TEMAT NUMERU: Dobra reputacja – uważaj, by jej nie stracić

24 Dobra reputacja – uważaj, by jej nie stracić!

Mijają dwa lata od czasu startu KREPTD (Krajowego Rejestru Elektronicznego Przedsiębiorców Transportu Drogowego) i rok od czasu wprowadzenia do załączników do ustawy o transporcie drogowym nowych unormowań dotyczących kwalifikacji poszczególnych naruszeń w przewozie drogowym (PN – poważne naruszenie, BPN – bardzo poważne naruszenie, NN – najpoważniejsze naruszenie). Jak w tym czasie zmieniły się praktyki służb kontrolnych? Czy ryzyko utraty dobrej reputacji wzrosło?

Służby kontrolne, z uwagi na co raz większą ilość dostępnych i usystematyzowanych informacji o przedsiębiorcach i popełnianych naruszeniach, zaczęły przywiązywać wagę również do „pozafinansowych”, a właściwie nie bezpośrednio finansowych aspektów dyscyplinowania nieprzestrzegających przepisów przewoźników. Wynika to m.in. z limitów maksymalnych sankcji, które uprawnione organy kontrolujące mogą nałożyć w drodze decyzji za naruszenia stwierdzone podczas kontroli w przedsiębiorstwie, tj.: 1) 15 000 złotych – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w średniej liczbie arytmetycznej do 10 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli; 2) 20 000 złotych – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w średniej liczbie arytmetycznej powyżej 10 do 50 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli; 3) 25 000 złotych – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w średniej liczbie arytmetycznej powyżej 50 do 250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli; 4) 30 000 złotych – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w średniej liczbie arytmetycznej większej niż 250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli; 5) 40 000 złotych – dla podmiotu wykonującego inne czynności związane z przewozem drogowym;

Kwoty te bardzo często nie pełniły dostatecznej roli „odstraszającej”. W praktyce przewoźnik zatrudniający 100 kierowców, u którego podczas kontroli stwierdzono naruszenia na kwotę 200 000 zł za okres ostatnich 12 miesięcy, otrzymuje decyzję na karę maksymalną wynoszącą 25 000 zł, czyli jedynie ułamek wyliczonej sankcji.

Z uwagi na zmiany przepisów oraz dostępne nowe narzędzia kontroli, w ostatnich miesiącach mamy do czynienia z coraz większą ilością postępowań w sprawie oceny dobrej reputacji przewoźnika, które to mogą zakończyć się w skrajnej sytuacji nawet cofnięciem licencji transportowej, czyli w praktyce końcem biznesu transportowego, a więc zdecydowanie poważniejszymi konsekwencjami niż decyzja o zapłacie kary.

Czym jest dobra reputacja?

Kwestie prowadzenia transportu międzynarodowego reguluje wiele aktów prawnych. Jednym z podstawowych, który ustanowił wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego w Unii Europejskiej jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r., a więc w tym roku mija już 10 lat jego obowiązywania.

Podjęcie i wykonywanie transportu drogowego wymaga uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Zgodnie z brzmieniem artykułu 3 przytoczonego rozporządzenia, przedsiębiorcy wykonujący zawód przewoźnika drogowego muszą spełniać następujące wymogi: a) posiadać rzeczywistą i stałą siedzibę w jednym z państw członkowskich; b) cieszyć się dobrą reputacją; c) posiadać odpowiednią zdolność finansową; oraz d) posiadać wymagane kompetencje zawodowe. W niniejszym artykule skupimy się na drugim z kolei wymogu, czyli wymogu posiadania „dobrej reputacji”. Został on szczegółowo omówiony w artykule 6 rozporządzenia.

Przy określaniu, czy przedsiębiorca spełnił ten warunek, państwa członkowskie uwzględniają postępowanie przedsiębiorcy, jak i zarządzającego transportem, jeżeli jest to inna osoba. Z uwagi na popełniane naruszenia, na ocenę dobrej reputacji mają pośrednio wpływ również kierowcy, zatrudnieni przez przedsiębiorcę.

Aby można było mówić o dobrej reputacji, należy spełnić co najmniej następujące wymagania: a) dobrej reputacji zarządzającego transportem lub przedsiębiorcy transportowego nie podważają żadne poważne zarzuty, takie jak wyroki skazujące lub sankcje za popełnienie poważnego naruszenia obowiązujących przepisów krajowych. W przypadku Polski są to: • Kodeks karny np. przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, pokojowi, ludzkości, obrotowi gospodarczemu; katastrofa w ruchu lądowym; handel ludźmi; • Kodeks spółek handlowych np. niezgłoszenie wniosku o upadłość; • Prawo upadłościowe np. nieprawdziwe dane we wniosku, ukrywanie majątku przed syndykiem; • Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii np. produkcja, dystrybucja, posiadanie, reklama, transport środków odurzających; prowadzenie pojazdów w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego; • Prawo restrukturyzacyjne np. nieokazanie ksiąg rachunkowych. b) zarządzający transportem lub przedsiębiorca transportowy nie zostali, w jednym lub kilku państwach członkowskich, skazani za poważne przestępstwo ani nie nałożono na nich sankcji za poważne naruszenie przepisów wspólnotowych dotyczących w szczególności: • czasu prowadzenia pojazdu i odpoczynku kierowców, czasu pracy oraz instalacji i używania urządzeń kontrolnych; • maksymalnej masy i wymiarów pojazdów użytkowych w ruchu międzynarodowym; • kwalifikacji wstępnej i ustawicznego kształcenia kierowców; • badań technicznych w celu dopuszczenia pojazdów użytkowych do ruchu, w tym obowiązkowych badań technicznych pojazdów silnikowych; • dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych rzeczy lub, w odpowiednim przypadku, dostępu do rynku przewozu drogowego osób; • bezpieczeństwa w drogowym przewozie towarów niebezpiecznych; • instalacji i używania ograniczników prędkości w niektórych rodzajach pojazdów; • praw jazdy; • dostępu do zawodu; • transportu zwierząt.

Te najpoważniejsze naruszenia zostały wymienione w załączniku IV do rozporządzenia: I

Wskazano też częstotliwość występowania tych naruszeń, powyżej której powtarzające się naruszenia uznaje się za poważniejsze, uwzględniając liczbę kierowców wykonujących operacje transportowe, którymi kieruje zarządzający transportem.

Załącznik II rozporządzenia komisji (UE) 2016/403 z dnia 18 marca 2016 r., który został wdrożony do polskiej ustawy o transporcie drogowym we wrześniu 2018 r. określił wzór, który należy stosować aby ocenić czy skala popełnianych naruszeń jest znaczna i powinna prowadzić do badania zachowania dobrej reputacji: 1. Przy obliczaniu częstotliwości występowania wielokrotnych naruszeń państwa członkowskie biorą pod uwagę następujące czynniki: a) wagę naruszenia (PN lub BPN); b) czas (okres przynajmniej roku od daty kontroli); c) liczbę kierowców wykonujących operacje transportowe, którymi kieruje zarządzający transportem (średnio na rok). 2. Biorąc pod uwagę potencjał stworzenia zagrożenia dla bezpieczeństwa drogowego, maksymalna częstotliwość poważnych naruszeń, powyżej której powinny one być uznawane za poważniejsze, ustalana jest w następujący sposób: 3 PN/na kierowcę/na rok = 1 BPN 3 BPN/na kierowcę/na rok = uruchomienie krajowej procedury w sprawie oceny dobrej reputacji 3. Liczba naruszeń w przeliczeniu na kierowcę na rok stanowi średnią wartość obliczoną poprzez podzielenie całkowitej liczby wszystkich naruszeń o tym samym poziomie wagi (PN lub BPN) przez średnią liczbę kierowców zatrudnionych w ciągu roku. Dodatkowo, w polskich przepisach, a konkretnie w ustawie o transporcie drogowym doprecyzowano sytuację, w której występują średnio co najmniej 1 lub 2 BPN na kierowcę i tak: • jeżeli miało miejsce średnio jedno bardzo poważne naruszenie (BPN) – przewoźnik otrzymuje ostrzeżenie o możliwości wszczęcia procedury o utracie dobrej reputacji; • w przypadku stwierdzenia drugiego BPN w ciągu roku od wydania ostrzeżenia dokonuje się: –  cofnięcia na 3 miesiące 20% wypisów z licencji wspólnotowej oraz zawieszenia wydawania nowych na 6 miesięcy (jeśli firma posiada więcej niż 10 wypisów); –  cofnięcia na 3 miesiące 1 wypisu z licencji wspólnotowej oraz zawieszenia wydawania nowych na 6 miesięcy (jeśli firma posiada od 2 do 10 wypisów); – zawieszenia na 6 miesięcy wydawania wpisów dla przedsiębiorcy z 1 wypisem z licencji wspólnotowej; Jak wspomniano wyżej 3 BPN średnio na kierowcę powodują uruchomienie krajowej procedury w sprawie oceny dobrej reputacji. ZAŁĄCZNIK IV Najpoważniejsze naruszenia (NN): 1. a) Przekroczenie maksymalnych sześcio- lub czternastodniowych okresów prowadzenia pojazdu o co najmniej 25%. b) Przekroczenie, w rozliczeniu dziennym, o co najmniej 50% maksymalnego dziennego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy lub czasu odpoczynku trwającego nieprzerwanie przynajmniej 4,5 godziny. 2. Brak tachografu lub ogranicznika prędkości lub korzystanie z nielegalnego urządzenia, które może zmieniać zapisy w urządzeniach rejestrujących lub ograniczniku prędkości, lub fałszowanie wykresów lub danych pobranych z tachografu lub karty kierowcy. 3. Kierowanie pojazdem bez ważnego certyfikatu stwierdzającego zdatność do ruchu drogowego, jeżeli taki dokument jest wymagany na mocy prawa wspólnotowego, lub z poważnym uszkodzeniem między innymi układu hamulcowego, kierowniczego, kół/opon, zawieszenia lub podwozia, które mogłoby stanowić bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa drogowego prowadzące do podjęcia decyzji o unieruchomieniu pojazdu. 4. Transport towarów niebezpiecznych, których transport jest zakazany lub które są przewożone w sposób zakazany lub bez zezwolenia, lub bez oznaczenia ich w pojeździe jako towarów niebezpiecznych, i tym samym zagrożenie stanowienie zagrożenia życia lub środowiska w takim stopniu, że prowadziłoby to do podjęcia decyzji o unieruchomieniu pojazdu. 5. Przewóz osób lub towarów bez ważnego prawa jazdy lub przez przedsiębiorcę, który nie posiada ważnej licencji wspólnotowej. 6. Posługiwanie się przez kierowcę sfałszowaną kartą kierowcy, kartą, której nie jest posiadaczem lub którą otrzymał na podstawie fałszywych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów. 7. Przewóz towarów przekraczających o 20% lub więcej maksymalną dopuszczalną masę całkowitą w przypadku pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 12 ton oraz przekraczających o 25% lub więcej – w przypadku pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 12 ton. Sporządzono również wykaz kategorii, rodzajów i wagi poważnych naruszeń przepisów wspólnotowych, które, – poza naruszeniami wymienionymi w załączniku IV – gdy będą występowały wielokrotnie, mogą doprowadzić do utraty dobrej reputacji.

W tym celu określono kategorie i rodzaje najczęściej popełnianych naruszeń oraz ich wagę w zależności od ryzyka spowodowania śmierci lub ciężkich obrażeń ciała; np.:

Przykład raportu z oprogramowania 4Trans, określającego ryzyko utraty dobrej reputacji:

Ocena dobrej reputacji

Wszczęcie postępowania w sprawie spełnienia wymogu dobrej reputacji następuje, gdy na przedsiębiorcę został nałożony: 1) Prawomocny wyrok skazujący za umyślne przestępstwa określone w art. 5 ust. 2a ustawy o transporcie drogowym; 2) Wykonalna decyzja o nałożeniu kary za przynajmniej jedno najpoważniejsze naruszenie (NN); 3) Wykonalne decyzje za poważne naruszenia, jeżeli ich częstotliwość wymaga oceny, zgodnie z przyjętym wzorem. Organem właściwym w sprawach udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany oraz zawieszenia lub cofnięcia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego jest: 1) starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy, 2) Główny Inspektor Transportu Drogowego, w przypadku ubiegania się o licencję wspólnotową, jeżeli przedsiębiorca nie występował z wnioskiem o wydanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego do starosty. I

W przypadku 2) i 3) w ramach postępowania ustala się, czy w określonej sytuacji i w danych okolicznościach utrata dobrej reputacji stanowiłaby nieproporcjonalną reakcję. Każde takie ustalenie musi być należycie umotywowane i uzasadnione. W przypadku 1) nie przeprowadza się tej analizy.

Co bardzo istotne, niezależenie od liczby posiadanych kierowców, wystarczy jedno najpoważniejsze naruszenie, którego nie będzie dało się „obronić”, np. samowolna „jazda na dwóch kartach” przez kierowcę, aby móc wszcząć takie postępowanie na firmę!

Jeśli właściwy organ uzna, że utrata dobrej reputacji będzie stanowiła nieproporcjonalną reakcję, może zdecydować, że dobra reputacja pozostanie nienaruszona. W takim przypadku uzasadnienie zostaje zapisane w rejestrze. Jeżeli natomiast uzna, że utrata dobrej reputacji jest proporcjonalną karą w stosunku do przewinienia, wyrok skazujący lub nałożona sankcja skutkują utratą dobrej reputacji.

Jak poinformowało biuro GITD, obowiązek dotyczący weryfikacji spełniania wymogu jest realizowany przez Wojewódzkich Inspektów Transportu Drogowego – z upoważnienia Głównego Inspektora. Począwszy od września 2017 r. postępowania administracyjne w przedmiocie spełniania wymogu dobrej reputacji na zasadach określonych w art. 7d u.t.d. są prowadzone przez Wydział ds. Krajowego Rejestru Elektronicznego Przedsiębiorców Transportu Drogowego w BTM. Stan na koniec 2018 roku prezentuje się następująco: • Liczba wszczętych postępowań w przedmiocie spełnienia wymogu dobrej reputacji w 2017 r. – 46; • Liczba decyzji administracyjnych o utracie dobrej reputacji wydanych w I instancji w 2017 r.– 0; • Liczba wszczętych postępowań w przedmiocie spełnienia wymogu dobrej reputacji w 2018 r. – 185; • Liczba decyzji administracyjnych o utracie dobrej reputacji wydanych w I instancji w 2018 r. – 13.

KREPTD (Krajowy Elektroniczny Rejestr Przedsiębiorców Transportu Drogowego)

Krajowy Rejestr Elektroniczny Przedsiębiorców Transportu Drogowego (https://kreptd.gitd.gov.pl/), jest częścią ERRU czyli Europejskiego Rejestru Przedsiębiorstw Transportu Drogowego i jest wykorzystywany m.in. do postępowań z zakresu spełniania wymogu dobrej reputacji przewoźników. Zawiera ewidencje: • przedsiębiorców, którzy posiadają zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego; • poważnych naruszeń przepisów określających obowiązki lub warunki przewozu drogowego; • osób, które zostały uznane za niezdolne do kierowania operacjami transportowymi przedsiębiorcy – do czasu przywrócenia dobrej reputacji. Od momentu uruchomienia KREPTD zdecydowanie zwiększyła i zwiększa się nadal liczba kontroli dotyczących dobrej reputacji. Dlatego istotne jest, by przedsiębiorstwa transportowe jak najszybciej przekonały się jak wygląda u nich sytuacja dotycząca najpoważniejszych naruszeń (NN) oraz jaka jest średnia liczba bardzo poważnych naruszeń (BPN), aby móc zareagować z wyprzedzeniem i ograniczyć skutki ewentualnej inspekcji.

Co można zrobić? Plan naprawczy

Przed wydaniem decyzji o utracie dobrej reputacji brane są pod uwagę następujące czynniki: • liczba stwierdzonych naruszeń w odniesieniu do liczby kierowców u danego przedsiębiorcy i skali prowadzonych operacji transportowych; • dokumenty, które określają, że w firmie podjęto działania mające wdrożyć prawidłową dyscyplinę pracy oraz zapobiegać powstawaniu naruszeń (regulaminy, audyty, szkolenia, kontrole); • interes społeczny kontynuacji działalności; • opinia polskiej organizacji o zasięgu ogólnokrajowym, zrzeszającej przewoźników drogowych, działającej od co najmniej 3 lat, której przedsiębiorca jest członkiem.

Co może zrobić przewoźnik? Z doświadczenia naszych ekspertów wynika, że w tej sytuacji najlepiej: • skorzystać z usług firmy zewnętrznej ściśle wyspecjalizowanej w zakresie wdrażania prawidłowej dyscypliny pracy, szkoleń kierowców, właściwej analizy czasu pracy i regulaminów pracy oraz warunków zatrudnienia i w okresie np. 6 miesięcy poprawić swoją reputację; • przedstawić dokumenty/raporty potwierdzające imienne dyscyplinowanie kierowców (upomnienia, nagany, zwolnienia z pracy), którzy doprowadzili do istnienia bardzo poważnych naruszeń;

•udostępnić materiały potwierdzające dodatkowy nadzór nad przemieszczaniem się pojazdów i przestrzeganiem norm rozporządzenia 561/2006, systemy lokalizacyjne (GPS); • jeśli zaniedbania są wynikiem działań osoby zarządzającej, wówczas można obowiązki zarządzającego powierzyć innej osobie kompetentnej w tym zakresie (zatrudnienie nowej osoby z certyfikatem kompetencji).

A co, jeśli się nie uda?

W przypadku wydania decyzji stwierdzającej utratę dobrej reputacji zawiesza się zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego do czasu zastosowania środka rehabilitacyjnego, czyli w praktyce „uziemia się” pojazdy należące do przedsiębiorcy.

Przez środki rehabilitacyjne należy rozumieć zatarcie skazania za przestępstwa, czy też wykroczenia określone w załącznikach do wskazanych rozporządzeń oraz upływ roku od dnia nałożenia grzywny za wykroczenia stanowiące najpoważniejsze lub bardzo poważne naruszenia zgodnie z załącznikiem.

Wykonywanie transportu drogowego w przypadku, gdy przedsiębiorcy zawieszono zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, jest równoznaczne z wykonywaniem przewozu bez zezwolenia, które w obecnym staniem prawnym zagrożone jest każdorazowo karą w wysokości 12 000 zł.

Dlatego właśnie należy zrobić wszystko, aby do tej sytuacji nie dopuścić. Warto w tym celu korzystać z pomocy firmy specjalizującej się w outsourcingowej analizie i rozliczaniu czasu pracy kierowców, takiej jak OCRK, która oferuje wsparcie prawne, odpowiednio przeszkoli kierowców, aby zminimalizować ryzyko popełnienia przez nich naruszeń i będzie monitorować sytuację w przedsiębiorstwie.

Każdy przewoźnik może również samodzielnie pracować u siebie w firmie na specjalistycznym oprogramowaniu do kontroli i rozliczania czasu pracy kierowców, takim jak 4Trans firmy INELO i dodatkowo skorzystać z pomocy dedykowanego eksperta, który będzie czuwał nad całym procesem. 

Przykład obrony dobrej reputacji:

KAMIL WOLAŃSKI

Kierownik Działu Ekspertów OCRK

www.ocrk.pl