โอโซระ ซึบาสะ ตัวละครเอกจากการ์ตูนเรื่อง “เจ้าหนูสิงห์นักเตะ” (Captain Tsubasa)
สารบัญ The Subject
6
The Object
7
Creative Source
8
สนามการเมืองยูโร 2012
FIFA Football คุมเกมผานสนามออนไลน
Featured DVD / Book / Magazine
Matter
10
Classic Item
11
Cover Story
16
Insight
20
Innovation of the Match
Football
Beyond the Field เมื่อฟุตบอลไมไดเลนแค 11 คน
แผนการเลน (ธุรกิจ) ฟุตบอล
Creative Entrepreneur
22
Creative City
24
The Creative
29
Creative Will
34
Boca Juniors Hotel จุดพักคนรักบอล
บารเซโลนา กาวเดินพรอมจิตวิญญาณแหงชัยชนะ
เนวิน ชิดชอบ Created in Buriram
Lace Up Save Lives
บรรณาธิการอำนวยการ l อภิสิทธิ์ ไลสัตรูไกล ที่ปรึกษา l กิตติรัตน ปติพานิช, ชมพูนุท วีรกิตติ, พิชิต วีรังคบุตร, กนกพร เกียรติศักดิ์, วราภรณ วศินสังวร, จรินทรทิพย ลียะวณิช บรรณาธิการบริหาร l ศุภมาศ พะหุโล ผูชวยบรรณาธิการ l พัชรินทร พัฒนาบุญไพบูลย กองบรรณาธิการ l ศิริอร หริ่มปราณี, มนฑิณี ยงวิกุล, เลอชาติ ธรรมธีรเสถียร, กริยา บิลยะลา เลขากองบรรณาธิการ l กมลกานต โกศลกาญจน บรรณาธิการศิลปกรรม l พจน องคทวีเกียรติ, ดุษฎี มุทุกันต, ณรัติ สุริยง ณ อยุธยา นักศึกษาฝกงาน l กนกวรรณ ชะออน, กฤษฎา ศรีเมือง, เทอดภูมิ ทองอินทร, ณัฐพงศ หมอดี, ธรากุล บุญประสพ, ชิน วังแกวหิรัญ จัดทำโดย l ศูนยสรางสรรคงานออกแบบ (TCDC) ชั้น 24 อาคารเอ็มโพเรียมทาวเวอร 622 สุขุมวิท 24 แขวงคลองตัน เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร 10110 โทร. 02 664 7667 แฟกซ. 02 664 7670 ติดตอลงโฆษณาไดที่ sale@tcdc.or.th พิมพที่ l บริษัท ทูโฟร พริ้นติ้ง จำกัด โทร. 02 416 7300 แฟกซ. 02 416 7320 จำนวน 50,000 เลม นิตยสารฉบับนี้ใชหมึกพิมพจากน้ำมันถั่วเหลืองที่ไมเปนอันตรายตอสุขภาพ ทั้งยังเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม และใชกระดาษรีไซเคิล ซึ่งเปนผลผลิตของผูประกอบการไทย จัดทำภายใตโครงการ “Creative Thailand สรางเศรษฐกิจไทยดวยความคิดสรางสรรค” โดยศูนยสรางสรรคงานออกแบบ สำนักงานบริหารและพัฒนาองคความรู (องคการมหาชน) ซึ่งมีเปาหมายในการเผยแพรความรูเกี่ยวกับเศรษฐกิจสรางสรรค (Creative Economy) และผลักดันการใชความคิดสรางสรรคในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทย อนุญาตใหใชไดตามสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส แสดงที่มา-ไมใชเพื่อการคา-อนุญาตแบบเดียวกัน 3.0 ประเทศไทย
EDITOR'S NOTE บทบรรณาธิการ
ผล... บอล ขณะทีเ่ สียงโห่รอ้ งอย่างยินดีในชัยชนะ และร่องรอยความเครียดบนใบหน้าของผูพ้ า่ ยแพ้ ดำ�เนินไปซา้ํ แล้วซา้ํ เล่า เบือ้ งหลังความรูส้ กึ อันเต็มตืน้ นัน้ มีตวั แปรมากมายทีท่ �ำ ให้มนต์เสน่หข์ องกีฬาฟุตบอลไม่เคยเสือ่ มคลาย แต่ฟตุ บอลไม่ได้อาศัยเพียงทักษะอันพลิว้ ไหวของผูเ้ ล่นทัง้ 11 ตำ�แหน่ง กับมันสมองอันเฉียบคมในการแก้เกม ของเหล่าสต๊าฟโค้ชเท่านัน้ เพราะเกมฟุตบอลคือเกมธุรกิจมูลค่านับหมืน่ ล้าน ทีเ่ ติบโตบนการกระตุน้ โสตสัมผัส ของผูเ้ ล่นและผูช้ ม นักฟุตบอลจะมีประสิทธิภาพทีเ่ ต็มเปีย่ มได้อย่างไร หากขาดความเข้มงวดทางโภชนาการ มีรองเท้าที่ไม่ได้ดั่งใจ สวมเสื้อผ้าที่กลายเป็นภาระเมื่อชุ่มเหงื่อ ต้องเตะลูกฟุตบอลที่หนักอึ้ง และขาด เทคนิคการบริหารทักษะการเล่นกับความนิยมของนักฟุตบอลเอง รวมถึงการรักษาความสัมพันธ์อันดีกับ ฝั่งผู้ชมทั้งในสนามและไกลจากขอบสนามนับพันไมล์ ซึ่งถูกเชื่อมถึงกันด้วยสัญญาณดาวเทียมที่คมชัด ผ่านระบบกล้องและการตัดต่อที่รวดเร็วและเร้าอารมณ์ นี่คือที่มาของความผูกพัน ความจงรักภักดี ความประทับใจ ที่ก่อให้เกิดผลผลิตของมหกรรมกีฬา ฟุตบอลอย่างเป็นลํา่ เป็นสัน ทัง้ ลิขสิทธิก์ ารถ่ายทอดสด เสือ้ ผ้าและอุปกรณ์กฬี า สปอนเซอร์ โฆษณา ธุรกิจ เอเยนต์ นักฟุตบอล ไปจนถึงการท่องเที่ยว และนั่นจึงเป็นเหตุผลว่าเหตุใดสโมสรฟุตบอลระดับโลกจึงมี มูลค่าทางธุรกิจสูงลิว่ และกลายเป็น “แบรนด์สนิ ค้า” ทีน่ า่ ลงทุน อีกทัง้ กลายเป็นสัญลักษณ์ทส่ี ะท้อนความ เป็นท้องถิน่ หรือวัฒนธรรมของชาตินน้ั ๆ ได้อย่างทรงพลัง เมือ่ เดือนพฤษภาคมทีผ่ า่ นมา นิตยสารฟอร์บส ได้รายงานผลหลังจบฤดูกาลฟุตบอลลีกของประเทศต่างๆ ว่า แมนเชสเตอร์ ยูไนเต็ด ซึ่งแม้จะไม่ สามารถคว้าถ้วยรางวัลใดๆ มาชื่นชมได้ในปีนี้ แต่ก็สามารถรั้งจ่าฝูงด้านความรํ่ารวยของสโมสรฟุตบอล อันดับหนึง่ ของโลกไว้ได้ โดยมีมูลค่า 2.24 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ ซึ่งมากกว่าทีมนิวยอร์ก แยงกี้ส์ ทีมจาก เมเจอร์ ลีก เบสบอล ในสหรัฐฯ และดัลลัส คาวบอยส์ จากเอ็นเอฟแอลเสียอีก โดยตามด้วย เรอัล มาดริด ที่มีมูลค่า 1.88 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ ซึง่ เพิม่ ขึน้ ร้อยละ 29 และบาร์เซโลนา ที่ 1.31 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ มูลค่าเพิ่มร้อยละ 34 นอกจากนี้ ความหอมหวานของสโมสรแมนเชสเตอร์ ยูไนเต็ด ยังส่งผลให้ตลาดหุ้น ทั้งในสิงคโปร์และฮ่องกง ต่างเปิดทางให้สโมสรฯ มาจดทะเบียนซื้อขายในตลาดหุ้นของตนโดยผู้บริหาร สโมสรมีแผนจะนำ�หุ้นออกขายต่อสาธารณชนครั้งแรก (ไอพีโอ) ราวร้อยละ 25-30 และคาดว่าจะมีมูลค่า สูงถึง 3.19 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ การบริหารผลกำ�ไรทางธุรกิจ ตลอดจนการบริหารอัจฉริยภาพของนักเตะ และศรัทธาของแฟนบอลนัน้ ถือเป็นส่วนผสมที่ต้องดำ�เนินไปด้วยกันอย่างเหนียวแน่นเพื่อสร้างประสิทธิผลร่วมกันขององค์ประกอบ ทัง้ หมด เพราะนีค่ อื การบริหารพอร์ตการลงทุนให้เคลือ่ นไหวในแดนบวก โดยมีคณุ ค่าทางจิตใจ และทักษะ การกีฬาเป็นปัจจัยสำ�คัญ จะว่าไปแล้ว สติปัญญาของมนุษย์เรานั้นยอดเยี่ยมเสมอ เพราะไม่เพียงจะรับเอาประโยชน์ทางสมรรถภาพ ของร่างกายจากกีฬาแล้ว ยังสามารถเก็บเกีย่ วเอาประโยชน์จากการเล่นแร่แปรธาตุจากการกีฬามาสร้างสรรค์ ต่อได้ไม่รู้จบด้วย อภิสิทธิ์ ไล่สัตรูไกล บรรณาธิการอํานวยการ
มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l5
©REUTERS/Handout
THE SUBJECT ลงมือคิด
สนามการเมืองยูโร 2012
เรื่อง: มนฑิณี ยงวิกุล
แม้ว่าเกมการแข่งขันฟุตบอลยูโร 2012 จะยังไม่ได้เริ่มต้นขึ้น แต่ทว่าเกมรอบสนามกำ�ลังทวีความเข้มข้น การประกาศให้โปแลนด์และยูเครนเป็นเจ้าภาพการแข่งขันฟุตบอลยูโร กระแสดังกล่าวนั้นได้สร้างเสียงวิพากษ์วิจารณ์อย่างมากถึงการดึง 2012 ในปี 2007 นับเป็นผลการคัดเลือกที่เหนือความคาดหมาย ในการ เกมกีฬาเข้ามาข้องเกีย่ วกับสงครามเย็นระหว่างสองขัว้ อำ�นาจฝัง่ ตะวันตก เอาชนะประเทศคู่แข่งที่เป็นตัวเต็งอย่างอิตาลีในเวลานั้น แต่สำ�หรับ และตะวันออก ทั้งที่กีฬาควรจะเป็นสิ่งที่ก่อให้เกิดความสามัคคี แต่ทว่า สหภาพยุโรปแล้วการเป็นเจ้าภาพฟุตบอลยูโรเปรียบเสมือนสัญลักษณ์ รัฐบาลของประเทศสมาชิกอียูก็ยังเดินหน้ากดดันรัฐบาลยูเครนด้วยการ ของการหันหลังให้กับการเป็นอดีตประเทศคอมมิวนิสต์ นอกจากนี้ การ ทยอยออกมาประกาศว่าจะไม่เข้าร่วมชมการแข่งขัน ไล่มาตั้งแต่ออสเตรีย เตรียมตัวเป็นเจ้าภาพมหกรรมฟุตบอลทีย่ ง่ิ ใหญ่ระดับโลกนีย้ งั ทำ�ให้ทง้ั สอง เบลเยียม และเนเธอร์แลนด์ รวมถึงประธานคณะมนตรียโุ รปและกรรมาธิการ ประเทศต้องเร่งลงทุนในระบบสาธารณูปโภคเพื่อรองรับการแข่งขัน ซึ่ง ยุโรปบางราย เป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจประเทศยุโรปตะวันออกให้เติบโตได้โดยตรง อย่างไรก็ตาม ท่ามกลางความตึงเครียดทางการเมือง ทั้งยูเครนและ โดยเฉพาะประเทศโปแลนด์ในฐานะสมาชิกใหม่ของกลุ่มอียู สมาคมฟุตบอลยุโรป (UEFA) ก็ยังคงเดินหน้าจัดการแข่งขันยูโร 2012 ที่ แต่ทว่า การเปลี่ยนแปลงผู้นำ�ของยูเครนโดยการตัดสินจำ�คุกนายก จะเริ่มต้นขึ้นในวันที่ 9 มิถุนายนนี้ โดยยึดถือว่าการแข่งขันครั้งนี้เกิดขึ้น รัฐมนตรีหญิงคนแรกของยูเครนอย่าง ยูลยิ า ทีโมเชนโก (Yulia Tymoshenko) เพื่อประชาชนนับล้านคนไม่ใช่นักการเมือง แม้วา่ ทีม่ าของผลการคัดเลือก และการขึ้นดำ�รงตำ�แหน่งประธานาธิบดีคนปัจจุบันของนายวิกเตอร์ ประเทศเจ้าภาพนั้นจะไม่ได้มาจากความพร้อมและความสามารถทาง ยานูโควิช (Viktor Yanukovich) ซึ่งมีนโยบายโน้มเอียงไปทางรัสเซีย การกีฬาแค่เพียงอย่างเดียวก็ตาม ได้ ก ลายเป็ น ชนวนให้ ป ระเทศสมาชิ ก สหภาพยุ โ รปแสดงจุ ด ยื น ทาง การเมืองในการสนับสนุนพรรคฝ่ายค้านที่มีนโยบายเอนเอียงมาทาง ่มา: ตะวันตก ด้วยการขู่ว่าจะไม่ไปร่วมชมการแข่งขันฟุตบอลยูโร 2012 ทีUkraine fights Euro 2012 boycott จาก bbc.co.uk Euro 2012: Ukraine denounces 'destructive' boycott threat จาก bbc.co.uk รอบชิงชนะเลิศที่กรุงเคียฟ ยูเครน 6 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
THE OBJECT คิดแล้วทำ�
spin1038.com
12
RMA RMA MA
0-1
BAR BA BAR
21:00
FOOTBALL
คุ ม เกมผ่า นสนามออนไลน์ เรื่อง: เทอดภูมิ ทองอินทร์
ถ้าพูดถึงเกมส์แนวกีฬาแล้วชื่อ ของ “อีเอ สปอร์ตส์” (EA Sports) ในฐานะผู้พ ั ฒ นาวิ ดี โอเกมคอนโซลและพี ซ ี จ าก ค่ายอิเล็กทรอนิกส์ อาร์ตส (Electronic Arts) คงเป็นที่คุ้นหูกับบรรดาสาวกคอเกมแนวกีฬากันเป็นอย่างดี โดยเฉพาะ เกมฟุตบอลยอดนิยมอันโด่งดังอย่างเกม “ฟีฟ่า ฟุตบอล” (FIFA Football) เกมที่ผู้เล่นสามารถเลือกบทบาทตัวเองให้ เป็นได้ทั้งนักเตะ หรือแม้กระทั่งผู้จัดการทีมที่ประสบความสำ�เร็จได้ กว่าทศวรรษที่ผ่านมาถือเป็นยุคทองของการพัฒนาเทคโนโลยีพร้อมๆ ทั้งยังมีลูกเล่นใหม่ๆ ที่ถูกเพิ่มเข้ามาในภายหลัง เช่น การเพิ่มคำ�สั่งให้ กับการเกิดขึ้นของสังคมออนไลน์และโลกไซเบอร์ แน่นอนว่ามันแทบจะ สามารถสร้างตัวละครหรือตัวเองขึน้ มาในเกมได้ดว้ ย Edit Player Mode เป็นปัจจัยที่ 5 ในการดำ�รงชีวิตประจำ�วันของคนยุคใหม่ไปแล้ว เพราะ ซึ่งสามารถกำ�หนดทั้งรูปร่างหน้าตาไปจนถึงนํ้าหนักและส่วนสูงของ ทุกวันนี้เราไม่จำ�เป็นต้องก้าวเท้าออกจากบ้าน ก็สามารถเห็นหน้าหรือ ตัวละครในเกมได้ นอกจากนี้แล้วก็ยังมี Manager Mode ที่ให้ผู้เล่น พูดคุยสื่อสารกับคนที่อยู่อีกซีกโลกได้อย่างสะดวกสบาย แล้วถ้าหาก สามารถเป็นผู้จัดการทีม บริหารงบประมาณ หรือเลือกซื้อนักเตะชั้นนำ� อยากเตะฟุตบอลล่ะ? ได้ตามที่ต้องการอีกด้วย เมื่อปี 1993 อีเอ สปอร์ตส์ เปิดตัวเกม “ฟีฟ่า อินเตอร์เนชั่นแนล การตอบรับที่ดีทำ�ให้การผลิตและวางจำ�หน่ายเกมฟีฟ่า ฟุตบอล ซ็อกเกอร์” หรือ “ฟีฟ่า ฟุตบอล” ด้วยการได้รับสิทธิจากสหพันธ์ฟุตบอล ตั้งแต่เวอร์ชั่นแรกจนถึงปัจจุบันทำ�เงินมหาศาลให้กับทางอีเอ สปอร์ตส์ นานาชาติ หรือฟีฟา่ ในการผลิตเกมฟุตบอลเป็นเจ้าแรก ซึง่ ทำ�ให้เกมฟีฟา่ โดยเกม “ฟีฟา่ 12” (FIFA 12) ทีอ่ อกวางจำ�หน่ายในปลายปี 2011 สามารถ อินเตอร์เนชั่นแนล ซ็อกเกอร์ แตกต่างไปจากเกมในยุคสมัยเดียวกัน ทำ�ยอดขายได้ถึง 3.2 ล้านชุดในสัปดาห์แรกของการเปิดตัว คิดเป็นเงิน โดยเฉพาะในด้านมุมมองของภาพและสนามที่มีความสมจริงมากขึ้น มากกว่า 186 ล้านเหรียญสหรัฐฯ และยังทำ�ให้ฟีฟ่า ฟุตบอล กลายเป็น ทั้งในเรื่องของมิติความลึก และการควบคุมตัวละครที่เป็นอิสระ ต่างจาก เกมที่ทำ�ให้ฝันของใครหลายๆ คนเป็นจริงได้ในโลกไซเบอร์ ขอแค่มีเวลา เกมฟุตบอลอื่นในยุคนั้นที่สามารถเคลื่อนที่ได้เพียงแค่ขึ้นลงและซ้าย ทักษะการเล่นเกม และเครื่องคอมพิวเตอร์ ก็สามารถเป็นนักฟุตบอล ขวาเท่านั้น ซึ่งพัฒนาการใหม่ที่ว่านี้ทำ�ให้สาวกคอเกมทั้งหลายต่างทึ่ง ทีมชั้นนำ�ของโลกหรือเป็นผู้จัดการทีมที่ประสบความสำ�เร็จจนกวาด และตื่นตาตื่นใจกับเกมฟุตบอลรูปแบบใหม่นี้เป็นอย่างมาก ตามมาด้วย แชมป์หลายสมัยซ้อนได้แบบไม่ต้องเสียเหงื่อได้เช่นกัน กระแสตอบรับที่ดีจนทำ�ให้เกมฟีฟ่า ฟุตบอล กลายเป็นเกมซีรีย์ที่มี ที่มา: การพัฒนาเทคนิค ภาพกราฟิกสามมิติที่สมจริงยิ่งขึ้นในทุกรายละเอียด ea.com มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l7
CREATIVE RESOURCE วัตถุดิบทางความคิด
FEATURED DVD
เรื่อง: เลอชาติ ธรรมธีรเสถียร และ กริยา บิลยะลา
History of Soccer: The Beautiful Game โดย Terence Stamp
เปเล่ เคยพูดไว้วา่ ฟุตบอลคือเกมทีง่ ดงาม ส่วนบิล แชงก์ลีย์ บอกว่า ฟุตบอลไม่ใช่เพียงสาระแห่งชีวิต และความพ่ายแพ้ แต่เป็นอะไรที่มากกว่านั้น จาก ลูกกลมๆ ทีเ่ ป็นกิจกรรมสำ�หรับเด็กหนุม่ ได้เปลีย่ น เป็นสัญลักษณ์สากลทีล่ บความแตกต่างพร้อมสร้าง แฟนจำ�นวนนับล้าน ขณะที่กลยุทธ์เบื้องหลังเกม ฟุตบอลยังเป็นสื่อที่ทรงอิทธิพลต่อระบบเศรษฐกิจ และสังคมได้อย่างแนบเนียน สารคดีชดุ นีป้ ระกอบด้วย เนือ้ หาอัดแน่นความยาว 6 แผ่น พร้อมบทสัมภาษณ์ ภาพช็อตต่อช็อต และเกมประวัตศิ าสตร์ทจ่ี ะทำ�ให้ แฟนสิงห์นักเตะได้ย้อนทำ�ความเข้าใจในเกมลูก หนังอย่างเป็นลำ�ดับและเปีย่ มสาระมากขึน้ Origins & Football Cultures ย้อนสูจ่ ดุ เริม่ ต้น ของฟุตบอลในประเทศต่างๆ กระทัง่ การแผ่ความ นิยมทั่วเกาะอังกฤษจนส่งผลต่อการก่อตั้งสโมสร ระดับมืออาชีพและสมาคมฟุตบอลของอังกฤษใน ปี 1983 ในความหลากหลายทางวัฒนธรรมทัว่ โลก บทบาทของเกมลูกหนังได้เกี่ยวข้องกับบริบทรอบ ด้าน รวมถึงได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรม สากล Evolution & European Superpowers ผลจากการปฏิวัติและปรับปรุงวิธีการเล่นจนเป็น ระบบช่ ว ยพั ฒ นาเกมฟุ ต บอลในยุ โ รปจนเป็น
8 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
มาตรฐานการส่งออกนักเล่นชาวสก็อตสู่สโมสร ชื่อดังในอังกฤษ และการประกาศความยิ่งใหญ่ ของทีมฟุตบอลในทศวรรษต่างๆ ไม่วา่ จะเป็น เรอัล มาดริดในยุค 50, เนเธอร์แลนด์และเยอรมันในยุค 70, ลิเวอร์พูลในยุค 80 หรือมิลานและทีมชาติ ฝรั่งเศสในยุค 90 ผ่านภาพถ่ายและบทสัมภาษณ์ ทีห่ าชมได้ยาก Brazil & South American Superpowers ด้วยความโดดเด่นในฝีเท้า ลีลาการเล่นทีร่ วดเร็วและ รุนแรงของฟุตบอลบราซิล ทำ�ให้ชอ่ื ของนักเตะอย่าง โรนัลโด, ซิโค, มาริโอ ซากาโล และเปเล่ เป็น ที่กล่าวขวัญ จุดพลิกผันที่ทำ�ให้ฟุตบอลในภูมิภาค นี้ ย่ิ ง ร้ อ นแรงคื อ เกมชิ ง ชั ย ระหว่ า งอั ง กฤษและ อาร์เจนตินาในฟุตบอลโลกปี 1986 ที่เหตุการณ์ “Hand of God” ของมาราโดนาทำ�ให้องั กฤษต้อง พ่ายตกรอบไป For Club and Country & The Dark Side วิวัฒนาการของฝรั่งเศสที่ขยับมามีความสำ�คัญใน หน้าลูกหนัง กระทัง่ บทบาทของการเล่นเพือ่ สโมสร และการเล่นเพือ่ ประเทศ นอกจากนีย้ งั เสนอด้านมืด ของวงการลูก หนังอย่า งแฟนฟุต บอลหัวรุนแรง เหตุการณ์เครือ่ งบินตกทีค่ ร่าชีวติ นักฟุตบอล ปัญหา ความขัดแย้งระหว่างเอล ซัลวาดอร์และฮอนดูรัส
ในปี 1970 ทีเ่ หตุมาจากฟุตบอล และโศกนาฏกรรม จากสเตเดียมถล่มในเปรูปี 1964 เป็นต้น Superstars & The Media บทสัมภาษณ์ซเู ปอร์ สตาร์ ระดับตำ�นานทีข่ บั เคลือ่ นอยูใ่ นวงการลูกหนัง แต่ละยุคอย่างมาราโดนา, เปเล่, ซีดาน เกมทีม่ ไิ ด้ มีเพียงแค่ในสนามแต่ยงั หมายถึงเกมในธุรกิจ และ วงการสื่อ ในอาชีพนักเตะที่มีระยะเวลาจำ�กัดจะ สร้างผลกระทบและเงินจำ�นวนมหาศาลได้อย่างไร Africa, A Game For All & Futures การ เติบโตของฟุตบอลในแอฟริกา ประวัตแิ ห่งฟีฟา่ และ การมองภาพในอนาคตที่เก็บเกี่ยวจากบทเรียนใน อดีต สงครามบนสนามหญ้าทีม่ นี กั เตะฝัง่ ละ 11 คน มีลกู ฟุตบอล มีชยั ชนะหรือการปราชัย ไม่ใช่จดุ สิน้ สุด แต่เป็นแค่ส่วนหนึ่งของเกมฟุตบอล สารคดีชุดนี้ มีคำ�ตอบที่จะช่วยเปิดแง่มุมในวงการลูกหนังได้ หลากหลายกว่าทีเ่ คยเป็น
CREATIVE RESOURCE วัตถุดิบทางความคิด
BOOK PELE: My Life in Pictures
โดย Pele ในปี 1956 เเอ็ดสัน อารันเตส โด นาสซิเมนโต้ ได้ ลงสนามตำ�แหน่งศูนย์หน้าในฐานะนักเตะอาชีพ ครั้งแรกให้กับทีมซานโตส และสามารถทำ�ประตู ชนะทีมโครินเธียนอย่างสวยงาม ดาวยิงคนนีท้ ข่ี ณะ นั้นมีอายุเพียง 15 ปี กลายเป็นที่จับตาว่าจะขึ้น เป็ น ดาวรุ่ ง ดวงใหม่ ที่ ยิ่ ง ใหญ่ ที่ สุ ด ในอนาคต จากวันนั้นจนถึงวันนี้ โลกทั้งโลกไม่มีใครไม่รู้จัก เขา “เปเล่” สุดยอดตำ�นานวงการฟุตบอล ผู้ที่
พิสูจน์ให้เราได้เห็นว่า พรสวรรค์ถ้ามาพร้อมกับ ความตั้งใจแล้ว จะสามารถไปได้ไกลเพี ย งใด จำ�นวน 1,283 ประตูใน 1,367 แมตช์ ตลอดการ เล่นฟุตบอลอาชีพคือสถิติที่จะยิ่งใหญ่ไปอีกนาน แสนนาน หนังสือเล่มนีม้ าพร้อมเรือ่ งราวชีวประวัติ ของเปเล่ พร้อมการออกแบบทีน่ า่ สนใจ แทรกรูปภาพ บัตรการแข่งขัน โปสเตอร์ แบบสมจริงเสมือนพา เข้าไปเป็นส่วนหนึง่ ของตำ�นาน
BOOK The Stadium: Architecture for the New Global Culture โดย Rod Sheard ด้วยขนาดและการใช้งาน “สเตเดียม” จึงถูกจัดเป็น สถาปัตยกรรมพิเศษที่แตกต่างจากสถาปัตยกรรม รูปแบบอื่น โดยสิ้นเชิง สถานที่นี้ม ักกลายเป็น จุดศูนย์กลางของเมืองในการเขียนประวัติศาสตร์ แห่งความพยายาม และยังเป็นตัวแทนของความสุข และความภูมใิ จของคนในสังคมเดียวกัน การลงทุน ลงแรงสร้างสเตเดียมขึ้นมาแต่ละแห่งนั้นต้องใช้ กำ�ลังทรัพยากรมหาศาล ที่ผสมผสานระหว่าง เทคโนโลยีทท่ี นั สมัย และศาสตร์ความรูห้ ลากหลาย
สาขา HOK Sport เป็นหนึง่ ในไม่กบ่ี ริษทั ทีม่ ชี อ่ื เสียง ด้านการออกแบบสเตเดียม และได้รวมผลงานที่ น่าสนใจไว้ในหนังสือเล่มนี้ พร้อมทัง้ เรือ่ งราวของ สนามกีฬาในแต่ละยุค ที่คุณอาจจะไม่เชื่อว่าพลัง ของสิ่งก่อสร้างที่ยิ่งใหญ่นี้จะสามารถซึมซับจิต วิญญาณของเมืองเอาไว้ หรือแม้แต่อาจส่งผลสร้าง ความเปลี่ยนแปลงสภาพของเมืองได้อีกด้วย
Magazine Collezioni: Sport & Street แฟชั่นและกีฬาเป็นส่วนผสมของวัฒนธรรมใหม่ท่ี โดดเด่น และยังเป็นเป้าหมายใหม่ที่แสนจะดึงดูด สำ�หรับผู้หลงใหลในการออกกำ�ลังกายในยุคก่อน ชุ ด กี ฬ าเพี ย งหนึ่ ง ชุ ด สามารถใช้ ไ ด้ กั บ แทบทุ ก ประเภทกีฬา แต่ปจั จุบนั ชุดกีฬาเป็นอะไรทีม่ ากกว่า นั้น เพราะนอกจากจะใช้ปกป้องร่างกายแล้วยังมี การคิดค้นวัสดุที่มีความยืดหยุ่นอย่างไฟเบอร์ที่ใช้ หลักวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมมาเป็นส่วนหนึง่ ของ การออกแบบ ขณะเดียวกันชุดกีฬาก็ยงั เป็นเครือ่ งมือ สื่อสารที่ทรงพลัง โดยส่งผ่านสีสัน ลวดลาย และ
รูป แบบการตัดเย็บ ที่แสดงถึงประเภทกี ฬ าและ รสนิยมของผู้สวมใส่ นิตยสารหัวนี้คืออีกหนึ่งทาง เลือกที่จะทำ�ให้ผู้อ่านรู้ลึกถึงแฟชั่นและข่าวสารใน แวดวงการออกแบบชุดกีฬา ขณะที่ส่วนบทความ จากบรรณาธิการ และช็อปปิง้ ไกด์กส็ ามารถเป็นพีเ่ ลีย้ ง ที่ ค อยแนะนำ � สำ � หรั บ นั ก ออกแบบและนั ก กี ฬ า หน้าใหม่ในทุกสนาม
มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l9
Cosbysweater.com
MATTER วัสดุต้นคิด
Innova tio
n of
Th e
Mat c h เรื่อง: เทอดภูมิ ทองอินทร์
ไม่ใช่เพียงแค่ผเู้ ล่นและโค้ชเท่านัน้ ทีพ ่ ฒ ั นาคิดค้นรูปแบบการเล่นฟุตบอลให้ดยี ง่ิ ขึน้ แต่เสื้อผ้าที่นักฟุตบอลสวมใส่ในแต่ละแมตช์ก็ยัง ได้รับการพัฒนาด้านเทคโนโลยีการผลิต ตลอดจนการคิดค้นวัสดุใหม่ๆ ที่เปลี่ยนไปตามความต้องการของยุคสมัยเช่นเดียวกัน
หากมองสนามแข่งขันวันนี้ จะพบว่าชุดฟุตบอล ที่ผู้เล่นแต่ละทีมสวมใส่นั้น นอกจากจะมีนัยยะ ของความเป็นทีมเวิร์กที่น�ำ มาซึ่งพลังใจสำ�หรับ ผู้เล่นและบรรดากองเชียร์แล้ว ชุดฟุตบอลยังมี การออกแบบที่น่าทึ่ง ด้วยสีสัน ลวดลาย และ วัสดุที่มีคุณสมบัติพิเศษในการใช้งาน โดยสอง เจ้าผูย้ ง่ิ ใหญ่แห่งโลกอุปกรณ์กฬี า ไนกีจ้ ากสหรัฐฯ และอาดิดาสจากเยอรมนี ต่างก็แข่งขันกันทัง้ ใน และนอกสนามเพือ่ ขึน้ เป็นผูส้ นับสนุนทีมฟุตบอล ชั้นนำ�ทั่วโลก และช่วงชิงสิทธิในการผลิตและ จำ�หน่ายชุดที่นักเตะสวมลงสนามแข่ง เพราะ ชุ ด กี ฬ าเหล่ า นี้ ไ ม่ ไ ด้ เ ป็ น เพี ย งแค่ สิ่ ง ที่ ห่ อ หุ้ ม ร่างกาย แต่ยังเป็นแหล่งรายได้มหาศาลที่จะ ได้รับจากแฟนบอลทั่วโลกอีกด้วย ไนกี้และอาดิดาสใส่ใจและพิถีพิถันในการ ผลิตชุดฟุตบอลตั้งแต่กระบวนการพัฒนาวัสดุ ไปจนถึงกระบวนการผลิต ไนกี้ ผู้สนับสนุนการ ผลิตชุดแข่งให้กับทีมใหญ่อย่าง “แมนเชสเตอร์ ยูไนเต็ด” และ “บาร์เซโลนา” มุ่งเน้นการผลิต เพือ่ การอนุรกั ษ์สง่ิ แวดล้อมเป็นหลัก ขวดพลาสติก ได้ถกู นำ�มารีไซเคิลและขึน้ รูปใหม่ เพือ่ ผลิตเป็น 10 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
เส้นใยโพลีเอสเตอร์กอ่ นนำ�ไปถักทอเป็นชุดกีฬา โดยแต่ ล ะชุ ด นั้ น จะต้ อ งอาศั ย ขวดพลาสติก จำ�นวน 13 ขวดในการผลิต ในปี 2012 ไนกีไ้ ด้น�ำ ขยะขวดพลาสติกมาใช้ในการผลิตเป็นชุดกีฬา แล้วทัง้ สิน้ 16 ล้านขวด ซึง่ ต้องอาศัยสนามฟุตบอล มากถึง 28 สนามในการบรรจุขวดจำ�นวนมหาศาล ทั้งหมดนี้ ส่วนอาดิดาสที่ได้สิทธิเป็นสปอนเซอร์ผลิต ชุ ด กี ฬ าให้ กั บ ที ม ฟุ ต บอลสโมสรดั ง อย่ า ง “ลิเวอร์พลู ” และ “เรอัล มาดริด” ก็มคี วามโดดเด่น ด้านเทคโนโลยีการผลิตที่ลํ้าสมัย techfit™ คือ การนำ�วัสดุประเภทผ้าแบบพิเศษที่มีการหลอม เส้นใยให้ไร้รอยตะเข็บมาใช้ในการตัดเย็บเพื่อ เพิ่มความยืดหยุ่นเวลาสวมใส่ โดยเฉพาะใน ตำ�แหน่งอวัยวะสำ�คัญที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพ ในการแข่งขัน เช่น บริเวณปอดหรือข้อต่อต่างๆ นอกจากนี้ ยังมีการนำ�ผ้าแบบ Tuned compression มาผสานกับยางยืดที่เรียกว่า Power bands ซึ่ง จะช่วยให้กล้ามเนื้อของผู้สวมใส่มีพลังมากขึ้น อันเป็นผลจากปริมาณออกซิเจนที่ไหลเวียนใน ร่างกายได้ดียิ่งขึ้น ทั้งยังจะช่วยลดการบาดเจ็บ
ที่อาจเกิดขึ้นในการแข่งขัน ตลอดจนการนำ� เทคโนโลยีการทอผ้าแบบ ClimaCool ที่เนื้อผ้า สามารถดู ด ซั บ และกระจายเหงื่ อ ได้ อ ย่ า ง รวดเร็ว ซึ่งจะช่วยลดนํ้าหนักเสื้อเวลาชุ่มเหงื่อ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากย้อนไปในยุคเริ่มต้นของกีฬาฟุตบอล จะเห็นว่าชุดฟุตบอลในยุคแรกเริ่มยังคงเป็นได้ ไม่มากไปกว่าสิ่งที่ใช้สวมใส่เพื่อความสบาย ขณะเล่นกีฬา ก่อนจะเพิ่มการสวมหมวกต่างสี เพื่อแบ่งแยกผู้เล่นแต่ละทีม ไปจนถึงการพัฒนา เนื้อผ้าจากผ้าขนสัตว์ ผ้าดิบ จนมาถึงยุคผ้าใย สั ง เคราะห์ ที่ มี คุ ณ สมบั ติ พิ เ ศษเพิ่ ม ขึ้ น ตาม ลำ�ดับ แต่สำ�หรับวันนี้ด้วยเทคโนโลยีที่ก้าวไกล ชุดฟุตบอลจึงเป็นมากกว่าชุดกีฬาธรรมดาๆ เพราะมันคือตัวช่วยสำ�คัญที่มีส่วนกับชัยชนะ ของผู้เล่นในแต่ละทีมอีกด้วย ที่มา: 101 สุดยอดเสื้อบอลตัวพ่อ (2552) โดย นันทขว้าง สิรสุนทร club.truelife.com facebook.com/adidasthailand nikebetterworld.com
CLASSIC ITEM คลาสสิก
ลูกฟุตบอลทีใ่ ช้ในสนามแข่งได้ถกู กำ�หนดให้มขี นาด เส้นรอบวงระหว่าง 27-28 นิว้ และมีนา้ํ หนักไม่เกิน 16 ออนซ์ มาตั้งแต่ปี 1872 ซึ่งมาตรฐานนี้ยังคงใช้มาจน ถึงปัจจุบนั การแข่งขันฟุตบอลลีกอังกฤษที่เริ่มต้นเมื่อปี 1888 แม้จะทำ�ให้เกิดการผลิตลูกฟุตบอลในเชิงอุตสาหกรรม แต่ฟุตบอลแต่ละลูกนั้นยังต้องอาศัยทักษะเฉพาะทาง ในการตัดและเย็บหนังแท้ให้ห่อหุ้มไปตามรูปทรงกลม ของยางวัลคาไนซ์ซึ่งอยู่ภายใน
การพลิกโฉมฟุตบอลจากลูกหนังสีนํ้าตาลมาเป็น ลูกบอลลายขาวดำ�ในการถ่ายทอดสด “เวิล์ดคัพ” ปี 1970 ที่เม็กซิโกเป็นเจ้าภาพ ทำ�ให้ผู้ชมทางบ้านเห็น ลูกฟุตบอลในจอทีวีแบบขาว-ดำ� ซึ่งใช้อยู่ในสมัยนั้น ได้ชัดเจนมากขึ้น ลูกฟุตบอลที่ใช้ในการแข่งขันถูกตั้ง ชื่อว่า Adidas Telstar ซึ่งย่อมาจาก Star of television
หนังสังเคราะห์ที่มีคุณสมบัติกันนํ้าได้เข้ามาแทนที่ หนังแท้ วัสดุเดิมที่ใช้ผลิตลูกฟุตบอลซึ่งมีข้อเสียเรื่อง การดูดซับนํ้า เพราะทำ�ให้ลูกฟุตบอลมีนํ้าหนักมาก ขึ้น นอกจากนี้ ยังได้มีการใช้กระบวนการบีบอัดด้วย แรงดันความร้อนแทนการเย็บติดกัน เพือ่ ให้ลกู ฟุตบอล มีความกลมและพืน้ ผิวมีความเรียบมากยิ่งขึ้น เทคโนโลยีการผลิตลูกฟุตบอลที่ลํ้าหน้า ทำ�ให้ นักเตะบางคนต้องพบกับฝันร้าย ดังเช่นเสียงบ่นถึง ความยากในการควบคุ ม ทิ ศ ทางของ “จาบูลานี” ลูกฟุตบอลประจำ�การแข่งขันฟุตบอลโลกปี 2010 ที่แอฟริกาใต้เป็นเจ้าภาพ
FOOTBALL เรื่อง: ณัฐพงศ์ หมอดี และ มนฑิณี ยงวิกุล
จาก “ลูกฟุตบอล” ที่เคยเป็นเพียงส่วนประกอบในการแข่งขัน ได้ถูกพัฒนาอย่างต่อเนือ่ ง จนกลายเป็นอุปกรณ์ชว่ ยเสริมสร้างสมรรถนะของนักเตะเพือ่ นำ�ทีมไปสูช่ ยั ชนะ “แทงโก้ 12” ลูกฟุตบอลประจำ�ศึกฟุตบอลยูโรปี 2012 ใช้เทคโนโลยีการผลิตเช่นเดียวกับจาบูลานี แต่มพี น้ื ผิว เป็นเกล็ดขนาดเล็กคล้ายกับผิวงู ช่วยทำ�ให้ลกู ฟุตบอล พุ่งได้เร็วและแรงขึน้ อีกทัง้ ยังช่วยสลายแรงปะทะได้ดี ด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัย มีความเทีย่ งตรงและแม่นยำ� ยามลอยกลางอากาศ ยึดเกาะเป็นเยี่ยมในทุกสภาพ อากาศ และทุกสภาพพื้นผิวของสนาม รวมถึงมีความ กลมที่สุดเท่าที่เคยผลิตมา
ไนกี้พัฒนาลูกฟุตบอลไฮเทค “T90 Hi-Vis” ซึ่งมี คุณสมบัตทิ โ่ี ดดเด่นทีส่ ดุ คือสีและลายกราฟิกบนพืน้ ผิว ที่ถูกวิจัยมาแล้วว่าจะเพิ่มประสิทธิภาพในการมอง เห็ น ให้ แ ก่ นั ก กี ฬ าซึ่ ง นำ� ไปสู่ ก ารตั ด สิ น ใจและการ โต้ตอบที่ฉับไว ลูกฟุตบอล T90 Hi-Vis ได้เริ่มนำ�มาใช้ งานในหลายประเทศ เช่น พรีเมียร์ลกี ในอังกฤษ ลาลีกา ของสเปน และ กัลโช่ เซเรีย อาของอิตาลี เป็นต้น
UPCOMING Designer
เมืองทีม่ คี วามสำ�คัญต่อวงการฟุตบอลมากทีส่ ดุ แห่ง หนึง่ ของโลก คือเมืองเซียลคอต (Sialkot) ปากีสถาน ทีซ่ ง่ึ เต็มไปด้วยทักษะในการเย็บลูกฟุตบอล เพราะต้องผลิต เพือ่ ป้อนให้กบั กองทัพอังกฤษในอินเดียมาตัง้ แต่ชว่ งต้น ของศตวรรษที่ 20 ดังนัน้ ในช่วงปี 1990 ร้อยละ 80 ของ ลูกฟุตบอลทีเ่ ย็บด้วยมือจึงถูกผลิตขึน้ ในปากีสถาน แม้ ปัจจุบนั จะมีเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามาแทนทีก่ ารเย็บมือ แล้ว แต่ปากีสถานก็ยงั เป็นหนึง่ ในฐานผูผ้ ลิตลูกฟุตบอล ทีส่ �ำ คัญ นอกเหนือจากจีน อินเดีย ไทย และบังคลาเทศ
ที่มา: footballs.fifa.com, i3.in.th, laborrights.org, prachatai.com, soccerballworld.com, whotalking.com มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 11
COVER STORY เรื่องจากปก
สโมสร แฟชั่น สปอนเซอร์
นวัตกรรม (ผู้ผลิตอุปกรณ์)
มีเดีย และการถ่ายทอดสด การจัดการธุรกิจ
การตลาด ผู้จัดงาน
ทีมแพทย์ และนักโภชนาการ
แฟนบอล
นักเตะ
Beyond the field เมื่อฟุตบอลไม่ได้เล่นแค่ 11 คน เรื่อง: วริทธิ ตรีประเสริฐ และ มนฑิณี ยงวิกุล
12 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
COVER STORY เรื่องจากปก
ผลแพ้ชนะอาจจะไม่ใช่แค่ผลจากการทุ่มเทของนักกีฬาทั้งสองทีมและการวางแผนเล่นอย่าง ชาญฉลาด เพราะถ้าหากรวมนวัตกรรมและศาสตร์การบริหารที่รอบด้านแล้ว “ฟุตบอล” ก็สามารถกลายเป็นอุตสาหกรรมพิเศษทีน่ อกจากจะมีมลู ค่ามหาศาล ยังสามารถทำ�ให้คนนับล้าน หัวเราะหรือหลั่งนํ้าตาได้ในเวลาเดียวกัน
ครั้งหนึ่งที่ลูกหนังทรงกลมสีนํ้าตาลเคยทำ�หน้าที่เป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมการออกกำ�ลังของทหารจีน และเป็นเกมการเล่นเพื่อความบันเทิงของชาวกรีก ก่อนที่จะถูกถ่ายทอดไปยังจักรวรรดิโรมันและเผยแพร่เกม การเล่นนีไ้ ปทัว่ ยุโรปจนเป็นต้นกำ�เนิดฟุตบอลสมัยใหม่ ซึ่งได้มกี ารพัฒนามาอย่างต่อเนือ่ งและกลายเป็นกีฬาที่มี จำ�นวนผูเ้ ล่นมากทีส่ ดุ ในโลก ด้วยจำ�นวนนักฟุตบอลทัง้ สมัครเล่นและอาชีพกว่า 240 ล้านคนใน 200 ประเทศ1 อาชีพนักฟุตบอลเริ่มเป็นรูปเป็นร่างขึ้นในอังกฤษจนมีการก่อตั้ง สโมสรฟุตบอลเชฟฟิลด์ ฟุตบอล คลับ (Sheffield Football Club) ขึ้นในปี 1857 และการตั้งสมาคมฟุตบอลอังกฤษ (Football Association) ในปี 1863 ซึ่งนำ�ไปสู่เกมการแข่งขันที่มีกติกาและการจ่ายค่าตัวให้กับผู้เล่น รวมไปถึงการเกิดขึ้นของความ สัมพันธ์อนั แนบแน่นระหว่างสโมสรและแฟนบอลในท้องถิน่ จนกลายเป็นธุรกิจ และเมือ่ เทคโนโลยีในการถ่ายทอด ผ่านสื่อสุกงอมพอที่จะทำ�ให้คนทั้งโลกได้ชมการแข่งขันฟุตบอลพร้อมกัน ความแนบแน่นเหล่านี้ก็ถูกขยาย ไปยังคนนอกพื้นที่มากขึ้น ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของอุตสาหกรรมฟุตบอลและการพนันผลการแข่งขันอย่าง ถูกกฎหมายดังเช่นวิลเลียม ฮิลล์ บริษัทรับพนันถูกกฎหมายของสหราชอาณาจักร ความหลงใหลที่มีต่อเกมการแข่งขันและทีมบอลทำ�ให้สโมสรมีรายได้จากการขายตั๋วที่แน่นอนและ สามารถขยายธุรกิจไปสูก่ ารขายสินค้าทีร่ ะลึก รวมถึงการสร้างรายได้จากการถ่ายทอดสด ซึง่ เป็นแหล่งรายได้ ทีส่ ำ�คัญของสโมสรชัน้ นำ�ทีท่ ำ�เงินสูงสุด 3 อันดับแรก คือ เรอัล มาดริด เอฟซี บาร์เซโลนา และแมนเชสเตอร์ ยูไนเต็ด นอกจากนี้รายงานของมินเทล (Mintel) บริษัทวิจัยที่มีชื่อเสียงดังกล่าวยังคาดการณ์ด้วยว่า ตลาด ฟุตบอลของอังกฤษจะมีมูลค่าเกิน 3 พันล้านยูโร (120 พันล้านบาท) ในอีก 18 เดือนข้างหน้า ภายหลังจาก ที่มีอัตราการเติบโตของรายรับเกินร้อยละ 50 มาตั้งแต่ปี 2005 เพราะผลจากการใช้จ่ายต่อหัวที่เพิ่มขึ้น ในวันแข่ง กิจกรรมเชิงพาณิชย์และรายได้จากลิขสิทธิข์ องการถ่ายทอดทีเ่ พิม่ มากขึน้ จากทัง้ ในและต่างประเทศ 1ผลการสำ�รวจของ FIFA Total revenues 2010/11 (€m) 479.5
367
350
116.8 Valencia
Napoli 114.9
Hamburger SV 128.8
Borussia Dortmund 138.5
Olympique Lyonnais 132.8
AS Roma 143.5
Juventus
153.9
169.6
Olympique de Marseille 150.4
Tottenham Hotspur
181
Euro boost
Manchester City
203.3
202.4
Liverpool
Schalke 04
235.1
211.4 Inter Milan
AC Milan
251.1 Manchester United
0
Bayern Munich
50
FC Barcelona
100
Real Madrid
150
249.8
250 200
Chelsea
321.4
300
Arsenal
450 400
450.7
500
สโมสรฟุ ต บอลยุ โ รปที่ มี ร ายได้ สูงสุด 20 อันดับแรกในฤดู ก าล 2010/11 มีรายได้รวมกว่า 4 พัน ล้านยูโร (160 พันล้านบาท) โดย มี สั ด ส่ ว นรายได้ โ ดยเฉลี่ ย ของ สโมสร 10 อันดับดังกล่าวมาจาก การถ่ายทอดสดร้อยละ 40 จาก สปอนเซอร์และของที่ระลึกร้อยละ 35 และจากค่าตั๋วอีกร้อยละ 25 ที่มา: Deloitte Analysis มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 13
© Reuters/Nigel Roddis
COVER STORY เรื่องจากปก
ส่วนหนึ่งของของสะสมจากสโมสรเชฟฟิลด์ที่มีมูลค่าถึง 1.2 ล้านปอนด์ (60 ล้านบาท) ที่ครั้งหนึ่งเปเล่ได้ไปเยี่ยมชม ถูกนำ�ออกประมูลเพื่อนำ�รายได้เข้าสโมสร
ในขณะเดียวกัน กิจกรรมที่ก่อให้เกิดรายได้ของสโมสรเหล่านี้ยังเป็นเสมือนเครื่องมือในการรักษาและ ขยายฐานแฟนบอลทั้งที่มีความหลงใหลอย่างจริงจัง และแฟนๆ ที่เริ่มให้ความสนใจในกีฬาฟุตบอลที่เพิ่ม จำ�นวนมากขึ้น ทั้งจากการถ่ายทอดสดการแข่งขันที่ครอบคลุมหลายประเทศและการขายของที่ระลึกซึ่งล้วน เป็นการสร้างความรู้สึกในการเป็นส่วนหนึ่งของทีมจากการได้ติดตามชมการแข่งขันทุกนัด การครอบครอง สินค้าที่มีตราสัญลักษณ์ เสื้อทีม รวมถึงการได้ไปเหยียบย่างในสนามแข่งของสโมสร และที่ขาดไม่ได้คือ การได้พบกับนักเตะคนสำ�คัญในการเดินสายโชว์ตัว นักเตะระดับซูเปอร์สตาร์ไม่เพียงแต่เป็นทีห่ มายปองของทีมต่างๆ ในการซือ้ ตัวเพือ่ สร้างสกอร์ในการแข่งขัน ของทีมให้ดีขึ้น แต่ยังนำ�มาซึ่งรายได้จากการขายสินค้าทัง้ ในแง่ของสโมสร และการสร้างชื่อเสียงจากการเป็น พรีเซ็นเตอร์ให้กับผู้ผลิตสินค้านานาชนิดที่เริ่มมองหานักฟุตบอลหน้าตาดีและบุคลิกโดดเด่นเพื่อที่จะทำ�ให้ ผลิตภัณฑ์ของพวกเขาดึงดูดทั้งแฟนบอลผู้ชายและผู้หญิง “นักวิเคราะห์สว่ นใหญ่เห็นเป็นเสียงเดียวกันว่า ‘เดวิด เบ็กแฮม’ เป็นปรากฏการณ์ทางการตลาดทีย่ ง่ิ ใหญ่ ที่สุดในต้นศตวรรษที่ 21 เขาเป็นคนแรกที่สร้างเทรนด์ใหม่ให้กับนักกีฬาที่มีภาพลักษณ์ของการใส่ใจตัวเอง ให้ดูดีตั้งแต่เสื้อผ้าและทรงผม” รายงานจากศูนย์วิจัยด้านการบริหาร (IBS Center for Management Research: ICMR) ระบุในรายงานกรณีศกึ ษาเรือ่ ง “เดอะ ‘เดวิด เบ็กแฮม’ แบรนด์” (The ‘David Beckham’ Brand) และนั่นจึงเป็นเหตุผลส่วนหนึ่งที่บรรดาโฆษณาสินค้าซึ่งเคยนำ�เสนอแต่ภาพนักเตะในชุดเสื้อทีมกับ สินค้าด้านกีฬาและเครื่องดื่มจึงเบนไปสู่สินค้าที่เกี่ยวข้องกับแฟชั่นมากขึ้น
14 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
© Olivier Prevosto/TempSport/Corbis
© Francis Dean/Corbis
COVER STORY เรื่องจากปก
มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 15
pitchinvasion.net
COVER STORY เรื่องจากปก
ความสัมพันธ์ที่แยกไม่ออก ความสำ�เร็จในเชิงพาณิชย์ของฟุตบอลไม่ได้เกิดจากแค่นักเตะหรือเกมการเล่นที่สนุกเพียงอย่างเดียว แต่เป็นผลจากการส่งต่องานกันไปมาระหว่างองค์กรผู้จัดการแข่งขันตั้งแต่สมาคมในประเทศมาจนถึง สหพันธ์ฟุตบอลระหว่างประเทศ (FIFA) ผู้จัดการแข่งขันฟุตบอลโลก และสมาคมฟุตบอลยุโรป (UEFA) ผูจ้ ดั การแข่งขันฟุตบอลประจำ�ฤดูกาลของสโมสรในทวีปยุโรปและการแข่งขันฟุตบอลชิงแชมป์ แห่งชาติยโุ รป (EURO) ซึง่ ล้วนแล้วแต่เป็นกิจกรรมระดับโลกทีส่ อ่ื ให้ความสนใจนำ�เสนอข่าว รวมไปถึง การจ่ายเงินให้กับสโมสรหรือผูจ้ ดั งานเพือ่ ให้ได้ลขิ สิทธิใ์ นการถ่ายทอดสดฟุตบอล โดยในการแข่งขัน ฟุตบอลยูโร 2012 ในครั้งนี้ ทาง UEFA ได้ประมาณการณ์วา่ จะมียอดผูช้ มการถ่ายทอดสดกว่า 150 ล้าน คนใน 231 ประเทศ ซึ่งเป็นสถิติที่ใกล้เคียงกับฟุตบอลยูโร 2008
© Catherin Ivill/AMA/Corbis
การถ่ายทอดสดก่อให้เกิดรายได้ทั้งต่อสโมสรและกับสื่อ ดังเช่นการก่อตั้งพรีเมียร์ ลีก อังกฤษ (English Premier League) เมื่อปี 1992 ที่สกาย ทีวี (Sky TV) ต้องจ่ายเงินถึง 1.7 พันล้านปอนด์สำ�หรับลิขสิทธิ์ การเผยแพร่การแข่งขันทางโทรทัศน์ แต่ก็นำ�มาซึ่งรายได้ของสถานีที่ผู้ชมจะต้องจ่ายเงินเพื่อชม (Pay-perview) หรือเป็นสมาชิก เคเบิล ทีวี เพื่อรับชมแบบไม่มีโฆษณาคั่น และเป็นเหตุที่จะดึงดูดให้เหล่าสปอนเซอร์ ต่างๆ ยอมทุม่ เงินเพือ่ ให้แบรนด์ของตนเองเป็นส่วนหนึง่ ของนักฟุตบอลหรือสถานทีจ่ ดั การแข่งขัน รวมไปถึง ผู้ผลิตอุปกรณ์กีฬาอย่างอาดิดาสที่ผูกขาดการเป็นผู้ผลิตลูกฟุตบอลที่ใช้สำ�หรับการแข่งขันฟุตบอลยูโร มาตั้งแต่ปี 1978 ความสัมพันธ์ที่โยงใยระหว่างสโมสรหรือผู้จัดงาน สื่อ และสปอนเซอร์ ทำ�ให้กีฬาฟุตบอลก้าวข้ามมาสู่ การเป็นอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ ดังเช่นวงการฟุตบอลของเยอรมันที่สร้างมูลค่าต่อเศรษฐกิจของเยอรมนีถึง 5.1 พันล้านยูโร (204 พันล้านบาท) และมีส่วนเพิ่มปริมาณการจ้างงานอีกกว่า 110,000 คน ซึ่งในจำ�นวนนี้ เป็น พนัก งานประจำ�ถึง 70,000 คน ก่อ นจะผั น รายได้มาจ่ายภาษี ให้ก ั บ รั ฐ บาล 1.7 พั น ล้านยู โร (68 พันล้านบาท)2 2ผลการศึกษาจากการแข่งขันของสองลีกใหญ่ในเยอรมนีปี 2007/2008 ของบริษัท McKinsey โดยการมอบหมายของ The German Football League (DFL)
16 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
COVER STORY เรื่องจากปก
สนามนี้ไม่ง่าย แม้วา่ เรอัล มาดริด และเอฟซี บาร์เซโลนาจะเป็นสโมสรทีถ่ กู จัดอันดับว่าทำ�เงินได้มากทีส่ ดุ ด้วยรายได้ ของปี 2011 รวมกันถึง 930 ล้านยูโร (37,200 ล้านบาท) แต่สโมสรทั้งสองกลับมีหนี้สะสมรวมกันถึง 1,167 ล้านยูโร (46,680 ล้านบาท) นอกจากนี้ ยังมีสโมสรฟุตบอลในสเปนอีก 12 แห่งที่กำ�ลังอยู่ ในขั้นตอนของการล้มละลาย ซึ่งรัฐบาลสเปนต้องใช้เงินภาษีราว 752 ล้านยูโร (30,080 ล้านบาท) ใน การให้ความช่วยเหลือสโมสรฟุตบอลที่มีปัญหาเหล่านี้ ปัญหาของหนี้สินที่ท่วมท้นมาจากการลงทุน ในอนาคตเพื่อการซื้อตัวผู้เล่นในราคาแพง รวมไปถึงการสร้างสนามแข่ง และเงินเดือนบุคลากร ผู้ชำ�นาญการด้านการแพทย์และโภชนาการ ตลอดจนอุปกรณ์คุณภาพสูง ซึ่งนำ�ไปสู่ผลการแข่งขัน ที่ยอดเยี่ยมและรายได้อื่นๆ ตามมา
shop.fcbarcelona.com
ดังนั้น เพื่อความอยู่รอดท่ามกลางความสุ่มเสี่ยงทางการเงิน สโมสรหลายแห่งจึงต้องยอมโอนอ่อนไป ตามกระแสธุรกิจ และละทิ้งอุดมการณ์ไว้เบื้องหลังอย่างเช่น สโมสรเอฟซี บาร์เซโลนาที่ยอมยกเลิกประเพณี การไม่มีโลโก้สปอนเซอร์บนอกเสื้อที่มีมายาวนานถึง 110 ปีและเปิดใจต้อนรับมูลนิธิแห่งราชวงศ์กาตาร์ (Qatar Foundation) เป็นเวลากว่า 5 ปีเพื่อแลกกับผลตอบแทน 150 ล้านยูโร (6,000 ล้านบาท) หรือการ ยอมให้มีการเปลี่ยนแปลงชื่อสนามแข่งขัน ซึ่งโดยปกติแล้วสนามของสโมสรถือเป็นสัญลักษณ์อันยิ่งใหญ่ของ ทีมที่ใช้ในการประกาศความเป็นเจ้าของร่วมกันกับแฟนบอล แต่ในกรณีของสโมสรฟุตบอลอาร์เซนอลนั้น กลับต้องยอมขายสิทธิในการใช้ชื่อสนามใหม่ว่า “เอมิเรตส์ สเตเดียม” แทนการนำ�ชื่อนักฟุตบอลที่เป็น
มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 17
© BPI/Marc Atkins/BPI/Corbis
COVER STORY เรื่องจากปก
ตำ�นานของสโมสรเพื่อแลกกับเงิน 100 ล้านปอนด์ (5,000 ล้านบาท) ภายในเวลา 15 ปี หรือแม้แต่ทีมชาติ ของฝรั่งเศสเองก็ยังยอมตัดความสัมพันธ์ที่มีมาอย่างยาวนานถึง 40 ปีกับอาดิดาส เนื่องจากไนกี้ทุ่มเงิน สนับสนุนให้มากกว่าด้วยวงเงิน 40 ล้านยูโรต่อปี (1,600 ล้านบาท) ฟุตบอลในปัจจุบันจึงเป็นมากกว่าความสำ�เร็จทางด้านกีฬา แต่ยังต้องรวมมิติของการบริหารฐานะ การเงินและความรู้สึกของแฟนบอลควบคู่ไปด้วย การบริหารสโมสรฟุตบอลจึงต้องมีความซับซ้อนมากไปกว่า การบริหารเกมการแข่งขันเพียงอย่างเดียว MBA ฉบับฟุตบอล
เมื่อปี 1997 ดร.โรแกน เทเลอร์ จากหน่วยวิจัย ฟุตบอล (Football Research Unit) คิดว่า ถึงเวลา แล้วที่จะต้องมีการผลิตบุคลากรที่มีคุณสมบัติด้าน ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับฟุตบอลเสียที เพราะบุคคล เหล่ า นี้ เ ป็ น ที ม งานที่ จำ�เป็ น อย่ า งยิ่ ง ต่ อ วงการ ฟุตบอลที่เริ่มเปลี่ยนตัวเองไปสู่อุตสาหกรรมทำ�เงิน มหาวิทยาลัยลิเวอร์พูล (University of Liverpool) จึงเป็นแห่งแรกที่เปิดสอนการบริหารธุรกิจฟุตบอล หลักสูตร 1 ปี ซึ่งผลผลิตรุ่นแรกที่จบการศึกษาในปี 1998 ได้กลายมาเป็นทีมงานของสโมสรลิเวอร์พูล สมาคมฟุตบอล และ หน่วยธุรกิจกีฬาดีลอยท์ (Deloittes Sports Business Group) หลังจากนั้นนักเรียนที่จบการศึกษาอีกกว่า 300 คนก็ได้ กระจายไปสู่การทำ�งานให้กับสโมสรทั่วโลก
18 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
COVER STORY เรื่องจากปก
hiphip86.multiply.com
ฟุตบอลไทย... ปลุกขึ้น
เมื่อสามปีก่อนเว็บไซต์ฟุตบอลชื่อดัง Goal.com ได้จัดให้ กระแสความนิยมฟุตบอลไทยพรีเมียร์ลีกที่บูมอย่างสุดขีด เป็นเหตุการณ์สำ�คัญในวงการลูกหนังเอเชียเป็นอันดับ 7 ขณะเดียวกันการแข่งขันระหว่างสองทีมดังอย่าง สโมสร เมืองทอง ยูไนเต็ด และ ชลบุรี เอฟซี ก็มีผู้ชมจนล้นสนาม จนมียอดจำ�หน่ายตั๋วและของที่ระลึกรวมกันกว่าล้านบาท ความคึกคักของวงการฟุตบอลไทยเป็นผลจากหลาย องค์ ป ระกอบตั้ ง แต่ ก ารปรั บ เปลี่ ย นรู ป แบบการบริ ห าร สโมสรฟุ ต บอลในเชิ ง ธุ ร กิ จ มากขึ้ น ตามแรงกดดั น จาก สมาพันธ์ฟตุ บอลแห่งเอเชีย (Asian Football Confederation: AFC) ที่ประกาศว่า ถึงเวลาทีส่ มาคมฟุตบอลไทยต้องตืน่ ตัว ปลุกพลังและมาตรฐานครั้งใหญ่ให้มีความเป็นมืออาชีพ เพื่อเพิ่มจำ�นวนประเทศจากเอเชียให้ผ่านเข้าไปแข่งขันใน
กีฬาฟุตบอลโลกได้มากขึ้น การสื่อสารและการตลาดจึงเป็น เครื่องมือสำ�คัญในการปลุกกระแสความนิยมและสร้างฐาน แฟนคลับเพื่อให้ได้มาซึ่งเงินสนับสนุนในการปรับปรุงทีม ทั้ ง โดยการซื้ อ ตั ว นั ก เตะที ม ดั ง จากต่ า งชาติ แ ละการ ปรั บ ปรุ ง สนามแข่ ง ให้ ไ ด้ ม าตรฐานสากลและมี ข นาด ใหญ่ขึ้น จึงทำ�ให้การแข่งขันฟุตบอลไทยมีความเข้มข้น และน่าติดตาม อีกทั้งยังทำ�ให้ยอดขายสินค้าที่ระลึกเพิ่มสูง ขึ้นไปด้วย เมื่อกระแสตอบรับดี สปอนเซอร์จึงวิ่งเข้ามาจนทำ�ให้ มู ล ค่ า การตลาดของฟุ ต บอลไทยพรี เ มี ย ร์ ลี ก และระดั บ ดิวิชั่น 1 และ 2 ที่เคยมีมูลค่าประมาณ 500 ล้านบาทเมื่อปี 2009 เพิ่มเป็น 5,000 ล้านบาทในปี 2011
ที่มา: พลิกผันชั่วข้ามคืน ไทยลีกบูมสนั่น ธุรกิจเฮหนุน! จาก prachachat.net กระแสความนิยม ไทยพรีเมียร์ ลีก จาก rakball.net โรงละครแห่งความฝัน ฐานที่มั่นทางธุรกิจของระวิ โหลทอง จาก oknation.net ที่มา: รายงาน 14th edition of the Deloitte Football Money League store.mintel.com icmrindia.org bundesligafanatic.com businessweek.com spiegel.de
มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 19
INSIGHT อินไซต์
แผนการเล่น (ธุรกิจ) ฟุตบอล
Football Business Strategy เรื่อง: วริทธิ ตีรประเสริฐ ตำ�แหน่งผู้เล่นในสนามแม้จะยืนคนละจุดแต่กลับต้องสอดประสานการส่งต่อบอลอย่างลงตัว ถึงจะทำ�ให้ทีมสามารถคว้าชัยชนะ ไม่แตกต่างจาก โมเดลธุรกิจที่นำ�มาใช้ในการบริหารธุรกิจฟุตบอล ซึ่งแบ่งออกเป็นการบริหารองค์ประกอบทั้งที่จับต้องได้และจับต้องไม่ได้ทั้ง 8 ส่วนให้เดินหน้า ไปด้วยกัน
Connection การสร้างเครือข่าย หรือสถาบันองค์กรฟุตบอล อย่างเช่น ฟีฟ่า (FIFA) รวมถึงผู้ผลิตอุปกรณ์กีฬา ของที่ระลึก ตลอดจนสโมสรฟุตบอลด้วยกันเอง ตลอดจนการจ้างงานต่อเนื่องในอุตสาหกรรม และบริการที่เกี่ยวข้อง เช่น การเดินทางขนส่ง การบริการอาหารและเครื่องดื่ม
การจัดหานักฟุตบอล โค้ช ผู้จัดการทีม สนามกีฬา รวมไปถึงการพัฒนารูปแบบปรัชญา การเล่นฟุตบอล หรือแม้กระทั่งการนำ� ประวัติศาสตร์ของสโมสรมาใช้ในการบริหาร จัดการแบรนด์และชื่อเสียงของสโมสร
:-)
Relationship
Football Resources & Activities
การจัดกิจกรรมสร้างความสัมพันธ์ ทั้งการเดินทางไปเยี่ยมแฟนบอลต่างทวีป การทำ�กิจกรรมเพื่อสังคมและท้องถิ่น หรือการเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์ของสโมสร
:-)
O
Y l
l
0
Expense
$
ค่าใช้จ่าย ส่วนมากเป็นค่าแรง เงินเดือน และการลงทุนซื้อตัวผู้เล่น หรือการสร้างสนามแข่งขันใหม่ ที่ต้องมีการวางแผนอย่างดีให้ สอดคล้องกับกระแสรายรับ
20 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
Football Culture Proposition ประสบการณ์ของการชมเกมการแข่งขัน หรือการเป็นแฟนบอล ไม่ว่าจะเป็น ความสนุกสนาน ความสะใจ หรือ ความเสียใจ ที่เป็นผลสืบเนื่องจากความผูกพันต่อสโมสร
l
yes!!!
Football Channel
ช่องทางการนำ�เสนอและสื่อสาร "คุณค่าของฟุตบอล” (Football Culture Proposition) ไปยังกลุ่มผู้บริโภคฟุตบอลทั้งในรูปแบบของการแข่งขัน และระบบป้ายโฆษณา ร้านค้าของสโมสร ร้านกาแฟ หรือเว็บไซต์
Football Consumer Segment
กลุ่มผู้สนับสนุนสโมสรที่เป็นแหล่งรายได้ ซึ่งประกอบด้วยแฟนบอลจากทั่วโลกที่ ซื้อตั๋วหรือของที่ระลึก ภาคธุรกิจต่างๆ และสื่อที่ทำ�ให้สโมสรมีรายได้จาก สปอนเซอร์ หรือการถ่ายทอดสด
INCOME
การสร้างสมดุลของแหล่งรายได้ให้กระจาย สัดส่วนให้ใกล้เคียงกัน ตั้งแต่ บัตรเข้าชม สปอนเซอร์ ลิขสิทธิ์การถ่ายทอดสด สินค้าสโมสร ไปจนถึงการทัวร์ต่างประเทศ โดยไม่พึ่งพากลุ่มใดกลุ่มหนึ่งมากเกินไป ทั้งในระดับท้องถิ่น ภูมิภาค และระดับโลก ที่มา: businessmodelgeneration.com
มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 21
CREATIVE ENTREPRENEUR คิด ทำ� กิน
BOCA JUNIORS HOTEL จุดพักคนรักบอล เรื่อง: กมลกานต์ โกศลกาญจน์
22 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
ความชื่นชอบในทักษะการลงเล่น ความหลงใหลในตัวนักฟุตบอล และ การได้เอาใจช่วยอย่างสุดตัวในทุกแมตช์การแข่งขันของทีมโปรด สิง่ เหล่านี้ คือปัจจัยหลักอันเป็นต้นทุนสำ�คัญที่สามารถนำ�มาผลักดันสร้างสรรค์ เป็นธุรกิจรูปแบบใหม่ๆ ได้อย่างไม่รู้จบ แต่การต่อยอดธุรกิจเกี่ยวกับ วงการฟุตบอลในปัจจุบนั ไม่ได้ถกู จำ�กัดแค่เพียงผลิตภัณฑ์อย่างเสือ้ ยืด หรือของที่ระลึกเท่านั้น เพราะขณะนี้ โบคา จูเนียร์ส (Boca Juniors) สโมสรฟุตบอลแห่งลีกสูงสุดของอาร์เจนติน่า ที่ประสบความสำ�เร็จ มากที่สุดในอเมริกาใต้ทีมนี้ ได้ขยายขอบเขตแห่งความชื่นชอบในกีฬา ฟุตบอลให้ไปไกลกว่า ด้วยการสร้างธุรกิจโรงแรมหรูแห่งใหม่ใจกลางเมือง ต้นกำ�เนิดอย่างบัวโนส ไอเรส
CREATIVE ENTREPRENEUR คิด ทำ� กิน
ดวงดาวแห่งละตินอเมริกา “บัวโนส ไอเรสเป็นเหมือนโชคชะตาที่ขึ้นอยู่กับ การเปลีย่ นแปลงในแต่ละฤดูกาลของอาร์เจนตินา่ ทุกความต้องการสามารถเกิดขึ้นได้ในเมืองนี้ และการสร้างความเป็นไปของเมืองเพื่อให้เกิด เป็นกิจกรรมทางวัฒนธรรม คือกลยุทธ์สำ�คัญ ทีด่ งึ ดูดให้นกั ลงทุนตัดสินใจทีจ่ ะลงทุนทีน่ ่ี เพือ่ เป็นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนการท่องเที่ยวของ เมือง” คำ�กล่าวของเอร์นนั ลอมบาร์ดี (Hernan Lombardi) รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงวัฒนธรรม ของบัวไนส ไอเรส ดูจะไม่เป็นเรือ่ งเกินจริง เพราะ ในปี 2013 เมืองนีจ้ ะมีโรงแรมระดับ 6 ดาวเกิดขึน้ กว่า 36 แห่ง ส่งผลให้สถิตขิ องโรงแรมและทีพ่ กั พุง่ สูงขึน้ อย่างเป็นประวัตกิ ารณ์ อีกทัง้ จากปี 2008 สูป่ ี 2011 ตัวเลขของอัตราการลงทุนสำ�หรับการ ท่องเที่ยวเพิ่มขึ้นสูงถึงร้อยละ 133 และสำ�หรับ โบคา จูเนียร์ส โรงแรมน้องใหม่ทส่ี ร้างขึน้ ภายใต้ ธีมฟุตบอลทีแ่ รกของโลกแห่งนี้ เกิดขึน้ ภายใต้ แนวความคิดของสโมสรโบคา จูเนียร์ส โดยเป็น การร่วมทุนระหว่างดีไซน์ สวีท (Design Suites) และโซลานาส วาเคชั่น (Solanas Vacation) สองยักษ์ใหญ่ในวงการโรงแรมของบัวโนส ไอเรส โรงแรมโบคา จูเนียร์สเปิดตัวไปเมื่อเมษายนที่ ผ่านมาพร้อมความหรูหราระดับ 5 ดาว ที่นี่จึง เป็นส่วนผสมระหว่างพื้นที่ที่มีความรุ่มรวยทาง วัฒนธรรม การลงทุนมูลค่ามหาศาลภายใต้ความ ต้องการสร้างพืน้ ทีส่ �ำ หรับขับเคลือ่ นการท่องเทีย่ ว และความสามารถในการตอบสนองความ ต้องการของแฟนคลับทีมฟุตบอลประจำ�ชาติ อาร์เจนตินา่ อย่างทีมโบคา จูเนียร์สที่ลงตัว
หลับใหลในโลกแห่งลูกหนัง โรงแรมโบคา จูเนียร์ส ออกแบบโดย คาร์ลอส ออท (Carlos Ott) สถาปนิกเจ้าของรางวัล ระดับโลก คาลอสมีความชัดเจนในเอกลักษณ์ ของตนปรากฏอยูใ่ นทุกๆ ผลงานของเขา รวมถึง โรงแรมโบคา จูเนียร์สแห่งนี้ ทีถ่ กู ออกแบบให้มี โครงสร้างจากกระจกทีผ่ สมผสานทัง้ เส้นตรงและ เส้นโค้งได้อย่างทันสมัย และยังช่วยเพิม่ ความสว่าง ด้วยแสงตกกระทบระยิบระยับเผยความงดงาม อยู่ใจกลางย่านลา โบคา (La Boca) ในเขต มอนต์เซอร์รตั (Montserrat) ย่านประวัตศิ าสตร์ ภายใต้พน้ื ที่ 7,500 ตารางเมตร อาคารสูง 17 ชัน้ จำ�นวน 85 ห้อง ด้วยเงินลงทุนกว่า 25 ล้าน เหรียญสหรัฐฯ ส่งผลให้โรงแรมโบคา จูเนียร์ส ไม่ใช่แค่เพียงโรงแรมหรูที่รองรับความต้องการ ของผู้ เ ข้ า พั ก ด้ ว ยสิ่ ง อำ � นวยความสะดวกที่ ครบครัน แต่ยังมากไปด้วยสิ่งเติมเต็มความ คลั่งไคล้ของแฟนฟุตบอลสโมสรโบคา จูเนียร์ส ไม่วา่ จะเป็นการต้อนรับผูเ้ ข้าพักด้วยบรรยากาศ แห่งชัยชนะด้วยสไตล์การตกแต่งล็อบบี้ด้วย โมบายสีประจำ�ทีมอย่างสีฟ้าและทอง หรือการ แทนที่ชื่อห้ อ งด้ ว ยชื่ อ เหล่ านั ก เตะชื่ อ ดั ง จาก อดีตจนถึงปัจจุบันเพื่อเป็นการให้เกียรติและ สร้างความเชื่อมโยงกับแฟนบอลผู้เข้าพัก การ ปู ท างเดิ น ด้ ว ยพรมที่ผ ลิ ต จากหญ้ า ในสนาม ฟุตบอลจริง ทัง้ หมดเพือ่ สร้างประสบการณ์พเิ ศษ และรองรับความคลัง่ ไคล้อนั ไม่สน้ิ สุดของบรรดา เหล่าแฟนคลับทีมโบคา จูเนียร์สให้อบอวลอยู่ ในทุกช่วงเวลาที่พักผ่อน
สุดเส้นทางลูกบอลกลิ้ง เมื่อจังหวะการหายใจของเมืองนี้เป็นจังหวะ เดียวกับจังหวะการแข่งขันในสนาม โรงแรมโบคา จูเนียร์สจึงสร้างสรรค์สิทธิพิเศษที่เย้ายวนใจให้ ผู้มาเยือนอยู่เสมอ ไม่ว่าจะเป็นตั๋วเข้าร่วมดู ฟุตบอลแมตช์สำ�คัญในสนาม หรือการพบปะ ทำ�กิจกรรมพิเศษกับนักฟุตบอลคนโปรด มีการ บรรจุโปรแกรมการท่องเทีย่ วพิเศษทัง้ พิพธิ ภัณฑ์ โบคา จูเนียร์ส ทัวร์สนามฟุตบอลลา บอมโบเนรา (La Bombonera) สนามแข่งขันของสโมสรโบคา จูเนียร์ส ไปจนถึงเข้าร่วมชมการฝึกซ้อมของทีม อย่างใกล้ชิด หัวใจของสิทธิพิเศษที่แฟนคลับ ได้ รั บ เหล่ า นี้ คื อ การได้ แ บ่ ง ปั น ความสุ ข แห่ ง ชัยชนะร่วมกันกับผู้คนจากหลากหลายมุมโลก เชื่อมโยงผู้คนแต่ละทวีปเข้าหากันด้วยรสนิยม แห่งความชื่นชอบในเกมกีฬาที่เหมือนกัน การ เกิดขึ้นของโรงแรมโบคา จูเนียร์แห่งนี้ จึงไม่ใช่ แค่เพียงวิสัยทัศน์อันเฉียบขาดในการตีความ ของนักลงทุนถึงมูลค่ามหาศาลทีจ่ ะทวีตวั เพิม่ ขึน้ จากการท่องเที่ยวอย่างเดียวเท่านั้น แต่รวมถึง การมอบคุณค่าของความหลงใหลจากกลุ่มคน ทีช่ น่ื ชอบ เปลีย่ งแปลงความนิยมให้เป็นรูปธรรม ทีจ่ บั ต้องและมีความรูส้ กึ ร่วมได้มากยิง่ ขึน้ เพือ่ เปิดมิติใหม่อีกด้านให้กับธุรกิจกีฬาที่มีขอบเขต กว้างไกลสุดเส้นทางที่ลูกฟุตบอลจะกลิ้งไปถึง ได้อย่างแท้จริง ภาพและที่มา: hotelbocajuniors.com
มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 23
BARCE CREATIVE CITY จับกระแสเมืองสร้างสรรค์
ก้าวเดินพร้อมจิตวิญญาณแห่งชัยชนะ เรื่อง: วรุตม์ โอนพรัตน์วิบูล
24 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
ELONA
© Sylvain Sonnet/Corbis
CREATIVE CITY จับกระแสเมืองสร้างสรรค์
โบสถ์คาทอลิกหน้าตาแปลกประหลาดที่มียอดแหลมของอันโตนิ เกาดิ (Antoni Gaudi) หรือ ผลงานภาพวาดอันทรงพลังของพาโบล ปิกัสโซ (Pablo Picasso) คือนิยามความโดดเด่น ด้านสถาปัตยกรรมและศิลปวัฒนธรรมของเมืองหลวงแห่งแคว้นกาตาลุนญา (Catalunya) อย่าง “นครบาร์เซโลนา” โดยไม่ต้องสงสัย ซึ่งคงไม่ต่างไปกับภาพการเล่นฟุตบอลอันเนียนตาหรือ การชูถว้ ยแชมป์เหนือศีรษะของบรรดากัปตันทีมในแต่ละยุค ทีค่ งปรากฏชัดเจนในความคิดของ คนทัว่ โลก หากแต่ภาวะเศรษฐกิจถดถอยในวันนีก้ ลับทำ�ให้ภาพเหล่านีเ้ ริม่ เลือนลาง บาร์เซโลนา จำ�ต้องปัดฝุ่นและฟื้นฟูให้ภาพจำ�ของเมืองนี้กลับมาสดใสมีชีวิตชีวาได้อีกครั้ง
มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 25
CREATIVE CITY จับกระแสเมืองสร้างสรรค์
เป็นมากกว่าศิลปะ
26 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
รวมทั้งผู้ประกอบการและนักลงทุน ซึ่งเรียกว่า กลุ่ม “บาร์เซโลนาโกลบอล” ที่พยายามพัฒนา ขีดความสามารถทางการแข่งขัน นวัตกรรม และงานวิจยั เชิงเทคนิคให้เกิดขึน้ ในเมืองนี้ ช่วงปีที่ผ่านมาทั้งภาคเอกชนและรัฐบาล ท้องถิ่นต่างมุ่งมั่นในการสร้างความร่วมมือกัน ในแต่ละกลุ่มอุตสาหกรรมเพื่อเพิ่มศักยภาพ การลงทุนของ 27 เทศบาลในเขตเมืองบาร์เซโลนา นั่นทำ�ให้ผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติ (GDP) ของเมืองเติบโตขึ้นถึงร้อยละ 60 โดยเฉพาะใน อุตสาหกรรมแฟชั่นและงานออกแบบ ซึ่งเป็น อุตสาหกรรมที่พัฒนาขึ้นจากความแข็งแกร่ง © Maurizion Borgese
ภายหลั ง ความพยายามต่ อ สู้ เ พื่ อ อธิ ป ไตยที่ ไม่เป็นผลมาตัง้ แต่ศตวรรษที่ 13 เมืองหลวงของ แคว้นกาตาลุนญาอย่างบาร์เซโลนา ก็กลายเป็น นครทีไ่ ม่เคยกลัวการเปลีย่ นแปลง ความยืดหยุน่ และนิยมในเสรีภาพของชาวกาตาลัน (Catalan) นำ�มาซึ่งความเจริญรุ่งเรืองด้านการค้า ไม่ว่า จะเป็น การค้าหนังสัตว์ ไม้ และเหล็ก อีกทั้ง ยังนำ�มาสู่การเป็นเมืองศูนย์กลางอุตสาหกรรม หลังการปฏิวัติอุตสาหกรรมก่อกำ�เนิด นวัตกรรมที่เกิดจากความคิดสร้างสรรค์ ของชาวกาตาลั น ไม่ ไ ด้ ห ยุ ด เพี ย งแค่ ด้ า น การเมืองการปกครองเท่านัน้ เพราะเป็นทีร่ กู้ นั ดี ว่า บาร์เซโลนาคือสถานที่บ่มเพาะศิลปินชื่อดัง พาโบล ปิกัสโซ และยวน มิโร (Joan Miro) คือ ตัวอย่างที่จับต้องได้ แต่ผู้ที่เป็นแรงบันดาลใจ สำ�คัญในการขับเคลื่อนความเป็นเมืองคงหนี ไม่พน้ อันโตนิ เกาดิ ผูพ้ ลิกประวัตศิ าสตร์วงการ สถาปัตยกรรมโลก บาร์เซโลนาเคยใช้เสรีนิยมที่มีอยู่เต็มเปี่ยม ด้วยการพัฒนาปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานการ คมนาคม อาคารบ้านเรือน แหล่งการค้า โรงแรม สิ่งอำ�นวยความสะดวกด้านกีฬา รวมไปถึง โครงสร้างพื้นฐานด้านสิ่งแวดล้อมเพื่อต้อนรับ รอยยิ้มจากคนทั่วโลกในมหกรรมกีฬาโอลิมปิก เมื่อปี 1992 กระทั่งได้รับการยอมรับให้เป็น หนึ่งในเมืองที่ขับเคลื่อนด้วยศิลปะอย่างแท้จริง อย่างไรก็ตาม วิกฤตการณ์ด้านการเงินที่ เกิดขึ้นทั่วโลกได้ส่งผลกระทบต่อบาร์เซโลนา อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ทำ�ให้บาร์เซโลนาจำ�เป็น ต้องกอบกู้สถานการณ์ไม่ให้เลวร้ายไปกว่าเดิม ด้วยการกระตุ้นให้สังคมตื่นตัวและเกิ ด การ รื้อฟื้นอัตลักษณ์ในอดีต “วิกฤติครั้งนี้กำ�ลังช่วย ดึงพลังของคนในสังคมและการเริม่ ต้นมากมาย จากคนทีไ่ ม่เกีย่ วข้องในแวดวงการเมือง” ฆูเลีย ปรัตส์ (Julia Prats) ผูช้ ว่ ยศาสตราจารย์ดา้ นการ ลงทุนแห่งโรงเรียนสอนธุรกิจ Lese ให้ความเห็น ปรั ต ส์ เ ป็ น หนึ่ ง ในที ม งานที่ ร วบรวม ผู้ เ ชี่ ย วชาญด้ า นธุ ร กิ จ จากหน่ ว ยงานต่ า งๆ
เป็นมากกว่าเมือง
ด้านสิ่งทอและสถาปัตยกรรมดั้งเดิมที่มีอยู่แล้ว เป็นทุนเดิม ผสานกับความได้เปรียบด้านความ คิดสร้างสรรค์ของชาวกาตาลันและชาวต่างชาติ ที่อาศัยอยู่ในเมือง บาร์เซโลนาในฐานะเมืองหลวงของแคว้น กาตาลันและเมืองใหญ่อนั ดับ 2 ของสเปน ยังคง ตั้ ง เป้ า หมายที่ จ ะลงทุ น ในอุ ต สาหกรรม เทคโนโลยีชีวภาพ เวชชีวศาสตร์ รวมไปถึง อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ซึ่งสามารถเชื่อมโยงไปสู่ อุตสาหกรรมดัง้ เดิม อาทิ อุตสาหกรรมยานยนต์ ให้สามารถพัฒนาความสามารถของแรงงานใน การผลิตรถยนต์ไฟฟ้า ยานอวกาศ แอพพลิเคชัน่ และเทคโนโลยีสารสนเทศ ต่อไปได้ในอนาคต
นอกเหนื อ จากการลงทุ น ด้ า นอุ ต สาหกรรม การฟื้นฟูเศรษฐกิจยังมาในรูปแบบของนโยบาย ที่ม่งุ หวังสร้างบาร์เซโลนาให้เป็นเมืองหลวงแห่ง ความคิดสร้างสรรค์โลกและเมืองแห่งเศรษฐกิจ ใหม่ภายใต้การนำ�ของยอร์ดิ เอโร (Jordi Hereu) อดีตนายกเทศมนตรี เอโรกำ � หนดแนวทางการพั ฒ นาผ่ า น นโยบายหลัก โดยระบุว่าต้องพัฒนาตัวเมือง พร้อมทั้งศักยภาพด้านความคิดสร้างสรรค์ของ ชาวเมืองเพือ่ ดึงดูดศิลปินทัว่ โลกให้มาอาศัยและ สร้างสรรค์ผลงานที่บาร์เซโลนา ซึ่งนั่นยังส่งผล ครอบคลุมไปถึงนักท่องเที่ยวผู้ตื่นตาตื่นใจใน ศิลปะให้หลั่งไหลสู่นครแห่งนี้ด้วยเช่นกัน สภาเทศบาลเมืองบาร์เซโลนาจึงผุดโครงการ Risk Capital Funds for Cultural Projects ซึ่ง เป็นองค์กรที่จัดตั้งขึ้นเพื่อวางกลยุทธ์ในระดับ มหภาค และเพื่อพิจารณาว่ามิติทางวัฒนธรรม ด้ า นใดที่ ค วรจะนำ � มาเป็ น แนวคิ ด ในการ สร้างสรรค์หลักประจำ�ปี รวมทั้งโครงการ La Fundacion Barcelona Cultura ซึง่ เป็นองค์กร กลางทีจ่ ดั ตัง้ เพือ่ สร้างความเข้าใจและเสริมสร้าง ความสัมพันธ์ระหว่างภาคธุรกิจอุตสาหกรรม และภาคศิลปวัฒนธรรมและการสร้างสรรค์ นอกจากนี้ เทศบาลเมืองยังมีบทบาทในการ ให้ ก ารสนั บ สนุ น ข้ อ ตกลงเรื่ อ งการอพยพ เข้าเมืองเพื่อสร้างสีสันให้กับเมืองที่เต็มเปี่ยม ไปด้วยความหลากหลายทางวัฒนธรรมและ การผสมผสานกันของศิลปะ โดยได้จดั การลงทุน ขั้นพื้นฐานขนาดใหญ่และปรับปรุงพื้นที่ทาง ตอนเหนือได้แก่ ย่านโซนา ฟรังก้า (Zona Franca) ซึง่ เป็นท่าเรือ ศูนย์ขนส่งสินค้า และสนามฟุตบอล ขนาดเล็ก รวมทัง้ เขตเมืองเก่าและเมืองใหม่ เพือ่ ใช้เป็นพืน้ ทีส่ �ำ หรับแสดงผลงานออกแบบ อีกทัง้ ยังจัดตั้ง 22@ ซึ่งเป็นพื้นที่อุตสาหกรรมในเขต เอล โปเบิลนู (El Poblenou) เพื่อใช้แสดง นวัตกรรมสินค้าและลานกิจกรรมสำ�หรับคลื่น ลูกใหม่ที่เป็นเหมือนพลังขับเคลื่อนทางความ คิดสร้างสรรค์ให้กับเมือง
© Charlie Mahoney
CREATIVE CITY จับกระแสเมืองสร้างสรรค์
เป็นมากกว่าสโมสร องค์ประกอบสำ�คัญอีกอย่างของบาร์เซโลนาที่ หลายคนนึกถึงเป็นอันดับแรกก็คอื สโมสรฟุตบอล หลังจากก่อตัง้ สโมสรขึน้ เมือ่ ปี 1899 บาร์เซโลนา หรื อ บาร์ ซ าก็ ไ ด้ ผู ก ภาพลั ก ษณ์ สโมสรเข้ากับ “แคว้นกาตาลุนญา” อย่างแนบแน่น และด้วย ความที่แคว้นดังกล่าวเป็นฝ่ายพ่ายแพ้ในช่วง สงครามกลางเมืองสเปนระหว่างปี 1936-1939 การแข่งขันทางวัฒนธรรมและความตึงเครียด ทางการเมืองที่รุนแรงจึงส่งผ่านมาสู่อารมณ์ ทางสโมสรฟุตบอลโดยปริยาย การช่วงชิงความสำ�เร็จระหว่างบาร์เซโลนา กับเรอัล มาดริด (Real Madrid) ทีมทีเ่ ป็นเหมือน ศูนย์รวมอำ�นาจกลางของสเปน จึงมีเบื้องหลัง มากกว่าการแข่งขันฟุตบอลทั่วไป ทุกครั้งที่ทีม บาร์เซโลนาลงสนามพบกับทีมเรอัล มาดริด ซึง่ รูจ้ กั กันทัว่ ไปว่าศึก “เอล กลาสิโก (El Clasico)” ก็เหมือนกับการต่อสู้กันอย่างดุเดือดระหว่าง 2 แคว้นคูอ่ ริ ส่งผลให้ทมี บาร์เซโลนาต้องทำ�หน้าที่ ให้มากกว่า ดังคำ�ขวัญของทีม “Mes que un club” ซึ่งแปลว่า “เป็นมากกว่าสโมสร” อย่าง แท้จริง แน่นอนว่าการผูกโยงอัตลักษณ์กับสิ่งใด สิง่ หนึง่ ย่อมมีแนวโน้มทีจ่ ะเลือ่ นไหลไปตามสมัย ได้มาก โดยเฉพาะการเป็นทีมฟุตบอลทีเ่ กีย่ วข้อง กับธุรกิจและมวลชน นัน่ ทำ�ให้สโมสรจำ�เป็นต้อง รักษาคุณค่าบางอย่างเอาไว้ เพื่อธำ�รงไว้ซึ่ง ความภักดีและความศรัทธาของเหล่าแฟนบอล
โดยผ่านการสร้างสโมสรทีม่ แี ฟนบอลเป็นเจ้าของ อย่างแท้จริง ด้วยการเปิดให้กลุ่มแฟนบอลที่ คลั่งไคล้ในสโมสรกว่า 170,000 รายซึ่งเรียกว่า กลุม่ โซซิส (socis) เข้าถือหุน้ ของสโมสรบาร์เซโลนา ได้ ทั้งนี้ ผู้ถือหุ้นยังจำ�เป็นต้องเป็นสมาชิกของ สโมสรก่อน เนื่องจากบาร์เซโลนามีสถานะเป็น สมาคม ไม่ใช่บริษัทที่ใครๆ ก็เข้าซื้อหุ้นได้ รูปแบบการบริหารจัดการทางธุรกิจของ บาร์เซโลนาจะใช้ระบบ “สภาแฟนบอล” โดย คัดเลือกแฟนบอล 2,500 คนจากกลุม่ โซซิสและ กลุ่มสมาชิกแฟนบอลอาวุโสอีก 600 คน (เรียง ตามลำ�ดับอายุ) เพื่อตัดสินใจนโยบายสำ�คัญๆ ของสโมสร ซึ่งรูปแบบการบริหารเช่นนี้จะเป็น การการันตีได้ว่าผลประโยชน์ของสโมสรจะมา เป็นอันดับหนึ่ง เพราะผู้ตัดสินใจและอนุมัติ คือ “แฟนบอล” ผูท้ มุ่ เทอย่างเต็มที่ มิใช่กลุม่ ทุน หรือมหาเศรษฐีที่ต้องการเข้ามาหากำ�ไรจาก สโมสรเฉกเช่นสโมสรชื่อดังอื่นๆ ในทวีปยุโรป แม้จะดูเป็นวิธีการที่มอบความยั่งยืนให้กับ สโมสรได้มากกว่า แต่ด้วยเหตุวิกฤตการณ์ทาง การเงินที่ถาโถมเข้าใส่ประเทศกลุ่มสหภาพ ยุโรปอย่างหนักตัง้ แต่ชว่ งปลายปี 2009 เป็นต้นมา รวมทั้งนโยบายการทุ่มซื้อนักเตะระดับโลกของ ประธานสโมสรคนก่อนๆ เมื่อรวมกับภาระ ค่าเหนื่อยนักเตะที่มีมูลค่ารวมกันสูงที่สุดในโลก คือเฉลีย่ รวม 126,236 ยูโรต่อสัปดาห์ จากรายงาน ล่าสุดของสปอร์ต อินเทลลิเจนซ์ บาร์เซโลนา
จึงจำ�ต้องดำ�เนินนโยบายที่ขัดแย้งกับประเพณี ที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน นั่นคือ การไม่มี แถบโฆษณาใดๆ ทีห่ น้าอกเสือ้ ซึง่ แสดงถึงความ เป็นองค์กรที่ไม่ได้หาผลประโยชน์จากธุรกิจ ด้วยการจับมือกับองค์กรยูนิเซฟเป็นครั้งแรก ถึงอย่างนั้น สถานการณ์ของบาร์ซ่ากลับ เลวร้ายยิ่งขึ้น เมื่อตัวเลขในรายงานสรุปรายรับ รายจ่ายประจำ�ปี 2010 ของสโมสรเป็นตัวแดง ถึง 79.6 ล้านยูโร และเมือ่ รวมกับหนีเ้ ก่าก็เป็นผล ให้ตัวเลขทะยานขึ้นไปติดลบที่ 400 ล้านยูโร สโมสรจึงต้องตัดสินใจแลกพืน้ ทีบ่ ริเวณหน้าอกเสือ้ อีกครั้ง ด้วยการเซ็นสัญญาระยะยาว 5 ปีครึ่ง กับมูลนิธแิ ห่งราชวงศ์กาตาร์ เพือ่ แลกกับเม็ดเงิน มูลค่า 165 ล้านยูโรในฤดูกาลต่อมา สัญญาณการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่นี้มา พร้อมกับการก้าวขึน้ ดำ�รงตำ�แหน่งประธานสโมสร ของซานโดร โรเซลล์ (Sandro Rosell) อดีต ผู้บริหารของไนกี้ที่ได้รับคะแนนเสียงข้างมาก ในการเลือกตั้งประธานสโมสรในช่วงกลางปี 2010 จากการชูนโยบายปลดหนีใ้ ห้ได้อย่างน้อย 30 ล้านยูโรก่อนปิดฤดูกาล 2010-2011 โดย ไม่ต้องขายผู้เล่นคนสำ�คัญออกจากทีม วิสยั ทัศน์ของโรเซลล์ คือการนำ�พาบาร์เซโลนา กลั บ คื น สู่ ค วามยิ่ ง ใหญ่ โ ดยต้ อ งไม่ มี ห นี้ สิ น ที ม ผู้ บ ริ ห ารจึ ง จำ � เป็ น ต้ อ งวางโครงสร้ า ง กลยุทธ์เพื่อนำ�พาสโมสรไปสู่วงจรแห่งความ รุ่งเรืองอีกครั้ง เริ่มต้นจากการมีผู้เล่นชั้นยอด มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 27
ไว้ในทีม โดยเน้นการผลักดันจากชุดเยาวชน มากกว่าทุ่มซื้อตัว เพื่อนำ�ไปสู่การคว้าแชมป์ ซึ่งส่งผลต่อการมีฐานแฟนบอลจำ�นวนมหาศาล อันเป็นทีม่ าของรายได้ทเ่ี พิม่ ขึน้ เมือ่ รายได้เพิม่ ขึน้ ก็น�ำ เงินมาซือ้ ผูเ้ ล่นชัน้ ยอดหรือผลิตนักเตะเข้ามา ในทีมเอง หมุนวนเป็นวงจรเช่นนี้เรื่อยไป ตลอดปี 2010 บาร์ซาสามารถสร้างรายได้ 178.1 ล้านยูโร จากลิขสิทธิ์ค่าถ่ายทอดสดซึ่ง เพิม่ ขึน้ จากปีกอ่ นร้อยละ 12 หรือคิดเป็นร้อยละ 44 ของรายได้ทั้งหมด และสโมสรยังได้เซ็นสัญญา 4 ปีในการเป็นพันธมิตรกับมีเดียโปร บริษัทที่ ได้รับสิทธิ์ผูกขาดในการถ่ายทอดสดฟุตบอลลีก ของสเปนทั้งดิวิชั่น 1 และ 2 เพือ่ เป็นรายได้หลัก ในการกอบกู้สถานะทางการเงินของสโมสร ปัจจุบันความสำ�เร็จในแง่การแข่งขันของ บาร์ซาพิสูจน์ได้จากการกวาดถ้วยแชมป์มา ประดับตูโ้ ชว์ของสโมสรเป็นว่าเล่น ไม่วา่ จะเป็น แชมป์ลา ลีกา (La Liga) สองสมัยติดระหว่างปี 2009-2011 หรือแชมป์ยูฟ่าแชมเปียนส์ลีกในปี 2009 และ 2011 จนได้รบั ฉายาว่า “ทีมต่างดาว” ที่ไม่อาจมีทีมใดเอาชนะได้ง่ายๆ นำ�มาซึ่งฐาน แฟนคลั บ ทั่ ว โลกที่ เ พิ่ ม จำ � นวนขึ้ น อย่ า งก้ า ว กระโดด ตัวเลขจากผลการวิจัยทางการตลาด ระบุว่าในปี 2011 มีแฟนบอลของบาร์เซโลนา ทัว่ โลกประมาณ 44 ล้านคน ซึง่ มากกว่าทีมเรอัล มาดริด และมากกว่าชาวกาตาลันถึงกว่า 6 เท่า ถึงแม้ว่าสเปนและบาร์เซโลนายังคงต้อง เผชิญกับวิกฤตการณ์ครั้งสำ�คัญนี้อยู่ รวมทั้ง ตัวเลขหนี้สินของสโมสรบาร์เซโลนาที่ยังคงมีอยู่ กว่า 400 ล้านยูโร แต่นโยบายและแนวคิดในการ ขับเคลื่อนเศรษฐกิจเมืองตามรอยเสรีภาพแห่ง ความคิดแบบเกาดิ รวมถึงทิศทางการดำ�เนินงาน ของทีมบาร์ซาที่มีโครงสร้างทีมผู้ บ ริ ห ารซึ่ ง เชี่ยวชาญด้านงานบริหาร อีกทั้งแนวคิดลด รายจ่ายการซื้อนักเตะด้วยการผลักดันเยาวชน ขึน้ มาทดแทนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ก็ลว้ นเป็น ประเด็นที่น่าจับตามองต่อไปถึงอนาคตของ เมืองใหญ่ที่มีเดิมพันสำ�คัญอยู่บนทิศทางการ หมุนไปของลูกหนังในครั้งนี้ 28 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
© Matthew Ashton/AMA/Corbis
CREATIVE CITY จับกระแสเมืองสร้างสรรค์
ลา มาเซีย... แหล่งบ่มเพาะเมล็ดพันธุ์ลูกหนังโลก คงปฏิเสธไม่ได้ว่าพื้นฐานความสำ�เร็จของสโมสรบาร์เซโลนาส่วนหนึ่งมาจากรากฐานฟุตบอลที่แข็งแกร่ง ซึง่ คงหนีไม่พน้ การพัฒนาศูนย์ฝกึ ฟุตบอลสำ�หรับเยาวชน “ลา มาเซีย” (La Masia) ทีก่ อ่ ตัง้ ขึน้ เมือ่ ปี 1979 ณ บริเวณด้านข้างสนามคัมป์ นู (Camp Nou) ตามคำ�แนะนำ�ของโยฮันน์ ครัฟฟ์ (Johan Cruyff) อดีต ตำ�นานลูกหนังชาวดัตช์ที่เคยค้าแข้งกับทีมบาร์ซาช่วงทศวรรษ 1970 เพื่อใช้เป็นสถานที่ฝึกฝนทักษะด้าน ฟุตบอลครบวงจรให้กบั เยาวชนอายุตง้ั แต่ 7-18 ปี โดยภายในประกอบด้วยสิง่ อำ�นวยความสะดวกครบครัน ไม่วา่ จะเป็น หอพัก ห้องอาหาร ห้องสันทนาการ รวมทัง้ สนามซ้อมมาตรฐาน ซึง่ แต่ละปีตอ้ งใช้งบประมาณ ในการบริหารจัดการสูงถึงราว 5 ล้านปอนด์ ทุกองค์ประกอบและกลไกในการสร้างทีมบาร์ซาไล่ตง้ั แต่ระดับเยาวชนไปจนถึงชุดใหญ่ ไม่วา่ จะเป็นการ ค้นหานักเตะ การคัดเลือกนักเตะ หรือการฝึกซ้อม ต่างยึดหลักการเดียวกันเป็นปรัชญาหลัก นัน่ คือ การเล่น ฟุตบอลแบบ “ติก-ิ ตะกะ” (Tiki-taka) ซึง่ หมายถึง การเล่นบอลสัน้ การจ่ายบอลทีเ่ ฉียบคม การเคลือ่ นไหว ที่รวดเร็ว และการครอบครองบอลให้ได้มากที่สุด ลา มาเซียเชือ่ ว่าการเล่นฟุตบอลไม่จ�ำ เป็นต้องมีรปู ร่างสูงใหญ่จงึ จะได้เปรียบคูแ่ ข่ง แต่พรสวรรค์และ การฝึกฝนอย่างเป็นระบบตั้งแต่ชุดเยาวชนต่างหากที่เป็นปัจจัยสำ�คัญสู่ชัยชนะ นั่นเป็นเหตุทำ�ให้ไม่ว่าทีม ชุดอายุเท่าใดของบาร์เซโลนาก็จะมีสไตล์การเล่น การต่อบอล และการเข้าทำ�ประตูที่สวยงามคล้ายคลึง กัน อีกทัง้ การยึดแผนการเล่นแบบ 4-3-3 เป็นแนวทางการเล่นสำ�หรับทีมทุกชุด ยังทำ�ให้นกั เตะเข้าใจและ คุน้ เคยกับแนวทางดังกล่าว โดยทีน่ กั เตะจะสามารถผลัดเปลีย่ นสลับตำ�แหน่งการเล่นกันได้หมดตามแนวคิด “โททัลฟุตบอล” อีกด้วย ไม่เพียงฝึกฝนทักษะด้านฟุตบอลเพียงอย่างเดียว ลา มาเซียยังเน้นการพัฒนาด้านจิตใจควบคูไ่ ปด้วย โดยการฝึกให้เด็กๆ สามารถแบกรับความกดดันและจัดการกับมันได้ รวมทัง้ เน้นการสร้างทัศนคติการเล่น ฟุตบอลให้สวยงามบนพื้นฐานที่มุ่งสู่ชัยชนะอันมีศักดิ์ศรี และที่สำ�คัญคือการปลูกฝังแนวคิดชาตินิยมด้วย การสอนภาษากาตาลันและหล่อหลอมอัตลักษณ์ความเป็นชาวกาตาลันผ่านปรัชญาการเล่นฟุตบอลข้างต้น เมื่อผสานกับความยิ่งใหญ่ของสโมสรแล้ว เยาวชนในลา มาเซียจึงเกิดความรู้สึกภาคภูมิใจในทุกครั้งที่ได้ สวมชุดสีเลือดหมู-นํ้าเงินลงแข่งขัน ที่มา: BARCELONA Innovative & Creative Business, FINANCIAL TIMES SPECIAL REPORT Barcelona: Creative City บาร์เซโลน่าเมืองแห่งความคิดสร้างสรรค์ โดย สิริมา ศิริมาตยนันท์ The management secrets of Barcelona Football Club จาก economist.com Inside Barca's Talent Factory จาก blueprintforfootball.com
THE CREATIVE มุมมองของนักคิด
เนวิCreated น ชิinดBuriram ชอบ เรื่อง: ศิริอร หริ่มปราณี ภาพ: ชลิต พัฒนธีระเดช
มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 29
THE CREATIVE มุมมองของนักคิด
ยากที่จะปฏิเสธว่าสีสันเฉพาะตัวของ “เนวิน ชิดชอบ” คือพลังงานอันล้นเหลือในทุกสิง่ ทีเ่ ขาลงมือทำ� ในสนาม การเมือง เขาเป็นผูเ้ ล่นทีผ่ า่ นมาแล้วทุกบท ทัง้ พระเอก ผู้ร้าย มิตรสหายหรือศัตรู แล้วแต่มุมมองของผู้ชมจะ ดำ�เนินไป แต่ในสนามฟุตบอล ตำ�แหน่งประธานสโมสร ฟุตบอล บุรรี มั ย์ ยูไนเต็ด คือบทพิสจู น์ความทุม่ เทและ วิธคี ดิ ด้านบริหารอันแหลมคม เพือ่ สร้างลมหายใจใหม่ ให้กบั จังหวัดบ้านเกิด เมือ่ เขาเปลีย่ นผืนดินแห้งแล้งและ เปลวแดดร้อนระอุ ให้กลายเป็นสนามฟุตบอลระดับ มาตรฐานฟีฟ่า เปลี่ยนจังหวัดที่เคยเป็นแค่ทางผ่าน หรือจดจำ�เพียงเป็นที่ตั้งของปราสาทหิน ให้เป็นแหล่ง ท่องเที่ยวของคนทั่วประเทศ ก้าวต่อไปของเขาคือการ เปลี่ยนทักษะของนักฟุตบอลทีมบุรีรัมย์ ยูไนเต็ด ให้ กลายเป็ น สโมสรฟุ ต บอลไทยที่ ที ม ชั้ น นำ � ของโลก จะต้องเหลียวมอง แรงบันดาลใจในการสร้างทีมฟุตบอล เคยได้ยนิ คำ�ว่าไปทีช่ อบๆ ไหม คนส่วนใหญ่ได้ไปถึงก็ตอนนอนแล้วก็มคี น มารดนํา้ แต่เราก็ตง้ั ใจว่าอยากไปทีช่ อบๆ ตัง้ แต่ยงั มีชวี ติ อยูแ่ ละก็มกี �ำ ลัง ฟุตบอลเป็นสิง่ ทีผ่ กู พันมาตัง้ แต่เด็ก เริม่ เล่นฟุตบอลตัง้ แต่เรียนหนังสือป.5 ไปเรียนมศ.1 สวนกุหลาบ ก็เล่นฟุตบอลโรงเรียน ในช่วงทีไ่ ปเล่นการเมือง ก็ไม่คอ่ ยมีโอกาสได้ยงุ่ กับมันเพราะเป็นช่วงเวลาทีช่ วี ติ ไปเวียนว่ายตายเกิด อยูใ่ นกงกำ�กงเกวียน พอมีโอกาสแล้วก็อยากจะทำ�อะไรทีจ่ ะสามารถตอบแทน บ้านเกิดและเป็นสิง่ ทีส่ ร้างความสุขให้ตวั เองและคนทีเ่ รารัก แต่จะทำ�อะไร ให้คนมามีความสุขร่วมกัน เพราะสารภาพตรงๆ เลยว่าสังคมบ้านเรามัน แตกแยกกันและสาเหตุก็เพราะการเมือง เผอิญว่าเราไปเห็นต้นแบบของ แอฟริกาใต้ ที่เนลสัน แมนเดลา ใช้กีฬามาเป็นเครื่องมือ ทำ�ให้คนกลับ มารักกันได้ มาตะโกน กระโดดกอดกันด้วยความดีใจทีท่ มี ของตัวเองชนะ แล้วก็กอดคอปลอบกันเสียใจเมือ่ เวลาทีมตัวเองแพ้ คนทุกสีผวิ อยูร่ ว่ มกันได้ โดยไม่มคี วามแตกแยก เราไม่ได้คดิ ว่าจะทำ�ให้คนทัง้ ประเทศเป็นอย่างนีไ้ ด้ แต่ก็อยากทำ�ให้คนในบุรีรัมย์เป็นอย่างนี้ เราจึงตั้งสโมรสรฟุตบอลขึ้นมา โดยเริม่ จากสังคมเล็กๆ ชุมชนเล็กๆ ซึง่ วันหนึง่ มันอาจจะเป็นแรงบันดาลใจ ในสังคมที่ใหญ่กว่า
30 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
แนวคิดในการสร้างความเชือ่ มโยงของชีวติ และรายได้ของชาวบุรรี มั ย์เข้ากับ กีฬาฟุตบอล ปรัชญาก็คือ การสร้างแหล่งความสุข นั่นคือสนามกีฬาที่มีชีวิต แล้ว ความที่เป็นคนที่ไม่สมประกอบ คือเวลาทำ�อะไรก็สุดโต่งทุกสิ่งทุกอย่าง เรามีประสบการณ์เคยไปเห็นหลายๆ ที่ในโลก ทั้งสนามของเรอัล มาดริด บาร์ซา่ หรือทีส่ แตมฟอร์ด บริดจ์ พอเราเริม่ ทำ�ทีมฟุตบอล เราก็มานัง่ คิดว่า ทีน่ ม่ี นั ไม่มอี ะไรเลย ขับเคลือ่ นเรือ่ งอะไรก็ไม่ได้ ขายอะไรก็ไม่ได้ จะทำ�ยังไง เพื่อให้คนเขามีความสุขและทำ�ให้กระเป๋าเขาต้องมีสตางค์ด้วย ที่ผ่านมา คนรู้จักบุรีรัมย์ก็คือปราสาทพนมรุ้ง คนมาบุรีรัมย์ก็นอนที่จังหวัดสุรินทร์ โคราช ไม่เคยเข้ามาในตัวเมืองบุรีรัมย์เลย พอคิดได้เราก็อยากทำ�แบบ ฟุตบอลอาชีพ แล้วก็เริ่มต้นที่สนาม เพราะความที่เป็นแฟนเชลซี ก็จะทำ� สนามแบบสแตมฟอร์ด บริดจ์ บวกกับความทีใ่ กล้ชดิ กับเจ้าของเลสเตอร์ ซิต้ี (วิชยั รักศรีอกั ษร) ก็ไปเอาแบบเลสเตอร์มาผสมกันเป็น “ธันเดอร์ คาสเซิล สเตเดี้ยม” (Thunder Castle Stadium) เชื่อไหมว่า วันที่ประกาศสร้างสนามไม่มีใครในประเทศไทยเชื่อว่า จะทำ�ได้ เราใช้เวลากับมัน 251 วัน เป็น 251 วันที่เข้าไปดูมันทุกเช้าเย็น หินทุกก้อน เหล็กทุกเส้น คอนกรีตทุกตัน ทุกสิง่ ทุกอย่างทีท่ �ำ มันไม่ได้เป็น แค่วัสดุก่อสร้าง มันเป็นลมหายใจของผม ผมเฝ้ารอมัน แล้วผมก็คิดว่า คนบุรรี มั ย์กเ็ ฝ้าดูมนั จนวันทีม่ นั สร้างเสร็จเป็นสนามฟุตบอลทีไ่ ด้รบั การรับรอง จากฟีฟ่า และเอเอฟซี (สมาพันธ์ฟุตบอลเอเชีย) ให้เป็นสนามฟุตบอลที่มี มาตรฐานดีทส่ี ดุ ในประเทศไทย แล้วทีม่ นั เป็นทีส่ ดุ จริงๆ ก็คอื จากลมหายใจ ของผมคนเดียว มันกลายเป็นลมหายใจของคนบุรีรัมย์ มันเป็น Breath of Buriram สิง่ ทีเ่ ราเห็นตรงหน้าวันนี้ มันมีชวี ติ คือไม่ใช่เฉพาะวันแข่ง แต่ทกุ วัน จะมีคนมาใช้สนาม เรามีรา้ นกาแฟ ร้านขายของทีร่ ะลึก สนามบาสเก็ตบอล สนามวอลเลย์บอล ฟุตซอล สนามโรลเลอร์เบลด สเก็ตบอร์ด อย่าง สนามเด็กเล่น ทุก 4 โมงเย็น จะมีเจ้าหน้าทีร่ บั ฝากเด็ก พ่อแม่เอาลูกมาฝาก แล้วตัวเองไปออกกำ�ลัง 2 ทุม่ ครึง่ ก็กลับมารับตัวเล็กกลับบ้าน ระหว่างวัน ก็มนี กั ท่องเทีย่ วมาถ่ายรูป มีทศั นศึกษาจากโรงเรียนในจังหวัดหรือต่างจังหวัด มาดูงาน ซึ่งเราเปิดฟรีทั้งหมด หน้าสนามมีคนมาขายของ ในสนามเรา จ้างเจ้าหน้าที่เกือบ 200 คน นี่คือสิ่งที่เราเฝ้าดูมา ต้องลงทุนสร้างโครงสร้างพื้นฐานสำ�คัญก่อน ถ้าจะทำ�ฟุตบอลอย่างที่ใครฝันละเมอว่าไปบอลโลกเนี่ย มันต้องเริ่มจาก รากฐานแบบนีก้ อ่ น แล้วมันต้องจริงจังแบบนีก้ อ่ น มันถึงจะไปได้ ทุกอย่างมัน มาจากความคิดทัง้ หมด สนามนีเ้ ป็นสเตเดีย้ มเดียวทีใ่ ช้เหล็ก 90 เปอร์เซ็นต์ ไม่ได้ใช้คอนกรีตเหมือนกับสนามฟุตบอลที่อื่น มีคำ�ถามว่าทำ�ไมต้องทำ� เป็นเหล็ก ก็เพราะเวลาคุณจะหาไฟแนนซ์มาสร้างสนาม ถ้าคุณไปกูส้ ถาบัน การเงินไหนก็แล้วแต่ ถ้าคุณไปยื่นเรื่อง แล้วบอกว่าจะสร้างสนามฟุตบอล
,,
THE CREATIVE มุมมองของนักคิด
ผมทำ�ฟุตบอล ผมทำ�สองอย่าง อย่างที่หนึ่งคือผมทำ�ทีมฟุตบอล อย่างที่สองคือ ผมสร้างศรัทธาให้ กับแฟนคลับ เพราะมันจะทำ�ให้ผม อยู่ได้อย่างยั่งยืน
,,
คุณคิดว่ามันจะมีแบงก์ไหนมันบ้าทีจ่ ะปล่อยไหม เพราะสนามเป็นคอนกรีต สร้างเสร็จ ถ้าเกิดธุรกิจนี้มันไม่เวิร์ก เขาจะมายึดเอาอะไรล่ะ มันไม่มี ทีมฟุตบอล ไม่มฟี ตุ บอลมาแข่ง เขาจะเอาสเตเดียมไปทำ�อะไร แบงก์เขาก็ ไม่ปล่อย แต่เราก็ไปขายคอนเซ็ปต์วา่ ผมใช้เหล็ก 90 เปอร์เซ็นต์ เพราะฉะนัน้ ถ้าผมทำ�ฟุตบอลประสบความสำ�เร็จ คุณก็ได้เงินที่คุณปล่อยกู้มาคืนไป แต่ถ้ามันล้มเหลว สมมติอีก 10 ปีข้างหน้า ตามสัญญามันล้มเหลว วันนี้ เหล็กกิโลละ 30 บาท ข้างหน้าอีก 10 ปีคุณคิดว่าเหล็กจะกิโลละเท่าไหร่ เพราะฉะนั้นคุณไม่ต้องกลัวเลยว่าหนี้คุณจะสูญ นี่มันคือการใช้ความคิด ทีแ่ ตกต่าง คือเบือ้ งหลังมันมีวธิ คี ดิ เรือ่ งของเศรษฐศาสตร์ใส่ไปหมด มันไม่ใช่ คนเสียสติไปทำ� วิธกี ารลงทุนเพือ่ บริหารทักษะ และความกระหายในชัยชนะของนักฟุตบอล อันดับแรกต้องเอาใจทำ�ก่อน แล้วต้องทุม่ เทอยูก่ บั มันจริงๆ ผมเป็นคนเดียวที่ อยูก่ บั การฝึกซ้อม อยูก่ บั การเทรนนิง่ ของเด็ก 90 เปอร์เซ็นต์ เพราะฉะนัน้ ทัง้ ทีมใหญ่ ทัง้ อะคาเดมี เราจะเห็นหน้าเขาทุกวัน แต่ละปีจะมีการคัดอะคาเดมี ปีนี้มีเด็กทั่วประเทศมาคัดตัวราว 2 พันกว่าคน เอาแค่ 80 คนต่อรุ่น
พอเข้ามาอยูใ่ นแคมป์แล้ว เราก็มอี นิ เซ็นทีฟ (Incentive) ให้ อยูท่ น่ี เ่ี หมือน เอเอฟ (ทรู อะคาเดมี่ แฟนเทเชีย) เด็กที่มาทั้งหมด มาอยู่แต่ละรุ่นๆ ใครมีวินัยดี มีพัฒนาการที่ดี จะถูกเรียกมาอยู่กับทีมใหญ่ คือนักเตะที่ ติดทีมชาติไทยลีก ซึง่ เป็นไอดอลของเขา แต่ถา้ ความประพฤติไม่ดกี ส็ ง่ กลับ ลงไปอยูก่ บั ทีม เพราะฉะนัน้ ทุกคนก็ขวนขวาย มีแรงบันดาลใจ เพราะเด็ก ที่มาอยู่เป็นร้อยคน มีทั้งรุ่น 8-10 ปี และรุ่น 16 ปี ซึ่ง 4-5 คนในนี้ เราส่งไปอยูเ่ ลสเตอร์ ซิต้ี มา 6 เดือน แล้วกำ�ลังจะต้องไปอีก 2 ปีครึง่ ดังนัน้ อยู่ที่นี่คือ พรสวรรค์ 30 เปอร์เซ็นต์ พรแสวงอีก 70 เปอร์เซ็นต์ สำ�คัญ ที่สุดไม่ว่าคุณจะเก่งไม่เก่งขนาดไหน คุณต้องเป็นคนดี มีวินัย อยู่เหมือน โรงเรียนประจำ�เลย อยู่ในแคมป์ สี่ทุ่มปิดวายฟาย (Wi-Fi) ดับไฟนอน แล้วตืน่ เช้า คือชีวติ มีแต่กฬี า ไม่มอี ย่างอืน่ ทีน่ อ่ี าหาร 3 เวลา นอนเป็นเวลา กินเป็นเวลา เรามีเรือ่ งวิทยาศาสตร์การกีฬา มีหมอเป็นคนทำ�เมนูก�ำ หนด โภชนาการว่ากินเนื้อเท่าไหร่ กินผักเท่าไหร่ โปรตีนเท่าไหร่ เพราะในการ สร้างทีม ต้องทำ�ให้มันเป็นอาชีพ แล้วเด็กๆ ก็ต้องรักษาร่างกายเขาให้ แข็งแรง เพือ่ ให้ชวี ติ ของเขาเล่นฟุตบอลให้ได้นานทีส่ ดุ เขาอยูใ่ นฟุตบอลได้ นานเท่าไหร่ เขาก็จะสามารถสร้างความมัน่ คงได้มากขนาดนั้น มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 31
THE CREATIVE มุมมองของนักคิด
การเข้าถึงหัวใจแฟนบอลชาวเมืองบุรีรัมย์และแฟนบอลทั่วประเทศ ผมทำ�ฟุตบอล ผมทำ�สองอย่าง อย่างทีห่ นึง่ คือผมทำ�ทีมฟุตบอล อย่างทีส่ อง คือ ผมสร้างศรัทธาให้กบั แฟนคลับ เพราะมันจะทำ�ให้ผมอยูไ่ ด้อย่างยัง่ ยืน แล้ววิธที ผ่ี มสร้างศรัทธาคือ ไม่เอาเปรียบ จะเห็นว่าบุรรี มั ย์ใช้เวลา 2 ปีกว่า เกือบ 3 ปี ผมมีแฟนบอลมากที่สุดในสโมสรในไทยลีก อย่างแมตช์หนึ่ง เวลาเราเล่นในบ้านเฉลี่ยก็ต้องมี 15,000 คน ถ้าเราไปแข่งนอกบ้านอย่าง แข่งกับเมืองทอง ยูไนเต็ด ที่ศุภชลาศัย แฟนบุรีรัมย์ก็เยอะกว่าทั้งๆ ที่เราไปจากบุรีรัมย์ เรามีแฟนบอลไปสัก 3,000 คน อย่างในสนามที่มี แฟนบุรีรัมย์ 15,000-16,000 คน เอาแค่ขายเสื้อผมขายมากที่สุดปีละ 180,000 ตัว ผมมีรายได้จากการขายของทีร่ ะลึกเกือบ 70 ล้านบาท ผมเก็บ ค่าผ่านประตูได้ประมาณ 30 กว่าล้านบาท ปีทแ่ี ล้วเฉพาะค่าบัตรผ่านประตูกบั ค่าของทีร่ ะลึก ผมได้ประมาณ 100 ล้าน ผมได้สปอนเซอร์อกี 100 กว่าล้าน ผมได้รางวัลจากการแข่งขันอีกเกือบ 20 ล้าน ปีทแ่ี ล้วรายได้ราว 200 กว่าล้าน มีคนบอกผมว่าขายได้เยอะขนาดนี้ ทำ�ไมไม่ขึ้นราคาเสื้อจาก 400 เป็น 1,000 บาท แต่เราบอกว่าต้องรักษาความรูส้ กึ ของแฟนบอล เพราะ 200 บาท ของแฟนบอล เขาเอามาซื้อบัตรดูบอลเราได้อีกตั้ง 2 แมตช์นะ ทำ�ไมเรา ต้องทำ�ร้ายเขา ตอนนี้เราเป็นสโมสรเดียวที่มีซีเอสอาร์ (CSR: Corporate Social Responsibility) นะ อย่างเช่นมีโครงการลุงเนวินกับป้าต่าย (กรุณา ชิดชอบ)
,,
ให้เด็กทั้งประเทศไทยเขียนจดหมายเข้ามาว่าใครอยากได้ลูกฟุตบอล หรือเด็กเขียนจดหมายมาบอกว่าชอบสุเชาว์ นุชนุ่ม (นักฟุตบอลทีมชาติ ของสโมสรบุรีรัมย์ ยูไนเต็ด) แล้ววันหนึ่งลองคิดสิ เราเป็นเด็กบ้านนอก ซึ่งในชีวิตนี้เราเล่นแต่ลูกฟุตบอลพลาสติกขาดๆ ถ้าวันหนึ่งมีไอดอลของ เรามาพร้อมกับลูกฟุตบอลหนัง มันจะเกิดอะไรขึ้นกับชีวิตเขา นั่นคือเรา ต้องการสร้างแรงบันดาลใจให้เด็ก ประสบการณ์ในเส้นทางการเมืองกับเส้นทางฟุตบอล ผมคิดว่าประสบการณ์ที่เอามาใช้ได้อย่างเดียวคือคอนเน็กชั่นในการที่จะ พัฒนาสโมสร หรือหาสปอนเซอร์ให้สโมสร แต่ว่าคอนเน็กชั่นที่เราใช้ก็ ไม่ใช่ใช้อ�ำ นาจบารมี แต่หมายถึงแสดงให้เขาเห็นในเชิงธุรกิจเลยว่าถ้าคุณ เป็นสปอนเซอร์เราแล้วคุณจะได้อะไร คุณจะได้มากกว่าเป็นสปอนเซอร์ทมี อืน่ ขนาดไหน อย่างไร เช่นตอนนี้เราตั้งใจจะทำ�อะคาเดมีฟุตบอลที่ดีที่สุด ทั้งสิ่งอำ�นวยความสะดวกและการฝึกซ้อม และไม่มีทีมฟุตบอลไหนที่มี เทรนนิ่ง เซ็นเตอร์ แบบนี้ แต่ปัญหาของเราตอนนี้คือการรองรับเด็กที่ สมัครคัดตัวเข้ามาไม่ไหว เราเลยไปคุยกับยามาฮ่าเพือ่ ร่วมมือกันเปิดคลินกิ ฟุตบอลทุกวันที่มีการแข่งขัน ยามาฮ่าก็เอาลูกค้าเขา เอาลูกหลานของ ลูกค้ามา แล้วเราจะเทรนให้ เราเปิดคลินกิ ฟุตบอลให้ ตอบแทนสังคมร่วมกัน แต่ยามาฮ่ามาออกตังค์นะ ผมก็ชวนอย่างนี้ นี่คือคอนเน็กชั่นล่ะ
ถ้ามันถึงวันนัน้ ระบบเศรษฐกิจของ บุ รี รั ม ย์ จ ะขั บ เคลื่ อ นทุ ก อย่ า ง ด้วยฟุตบอล ถึงจุดนั้นมันไม่ใช่แค่ ฟุตบอล มันเป็นเรือ่ งของชีวติ ชีวติ ที่ มีเงินในกระเป๋าและมีดัชนีชี้วัดใน เรื่องของความสุข
,,
32 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
THE CREATIVE มุมมองของนักคิด
เป้าหมายในอนาคตของสโมสร ตอนตัง้ สโมสร เราบอกว่า 5 ปี จะต้องเป็นแชมป์ประเทศไทย เราจะต้องติด ท็อปเท็นของเอเชีย นัน่ คือเป้าหมาย แต่พอเมษาทีผ่ า่ นมาเราก็เห็นว่า เรา ไปได้ไกลกว่าท็อปเท็น เราน่าจะไปได้ถงึ ท็อปไฟว์ของเอเชีย เพราะว่าภายใต้ โครงสร้างทีเ่ ราพัฒนาเด็ก ทักษะเด็กไทยพวกนีด้ ขี น้ึ วินยั ดี โอกาสทีฟ่ ตุ บอล ไทยจะแข็งแรง พัฒนาเป็นเจ้าเอเชียได้มนั มีอยูจ่ ริง ถ้าเราทุม่ เทให้เวลากับ มัน แล้วก็ดแู ลมันอย่างใกล้ชดิ จริง แล้วเลือกเด็กทีม่ ใี จ ทีอ่ ยากจะไปกับมัน ตอนนี้ เรามีนักฟุตบอลต่างชาติ 2 คนอายุ 15 กับ 16 ปี มาจาก แคเมอรูนกับกาน่า มาฝึกในอะคาเดมีของเรา นั่นหมายถึงว่า ตอนนี้มี นักเตะจากแอฟริกนั มาทีน่ ่ี ดังนัน้ เราตัง้ เป้าไว้วา่ อีก 3-5 ปีขา้ งหน้า ถ้ามี ทีมอย่างเชลซี เอซี มิลาน หรืออินเตอร์มิลาน ส่งทีมมาเก็บตัวที่บุรีรัมย์ อะไรจะเกิดขึน้ หรือสโมสรใหญ่ๆ ในโลกต้องส่งแมวมองมาทีบ่ รุ รี มั ย์ เพือ่
มาดูนกั ฟุตบอลแอฟริกนั หรือนักบอลไทย หรือนักบอลเอเชียในสโมสรเรา แล้วถ้ามันถึงวันนัน้ ระบบเศรษฐกิจของบุรรี มั ย์จะขับเคลือ่ นทุกอย่าง ด้วย ฟุตบอล ถึงจุดนั้นมันไม่ใช่แค่ฟุตบอล มันเป็นเรื่องของชีวิต ชีวิตที่มีเงิน ในกระเป๋าและมีดชั นีชว้ี ดั ในเรือ่ งของความสุข บุรรี มั ย์จะเป็นจังหวัดเดียวใน ประเทศไทยทีม่ ดี ชั นีชว้ี ดั ความสุขของประชากรในจังหวัดสูงทีส่ ดุ ในประเทศ อยากให้คนจดจำ� เนวิน ชิดชอบ แบบไหน ผมพูดตลอดตั้งแต่สมัยเล่นการเมือง ผมบอกว่าชีวิตผมเนี่ย ผมไม่อยาก จบชีวิตนักการเมืองในฐานะนายกรัฐมนตรี ผมอยากเป็นคนแก่ที่เดินอยู่ ตรงไหนแล้วมีลูกหลานเต็มเมือง ทุกคนมาหาด้วยความรัก และพร้อมจะ ทำ�อะไรให้คนมีความสุข ผมอยากจบชีวติ นักการเมืองในสถานะของคนที่ เวลาบ้านเมืองมีปัญหาแล้วคนเขาคิดถึง นั่นล่ะ คือความสุขในชีวิต
Creative Ingredients หนังสือแบบไหนที่สร้างความสุข อ่านทุกอย่างที่เป็นตัวหนังสือ ตั้งแต่การ์ตูนเล่มละ 2 บาท ไปจนถึง พระไตรปิฎก แล้วเวลานั่งรถ ขึ้นเครื่องบินไปไหน ไม่มีหนังสือนี่ถึงตาย ภาพยนตร์ที่สร้างแง่คิด ผมดูทุกประเภท แต่หนังที่ดูซํ้ามากมี 2 เรื่อง คือ คานธี (Gandhi) กับ เดอะ ก็อดฟาเธอร์ (The Godfather) ต้องยอมรับความจริงว่า เวลาเราดู หนังหรือเราอ่านหนังสือแต่ละรอบ มันให้ไอเดีย ความรูส้ กึ และความคิดเห็น ที่แตกต่างกัน แม้จะเป็นหนังเรื่องเดียวกัน หรือหนังสือเล่มเดียวกันก็ตาม คุณอ่าน 3 ที คุณจะคิดไม่เหมือนกันทั้ง 3 ทีนะ ในท่อนเดียวกัน ดูหนัง ในช่วงเวลาเดียวกัน แต่ดูแล้วจะเห็นมุมมองที่แตกต่างกัน ถ้าคุณรู้จัก พิจารณา อย่างเดอะ ก็อดฟาเธอร์ มันให้วธิ คี ดิ ในเรือ่ งของรอยัลตี้ (loyalty) ในเรื่องของความซื่อตรง ความผูกพัน และสปิริตที่มีต่อกัน นอกสนามฟุตบอล กำ�ลังชอบบิ๊กไบค์ ทุกวันนี้ก็ขี่ไปกรุงเทพฯ ขี่ไปกินข้าวกลางวันเขาใหญ่ ขีก่ ลับบุรรี มั ย์ เป็นเรือ่ งปกติของผม อาทิตย์นงึ ก็จะมีออกทริป ทริปผมมีราว 40-50 คัน เพราะเวลาขี่ มันเป็นอีกอารมณ์หนึ่งเพราะเราต้องอยู่บน ความมีสติตลอดเวลา ประมาทไม่ได้เลย เพราะขับ 200 กว่าๆ บน มอเตอร์ไซค์ เป็นอารมณ์ที่เราได้อยู่คนเดียว มีเวลาคิด แต่บนความคิด ต้องมีสติ มีสมาธิ ผมเป็นคนมีหลายช่องคือ ผมมักจะฟังเพลงไปด้วย ดูทวี ี ไปด้วย หรืออ่านหนังสือไปด้วย แยกประสาทเป็นหลายๆ ช่อง คือผมคุย กับคน 3 วงได้ในเวลาเดียวกันแล้วไม่มีผิดเรื่อง
บนความเร็ว 200 กิโลเมตร คิดอะไรอยู่ สมาธิ คือ การต้องเตือนตัวเองตลอด ต้องไม่ประมาท ต้องไม่ประมาท ต้องไม่ประมาท แต่กเ็ รือ่ งฟุตบอลมีแว้บๆ ตลอดเวลา อย่างเช่น เรือ่ งการ ทำ�ทีม เรือ่ งแฟนคลับ แต่หลักใหญ่คอื การพุง่ ไปทีส่ มาธิ พระพุทธเจ้าสอน เรื่องศีล สมาธิ ปัญญา สำ�หรับผมแล้ว ศีลคือการจัดระเบียบชีวิต ไม่ให้ ยุง่ เหยิง สมาธิคอื การจัดระเบียบจิตใจ ทำ�ให้จติ ใจมันนิง่ มันอยูก่ บั ร่องกับรอย กับที่ ส่วนปัญญาคือการจัดระเบียบความรู้ ก็เหมือนคุณเอาประสบการณ์ ในชีวติ ทัง้ หมดมาใส่ในเอ็กเซล แล้วก็เรียงๆๆๆ กันไว้ เพือ่ เอาไปใช้ขา้ งหน้า แต่ที่ผ่านมา พอเราไม่เคยพิจารณาตัวเอง ไม่พิจารณาสิ่งที่เราเคยทำ�มา ในอดีต ถ้าเราคิดมันบ่อยๆ คิดซํ้าเรื่อยๆ พอปัญหามันกลับมาถึงเราอีก เราจะมีทางออกทีด่ ที ส่ี ดุ ในการจัดการปัญหานัน้ นัน่ คือการจัดระเบียบความรู้ นีค่ อื พุทธศาสนาสำ�หรับเนวิน ก็ลองไปนัง่ คิดดู ไม่เคยเชือ่ ครูบาอาจารย์ ที่ให้ไปนั่งยุบหนอ พองหนอ ไม่เคยเห็นใครไปนั่งกรรมฐานแล้วเกิดสมาธิ ไม่มีสักคนหรอก เวลาเราไปวัดแล้วพระบอกให้นั่งหายใจเข้าหายใจออก เมื่อยก็เมื่อย เดี๋ยวเจ็บเดี๋ยวคันเดี๋ยวปวด ฟุ้งซ่านไปหมด มันไม่มีวันเกิด วิธีการทำ�สมาธิก็คือ ช่างหัวมัน เราเคยนั่งฟังเพลงไหม? เรานั่งคนเดียว แล้วเปิดเพลงฟัง เรานั่งอยู่ครึ่งชั่วโมงเราไม่เคยรู้สึกตัวเลยว่ามันเมื่อย นั่นแหละสมาธิ มันอยากจะคิดอะไรปล่อยมันคิด ปล่อยมันไหลไป เดี๋ยว มันคลิกของมันเอง
มิถุนายน 2555 l Creative Thailand
l 33
CREATIVE WILL คิด ทำ� ดี
ผูกเชือก ช่วยชีวิต
เรื่อง: กนกวรรณ ชะออน
คงปฏิเสธไม่ได้วา่ ทุกวันนีฟ ้ ตุ บอลเป็นกีฬายอดนิยมอันดับหนึง่ ของโลก ซึง่ ส่งผลให้กลุม่ คนทีส่ นับสนุนและรักฟุตบอลเป็นชีวติ จิตใจ ซึง่ รวมถึงกลุม่ องค์กรทีเ่ ลือกใช้ฟตุ บอลมาเป็นจุดเชือ่ มโยง เพือ่ สร้างความสัมพันธ์อนั ดีให้เกิดขึน้ ระหว่างกัน ดังจะเห็นได้จากโครงการต่างๆ ทีเ่ กิดขึน้ อาทิ “Stand Up Speak Up” ทีน่ �ำ นักฟุตบอลผิวสีมาร่วมรณรงค์เรือ่ งการเหยียดสีผวิ ในวงการฟุตบอล หรือ “Lace Up Save Lives ผูกเชือก ช่วยชีวิต” ที่มุ่งเน้นการทำ�ความดีผ่านกีฬาฟุตบอลด้วยการซื้อเชือกผูกรองเท้าไนกี้สีแดง (NIKE RED) เพื่อ เป็นสัญลักษณ์ให้ผู้คนหันมาใส่ใจและร่วมต่อสู้ไปกับผู้ติดเชื้อเอดส์ในทวีปแอฟริกา
Lace Up Save Lives เกิดขึ้นจากการประสานความร่วมมือระหว่างไนกี้ และโครงการเรด (RED) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อกระตุ้นให้ภาคเอกชน เกิดการตื่นตัว และหันมามีส่วนร่วมในการสร้างจิตสำ�นึกสาธารณะเพื่อ จัดสรรเงินเข้าโครงการกองทุนโลก (The Global Fund) ในการขจัดปัญหา การติดเชื้อโรคร้ายแรง เช่น เอดส์ วัณโรค และมาลาเรียในทวีปแอฟริกา หลักการทำ�งานของ Lace Up Save Lives คือการกระตุน้ ให้คนทัว่ โลก ร่วมบริจาคเงินด้วยการซือ้ เชือกผูกรองเท้าไนกีส้ แี ดงไปใช้ โดยไนกีจ้ ะนำ�กำ�ไร ทีไ่ ด้จากการจำ�หน่ายทัง้ หมดไปบริจาคเข้ากองทุนโลกและโครงการฟุตบอล ต้านภัยเอดส์ทจ่ี ดั ขึน้ ในทวีปแอฟริกา รวมถึงนำ�ไปพัฒนาด้านการเผยแพร่ ความรู้แก่ผู้คนในชุมชนเพื่อให้ตระหนักถึงปัญหาและสร้างความเข้าใจที่ ถูกต้องเกี่ยวกับโรคเอดส์ โดยใช้ฟุตบอลมาเป็นสื่อกลางในการสื่อสารกับ กลุม่ คนรุน่ ใหม่ ตลอดจนสมทบทุนเพือ่ ซือ้ ยาต้านไวรัสเอดส์ การฝึกอบรม ทีมแพทย์ และการรณรงค์ป้องกันไม่ให้เกิดการถ่ายทอดเชื้อไวรัสเอชไอวี จากมารดาสูท่ ารกในครรภ์ ซึง่ ตัง้ แต่เริม่ ก่อตัง้ โครงการขึน้ มา มียอดเงินบริจาค เข้ามาแล้วจากทั่วโลกทั้งสิ้นกว่า 80 ล้านปอนด์ หรือราว 4,000 ล้านบาท ซูซาน สมิธ เอลลิส ประธานเจ้าหน้าทีบ่ ริหารโครงการเรด ให้ความเห็นว่า 34 l Creative Thailand l มิถุนายน 2555
“การต่อสู้กับโรคเอดส์ในแอฟริกานั้นจำ�เป็นต้องพึ่งพาแบรนด์ที่มีชื่อเสียง ระดับโลก ซึง่ เปีย่ มไปด้วยความคิดสร้างสรรค์และเป็นทีไ่ ว้วางใจจากผูบ้ ริโภค เพือ่ ทีจ่ ะสามารถกระตุน้ ให้เกิดการมีสว่ นร่วมและการลงมือปฏิบตั อิ ย่างจริงจัง ไนกี้ถือเป็นพันธมิตรที่ยอดเยี่ยมในการเชื่อมโยงกีฬาให้เข้ากับการศึกษา รวมถึงการช่วยกระตุ้นให้เกิดความเปลี่ยนแปลงในการทำ�ความเข้าใจ และรู้จักป้องกันเกี่ยวกับโรคเอดส์ในสังคมมากยิ่งขึ้น” การนำ�เอากีฬาฟุตบอลที่สามารถเข้าถึงคนกลุ่มใหญ่ในแทบทุก สังคมโลกมาเป็นสื่อกลางในการสื่อสารประเด็นปัญหาสำ�คัญที่โลกต้อง เผชิญหน้าอยูน่ น้ั นับเป็นวิธกี ารทีช่ าญฉลาดและสามารถสะท้อนถึงปัญหา และความเป็นจริงของผู้คนที่กำ�ลังต่อสู้กับเชื้อเอชไอวี เพื่อที่จะมีชีวิตที่ ยืนยาวและมีคณุ ภาพต่อไปได้อย่างมีความหวัง โครงการดังกล่าวจึงไม่ได้ เป็นประโยชน์โดยตรงต่อกำ�ลังใจในการมีชีวิตอยู่ต่อไปของผู้ติดเชื้อใน แอฟริกาเท่านัน้ แต่ยงั สร้างภูมคิ มุ้ กันทางอ้อมให้กบั ความคิดและทัศนคติ ของคนทัว่ โลกทีจ่ ะสามารถเข้าใจและอยูร่ ว่ มกับผูต้ ดิ เชือ้ ได้อย่างสันติสขุ ที่มา: grassrootsoccer.org, inside.nike.com, newswit.com, positioningmag.com