CYRUS
CHRISTIAAN
PIET
WILLEM
De site Memling ligt in Anderlecht, specifieker in de wijk Kuregem-Bara. Deze wijk ligt tussen kanaal en spoorlijn. Sinds de industriële revolutie vormt de spoorlijn samen met het kanaal BrusselCharleroi een belangrijke invalsweg. De revolutie bracht een volksverhuizing richting de steden teweeg. Om zich te vestigen was er voor de inwijkelingen geen betere plaats dan langs de iconen van industrialisatie. Nog steeds kan je in deze wijk aan de vele herenhuizen zien dat onder de inwijkelingen ook nieuwe rijken zaten. Helaas is de wijk ondertussen verwaarloosd en heeft ze een slechte reputatie gekregen. De site ligt tussen vier straten: de Kliniekstraat in het noorden, de Geuzenstraat in het oosten, de Brogniezstraat in het zuiden en de Memlingstraat in het westen. Aangrenzend in het westen ligt het Pequeur plein. Dit is een verhard plein met enkele bomenrijen en in het midden een groot gebouw met een heel spijtige functie, het is een electriciteitskabine. De Memlingsite is heel gemakkelijk bereikbaar. Zowel het Zuidstation, het metrostation Clemenceau en de kleine ring liggen op wandelafstand. De weinige publieke plaatsen in de buurt zijn verhard en brengen dus weinig groen in de wijk. Opmerkelijk is dat het terrein net op de overgang van commerciële zone naar residentiële zone ligt. In de Brogniez is het gelijkvloers vaak een handelszaak, terwijl in de Kliniekstraat enkel woningen rond de site liggen.
4
De wijk bestaat uit een traditioneel bouwblokkenpatroon. Oorspronkelijk bood het binnengebied van elk van deze bouwblokken een kwalitatieve ruimte aan de bewoners. Na verloop van tijd is de druk om te verdichten groter geworden en zijn deze binnengebieden volgebouwd met loodsen, achterhuizen en koterijen. Het weinige overgebleven groen is gefragmenteerd en kan niet meer de kwaliteit bieden die eigen was aan de typologie van het bouwblok. In de jaren vijftig was ook onze site volgebouwd geraakt met loodsen. In dit geval een stalplaats voor trams en later voor bussen. Na het slopen van de loodsen werd het braakliggend terrein gebruikt als parking voor auto’s. Onze intentie is om de bouwbloktypologie in zijn oorspronkelijke vorm te gebruiken. Zo geven we het binnengebied de plaats om kwaliteit te bieden aan de omwonenden.
5
De site is een braakliggend terrein waar enkel op de zuid- en noordhoek enkele woningen overblijven van het oorspronkelijke bouwblok. Deze woningen behouden we en worden opnieuw de hoeken van een vervolledigd bouwblok. In de Geuzenstraat ligt het Geuzenmuseum. Om dit museum een publieke plaats te geven, maken we een square door het bouwblok te onderbreken. Deze publieke plek wordt nog opgeladen door het sportcentrum, een [geuzen] cafĂŠ, een sportwinkel en een supermarkt. In de rest van de binnenruimte leggen we twee collectieve tuinen aan, een kleinere tuin tussn de blokken aan de Brogniezstraat en een grote tuin tussen de blokken aan de Kliniekstraat.
6
We scheiden de tuinen van de square door ze een niveau hoger te tillen. Zo kan zich op niveau nul vanalles afspelen zonder dat de tuin kleiner wordt of last heeft van privacy problemen. De zuidtuin biedt dus toegang op niveau een. De grotere noordtuin daarentegen helt af naar de randen toe zodanig dat de omliggende woningen wel op het gelijkvloers toegang hebben tot de tuin.
7
Om in onze site de overgang van commerciële naar residentiële zone te volgen, voorzien we in de Brogniezstraat een commerciële plint. Deze plint loopt door in de Geuzen- en Memlingstraat tot waar ze overgaat in sporthal. Na de onderbreking door de square bestaat het gelijkvloers uit wonen of de werkruimtes die bij de bovenliggende woningen horen. In de noordgevel op de square plannen we een café dat dienst doet als drinkgelegenheid na het sporten, het proeven van het Geuzenbier na een bezoek aan het museum en als buurtcafé. Daarnaast een fietsenstalling waar zowel sporters, bewoners en passanten hun fiets kwijt kunnen. Via de stalling is er een toegang tot de tuin. De overige ruimte is bedoeld voor een buurtsupermarkt.
8
De afwezigheid van groen in de buurt spoorde ons aan veel groen te integreren op de site zelf. De twee grote tuinen geven de bewoners voldoende collectieve ruimte in het groen. Enkele appartementen kunnen genieten van een daktuin. De publieke ruimte is verhard en er is behalve enkele bomen en struiken geen groen aanwezig. Toch baadt deze plek mee in de sfeer van de natuur die aan beide zijden door niets anders dan een hoogteverschil afgescheiden wordt.
Circulatie verloopt veelal via kokers. Boven de open werkruimte worden de duplexen ontsloten met paserelles. De gestapelde woningen delen met vier een trappenhal. Waar de woningen geschrankt zijn, is de tussenruimte afwisselend een toegang van de koker naar de woningen of naar de private terrassen.
9
Om aan het divers programma tegemoet te komen hebben we gebruik gemaakt van verschillende typologieën. 1| Op het gelijkvloers is er een open werkruimte. Dit betekent een grote ruimte waarin op een flexibele manier ‘cubicles’ ingericht worden die dienen als atelier/kantoor/praktijk voor de bewoners. Woningen hierboven worden door paserelles ontsloten. Om voldoende private gevels te voorzien kozen we voor duplex woningen. 2| Twee woningen van telkens twee verdiepingen worden gestapeld. Hier volgen we meer het Brussels herenhuis. In de trappenhal is plaats voor enkele fietsen, zo moeten de regelmatige fietsers niet telkens naar de collectieve fietsenstalling. 3| De appartementen boven commerciële ruimtes zijn via kokers bereikbaar. Hun fietsen kunnen ze stallen aan de achterkant van de winkels. 4| Door het afwisselend uittrekken en induwen krijg je tussenruimte die afhankelijk van het niveau gebruikt wordt als toegang tot de woningen of als private terrassen bij de woningen. 5| Op de koppen van de blokken gaan we anders om met de indeling van appartementen. Het worden lange en smalle appartementen waar je eerst langs de slaapzone loopt om op de kop van het gebouw in de leefzone te komen. 6| Aan de zuidzijde van het bouwblok gebruiken we doorzonwoningen waar de living en keuken open zijn van gevel tot gevel zodat zon en zicht op de tuin in die ruimte aanwezig is. 7| Voor integratie van kleine ruimten zoals studio’s, gebruiken we een spiltrap die parking, tuin, collectieve ruimten als gangen en terrassen verbindt.
10
Het buurtsportcentrum is bereikbaar van op straat en van in de parking, maar de hoofdingang bevindt zich op de square. De grote zaal ligt eveneens langs de square en zit voor de helft onder het maaiveld. Rondom is er een bandraam op vier meter hoogte. Dit trekt licht binnen en laat voorbijgangers op de square en andere sporters in het complex een blik op de actie werpen. De kleine zaal die aan de Memlingstraat ligt vervolledigt de strook van sportfaciliteiten. Zo krijgt het sportcentrum een adres in zowel de Geuzen- als de Memlingstraat. De kleedkamers op niveau nul horen bij de kleine zaal en die op min een horen bij de grote zaal. Een patio trekt ligt naar binnen in de circulatieruimte en inkomhal. Gemeenschapscentrum Spikkerelle | Avelgem | Onraet, Callebaut, Desmyter
11
gemiddelde leeftijd < 34
aandeel vreemdelingen > 38%
gemiddeld inkomen â&#x201A;Ź 9000
De buurt heeft enkele opmerkelijke kenmerken. De bewoners zijn heel jong, veelal van vreemde origine en hebben gemiddeld een laag inkomen. Dit dreef ons ertoe een verscheidenheid van configuraties te voorzien. Het merendeel van de woningen voldoet net aan de minimumeis van 120 vierkante meter. Door de grote ononderbroken open ruimte valt er veel zon op de tuinen. De gebouwen aan de zuidzijde zijn lager om dit effect uit te vergroten. Qua mobiliteit is de voormalige stalplaats uiteraard uitmuntend gelegen. Trein-, metro-, en busstations liggen op wandelafstand. Ook ligt de site op een as van het fietsnetwerk van Brussel.
12
Op de square integreren we water door middel van een kunstmatige plas. Deze plas variëert in diepte naargelang het gevallen hemelwater. Onderin zit een reservoir waarin al het water van de verharde oppervlakten afloopt. Zo kunnen de sporthal, het café en zoveel als mogelijk ook de woningen gebruik maken van hemelwater voor sanitair en onderhoud. Om extra graafwerken te vermijden de ondergrondse parking zit onder de gebouwen. De grond die hierbij geproduceerd wodt, wordt gebruikt om de tuinen op te hogen. Zowel de Geuzen- als de Memlingstraat zijn al enkelrichting. Wij willen een stap verder gaan en berijdbaar voetpad van maken. Auto’s zijn dus nog steeds toegelaten, maar het karakter van verhoging en grondbedekking zorgt voor rustiger verkeer. Daarbij zorgen bomenrijen voor het beperken van lawaaihinder, het creëren van afstand en het verbeteren an de luchtkwaliteit.
13
De square ligt tegenover het Geuzenmuseum waar de Geuzenwandeling doorheen Brussel eindigt. Verminderd verkeer in die straat zal een aangenamere situatie creëren voor de voetgangers die het museum, de sporthal, de supermarkt of het café bezoeken.
aat Ottetstr
De
at
er kt
Do
a str de eu Gh
M ee an rsm aa
str t
ss Bi és
Kl
in
Br
Ottetstr
iek
str
og
ni
aa
t
ez
st
ra
at
at
tra aat
t
aa
str
de
eu
Gh
M
em
gs
rsq
ua re
tra
Pe
qu
eu
at
at
Ro
be
rt
lin
tra
Lambert
ez s
Cl
en
ce
Br og
ni
ém
au
laa
t
derstraa
Limnan
n
14
Crickxstr
aat
15
CD -1
DOORSNEDE GRONDPLAN NN
11 500 16
P.P.162
0
GRONDPLAN N
1 17 500
P. 17
1
GRONDPLAN N
1 18 500
P. 18
2
GRONDPLAN N
1 19 500
P. 19
3
GRONDPLAN N
1 20 500
P. 20
4
GRONDPLAN N
1 21 500
P. 21
5
GRONDPLAN N
1 22 500
P. 22
6
DAKENPLAN N
1 23 500
P. 23
A
DOORSNEDE N
1 24 500
P. 24
B
DOORSNEDE N
1 500 25
P. 25
CD
DOORSNEDE N
1 500 26
P. 26
27
Wanneer we als uitgangspunt voor ons masterplan vertrokken van het klassieke bouwblok, wisten we dat dit meteen ook zou resulteren in een zeer compact en efficiënt ontwerp. Na het berekenen van de milieu-impact van dit basisvolume, zagen we dat er heel wat ruimte was voor een minder compact en speelser ontwerp. We zagen de efficiëntie van ons bouwblok dalen met elke nieuwe stap in het ontwerp, maar dit verschil was telkens verwaarloosbaar. Het lijkt er dus op dat de materiaalkeuze de belangrijkste fase zou zijn bij de realisatie van dit masterplan.
10 359 m
2
1 371 m
2
1 280 m
2
3 005 m
2
KOSTPRIJS PER VIERKANTE METER KOSTPRIJS PER VIERKANTE METER
VOORSTEL 1 VOORSTEL 1 VOORSTEL 2 VOORSTEL 2 DEFINITIEF DEFINITIEF
IMPACT INDICATOREN IMPACT INDICATOREN
VOORSTEL 1 VOORSTEL 1 VOORSTEL 2 VOORSTEL 2 DEFINITIEF DEFINITIEF
100 100 100
200 200 200
100 100 100
200 200 200
100 100 100
200 200 200
LEVENSCYCLUSFASEN LEVENSCYCLUSFASEN
VOORSTEL 1 VOORSTEL 1 VOORSTEL 2 VOORSTEL 2 DEFINITIEF DEFINITIEF
VOORSTEL 1
0
28
DEFINITIEF
VOORSTEL 2
500
29
30