PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN
SONIA SANZ SASTRE IES TABOADA CHIVITE – VERÍN CURSO 2014/15
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
SUMARIO: LATÍN BACHARELATO I E II Introdución e contextualización. ...................................................................................... 6 Obxectivos por curso. ...................................................................................................... 7 Secuencia de contidos .................................................................................................... 8 Latín I ........................................................................................................................... 8 Latín II .......................................................................................................................... 9 Temporalización. ........................................................................................................... 11 Latín I ......................................................................................................................... 11 Latín II ........................................................................................................................ 11 Criterios de avaliación ................................................................................................... 13 Latín I ......................................................................................................................... 13 Latín II ........................................................................................................................ 13 Procedementos de avaliación. ..................................................................................... 15 Latín I ......................................................................................................................... 15 Latín II ........................................................................................................................ 15 Instrumentos de avaliación. ........................................................................................... 17 Criterios de cualificación. .............................................................................................. 18 Latín I ......................................................................................................................... 18 Latín II ........................................................................................................................ 19 Mínimos esixibles .......................................................................................................... 22 Latín I. ........................................................................................................................ 22 Latín II. ....................................................................................................................... 22 Actividades de seguimento das materias pendentes .................................................... 23 Procedementos para acreditar os coñecementos previos ............................................. 24 Metodoloxía didáctica .................................................................................................... 25 Latín I ......................................................................................................................... 25 Latín II ........................................................................................................................ 25 Medidas de atención á diversidade. .............................................................................. 27 Latín I e Latín II ......................................................................................................... 27
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 Programación da educación en valores. ....................................................................... 28 Accións de contribución ao proxecto lector. .................................................................. 29 Accións de contribución ao plan TIC. ............................................................................ 30 Accións de contribución ao plan de convivencia. .......................................................... 31 Materiais e recursos didácticos incluídos os libros de texto. ......................................... 32 Latín I: ........................................................................................................................ 32 Latín II: ....................................................................................................................... 32 Actividades complementarias e extraescolares............................................................. 33 Incorporación de modificacións propostas na memoria do curso anterior. .................... 34 Procedementos para avaliar a propia programación. .................................................... 35
LATÍN 4º DE ESO Introducción e contextualización ................................................................................... 37 Contribución das áreas e materias ao logro das Competencias Básicas ...................... 38 Obxectivos xerais da asignatura neste curso: ............................................................... 39 Secuencia de contidos: ................................................................................................. 40 Temporalización: ........................................................................................................... 42 Criterios de avaliación en relación coas competencias básicas: ................................... 43 Mínimos esixibles: ......................................................................................................... 45 Procedementos de Avaliación: ...................................................................................... 46 Instrumentos de Avaliación:........................................................................................... 48 Procedementos para a realización da Avaliación Inicial: ............................................... 49 Criterios de cualificación: .............................................................................................. 50 Plans de traballo para a superación da materia pendente: ........................................... 52 Procedemento para a cualificación das materias pendentes: ....................................... 52 Metodoloxía didáctica: ................................................................................................... 53 Medidas de atención á diversidade: .............................................................................. 54 Programación da Educación en Valores:....................................................................... 55 Accións de contribución ao Proxecto lector: .................................................................. 56 Accións de contribución ao Plan TIC: ............................................................................ 57 Accións de contribución ao Plan de Convivencia: ......................................................... 58 Materiais e recursos didácticos incluidos os libros de texto: ......................................... 59 Actividades complementarias e extraescolares:............................................................ 60
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 Incorporación de modificacións propostas na Memoria do curso anterior: .................... 61 Procedementos para avaliar a propia Programación: ................................................... 62
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
LATÍN BACHARELATO I e II
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Introdución e contextualización. As linguas clásicas suponen para os nosos xoves a mellor oportunidade de coñecer de modo directo e con certo grado de profundidade os aspectos fundamentais do legado clásico: a lingua e a literatura, as institucións e a arte, a organización social e a vida cotidiá. Por outra banda, as linguas clásicas como linguas flexivas que son, dotan ao alumno duns eficaces instrumentos para a análise lingüística e dun gran dominio de amplas parcelas da gramática, que lle facilitarán o esforzo de comprensión e análise tanto da lingua galega e castelá como doutras linguas modernas de orixe romance que estude. Neste sentido, o latín é un instrumento insubstituible para conseguir estes obxectivos. No ámbito cultural, a civilización romana ten o valor engadido de asimilar e transmitirnos a cultura grega. Pero a utilidade do Grego o do Latín non estriba só nos aspectos que sinalamos, senón que tamén axuda a alcanzar outros obxectivos que deben conseguirse no Bacharelato, xa que potencia o desenvolvemento dos mecanismos intelectuais básicos para unha reflexión razoada, coherente e científica.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Obxectivos por curso. Neste apartado reproducimos o marco legal do currículo en Galicia (Decreto 126/2008, de 19 de xuño), tal e como foi aprobado pola súa Administración educativa e publicado no D.O.G. o 23 de xuño de 2008. Trátase de obxectivos xerais da materia válidos para os dous cursos do Bacharelato, aínda que variarán na profundización ou outros aspectos máis concretos que quedarán reflectidos na Programación dos contidos de cada un dos cursos.
Iniciarse na lectura, interpretacion e tradución de textos de dificultade progresiva, utilizando, para este fin, o coñecementol dos elementos morfolóxicos, sintácticos e lexicos básicos de lingua latina. Reflexionar sobre os elementos substanciais que conforman as linguas e recoñecer compoñentes significativos da flexión nominal, pronominal e verbal latina nas lenguas modernas derivadas do latín ou influidas por el. Achegarse a textos latinos diversos, traducidos e orixinais , a través dunha lectura comprensiva, e distinguir as súas características esenciais e o xénero literario ao que pertencen. Recoñecer algúns dos elementos da lingua latina que permanecen ou que evolucionaron nas nosas linguas e aprecialos como clave para a súa interpretación. Buscar e indagar en documentos e fontes de información variadas, relacionando elementos dispersos e analizar criticamente as súas achegas. Identificar e valorar as principais achegas da civilización romana e da lingua como instrumento transmisor da súa cultura. Valorar as achegas do espírito clásico como elemento integrador de diferentes correntes de pensamento e actitudes (éticas, estéticas) que conforman o ámbito cultural europeo ao que o alumno pertence. En ambos cursos os obxectivos son os mesmos, salvo que con distinta intensidade no segundo curso da etapa. Ao remate da mesma os alumnos deben ter acadados todos os obxectivos propostos para a materia.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Secuencia de contidos Latín I 1. A lingua latina. 1.1. 1.2. 1.3.
Do indoeuropeo ás linguas romances. A escritura en Roma. Abecedario, pronunciación e acentuación. Declinacións. Distribución dos sustantivos en cinco declinacións. Flexión de cada unha delas. 1.4. Adxectivos. Clases de adxectivos. Graos. 1.5. A concordancia. 1.6. Pronomes. Características xerais da flexión pronominal. Personais.Posesivos. Demostrativos. Relativo. 1.7. Flexión verbal. Categorías do verbo. O verbo sum. 1.8. Palabras invariables. Preposicións. Conxuncións. 1.9. Sintaxe dos casos. Uso das preposicións máis frecuentes. 1.10. A estructura da oración. A concordancia. Orde de palabras. Oracións activas e pasivas. Coordinación, subordinación, xustaposición. Conxuncións subordinantes máis frecuentes. Oracións simples e compostas. 2. Os textos latinos e a súa interpretación. 2.1.
2.2. 2.3.
Iniciación á lectura comprensiva e as técnicas de tradución e comentario de textos latinos. Precisión na expresión en calquera lingua. A expresión dos matices. Análise morfosintáctica. Lectura comprensiva de obras e fragmentos traducidos con comentario de seu contexto histórico, social e cultural.
3.O léxico latino e a súa evolución. 3.1. Aprendizaxe memorístico dun vocabulario básico latino mínimo (-500 vocábulos-): fundamentalmente léxico transparente e de uso frecuente. 3.2. Nocións básicas de evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ás linguas hispánicas. Palabras patrimoniais e cultismos. 3.3. Expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e literaria. 4.Roma e o seu legado. 4.1. Sinopse histórica do mundo romano dos séculos VIII a.C. ao V d.C. Monarquía, República e Imperio.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 4.2. Organización política e social de Roma. Maxistraturas e clases sociais. Odereito romano e a súa pervivencia.A relixión. O exército. Aspectos máis relevantes da vida cotidiá en Roma. O urbanismo e a vivenda. A educación.A familia. Os espectáculos. 4.3. A romanización de Hispania e as súas pegadas.
Latín II 1. Lengua latina. 1.1. Morfosintaxe nominal: revisión das declinacións. Formas nominais menos usuais e irregulares. 1.2. Adxectivos. Revisión da súa flexión. Graos do adxectivo. Formación de adverbios de modo a partir do adxectivo. 1.3. Os numerais. 1.4. Morfosintaxe pronominal: revisión da súa flexión. 1.5. Morfosintaxe verbal: revisión da flexión regular. Verbos deponentes. Verbos irregulares e defectivos. Formas nominais do verbo. A oración. A concordancia. Profundización na sintaxe dos casos. 1.6. Oracións simples e compostas. Revisión da voz pasiva. Oracións interrogativas directas. A prohibición. 1.7. A coordinación. 1.8. A subordinación. Oracións sustantivas. Oracións adxectivas. Oracións adverbiais. Construcións de infinitivo e participio. 2.Os textos latinos e a súa interpretación. 2.1 Afondamento na lectura comprensiva e tradución de textos latinosachegándose ao seu contexto social , cultural e histórico.Neste punto traballarase fundamentalmente con textos de Eutropio eFedro. 2.2 Lectura e comentario de obras e fragmentos latinos traducidos relacionados cos diversos xéneros literarios asimilando as súas características formais.Neste punto traballarase cos textos sinalados pola CIUG na circular remitida en xullo de 2008 pertencentes a Ovidio, Catulo, Tito Livio, Tácito e Plauto. 3. O léxico latino e a súa evolución. 3.1. Uso correcto do diccionario. 3.2. Formación de palabras latinas. Composición e derivación. Compoñentes etimolóxicos nos léxico das linguas romances. Listado de 75 topónimos remitido pola CIUG. 3.3. Vocabulario específico de orixe grecolatino usual nas disciplinas que se estudan no Bacharelato. 3.4. Expresións latinas incorporadas á lingua culta: 150 remitidas pola CIUG. 4.Rama e o seu legado.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
4.1. Transmisión da literatura clásica. 4.2.. Os xéneros literarios latinos (-teatro, historiografía, oratoria, épica e lírica-) ea súa influencia nas manifestacións posteriores artísticas e literarias con especial referencia á cultura galega. 4.3. A romanización da Gallaecia. Vestixios en xacementos arqueolóxicos e museos.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Temporalización. Latín I En canto á temporalización, faremos a secuencia en tres trimestres, seguindo este esquema en principio: 1ª AVALIACIÓN: Nun tempo real de trece semanas, a razón de catro horas semanais, desenvolveranse as unidades didácticas sinaladas nos contidos conceptuais: 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 1.7, 2.1 ,2.3, 3.1 (-unha terceira parte-), 4.2.(-Clases socias -Vida cotidiá-Vivienda e urbanismoEducación-espectáculos-). 2ª AVALIACIÓN: Nun tempo real de dez semanas, coas mesmas horas semanais, desenvoveranse as unidades didácticas que a constinuación se especifican: 1.4, 1.6,1.8, 2.2,2.3. 3.1 (-unha terceira parte-), 3.2, 4.1,.4.2(-Maxistraturas-Dereito romano- A relixión-O exército-). 3ª AVALIACIÓN: Nun tempo real de a once semanas, coas mesmas horas semanais, desenvolveranse as unidades que a continuación se especifican: 1.9,1.6, 1.10,2.3, 3.1 (unha terceira parte-), 3.3, 4.3. É posible que ao longo do curso debamos axustar as nosas pretensións, segundo os resultados do proceso de avaliación do alumnado. En calquera caso este axuste non suporá un cambio relevante a final do curso.
Latín II En canto á temporalización , faremos a secuencia en tres trimestres: 1ª AVALIACIÓN: Nun tempo real de trece semanas, a razón de catro horas semanais, desenvolveranse as seguintes unidades didácticas sinaladas nos contidos conceptuais: 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5,1.8 (-oracións de ralativo e construccións de participio-),2.1 , 2.2. (-Textos de Plauto y Livio), 3.1, 3.3, 3.4, 4.1, 4.2. (-Teatro e historiografía romana-) 2ª AVALIACIÓN: Nun tempo real de dez semanas, coas mesmas horas semanais, desenvoveranse as unidades didácticas que a constinuación se especifican: 1.5, 1.6,1.7,1.8 (-construccións de infinitivo-),2.1, 2.2 (-textos Ovidio e Catulo ),3.1, 3.4.4.2 (- a épica e a lírica en Roma) 3ª AVALIACIÓN: Nun tempo real de sete semanas, coas mesmas horas semanais, desenvolveranse as
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 unidades que a continuación se especifican: 1.8, 2.1,2.2(- textos de Tácito-),3.1, 3.2, 4.2 (-a oratoria romana-) 4.3.
É posible que ao longo do curso debamos axustar ou alterar lixeiramente a orde dos contidos por motivos pedagóxicos o segundo os resultados do proceso de avaliacion do alumnado. En calquera caso este axuste non suporá un cambio relevante a final do curso.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Criterios de avaliación Latín I
1. Comprender e ser capaz de traducir textos latinos breves e sinxelos , originais, adaptados o elabarados , coa maior fidelidade posible. Este criterio será aplicado gradualmente, pero será máis eficaz a partir da segunda mitade do curso, cando o alumnado manexara os aspectos básicos de declinación nominal, conxugación verbal, léxico e sintaxe. Os textos serán de carácter elemental, orixinais ou razoablemente adaptados. 2. Recoñecer en textos latinos sinxelos os elementos básicos da morfoloxia regular e da sintxe da oración, en función da comprensión do texto latino , apreciando varientes e coincidencias con outras linguas coñecidas, especialmente co galego e co castelán. 3. Ler e comentar textos traducidos de diversos xénerosou referentes ao mundo romano e distinguir aspectos históricos e culturais contidos neles. Relacionarase este aspecto co compromiso do centro no seu plan de apoio á lectura (Plan Lector-), elixindo textos atractivos relacionados con temas de civilización romana. 4.Recoñecer no léxico do galego, do castelán e doutras linguas faladas na Península palabras de orixe latina e analizar a súa evolución fonética, morfolóxica e semántica , así como deducir regras básicas de derivación e composición. 5. Identificar os aspectos máis importantes da historia do pobo romano e da súa presenza no noso país e recoñecer as pegadas da cultura clásica en diversos aspectos da civilización actual. 6. Planificar e realizar,seguindo as pautas do profesorado, algún traballo de investigación sobre a presenza do mundo romano no contorno, consultando as fontes directas (restos arqueolóxicos, epigrafía, textos antigos) e utilizando TIC como ferramanta de organización e comunicación dos resultados. 7. Comentar narracións didácticas, novelas históricas, bandas deseñadas ou películas documentais e de ficción relativas ao mundo romano.
Latín II 1. Ser capaz de comprender e traducir de forma coherente textos latinos pertencentes a diversos xéneros literarios.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 2. Recoñecer en textos latinos orixinais os elementos básicos da morfoloxía regular e da sintaxe da oracion , en función da comprensión do texto latino, apreciando variantes e coincidencias con outras linguas coñecideas, especialmente co galego e co castelán. 3. Comparar o léxico latino co das outras linguas de uso do alumnado, identificando os seus compoñentes e deducindo o seu significado etimolóxico. 4. Realizar comentarios de texto traducidos, analizar as estruturas e trazos literarios deles e recoñecer o papel da literatura clásica nas literaturas occidentais. 5 Planificar e realizar traballos monográficos manexando fonte de diversos tipos (restos arqueolóxicos, inscicións, léxicos, traballos específicos...) e utilizando as TIC como ferramenta da organización e comunicación dos resultados. 6 Ler obras da literatura latina traducidas.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Procedementos de avaliación. Latín I Como parte máis importante avaliaranse os coñecementos que adquira o alumno, pero tamén a súa superación, a súa técnica para conseguilo, a súa constancia, a súa forma de expresión,....O traballo continuo en clase, observado pola profesora, e a superación do alumno son aspectos que han de terse en conta, ademáis da realización de probas específicas para avaliación. É dicir, trátase de facer unha avaliación continua e formativa, levándoa a cabo durante o proceso de ensino -aprendizaxe, para conseguir que tanto o profesor como os alumnos poidan tomar decisións para emendar as deficiencias observadas. Isto facilita, como é obvia, unha recuperación efectiva, xa que o profesor pode coñecer durante o curso cáles son as carencias de cada alumno en particular, e polo tanto pode corrixilas e observar a súa recuperación, atendendo ao mesmo tempo á diversidade. O curso divídese en tres sesións de avaliación. Estas avaliacións deben entenderse como momentos nos que o profesor e os alumnos fan un balance da marcha do curso; é dicir, trátase de informar sobre os logros /non logros ata ese momento e reflexionar sobre iso. Respecto aos contidos, avaliarase preferentemente e de xeito global a capacidade de comprender e traducir textos e o manexo dos elementos lingüísticos. A recuperación irase dando progresivamente: ao superar a 2ª avaliación darase por aprobada a primeira, e así sucesivamente, de modo que a avaliación final será unha visión global de todo o curso. Basicamente, e en resumo, polo tanto, os procedementos de avaliación serán: -Probas escritas que incluirán aspectos lingüísticos e de carácter cultural. Sendo alumnos de bacharelato entendemos que isto tipo de probas é imprescindible. - Intervencións en clase. - Realización de traballos individuais e en grupo. - Observación do interese e do progreso do alumno nas tarefas de clase.
Latín II Os procedementos e instrumentos de avaliación son basicamente os mesmos que en 1º, insistindo máis nos que nos permitan valorar o progreso na tradución e análise dos
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 textos.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Instrumentos de avaliación.
Os Instrumentos de avaliación serán:
Caderno ou libreta do alumn@. Observación do alumn@ na clase: atención, participación e respecto. Traballo e /ou tarefas de casa. Probas, controis e aplicación de coñecementos. Terase moi en conta a corrección na expresión e na ortografía.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Criterios de cualificación.
Latín I A aprendizaxe da lingua latina é un proceso continuo, por iso cas avaliación ordinaria aprobada recupera en si mesma a anterior ou anteriores, no caso de estar suspensas. En definitiva, os contidos da asignatura poden esixirse en calquera avaliación, aínda que estean aprobados. En consecuencia: quen aproba a segunda avaliación recupera a primeira se estivese suspensa. Quen aproba a terceira e última avaliación, recupara calquera avaliación que estivese suspensa. Quen suspende a terceira e última avaliación , suspende a asignatura na convocatoria de Xuño, aínda no caso de que a primeira e segunda avaliación estivesen aprobadas, e, xa que logo, deberá examinarse na convocatoria de setembro. Os exames de recuperación non teñen razón de ser nesta materia, polo que queda excluído calquera tipo de exame de recuperación.
No proceso de avaliación valorarase a participación do alumn@ nas actividades diarias da aula, tanto colectivas como individuais. Para supervisarlas, solicitaraselles aos alumnos a realización de traballo persoal diario (-actividades na casa-), controlando ademais a súa participación activa : tres días, ao longo dunha avaliación sen traer feita a tarefa ( ou deberes para casa) , por causas sen xustificar, supoñerán o suspenso automático na avaliación. A boa resposta e seguimento positivo e axeitado da asignatura, o bo comportamento, a asistencia diaria as clases e o seu aproveitamento poderá poderá ser valorado e premiado pola profesora redondando al alza a cualificación numérica obtida nas probas escritas que se especifican a continuación.. A realización de probas escritas en cada avaliación axudarán ó alumn@ e profesora a comprobar dunha forma máis obxectiva se a asimilación dos contidos é a correcta e en cales é necesario insistir. Para aprobar unha avaliación é necesario que o alumn@ obteña alomenos unha media de cinco puntos nas probas escritas .
Cada trimestre levarase a cabo o seguinte: farase, ademais do exame de avaliación, obligatoriamente un exercicio parcial que valerá un 40% da nota, mentres que o primeiro que citamos cuantificarase como un 60% da mesma. Os exames constarán das dous partes nas que se distribuíron os contidos ó longo do curso: a) gramática e textos ou frases b) cultura, civilización e /ou cuestión etimolóxicas.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 A parte de gramática consistirá na análise morfosintáctica e traducción. A parte de cultura, civilización e etimoloxías será teórica. Neles, a materia de exame será a programada nos contidos. Terase en conta a coidada presentación, limpeza, boa expresión e a corrección ortográfica nestes exames, premiándose cun mínimo de 0’5 puntos a nota , sempre e cando éste estea aprobado. Os exames puntuaranse sobre dez, sendo a parte de gramática a de máis peso á hora de cualificar, cun 70% da nota global . Na cualificación final dos alumnos, influirá máis o aspecto lingüístico que o cultural, supoñendo este último non máis dun 30% da nota final. É dicir, dun máximo de 10 puntos, 3 poderán ser para a parte cultural e /ou teorizante e 7 para a lingua ( tradución, análise, léxico,...) De xeito global e aproximado, o máximo de 10 puntos repártese así: - Apartado práctico: Tradución, análise e cuestións lingüísticas: 70% - Apartado teórico : Cuestións culturais e teorizadoras: 30% Será necesario para aprobar ter polo menos superado o 50% no apartado teórico. Quéirase deixar aclarado na presente Programación que non se farán probas escritas separadamente das marcadas pola profesora, a non ser que o alumno que falte presente un justificante oficial.
PROBA EXTRAORDINARIA En SETEMBRO o exame extraordinario será o mesmo para todos os alumnos e constará de: Tradución dun texto: 3 puntos. Cuestións de carácter práctico morfolóxica e/ou sintáctica : 3 puntos. Cuestión teórica de morfoloxía e/ou de sintaxe: 1 punto Cuestión de vocabulario derivados en galego e/ou castelán : 1 punto. Cuestión de cultura e civilización romana: 2 puntos.
As construccións morfosintácticas que aparezan no texto axustaranse ao que se traballara durante o curso.
Latín II A aprendizaxe da lingua latina é un proceso continuo, por iso cas avaliación ordinaria aprobada recupera en si mesma a anterior ou anteriores, no caso de estar suspensas. En definitiva, os contidos da asignatura poden esixirse en calquera avaliación, aínda que estean aprobados. En consecuencia: quen aproba a segunda avaliación recupera
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 a primeira se estivese suspensa. Quen aproba a terceira e última avaliación, recupara calquera avaliación que estivese suspensa. Quen suspende a terceira e última avaliación , suspende a asignatura na convocatoria de Xuño, aínda no caso de que a primeira e segunda avaliación estivesen aprobadas, e, xa que logo, deberá examinarse na convocatoria de setembro. Os exames de recuperación non teñen razón de ser nesta materia, polo que queda excluído calquera tipo de exame de recuperación. Solicitaraselles aos alumnos a realización de traballo persoal (-actividades na casa-), controlando ademais a súa participación activa na clase: tres días, ao longo dunha avaliación sen traer feita a tarefa (ou deberes para casa), por causas sen xustificar, supoñerán o suspenso automático na avaliación. A boa resposta e seguimento positivo e axeitado da asignatura, o bo comportamento, a asistencia diaria as clases e o seu aproveitamento poderá poderá ser valorado e premiado pola profesora redondando al alza a cualificación numérica obtida nas probas escritas que se especifican a continuación..
A realización de probas escritas en cada avaliación axudarán ó alumn@ e profesora a comprobar dunha forma máis obxectiva se a asimilación dos contidos é a correcta e en cales é necesario insistir. Para aprobar unha avaliación é necesario que o alumn@ obteña alomenos unha media de cinco puntos nas probas escritas .
A estructura e contido das probas neste curso axustaranse ás directrices marcadas pola CIUG e seu Grupo de Traballo dedicado a esta asignatura que nos ocupa. Tamén haberá cada trimestre, como en Latín I, dúas probas escritas. Como en 2º de Bacharelato prímase o contido da lingua latina a partir dos textos na lingua orixinal, outorgarase o 70% da cualificación á comprensión de devanditos textos e ás cuestións de índole gramatical, e o 30% aos demais aspectos culturais e teóricos. Así, no apartado lingüístico esixirase a tradución de textos coa axuda do diccionario. Pedirase además a análise morfolóxica e /ou sintáctica, que pode ser guiado mediante cuestións. De xeito global, o máximo de 10 puntos repartirase así: a. Apartado práctico: Tradución, análise e cuestión lingüísticas: 70% b. Apartado teórico : Cuestións culturais e teorizadoras: 30% Será necesario para aprobar ter polo menos superado o 50% no apartado último, o referido ás cuestións culturais e teóricas.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 Tamén se terá en conta a coidada presentación, limpeza, boa expresión e a corrección ortográfica nestas probas escritas , premiándose ata con 0’5 puntos a nota , sempre e cando ésta estea aprobada. Quéirase deixar aclarado na presente Programación que non se farán probas escritas separadamente das marcadas pola profesora, a non ser que o alumno que falte presente un justificante oficial.
PROBA EXTRAORDINARIA
En SETEMBRO o exame extraordinario será o mesmo para todos os alumnos e elaborado polo Departamento. Constará de: Dous textos (uno en prosa e outro en verso) dos autores programados, dos cales o alumno elixirá un para traducir: 5 puntos. Unha cuestión de morfoloxía: 1 punto. Unha cuestión de sintaxe: 1 punto. Unha cuestión dos temas de literatura: 1 puntos. Unha cuestión sobre as lecturas dos fragmentos literarios sinalados pola CIUG: 0’5 puntos. Cuestións sobre: expresións latinas, topónimos e composición e derivación: 0’5 puntos cada unha.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Mínimos esixibles Os contidos mínimos esixibles en cada un dos cursos de Bacharelato o seguinte:
Latín I. COÑECEMENTOS BÁSICOS DE LINGUA LATINA: a) Morfoloxía: paradigmas nominais, pronominais completos e dominio do paradigma verbal regular en Indicativo e Subxuntivo nas voces activas e pasiva. b) Sintaxe: Funcións dos casos. Oración simple activa e pasiva. Oracións de relativo. Valores de “CUM” e “UT”. c) Fonética:Regrasde evolución fonética de latín ó galego e o castelán. Palabras patrimoniais e cultismos.
COÑECEMENTOS BÁSICOS DE CULTURA LATINA: a) Maxistraturas e clases sociais. b) A relixión. Os espectáculos. c) Expresións latinas incorporadas á lingua habitual.
Latín II. COÑECEMENTOS BÁSICOS DE LINGUA LATINA: a) Morfoloxía: Dominio da morfoloxía casual nominal epronominal. Paradigma verbal regular e irregular en Indicativo e Subxuntivo nas voces activas e pasivas.Formas non persoais do verbo. b) Sintaxe: Dominio da oración simple enriquecida en todos os séus complementos e posibilidades, e á oración composta, sobre todo subordinada. c) Tradución detextos cláscios de carácter histórico e /ou fabular.
COÑECEMENTOS BÁSICOS DE CULTURA E LITERATURA LATINA: a) Xéneros literarios da literatura romana: historiografía,oratoria, épica e lírica. b) Expresións latinas incorporadas á linguaxe culta. c) Topónimos de orixe romano.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Actividades de seguimento das materias pendentes Cos alumnos e alumnas que tén a materia pendente, se houbéseospor novas incorporacións ao longo do curso debido a matrículas por traslado etc. , habería unha comunicación persoal xa desde principios de curso, de cara a estudar as dificultades que presentan. De todolos xeitos á data de hoxe non temos ningún alumno coa materia pendente. Plantéxanse desde este departamento, unhas clases de reforzo fóra do horario lectivo nas que se lles dará unha atención personalizada para acadar a superación da materia mediante exercicios e traballos de afianzamento. Para afrontar con boas expectativas a solución aos problemas que se lles expoñan aos alumno afectados, faranse unhas actividades de reforzo e de recuperación específica cuxo seguimento será levado a cabo pola Xefa de Departamento. Os contidos sobre os que versarán, serán os mínimos esixidos nesta materia. Por último, tamén coordinarémosnos con outros departamentos didácticos e cos titores destes alumno para obter información da súa evolución nas demais áreas que cursa.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Procedementos para acreditar os coñecementos previos Non é necesario para esta materia.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Metodoloxía didáctica
Latín I Co fin de que o alumnado logre unha aprendizaxe significativa, estructuraremos o enfoque metodolóxico nos seguintes apartados: a) Lectura de textos como fonte de información sobre a Antigüidade. Partindo duns coñecementos previos adquiridos, o alumno/-a demostrará o seu nivel de desenvolvemento na materia á hora de interpretar ou traducir tales textos. b) Relacionado co apartado anterior, levaranse a cabo actividades orientadas á ampliación do propio vocabulario para así mellorar a comprensión e expresión do alumnado. c) Enfoque funcional da morfosintaxe latina para aplicala ao recoñecemento dos textos. d) No eixe de evolución da lingua latina, propóñense contidos e exercicios destinados a observar e comprender como a evolución do latín deu lugar ás linguas románicas, centrándonos na lingua galega e castelá. e) Atender a outro tipo de contidos conceptuais que consideren os principais aspectos históricos, culturais e artísticos do mundo clásico e insistir na herdanza que deles se conserva na actualidade. Así os alumnos aquilatarán debidamente devendita herdanza observando a súa proxección ata o día de hoxe.
A metodoloxía estará sempre condicionada pola resposta obtida ao longo do curso, modificando os aspectos necesarios se os resultados das avaliacións non fosen satisfactorios.
Latín II -Para este 2º curso de Bacharelato non aconsellamos aos alumnos contar cun libro de texto específico de ningunha editorial. Os materiais e recursos usados fundamentalmente serán apuntamentos sobre temas lingüísticos elaborados pola profesora, fotocopias de fichas de repaso, antoloxía de textos dos autores programados, material audiovisual sobre algún tema de cultura, ... No bloque de lingua latina ofrécense de forma funcional os contidos morfolóxicos e sintácticos que permitirán ao alumno un progresivo coñecemento das estructuras sintácticas latinas ( desde a oración simple ata a composta) , coa proposta de actividades de aplicación. Estas son, a grandes liñas: a/ Declinación de palabras variables e aprendizaxe das invariables e das súas funcións. b/ Formación de verbos en voz activa e pasiva. c/ Será convinte partir de textos breves anotados, de gradual complexidade, e adecuados ao nivel de competencia dos alumnos e alumnas. Continuarase coa
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 traduciónde textos históricos en prosa e tamén en verso, preferentemente de carácter fabular. Os autores latinos, serán Eutropio e Fedro, tal como marca a CIUG. Ademais menexaranse traducións de calidade co fin de conseguir unha maior complexidade da literatura e do pensamento romanos.Todo isto terá que ir acompañado sempre da comparación con fenómenos e estructuras da lingua materna que garantan o afianzamento dos coñecementos. Para rematar, no bloque de cultura clásica, ofrécense os contidos relacionados coa cultura xeral, e traballaranse especialmente os contidos referidos á literatura latina partindo de textos e baseándose na comparación dos trazos predominantes que pasaron ás distintas literaturas e que se mantiveron ata a actualidade. Para o presente ano, tomamos como referente as lecturas propostas pola CIUG: a) Épica: Ovidio => “Apolo e Dafne”, “Píramo e Tisbe”, “Orfeo e Eurídice”. b) Historiografía: Tito Livio=> “A traxedia de Lucrecia” c) Oratoria: Tácito => “ Discursos de Calgaco e Agrícola” d) Teatro: Plauto=> “Anfitrión” ou “Os Xemelgos”.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Medidas de atención á diversidade. Latín I e Latín II Con respecto a este apartado, procurarase que a adquisición e a aprendizaxe dos contidos, o vocabulario e as técnicas de tradución e interpretación de textos realícense dunha forma progresiva. Desde o punto de vista práctico, promoverase unha ampla gama de exercicios e actividades para o perfeccionamento e o asentamento das ideas estudadas. Tendo en conta as dificultades coas que se atopa o alumno á hora de afrontar o estudo dun latín máis avanzado, programamos unha serie de actuacións tendentes a resolver as carencias máis comúns entre os alumnos. Entre as principais destacamos: - Reparto equilibrado dos contidos lingüísticos e culturais. - Utilización dunha linguaxe directa e clara na exposición dos contidos gramaticais. - Elección de textos para traducir de progresiva complicación conceptual e gramatical. - Actividades que implican reflexión, relación e integración de aspectos diverxentes. Obrígase con iso ao alumno a relacionar aspectos de mundo romano coa época actual, co que de enriquecedor ten tal exercicio. Se aparecese un alumno/-a de altas capacidades remitido polo Departamento de Orientación do centro, deseñarase unha ampliación de contidos específicos para el.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Programación da educación en valores. Nesta materia educarase aos alumnos nos seguintes aspectos: 1. Respecto ao traballo propio e dos demáis. 2. Respecto polo material do Centro , uso dos ordenadores , ou uso do material bibliográfico da aula , ou da Biblioteca. 3. Tolerancia sobre as ideas dos demáis cando expresen as súas dúbidas ou pregunten na clase. 4. Puntualidade na asistencia a clase e na entrega dos traballos solicitados polo profesor. 5. Perseverancia na realización dos exercicios. 6. Esforzo continuado no aprendizaxe. 7. Respeto polas normas . 8. Interés , valoración e respeto polo proceso de ensino-aprendizaxe. 9. Colaboración nas tarefas de grupo.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Accións de contribución ao proxecto lector. A materia de Latín fomenta a lectura e o desenvolvemento da expresión e comprensión oral e escrita. Isto queda reflectido en varios aspectos: a) No cotián devir da clase, coa lectura da lección que corresponda e a interpretación do lido por parte do alumno. (En Latín I e II) b) Coa realización de resumos escritos e/ou exposicións orais sobre aspectos concretos sinalados pola profesora ao longo do curso. (Latín I e II) c) Coa lectura de obras de temas relacionados co mundo romano, que consiga introducir os alumnos de Latín I no mundo clásico dunha forma amena e entretendida.Para elo, na Biblioteca do Centro , contamos con unha ampla bibliografía que permitirá o acceso do alumnado a ditas lecturas. Preténdese que alomenos dous lecturas sexan obrigatorias. d) Coa lectura de textos orixinais e/ou fragmentos da literatura romana prescritos pola CIUG en Latín II para o presente curso escolar, a través dos cales o alumnos deberá mostrar a súa capacidade de comprensión dos textos lidos. Ademais, dende este Departamento participarase en calquera actividade de animación á lectura elaborado a través do PLan Lector do Centro para coadxuvar á creación de hábitos de lectura.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Accións de contribución ao plan TIC.
Respecto ás Tecnoloxías da Información e a Comunicación, dende o Departamento de Latín tratará de que o alumnado :
Desenvolva a súa capacidade investigadora e creativa para conseguir que sexa el o protagonista da súa propia aprendizaxe, buscando fontes propias de informacións e elaborando material . Poda ter acceso a coñecementos sobre o mundo romano relacionados cos contidos da asignatura que cursa o de interese persoal. Poda ter acceso a material que poda ser descargado e impreso[apuntes, exercicios, fotos, mapas, ... ]. Acceda a portais educativos especializados en temas de cultura clásica. Realice exercicios interactivos de webs seleccionadas pola profesora alomenos unha svez ao mes na aula de informática, se é posible, para repasar os contidos explicados na clase.
Na medida das nosas posibilidades, utilizaremos Internet na aula para afondar nos contidos da materia referentes sobre todo, ao ámbito "Roma e o seu legado" tanto en Latín I coma en Latín II, onde o material existente en imaxes, visitas virtuais a museos, busca de información.... seralles útil para ilustrar os contidos adscritos ao devandito apartado. Nos apartados de "Lingua, Tradución e Léxico" é pouco probable que fagamos uso deste tipo de recursos, conscientes de que para estes coñecementos se necesita ante todo, a explicación e comentarios da profesora e o traballo persoal do propio alumno sobre os textos. En todo caso, e se o tempo o permite, recomendaremos algúns programas de repaso de declinacións ou algunhas direccións de páxinas web ou blogs para que o alumno consulte e utilice fóra do horario de clase.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Accións de contribución ao plan de convivencia. Trataráse de conseguir un clima de traballo na aula que permita o desenvolvemento doas actividades con normalidade. Cando se detecte algúnproblema entre alumnos ou con eles comunicarase ao equipo de Mediación Escolar, para a súa polible resolución. De non ser así cominícarase a Xefatura de Estudios para a aplicación das medidas correctoras que establece o Regulamento de Réxime Interno.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Materiais e recursos didácticos incluídos os libros de texto. Latín I: Pola nosa experiencia persoal, decantámonos en Latín de 1º de bacharelato por continuar con un método no que as regras morfosintácticas se deducen da práctica da lectura e da tradución, e no que a súa aprendizaxe sistemática constitúe unha segunda fase.Por iso decantámonos en seguir utilizando o libro de texto: Latín. 1º Bachillerato. Edit. Oxford Educación. - Caderno de apuntes e de traballo, que debe ir elaborando o alumn@. Será un elemento importante, xa que nel debe recoller as formulacións iniciais, o proceso de traballo e as consclusións e resumos finais. - Material adicional ao do libro de texto e exercicios elaborados ou recollidos pola profesora. - Recoméndase aos alumnos ter unha libreta onde ir recollendo o vocabulario latino máis de frecuente uso e aparción. - Libros de lectura que se indicarán a principio de cada trimestre. (Estes estarán, na medida do posible, a disposición dos alumnos na Biblioteca do Centro). - Outros: dicionarios latino-castelán; dicionario latino- galego; dicionarios etimolóxicos, fotocopias con actividades elaboradas ou recopilado pola profesora, diapositivas, transparencias, películas,.... -As partes referidas ao apartado “Roma e o seu legado” estarán ilustradas con lecturas de obras clásicas complementariase outros materiais de apoio como mapas, montaxes de power point, material da rede...etc.
Latín II: Libro de texto: Sen libro de texto. Material elaborado polo departamento. Dicionario de Latín. Libros de lectura: 1. Breviario, Eutropio 2. Fábulas, Fedro 3. Metamorfosis, Ovidio 4. Carmina, Catulo 5. Ab urbe Condita,Tito Livio 6. Agrícola,Tácito 7. Anfitrión/ Gemelos , Plauto.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Actividades complementarias e extraescolares. A realización destas actividades dependerá do desenvolvemento da programación e da propia organización das actividades do Centro. Se é posible, sempre se realizarán en colaboración co Departamento de Grego do noso centro, e incluso, cos Departamentos de Clásicas doutros centros da provincia debido ao reducido número de alumnos que cursan a nosa materia.
En principio, a proposta que temos es:
-
Excursión a Lugo ( Festival de Teatro Clásico Xuvenil Grecolatino) para asistir a unha representación teatral.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Incorporación de modificacións propostas na memoria do curso anterior.
Á vista dos resultados obtidos no curso anterior na proba de acceso á Universidade PAAU e do total cumprimento da programación presentada o ano pasado, non cremos que sexa necesario modificar sustancialmente a programación presentada o curso anterior
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Procedementos para avaliar a propia programación. Unha vez ao mes incluirase no libro de actas o seguemento da programación e as súas modificacións. Incluindo as causas que provoquen tales modificacións , se fora o caso. Na memoria final de curso, realizarase unha valoración desta programación e incluiranse as posibles modificacións para o vindeiro curso.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
LATÍN 4º de ESO
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Introducción e contextualización As linguas clásicas suponen para os nosos xoves a mellor oportunidade de coñecer de modo directo e con certo grado de profundidade os aspectos fundamentais do legado clásico: a lingua e a literatura, as institucións e a arte, a organización social e a vida cotidiá. Por outra banda, as linguas clásicas como linguas flexivas que son, dotan ao alumno duns eficaces instrumentos para a análise lingüística e dun gran dominio de amplas parcelas da gramática, que lle facilitarán o esforzo de comprensión e análise tanto da lingua galega e castelá como doutras linguas modernas de orixe romance que estude. Neste sentido, o latín é un instrumento insubstituible para conseguir estes obxectivos. No ámbito cultural, a civilización romana ten o valor engadido de asimilar e transmitirnos a cultura grega. Pero a utilidade do Grego o do Latín non estriba só nos aspectos que sinalamos, senón que tamén axuda a alcanzar outros obxectivos que deben conseguirse no Bacharelato, xa que potencia o desenvolvemento dos mecanismos intelectuais básicos para unha reflexión razoada, coherente e científica.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Contribución das áreas e materias ao logro das Competencias Básicas Neste apartado, de acordo co marco legal do currículo das ensinanzas da ESO en Galicia (Decreto 133/2007), tal e como foi aprobado pola súa Administración educativa e publicado no D.O.G. o 13 de xullo de 2007,sinalaremos que o Latín contribúe dun xeito claro a fomentar as seguintes Competencias Básicas: a) Competencia en Comunicación Lingüística: dende todos os seus contidos se contribúe á lectura comprensiva de textos diversos e á expresión oral e escrita como medios para calquera aprendizaxe de calidade. b) Competencia en expresión cultural e artística: lógrase mediante o coñecemento do importante patrimonio arqueolóxico e artístico romano no noso país, o cal potencia o aprecio e desfrute da arte como produto da creación humana e como testemuño da Historia á vez que fomenta o interese pola conservación dese patrimonio. c) Competencia social e cidadá: establécese dende o coñecemento das institucións e o modo de vida dos romanos como referente histórico de organización social, participación dos cidadáns na vida pública e delimitación dos dereitos e deberes dos individuos e das colectividades no ámbito e ámbito dunha Europa diversa, unida no pasado pola lingua latina. d) Competencia no tratamento da información e competencia dixital: partes da materia requirirán a busca, selección e tratamento da información. e) Competencia de aprender a aprender: propicia a disposición e habilidade para organizar a aprendizaxe; favorece as destrezas de autonomía, disciplina e reflexión. f) Competencia para a autonomía e iniciativa persoal: o traballo cooperativo e a posta en común dos resultados implican valorar as achegas doutros compañeiros; aceptar posibles erros; comprender a forma de corrixilos e non se render ante un resultado inadecuado. En definitiva, achega posibilidades de mellora e fomenta o afán de superación.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Obxectivos xerais da asignatura neste curso:
Comprender textos latinos en contextos onde o sentido sexa facilmente deducible. Identificar e relacionar elementos morfolóxicos, sintácticos e léxicos da lingua latina que permitan a análise e a tradución de textos sinxelos. Desenvolver os hábitos de organización, traballo e disciplina no estudo, a partir dos mecanismos de estruturación mental que implica o proceso de análise e tradución de textos latinos. Mellorar a lectura comprensiva e a expresión oral e escrita mediante o coñecemento do vocabulario e as estruturas gramaticais latinas. Coñecer a orixe e evolución das linguas romances para valorar os trazos comúns e a diversidade lingüística como mostra da riqueza cultural dos pobos de Europa. Utilizar as regras fundamentais de evolución fonética do latín ás linguas romances e identificar palabras patrimoniais, cultismos e expresións latinas en diferentes contextos lingüísticos. Entender o significado do léxico común de orixe grecolatiana da propia lingua e comprender vocabulario culto, científico e técnico a partir dos seus compoñentes etimolóxicos. Reflexionar sobre os elementos formais e as estruturas lingüísticas das linguas romances coñecidas polo alumno, a través da comparación co latín, modelo de lingua flexiva. Coñecer os aspectos relevantes da cultura e a civilización romanas, utilizando diversas fontes de información e diferentes soportes, para identificar e valorar a súa continuidade no noso patrimonio cultural, artístico e institucional. Coñecer os xéneros literarios latinos máis importantes.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Secuencia de contidos: Organízanse en catro bloques: A. O sistema da lingua latina.- Abedecario e pronuncia en latín clásico. Lectura de fragmentos latinos e recoñecemento de termos transparentes. - O latín como lingua flexiva. Os casos e os seus principais valores sintáctico. Recoñecemento das diferenzas e similitudes básicas entre a estrutura da lingua latina e as das linguas utilizadas e coñecidas polo alumnado. - Clases de palabras. A flexión nominal e verbal. Léxico latino de frecuencia. - Estruturas oracionales básicas. A concordancia e a orde de palabras. Nexos coordinantes máis frecuentes. Análise morfosintáctico, tradución de textos breves e sinxelos en lingua latina. Retroversión de oracións simples. - Valoración da lingua latina como vía de transmisión e pervivencia do mundo clásico e instrumento privilexiado para unha comprensión profunda do sistema das linguas usadas na actualidade. B. Historia e evolución da lingua latina. Diferenciación entre lingua falada e escrita. Análise da evolución das linguas romances. - Evolución fonética. Termos patrimoniais e cultismos. Explicación dos cambios fonéticos máis frecuentes. Relación semántica entre palabras dunha mesma raíz latina e evolución fonética diferente. - Achega léxica do latín ás linguas modernas. - Valoración da orixe común das principais linguas indoeuropeas, interese pola adquisición de novo vocabulario, respecto polas demais linguas e aceptación das diferenzas culturais das xentes que as falan. C. A formación das palabras. -Compoñentes grecolatinos nas linguas romances. Identificación de lexemas, sufijos e prefixos grecolatinos usados nas linguas de uso habitual. - Vocabulario da ciencia e a técnica. Recoñecemento de étimos gregos e latinos nas terminologías específicas. - Latinismos e locuciones latinas. Recoñecemento das expresións latinas incorporadas ás linguas modernas. D. Outras vías de transmisión do mundo clásico. - Marco xeográfico e histórico da sociedade romana. - Institucións e vida cotiá. Interpretación dos seus referentes desde a nosa perspectiva. Comparación e análise crítica das estruturas sociais e familiares. - Pegadas materiais da romanización. Observación do patrimonio arqueolóxico e
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 artístico romano. - Mitoloxía clásica en manifestacións literarias e artísticas de todo tipo.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Temporalización: Estes catro bloques de contido terán como basee as unidades didácticas do libro de texto elixido por este Departamento: Latín 4º ESO. Editorial Santillana. Proyecto Los Caminos del Saber. 2012; e manterán a seguinte DISTRIBUCIÓN TEMPORAL, que terá carácter trimestral: PRIMEIRA AVALIACIÓN: - Abecedario latino. Pronuncia. Clasificación do sistema consonántico e vocálico. . - O Latín como lingua flexiva. Orde de palabras e concordancia. Flexión nominal e verbal I. [1ª e 2ª declinación. Adxectivos da 1ª clase. Verbo Sum. Verbos da 1ª conxugación regular latina.] - Breve panorama do marco xeográfico e histórico de Roma. - Orixe mítica de Roma: As figuras de Rómulo e Remo. A monarquía romana. - Os deuses olímpicos. Hércules. Animales fantásticos na mitoloxía.
SEGUNDA AVALIACIÓN: - Do latín ao galego e castelán: cultismos, semicultimos, termos patrimoniais e latinismos. - Evolución do latín ao galego e castelán: principais regras fonéticas. - Locuciones latinas incorporadas á nosa lingua.(Selecta de 50) - Flexión nominal e verbal II. [3ª declinación. Adxectivos da 2ª clase.Verbos da 2ª conxugación regular latina.] - A República na antigua Roma. Guerras Púnicas.Maxistraturas. Sociedade. - Personaxes da mitoloxía clásica: Faetón, Orfeo, Dédalo e Ícaro, Teseo.
TERCEIRA AVALIACIÓN: - Composición e derivación de orixe grecolatino. - Flexión nominal e verbal III. [4ª e 5ª declinaciones. Verbos da 3ª e 4ª conxugación regular latina.] - A figura de Julio César. A época imperial na antigua Roma. - Personaxes da mitoloxía clásica: Prometeo e Edipo. - Patrimonio arqueolóxico e artístico de Roma en Hispania, facendo fincapé no conservado en Galicia.
*Esta organización pretende responder á esixencia dunha mellor adecuación á realidade e ao ritmo escolar determinado polo calendario anual.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Criterios de avaliación en relación coas competencias básicas: a)Identificar en textos traducidos de autores clásicos e modernos, despois de resumilos, aspectos históricos ou culturais. Este criterio pretende verificar a capacidade de comprender o contido dun texto; identificar acontecementos, personaxes easpectos da civilización romana, e relacionar os datos do texto con referentes actuais.
b) Distinguir nas diversas manifestacións literarias e artísticas de todos os tempos a mitoloxía clásica como fonte de inspiración e recoñecer no patrimonio arqueolóxico as pegadas da romanización. Este criterio trata de comprobar se se identifican os principais elementos da mitoloxía clásica e o patrimonio arqueolóxico romano en diversos contextos expresivos, textos literarios e iconografía de calquera tipo, se comprende o seu significado específico e se advirte o seu valor coo fonte de inspiración.
c) Aplicar as regras básicas de evolución fonética a étimos latinos que dean orixe a termos romances de vocabulario habitual e establecer a relación semántica entre un termo patrimonial e un cultismo. Con este criterio preténdese avaliar a capacidade para utilizar os mecanismos de evolución fonética e analizar as diferenzas de significado entre palabras dun mesmo orixe.
d) Identificar compoñentes de orixe grecolatina en palabras da linguaxe cotidiá e no vocabulario específico das ciencias e da técnica, e explicar o seu sentido etimolóxico. Este criterio trata de comprobar a capacidade de recoñeecr os formantes gregos e latinos en diferentes contextos lingüísticos e producir definicións etimolóxicas de termos cotidiáns, ciéntificos e técnicos.
g) Recoñecer latinismos e locucións usuais de orixe latina inscorporadas ás linguas coñecidas polo alumno e explicar os seu significado en expresións orais e e escritas. Este criterio pretende verificar se o alumnado identifica e comprende as expresións latinas integradas nas linguas modernas e se é capaz de utilizalas de xeito coherente..
h) Recoñecer os elementos morfolóxicos e as estruturas sintécticas elementais da lingua latina e comparalos cos da propia lingua. Con este criterio trátase de constatar a compresión do funcionamento básico da lingua latina e a capacidade de establecer analoxías e diferenzas con elementos e estruturas da súa propia lingua. i) Traducir textos breves e sinxelos e producir mediante retroversión oracións simples utilizando as estruturas propias da lingua latina. Este criterio intenta comprobar se as alumnas e os alumnos asimilaron as estruturas morfolóxicas e sintácticas elementais da lingua latina e se son capaces de recoñecelas para realizaren traducións directas ou inversas de textos elaborados de escasa dificultade.
j) Manexar recursos que lle permitan elaborar, guiado polo profesorado, un traballo temático sinxelo sobre calquera aspecto da produción artística e técnica, a historia, as institucións, ou a vida cotidiá en Roma.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Este criterio quere comprobar se o alumnado é quen de buscar información, en fontes e formatos diversos, seleccionala, organizala e, despois da elaboración dun texto, expresala con orde, coherencia e cohesión.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Mínimos esixibles: Os contidos mínimos esixibles en Latín 4º ESO serán: -Tradución axeitada de textos latinos de carácter sinxelo. - Flexión nominal e verbal regular - Evolución fonética. Termos patrimoniais e cultismos. - Compoñentes grecolatinos nas linguas romances. - Expresións latinas incorporadas á lingua - A época republicana e imperial na antigua Roma. - Referentes das institucións e de aspectos socioculturais en relación co mundo actual. - Temas mitolóxicos: Os deuses Olímpicos. Hércules. Teseo .Edipo. - Pegadas da romanización que permanecen en Galicia.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Procedementos de Avaliación: 1.-Na avaliación dos alumnos terase en conta o esforzo e traballo persoalque eles fagan día a día. Para iso, o alumno terá un caderno ou carpeta de traballo que traerá todos o día a clase xunto co libro de texto e demáis material utilizado na materia. Nel recollerase a resolución das actividades que se propoñan, os traballos de investigación, os cuestionarios sobre as lecturas,....en resumo, o resultado de calquera das actividades consideradas instrumentos de avaliación que se realicen ao longo do curso. Iso será revisado e avaliado pola profesora , quen poderá premiar redondeando al alza la cualificación numérica final obtida na avaliación . 2.-Realizarase en cada unha das tres avaliaciones dous exercios escritos , un control parcial máis un exame trimestral ,que valeráno 100% da nota global de cada avaliación.[O parcial ou control valoraráse cun 40%, e o exame final do trimestre cun 60%]. A nota final de xuño será a acadada na media entre as tres avaliacións.r 3.- Premiarase ata con 0’5 puntos nas probas a realizar a omisión de faltas ortográficas, a boa presentación, a ausencia de borranchos e tipex de acordo coas medidas de mellora da competencia lingüística aprobadas polo noso Centro o 30 de xuño de 2010,sempre e cando a nota sexa superior ó 5. Dentro do formato dos exames, sinalar que conterán aspectos lingüísticos e culturais. No caso de que algún alumno ou alumna de 4º de ESO suspenda, terá opción a recuperar a materia en recuperacións pertinentes.Para superar a asignatura na convocatoria ordinaria de xuño, deberán estar aprobadas cada unha das avaliacións trimestrais ou súas respectivas recuperacións. Aos alumnos e alumnas suspensos, a profesora facilitaralles atención personalizada para adquirir os contidos mediante exercicios específicos e traballos de afianzamento + Quéirase deixar aclarado na presente Programación que non se farán probas escritas separadamente das marcadas pola profesora, a non ser que o alumno que falte presente un justificante oficial.
Tendo en conta que este curso de Latín é un curso de iniciación, consideramos de grande importancia o contido cultural xunto coa análise e tradución de textos, así como a orientación etimolóxica o parentesco entre o vocabulario das linguas coñecidas polo alumno co latín.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
En tódalas avaliacións o alumnado deberá realizar traballos escritos, exposicións orais, busca de información, exercicios interactivos utilizando as Novas Tecnoloxías da Información e exames escritos. Todo iso xunto á súa participación, interese e actitude en clase conformará a nota final de avaliación, que debe ser un 5 como mínimo para aprobar.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Instrumentos de Avaliación: Empregaremos un caderno de rexistro do profesor no que se anota a asistencia a clase, a presentación das tarefas, a participación na clase, o comportamento, a falta de asistencia e todos aqueles aspectos que describen o traballo persoal de cada alumno na materia para poder valorar a súa actividade cotiá,
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Procedementos para a realización da Avaliación Inicial: O primeiro día de clase levarase a cabo unha Avaliación Inicial dos alumnos. Esta consistiránun cuestionario que inclúe preguntas sobre aspectos históricos, xeográficos e lingüísticos relacionados coas materias. As preguntas realizáronse de tal xeito que resulten cómodas de contestar. Inclúense así mesmo algunhas cuestións sobre a Comunidade Autónoma de procedencia do alumno, o seu posible coñecemento doutras linguas, etc. Tamén se pregunta sobre os intereses do alumno en relación coa materia. Con devandito cuestionario perséguese: a) Detectar que aspectos resultan máis descoñecidos para os alumnos co fin de incidir máis sobre eles ao longo do curso e impartir nocións básicas previas que sonnecesarias para comprendelos. b) Coñecer cales son os intereses do alumno respecto de a materia e a súa motivación a finde aproveitar os primeiros e modificar unha probable desmotivación. c) Facer que os alumnos suscítense a materia dunha forma activa e como un proceso no que eles toman parte.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Criterios de cualificación:
A Avaliación do alumnado realizarase de acordo aos puntos da normativa para a ESO e basearase na consecución das competencias básicas (lingüística, cultural, dixital, autonomía persoal e capacidade de aprender a aprender) na adquisión dos coñecementos programados para o longo do curso e no logro dos obxectivos da asignatura. A avaliación será continua, aínda que por motivos organizativos do curso escolar realizarase por trimestres. Para superar a materia ao final do curso, será necesario superar cada unha das tres avaliacións ou as súas respectivas recuperacións.
Para a cualificación dos alumnos, ademais das probas específicas para avaliar os seus coñecementos, terase en conta o traballo realizado polo alumno. Se esixirá, para avaliar o anterior, o caderno de traballo. Se se realizan traballos de investigación individuais ou en grupo, será imprescindible a súa entrega no tempo señalado pola profesora para que o alumno sexa avaliado. No proceso de avaliación valorarase a participación do alumn@ nas actividades diarias da aula, tanto colectivas como individuais. Para supervisarlas, solicitaraselles aos alumnos a realización de traballo persoal diario (-actividades na casa-), controlando ademais a súa participación activa : tres días, ao longo dunha avaliación sen traer feita a tarefa ( ou deberes para casa) , por causas sen xustificar, supoñerán o suspenso automático na avaliación.
· PROBA ORDINARIA: Realizaranse tres sesións de avaliación, unha ao finalizar cada trimestre. Nelas se irá comprobando o grao de consecución dos obxectivos da materia programada para cada avaliación.
· PROBA EXTRAORDINARIA: Será común para todos os alumnos que non superaran a materia segundo os criterios anteriores. O Departamento elaborará esta proba de acordo cos criterios de avaliación especificados nesta Programación. En calquera caso, será unha proba similar ás que se fixeran durante o curso, de forma que o estilo das preguntas non supoña un obstáculo nin sirva de despiste a ningún alumno.Se o alumno non entregou os traballos esixidos ao longo do curso, deberá
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15 entregalos antes desta proba para ser cualificados.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Plans de traballo para a superación da materia pendente: Este punto non se contempla porque non existen alunmos coa materia pendente.
Procedemento para a cualificación das materias pendentes: Este punto non se contempla porque non existen alunmos coa materia pendente.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Metodoloxía didáctica:
A consecución dos obxectivos fai necesaria unha metodoloxía activa mediante a que se pretende a implicación do alumno no proceso de aprendizaxe, achegando os contidos á súa experiencia e realidade, partindo do nivel do alumno. Pautas metodolóxicas concretas para uso na aula serán: -Favorecer a lectura comprensiva dos textos e a súa posterior aprendizaxe -Estimular a expresión oral e escrita - Colaborar para que o alumnado consiga métodos de traballo efectivos, con prácticas de resumo, subliñado, comentario e discusión de textos,... - Planificar e elaborar diferentes traballos de investigación. -Facilitar a progresión na aprendizaxe da materia: os contidos, unha vez asimilados son retomados constantemente ao longo do proceso educativo. - Fomentarase a interrelación e a globalización á hora de enfrontarse cos contidos.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Medidas de atención á diversidade: O coñecemento e estudo do latín debe marcar varios niveis de afondamento segundo os alumnos/-ás e a súa variedade, por iso terase en conta a realización de exercicios diversos e variados, que estean en consonancia coa capacidade e interese do alumnado e que permita que todos alcancen un nivel mínimo, sen menoscabo e perxuizo de aqueles alumnos/-as que desexen progresar máis na materia. Se o Departamento de Orientación nos sinala algún alumno con altas capacidades, deseñaremos actividades de maior complexidade para eles.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Programación da Educación en Valores: Nesta materia educarase aos alumnos nos seguintes aspectos: 1. Respecto ao traballo propio e dos demáis. 2. Respecto polo material do Centro , uso dos ordenadores , ou uso do material bibliográfico da aula , ou da Biblioteca. 3. Tolerancia sobre as ideas dos demáis cando expresen as súas dúbidas ou pregunten na clase. 4. Puntualidade na asistencia a clase e na entrega dos traballos solicitados polo profesor. 5. Perseverancia na realización dos exercicios. 6. Esforzo continuado no aprendizaxe. 7. Respeto polas normas . 8. Interés , valoración e respeto polo proceso de ensino-aprendizaxe. 9. Colaboración nas tarefas de grupo.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Accións de contribución ao Proxecto lector: Está claro que a materia de Latín fomenta a lectura e o desenvolvemento da expresión e comprensión oral e escrita. Isto queda reflectido en varios aspectos: a) No cotián devir da clase, coa lectura da lección que corresponda e a interpretación do lido por parte do alumno. b) Coa realización de resumos escritos e/ou exposicións orais sobre aspectos concretos sinalados pola profesora ao longo do curso. c) Coa lectura de obras de temas relacionados co mundo romano, de corte xuvenil que consiga introducir aos alumnos de 4º Eso de Latín no mundo clásico dunha forma amena e entretenida. Debido a ampla bibliografía existente, preténdese que alomenos unha lectura sexa obligatoria por trimestre. Ademais, dende este Departamento participarase en calquera actividade de animación á lectura elaborado a través do PLan Lector do Centro para coadxuvar á creación de hábitos de lectura.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Accións de contribución ao Plan TIC: Respecto ás Tecnoloxías da Información e a Comunicación, dende o Departamento de Latín propiciarase o uso do procesador de textos, o navegador WEB (páxinas, webquest,, caza do tesouro....),software educativo, ferramentas de traballo colaborativo (Wiki,blogs,etc), batería de imaxes do mundo clásico, fragmentos de vídeo con carácter didáctico e calquera soporte no que aparezan pegadas da cultura clásica. Ademais da información que podemos atopar en Internet, hai recurso informáticos moi interesantes: xogos como Centurión; Xullo César, a Odisea,...
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Accións de contribución ao Plan de Convivencia: Trataráse de conseguir un clima de traballo na aula que permita o desenvolvemento doas actividades con normalidade. Cando se detecte algúnproblema entre alumnos ou con eles comunicarase ao equipo de Mediación Escolar, para a súa polible resolución. De non ser así cominícarase a Xefatura de Estudios para a aplicación das medidas correctoras que establece o Regulamento de Réxime Interno
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Materiais e recursos didácticos incluidos os libros de texto: Libro de texto: Latín. 4 ESO. Editorial Santillana. Proyecto Los Caminos del Saber . 2012. Outros recursos didácticos: Material de apoio e reforzo elaborado polo Departamento. Mapase videos sobre a historia, arqueoloxía clásica, ocio, sociedade, etc Libros relacionados co mundo clásico en calquera dos seus aspectos: literarios, históricos, mitolóxicos... ( A maior parte destes libros están a disposición dos alumnos na Biblioteca do centro) Fotocopias Láminas e debuxos dos propios alumnos Dicionarios. Vídeos didácticos e películas
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Actividades complementarias e extraescolares: A realización destas actividades dependerá do desenvolvemento da programación e da propia organización das actividades do Centro. Se é posible, sempre se realizarán en colaboración co Departamento de Grego do noso centro, e incluso, cos Departamentos de Clásicas doutros centros da provincia debido ao reducido número de alumnos que cursan a nosa materia. En principio, as propostas que temos es : Excursión a Lugo ( Festival de Teatro Clásico Xuvenil Grecolatino) para asistir a unha representación teatral no 2º trimestre do curso
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Incorporación de modificacións propostas na Memoria do curso anterior: Como o curso anterior non se impartiu esta materia en 4º de ESO, non se contempla esta incorporación de modificacións.
PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE LATÍN – CURSO 2014/15
Procedementos para avaliar a propia Programación: Para avaliar a adecuación da Programación á consecución dos obxectivos propostos, valorarase: O grao de satisfacción dos alumnos con respecto á materia de latín Os resultados das avaliacións e a porcentaxe de alumn@s que supera os contidos da materia.
En Verín a 12 de setembro de 2014. Asinado: María Sonia Sanz Sastre