CuLtuurkaart
MaGaZine Voor doCent en eduCatieF Medewerker jaargang 4, nuMMer 3, Maart 2011 Cultuurkaart.nl
rONaLd giPhart over de grote jongerenliteratuur prijs
CuLtuurkaart: OOk vOOr SCheikuNde en voor engels, aardrijkskunde en wiskunde staatssecretaris halbe zijlstra
'CuLtureLe aCtiviteiteN mOeteN uit LumPSum wOrdeN betaaLd'
WWW
-G . A- N
- R -Y.
Y R NG
NL
Wat is radicalisme eigenlijk? Wie is radicaal en wie bepaalt dat? Neemt het radicalisme in Nederland toe, of is vooral de beeldvorming rond radicalisme veranderd?
AN G R Y
L
ICA A
EN
RAD
JONG
A
W W W. A
- N- G
DI G JCOANA L - R -Y. N L
R A D IC A
EN
WW
W.
A-
N-
AL
G-
RY. N
- N- G- R
-Y.N L
L
J E b E R E I kt N I Et s m Et A L L E E N L O b bY E N E N RA p p O Rt J E s s C h R I Jv E N A N G R Y is een project van het Nederlands Fotomuseum, Paradox en Kosmopolis Rotterdam. In samenwerking met Prospektor en bioscoop LantarenVenster.
- advertentie -
L
RA
W W W. A
R A D IC A A
L
EN
EN
N- G - R- Y.N
NG
JO N G
W W W . A-
AN G RY N A G Y R G RY JO
Deze en andere vragen komen aan bod in ANGRY / Jong en Radicaal: een fotografie- en nieuwe media project over radicalisering onder jongeren. Met jongeren, vóór jongeren.
Op 22 januari zijn de tentoonstelling en de speciale website gelanceerd. U kunt nu ook in het onderwerp duiken met uw klas. Vakoverstijgende educatieve modules voor havo/vwo bij geschiedenis, maatschappijleer en CKV zijn gratis beschikbaar. Wie voor 1 april de lessen afrondt, dingt mee naar een plek in de tentoonstelling! Kijk dus snel op www.a-n-g-r-y.nl/ educatie voor het complete aanbod van lesmateriaal en rondleidingen. Kijk op het onderdeel ‘Workshops’ voor inspirerende voorbeelden. De tentoonstelling is t/m 13 juni te bezoeken in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam. Leerlingen kunnen betalen met de cultuurkaart, docenten krijgen gratis toegang. Meer informatie: www.nederlandsfotomuseum.nl.
inhoud
voorwoord
Staatssecretaris
04
Nieuws
Cultuurkaart Magazine is bij de staatssecretaris langs geweest om te vragen hoe het verder gaat met de Regeling Cultuurkaart. De regering trekt zich terug met de eigen verantwoordelijkheid van de school als argument. Het stimuleren van cultuuredu足 catie zou per definitie iets tijdelijks zijn. Veel betrokkenen geven aan dat die houding van de regering geen recht doet aan de inspanningen, investeringen en opbrengsten van 15 jaar cultuureducatie binnen het voortgezet onderwijs. Iedere nieuwe generatie jongeren heeft het recht om te ervaren wat cultuur voor hem of haar kan betekenen, met activiteiten die binnen, maar vooral ook buiten de schoolmuren plaatsvinden. De staatssecretaris wil graag nog eens goed kijken naar de Regeling Cultuurkaart, maar een rijksbijdrage lijkt hierbij uitgesloten. CJP zoekt actief mee naar oplossingen. Maar toch ben ik er diep van overtuigd dat cultuur足 educatie binnen het voortgezet onderwijs primair een taak is van de overheid. Volgens mij is dat niet links, niet rechts, maar gewoon mijn gezond verstand.
06
Achtergrond
Met vriendelijke groet, Walter Groenen Directeur CJP
COLOFON Cultuurkaart Magazine jaargang 4, nummer 3, maart 2011 CULTUURKAART MAGAZINE IS HET MAGAZINE OVER CULTUUREDUCATIE VOOR DOCENTEN EN EDUCATIEMEDEWERKERS VAN CULTURELE INSTELLINGEN. Redactie: Corine van Renswoude Eindredactie: Arne van Terphoven, Suzan Damen Basisontwerp: lava.nl (Daan Hornstra) Vormgeving: Marie Beerenhout Bladmanagement: Hester Leeflang Uitgever: CJP Drukwerk: Platform P, rotterdam Distributie: Sandd ISSN: 1877-7112
cultuurkaart.nl
Kortingen en laatste info
Interview Ronald Giphart en jurylid Martijn Koek over de Grote Jongerenliteratuur Prijs
09
Mijn cultuur
10
Cultuureducatietips
Mika en zijn kaart
De Cultuurkaart is voor alle vakken
12
Interview
14
Achtergrond
15
Prikbord
16
Reportage
19
Column Nynke van Spiegel
Staatssecretaris Halbe Zijlstra
Jongeren aan het roer
Inspiratie voor cultuureducatie
Experimenteren met fotografie
Gillende meiden
service MEDEWERKERS aan dit nummer: Walter Groenen, Alwin Slomp, Geert Snoeijer, Gwen Mustamu en Nynke van Spiegel. Redactieadres: Cultuurkaart Magazine, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam, tel: 020 - 521 02 45. Persberichten kunt u mailen naar corine@cjp.nl. Adverteren in Cultuurkaart Magazine: Mail voor informatie en tarieven naar Kirsten Geusebroek; kirsten@cjp.nl. Foto cover: Alwin Slomp
OVER CJP CJP stelt jongeren in staat hun culturele smaak te ontwikkelen en hun culturele horizon in Nederland en wereldwijd te verbreden. CJP brengt jongeren in contact met cultuur in de breedste zin en geeft daarbij voordeel en voorrang. Cultuurkaart kwijt, inloggegevens vergeten of andere praktische vragen? Telefoon: 010 - 264 60 30 E-mail: administratie@cultuurkaart.nl Zie www.cultuurkaart.nl/instellingen of www.cultuurkaart.nl/scholen voor het allerlaatste nieuws rond de Cultuurkaart.
Foto cover: Alwin Slomp
nieuws
4
Jaar 3: sneller, Nieuwsbrieven
beter, meer vernieuwd Het derde Cultuurkaart-jaar gaat als een speer. In de eerste vier maanden heeft al 86% van de leerlingen hun kaart geactiveerd, in tegenstelling tot 80% vorig jaar. Al in ruim 79% van de klassen is het tegoed vrijgekomen. Ook dit percentage is aanzienlijk hoger dan vorig jaar rond dezelfde datum (68%). Dat vrijgekomen tegoed wordt niet opgepot door de scholen, want maar liefst 3.1 miljoen euro is nu al uitgegeven bij de Cultuurkaartacceptanten. Vorig jaar was dat bijna een miljoen euro minder.
Elke maand verstuurt CJP een e-nieuwsbrief met het laatste nieuws rond de Cultuurkaart, informatie over kortingen en goede tips. Deze nieuwsbrief is vanaf deze maand verbeterd! Niet alleen ziet het er veel mooier uit, ook is de inhoud beter op u afgestemd en krijgt u meer informatie over CJP-kortingen. Ontvangt u de nieuwsbrief nog niet? Ga naar Cultuurkaart.nl, log in met uw kaart nummer en wachtwoord en ga naar ‘Profiel wijzigen’. Vink daar aan dat u op de hoogte gehouden wilt worden van het nieuws over de Cultuurkaart.
CJP-verzekeringen De verzekeringen van CJP bieden hele scherpe premies, waar ook u als Cultuurkaart-houder gebruik van kunt maken! CJP heeft een Ongevallen Opzittenden verzekering, Scooter-Brommer verzekering, Autoverzekering en een Doorlopende Reisverzekering (de CJP-Zorgver zekering is alleen voor pashouders jonger dan 30). De verzekeringen zijn volledig online af te sluiten, te wijzigen en op te zeggen. CJP Verzekeringen kent geen looptijden. U verzekert uzelf per dag, dus u zit niet vast aan jaarcontracten. Opzeggen kan wanneer u maar wilt, online en zonder opzegtermijn. Ga naar www.cjpverzekeringen.nl om uw persoonlijke premie te berekenen en direct een verzekering af te sluiten. cultuurkaart.nl
5
kOrtiNg met uw inG! KOrt
de Cultuurkaart geeft jongeren recht op Cjpkorting op cultuur en lifestyle, maar met uw pas kunt u ook van (bijna) alle kortingen profiteren. wat dacht u bijvoorbeeld hiervan? Central Bikes in de online winkel van Central Bikes vindt u een breed assortiment fietsen van topmerken als Batavus, Giant, Gazelle en Sparta. Of u nu een stadsfiets, mountainbike, omafiets of vouwfiets zoekt; u vindt het hier allemaal. en u krijgt 5% CJp-korting op de toch al lage prijzen. Uw voordeel in vergelijking tot andere fietsenwinkels kan zelfs oplopen tot 25%! Bekijk het hele assortiment op cjp.centralbikes.nl. Kijk voor de voorwaarden op Cultuurkaart.nl/deals.
KOrtinG!
hOudt u uw CJP-kOrtiNgStraNSaCtieS biJ?
Cjp-kortin g
g
ortin
Cjp-k
Cjp-korting
Cjp-kortin g
en u kunt bijvoorbeeld testen of een hogere korting ook leidt tot meer bezoekers.
als u een culturele instelling bent met een kassa, registreert uw kassamedewerker wellicht hoeveel CJp’ers en Cultuurkaart-houders bij u gebruik maken van CJp-korting. dat heeft natuurlijk voordelen voor uw instelling. door kortingstransacties bij te houden kunt u zien of u meer of minder jongeren trekt dan een jaar geleden. CULtUUrKaart.nL
Ook CJp is geïnteresseerd in de hoeveelheid kortingstransacties bij uw instelling. Onze missie is om jongeren in contact te brengen met cultuur, via de CJp-pas of Cultuurkaart. Graag willen wij weten in hoeverre wij in deze missie slagen. Wilt u ons hierbij helpen? Stuur een mail naar kirsten@cjp.nl met als onderwerp ‘mailinglist CJp-korting’. U ontvangt dan elke maand een herinneringsmail met het verzoek om het aantal kortingstransacties van de afgelopen maand door te geven. alvast bedankt!
achtergrond
6
Grote Jongerenliteratuur Prijs maakt lezen leuk Vorig jaar werd voor het eerst de Grote Jongerenliteratuur Prijs uitgereikt. Dit jaar wordt de GJP uitgebreid met een publieksprijs. Jongeren kunnen online stemmen op de genomineerde boeken. Docenten Nederlands kunnen de GJP ook inzetten tijdens de les. Juryvoorzitter Ronald Giphart en jurylid Martijn Koek hopen dat jongeren door deze aandacht voor jongerenliteratuur weer enthousiaste lezers worden.
Martijn Koek, docent Nederlands en jurylid GJP Wat is jongerenliteratuur precies? ‘Jongerenliteratuur is niet een apart genre. De boeken die wij onder deze noemer scharen, worden niet specifiek voor een jonge doelgroep geschreven. Het is ook geen makkelijk geschreven ‘literatuur light’. Het gaat om goed geschreven boeken met een goed plot, boeken die jongeren aanspreken. Bijvoorbeeld omdat de hoofdpersoon jong is, maar vooral omdat identiteitsvragen een belangrijke rol spelen.' De GJP wil jongerenliteratuur op de kaart zetten. Waarom is het belangrijk om specifiek aandacht te vragen voor jongerenliteratuur? ‘Er zit een heel groot gat tussen de jeugdliteratuur en de volwassenenliteratuur. In de onderbouw hebben jongeren nog wel zin om te lezen en is er ‘Jongerenliteratuur kan scholieren weer enthousiast maken voor het lezen van boeken'
Martijn Koek
voldoende geschikt aanbod. Ongeveer vanaf de 4e klas ontstaat er een gat. Veel volwassenen literatuur is nog te ingewikkeld en de leesmotivatie neemt daardoor vaak sterk af. Jongerenliteratuur kan dit gat dichten en scholieren weer enthousiast maken voor het lezen van boeken.’ Heb je een tip voor docenten die aandacht willen besteden aan (jongeren)literatuur in hun les? cultuurkaart.nl
77
‘Literatuuronderwijs gaat op veel scholen op dezelfde manier: leerlingen lezen een boek, ze schrijven er een verslag over en ze krijgen een cijfer. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat er goede en foute manieren zijn om een boek te interpre teren. Ik vind het belangrijker om jongeren te ‘Voor een voldoende hoefde je maar aan één voorwaarde te voldoen: je moest enthousiast zijn over je boek’ begeleiden in hun literaire denkproces. Laat leerlingen op hun eigen niveau nadenken en vertellen over een boek, vraag door en laat hen op deze manier andere, diepere antwoorden ontdekken. Goede jongerenliteratuur kan daar heel goed bij helpen, omdat dit voor jongeren aansprekend is en tegelijkertijd alle lezers diepgang biedt. Een goede site met meer infor matie over het geven van literatuuronderwijs op verschillende niveaus is www.lezenvoordelijst.nl.’ Ronald Giphart, schrijver en juryvoorzitter GJP
Ronald Giphart
Winnaars GJP vorig jaar Trouw is de andere wang van Peter Bekkers en Muleum van Erlend Loe, vertaald door Femmigje Andersen
Waar gaat de jury op letten bij het kiezen van hét jongerenboek van 2010 en het samenstellen van de shortlist voor de publieksprijs? ‘De boeken die de jury selecteert gaan over dingen waar jongeren zelf ook mee te maken krijgen, zoals verliefdheid, seks, drugs en volwassen worden. Het zijn boeken waar jongeren iets van kunnen opsteken over zichzelf en de wereld om hen heen. Verder letten we natuurlijk ook op literaire kwaliteit, stijl en maatschappelijke relevantie.’
jongerenliteratuur bent. Wat hoop je als ambassadeur te bereiken? ‘Ik wil vooral dat jongeren ontdekken dat lezen een aangenaam tijdverdrijf kan zijn, net als film kijken of muziek luisteren. Op de middelbare school verdwijnt bij jongeren vaak het plezier in lezen. Ze moeten te moeilijke boeken lezen en ingewikkelde boekverslagen schrijven. Voor leerlingen die dat niveau aankunnen is dat natuurlijk prima, maar in veel gevallen ben je met deze manier van lesgeven lezers aan het wegjagen.’
Het juryvoorzitterschap houdt ook in dat je de komende tijd ambassadeur voor de
Wat kunnen docenten doen om hun leerlingen juist meer aan het lezen te krijgen?
cultuurkaart.nl
interview
8
‘Mijn docent nederlands, meneer van Bueren, deed dat heel goed. Je moest van hem af en toe een boek dat je mooi vond mee naar school nemen. iedereen las dan een stukje voor uit zijn favoriete boek en daarna bespraken we het in de les. Je vertelde dan wat je leuk vond aan het boek, wat juist niet, waarom, wat je favoriete personage was, enzovoort. voor een voldoende hoefde je maar aan één voorwaarde te voldoen: je moest enthousiast zijn over je boek. verslagen schrijven hoefden we niet. en het werkte. iedereen in de klas kreeg echt plezier in lezen. Meneer van Bueren is één van de redenen dat ik schrijver ben geworden.’ jongeren kunnen van 31 maart tot 30 april stemmen op hun favoriete boek via www.cjp.nl. winnaars 2010 Meer info en lestips u opBekkers www.gjp.nu. trouw is de andere wangvindt van peter en Muleum van erlend Loe, vertaald door femmigje andersen
de gJP iN de LeS de boeken die genomineerd worden voor de Grote Jongerenliteratuur prijs zijn boeken van formaat. Ze combineren drie eigenschappen die ze extra geschikt maken voor het literatuuronderwijs. Het zijn boeken die: 1. volgens een deskundige jury literaire kwaliteit bezitten. 2. Jongeren aanspreken, omdat ze aansluiten bij hun belevingswereld. 3. actueel zijn: ze zijn allemaal verschenen in 2010. Op www.gjp.nu vindt u lestips die u kunt inzetten om uw leerlingen te laten kennis-
maken met jongerenliteratuur in het algemeen en de GJp-longlist in het bijzonder, samen over de boeken te praten, uw leerlingen te motiveren om één of meerdere boeken van de longlist te lezen én uw leerlingen te stimuleren om te stemmen. voor de leerlingen zelf bevat de website ook aantrekkelijke informatie. de twintig boeken van de longlist worden ingeleid en bij elk boek is er extra content beschikbaar: youtube-filmpjes van of over de auteur, boekrecensies en besprekingen, artikelen over ander werk van de auteur etc. CULtUUrKaart.nL
FOTOGRAFIE: GWEN MUSTAMU
9
mijn cultuur
'ik daNS aL SiNdS m’N derde' waar gebruik jij je Cultuurkaart voor? ‘ik ga het liefst naar musicals waar veel in gedanst wordt. ik dans zelf ook sinds m’n derde. ik heb meegedaan aan het tvprogramma My name is Michael en ik dans nu in de musical dokter dolittle. Met school gaan we wel eens naar een toneelvoorstelling. dat vind ik leuk, want daar zou ik uit mezelf niet zo snel naartoe gaan.’
Mika leeftijd: 13 school: Zuiderlicht College, amsterdam klas: 1 vmbo televisie: Operation repo Boek: rode vlieger, ellen tijsinger Film: Billy elliot theater: musical Oliver! Muziek: Boyz ii Men, Motown
CULtUUrKaart.nL
wordt zo’n bezoek aan het theater voorbereid in de klas? ‘voordat we naar de voorstelling gaan, praten we in de klas over hoe we ons moeten gedragen in een theater. Je mag er bijvoorbeeld niet schreeuwen of je heel erg uitsloven. toen ik dat voor het eerst hoorde vond ik dat heel streng. nu vind ik het normaal. Het is wel fijn dat ik weet wat wel en niet hoort in een theater. andere mensen kunnen nu tenminste zien dat ik netjes ben.’ praten jullie na een voorstelling nog na in de klas? ‘Ja, dan hebben we het over het toneelstuk en over wat we ervan vonden. dat vind ik wel even leuk, maar het duurt vaak te lang. dan zegt de leraar van tevoren dat we vijf minuten gaan napraten, maar dan gaan we een kwartier door. dat vind ik overdreven; dat hoeft niet van mij.’
cultuureducatie tips
10
niet alleen voor ckv Dat de Cultuurkaart gebruikt kan worden voor creatieve vakken is natuurlijk al lang bekend. Maar de kaart kan ook heel goed bij andere vakken worden ingezet. Laat deze voorbeelden dus aan uw collega’s zien en gebruik de Cultuurkaart vakoverstijgend en schoolbreed.
Vak:
Maatschappijleer
Vak:
Biologie
Wat:
ANGRY jong en radicaal
Wat:
Kun je je zintuigen vertrouwen?
Waar:
Nederlands Fotomuseum; Rotterdam
Waar:
Universiteitsmuseum Utrecht
Wat is radicalisme? Wie is radicaal en wie bepaalt dat? Neemt het radicalisme in Nederland toe, of is vooral de beeldvorming veranderd? De tentoonstelling ANGRY jong en radicaal in het Nederlands Foto museum gaat over deze vragen. U kunt gratis vakoverstijgend lesmateriaal downloaden. www.a-n-g-r-y.nl
Y ANGR W W W.
R AD
NL
R-Y.
website:
www.jeugdlab.nl
Vak:
Aardrijkskunde
Wat:
Nederland Ondersteboven
Waar:
Naturalis; Leiden
JO N
G
EN
R AD
IC A AL
ANG
WW
W. A -
N -G -
EN
- R -Y. NL
RY
JO NG
A- N- G
IC A AL
A N G R Y ⁄ Jong en Radicaal Informatie over educatieve modules bij CKV, geschiedenis, maatschappijleer, mediawijsheid en burgerschapscompetenties vmbo ⁄ havo ⁄ vwo ⁄ mbo
website:
Door te kijken, luisteren, voelen, ruiken of proeven weten we wat er om ons heen gebeurt. Maar welk van onze zintuigen is eigenlijk het meest betrouwbaar? En kunnen we er ééntje missen? In het Jeugdlab onderzoeken leerlingen in tweetallen hun zintuigen en ontdekken ze hoe betrouwbaar deze zijn.
EN
A N G RY
JONG
A AN NG G R Y R Ywebsite: A N GRRYAYN G Y R ADICA AL
G
EN
JONG
R ADICA AL
EN
JONG
JO N
R AD
EN
IC A AL
R ADICA AL
WW
W W W. A- N- G- R-Y.NL
ANGRY
W W W. A- N- G- R-Y.N
W . A - W W W. A- N- G- R-Y.N N -G EN R-Y. NG JON L
NL
L
Leerlingen kruipen in de huid van een geoloog of paleontoloog en keren Nederland ondersteboven. Aan de hand van fossielen en andere schatten uit onze ondergrond, én een tijdreisspel, reconstrueren ze de meer dan 300 miljoen jaar lange geschiedenis van Nederland. www.naturalis.nl
Carolien van den Akker
W W W.
L
R AD IC
A AL
A- N- G
- R -Y. NL
cultuurkaart.nl
11
Vak:
wiskunde
Vak:
natuur- en sCheikunde
wat:
wiskunstig
wat:
science Center op school
waar:
Continium discovery Center; Kerkrade
waar:
Bij u op school en in neMO amsterdam
Wiskunstig is een workshop waarbij scholieren aan de slag gaan met wiskundige constructies met kunst als invalshoek. Mรถbiusknopen, pythagorasbomen of escher-achtige prenten zijn mooi om te zien en de leerlingen gaan ze tijdens deze workshop zelf maken. weBsite:
www.continium.nl
Vak:
duits/MaatsChappijleer
wat:
die welle
waar:
Bij u op school de film die Welle gaat over een gymnasiumleraar die zijn klas wil leren hoe een dictatuur werkt. Wat begint als onschuldig experiment, loopt later volledig uit de hand. Bij Movies that Matter is een gratis reader te bestellen met achtergrondinfo en opdrachten voor verschillende vakken.
weBsite:
www.moviesthatmatter.nl
Vak:
gesChiedenis
wat:
schervenworkshop
waar:
Museum Het valkhof; nijmegen
dit project voor de onderbouw sluit aan op de vakken naSk en techniek, maar kan ook gecombineerd worden met Biologie, Wiskunde en iCt. de leerlingen doen onderzoek naar natuurwetenschappelijke en technologische onderwerpen, en ontwerpen en maken een technisch product. weBsite:
de aanslag
Vak:
nederlands
wat:
de aanslag
waar:
theaters in heel nederland Het toneelstuk de aanslag is gebaseerd op de klassieker van Harry Mulisch, het boek waarvan meer dan een miljoen exemplaren zijn verkocht en dat zowel door pers als publiek is bejubeld. Het intrigerende en tragische verhaal van anton Steenwijk is nog tot en met 7 mei 2011 te zien.
Het valkhof heeft een indrukwekkende archeologische collectie, die dankzij de schervenworkshop nog meer gaat leven. archeologen vertellen er alles over en nemen leerlingen mee naar het leven van de Bataaf, de romeinse burger en de mens van nu. weBsite: CULtUUrKaart.nL
www.museumhetvalkhof.nl
www.sciencecenteropschool.nl
weBsite:
www.bostheaterproducties.nl
interview
12
'Scholen moeten scherpere keuzes maken' De Regeling Cultuurkaart zoals we die nu kennen gaat verdwijnen na schooljaar 2011-2012. Maar hoe moet het dan verder met de cultuureducatie op scholen? CJP vroeg het aan staatssecretaris Halbe Zijlstra (VVD).
Hoe belangrijk vindt u het dat jongeren zich cultureel ontwikkelen? ‘Heel belangrijk. Cultuur leert je op een andere manier naar de werkelijkheid kijken, het helpt je je eigen smaak te ontwikkelen. Cultuur is van belang voor je persoonlijke ontwikkeling en voor de creativiteit van de maatschappij als geheel. Niet voor niets wordt educatie één van de voorwaarden om als culturele instelling subsidie van het rijk te krijgen. Instellingen gaan hierdoor nog beter nadenken hoe zij kinderen en jongeren op een laagdrempelige manier kunnen bereiken.’ Kwam u als jongere zelf vaak in aanraking met kunst en cultuur? ‘Ik ben opgegroeid in een dorp in Friesland. Mijn ouders deden mij op muziekles, ik heb blokfluit en gitaar gespeeld. Daar was ik niet zo goed in, dus ben ik er snel mee gestopt. Muziek luisteren deed ik wel graag. En we gingen met het gezin drie keer per jaar naar een museum, dat vond ik altijd erg leuk. We waren met drie kinderen thuis, dus ieder van ons mocht een museum kiezen.’ De rector van uw oude school in Friesland heeft gezegd dat uw plannen rondom de Cultuurkaart niet goed zijn voor plattelandsscholen. Wat gaat u doen om de zorgen van uw oude middelbare school weg te nemen?
‘Ik begrijp de zorgen van de scholen. Bezuinigen doet pijn, dat kan niet anders. Het is echter een misverstand dat scholen geen geld meer krijgen voor cultuur. Scholen krijgen elk jaar een bedrag, de lumpsum, waar ze zo’n beetje alles van moeten doen, ook Culturele en Kunstzinnige Vorming. Dat blijft zo. Scholen mogen zelf bepalen welk deel van de lumpsum zij hieraan besteden, zolang ze de kerndoelen maar halen. Dit is voor scholen op het platteland niet anders dan voor scholen in bijvoorbeeld de Randstad.’ Maar veel betrokkenen, zoals de VO-raad, geven aan dat de lumpsum niet voldoende is om de activiteiten voor CKV te betalen. ‘Scholen hebben veel vrijheid om zelf te bepalen hoe ze de zogeheten lumpsum besteden. In het verleden was er extra geld, waardoor scholen minder scherpe keuzes hoefden te maken. Dat is ‘Veel docenten, maar ook medewerkers van culturele instellingen zijn enorm creatief in het vinden van oplossingen' nu anders. Maar ook nu geldt dat scholen die keuzes zelf kunnen maken. Dat is de verantwoordelijkheid die hoort bij vrijheid, en die docenten zeker goed zullen invullen. Ik heb er dus alle cultuurkaart.nl
13
Halbe Zijlstra
vertrouwen in dat scholen ook in de toekomst kwalitatief hoogstaande culturele activiteiten kunnen blijven organiseren. veel docenten, maar ook medewerkers van culturele instellingen zijn enorm creatief in het vinden van oplossingen.’ sCholen en Culturele instellingen heBBen de aFgelopen 15 jaar Veel geÏnVesteerd en Bereikt in CultuureduCatie. de regeling Cultuurkaart heeFt er BijVoorBeeld Voor gezorgd dat het aanBod Van Culturele instellingen Veel Beter aansluit Bij de Vraag Van de sCholen. wat gaat u eraan doen oM erVoor te zorgen dat deze inVestering niet Verloren gaat? ‘de Cultuurkaart was een stimuleringsmaatregel, een maatregel om de vraag vanuit scholen naar cultuur te stimuleren. veel musea, podia en CULtUUrKaart.nL
gezelschappen hebben hierop ingespeeld en hun aanbod aangepast aan de vraag van het onderwijs. dit is een goede ontwikkeling die in gang is gezet door de Cultuurkaart, maar zeker ook door het actieve beleid van gemeenten en provincies. Maar stimuleren doe je per definitie tijdelijk. Het uiteindelijke doel blijft om leerlingen cultureel te ontwikkelen, voor nu en voor straks. ik ben ervan overtuigd dat scholen en culturele instellingen hierin blijven investeren, ook in de toekomst. voor de culturele ontwikkeling van kinderen en jongeren zijn docenten en de educatief medewerkers bij culturele instellingen een onmisbare schakel. Hun creativiteit en enthousiasme moeten het vuur bij de volgende generatie ontsteken.’ reageren? ga naar www.cultuurkaart.nl/zijlstra www.cultuurkaart.nl/zijlstra.
achtergrond
14
JONgereN aaN het rOer steeds meer culturele instellingen ontdekken de meerwaarde van jongeren voor hun organisatie. het Bonnefanten Museum laat zelfs hun festival M2liVe helemaal door jongeren programmeren. tijdens het jongerenfestival M2Live in het Maastrichtse Bonnefanten Museum zijn optredens van jonge talenten te zien in elk denkbare discipline: van modern ballet tot animaties, van bands en poëzie tot performances. Het evenement trekt bezoekers van 12 tot 25 jaar van alle opleidingsniveaus. een van de succesfactoren van het festival is dat jongeren alles zélf programmeren. suCCesForMule Chantal thomassen, hoofd educatie: ‘toen we in 2005 met M2Live begonnen, vonden we het best spannend. Gaat het lukken, een festival voor jongeren in een museum met al die dure kunst? We begonnen dus relatief klein, met één middag en 1.200 bezoekers, maar het ging ontzettend goed. Het tweede jaar besloten we het festival samen met jongeren te programmeren. We willen niet iets organiseren waarvan wij denken dat zij het leuk vinden, maar iets doen waar de doelgroep écht op zit te wachten. Jongeren een eigen inbreng geven is volgens mij de enige manier om een evenement voor hen succesvol te laten zijn.’ en succesvol is M2Live. Het festival is inmiddels uitgebreid naar een heel weekend. Zo is er meer ruimte voor de M2Live filmprijs en de rondleidingen door het museum. deze zogenaamde art trips worden gegeven door scholieren en studenten die daar vooraf voor worden opgeleid. Ook de bezoekersaantallen
zijn flink gegroeid; het festival trekt tussen de 4.000 en 4.500 jonge bezoekers per dag. originele artiesten thomassen: ‘dat we zoveel bezoekers trekken heeft alles te maken met de jongeren die de programmering doen. Ze nodigen anderen uit via hun eigen netwerk en delen flyers uit. Jongeren die normaal nooit naar een museum gaan, komen nu wel omdat hun vrienden zeggen dat het leuk is of zelf meedoen. Maar misschien wel het meest bijzondere is dat onze jonge programmeurs zulke originele en goede artiesten weten te vinden. Ze komen met dingen waar ik nog nooit van heb gehoord en waar ik zelf nooit op zou zijn gekomen. Koreaanse Bokgodans bijvoorbeeld. Je hebt soms geen
‘Het is hun eigen feestje, dus dat verpesten ze niet’ idee waar ze het allemaal vandaan halen, maar dat is ook precies de reden waarom zij M2Live programmeren en niet ik. natuurlijk begeleiden we de jongeren goed, maar we geven ze ook veel verantwoordelijkheid. dit brengt het beste in hen naar boven. dat zien we ook op de afterparty. Het loopt nooit uit de hand en de sfeer is altijd heel relaxed. Het is hun eigen feestje, dus dat verpesten ze niet. ik ben elke keer weer blij om te zien hoe goed het gaat.’ www.bonnefanten.nl CULtUUrKaart.nL
prikbord
15
Finale Kunstbende
Pep & Punch
Zaterdag 23 april is de landelijke finale van Kunstbende in de Westergasfabriek in amsterdam. een unieke kans om hét jong talent van nederland in acht kunstdisciplines te bewonderen: dans, dJ, expo, fashion, film & animatie, Muziek, taal en theater & performance. naast de optredens van de finalisten, kan er ook meegedaan worden aan workshops. Kaartjes kosten met de Cultuurkaart € 6,-. een leuke tip voor uw leerlingen, of ga met de hele klas! www.kunstbende.nl.
pep & punch van Stichting Kikid is een laagdrempelige kennismaking met theater, maar licht ook voor over drank en drugs. Het 90 minuten durende programma bestaat uit een theatervoorstelling, een discussie in groepjes en een aansluitende opdracht waarbij de leerlingen zelf het podium op gaan. de acteurs en begeleiders zijn zelf ook jong, waardoor de boodschap nog beter aankomt. aan pep & punch kunnen maximaal 45 leerlingen meedoen en kan bij u op school plaatsvinden. www.kikid.nl.
Documentaire maken tijdens deze workshop maken leerlingen onder begeleiding een documentaire over een vooraf gekozen onderwerp. Omdat de onderwerpkeuze vrij is, kan deze workshop voor elk vak worden ingezet. Het programma wordt aangepast aan de leeftijd en het kennis- en vaardigheidsniveau van de leerlingen, maar bestaat in ieder geval uit een uitleg over de do’s and don’ts van het documentaire maken, en het zelf schrijven van een format en storyboard. www.dramacoach.nl
plaats uw eigen prikbordtip op www.cultuurkaart.nl. log in en klik op ‘nieuwe
CULtUUrKaart.nL
prikbordtip opgeven’.
reportage
16
Experimenteren met fotografie Wat doen scholen met hun klassikale Cultuurkaart-budget? CJP kijkt elke editie met een klas mee tijdens een culturele activiteit. Ditmaal zijn we bij de workshop ‘Newtons Werkkamer’ van kunstuitleen Heden en Stroom Den Haag, waar 3-havo/vwo leerlingen van het Haags Montessori Lyceum uit Den Haag experimenteren met fotografie op basis van principes uit de natuurkunde.
Arthur Crucq, coördinator communicatie en educatie Heden ‘Heden heeft samen met Stroom Den Haag een divers aanbod workshops ontwikkeld. Het project ‘Newtons werkkamer’ is ontstaan naar aanleiding van een tentoonstelling van Katja Mater. Uitgangspunt in haar werk is het natuurkundige proces van fotografie en dus hebben we ook in deze workshop een cross-over tussen kunst en natuurkunde gemaakt. We willen leerlingen laten zien dat kunst en fotografie ook te maken kunnen hebben met exacte vakken en experiment. Onze workshops worden altijd in kleine groepen gegeven, zodat elke leerling persoonlijke aandacht krijgt. We merken dat dit werkt; leerlingen leren veel in korte tijd en gaan met hele indrukwekkende resultaten naar huis.’
De leerlingen experimenteren met een lange sluitertijd. Door voorwerpen neer te leggen en deze tijdens het maken van de foto weer weg te halen, lijken de spullen op de foto doorzichtig.
cultuurkaart.nl
FOTOGRAFIE: GEERT SNOEIJER
17
Het resultaat. Foto is gemaakt door Lex (15).
Laat een cirkel met gekleurde strepen hard ronddraaien, fotografeer dat met een langere sluitertijd...
...en de kleuren gaan zich met elkaar vermengen. Deze foto is gemaakt door Pauline (15).
CULtUUrKaart.nL
ď‚„
reportage
18
Nog een experiment: als je iemand die springt fotografeert met een korte sluitertijd, bevriest de beweging in de lucht.
Docent Wendy kijkt mee naar de gemaakte foto’s.
Alle foto’s worden aan het eind van de middag nabesproken. Welke zijn goed gelukt en welke niet? En hoe komt dat?
ience op het wendy sjoukes, docent aardrijkskunde/sc haags Montessori lyceum en, ook kunst-, sport- en ‘Onze school heeft naast algemene klass hier zijn, zitten in een scienceklassen. de leerlingen die vandaag extra aandacht aan techniek scienceklas. Zij besteden het hele jaar door er op het Haags Montessori Lyceum en exacte wetenschap. daarnaast wordt en gelegd an. deze workshop waarin verbanden word door alle leerlingen veel met kunst geda ook we en hebb ct bij onze school. vorig jaar tussen kunst en natuurkunde past dus perfe voor weer jaar dit er zo goed bevallen, dat we ‘newtons werkkamer’ gedaan en dat is toen ideaal.’ ol. scho onze ij en de kunstuitleen is vlakb gekozen hebben. alles is heel goed geregeld .
od van heden op www.heden.nl/educatie
kijk voor meer info en het volledige aanb
CULtUUrKaart.nL
19
giLLeNde meideN 'Kunnen we een rondje Kanaleneiland doen? en Overvecht? dan bel ik ff wat vrienden, kunnen ze ons zien!' Het is een warme voorjaars(zon) dag in Utrecht die helemaal in het teken staat van theater en kunst voor jongeren. de stad is nog uitgestorven, maar dankzij een prijsvraag die via scholen verspreid is, staan vier vriendinnen ongeduldig te wachten op hun prijs: een middag lang rondgereden worden in een roze 'Ouderen die jongeren vertellen wat wel en niet leuk is? Vergeet het maar' Cadillac. de schone taak is aan mij om de dames te vertellen dat de route deze middag helaas niet door hen, maar door de organisatie van de Culturele Zondag is bepaald. een goed gevuld cultureel programma. Het enthousiasme wordt er vooralsnog niet groter op, maar ze zijn ook nog niet weggelopen, meevaller. en zo zit ik met vier giechelende meiden op de achterbank van een roze Caddilac die zich langzaam door de kromme straten van Utrecht wurmt. We bezoeken de kunstuitleen, een culturele instelling, een muziekoptreden: plekken waar oudere cultuurliefhebbers proberen jongeren cultureel te vermaken. Maar het komt maar niet los. dan naar de ekko, een muziekpodium. Hier speelt rZpkt met een toneelstuk dat de jaren daarvoor op scholen in heel nederland is gespeeld. twee jonge Marokkaanse jongens spelen de hoofdrol, een daarvan is fouad Mourigh. na afloop wil hij wel even mee naar buiten en dan blijkt dat we eindelijk de juiste snaar hebben geraakt. rode wangen, giechelen, een spervuur van vragen en heel veel foto’s met de mobiele telefoons. Ze zijn CULtUUrKaart.nL
column nynke van spiegel de schaamte voorbij. Het toneelstuk met fouad was het hoogtepunt van hun dag. Maanden later nodig ik fouad namens een politieke jongerenorganisatie uit als gast bij een debat over maatschappelijke stages. Het debat vindt plaats op een beroepenbeurs voor vmbo-ers. daar is overigens weinig animo voor de beroepen. Op een paar verdwaalde timmerende jongens na, is de hal leeg. Het grootste deel van de bezoekers bevindt zich in de lange gang die veel weg heeft van een hormonencentrifuge. Jongens hangen tegen deurposten en checken meisjes uit die in groepjes heen en weer lopen. Het belooft weinig goeds voor een stevig debat. Gelukkig hebben we fouad. als hij op het podium verschijnt, is de gang voor 50% leeg. de jongens hangen nog tegen muren, de meiden staan tegen het podium aan. fouad bespeelt de jongeren - de meisjes met fijnzinnigheid, de jongens met rake taal - en zorgt voor een vet debat. Ouderen die jongeren vertellen wat wel en niet leuk is, of een cultureel stukje opvoeren? vergeet het maar, dat werkt alleen bij kennisoverdracht. fouad weet wat speelt onder jongeren, omdat hij er zelf een is. dankzij hem zit de zaal in ieder geval gevuld met de vrouwelijke bevolking onder de 18. en dan komen de jongens vanzelf. nynke van Spiegel (35) is journalist en mediamaker. Haar voornaamste doelgroep zijn jongeren. Ze schrijft over ze, maar werkt ook met ze. in (journalistieke) producties zoals filmpjes, debatten of podiumproducties, maar bijvoorbeeld ook tijdens een workshop creatief schrijven. Ze werkte voor verschillende jongerenorganisaties en tijdschriften en doet nu alles onder haar eigen naam. www.zutalors.nl
- advertentie -
MS
A EK,
I
BR SFA
AM D R TE
GA
W
ER EST
ZATERDAG
KAARTEN TE KOOP OP WWW.KUNSTBENDE.NL