ONZE TAAL

Raymond Noë

is (web)redacteur bij Onze Taal, het grootste Nederlandse tijdschrift voor taalliefhebbers.

onzetaal.nl

Woorden voor sneeuw

Het is nu eind oktober en hier in Den Haag is En daar dan vijftig woorden voor. het 25 graden, maar mensen die er verstand van Zangeres Kate Bush snapte die stille, hebben, weten te melden dat we een zeer koude witte betovering ook goed toen ze in winter krijgen. En dat betekent sneeuw – in 2011 haar album 50 Words for Snow allerlei soorten, misschien wel vijftig. maakte. In het titelnummer verzint Waarom vijftig? Een bekende taalmythe luidt dat ze vijftig vreemde en mooie sneeuwInuit wel vijftig woorden voor ‘sneeuw’ kennen. woorden, zoals slipperella, erase-o-dust, Is dat zo veel dan? Nou weinig is het niet, maar in blackbird braille, swans-a-melting, het Nederlands kennen we volgens de Van Dale ook al zo’n whippoccino, shimmerglisten en vijftien woorden voor sneeuw. Het woordenboek noemt Zhivagodamarbletash. bloedsneeuw (nooit van gehoord), diepsneeuw (vrij zeldzaam bij ons), cocaïne (sorry), driftsneeuw (zelfde als En ook de Britse schrijfster en pooldwarrelsneeuw), dwarrelsneeuw (zelfde als driftsneeuw), reizigster Nancy Campbell voelde die jachtsneeuw (met veel wind erbij), koolzuursneeuw (telt betovering van ‘mooie woorden voor niet, sorry), krotsneeuw (iets tussen sneeuw en hagel in), sneeuw’. In haar pas verschenen boek motsneeuw (spreekt voor zich), paksneeuw (“sneeuw die 51 woorden voor sneeuw verzamelde ze pakt”, ’t staat er echt), papsneeuw, poedersneeuw, smeltsneeuw, uit 51 talen evenzovele sneeuwtermen. spoorsneeuw (niet van treinen maar van konijnen), spuit- Het Finse tykky, bijvoorbeeld, een sneeuw en stuifsneeuw. En dan vergeten ze nog woord voor ‘dikke laag sneeuw op blubbersneeuw en kunstsneeuw. En alle boomtakken’, en het IJslandse dialectwoorden tellen we dan ook woord hundslappadrífa, niet mee: hier in Den Haag, voor ‘sneeuwvlokken bijvoorbeeld, kennen we zo groot als een minstens dertig woorden hondenpoot’. voor sneeuw (en die Elk woord in beginnen allemaal met Campbells boek een k). heeft zijn eigen Maar of die ‘vijftig-woorden- verhaal. De Japanse voor-sneeuw-mythe’ nou klopt yuki-onna is een of niet, de achterliggende gedachte vrouwelijke sneeuwgeest is aansprekend: waarom zou je immers met wit haar, witte kleding en geen vijftig woorden voor ‘sneeuw’ hebben met zoveel van een ijselijke schoonheid. De sneeuw om je heen? Net zoals we in de Lage Landen Nieuw-Zeelandse Maori zien sneeuw als waarschijnlijk veel meer koeienwoorden hebben dan in, huka-rere, oftewel een ‘kind van regen pak ’m beet, Marokko of Mexico of Mauritanië… en wind’. En het Sanskriet-woord voor Waar je mee omgaat, daar wordt je woordenschat door sneeuw, himá, zien we terug in de naam besmet, zoiets… En wat de sneeuwmythe extra bijzonder Himalaya (die letterlijk ‘verblijfplaats maakt, is de schoonheid en puurheid van sneeuw, zoals van de sneeuw’ betekent). En ten slotte iedereen weet die weleens ’s ochtends vroeg door de eerste is er het Koreaanse woord cheotnun, dat sneeuw heeft gelopen. De dichteres Jacqueline van der ‘eerste sneeuw van het jaar’ betekent. Als Waals (1868-1922) zei het ooit zo: je die eerste sneeuw ervaart met iemand De grond is wit, de nevel wit, op wie je een oogje hebt, zo zeggen de Wat zwijgend toverland is dit? Koreanen, dan “zal de ware liefde je in Wat hemel loop ik onder? de armen zweven”... Veel mooier kun je Ik vouw de handen en aanbid het niet krijgen, dus laat maar komen, Dit grootse, stille wonder. die winter. •

begriptaal ...

woorden woordenspelling