Nederlandsch Indië Platen Atlas met Korten Beschrijvenden Tekst - January 1926

_—; _

.‚

‘

-

.

.

f

‘!

.

._

‘„ ' V

_î

.

V

'.

ï '

"

_

.

.

'

„Û

t

r

.

À

D'

.

f,

uw‘ ".

°--

OI:’Ü.\Ï.I’.-

_ '>“J"'7— .r

‚

‘

‚

.. ““.0_

p

„

\

i

kif" ‘‚"—..”

\‘Q

r

u. * "o

.

w» ‘Í

»

‘

U

‚

Cm.»

‘R3; "'

..

\

_

‚

3

.‘." .0

0

«‚l‘uÌ

'_

‘o',‘.

5

‚‘—0

‚'

:"_‚

43-» .

v"5 —

o‘

‘_

"

0

g};

‘

g.‘ ‘

Q ‘

v.‘

-

2

,3

‘.‘P'z‘0 U

v‘

P,

00

‘Ì“’—n ‘_.‘.0‘

J

Í. Q

..—' J:‚"0‘ ——

-

x‘

A0

.—-—„

‚‚

‚U

u

O

,

—

‚a7 4:V‚‘..

‚ _‚

‘s

„\‘

g'-?_ .'.‘

.“Q’ .

>’b..‚‚ q

‚

‘Ü

—»—\'«.u

'

mw v‘

a"

‚u

‚v.

I

"

w

“‘

‘

.

‘

i.

‚

x

-

5.5

22',‘

O

‚

u.

1 I,

7-‘:

‘a.

‚’

;

Q ‚a

vv

a

‘r!

. »

_

157.4 .‘-f\. „-‘_'

.

-

-

I.‘

‘ ‘u:

41

(o

‚

v‚..;

H‘

‘aan

"'

3 —r

151" —;‘«

—._.-.‚.‚„‚-\1'_f;

.

l

‘:2:

.—

"q

I‘

u

"'

“

-‘

_‚

—‚0

v

‚Òv;

.'..‚ w 7-

"l ‘‚‚\ _‘

_

Ü

0

.

v

‚h‘: tuf,‘

‚

\«

.

„

‘V’

a.»

r. ‘

U

‘.„_r‚‚’l_‚_g

'

-.

41.. w; ' 0'3'

.

D

\

50.0

‘

.‘

M. o‘.‚w ‚.31

.

Í‘ Ja

‘r

‘

v,

g.

I-

,

‘m

v‘

o

..

.

y

‘5

ì o» Duw‘ '—: ‘czr’ QÊWZÎM ÍuÛ ‚ Ü.‘ÛÜ: 73’: 3 ava‚„ T -. g y-:.‚‚\._„.‚_—.. 10/ c U

0

"

v 4

u

i.

J

_‚

Q

'

w.

eg

‚

_._q'__._;„‚‘

j

'g0

‚

_

'\"

a

‚

95:‘

«

maan.‘

'

‚

ü

g

:3

Nieuw"

"

‘.-

ì.

o.

‚_

À

‘Ír.’ g‚‚;Ò‚

'

J‘ .

.

3‘

'

4

„n

5..

.

J.’

‚m‘;

7;

:0

JLËKÍÀÎ

'

Í

a‘

"

u"

2-0.’ _

n:

g.

-

"u

.

0..

c

"

«

‘

r)‚

o»;

‚

‘

00

m

„

00!"

g» u.

A

.

h

'

Í: I

'

„'«„LDÎV‚‚'_*

"o

ü

g

‚»

w‘

J’.

A

-*

v

’«

'

I,

7.‘,

_'\‘c).‚_'„‚' s '0"€"

.u

1-

‚

’ L/

q‘

‚

\'

'

A

_

„

.

'

—

l!’

‚

u

.

.A

z‘; ‘‚

‚.

_'

»

'

‘f4

.

:

;

o‘.

_

re

‘s

___I»‚

t

z“

-

‚

n

v‘

p

_

P*r-'‚-"‘

‘;;‚

‚y

QÌQ‘

a

q

‚nu.

.-*-1.

E;

’

"

3:

._

__-

.

\

r

_‚_

A \_.':.1ï.;s}=-—'—"‚‘—1-r—vc.

_

‚

‚_

5

'29

--

_

.

n _

.

_-

j.‘‚”

‘

‘A

___‚.

NEDERLANDSCH PLATEN

ATLAS

MET

KORTEN BESCHRIIVENDEN TEKST

UITGEGEVEN

DOOR

VOLKSLECTUUR WELTEVREDEN

WELTEVREDEN,

Druk

van

G.

-

JAVA

JANUARI

Kolff

&

Co

1926

INDIË

INHOUD

Hoofdstuk

I

Korte

historische

II

Land

111

Gezagvoering

„

en

beschouwing

....

pagina

Volk „

„

„

/,

IV

Godsdienst,

onderwijs,

maatschappelijk

opvoeding

V

Kunst

VI

Inlandschc

en

„

veeteelt

„

Wetenschap landbouw, visscherij

en

VII

Europcesche

VIII

Handel

IX

Verkeer

en

t

„

„

cultures

Industrie „

„

54

75

101

kleine cultures,

~

„

24

en

werk „

„

3

„

119

135

148 160

WOORD “ *

S“ Zoo

klonk

Dat

het

van

door

Ook

Die een

iets

kring

Op

dat

Maar Een

ling

het bereik

het

genoeg

is

In

tekst.

met

gaande

en....

ook in

voorliggend

hulde

beheer

is

terwijl

bij

zijn

het

en

is

in den

kring waardeering

decenniën

van

Nederland

in

vroegere

forschen

arbeid

dat

tijden

overgeleverde

niet

in

naar

veel

te

goeden

kunnen

ze

zijn moeten

zin

vinden.

om

belangstel=

H.

COLIJN.

aanzienlijk

belang

vooruitgegaan

in

dat die vooruitgang ook

levendig besef kome.

tot

nieuwere

geheel

te

volksgewoonten

van

onze

bezoek

eene

zorg

deze

Weltevreden,

te

handel

van

lang

niet

oordeel,

Indië

in

Voor

Indië

beeld willen toonen,

verwaarloozen.

Ecnerzijds

gebruiken, anderzijds

en

voorouders,

zijn

indien

Dr.

Indië zich

dragen

en

bereidwilligheid

Januari

1926.

niet

de

en

die deze landen

als

vooral

geleidelijk

stellen

trots

P.

in

van

dit

werk

dat

Gunning, had

wij

den

nieuweren

aan

cultures

zou

dienen te worden

vooral

op

geestelijk

soms

beschouwd, gebied,

nu

geven.

voor

Nederland

Rector

verklaard

daarvoor benoodigde

brengen

in

worden opgenomen, zelfs

vooruitgang,

te

werk,

bereid

hetgeen

bestuur, rechtspraak, onderwijs,

verkeer.

alles

weer

dit

C.

van

als het voornaamste

manifestaties

illustratie

Volkslectuur

zou

aan

gerechtvaardigden

met

ons

talrijke

ondernomen,

moederland

wij

natuurlijk

wat,

bovendien

Voor

opzicht

uit

van

gebied

op

Intusschen hebben

de laatste

in

algemeene organisatie

aan

kon

altijd dat

eenmaal

dat

en

VOLKSLECTUUR

van

plaatwerk hebben wij

den

mogen

gewrocht,

Echter niet

prijs, slechts door

om

worden. Thans wordt

namen.

industrieën,

en

aangeschaft

En die beide precies zooals

geslacht

de relieken

aan

Daarnaast

tijd

van

beide.

eerbiediging

van

als

is

opgroeiend

Holland

nochtans

bewijs

inhoud als

velen valt

zeer

die

overtroffen.

om

en

ik

maar

boven

evenver

houden.

geestelijk

en

het

het

voorliggend

Volkslectuur

van

lang gewacht.

wij

NEDERLANDSCHHNDIÉ zonder

het

van

en

strekking ondernomen,

beteekenis

Saul

breeden

in

om

gelegenheid

dan.

er

plaatwerk

stofielijk

en

in

van

van

en

Gunning

die

met

gewaardeerd

binnen

VOORBERICHT

bij

die

dat ter

Majesteit de Koningin

uitgegeven P.

meestal, zoowel

belanghebbenden

hebben

is

nu

wekken

te

exploiten

Hare

van

C.

Volkslectuur

van

werk,

lang.

te

rijk

die

het

van

gesteld.

is

pogingen

toch konden

populair

Dr.

verkrijgbaar

David's

geldelijk

iets

zoo

Allicht

als

van

woord

het

van

nam

Indië is

in

van

zorgen

loffelijke

dat

werken

vroegere

gegeven,

kennis

Redactie

Nederland

werden

uitsteken

kleinen

geleden.

eeuwen

ik

toen

van

goede

voorspellen,

te

vroeger zal

de

in

voorheen

het

waag

vast

Commissie

door

thans

en

vele

reizang,

mij

vijf=en=twintigjarig regeeringsjubileum

dat

bezorgd

is

hield

speciale

een

plaatwerk,

“

eenmaal de

woord

VOORAF.

hem hier

van

om

bestemd

de

voor

organisatie gaarne

is, zeker

het Amsterdamsch

in

onzen

verspreiding

het leven

oprechten

niet

Lyceum,

te

in

roepen.

dank.

VOLKSLECTUUR

het

H.

M.

KONINGIN

WILHELMINA

Z.E.

H.

COLYN

Z.

MINISTER=PRESIDENT

Z. E. LID OUD

OUD

A. W. F.

VAN

DEN

MINISTER

VAN

GOUVERNEUR=GENERAAL

VAN

STATE

KOLONIËN VAN

Ch.

J.

MINISTER

IDENBLIRG

RAAD

E.

NED,=INDIÉ.

Z. E.

I.

M.

VAN

WELTER,

KOLONIËN

Mr. D.

GOUVERNEUR=GENERAAL

FOCK, VAN

NED.= INDIE

HOOFDSTUK KORTE

de

TOEN

koning

Spaansche Nederlanders, daarmede

en

Het

middelen Doch

verwante

om

zon,

hoe

de route in

den

nu

gemaakte

plannen met

weten

duidelijk

uit

het

naar

doel,

Verre"

Houtman

Indië mede.

raderlijk Het

den

op

de

Oost

drijven,

te

grondslag

I.

en

„de

doel

en

werd in

Cornelis

van

den

waar

de

Portugeezen,

wist,

er

gevaren

geen

in

April

zooals

Oost*

kwamen,

stichtten met

en

schip

Atjeh

voor

de

van

vreugde,

personen

de

uit de

inlichtingen er

toen

quamen,

scer

Amsterdam

swak

specerijen

en

Een naam, dien Oost* Indië

niet

wij

niet

mannen,

Neder*

tweejaren eindelijk thuis

terugkomst

geeft de volgende aanhaling van

PIETER Bor

met

hier

ongenoemd

van

volk

als

en

vele

Augusti

11

siek;

sij afvoeren,

aldaer grote

sulke

bij

de

daer

Muscaten,

vermelding laten,

van

na

was

Folye,

is

van

die

dat

en

de dan

tot Am=

vreugde, metluyden

menigte opgedaen

mogen

want

quamen niet

want het noyt gesien

Noten

1597 in

men

van

bin=

alle andere

hadde!"

de eerste reis

evenwel

van

den

predikant

succes

octrooi

beide was

den

voor

de beroemde

Indië te

en

de

gevoelen, dat

een

ons

met de

verre

gereedschap

voor

lag

rustpunt

oorlog

en

ook

komen

Doch

de

te

de

uitbreiding

veel slechts

met de

Jan

stichting

hiermede

Immers,

den

en

den

in

en

plaats

een

stad

regentijd,

kant de

eenen

wild

van

waren

de

op

kasteel

en

heel

zee

verscheurend

in

in

is

uit

van

waarop van

geen

storm,

Dat

bekend.

andere

enkel

zeeroof, ook de

deze uitbrei*

Wij denken hier

1669 de Makassaren

allerlei

tot vol*

opzichten,

civiele

Compagnie uitstekende diensten bewees. van

haar

macht zag zich de

als souverein

begrijpt

gingen

Nederland

begon zich

was,

uit te breiden.

een

steeds

Compagnie

opgelegd. En dat de vervulling

ieder.

handelslichaam wilde zijn,

de mate: haar zaken

de

behartiging der handelsbelangen

vereenigen, een

geniale

en

zeeroute

geschied

C.

geschiedde,

bracht

verplichtingen

komt,

alle gevaren

Cornelis Speelman, die

aan

hiermede

het Koloniaal bezit

van

enz.,

een

aan

eenmaal

krijgsgeweld

plichten

was

nu

wor*

Jacatra

vooral

aan

ver*

op

de

nu een

was,

wemelend

langs

met

met

ook zekere

moest

leeftocht

bezit der V. O.

militaire,

voor

vasten

een

toekomstige Batavia verrijzen, terwijl allerlei

blootgesteld

onderwerping

zoowel als

zoo

de toenmaals

In verband

van

recht.

eerst

men

naar

de moeilijkheden

echter

bosch,

dat

vijand versterkt

worden.

groot moeras, met

het

aan

van

en

gelegen kon zijn

gedachten

Jacatra

plaats

aangebracht, en

Zeeland,

van

begreep

verovering

dat

den bouw,

Toen dit

e.a.

ding vaak

dezer

een

de

toen

zij

moest het

worden

moest

o.a.

dan

men

grondslag legde van

Deze

gebouwd.

en

in

begonnen

gedierte. Hier

uitgebreid

vereeniging

bedrijf der V. O. C.

gesticht

den

1619

Doch

meer

niet erg

behartiging der han*

kolonie

den anderen dicht

aan

de

een

dat het

die

Coen, die in

eenige

medebracht dan de

het door Coen verwoeste

niet veel

die

moest deze zetel tegen den

persoon,

overwonnen,

worden

1602 werd echter

en

Het

toe.

men

Hollandschc kooplieden

dat deze het beste

opvattingen,

Batavia

Nederland.

te

Gemakkelijk ging dit

In

spoedig bleek,

Archipel

den

in

moest

er

Al

met zich

grond. Dan

eerste

ge=

joeg weldra de prijzen

en

Holland

van

Indië

naar

alleen. Deze laatste eischtcn reeds,

had

heerschende overden

en

die

op

Plancius

deze eerste reis, rustten

van

jaren verleend op

21

het

„Vcrecnigdc Oost*lndische Compagnie", de V.O.

meer

dclsbelangen hoofdzetel

waren.

van

gekomen.

Indië veel

den

tijd

handclslichamen,

C. tot stand in

geneigd

Hour=

waarop

Petrus

schepen

begon

men

daar de Zeeuwsche

niet,

tot samenwerken

lijk naar

dezen

on*

kaarten

van

gering.

groote

en

aan

de Nederlanders

aan

zeer

de hand

Spanjaard,

een

vervaardigde,

de concurrentie in op

die

den uitvoer

van

vond. Wat

niet

reeders

orde moest stellen op dezen Oost=lndië=handel.

macht

thuys. Als de schepen

men

Peper,

droguen,

vierde,

de

brachten tusschen

na

waarmede Amsterdam de

waren

andersints;

de

zij

waarin

de zeekaart

door het

niet uit,

van

doorstaan,

waarlijk

is

verbod

kaartenkunde

en

aanverwante zaken

en

gegevens,

1598 ook de Zeeuwsche kooplieden

van

1596 kwam

reis

hebben,

Pieterszoon

den Hollan=

worden, kunnen wij hier toestand,

vele moeytens den

na

sterk

bedreef

en

eerste

„Ncderlandsche Historiën"

wederom personen

alle de klokken

de

zcevaart=

van

was

1626):

quamen

die sij

den

tot stand

verbinding

druk

(ie

wesende aan,

sterdam

ver*

1595 aangevangen,

men

op

moesten van

Indië, verkeerden,

en

~

nen

moeilijkheden

de grootc

Christiaensz

negentig

ver=

het

op

den Oost

naar

ongekende hoogten

tot

verdere

en

die

cartographic

der Amsterdamsche

hem had gegeven,

zijn weg

in

van

overwonnen

uit het 32ste bock

250

van

anker.

deze eerste Oost=lndië=vloot

Texel

stoom*

Compagnie

hadden, zoodat zij

gezag

indruk echter

een

die door deze reis

van

jacht,

Archipel gelegd. Cornelis

zijn

op

1599

tocht,

eersten

ontzaggelijke

vermelden,

en

toe

kaarten

doodstraf,

gevolg bleef

is

Bantam ten

voor

Welke

land

op

zijn broeder Frederik maakten twee reizennaarOost=

Linschoten

welke

er

een

klein modern

ders den handel niet zouden kunnen beletten. Eerst in Juni men

geheim

de rechtstreeksche

voor

den O.

en

schepen

een

DE

handelskantoor

Deze kooplieden

rusten.

richting

Amsterdam

te

drie

in het

een

op

was,

CoRNELIS

aan

Indië, welke hij

om

in deze

van

gelukte het

Portugal

zelf in

gcographie,

als adviseur

en

Aangemoedigd

con=

teruggekeerd

de

danken

nu

Portugeczen

slagen

danks

bied

voor

was

belangrijke

van

voeren.

vermoord.

West=Java, VAN

te

vrees

geleerd

bestond,

die

die in

Plancius,

man

Portugeezcn,

uit

vaderland van

brengen

te

toe

dus

was

de

met

Toen

te

aan

BESCHOUWING.

naar

men

verborgen.

eenige kooplieden

tusschen Nederland

binding de

handel

zoo

haar,

zooveel inhoud als

eens

Oost=lndië

om

en

aan.

vorschcn,

tezamen met nog niet

schip,

het

in

met veel moeite in

en

te

die

de kans

omtrent

halen, geld bijeen

te

over

onlangs

en

gegevens

allerlei manieren had

Linschoten,

dat

specerijen

hielden

der

gedwongen.

en

vinden? De

te

andere natiën

voor

zijn inlichtingen

met

Houtman

Indië de

uit

blijven

deel

de

de zeevaart

handel,

stilzitten

tot

niet kon

dreven op groot

een

den

te willen

langer

niet

handel

was

van

leefden,

zoo

dit land

naar

van

geweest

was

toonde

dit

1498 hadden ontdekt,

Huygen

Jan

bedrijven

rechtstreeks weg

havens,

hoofdzakclijk

dat

zorgvuldig

currentie,

Indië

die immers

had,

kooplieden

Portugceschc

en

begrijpelijk,

is

verklaard

Spanje

van

dat Nedcrlandschc

toestaan,

HISTORISCHE

I

meer

Aan

de V.

gelukte

achteruit.

nietgemakke* O. C.,

die

te

dit niet in voldoen*

4

Van

legde, bers

had

der

middelen Het de

tot

1740

Gouverneur=Generaa! werd benoemd

reeds

vóór

zijn

groote

G.

G.=schap

werkzaamheid aan

Nederland door zijn „Consideratiën

in

staat

in

bestuursaangelegenheden

in

en

Imfioff, die

O.

I.

Staat

herstel

van

mocht de

Allereerst

Compagnie"

op

haar

verval

over

heeren den

den

dag

bewindheb=

tegenwoordigen

aangetoond

en

tevens

Compagnie nu

en

orde

de

door haar

en

in de

18e

achtergelaten

gebracht worden

in

de

eeuw

chaos

nam

over.

verwarde

toe=

over

en

is

de

man,

die dit met ijzerc hand heeft getracht

zijn grootsene werken

geheel

|ava. Zoo streng

is

was

de zijn

aanleg

van

bewind,

te

doen.

den grooten postweg dat thans

nog

in oude

met

naam

eene

male

om

hier

in

voldoende zijn,

beschouwing

van

zal

het

bestek

Nederlandsche vlag.

te

verricht.

van

willen

deze

treden

beschouwing over

Het kan echter

het

heden kunnen weten, dat dit vele

uit

een

zoolang

worden verricht

terugblik

bij

ons

door

op

het

het vele

voor

wij

en,

men

mogelijkrechtstreeksch

dat

verricht wordt

toe voorzit, steeds

is

Doch

toen

koloniën.

buiten

Indië

genoemd.

toestanden, vooral

zooveel

in geringe mate in détails

dat

wordt

vrees

overal betere

willen trekken uit de

maar

groote,

trots een

te

valt ten

ook

zijn

kwamen

standpunt ging verlaten,

verricht is,

Daendels van

voordeel Het

verhalen

geleidelijk

tevens het

om

standen.

Een

Inlandschc slechts

de

aangegeven.

den duur echter niet baten

moest

de

aan

onzen

verleden en

en

groote

allen de vaste wil daar=

Nederlanders,

en

onder

5

zremjsimo yPotenüjsimo Pyy

p o de

paisadode novcntavocho vazticzoridos navios>

JAezcadozesyoz

tysyjlLL s, memo

ij

aldad

ij

rwi

ozdcn de

ipboluiezon

cadcias

dichdM ab

qnc

a

eClas iPzouincuis

iSl

ZKi.HI]dSTAt) Ces

dj (jtuu conjutncCo

icalmcntc

sc

dado

ChiauioS

l

dJtaCMad s£o

cstavan

Qucailia

sido

pcsadurnbzc

<P~Mad

tenpo ejpcianca> Que

deaquclLosd\cyn.üS,

tj

tandden aCosdichos cuc.zza

paztedelo

pzefos

hanzpz

[osdichos dc Cos

(Poztupefcs

quedcaqui que

no

alLa

jzzj’

ba

con

■

qua

(IJUtCI

ponczCes

-q

cn

que po

no

dev

ju

nombics

qiiebaclüanatiauu census

subdttos

CLenan ozden

pztfi.nx.es

a

ij

vso

aceica

ddsoccozzo

podez hai dedias

tantci

tuzzas, cn

SujlpllColm Ces acceptd S C XOSf

t.

Reproductie

ibezocht

van

Deze brief

een

een

Portugeeschen

bewerkte

gezantschap

van

de

ctZdi

vrijlating

dezen

del

dejlco

C

CTVzaCMa

van

como

Maurits

Sultan Prins Maurits

gezantschap

in

zijn

de in

cicC

bon dado

C\cypCtó

*

jclauo.m'

ne

tzetnta

.

d

(tic

no

minos

deujc

clCos

ijpioiufCon

m

3vA

C'ÖMiss.n

tjoaastantos

cop/sf

qitó

SyjJi £XS

(

y

\fi cola

cnemigos. qucpoteSw

caipo

de daz

aUhaCH/iC

anuStad

dctcnci

qcCoS ernbio,

con/vta

CConcfso

C

Ciiados acczefcientd, ycn

*'dc ticcanbzodczXld i;Scifcicntos

Prins

me

flido conjuczcadeazmoJ

OZesfljlp

conue sns

que tenao

dc VioiMa p Ciiod.

Frcderik

dc

mas

C

nicnejtei

Cucno voLontad

van

(IWDICtI

o

-

vmdik.

nxvne>mbic,Con£aCf^eal

cn

auza

Yj

r

dc

.(/ vatc ].R

ambten Ces hedado

fenol

Jcto n

brief

que

c

quaidofov cafpezsona

(-T)ïCdiHaua ai.TCcCoXlvt

Aloeddin.

.

uaiiios

deVzzu.

d\Cal

animo

dodo ouden

son,

qmscüam an. (JsjtltrptQpij jdnpvco'J} corujnano

dtque bozeea

quchanvcnido conjCopne Semjpcimitido

tcsi

CToxodCKLa7uto ótirrHoxnfC ijCojisinp AtJUAixJsd, os

dc

tcnoodcoijrruu occajwn dcaloitnajofpecha ChCc

jciipos

cjpacio

upf>

lla,

accufan do Cos

subuttiomcomo

(es hemos

PoZTüJltoS

sus

tl£S

jz

a mes

:

eC

oz

dcV.

batLóido Cos

tuuaz.com o

cn

end ulo

ijs übditos

ticuas

/

ilsjpzisoncs dddA'DJplCpij

-d

e.Qas ( ?z.nvutans

Cij

a tuitai

L

mcraduts:

Cos

ent

CajqalabzzvJjal

jjcvmandado Cihcuad

Cjj jsaznqueytaCMa. tzo

cvn

cn 5

cloCo

conto

tzat o

aleunos ’Ma.ztnezod,

Cibcztad. fo

doVtdCO

qnc

de

quedazore.

n

CRapnos

su

lobacCas

Ve.mdopraza

diebosZWmuos

qnczido

dc contino.

vtmezen

Scn

a

los

cn

debaxo

auiadetenido

ae

delbiumccibt',

cs ta n

aujanadolc

ij

Ca&DIMS OCRIo

meaclmion

confiando dcla.Si'nccza.Voliïntadn/

quotaties Jat

til OS

Lanaxaiios

ScaaneCtaS

que

aman

bten aai amanda do

que

ci.aidudo dc h

contuios■ joqne como aan

1

tiicha’zKla.

. jjucjVzazlKl

(IS

Ces

en

dcisios Cftados.aidcruLo

enenumos

Qiicfos CPoztiipupjes

pana. Co

tarnde dolos de

cos

SucCuenaoozacotucntcza

Ct’zhcndLtnao'cU como

cwui

de los

no

~££\£

C'

s-iotzato

qnella amiCuuLjozo’scpuictOTh

ajlcenzados ij arnpazades

eau sa

VXXI/IXLUp ttd Tldeiv

bido

v

Cofsaitos, jj

como

haqpoz

asitvcnida

ka bccho

dCspaïiopj

acntcruicz.jidscdzu.ics

diebosCA !eicadozes

en a

mine! natuzal Sc

del :Toztuguescs Subditoï

Quefosduhos

poza

quiiipd'.Ajrosio dcbptescntc.(jpando

(

aiuan

Principe.

y

uit

het

Houtman,

jaar

die in

diehcCMa. a n.lO

topazen

como

pojó.

Co

dij co.

aiwsQA*<P-^

1600

aan

Atjeh

den

Atjchschen

gevangen

Nederland. Deze belegerde Grave

kamp aankwam.

effeto-y

aXqunos'

zat.

Sultan

Naderhand

toen het

Atjehsche

6

GROOTE MANNEN

Jan

2.

in

blijf

naar

een

het

van

schat

Oosten,

producten

van

en

van

de

alle

DE

Linschoten,

terugkwam

Portugal

in

schafte

de

Huygen

Holland

UIT

na

een

GESCHIEDENIS

die in 1592

jarenlang

Voor=lndië. gegevens

Hij

over

3.

NEDERLANDSCH=OOST=INDIË

Petrus

Plancius, predikanten aardrijkskun=

vcr=

dige, die de zeekaart

ver=

Oost=lndië

de vaart

handelsgewoonten

VAN

en

daar wonende volken.

van

vervaardigde.

kaarten

adviseur nanciee!

was

der

hij

de

voor

eerste reis

leeraar

der

Amstcrdamschc

stuurlieden,

reeders

deelgenoot der Compagnie

4.

Cornelis

die als man,

de Hout= oppercom=

den eersten

mies

Indië

naar

meemaaktc

als

Op her

den isten

voor

voerde.

Septem=

1599 werd

boord

van

Atjeh

tocht

leider de han=

en

delstransactics

zijn

naar

Behalve ontwerper

hij

aan

schip

vermoord.

van

en

fi=

1597.

7

6.

Cornelis

Makassaren,

Op zulk Danst

een

in

Janszoon

Speelman,

Speelmans toon

Oost=lndiën het

en

der

geheten, Geen

De

drij

Molukken,

eerst

aen

1681=

der

1684.

Macassaren.

Jouparden wordt Rotterdam geboortestadt.

van

brommende oorlogssnaren

heir

Naar 's

Helts

bedwinger

Gouverneur=Generaal

eeu

zal

't wanklen,

dit

staan

vergeten nu

stout.

(Vondel). ao

'>■

1625.

‘

cterszoon

Coen,

stichter

n De die door man, zijn

wist

te

leggen

voor

Batavia, Gouverneur=Generaal vamói9=

van

genie

en

ver

vooruitziendcn geest den

het koloniaal

bezit

van

grondslag

Nederland.

8.

Mr.

Herman

Willem

Dacndels,

donderende

„de

Maarschalk", die orde

schiep

in de

verwarde nalatcn=

schap

derV.O.C.

Gouverneur* Gc= ncraal

van

1811.

7-

Gustaaf

Willem

Baron

Generaal

Tijdens den

Cheribon

van

tot

van

Imhoff, Gouverneurs

1743=1750.

bestuur kwam

zijn

vorst

van

door

Banjoewangi

verdrag

een

Mataram de N. O. kust

van

in handen der

Java,

met

van

Compagnie.

1808=

SCHEP N VAN DE V.

O. C

8

9 nDtli

z

,ch

.

.

f

+Rllll

.„dens

de

w „ee ri „

Uq

Een

10.

toont

het

S

v»

s

(LlenuTidei'

Oost= Indië=vaarder

schip,

bekend

terwijl

schip

De

-

inname

/

~

men

an

C„„cM„

een

Oo

de

op

Ltindis

stad

te

(op

Vaenler,

tuigen.

uit die jaren, dat vele reizen

naar

de

kust

Mailabar)

van

door Van

Goens

op

7

Januari

1663.

fi, h-'

de

uit het midden der 17c

bezig is, het

Conchin

c

eeuw.

De

afbeelding

De „Salemander"

Oost=lndië

is

maakte.

een

g_

X>e ;

ii

het

P.errtl

Twee P

schepen

z

a

r

van

,

,

Vierder,

de

te ma^en

? west=lndië=vaarder,

w/

een

Ooftmi,,

eet,

-

DenJDutiejee

V. O. C. B 'ï

veel

eer>

Arent

een

Wefi.nir

Vierder,

de

Op „Paerrel", links, is men bezig, vergelijking blijkt, dat het rechtscheschip,

eenvoudiger

is

van

bouw

en

versiering.

12.

Het

galjoen en

van

een

de soldaten,

V. 0.

C.=schip,

waarboven

wij

de

verblijfplaats

den

boegspriet

van

de matrozen

zien.

13.

Een

grootc

breeuwen

en

te

„Oostindie=vaerder" teren.

Men

lette

de werf.

op op

het

Men

is

eigenaardige

bezig het schip oploopen

van

te

het

achterschip.

Een

14-

het type

„Fluit",

z.g.

van

treffelijk

een voor=

koopvaardij» schip.

In

de

17e

en

werd dit type veel

18e

van

eeuw

schip

overgenomen

Engelschc

en

door

Fransche

scheepsbouwers.

15.

De

rijk

versierde achtersteven van

van

de welvaart

een

van

V.O. die

C.=schip

dagen.

uit

1647,

een

bewijs

10

BANTAM,

DE

OUDSTE NEDERZETTING

DER

NEDERLANDERS

16.

JAVA

der

Gevecht

landsche

OP

Ncder=

eerste

schepen

reedc

ter

van

Bantam. De

eerste

plaats, welke de Hollanders

Indiëleerden kennen

in

en met

web

ke zij in handelsrelaties traden, Bantam. Door

treden vanCornelis leider

van

goede

was

orroordcelkundigop= dcHoutman, de

den eersten tocht, werd de welke

verstandhouding,

in

het begin tusschen deüollanders en de

Bantamsche regeering verstoord.

te,

ook

de

van

maken,

te

verblijf sche

Eerst

van

vloot

ontwikkeld

en

die goed

man,

Op

einde

Oostersche doch van

baksteen

in

De

trouwens

Bantam bloei

16e

landen

behaalden

omgaan.

die

der

geen

in

eeuw

hun

poorten

waren

haar

geheel

rooilijnen

vooruit.

Na

het

kende. De

de

dreven zelve

stichting

geheel

er

Bantam

omstreeks de

West=]ava

winsten.

en

is,

De

geschut,

werden

stonden

echter

vervallen

bezoek

vergeten

plaatsje.

Neck,

een

had

het

.met

de

beschaafd

bedorven.

stad

handelsreizen,

ziet

loopen

en

die

de Banlammers niet konden als

ordelijk

de stad

uit alle

Kooplieden

maakten zelf geen

niet,

der Hollandsche in

verhouding

van

rondom de

Zoo

binnen

daar

(1598) werd de vriend=

handelwijze

waarmede echter

huizen

van

gedurende

de tweede Nederland=

handelsplaats.

hooplieden men

ons

zwart

1600.

jaar

streng bewaakt. de

ruwe

voornaamste

geraakte haar handel en

den Admiraal

het

die muren,

ging door het geregelde

Batavia

van

Houtman door zijn

1596 eenig

toegankelijk

plaats

de

optreden

handel. De Bantamsche

in

onnauwkeurig

van

van

groote

bezaten

moeilijk vrij

van

bezadigde

Cornelis

schetskaart

en

woonplaats

het

aan

wat

Bantam

ópgetrokken,

waren

in

was

bezochten

maakte,

Een

17.

het

danken

te

was

men

die

hen

totdat wij

schappelijke Dit

had

Portugeezen,

verjaagden.

hersteld.

heersch=

last

de Bantammers trachtten

bij

Bantammers

Vee!

op

daar

onze

men

kooplieden

verval. Thans

is

Bantam

afbeelding, in

het oude

steeds een

meer

verlaten,

BATAVIA

EN

ANDERE

NEDERZETTINGEN

DER

HOLLANDERS

IN

DEN

COMPAGNIESTIJD.

iB.

De

vanuit de

gezien in

het

Onrust

en

Kuyper,

land

men

voor

Mekka. dat

verwoest

had

de

de

en

en

de

werd

gracht

gracht

werden steen

en

der rivier der

in

volk

de

stad

en

eerste

begeven

de

was

wilde

Tevens

stond

in

dat

den van

men

zich

de wallen

kon

mede door de bekrom=

in hun

zeer

door

zij,

van

den

aan

wemelde

men,

niet buiten

jaren

leefden

en

tevens

er

dieren, begrijpt

penheid hunner woonplaats, beperkt.

het

en

huizen

1627 plannen. De

moerassig

zeer

Daar

tientallen

der stad

in

men

dat de oude Batavianen,

en

straten

De

vervoer.

uitbreiding

maakte

onder water.

regentijd

fusschen

rechte

met

het

de stad

vijand door

versterkten wal.

en

1621

in

was

den

van

kasteel

brandgevaar zooveel mogelijk

op

Voor

gebouwd.

omgeving

Oostkant

de stad

verrees

afwatering

de

het oog

met

Westoever

slecht

met

een

voor

forten

welke

stad,

een

den

de rivier

van

nieuw

een

dreigende aanvallen

rivier

en

grachten

Aan

langgezochtc

Oostzijde

verrees

was

uitgeweken,

was

haar

om er

de

daarvan

genoemd.

beschermd tegen een

plaats vrij

Tjiliwocng,

Zuidzijde

de

aan

Batavia

Bantam

naar

bouwen. Aan

te

Batavia,

van

de

Compagnie

rendcz=vous

1619 grootendeels door Coen

in

bevolking

de

bewegingen

waren

ontoegankelijkheid

der omgeving, in grootc onbekendheid met het binnenland. De

bevolking Het

delingen. inwoners

van

het aantal

der

Java

i.

Saficr 5.

8.

(aarde

Kasteels

(steen);

14.

burch;

17.

22.

12.

Fort

was

6.

2.

4.

Fort

Landpoort

20.

en

Boom;

Parel

25.

Engelsche brug; Fort

27.

Zeeland

van

Fort

en

pertuin;

vestigden.

Robijn (steen);

25.

(aarde

7.

15.

15.

brug; Huis

Fort

Kerk; 19.

Ook hun

Engelsch

(steen).

Fort

hout);

(aarde);

Gelderland 16. Brassen=

Fort Hollandia

21.

van

3.

en

Fort Brabant

Hospitaal;

ontvang; 24.

vreem=

gering.

(aarde);

18.

wil

uit

oorspronkelijke

beëindiging

na

Groningen;

Utrecht

de

Fort

Stadhuis;

Schipbrug;

Tolhuis

er

zeer

(steen);

eer

uit vrijen

dat

hout);

en

brug;

Wachthuis;

(steen);

zich

er

dienstverband bleef,

grootendeels

lang geduurd

Hollanders,

Fort Diamant

bestond

stad

heeft

Heerenweg; den

gcneralen

huis; 26. Klap=

Op deze plaats als

den

eersten

zette.

Was

gestapt, met

doch

bedevaartgangers

men

Waterpoort

Toen het oude Jacarta

oudtijds

quarantaine=

dienen als

nu

dienaar

1628.

waar

die

wal

Batavia omstreeks

met

eilandjes

de

waren,

het,

van

Waterpoort

de scheepswerven

van

Plattegrond

Batavia,

van

verschiet

stations

19-

reede

was

Compagnies»

men

dan

muziek

voet

aan

dan

aan

marcheerde door

het kasteel

de

binnen.

12

De

20.

Op

den

achtergrond

plaats

man

3

met

plaat de

gestraften

ziet

mand

van men

in

met ketenen

wat

schavot

met

terechtstelling

de beenen

aan

De

Batavia

vanuit het Noorden gezien.

vat

en

gang

de

afbeelding

koepeldak,

dan thans

en

tegenwoordige verbouwd is,

de

waarin

bevatte

Schepenen

binnenzijde

een

in

men

van

1620

recht het

met

niet.

de

die

leelijke

Onlangs

als

stadsreinigingsdienst.

spraken

kasteel

is

er

er

vlak

en

ingestelden over

werd

bovenop achter

en

een

dat

vcr=

3

gerechts-

terrein

schoon.

Achter hem

ziet

De men

Raad de

gedaante.

van

de stad. Het

burgerij

geluid.

Ook

in

nog

de

stad.

in haar oude was

werden gebruikt. de

kasteelsgebied

Justitie, de rechtbank der

van

wij de poort

zagen

arrestantenlogics

vazen

van

de

den Raad.

houden het

haar tegenwoordige

bei, die bij terechtstellingen

bovenkamers,

gedaante weet

de

terwijl

van

van

Links

voorttrekken.

Amsterdamsche poort

in

huisje

Ruiters

kazernes

met

kanonloopen.

daarachter het

vollen

beambte der

een

een

en

in

verbonden

weerszijden

aan

liggen kogclstapels

rechtspleging aangaat, onder den

Compagniesdienaren,

een

poort,

van

poort vormde vroeger de grens tusschen het kasteclsgcbied

stond,

Op

Justitie een

kasteel

kazerne

den rechterhoek is

21.

Deze

het

de Amstcrdamschc

den Raad

van

onze

van

hoog. Voor de rechtschc

diepingen

Op

binnenzijde

zij

gedaante

toen

veel

Wanneer zij

leelijker beelden links

spoorwcgviaduct

gezet.

tot en

met

dieper haar

rechts

Japara,

dat

oudtijds

De Cc mpagnie

een

22.

De

zeer

belangrijke

vestigde zich aldaar

bouwvallen

in

van

een

handelsplaats

fort

te

was,

Japara. is

nu

vervallen

en

1615. Het fort werd vermoedelijk omstreeks

doodsch.

1677 gebouwd

25

Toeban .

omstreeks Toeban den

tijd

1599. in

was

Compagnies» een

be=

zeer

langrijkehandels» plaats.

Met

den

die

vele

koning, olifanten

bezat,

stond

de

pagnie

in

A.

Weg

naar

koninklijk B.

Het

Com»

relatie.

paleis;

paleis;

Zitplaats

het

C.

des ko=

nings.D.Demos» kee; E. De groote olifant

des

konings.

24.

Ambon

zettingen

of

Amboina

der

staande fort

Fortugeezen

Het fort is,

„Nieuw zooals

Hollanders in

„Nieuw

Victoria” te Ambon.

men

den 0.1.

Victoria"

gebouwde sterkte, werd

is

weet,

Archipel.

ontstaan

welke

een

in

genomen.

uit

1605

der oudste nedcr= Het thans

een

kleine,

door de

nog

door

be= de

Hollanders

14

OUDE

De

25.

Toen

het

meer

en

buiten van

kasteel meer

het

der

buitenplaats

kasteel

Parra.

Batavia

van

de

De

dus,

zwaarlijvige zelf

thans

nog

op

te

de

in

diende als

heet

figuur

voor.

het

Batavia

het terrein

en

Onze

De

die

op

den

plaats

ervan

Ds.

van

de astronomie

aan

een

nog is

te

van

tempel, welken wij

Maleische

op

onze

van

den

stad, G. G.

Zijn HoogEdel=

meer.

en

zes

bouwde op

verdiepingen,

een

hem

waarvan

wandeling de „toren" genoemd.

vast te stellen. De weg een

voor

gingen

in de

Batavia.

gewijd

gebouw in de

niet

1775)

geworden,

vermoedelijk

thans

=

verblijven, zich

te

stelt

(1761

was

buitenverblijf

Mohr

gebouw werd

Gang Torong (torong

Chineesche

het

bestaat

observatorium,

woonhuis. Het

de

behoorden

voorgrond

buitenplaats

bijzonder

een

erin

der Parra

van

te benauwd

klein,

te

plaat stelt

Het Observatorium

J. M. Mohr had zich

toebehoorend terrein de benedenste

langzamerhand

vestigen.

26.

Thans is

Gouverneur=Generaa!

Compagniesdienaren,

heid

Ds.

den

van

GEBOUWEN

naar

verbastering

dezen toren, bestaat van

plaat zien, bestaat

„toren"). Ook

nog.

27.

De

Portugeesche

(vrijgelaten aan

23

Christen=

den ouden October

Interieur

Buitenkerk en

achtergrond

de

bestaande.

Het

ingewijd.

weg,

Op

zoogenaamde gebouw

de Portugeesche

tusschcn

1692

Mohammedaansche slaven

Jacatraschen

1695

van

werd

en

waar

onze

zich

zien

1695

en

van

omstreeks

afbeelding

Buitenkerk

orgel werden

worden

er

af

en

toe

in

de

weer

Batavia.

gebouwd

buiten

den

wij

op

jaren

ten

behoeve

der

Mardijkers

Archipel afkomstig). De kerk

1663 de Mardijkers

Gouverneur=Generaa!sbank, het

te

gevestigd

hadden.

den voorgrond de vrouwenstoelen,

uit drie

1920

diensten

en

in

gedeelten 1921

van

geheel

gehouden.

staat

Zij werd

verschillende

gerestaureerd.

op

den

hoogte Thans

16

28. Zooals

eenige

De

gevel

beelding der

uit

men

Het

deze

bijzondere is

ze

tot

aan

vertoont,

tropenhygiëne

afbeelding daaraan is de

luifel

zijn

voldeden, als

Een heerenhuis uit den ziet, het

fraai

modern. ziet

algemeen

waren

de

Compagniestijd.

oude

versierd. Dat

men

zoo

De

deur

dergelijke wel.

kleedingmagazijn

hoerenhuizen

Het en

echte

dak, als luifel tegen

vooruitspringende

en

de groote

woningen

is

in

1921

en

vensterruiten,

weinig

afgcbcelde

Hollandsche zon

huis

aan

de

werd

afgebroken.

huizen.

bedoeld. regen zooals

moderne

laatstelijk

de af= eischen

gebruikt

17

De z.g.

29.

Deze

kamer

houtwerk

snijwerk

is

Compagnicskamer

geeft

een

goed

donkerrood

versierd,

ziet

men

in het

beeld

van

geschilderd, van

Museum

de

van

inrichting

terwijl

het

het Bataviaasch

van

een

houtsnijwerk

het voeteneinde. Voor dit bed staat

Genootschap

patriciërswoning veel een

verguldsel

uit

voor

den

heeft.

Kunsten

en

Wetenschappen

Compagniestijd.

Het

typische

houten rustbank in denzelfden

De

te

Weltevreden.

zolderbalken

houten Oud= Indische

stijl,

eveneens

rijk

met

en

het overige

bed,

rijk

met

snijwerk versierd.

18

Het

30.

Reinier

Wij

de Klerk

merken

aan

kocht deze

verschillende eigenaren

in

1755

woning te

huis

een

weer

hebben

van

stuk den

gehad,

den

Gouverneur=Generaa!

de

Klerk

land, welk bezit hij langzamerhand Europeeschen werd het is

gesloten

gebouw

het

in

bouwtrant 1900

door

Landsarchief erin

(1777=1780)

uitbreidde op

het

en

het

en

op

Molenvliet te Batavia

waarop

hij

het

vooruitspringende

Gouvernement

ondergebracht.

boven

afgebeelde

dak. Na in

aangekocht

en

geheel

den

huis bouwde.

loop

der

gerestaureerd.

eeuwen

Thans

19

ji.

Over de

de uit

den

patrouille.

In

Pakhuizen

uit den

Compagniestijd

te

Batavia

pakhuismuur stekende zolderbalken liepen oudtijds balken, die het midden der afbeelding

schilderhuis.

Op

den

zien

achtergrond

wij

het

den stadswal oude

met

walgang

fortje Culemborg

en

een

en

de

galerij droegen een

voor

peperbusvormig

Uitkijk.

20

32.

Chineezen hebben heeft zich

voor

thans

een

nog

vertoont enkele

het rechtsche doch

van

niet in

oudsher

gering

Een kijkje een

deel

meegeholpen van

er

eenigszins

Chineesch

aan

den

Batavia

die Chineesche woningen

huis ziet slechts

wijk

belangrijk deel uitgemaaht

de oude benedenstad

van

de Chineesche

in

aan

Hollandsch

schilderwerk.

uit.

opbouw

soms

een

van

in

te

van

een

Batavia.

Batavia's inwoners

dit nijvere volk

en

het oude Batavia. Vandaar dat

stad in China waant. Onze

typisch oud grachtje. De bovenverdieping

Boven

Ook boven

de twee vensters zijn

de

deur

is

een

geen

Chineesch

men

afbeelding

kleine

van

vensters

opschrift.

21

ys.

Het

wing

boven van

het

afgebeeldc

nog

gebruikte

tweede ontstaan.

Het

stadhuis

is

doet door zijn

het

Het

derde,

stadhuis

dat

Batavia

vooruitspringenden aan

het

van

Batavia.

heeft

gehad

middenbouw,

Amsterdamsche stadhuis.

en

het

is

tusschen

koepeltje

en

de jaren de

1707

dakvensters

en

1712 uit

een

weinig

vcrbou= denken

23

GROOTE

35.

Z. Ex.

MANNEN

K.

H.

der

van

UIT

Heyden,

overleden Na alle rangen in het O. leed

hij

in

1900

te

I.

geb.

te

Atjeh,

d.

Heyden hij

in

1878

tot Gou=

zijn

verneur

werd benoemd. De door zijn arbeid aldaar verkre=

gen rust

37.

waarvan

deed de Indische regceringertoeovergaan, een

Dr.

Beroemd

bestuur

geregeld

Melchior

Treub,

plantkundige,

Buitenzorg

het

die

bovengenoemde de Plantentuin in

het

geb.

van

wereldberoemde

dathet thans is. Van 1880 tot

instelling. zoozeer

Departement

in

's

te

van

in

Atjeh

Lands

instituut wist te

hij

Atjeh,

welke

tot

benoemd, Zijn

geb. 1851, overl.

Heutsz,

v.

van

1905=1909.

hoogc

de

bewerkte

post

voltooiing

der

de

hij

bestuursperiode

38.

1910.

Plantentuin

te

maken,

ipopwasTreub directcurvan

dat

J. B.

Eleutsz

v.

1924.

Als Gouverneur

1897

in

van

werd

als

onderwerping G.G.

pacificatie

van

kenmerkte de

van

dat gewest. zich

door

Buitengewesten.

voeren.

1851, over!.

Door zijn

uit,

Ex.

is beroemd

wegens

succes

Z.

36.

NEDERL.=OOST=IND IE

VAN

Gouverneur=Generaal

leger te hebben doorloopcnover= V.

GESCHIEDENIS

Batavia 1826

1900.

Bronbeek.

in

NIEUWSTE

DE

werken breidde zich

in

1905

werd omgezet

Landbouw in Ned.= Indië.

Prof.

Dr.

C.

Snouck

Hurgronje

Deze wereldvermaarde Nederlandsche kenner

van

lam

lndiëuitge=

en

het Moslimsch recht werd in

zonden als

Regeeringsadviscur

Regeering diensten

van

en

voor

naar

bewees als

den Is=

zoodanig der

onschatbare waarde. Ook alsHoog=

leeraar dient hij Haar thans nog vaak zijn

1889

naamste werken zijn

van

advies. Een paar van

„Mekka”

en

„De Atjehers”.

HOOFDSTUK LAND

Oost=lndië

NEDERLANDSCH

vandaar ook

bied,

schen

8.,

90°

40'

de

Gaan wij

Archipel Oost

de

O. L. Gr.

Azië.

natuurlijke

kunnen

Wij

tusschen 6° N. B.

en

ligt

dat

en

tus=

11° Z-

grenzen

dan zien wij,

na,

door het

begrensd

echter

we!

dat

aannemen,

dat de Indische land

vaste

van

Zuid=

oudtijds

er

natuurlijke landverbinding

moet hebben bestaan tusschen dit deel

Azië

ondiepe

den

en

Archipel:

de

zeestraten

het Westen

in

VOLK.

regelmatig verloop heeft. Over het algemeen, digheden,

oostelijk deel,

natuurlijk ook

begrensd bodem

deelte

de architectuur

op

Australië,

en

die

van

den

telijh gedeelte,

den

van

gaan

welke vastelanden de

van

Molukken

liggende deel,

Azië

oppervlakte

Madoera zijn groot: K. M

Borneo 2.,

en

van

Azië beter Sumatra

.508 K.M

131

2

en

.

Celebes

in

een

2

en

en

roept de schc

het

en

flora

tot dit

bes,

Sumatra

en

waardig,

een

overgangs=

volgende:

Celebes

X 200

Java

van

de

die zich de

38

en

467.236

de eilan=

Nieuw=Guinea

volgende

verge=

bezittingen

in

groot als Nederland,

die

X

van

Nederland!

van

twee oceanen, den Grootcn=

tusschen twee

ook

met

2.,

drukt

dus ±

vastelanden,

verkeert het

in verschillende

de

waterbeweging,

natuurlijke

bodemgeste!d=

hebben

door de er

werking

van

de groote

beurtelings invloed

op

vas=

uitoefenen

en

moessons

moessons

wier

Australië verbreken de passaatwinden

gebied

te

ontstaan.

voorschijn. De invloed der Australi=

de

den

evenaar

en

en

loopt,

door de

Borneo, bijna geheel Cele=

N. Guinea. Deze Australische

en

windrichting

in het

oostelijk

ligging, bijna

over

in

geheel

klimatologisch

het

buiten

en

eyeloongebied,

is

de

meteorologisch opzicht merk=

algemeen door deze ligging het klimaat

er

een

eilanden de

bij

men

funa

in

wc=

zijn

van

band staan

met

de manier

twee

bijzon= dat het

falora

en

afzondering verschillen

onderlinge

het klimaat

van

niet

ontstaan

en

den

en

zou

flora, behalve dat zij

meergenoemde vastelanden, ook

van

wil

eigen. Het feit alleen al,

doordat fauna

komt,

de

van

Dit

ontwikkeld. natuur niets

gelijkvormigheid

zijn

tijd

de

van

in

ver=

wording

der verschillende eilanden.

door De

nationalen band,

een

afscheidingen

verder

groepen; toeven

elkaar verbonden werden

met

niet

gewesten, dat

afgezonderde

over

opzichzelf

naast elkaar

stonden.

de daardoor ontstane

met

de vorming

zette

de

bevolking

inboorlingen

of

eilanden men

is

zich

er

is

kleine

van

voor

volksgroepen

nog

gebleven

van

die

goed

die

dus

bijna

een

±

2%

in

oplevcren

overblijfselen

In tot

Arabieren

Chineezen,

en

engcren van

de binnenlanden

zin

verstaat

den

men

Archipel

de

nu

waarvan

eigenlijke, nog

eenige

uithoeken der eilanden zijn bc=

en

gebleven. de

het

westelijke helft

Maleische de

aannemen,

de Maleiers neezen,

de

in

inboorlingen

in

Europeanen,

voor

Ned.

Inlanders

98% inboorlingen,

±

van

Oosterlingen.

Indonesiërs

oorspronkelijke

treft

toestand

natuurlijken terrein

ver=

de kusten der

Langs

hun

belangrijk

waarvan

vreemdelingen,

andere vreemde

waard

millioen,

48

hoofd=

doch in de binnenlanden

gemengd,

aan,

en

hebben neergezet.

twee

in het land

tijdelijk

volkenkundige studiën. Totaal bedraagt het aantal bewoners

en

natuur=

bevolkingsgroepen

Oost= Indië verdeelen in

vreemdelingen,

en

deze bevolking

bewaard zijn

zijn

is ge=

voort.

kunnen

Wij

eilanden, die de oorzaak

in

doch ieder

der eilanden

bergachtigheid

lijke

verspreid

gevormd zijn, welke

stammen

er

deze verdeeling

weer

dat de bevolking

weest,

en

het

belang

van

der eilanden dicht

ligging

de Oost= Indische

dit land

aan

afhankelijk

is

grootendeels

Archipel het sterkst merkbaar.

Archipel daar

aan

grootste eilanden

regenval, regenverdeeling

den

tot

ongeveer

omdat

Azië,

dat het grootste is,

en

welke

verder kan ingc=

niet

geheel zelfstandig

dat

zeggen,

verwacht. Dit

Oost= Indië

de bevolking.

behooren: Zuid=Sumatra

Ook door zijn Indische

van

die

Onder

belangrijker,

gebied

van

rijzing

met de eilanden

.,

Java, de Kleine Soenda=eilanden

invloed is in deel

2

bedraagt

klimaat,

opzichzelf

krachtigste

toch

mede

niet

speciaal

verschillende

opleveren,

Westmoesson).

moessons,

echter

ge=

wes=

Java 4X. De totaal oppervlakte

X,

en

De beide vastelanden Azië en

vertoont

.

de twee oceanen, die

doen ieder

niet

nog

Het is ook

Wellicht

Het klimaat wordt beheerscht telanden

(Oost=

werking,

grootte der Nederlandsche

314

Oceaan,

uit:

de fauna

het

eilanden der

versnipperde

K. M 532.341

overgangstoestand,

verschijnselen heid,

met de

zijne eigenaardige liggingtusschen

den Indischen

land

de

Oost= Indische koloniën

Door en

13

door

Europa

in

Ned. Borneo is ongeveer 17

X,

Australië,

x

het Nederlandsch gedeelte

Nederland uit.

to

Oost aangaat het

onzen

met de eilanden 397.204 K.M met

flora zijn,

en

ders vertoont,

die

van

bijzonderheden

natuurlijk

land

de bewoners,

voor

Indië

der

richting

klimaat,

het

zijn is

omstan=

worden.

daarom

Australië.

(Ned. gedeelte)

den 200.132 K.M

lijking

ijsperiode

hun sterke vulcanische

en

dan ook het Z. O.

ontstaan, tot Azië.

zee

tusschen

Wat de

aangaat hunnen wij

het einde der

daartusschen

karakter

hier

waarop

de

en

de

afwisseling

van

belang

verschijnselen

vulcanische

groote vastelanden,

bij

karakter

van

vele locale

eilanden, de

Voor den aardkundige

enz.

gens

oostelijken archipel invloed

rekenen te behooren

Archipel

aan

het niveau der

onze

de

weer

want

land verdeeld is in eilanden, heeft gemaakt, dat door deze

bodemgesteldheid van

Het

cultures

wordingsgeschiedenis,

heeft uitgeoefend. Wat

de

de

windrichting,

algemeen

wijzigingen

van

is door zijn kleine eilanden, wordt

eigenaardig

door Nieuw=Guinea

het

een

wijzen

der

wijzigen

voor

tusschen

zeestraten

opzichte

ten

De fauna dat

vele

water enz.,

daarop. Het

de

bergketens

tropische luchtstreek.

het Westen wordt

in

uit eilanden bestaand gc=

een

Indische „Archipel",

naam

141°

en

in het midden dus der

is

EN

11

ras,

van

dat

Indonesiërs

(de

volksstam

de Madoereezen, Maleiers

op

vraagstuk

en

van

afkomstig

verdrongen.

dus), de Aijehers,

de Balineezen,

niet

nadere

van

is

de

van

hoofdbevolking

en,

Tot

dit

naar

ras

men

kan

behooren:

Javanen, de Soenda=

de Makassaren,

verschillende eilanden

andere Aziaten deze

Azië

heeft

Maleische volken zijn echter Chineezen

den Archipel behoort de

uit

de

de

Boegineezen

Molukken.

Deze

onvermengde afkomst, Hindoes,

hebben

indeeling

zich

erin

opgelost.

der bewoners

van

den

Heel het

Archipel

25

in

rassen

dat veel

men

is trouwens nog in

het

opzichten

het

niet

algemeen opgclost. Een ander

deel aantreft,

oostelijk

van

lang

is het

Papoeasche,

dat in

ras, zeer

des lands

in verscheidene afzonderlijke

decld. Deze afzonderlijke vele

weer

den

talen

Archipel

Bataksch, vaansch, elkaar

en

Maleisch

ontstaan. De

groepen is

deden

belangrijkste

ver=

talen,

die in

enz.)

hebben is

en

Wat

de

Javasche talen,

echter

het feit,

al

die

(Soendanecsch,

verschillende talen

dat allen behooren tot één

Ja= met

groote

die

men

de

laatste instantie ook

godsdienst,

hangers

in

Indië

taalstam noemt, zoodat

Maleisch=Polynesische

heeft,

weer

allen

aan

elkaar verwant zijn.

grootste invloed

die de

is

de Islam,

het grootste aantal

en

die door ±

5/6

aan=

der bewoners

wordt beleden.

natuurlijk ook

gesproken zijn:destzmafraomc/?etalen(Atjehsch,

Madoereesch).

gemeen

gemeenschapskringen

dialecten

worden

in

zij

De

Maleische verschilt.

door de natuurlijke Wij hebben daareven gezien hoe deze bevolking

gesteldheden

taalfamilie,

Andere

worden beleden zijn op

Bali

voerd

en

en

die in

godsdiensten,

het

Indië door de

Inlandsche

het Hindoéisme (Brahmanisme

Christendom,

thans ongeveer

een

vooral de Chincczen, gen,

dat het

laatst

in

den

en

bevolking

Boeddhisme)

Archipel

is

inge=

millioen aanhangers telt. De vreemdelin=

hebben hun eigen

godsdiensten.

D m

2: >

H c c 23

jg.

Zonsopgang

in

de

Preanger.

26

27

40.

Java's rotsachtige zuidkust

in de

Wijnkoops=baai

(Zuid=Preanger)

41. in

De rcedc de

Gorontalo

van

Menado,

residentie Celebes.

Gorontalo

ligt

in

de diepin=

gesneden baai van Gorontalo. Hoewel besten

de recde niet tot de

behoort,

handel in

is

toch

de

den loop der jaren

toegenomen.

28

42.

Met

uitzondering

van

eenige

Een eiland in

koraaleilanden

43.

Banda

of

Banda=Neira is

de

groep

De

hoofdplaats van

zijn

de Moluksche de Molukkcn

reede

van

zee.

allen

bergachtig

en

zeer

vulcanisch

Banda.

der residentie Ambon. De

drie grootc

en

zeven

kleine

Banda=eilanden zijn

eilanden.

een

44-

Telok

De

Betong

recde is

van

een

Telok Betong

klein,

doch

in

de

Lampongsche

vrij belangrijk

omgeving

nemen

plaatsje.

steeds

districten, Zuid=Sumatra.

De

landbouwondernemingen

aantal

in

inde

toe.

29

46. Onze

afbeelding

geeft

ons

De

een

kust

duidelijk

plantengroei 45.

Ternate behoort zien

wij

op

de

tot

De baai

de residentie

plaat

den Piek

van

Ternate.

Ternate van

en

onderhoorigheden. Duidelijk

Ternate,

een

zeer

roerige

vulcaan.

van

tot

het

beeld aan

eiland

van

de

zee

Banka.

een

vlakke

doorloopt.

kust.

Men

ziet, dat de

30

47.

Als

een

Het beroemde reus

Karbouwengat

verheft zich

de

bij

machtige

Fort

de Koek in

steile rots

de

te midden

Padangsche van

de

bovenlanden,

terrasvormige

Sumatra,

natte

rijstvelden.

31

48. Om

een

denkbeeld

te

krijgen

van

de

De

Haraukloof bij

Pajakoemboen,

hoogte der naakte, steile is

rotsen

ook bekend

Fadangsche

vergelijke

om

men

bovenlanden,

de in de

haar fraaie echo.

Sumatra.

grasvlakte grazende koeien

met

deze rotsen. De kloof

32

49-

Garoet

is

een

bergplaatsje

van

talrijke

groote mooie

30.

Nog die

een

idyllisch plekje

de Inlanders

vormende,

welks

genomen

daar

Het

voor

de

toen

in

meer

van

v.d.

over

Hoop

om

zijn

nabij

Garoct,

koel

klimaat

Garoet's omstreken

van

Bagendit bij

Garoet. Een attractie

bezoekers maken

droomerige klanken werden,

plekjes

Het

in de omstreken

Tjangkoeang=meer

vermaardheid

het en

v

met

meer

hun

en

zien wij

Garoet, het

zijn

Java.

heerlijk

natuurschoon. Een

van

de

200

hierboven afgebeeld.

Preanger,

Java.

Bagendit

is het spelevaren en de muziek angkloengs, bamboeze muziekinstrumenten, tezamen een orkestje

verweg

Weerden

Preanger,

van

verklinken.

Poelman,

meer

Een

de twee

van

merkwaardigheid indië=vliegers,

dezer beide

deze

meren

foto's is,

bezochten/

dat zij

33

56. De

Het

kratergcbied

Papandjan is, zooals

onze

van

afbeelding

den ons

vulkaan

Hoog stijgen de verstikkende rookzuilen

57.

Fapandajan,

ook doet zien,

Een krater=meer in

een

uit den

Preanger,

Java.

der werkzame vulkanen

!ava=bodem omhoog.

de Preanger,

Java

van

Java.

34

58.

Spuitende

bronnen

bij

Tjisolok, Java.

Freanger, Tjisolok aan

de

is

ding

van

59.

den

voorgrond

het

bloedroode

meer

of

Kratermeren het

meer

van

den

berg Kclimoetoe,

der beheksten, lieden

en

op

den

Endeh,

achtergrond

maagden.

gehucht

van

er

in de bed= een

kleine

spuitende bronnen sterk

dend,

Op

een

Wijnkoopsbaai.

Men vindt

beek

warme

zwavelhou=

kookcnd

water.

Flores.

het

groene

solfatarenmeer,

het

meer

der jonge=

35

60. De

Kampar

is

de

stroomversnelling

natuurlijke

waterweg

te passecren

6i.

van

ren,

den sultan niet

breede

en

ver

is

van

van

hoofdplaats

het

rijk

hun

de

Padangschc

aan

De

Kampar=rivier, Sumatra.

bovenlanden

maar

ook

doet de

de rivier

typisch

naar

Sumatra's Oostkust.

worden ontladen; zij gaan dan

Bandjermasin, Z.

naam.

de

den anderen kant

der residentie Z.

dien

van

worden

eerst

van

en

en

O.

O.

Afdeeling

van

van

Borneo,

van

Martapoera

Hollandsche

voor

ophaalbrug

den

en

vroeger

groote

de zetel

Martapocra

handel, daar

rivie=

niet alleen de

schepen bevaarbaar

in deze omgeving

aan.

deze

stroom=

Borneo.

plaats ligt, tusschen de Barito voor

Om

ledig door de

beladen.

weer

Afdeeling

samenvloeiing, buitengewoon gunstig

diepe Barito, Eigenaardig

en

bij

Riviergezicht de

van

bovenloop

moeten de vaartuigen

versnelling heen

Bandjermasin

in den

Stroomversnelling

is.

36

62. De

vierkante

bij

Waterloo.

Duidelijk

vlakte,

Een

links

Aan

de

herkenbaar

is

gedeelte onze

op

afbeelding 1

,

linkerzijde ook

Weltevreden,

van

rechts

van

op

het

den

is

het

plein

de bovenstad

Waterlooplein

zien

voorgrond

wij

Een

63.

kijkje

in

De echt Chineesche bouwtrant der De nog

benedenstad het

centrum

instellingen.

van

van

Tot 's

Batavia

is

laat

der Chineesche

en

in

links

handelswijken

door Europeanen

Europeeschc

heerscht

er

winkels

nog

een

Batavia,

vogelvlucht.

het midden

in

een

in

grasperk

daarvan,

aan

het monument

het standbeeld den rand

van

van

van

het

den

J. P.

slag

Coen.

Waterlooplein

kathedraal.

in de

huizen, meestallen Chineesche winkels,

thans

den handel.

avonds

een

met

midden

de citadel

de R. K.

van

als treft

zou ons

woonplaats men

gezellige

er

drukte

benedenstad

zoo

en

Batavia.

doen denken, in

goed

als

niet aan, wel in

van

om

de

geheel

een

de kantoren zoo

stad in China te zijn.

verlaten.

Zij

is

echter

der groote handels=

talrijke Chineesche winkels.

37

64. Men lette

op

het

Indisch

Een

verschil tusschen dit huis,

met

woonhuis

Deze

afbeelding

geeft

ons

een

Nieuw

in

bouw,

en

eeuw.

de oude

Compagnieshuizen,

in het

afgebeeld.

Bandoeng

goede voorstelling allen

de vorige

zijn luchtigen open

hoofdstuk

65.

uit

van

villatrant

in

de

vogelvlucht.

Europecsche woonhuizen

opgetrokken.

uit de nieuwste

tijden,

vorige

38

INLANDSCHE

66. Het

Menangkabausch

houtsnijwerk

Mcnangkabausche

woonhuis

verschillende

in

van

die in

munt

kleuren.

de

diepte

6y. Zooals de

afbeelding

snijwerk. De

ruimte

ons

doet

zien

binnenshuis

gezinnen in één huis

is

De

wonen.

De

woonhuizen

zijn

woningen

op

Sumatra.

sierlijke lijnen zijn

en

meestal op

Een

kijkje

de

in

een

Bataksche

Bataksch huizen

gebouwtjes

op

den

de

gegoeden

ervan

door zijn

waarvan

kunstig

het aantal

aanduidt.

dorp.

fraaie

door wanden in vertrekken

bij

palen gebouwd,

het meerdere of mindere aanzien

bezitten niet

door

uit

WONINGEN.

lijnen. Ook zijn zij versierd

afgedeeld,

voorgrond dienen

hoewel

met kunst=

gewoonlijk verscheidene

tot het bewaren

van

rijst.

Een

69. De 68.

Eigenaardig

Een.visschershampong zijn

de

de

aan

pyramide=vormige

Humboldts=baai,

daken

van

deze

N. Guinea.

primitieve

bamboe=woningen, den,

wat

die wij

kamponggezicht hier zien

goed zichtbaar

op

Java.

afgebeeld, zijn

is door hun

geen

huizen

van

armelijk voorkomen.

woningen. 39

70.

De

zijn de

Badjau's, een

Een die

men

eigenaardig

laatste

tijden

kampong in

volk.

meer

en

van

het

injhun

Oostelijk

Zij zijn meer

jaargetijde houden zij zich bezig ken dan

paalwoningen der Badjau's.

echte

voor

en

van

den Archipel aantreft,

zeezwervers,

goed

met de

prauwen erop uit

deel

aan

hoewel

wal vestigen.

zij zich

soms

Men

In het kalme

vischvangst. Heele gezinnen trek=

blijven

yi.

in

maanden achtereen weg.

de

Woonhuis

vergelijke

foto.

Met

van een

gegoeden Inlander

op

Java.

deze nette woning met die op bovenstaan=

eenvoudige

middelen

opgetrokken.

is

dit huis

keurig

DE 73.

Zooals sarong

men

is

als

ziet

Een

groep

moderne

heeft de klcederdracht

beenbehleeding

behouden,

gesloten

of

Javaansche

zich

doch

open,

aan

de

daarbij

van

jongelieden. mode aangepast. De

Westersche

draagt

men

Westerschen

thans veelal

Type

74.

van

Javaansche Zuiver

de

geolied, strak ter

gekamd

gehouden Onze

R.A. ster

Men de

lette

vrouw

Een

op

als nog

Javaansch

de

rijke

door tot

den

de

echtpaar

gouden man

in

oud=Javaansche,

sieraden,

armbanden,

gedragen. De kris,

dagclijksche

zuiver

op

vorstelijke

oor=

en

den rug

kleederdracht.

borstsieraden, zoowel door

gedragen, behoort ook thans

nationale kleederdracht

der

mannen.

en

in

van

de

haren,

naar

ach=

daar vast=

een

afbeelding

portret

een

dame.

Inlandsch is

haardracht:

72.

een

snit.

wrong.

het

is

de bekende

Kartini,deschrijf=

van

het boek

„Door

duisternis tot licht", de

ontwikkelde

tijdens

vrouw,

haar leven

die

zoo=

veel deed voorde ophef=

fing der Inlandsche vrouw.

jas,

VOLKERN

41

De Soendaneezen zijn

de

Cheribon)

en

na

meer

de

aan

zijn

zeer

Inlandsche bewoners verwant

aan

de

familie.

Een Soendaneesche

75.

van

Westelijke residenties

de vier

Javanen. Ook deze afbeelding doet

mode aanpast. Eenige kinderen

van

77-

deze

Een

voorname

Javaan

in zuiver natio=

na!e, sche

dage!ijk= kleeding.

Treffend de

zijn

stemmige,

haast sombere kleuren het

van

Javaanschc

costuum.

76. Men

Type

van

vergelijke

een

Soendanees in

deze

Soendanees frissche,

foto

met

levendige

alles

even

dagelijkschc kleeding.

de nevenstaande.

kleuren,

stemmig.

bij

den

Bij

den

Javaan

ons

van

Java (Bantam, Batavia, Preangcr

zien, hoe de klcederdt acht zich

familie zijn zelfs

meer

en

en

geheel Europeesch gekleed.

42

Een groep

78.

Wat

de

deze

Atjehers

de moskee.

voor

herkomst

van

bewoners

van

Noord=Sumatra

aan=

gaat, ontbreekt het

betrouwbare

aan

Vast

vens.

staat

ons

gcge=

wel, dat

vreemdelingen uitHin* dostan.

Arabic,

Java

deze

bevolking

zijn opgclost.

De Atjch=

in

enz.

sche kleederdracht

on=

derschcidt zich door de

wijde door

broek, mannen

vrouwen

bovenlijf

vrouwen

om

Menangkabausche

80. De

Menangkabauers

zende streken.

bekleeding,

een

slendang

79-

Bataksch

delijke

bewonen het

helft

van

Zuidelijk deel

Sumatra

aantal

genealogische

zware,

zilveren

en

Karo=Batakschc

van

bestaan uit

eenheden.

oorversiering,

de uit

meisje. onze

De Bataks

als

sieraden bestaan

Men

de Noor= een

lette

kenmerkend vrouw.

groot op

voor

de de

afbeelding

(over

der de

slendang

aan

de

vrouwen

schouders zijn

oorhangers, zijn

vrouwen

hoofdzaak

in

De kleederdracht

hoofddoek zoowel De

bewonen

bij

in

is bedekt

met

terwijl

nog

een

de

kleed

de schouders slaan.

fcestklecding. bovenlanden

Padangsche

bestaat uit geworpen

een

de gegoeden rijk

met

baadje,

kleed) met

hals=en armbanden. De

den onderrand ook

door

gedragen. Het

baadje,

een

zoowel als

en

een

een

en

aangrcn=

kain als been=

hoofddoek.

De

gouddraad doorweven.

kains

van

gouddraad

de

vrouwen

versierd.

op

43

81.

Op

onze

foto

komen

weer

de

sierlijke twee

Kijkje

in

een

Menangkabausche

bruidsparen,

wat

Mcnangkabausch woningen

blijkt

uit

hun

uit.

dorp.

De

personen

versierde

in

Weeding.

het

midden

van

de

groep

zijn

44

Dansers

Bz. De

leven

Lampongers

verheven

namen

bij de bevolking

over

de

en

der

danseressen

en

het

algemeen bij

vrouwen

De

het

grootste

bewoners

onze

Deze

den

nen

uit

dat

zijn

werkt. Tusschcn en

de

wij

allen

die

te

Een

de

op

lendengordcl

Zij

Zuid=Sumatra

districten, echter

zijn

zeer

kostbare sieraden. In

het eiland

op

grootendeels

palen of

opgericht.

van

op

2

een

Onze

met buikband

en

a

heiden zijn,

nog

vieren

hoog

pleintje vindt plaat

toont

soms

zeer

nog

er

een

op

en

steenen

een van.

en

behoort

kleeding, hun huizcn=

tot de residentie

gaan

De

wat

zich dan wat

te

gaarne aan

zien

onderdeden

gedenkteekenen,

is

aan

Tapanoeli, Sumatra.

van

den

Archipel. Van

palmwijn

de

aangaat,

te buiten. Uit

langwerpig=vierkante fraai afge= zeer belangrijke feesten

soms

in verband met

kleeding der heidensche bevolking bestaat

baadje zonder

gaarne

niet ten achter

zij

Sumatra.

Zuid=Nias,

gebouwd

men

en

hun

uit

dragen

mannen

staan

behooren tot de kleinste volken

veel feest

kampong

een

M.

?

van

Nias,

Sumatra

ijdel, de

beschaving

beschaving der Lampongers blijkt hooge ontwikkeling der weefkunst.

kampong

maken hebben met

huizenrijen

voorouderdienst een

en

dichtst bevolkte eiland ten Westen

eiland,

sober.

en

gelegenheden

zorgeloos, vroolijk, kinderlijk, zij

plaat blijkt,

huizen.

dit

van

karakter zijn zij

en

Lampongsche

gewesten. Deze

aangrenzende

85. is

eenvoudig

feestelijke

bouw

Nias

de

uit

mouwen.

De

vrouwen

dragen

een

of

voor

meer

man=

rokken.

45

85. Een voornameßaliërinstatiekleed. De

kleeding

een

smalle,

van

om

doek,

waarover,

hoog,

vaak

vestigd, gen, een

en

ten

met

een

onder

de

bovenkleed

zoodanig, dat

vaak

over

afbeelding).

wen

man

bestaat uit

gewonden buikband, armen

wordt er

is, en

den

Het

be=

gedra=

van

lange slip afhangt, die bij

lijken de

vlak

een

wel

den

de lendenen

voren

aanzien=

grond sleept (zie

bovenlijf der vrou=

behoudens bij

godsdienstfees=

huwelijksplechtigheden,

86. Men

84. Het den

Balineesche

schoone

vrouwen,

eiland

Boeddhistischen

schoon

van

leergierig, vrouwen

Bali

uit

zijn

Zijn

zich

wordt

en

geest

vrijmoedig,

bescheiden,

af

evenals is

De van

zijn

gastvrij,

arbeidzaam,

bij

bewoond,

Balinees is naar

Bali

lichaam

die en

geëmigreerde forsch,

ordelievend

levenslustig

krachtig

en

en

hij

lette

meisje

tempel.

een

bevolking

een

belijdt.

stamt

is

brengende

door

godsdienst

lichaamsbouw

Hindoe=Javancn.

offers

is

loyaal. De

zachtzinnig.

Een

Balischc

danseres.

naakt.

rijk

om

met

op

de

haar

rijke

sieraden

bovenlijf draagt.

gouddraadfiguren

en

de fraaie

kain,

De Balineesche

versierd,

zijn

die het

weefsels,

bijzonder

fraai.

46

Een

87. Onder den

Dajaks

naam

Mohammedaansche stammen

is

verstaat

bevolking

verdeeld.

Dajaks

De

weinig

dagelijksche

buitenshuis

halskettingen schortje

van

gebonden

energie.

gewoonlijk de inheemsche,

een

het

boombast tot

De of

Als

katoen,

de knieën

of

en

man

niet=

groot aantal

gastvrij, doch zij

der

uit

een

tot

lendendoek

worden door de vrouwen

beneden den

we!

een

bijzonder hoog ontwikkeld.

sieraad

kleeding

in

algemeen goed gebouwd,

eerlijk, openhartig

Hun kunstzin is

baadje.

gedragen.

die

Borneo, over

kleeding bestaat bij den

vaak

en

men

van

zijn

doch klein. Van karakter zijn zij bezitten

Dajak.

gewapende

aan

bestaat

navel

de enkels

en

mannen

om

uit

een

het lijf

reikend.

88.

De

aanzienlijkheid

uit

de

drie

groote,

van

Een

dunne

hoofd.

Dajaksch

het boven

platen,

afgebeelde die

de

man

hoofd valt als

de

moderne

beschaving

heeft

aangepast.

Hoewel, zich

reeds

kleed

nog

meer

draagt

wij zien, de

geheel

hebben,

costuum

reikt

naar

van

haar

behouden,

zij

haar

even

nog

als

vrouw

ge=

toch

oorspronkelijk de

halsringen

sieraad

beenbekleeding over

mannen

Westersch

heeft de

te leiden

halssieraad

Bg. Een Dajaksche familie, die zich aan

af

en

nog

de knieën.

ook tot

draagt.

47

90.

Met en

den

naam

Toradja's

eerlijke menschen, aardig

is

bij

de

die

duidt

men

de heidensche

Europeanen dadelijk

bovenafgebeelde

Toradja's

voor

fecstkleedij

in

feestk! eed ij.

bergbewoners

van

zich innemen. Hun de

groote,

op

midden=Celebes aan. Het zijn

gevoel

hoorns

voor

recht is

gelijkende

zeer

goedige, vroolijke

sterk ontwikkeld.

hoofdversiering

der

Eigen=

mannen.

Een

91.

bergkam=

op

pong

Flores.

Het eiland Flores

ligt

in

waar

gebied,

een

men

derstelt,

vcron=

dat

de

grenstusschen

de

der rassengroepen Maleiers

en

zich

poea's vindt.

Pa= be=

Op Flores

hebben zich beide

vermengd,

rassen

zoodat

de

be=

volking

er

een

overgangstype In

vertoont.

binnenland

het

liggen

de dorpen meestal op

de

bergtoppen

of op

de

punten

ruggen. van

baar

lijk

hoogste

der

verre

doch te

berg=

Zij

zijn

zicht= moei=

naderen.

Een

93-

De In

papoea's

van

ontwikkeling

het meest

Papoea's

groep

van

Nieuw=Guinea.

Nieuw Guinea zijn in vele stammen ondervcrdeeld. verschillen

achterlijk

van

zij

de

echter

niet

veel

van

vele bevolkingsgroepen

elkaar.

Zij

zijn

den Archipel.

in

48

Een

93.

Een

geheel

vormen

in

de Badoei's,

bewonen.

men,

dat

zij

hen, die bij Java

op

nemen, en

Mannen

94.

De 92.

Papoea=man

van

Merauke,

bevolking

vermenging

N. Guinea.

mannen

De

Papoea's

Ofschoon

van

van

ding

Merauke

behooren tot

den

grooten

uiterlijk forsch, zijn zij toch zwak. Zooals ziet

is

de

kleeding

al

zeer

primitief

en

stam

der Marinde. een

men

uit de

onvolledig.

afbeel=

om

reesch

van

van

bestaat het

zijn

het eiland Timor is

Maleische

gewoonlijk

bovenlijf,

ook

van

of

en

dracht

van

ontstaan uiteen

niet=Maleische volken. De

doeken,

de lendenen

de drie lenderen

naar

hun de

taschjes

den

man.

Weeding der

om

gewonden.

aan

den linkschen

een

de beenen,

Echt

gordel

en

Timo=

de haar=

nog

in

Java

op

klein

gebied

residentie

Ban=

Algemeen wordtaangeno=

de

nakomelingen

de invoering

de nieuwe leer

nenlanden

waarschijnlijk

volkje een

oude

van

niet

geloof

zijn den

wilden

trouw

uitweken.

afzondering

Zij

van

leven

er

van

Islam aan=

bleven

destijds ondoordringbare

Timor.

uit twee grove om

die

binnenlanden der

de

tam

apart

BadoeUman staand

bin= thans

de buitenwereld.

49

VREEMDE

Een

96.

OOSTERLINGEN.

vooraanstaande Chinees.

Deze Chinees is geen

peranakan, d.w.z.

volbloed, doch

een van

een

97*

z.g.

gemengd Inlandsch

Het

bloed.

98. De

Een

boven

rijzige, Sikhs

afgebeclde

forschc er

Inlander

man

gestalte

eerbiedwaardig althans,

en

is

Arabier

van

meerendeel der Arabieren

afkomstig

Britsch= Indische

Een

van

het

land

naam.

den

in

Hadramaut,

Archipel

Zuid

is

Arabië.

nachtwaker

een

Sikh.

Door hun

hunne baarden zien de

en,

in

schrikwekkend

dienen zij veelal hun brood als

de

oogen

van

uit. Daarom

den ver=

dag= of nachtwaker. 99.

De

Een

Tjettks zijn

Oostkust, zij

Tjetti

vooral

afkomstig

van

en

zijn helper

Britsch= op

Indiërs,

groote

Madras van

van

die

Medan, men

op

Sumatra. Sumatra's

plaatsen, aantreft. Veelal zijn

en

leven

den woeker.

zonder

uitzondering

50

VOLKSLEVEN

100.

Men

ziet

het

bruidspaar,

bruid

gezeten

rijk

zijn

Een

huwelijk

gekleed

haar

op

helpsters,

van

den

Mohammedanen

fraaien

terwijl

ook

van

huwelijkstroon de

bruidegom

102.

De

pentjak

iederen

zitten.

ioi.

Men

De lette

zitplaats op uit

van

een

vorstelijken

de fraaie doeken deze

zitplaats

en

Atjeher.

kussens,

bestaat.

waar=

in

deze

twee

is

een

nationale

uit

met

kunst

ter

naast

vechtdans,

linker

zich

pentjak

wordt. Bij

en,

men

zelfverdediging

ziet,

een

van

de

genaamd die

bijna

door

feestelijke gelegenheden

vertoond. Boven afgebeelde zooals

zijde

heeft.

zelfverdedigingskunst,

verstaan

messen

van

vrouwen

helpsters

Menangkabauschc

Menangkabauer

pentjak

De

vrouwelijke

worden deze vechtdansen den

bloede.

vorstelijken

mannen

spelen

zeer

voeren

ook de beenen

voorname

rol.

51

ioj.

Dat

de

Pagaai=wedstrijden

deelnemers

aan

dezen

de

op

Koeantan=rivier

wedstrijd

vol

op

104.

Bij de Bataksche

afbeelding

op

onze

de

tanden

het

met

gebruik,

zoowel

meisjes, zulk

een

gedoopt

een

een

uitgesproken.

als

van

kommetje

en

snelle,

De

niet

wel

men

zij

operateur mei

pijnloos

aan

de

Sumatra's

houding

der

Oostkust.

stuurlieden,

achter

prauwen.

zoodra

waarin

Indragiri,

van

het tandenvijlen

vervolgens water,

bewerking

ziet

worden,

plaatsvinden.

met

zijn,

lange,

de jongens,

gemaakt

Dat de

de

ceremonie

operatie

tang korter in

De

vuur

of rivier

een

de

vijl

Bataks

huwbaar

wordt

bloemen is,

bij

de

zijn,

„datoek"

bijgewerkt. gedaan

behoeven wij

de tanden

zijn wel

gevijld.

genoemd.

Eerst

Wij

De instrumenten worden, en

waarover

niet

te

zien

worden vóór

zegenspreuken zijn

zeggen.

52

ioj.

Een

koeda

jes"

bereden ter

kèpang

is

een

uit

opluistering

bamboe van

een

Een

Javaansche

stoet

van

„Koeda

gevlochten stokpaard zonder stok stoet

en

worden ermede

door

vermakelijke spiegelgevechten

kèpang".

Bij feestelijke gelegenheden worden deze ~stokpaard=

twee

partijen,

aangevoerd

door

twee

grappenmakers,

urtgevoerd.

io6.

Soendaneesche

boog=

schutters. Het

boogschieten

liefde sche

nationale sport,

voorname

voorname

is

Soendaneesche

bokken=

gevechtenEen

ander

zeer

geliefd Soen=

daneesch vermaak is het bok=

kengevecht.

ge=

Soendanee=

waaraan

zoowel

mannen

deelgenomen.

loy.

een

als

door niet

wordt

53

ioB. Deze

kleuters

vieren

de

voor

top.

De

de

lage tafels gehurkt

te

sporten

Inlanders

beoefend,

Een van

het

Inlandsche

hun

school.

oogenblik

af te

feestmaaltijd

Netjes aangekleed wachten,

dat

kinderen

voor

zij

zitten

op

de

zij

op

den

heerlijkheden

met

matten

mogen

bedekten

aanvallen.

Ambon.

alleen worden

nationale

bestaan

voetbalclub

Hamidia

Niet

het

van

de

door thans

doch ook

de

moderne Westersche.

<s>

iio.

De

Sibolga tennisclub.

Ook deze tennisclub toont

ons

van

hun liefde

derne Westersche

Inlanders

voor

de

sporten.

mo=

grond

HOOFDSTUK

111

GEZAGVOERING.

opperbestuur

HET

Grondwet, d.i.

artikel

61

de

Koning

van

de

te

van

de

Nederland,

in

terwijl

samen,

dat de regeling

bepaald,

volgens

is,

Wetgevende Macht

de Staten=Generaal

en

die Wet is

van

Nederlandsch=lndië

over

in handen

de

bestaande den

organen

bevoegdheid

de wijze

op

regeling

tot

bij de

wet

bepaalde

van

vast

stellen,

te

gevallen

den

aan

Koning,

macht

bijgestaan

door

het Opperbestuur

van

De

Regeering

de

tenzij

Koning

Kroon,

voordracht

op

In

ontslagen. het

door

verband

Reglement

is

de

met

benaming

beleid der

is echter

ziging De

Regeering

werking

niet in

nog

bestaande uit

Koning

De

bijzonder

noemde

In

belang.

gevallen

verviel

is

In

de

en

in

name

daartoe

den

Als

raad,

zich

hij

wanneer

van

der

uitoefening

moet de G.G.

gevallen of

van

die alleen

een

heeft 1922

1925,

de

geraadpleegd hij

van

het

waardoor

Nederl.s

van

alle zaken

van

bepaald

elk

geval

ge=

beslist

lichaam.

in

en

met

Aan

sommige

bepaalde

den Raad handelen

niet vereenigt,

de

uitspraak

Indië sedert 1918 den Vo!ks=

over

alle

aangewezen

en

door den Gouverneur=

zoodanige

den Raad

van

wenscht

naam

Algemeene

van

Algemeene Secretaris

ments=Sccretarissen

en

Het administratief tementen

Oorlog De

en

van

staat,

verder

beheer

Algemeen

van

dat

onderwerpen

is

vernemen.

tot die

hij

Ten

raadple=

het

kabinet toegevoegd, bekend

een

Secretarie,

die wordt

aan

het hoofd

bijgestaan

door

waarvan

Gouverne=

bureaupersoneel.

van

N. Eis

Burgerlijk

Departementshoofden

Met

is

het

de

Depar=

Departement

van

telkens

vereenigen wanneer

zich

tot

een

Raad

van

de Gouverneur=Generaal

De=

hunne

beveelt.

oppertoezicht

landsgelden

zijn

Gouver=

van

voormalige residenties

Cheribon, ingesteld de provincie West=

en

Gouverneur

een

afdeelingen,

in

staat.

wie controleurs

aan

controleurs

het hoofd

aan

Inde

zijn toegevoegd.

hoofden

tevens

waarvan

onderafdee=

van

lingen.

Inlandsch=Bestuur.

de

met

Het

is de

en

Inlandsch

bestuursressort

wiens

aan

het

van

wien

een

patih

bestuur

in het

Java

op

en

algemeen samenvalt

toegevoegd als rechterhand

is

Regent. is verder verdeeld in districten

regentschap

het

aan

Regent,

afdeeling

den

van

ambtenaar

hoogste

Madoera

hoofd

onderscheidenlijk

waarvan

en

onder=districten,

wedana's

en

wedana's staan. In

het

bestuursorganisme

de

de

regeling

verordeningen

de

over

In

van

de

plaats

hooger hand

opbrengst

genieten

van

Buitengewesten

Aan

en

de

den tie

en

Soerakarta

residentie

ergens

ben

men

van

het Inlandsch

is

staan

kapitein

gewestelijk 8%

verder beschikken

bestuur

verre

van

en

den Sultan

en

en

hoofden.

men

er

functies

de Vorstenlan=

n.l. in de residen=

den Mangkoenegara,

voorzoover

en

In

en

in

de

den Pakoe=Alam. zij

in

onder hun eigen hoofden,

of luitenant,

uniform,

landschappen, die

Javaansch Zelfbestuur,

vreemdelingen,

gevestigd zijn, majoor,

nog

van

behoudens

doch ontvangen

belastingen,

den Soesoehoenan

Djogjakarta

Oostersche

van

het

hun ambtsvelden.

de Inlandsche bestuursambtenaren op

van

de verschillende benamingen der diverserangen

Java heeft

dorps=

bestuurders,

belangen,

goedkeuring

vooral door de verschillende zelfbesturende

aantreft,

verdere

en

bezoldiging,

geen

de

nemen

die gemeenten worden

huishoudelijke

de door hen geïnde

van

Madoera

en

in.

hare hoofden

van

hare

van

De desahoofden

collectieloon zij

verkiezing

Java

op

belangrijke

een

ovcrgelaten zoomede

De

verdeeld onder

Bestuur,

die

de

den

Onderhoorig=

den titel

voeren

van

en

van

voldoende

getale

die den titel heb=

wijkmeester.

Marine.

partementshoofden, samenwerking

Buitengewesten

staan,

van

het algemeen

over

Oostkust, Atjeh

samentrekking

verdeeld

is

gewest

van

hoogste vertegenwoordiger

bestuur hebben

Sumatra's

waarvan

assistent=residenten

onderwerpen, als te

door

is,

bestuur is het hoofd

Europeesch

Onderhoorighedcn

en

het hoofd

aan

leder

van

den Gouverneur=Generaal

onder den

Java,

gezag.

College kent

Java

instellingen

verplicht.

ging

Op

van

Bantam, Batavia, Preanger

de uitvoerende macht

van

ontslagen door

Gezag.

gewestelijk

van

Cclebes

en

het

in zijn ressort de

Resident, die

van

heden

algemeen

Regeeringsreglement

macht

hoofden

De

in

en

plaats daarvan

den Raad

zuiver adviseerend

Raads advies

wordt

oordeel

titel

en

Ned.= Indië. Deze wij=

doch

adviseerende stem heeft

waarover

alle

de

Koning inroepen.

vertegenwoordigend

aanzien

door

benoemd

van

Juni in

en

over

het

overeenstemming

's

die

leden, die allen door den

4

verplicht,

wetgevende

met

Generaal

de

een

in

des

naam

Nederlandsch= Indië

23

van

zich

naast

den Raad

van

Indië dus

in

bestuur,

van

het Nederlandsch=lndisch

neur.

ontslagen. Waar hij dit noodig oordeelt,

en

met

hij

is

wordt

in

van

alleen de Gouverneur=Generaal. Ten aanzien de Raad

hoogste ambtenaar

gewestelijk

getreden.

vice=president

1

worden benoemd

de G.G. het advies

vraagt

wet

Staatsinrichting

Gouverneur=Generaal heeft

Indië,

of

de

van

wordt

Grondwet=herzicning

Regeeringsreglement

van

wordt

gesproken

Koloniën.

van

Ministerraad,

principiëele wijziging ondergaan bij de de

zelf

zijn

van

ten aanzien

Gouverneur=Generaal,

den

van

het

op

den

dus

ministers,

Neder!andsch= Indië

over

uitoefening

Indië door den Minister

in

uitgeoefend

Konings

verantwoordelijke

de

leden, allen benoemd

Koning.

De die onschendbaar is, wordt in

6

en

Europeesch Bestuur.

voorbehouden. De

president

i

bij

inwendige

aangelegenheden vanNederlandsch=lndië overgelaten wordt aan aldaar gevestigde

uit

en

Politie

komen op

goederen

het is

beheer

belast

en

de

de

verantwoording

Algemeene

van

Rekenkamer,

en

Justitie.

Voor de

het

en

handhaving

opsporen

Binnenlandsch

Veldpolitie.

van

van

de

openbare orde

misdrijven

Bestuur

en

over

en

de zorg

voor

het

voor=

andere rustverstoringen beschikt

Algemeene,

Gewapende

en

(of)

55

Onder

de

algemeene

superintendentie gemecne

politie

die

saris,

en

georganiseerde

gericht

en

den Procureur=Generaal

van

de verschillende

van

afdeelingshoofden

gewestelijk onder de bevelen

bijgestaan

missarissen

leiding

door

wordt

opzieners

de

plattelandspolitie; doch

uitgerust,

staat

de

De

veldpolitie

gewapende politie

wordt

meer

en

meer

de

is is

com=

het

af=

leger

rechtspraak

stuurd

colleges titie

en

De en

en

voor

ambtenaren

de

daarvoor

(landrechter,

bij

in

het rechtstreeksch

algemeene verordening

be= aan =

residentiercchter)

magistraat,

(districtsgerecht, regentschapsgerecht,

landraad, raad

van

en

Jus*

Hoog=Gerechtshof).

Procureur*Generaal

heeft De

Nederlandsch= Indië

in

gebied berust bij

gewezen

de officieren

Raad

van

daarmede de

dagelijksche

landsche

en

is

van

Justitie

rechter

of

van

het

Openbaar Ministerie

dagelijksche rechter bevolkingsgroep,

daarmee

de magistraten daarmee

het hoofd

justitie onder zijn rechtstreeksche bevelen.

is de

voor

onder het commando

staat

is echter

Generaal

Andere en

in

is

gelijkgestelde.

allen in zijn

zaken

het in

gelijkgestelde

van

de

groep.

voor

de

Europeesche

de landraad De

is

landrechter

overtredingen

Buitengewesten

en

voor

zulks is

de

van

Indië zijn:

sedert eenige

voorkomende

lijke uitbreiding

van

van

Oorlog. De Gouverneur*

Zee=

het

Luitenant=Generaal,

een

Landmacht in Indië.

en

legioen

van

Mangkoenegara

Madoera.

Europeanen in

Departement

opperbevelhebber

legerkorpsen

de barisan in Voor

het

van

krijgen kan

jaren de militieplicht

het staande

gevallen

ingevoerd,

leger al dadelijk

aanzien*

het militie=lcgcr.

met

Vloot. De

zeemacht in

landsche

Marine,

Indië wordt voor

voor

zooveel het

deelte betreft. De zeemacht staat

landsch hoofd is

(Schout

vlagofficier van

het

bij

Departement

onder

van

kleine

den,

de In*

derlandsche

voor

hulp bij

vervoer

zeerampen

Marine

jagers, onderzeeërs

voor

en

en

enz.

bestaat uit

van

De

betreft,

politioneele

en

van

De

voor

en

door

civiele ge=

een

Vice=Admiraal),

Marine.

Neder*

Koninklijke

commando

Nacht of

rine bestaat uit kleine vaartuigen, bestemd

de territoriale wateren,

door de

gevormd

zooveel het militaire gedeelte

de Gouvernements Marine

gelijkgestelde

Inlandschc

strafzaken,

Leger

zoodat

vervangen.

De

Het

die tevens hoofd is

geheel

militair

door

Leger.

al=

hoofd=commis=

een

adjunct=hoofdcommissarissen,

politie.

van

van

onder

en

die

Neder= tevens

Gouvernements Ma=

politietoezicht binnen

landsdienaren, goederen oorlogsvloot

is

een

en

gcl=

deel der Ne=

slagschepen, kruisers, torpedoboot=

watervliegtuigen. Soerabaja ishetmarinestatien.

56

EUROPEESCEI

111.

De

voorgevel op

112.

Het

paleis

's Lands

te

Het

paleis

Buitenzorg,

Plantentuin,

speciaal

waar

waarvan

als

EN

het

van

Rijswijk

van

INLANDSCH

paleis

te

den

van

den

Weltevreden,

gedeelte

wandeltuin

Gouverneur=Generaal Batavia.

Gouverneur=Generaal

de Gouverneur=Generaal een

BESTUUR.

voor

dan den

ook

te

Buitenzorg.

meestentijds

niet

Landvoogd

voor

is

verblijft,

publiek

is

gelegen

toegankelijk

gereserveerd.

is

in en

57

115.

Een

openbaar

gehoor

op

114.

Koninginne=vcrjaardag

Bijeenkomst

van

den

ten

paleizc