ใน ไส้เดือนตาบอดฯ พูดถึงประเด็นทีน่ า่ สนใจอันหนึง่ ว่า ผูช้ าย ไม่ได้มีพลังในการให้กำ�เนิด แต่ผู้หญิงมีพลังในการสร้างชีวิต (Create Life) เผอิญว่ารังไข่ของเราเป็นมาตัง้ เเต่ตน้ เรามีพลังนีต้ ดิ ตัวมาตัง้ เเต่ก�ำ เนิด แล้ว ผู้หญิงรู้ดีถึงพลังของตัวเองในข้อนี้ และผู้ชายก็รู้เช่นกัน ดังนั้นเขาจึงใช้งาน ของเขาทั้งศิลปะ สงคราม งานเขียน กำ�กับหนัง ถ่ายรูป เพื่อที่จะนำ�เสนอ ตัวเองออกมาในโลก ขณะที่ผู้หญิงจะนำ�เสนอตัวเองออกมาในโลกด้วย รูปแบบอย่าง “นี่ลูกสาวของฉัน” “นี่ลูกๆ ของฉัน” คือเธอไม่ใช่เเค่ผลิต เเต่ สามารถผลิตซํ้าได้ด้วย ผู้หญิงคนหนึ่งมีโอกาสสร้างคนขี้เมาได้เท่าๆ กับ นักปราชญ์ ในขณะทีผ่ ชู้ ายไม่ได้มพี ลังนี้ ถ้าเขาไม่ได้น�ำ เสนอภาพตัวเองผ่าน การเจ้าชู้ มีเมียหลายคน ก็จะเป็นเรื่องงาน โลกที่เขาเห็น ตัวตนของเขา ผู้ชายนำ�เสนอตัวเองไม่ใช่เเค่เป็นตัวตนที่เขาเป็นอยู่ เเต่ยังเป็นตัวตนที่เขา อยากเห็นหรืออยากเป็นอีกด้วย ซึ่งผู้หญิงเองก็ไม่ต่าง แต่เราก็ต้องฟูมฟัก ตัวตนจากข้างในด้วย แล้วชีวิตนักเขียนหญิง จริงๆ เป็นอย่างไร คือถ้าครัง้ หนึง่ คุณเคยเป็นนักเขียนแล้วคุณเลิกไม่ได้ มันมีวธิ คี ดิ แบบนักเขียน ตลอดเวลา คุณชอบเล่าเรื่อง คุณสนใจเรื่องราว มันเป็นธรรมชาติมากกว่า ซึ่งบางครั้งก็ยังแปลกใจ เวลาเจอนักเขียนใหม่ๆ ที่ไม่สนใจความเป็นมนุษย์ เลย แล้วคุณจะเป็นนักเขียนได้อย่างไร มันน่าจะเริ่มต้นจากตรงนี้ไม่ใช่หรือ มากกว่าการที่บอกว่า “ฉันอยากเป็นนักเขียน” ความเป็นนักเขียนคืออะไร เพราะฉะนั้นตลอดชีวิตพี่ก็คันๆ อยู่แบบนี้ ว่าสักวันหนึ่งจะเขียนหนังสือ ก็ รอจนถึงเวลา เมื่อลูกเริ่มเข้ามหาวิทยาลัย เริ่มออกจากบ้าน ได้อยู่บ้านก็ เงียบๆ ตอนนัน้ เลยเริม่ ต้นเขียน นัน่ คือปี 2553 เป็นช่วงเดียวกับช่วงทีม่ คี วาม วุ่นวายทางการเมืองซึ่งทำ�ให้เกิดความขุ่นข้องหมองใจ เพราะไม่ใช่แค่ว่ามี คนตายร้อยคน ไม่ว่าจะฝั่งเหลืองหรือแดง แต่ที่พี่สะเทือนใจไม่ว่าจะเป็นฝั่ง ไหนมากที่สุดก็คือในเรื่องการสูญเสียนี้กลับมีคนดีใจ มีคนแฮปปี้ยิ่งยวดกับ การตายของคนที่เราไม่รู้จัก คำ�ถามคือคนเหล่านี้เราไม่ได้รู้จักกัน มันเป็น ความล่มสลายทางความเป็นมนุษย์ คำ�ถามคือความเป็นมนุษย์ของคุณล่ะ ที่เกลียดกันคือคุณและครอบครัว คุณกับเพื่อนที่โตมาด้วยกัน คุณต่างหาก

CREATIVE THAILAND I 30

ที่ไม่มีชีวิตอย่างที่คุณควรจะมี นี่คือสังคมที่คนรุ่นพี่จะส่งให้คนรุ่นต่อไปงั้น หรือ พี่ไม่ได้เขียนไส้เดือนตาบอดฯ เล่นๆ แต่เขียนด้วยความเจ็บชํ้านํ้าใจ เป็นอย่างยิ่ง เขียนด้วยความรู้สึกผิด เพราะมันเกิดขึ้นในยุคของเรา โดยที่ ไม่มีใครตั้งคำ�ถามเรื่องนี้ ไม่มีใครบอกว่าเด็กรุ่นต่อไปจะอยู่กันอย่างไรใน บ้านเมืองที่แตกกันขนาดนี้ ส่วนตัวมีวิธีศึกษามนุษย์อย่างไร พี่นั่งดูคนเฉยๆ แล้วเป็นคนพยายามทำ�ความเข้าใจมนุษย์อยู่ตลอดเวลา พี่ รูส้ กึ ว่ามันง่ายกว่า การทีเ่ กิดเรือ่ งงีเ่ ง่าขึน้ มาแล้วเข้าใจคน มันทำ�ให้เรามีชวี ติ ต่อไปได้ในโลกนีท้ มี่ นั เต็มไปด้วยคนกวนๆ พีพ่ ยายามทำ�ความเข้าใจ เพราะ พีไ่ ม่ชอบอยูก่ บั ความเกลียด ในชีวติ ทีผ่ า่ นมาคือการทำ�ความเข้าใจสิง่ ต่างๆ รวมทั้งตัวเอง หมายความว่าถ้าคุณไม่เข้าใจคนอื่น คุณจะไม่เข้าใจตัวเอง เลย เมื่อเป็นแบบนั้น คุณก็ให้อภัยตัวเองไม่ได้ คุณรู้ว่าคุณมีด้านดี มีความ ล้มเหลวเหมือนคนอืน่ ๆ เมือ่ คุณเข้าใจคนอืน่ คุณให้อภัยเขาได้ คุณก็ให้อภัย ตัวเองได้ แล้วชีวติ มันจะง่ายกว่าไหม พีค่ ดิ ว่าพีใ่ ห้ความยุตธิ รรมกับตัวละคร ของพีพ่ อสมควร เนือ่ งจากคนอ่านต่างก็ชอบตัวละครตัวนีต้ วั นัน้ ต่างกันออก ไป ไม่เหมือนนิยายบางเล่มที่คนจะชอบตัวละครบางตัวเลยเด็ดขาด เป็น ขวัญใจประชาชน ระหว่างการทำ�งาน พี่พยายามจะตรวจสอบตัวละครด้วย ว่าแต่ละการกระทำ�เกิดขึ้นจากอะไรบ้าง ทั้งประสบการณ์ที่ชีวิตทั้งหยิบยื่น และยัดเยียดให้

ต้องมีความรู้สึกมั่นคงทางใจขนาดไหนถึงจะอยู่ในสังคมแบบ วันนี้ได้ ที่เต็มไปด้วยการต่อสู้กับความต้องการของเรากับ ความต้องการที่สังคมภายนอกอยากให้เป็น ประเด็นคือคำ�ถามที่ต้องเกิดขึ้นแต่ต้น ว่าอะไรที่ทำ�ให้เรามาถึงจุดนี้ จุดตรง ทีว่ า่ เรายอมจ่ายเงินหมืน่ หนึง่ ต่อเดือนเพือ่ คงความเป็นคนสาวไว้ตลอดกาล คุณยอมรับการตาแข็งเพราะโบท็อกซ์ได้มากกว่ารอยย่น มันเกิดอะไรขึ้น ทำ�ไมเราไม่มองเห็นชีวิตให้เป็นประสบการณ์ วันเวลาที่เปลี่ยนไปทำ�ให้จาก คุณที่เป็นน้อง กลายเป็นพี่ เป็นน้า ป้า ยาย มันคือประสบการณ์ จริงๆ แล้ว ในทุกๆ ด้าน แต่ละคนมีหน้าที่ที่ต้องแสวงหาคุณค่าของตัวเอง อย่างคุณค่า เรื่องความอ่อนหวานหรือความนุ่มนวลของผู้หญิงในวันนี้ที่หลายๆ ครั้งก็ไม่ ถูกใช้เลย แต่คณุ กลับเลือกไปแสวงหาคุณค่าของการทำ�หน้าอก ทำ�คาง หรือ ดันไปแสวงหาคุณค่าที่ใครๆ ก็มีได้ ทำ�ไมคุณไม่อยากใช้ชีวิตที่เป็นของคุณ หน้าที่หนึ่งที่พี่ออกจะเสียใจสำ�หรับผู้หญิงยุคใหม่คือการเป็นเเม่ พี่พบว่า ผู้หญิงยุคใหม่ให้ความสำ�คัญกับเรื่องนี้น้อยเกินไป และมักจะฝากฝังหน้าที่ นี้ให้กับโรงเรียนสอนพิเศษ โรงเรียนบัลเล่ต์ เเละอื่นๆ ในขณะที่เดิมมันคือ พลังของผู้หญิง นั่นคือความภาคภูมิเมื่อคุณเห็นคนๆ หนึ่งกลายเป็นมนุษย์ เต็มคน แต่เเล้วคุณก็โยนพลังนี้ทิ้งไป เราไปกำ�หนดคุณค่าใหม่ ไปเรียกร้อง สิทธิสตรี เพื่อทำ�ให้เห็นว่าคุณค่าของผู้หญิงคือการเท่าเทียมกับผู้ชาย แต่ว่า สิ่งที่คุณโยนทิ้งไปคือพลังของการเป็นแม่ พลังของการให้กำ�เนิด อย่างที่คุณ จะเห็นว่าสังคมมุสลิมเป็นสังคมที่เข้มเเข็งมาก เพราะมีเเม่เป็นเครื่องจักร ผลิตลูกแล้วสร้างลูกที่เข้มเเข็งออกมาในโลก ขณะที่ข้อด้อยของสังคมตะวัน ตกหรือบ้านเราคือเราไม่สามารถสร้างคนที่เข้มเเข็งเท่านั้นออกมาได้ ทั้งหมดนี้มันเกิดจากการที่ผู้หญิงถูกทำ�ให้รู้สึกไม่มั่นคง ไม่มั่นใจ แล้ว เธอเลยตัดความรู้สึกของการเป็นแม่ออกไปในระหว่างการทำ�งาน ในช่วง เปลีย่ นเข้าสูโ่ ลกใหม่ กลายเป็นว่าเราว่าเริม่ กลัวแก่ ซึง่ จริงๆ มันคือการเติบโต คือประสบการณ์

CREATIVE THAILAND I 31

หน้ า ที่ ห นึ่ ง ที่ พี่ อ อกจะเสี ย ใจส�ำหรั บ ผู้หญิงยุคใหม่คือการเป็นเเม่ พี่พบว่า ผู้หญิงยุคใหม่ให้ความส�ำคัญกับเรื่องนี้ น้อยเกินไป และมักจะฝากฝังหน้าที่น้ีให้ กับโรงเรียนสอนพิเศษ ในขณะทีเ่ ดิมมัน คือพลังของผูห้ ญิง นัน่ คือความภาคภูมิ เมื่อคุณเห็นคนๆ หนึ่งกลายเป็นมนุษย์ เต็มคน

เรามองไม่เห็นตัวเองเลยหรือว่าอะไรคือสิ่งที่เกิดขึ้นจริง และ อะไรไม่ใช่ เอาง่ายๆ เลยคือ อะไรไม่ได้ติดตัวมาตั้งแต่ตอนคลอดก็เป็นมายาคติหมด เรามีทกุ อย่างทีจ่ �ำ เป็นเมือ่ เราคลอดออกมา คำ�ถามคือในสังคมอันผิดปกตินี้ คุณถูกกรอกหู แล้วคุณจำ�เป็นต้องเข้มแข็ง อย่างการที่สังคมบอกว่าคุณต้อง มีบ้านเพื่อความมั่นคงนะ แต่จริงๆ มีคนเพียงครึ่งเดียวเท่านั้นที่ซื้อบ้านแล้ว ผ่อนหมด บ้านราคาหนึ่งล้านบาท ผ่อนหมดรวมดอกเบี้ยคือสองล้านบาท นัน่ หมายความว่าคุณอาจจะไม่ได้ไปเนปาล อาจจะไม่ได้เจอเนือ้ คูค่ ณุ ทีอ่ าจ อยูท่ นี่ นั่ คุณเรียกสิง่ ทีท่ �ำ อยูว่ า่ งาน เพือ่ แลกกับเงินไปผ่อนบ้าน แล้วเรียกมัน ว่าความมั่นคง พี่ถามว่าใครเป็นคนกำ�หนดเรื่องนี้ เพราะธนาคารบอกเหรอ ทำ�ไมเมื่อก่อนคุณเช่าบ้านได้ มีน้อยก็เช่า 3,000 มีมากก็อยู่ 15,000 แล้ว จริงๆ คุณก็มีบ้านให้เช่าไปได้ทั้งชีวิต พี่คิดว่าเจเนอเรชั่นนี้มีอะไรน่าสนใจ อย่างพวกฮิปสเตอร์ที่อย่างน้อย ที่สุดคือพวกเขาก็ใช้ชีวิตเต็มที่ จะสโลว์ไลฟ์ ทำ�งานเท่าที่ทำ� แล้วเก็บเงิน เพื่อเดินทาง ก็มีความสุข เอาตัวรอดได้ ล่าสุดพี่ไปหาลูกที่เบอร์ลิน พี่ก็เห็น เด็กพวกนี้นั่งตากแดดดื่มกาแฟดริป มีรองเท้า 2-3 คู่ มีจักรยาน จบ ขึ้นอยู่ กับว่าคุณให้นํ้าหนักกับอะไรในชีวิตมากกว่า ในโลกสมัยใหม่ เราควรอยู่ใน โลกทีเ่ รามัน่ ใจว่าเราจะได้เห็นอะไรดีๆ อย่างน้อยคือพีม่ คี วามหวังให้กบั เด็ก รุ่นใหม่ได้เสมอ อีกอย่างพี่สนใจการตั้งคำ�ถามมากกว่าการหาคำ�ตอบ คำ�ตอบตอนนี้มันไม่ได้สุทธิเหมือนตอนที่โลกมันยังใบเล็กๆ โลกยุคใหม่คุณ ไม่สามารถบอกแบบนั้นได้ เพราะคนมันเยอะเกินไปที่จะหาคำ�ตอบได้แค่ 1 หรือ 2 คำ�ตอบ แต่คำ�ถามมันสำ�คัญกว่า คุณควรตั้งคำ�ถามขึ้นมาว่าคุณ ต้องการสิ่งนี้และสิ่งนั้น ฝากอะไรถึงคนรุ่นใหม่ไหม อยากให้ถามคำ�ถามเยอะๆ ถามในสิ่งที่คุณเห็น ถามในสิ่งที่มันเป็น พี่พบ ว่าเด็กรุ่นใหม่ของเราถามคำ�ถามน้อยเกินไป คุณไม่สงสัยอะไรเลย ถ้าคุณ เป็นอย่างทีพ่ อ่ แม่คณุ อยากให้เป็นมันจะดีไหม ไม่ตอ้ งพูดถึงว่าคุณจะมีความ สุขไหม เด็กๆ ควรจะถามตัวเองว่าคุณต้องการชีวิตแบบนี้ไหม คุณไม่ได้มี ชีวิตที่คุณอยากมี หรือชีวิตที่ไม่มีอะไรเลยก็น่าสนใจได้เหมือนกัน

• ว่างๆ ชอบเล่นแมว อยู่กับแมว • ตอนนี้ก�ำลังทุ่มเทเวลาเขียนหนังสือเล่มที่สองอย่างหนัก ซึ่งก็ใช้เวลามานานเกือบจะเข้าสู่ปีที่ 3 แล้ว • เป็นคนชอบนวดเท้า ชอบฟังเพลง ซึ่งก็จะอัพเดทแนวการฟังเพลงใหม่ๆ แบบทุกแนว • ชอบวัฒนธรรมคนรุ่นใหม่ เพราะเชื่อว่าโลกที่รู้จักอยู่ในมือของคนรุ่นใหม่ทั้งนั้น ดังนั้นคนรุ่นก่อนหน้าก็ต้องไว้ใจคนรุ่นใหม่ ให้เหมือนกับคนรุ่นตัวเองที่ก็ได้รับ ความไว้วางใจจากคนรุ่นก่อนหน้า แล้วท�ำไมถึงไม่ให้คนรุ่นใหม่จัดการโลกใบนี้

CREATIVE THAILAND I 32

'ถอดรหัส ย่านสร้างสรรค์เจริญกรุง' พื้นที่สร้างสรรค์ต้นแบบ แห่งแรกของไทย

โดย สุพรรณี สงวนพงษ์, กมลกานต์ โกศลกาญจน์

ตลอด 1 ปีท ี่ TCDC และ สสส. ได้รว่ มกับทีมงานผูเ้ ชีย่ วชาญ ด้ า นการพั ฒ นาเมื อ งเปิ ดโอกาสให้ ป ระชาชนในพื้ น ที่ เ สนอ แนวทางในการขับเคลือ่ นพืน้ ทีส่ ร้างสรรค์ยา่ นเจริญกรุง เพือ่ ก้าว สู่การเป็นต้นแบบ “พื้นที่สร้างสรรค์แห่งแรกของไทย” งาน สัมมนาผลงานวิจยั “ถอดรหัสย่านสร้างสรรค์เจริญกรุง” บทสรุป โครงการสร้างสรรค์เจริญกรุง (Co-Create Charoenkrung) ที่ จัดขึ้นเมื่อเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา ณ อาคารไปรษณีย์กลาง บางรัก ได้รับความสนใจเป็นอย่างมากจากคนในพื้น ที่และ ประชาชนทั่วไปในการร่วมรับฟังผลการดำาเนินโครงการ โอกาสและศักยภาพในพืน้ ทีเ่ จริญกรุงทีม่ อี ยูอ่ ย่างเต็มเปีย่ ม ทั้งพื้นที่ติดริมแม่นำ้าเจ้าพระยา มีสถาปัตยกรรมเก่าแก่ ระบบ ขนส่งสาธารณะพรั่งพร้อม มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม และเป็นย่านธุรกิจศิลปะและการออกแบบทีม่ ชี อื่ เสียง สินทรัพย์ มากคุณค่าเหล่านี้สมควรที่จะได้รับการต่อยอด พร้อมกับเป็น ต้นแบบให้พื้นที่อื่นสามารถนำา “โมเดลกระบวนการออกแบบ พื้นที่สร้างสรรค์อย่างมีส่วนร่วม” (Co-Create Model) ที่ทุก ฝ่ายร่วมกัน พัฒนาขึ้นไปใช้เป็นจุดเริ่มต้นในการพัฒนาพื้น ที่ สร้างสรรค์ของตนเอง เมื่อทุกฝ่ายมองเห็นศักยภาพของย่านเจริญกรุงร่วมกัน หั ว ใจสำ า คั ญ ที่ จ ะสร้ า งความเปลี่ ย นแปลงให้ เ กิ ด ขึ้ น ได้ คื อ กระบวนการออกแบบพื้ น ที่ ส ร้ า งสรรค์ อ ย่ า งมี ส่ ว นร่ ว ม (Co-Create) โดยใช้ “การคิดเชิงออกแบบ (Design Thinking) ” เป็นเครือ่ งมือในการทำางาน เน้นการทำากิจกรรมสร้างสรรค์แบบ กลุ่ม ประชุมกลุ่มย่อย ระดมความคิดเห็นกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย มากกว่า 20 ครัง้ , สังเคราะห์ประเด็นสำาคัญของย่าน (P.O.I.N.T.) ทั้งปัญหา โอกาส ความเข้าใจเชิงลึก และความต้องการของ คนในพื้นที่ให้เกิดเป็นแนวคิดในการพัฒนา, วิเคราะห์ความเป็น ไปได้ในการสร้างแบบจำาลองบนพืน้ ทีจ่ ริง, ทำากิจกรรมออกแบบ อย่างมีสว่ นร่วมผ่านแบบร่างทัศนียภาพและแบบจำาลองขนาดเล็ก จนกระทั่งทีมนักออกแบบสามารถสร้างแบบจำาลองขนาด 1 : 1 บนพื้นที่จริง ซึ่งผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและผู้สนใจทั่วไปได้มาร่วม ทดสอบและประเมินโครงการต้นแบบ CREATIVE THAILAND I 33

ผลจากความร่วมมือร่วมใจจากทุกฝ่ายทำาให้ได้ “Charoenkrung Model” หรือโมเดลการพัฒนาพื้นที่เจริญกรุงให้เป็นย่าน สร้างสรรค์ภายใต้ 5 โครงการ ได้แก่ 1. โครงการพัฒนาพื้นที่ สาธารณะริมนำ้า – สร้างอัตลักษณ์และการรับรู้ใหม่เพื่อให้ย่าน เป็น “จุดหมายใหม่” ให้เกิดการปฏิสัมพันธ์ระหว่างคนในและ นอกย่าน 2. โครงการปรับปรุงและพัฒนาอาคารที่ ไ ม่ได้ใช้ ประโยชน์ – เพิ่มศูนย์รวมของย่าน ใช้เป็นพื้นที่พบปะใหม่ เป็น แหล่งบ่มเพาะคนสร้างสรรค์ทม่ี กี จิ กรรมหลากหลาย 3. โครงการ พัฒนาพื้นที่สีเขียวขนาดเล็ก – สร้างโครงข่ายพื้นที่สีเขียวที่ สามารถรองรับการใช้งานที่หลากหลาย เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ 4. โครงการเชือ่ มตรอก ซอก ซอย์ – สร้างโครงข่ายใหม่ทง้ั ระบบ สัญจรหลักและรอง ดึงดูดคนเข้ามาในย่านและกระตุน้ เศรษฐกิจ ภายในพื้นที่ และ 5. โครงการออกแบบป้ายสัญลักษณ์ – ให้ ข้อมูลและตำาแหน่งสถานที่สำาคัญที่แสดงถึงอัตลักษณ์ของย่าน อย่างไรก็ตาม ความสำาเร็จของการพัฒนาพื้นที่สร้างสรรค์ ที่จะส่งผลต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตทั้งในเชิงเศรษฐกิจและ สังคมได้จริง ต้องอาศัยระยะเวลา งบประมาณ การบริหาร จัดการและลงมือทำาอย่างต่อเนือ่ งและยาวนาน สิง่ สำาคัญมากไป กว่านั้นคือ โครงการสร้างสรรค์เจริญกรุงได้เป็นจุดเริ่มต้นของ การพูดคุยแลกเปลี่ยนทัศนคติและการร่วมแรงร่วมใจระหว่าง คนในพื้นที่ โรงเรียน ชุมชน ผู้ประกอบการ ที่ร่วมสร้างสรรค์ พื้น ที่กับทีมวิจัยคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และทีมนักออกแบบภูมสิ ถาปัตย์อย่าง บริษัท ฉมาโซเอ็น รวมไปถึง สสส., กทม., สำานักงานเขตบางรัก และ TCDC การสร้างโอกาสให้ทุกคนได้พบปะพูดคุยและทำากิจกรรม ร่วมกันของโครงการในครัง้ นีจ้ งึ ถือเป็นการ Co-Create ร่วมกัน อย่างแท้จริง นับเป็นความประทับใจและเป็นแรงสนับสนุนในการ พัฒนาย่านเจริญกรุงให้เป็นพื้นที่สร้างสรรค์ เพื่อผลักดันสู่การ พัฒนาเชิงพาณิชย์ต่อไป สอดรับกับการเข้าสู่บ้านหลังใหม่ของ New TCDC ณ อาคารไปรษณียก์ ลาง ทีก่ าำ ลังจะเกิดขึน้ ในปี 2560

facebook.com/sacict

Creative Will : คิด ทํา ดี

เรื่อง: นันท์นรี พานิชกุล

“ฉันโค้ดไม่ได้เพราะขนตายาวเกินไปจนมองไม่เห็นจอ” “หน้าอกของฉันทำ�ให้ฉนั โค้ดไม่สะดวก” “มันโค้ดลำ�บากเวลาร้องไห้” ฯลฯ เสียงบอกเล่าสารพัดของเหล่าเด็กสาววัยรุ่นในสารคดีสัมภาษณ์เชิงล้อเลียน “Why can’t girls code?” (ทำ�ไมเด็กผู้หญิง ถึงเขียนโปรแกรมไม่ได้) โดย เกิรล์ ส ฮู โค้ด (girlswhocode.com) ไม่เพียงตัง้ กระทูถ้ ามต่อใครก็ตามทีม่ ภี าพและค่านิยมเดิมๆ ต่อเด็กผูห้ ญิงว่าต้องไม่เชีย่ วชาญเรือ่ งคอมพิวเตอร์ แต่ยงั เปิดโอกาสให้เขาเหล่านัน้ โดยเฉพาะอย่างยิง่ หากเป็นเพศหญิงได้ ลองคิดถึงโอกาสใหม่ๆ และความสำ�เร็จที่อาจเกิดขึ้นจากการลองเสี่ยงทำ�ในสิ่งที่สังคมมักมองว่าผู้หญิงทำ�ไม่ได้ ในปี 2012 ริชมา เซาจานี (Reshma Saujani) นักกฎหมายและนักการเมือง ชาวอเมริกัน ก่อตั้งเกิร์ลส ฮู โค้ด องค์กรไม่แสวงหาผลกำ�ไรที่อุทิศให้กับ การอุดช่องว่างทางเพศในแวดวงเทคโนโลยี ในสหรัฐฯ ปัญหาที่เธอพบคือ งานในฝัง่ เทคโนโลยีทมี่ อี ตั ราจ้างงานเติบโตสูงทีส่ ดุ ในประเทศ แทบไม่มกี าร จ้างงานโปรแกรมเมอร์หรือวิศวกรคอมพิวเตอร์เพศหญิงเลย อันที่จริงจาก สถิติใน girlswhocode.com แสดงให้เห็นว่า ร้อยละ 66 ของเด็กหญิงวัย 6-12 ปี ยังสนใจหรือลงเรียนวิชาคอมพิวเตอร์ แต่เมื่อถึงวัย 13-17 ปี ความ สนใจดังกล่าวกลับลดลงเหลือเพียงร้อยละ 32 และเหลือเพียงร้อยละ 4 ใน กลุ่มเด็กสาวมหาวิทยาลัย ซึ่งช่องว่างทางเพศในสายงานคอมพิวเตอร์นี้ ค่อยๆ ถ่างขึ้นนับตั้งแต่ทศวรรษที่ 1980 เป็นต้นมา เกิรล์ ส ฮู โค้ด กำ�ลังค่อยๆ ปูทางให้เกิดโปรแกรมเมอร์หญิงแห่งอนาคต เพือ่ อุดช่องว่างในอุตสาหกรรม ด้วยการเปิดเวิรก์ ช็อป และชมรม ในระดับชัน้ ทั้งประถมศึกษาและมัธยมศึกษา รวมถึงค่ายการเรียนการสอนศาสตร์การ โค้ดดิ้งและวิทยาการคอมพิวเตอร์ช่วงฤดูร้อนให้แก่เด็กสาววัยรุ่นทั่วสหรัฐฯ ผลลัพธ์ที่ได้ดูสดใส ภายใน 4 ปี นับแต่มีการก่อตั้งองค์กรมา มีเด็กสาวที่ อาจเรียกได้ว่าเป็น “ศิษย์เก่า” ของ เกิร์ลส ฮู โค้ด กว่าหนึ่งหมื่นคนทั่ว ประเทศ กว่าครึ่งเป็นนักเรียนชั้นไฮสกูล สาวๆ บางส่วนยังเลือกเข้าศึกษา ต่อโดยเลือกวิทยาการคอมพิวเตอร์เป็นวิชาเอกในมหาวิทยาลัยชั้นนำ�ด้าน เทคโนโลยีของสหรัฐฯ ไม่วา่ จะเป็น เอ็มไอที มหาวิทยาลัยนิวยอร์ก หรือมหา วิทยาลัยพรินซ์ตนั ร้อยละ 65 ของสมาชิกชมรมบอกว่ามีความคิดจะลงเรียน คอมพิวเตอร์เป็นวิชาเอกหรือวิชาเลือก ในขณะที่ร้อยละ 90 ของเด็กสาวที่มี โอกาสได้เข้าค่ายฤดูร้อนของเกิร์ลส ฮู โค้ด ระบุว่า พวกเธอจะเลือก คอมพิวเตอร์หรือศาสตร์ที่เกี่ยวข้องเป็นวิชาเอกหรือวิชาโทแน่นอน ไม่เพียงเท่านั้น เกิร์ลส ฮู โค้ด ยังได้ทำ�แคมเปญ “Hire Me” (จ้างฉัน) เมือ่ เดือนตุลาคมปีทผ่ี า่ นมา โดยมีบริษทั เทคโนโลยีชน้ั นำ�ในสหรัฐฯ ราว 20 แห่ง

ให้การสนับสนุนโดยประกาศว่าจะรับศิษย์เก่าของเกิร์ลส ฮู โค้ด เข้าฝึกงาน แบบได้รับเงินเดือน รวมถึงพิจารณารับเข้าทำ�งาน จนถึงปัจจุบันผู้สนับสนุน หลักของเกิร์ลส ฮู โค้ด อย่าง AT&T, The Prudential Foundation และ Adobe ได้สนับสนุนเงินไปแล้วกว่า 2.7 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพื่อกรุยทางให้ ผู้หญิงมีโอกาสในสายงานคอมพิวเตอร์มากขึ้น ซึ่งนั่นอาจจะช่วยเพิ่มอัตรา แรงงานในสายงานคอมพิวเตอร์ในอนาคต เมือ่ คำ�นึงถึงว่าภายในปี 2020 จะ มีงานด้านคอมพิวเตอร์ถึง 1.4 ล้านอัตรา (ปัจจุบันแรงงานอเมริกันสามารถ เติมอัตราจ้างงานดังกล่าวได้เพียงร้อยละ 29 มีแรงงานหญิงทีน่ า่ จะเติมอัตรา จ้างงานนี้ได้เพียงร้อยละ 3 เท่านั้น) ในโลกของโค้ดดิ้ง ความล้มเหลวเป็นเรื่องธรรมชาติ หากการทำ�ซํ้าๆ และลองผิดลองถูกไปเรือ่ ยๆ อย่างไม่ยอ่ ท้อต่างหากทีน่ �ำ มาซึง่ ความสำ�เร็จ ซึง่ ในการบรรยาย TED Talks ปี 2016 เซาจานีพูดกับผู้ฟังการบรรยายว่า “ฉันต้องการให้ทุกคนในที่นี้กลับไปบอกหญิงสาวทุกคนที่รู้จักว่าให้สบายใจ กับความไม่สมบูรณ์แบบ” แน่นอนว่าความเกลียดกลัวความล้มเหลวและ ความพ่ายแพ้ซงึ่ ถูกปลูกฝังในเด็กผูห้ ญิง หลายครัง้ ได้ฉดุ รัง้ พวกเธอไว้จากสิง่ ที่เธอคิดว่าทำ�ได้หรือไม่ได้ ท้ายที่สุด สิ่งที่เซาจานีและเกิร์ลส ฮู โค้ด กำ�ลัง ทำ�อยู่อาจกำ�ลังบอกเราว่า ผู้หญิงต้องเรียนรู้ที่จะก้าวข้ามกับดักของสังคมที่ ตราหน้าพวกเธอว่าทำ�อะไรได้หรือไม่ได้ อย่างทีเ่ ซาจานีได้กล่าวไว้วา่ เมือ่ ไหร่ ที่โลกให้ประชากรเพศหญิงซึ่งคิดเป็นครึ่งหนึ่งของประชากรโลกได้เข้ามามี บทบาทมากขึ้น เมื่อนั้น นวัตกรรมที่แท้จริงถึงจะกำ�เนิดขึ้น และทุกอย่างอาจเริ่มต้นได้ง่ายๆ ด้วยการตั้งคำ�ถามที่ว่า “ใครว่าเด็ก ผู้หญิงโค้ดไม่ได้” ที่มา: วิดีโอ “Why can’t girls code?” โดย GirlsWhoCode จาก youtube.com / วิดีโอ “Reshma Saujani: Teach girls bravery, not perfection” (กุมภาพันธ์ 2016) จาก ted.com/talks / girlswhocode.com / ted.com/speakers/reshma_saujani

CREATIVE THAILAND I 34