Lingua castelá 2016 17 by Daniel García Cancio

IES XESÚS TABOADA CHIVITE Verín (Ourense)

Departamento de Lingua Castelá e Literatura

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA CURSO 2016-2017

Membros do Departamento: Elisa Vilela Pardo Mª José Prada Prada Laura Cervera González Helga Pérez Fernández

ÍNDICE A. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN..........................................................................................4 I. II. III. IV. V.

Contextualización…………………………………………………………………………………………………...................4 Composición do departamento. ……………………………………………………………………….......................4 Marco legal……………………………………………………………………………………………………….......................6 Resultados curso 2015/16…………………………………………………………………………………......................6 Propostas de mellora de resultados………………………………………………………………........................11

B. PROGRAMACIÓN ESO ...................................................................................................................12 I.

Programación por cursos: . 1º ESO (Competencias clave, obxectivos, estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos temporalizados, grao mínimo de consecución).....................................................12 . 2º ESO(Competencias clave, obxectivos, estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos temporalizados, grao mínimo de consecución).....................................................32 . 3º ESO(Competencias clave, obxectivos, estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos temporalizados, grao mínimo de consecución).....................................................68 . 4º ESO (Competencias clave, obxectivos, estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos temporalizados, grao mínimo de consecución).....................................................87

II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX.

Metodoloxía didáctica…………………………………………………………………………………………............. 118 Procedementos e instrumentos de avaliación……………………………………………………..............120 Criterios de corrección e cualificación…………………………………………………………………............. 122 Materiais e recursos didácticos……………………………………………………………………………..............123 Plan de traballo para a recuperación de materias pendentes……………………………............... 125 Plan de actuación cos alumnos repetidores na ESO…………………………………………….............. 125 Medidas de atención á diversidade. ……………………………………………………………………..............126 Programación de educación en valores…………………………………………………………………........... 128

C. PROGRAMACIÓN PMAR 2º ESO..................................................................................................131 I. II. III. IV.

Contextualización………………………………………………………………………………………………….............131 Contribución ao desenvolvemento das competencias clave................................................131 Obxectivos para o curso........................................................................................................137 Estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos temporalizados, grao mínimo de consecución................................................................................................................141

V. Concrecións metodolóxicas que require o ámbito................................................................160 VI. Materiais e recursos didácticos.............................................................................................161 VII. Criterios de avaliación, cualificación e promoción...............................................................161 VIII. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino..................................................162 IX. Actividades de seguimento, recuperacióm e avaliación das materias pendentes...............162 X. Procedementospara acreditar os coñecementos necesarios aos alumnos.........................162

XI. Deseño da avaliación inicial e medidas individuais ou colectivas que se poidan adoptar como consecuencia dos resultados...........................................................................................163 XII. Medidas de atención á diversidade.......................................................................................163 XIII. Elementos transversais........................................................................................................163 XIV. Actividades extraescolares e complementarias..................................................................164 XV. Educación en valores............................................................................................................164 XVI. Accións de contribución ao proxecto lector........................................................................164 XVII. Accións de contribución ao plan TIC...................................................................................165 XVIII. Accións de contribución ao plan de convivencia...............................................................165 XIX. Mecanismos de revisión, avaliación e modificación das programacións didácticas en relación cos resultados académicos e procesos de mellora.......................................................165

D. PROGRAMACIÓN LINGUA CASTELÁ E LITERATURA BACHARELATO..........................................166 I.

II. III. IV. V. VI. VII.

Programación Lingua Castelá por cursos 1.1. Lingua castelá 1º de Bacharelato(Contribución ao desenvolvemento das competencias clave, obxectivos xerais, estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos temporalizados; grao mínimo de consecución)……………………………………………......................167 1.2. Lingua castelá 2º de Bacharelato(Contribución ao desenvolvemento das competencias clave, obxectivos xerais, estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos temporalizados; grao mínimo de consecución)....................................................................214 Metodoloxía didáctica…………………………………………………………………………………………………......232 Procedementos e instrumentos de avaliación………………………………………………………………....234 Criterios de corrección e cualificación……………………………………………………………………………..235 Materiais e recursos didácticos………………………………………………………………………………………..237 Medidas de atención á diversidade.......................................................................................237 Bacharelato: educación en valores........................................................................................237

E. PROGRAMACIÓN BACHARELATO: LITERATURA UNIVERSAL…………………………………………........238 I.

II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X.

Programación Literatura universal (Contribución ao desenvolvemento das competencias clave, obxectivos xerais, estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos temporalizados; grao mínimo de consecución)……………………………………………......................238 Obxectivos.............................................................................................................................239 Estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos temporalizados..................240 Grao mínimo de consecución................................................................................................251 Metodoloxía didáctica…………………………………………………………………………………………….......... 252 Procedementos e instrumentos de avaliación…………………………………………………………..........252 Criterios de corrección e cualificación………………………………………………………………………........253 Materiais e recursos didácticos………………………………………………………………………..……….........254 Medidas de atención á diversidade……………………………………………………………………...............254 Programación de educación en valores………………………………………………………………..............255

F. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR...............................................................256

G.ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC..................................................................................257

H.ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA ........................................................259

I.ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES..............................................................260

J.INDICADORES DE LOGROPARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO E PRÁCTICA DOCENTE...........................................................................................................................................261 K. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS EN RELACIÓN COS RESULTADOS ACADÉMICOS E PROCESOS DE MELLORA..........262

A.Introducción e contextualización I. Contextualización O IES Xesús Taboada Chivite está situado no concello de Verín ao sur de Galicia e tamén da provincia de Ourense.Linda polo norte co concello de Castrelo do Val; polo leste, co de Vilardevós; polo sur, con Portugal: e polo oeste, cos concellos de Oímbra e Monterrei. Estamos nunha zona que a nivel educativo presenta unha oferta variada: dous centros públicos de infantil e primaria, un centro público de secundaria, un centro público de secundaria e bacharelato, un centro público de formación profesional e bacharelato e tres centros concertados-privados. Ademais conta cunha extensión da Escola Oficial de Idiomas, o Centro de Formación e Recursos e a Biblioteca Pública. Características do centro O centro imparte Educación Secundaria Obrigatoria; Bacharelato en dúas modalidades: Bacharelato de Humanidades e Ciencias Sociais e Bacharelato de Ciencias e Tecnoloxía; Programa de Diversificación Curricular en 4º de ESO. O centro tamén ofrece un tipo de ensinanza non reglada: o Programa That´s English da Escola Oficial de Idiomas. Caracteríticas dos alumnos Maioritariamente, os alumnos escolarizados no centro pertencen a familias de nivel socioeconómico medio ou medio baixo, especialmente na ESO. Destaca no primeiro ciclo o gran número de alumnado de etnia xitana, inmigrantes e alumnos con NEE. Por tal motivo consideramos fundamental o feito de que estamos ante una materia instrumental, básica e indispensable para desenvolver as competencias básicas no resto das materias do currículo e que é absolutamente necesario una atención personalizada por parte dun profesor especialista na materia, e non doutros docentes doutras especialidades. Características das familias O nivel socio-económico e cultural das familias é medio ou medio baixo, a maioría dos pais teñen estudios primarios e traballan no sector servicios. Moitos están totalmente implicados na educación dos seus fillos, aínda que, desafortunadamente, algúns rapaces viven nun ambiente familiar pouco favorable e non recibe a atención necesasaria por parte dos seus proxenitores. Características dos educadores O persoal docente está formado por 56 profesores entre licenciados e diplomados en Maxisterio. O centro conta con 3 profesoras de pedagoxía terapéutica.

II. Composición do departamento O Departamento de Lingua Castelá e Literatura estará integrado durante o curso 2016-2017 por catro membros: Elisa Vilela Pardo, Mª José Prada Prada, Laura e ; aos que lles corresponden os seguintes grupos e disciplinas: Elisa Vilela Pardo 2 grupos de 1º ESO 2 grupos de 2º ESO

Lingua castelá e literatura

2 grup. de reforzo de 2º ESO Mª José Prada Prada (Xefa de Dpto.) 3 grupos de 1º de Bach

Lingua castelá e Literatura

1 grupo de 1º ESO 1 grupo de 1º de Bach.

Literatura universal

Laura Cervera González 3 grupos de 2º de Bach. 2 grupos de 4º ESO

Lingua castelá e Literatura

1 grupo de 1º ESO Helga Pérez Fernández 3 grupos de 3º ESO 1 grupo de 2º de ESO

Lingua castelá e Literatura PMAR

Asimesmo, impartirá a disciplina de Lingua Castelá a profesora do centro Sonia Sanz Sastre (Dpto. Latín), que impartirá dous grupos de Lingua Castelá en 2º de ESO, e o profesor Daniel García Cancio (Dpto. Grego), que impartirá dous grupos de reforzo de 1º de ESO.

III.Marco legal O Real Decreto 1105/2014, de 26 de decembro, polo que se establece o currículo básico da Educación Secundaria Obrigatoria, publicado no BOE o 3 de xaneiro de 2015, está enmarcado na Lei Orgánica 8/2013, de 9 de decembro, para la Mejora da Calidad Educativa, que modifica o artigo 6 da Lei Orgánica 2/2006, de 3 de maio, de Educación, para definir o currículo como a regulación dos elementos que determinan os procesos de ensinanza e aprendizaxe para cada unha das ensinanzas. De conformidade co mencionado Real Decreto 1105/2014, de 26 de decembro, que determina os aspectos básicos a partir dos cales as distintas Administracións educativas deberán fixar para o seu 5

ámbito de xestión a configuración curricular e a ordenación das ensinanzas en Bacharelato, corresponde á Xunta de Galicia regular a ordenación e o currículo na etapa. O Decreto 86/2015, de 25 de xuño, polo que se establece o currículo de Educación Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia, así o fai para todas as asignaturas, e en concreto para a de Lingua castelá e Literatura. A programación do Dpto. de Lingua Castelá e Literatura do IES X. T. Chivite, recolle de forma íntegra os aspectos que se detallan oficialmente no artigo 13 da Resoluciónde 27 de xullo, pola que dítanse instrucións para a implantación do currículo da educación secundaria obrigatoria e do Bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia.

IV. Resultados do curso 2015/2016 Estes resultados e as reflexións que provocan son o punto de partida da nosa programación didáctica. RESULTADOS ESO 2015/16

1º ESO Grupo A

Aprob./ Nº. Alumn.

% Aprobados

Setembro

0/7

Xuño+Setemb.

14 / 21

Grupo B

Aprob./ Nº. Alumn.

% Aprobados

Setembro

0 / 10

Xuño+Setemb.

12/22

Grupo C

Aprob./ Nº. Alumn.

% Aprobados

Setembro

0/6

Xuño+Setemb.

15 / 21

Grupo D

Aprob./ Nº. Alumn.

% Aprobados

Setembro

2/8

Xuño+Setemb.

16/22

2º ESO Grupo A

Aprob./ Nº. Alun.

% Aprobados

Setembro

0/3

Xuño+Setemb.

20/23

Grupo B

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

0/4

Xuño+Setemb.

18/22

Grupo C

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

1/6

Xuño+Setemb.

18/23

Grupo D

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

1/5

Xuño+Setemb.

16/20

3º ESO Grupo A

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

5/7

Xuño+Setemb.

16/18

Grupo B

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

2/8

Xuño+Setemb.

12/18

Grupo C

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

5/11

Xuño+Setemb

14/20

4º ESO Grupo A

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

1/2

Xuño+Setemb.

25/26

Grupo B

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

0/0

Xuño+Setemb.

19/19

100

Grupo C

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

0/0

Xuño+Setemb.

11/11

100

RESULTADOS BACHARELATO 2015/2016 1º Bacharelato Grupo A

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

1/9

Xuño+Setemb.

21/28

Grupo B

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

5/12

Xuño+Setemb.

21/28

Grupo C

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

3/13

Xuño+Setemb.

22/32

1º Bacharelato Literatura universal

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

4/4

100

Xuño+Setemb

4/4

100

2º Bacharelato Grupo A

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

0/1

Xuño+Setemb.

29/30

Grupo B

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

3/6

Xuño+Setemb.

21/24

Grupo C

Aprob./ Nº. Alum.

% Aprobados

Setembro

2/3

Xuño+Setemb.

29/30

RESULTADOS PENDENTES 2015/16 1º ESO

Aprobados/Nº alumnos

% Aprobados

ORDINARIA

1/5

EXTRAORDINARIA

0/4

ORDIN+EXTRAORDIN

1/5

1º Bacharelato

Aprobados/Nº alumnos

% Aprobados

ORDINARIA

3/3

100

EXTRAORDINARIA

-----------

ORDIN+EXTRAORDIN

3/3

100

TOTAL DE APROBADOS EN ESO E BACHARELATO

Total ESO 1º

66 % Aprobados

2º

81 % Aprobados

3º

74 % Aprobados

4º

98% Aprobados

Total Bacharelato 1º

75 % Aprobados

2º

93 % Aprobados

V. Propostas para mellorar resultados Despois de realizadas as avaliacións de xuño e setembro do curso 2015/16, o departamento de castelán reúnese para falar dos resultados e adoptar as medidas oportunas para melloralos neste curso. E importantísimo suliñar o feito de que a gran mayoría de suspensos no primeiro ciclo corresponde a alumnado inmigrante, de etnia xitana ou con ACIs. No primeiro dos casos, hai un total descoñecemento da lingua por parte de estes rapaces; no segundo, un total desinterese pola materia ó que se suma o mal comportamento dos alumnos; no terceiro, as enormes carencias e falta de base destes nenos. Por tal motivo conviría que houbese os suficientes reforzos e apoios para poder atender adecuadamente a un alumnado tan heteroxéneo para poder conseguir que acaden o nivel suficiente para poder levar a cabo a súa actividade académica co resto dos rapaces do seu grupo de referencia. Esta problemática vese acentuada polo feito da diminución de persoal especializado na materia para atender adecuadamente as carencias destes alumnos. Intentaremos estar perfectamente coordinados cos profesores doutras materias encargados de formar a estes rapaces cunhas características tan especiais. Tamén estamos a facer reunións cós titores dos centros de primaria adcritos ó centro no comenzo do curso escolar para intercambiar propostas de mellora. Desde o punto de vista da práctica na aula, pensamos que debemos primar actividades que traballen a comprensión oral e escrita, así coma una maior adquisición de léxico, por riba das destinadas a adquisición de contidos conceptuais. Tamén estamos a intentar introducir na clase do primeiro ciclo da ESO exercicios destinados específicamente a traballar a comprensión oral, tan necesaria para entender as explicacións de profesor. Tamén sería aconsellable que os grupos en xeral fosen máis pequenos. Por outra banda, cremos que é fundamental implicar ós pais na mellora dos resultados dos seus fillos. Por iso seguiremos coa medida que xa adoptamos de manter informados ós responsables de aqueles alumnos que baixen o seu rendemento acádemico, ben a través do titor ou directamente chamándoos por teléfono. 10

Tamén propoñemos, para aqueles nenos que o necesiten, elaborar actividades de reforzo para axudalos a acadar un resultado positivo en Lingua Castelá que, polo feito de ser instrumental, é indispensable para a aprendizaxe do resto das materias do currículo. Outro dos aspectos que axudarían a mellorar resultados sería a organización dos agrupamentos de forma flexible, onde os alumnos se agrupasen por niveis e poidesen pasar de un a outro grupo dependendo das súas carencias ou dos seus avances.

B.PROGRAMACIÓN ESO I. -PROGRAMACIÓNS POR CURSOS 1.1. -1º ESO 1.1.1. - Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. 1.1.2. – Concreción de obxectivos para o curso 1.1.3. – Estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos relacionados con cada estándar. 1.1.3.1. Temporalización 1.1.4. – Grao mínimo de consecución para superar a materia. 2. -2º ESO 1.2.1. - Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. 1.2.2. – Concreción de obxectivos para o curso 1.2.3. – Estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos relacionados con cada estándar. 1.2.3.1. Temporalización 1.1.4. – Grao mínimo de consecución para superar a materia.

3. -3º ESO. 1.3.1. - Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. 1.3.2. – Concreción de obxectivos para o curso 1.3.3. – Estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos relacionados con cada estándar. 1.3.3.1. Temporalización 1.3.4. – Grao mínimo de consecución para superar a materia. 4. -4º ESO 1.4.1. - Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. 1.4.2. – Concreción de obxectivos para o curso 1.4.3. – Estándares de aprendizaxe, criterios de avaliación e contidos relacionados con cada estándar. 1.4.3.1. Temporalización 1.4.4. – Grao mínimo de consecución para superar a materia. 11

II.- Metodoloxía didáctica. III.- Procedementos e instrumentos de avaliación IV.-Criterios de corrección e cualificación. V.- Materiais e recursos didácticos. VI.-Plan de traballo para a recuperación de materias pendentes. VII.-Plan de actuación cos alumnos repetidores na ESO. VIII.- Medidas de atención á diversidade.

1.1.PRIMEIRO CURSO ESO MATERIA PROFESOR/ES

LINGUA CASTELÁ Elisa Vilela, Mª José Prada,Laura Cervera e Daniel García

1.1.1 Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Nas distintas unidades didácticas procurarase coma obxectivo primordial afianza-la adquisición e mais ou desenvolvemento por parte do alumnado das competencias clave mencionadas polo currículo oficial. A competencia máis vinculada á área de Lingua Castelá e Literatura é a Competencia en comunicación lingüística, así como a Competencia en conciencia e expresións culturais. Pero tamén pódese relacionar coa Competencia para aprender a aprender, pois o acceso ao saber e a construción do coñecemento realízase basicamente a través da linguaxe, e co Sentido da iniciativa e espíritu emprendedor, pois unha das funcións da linguaxe é regular e orientar a nosa propia actividade. Tampouco podemos esquecer a contribución da nosa área ao fomento doutras capacidades: Competencia dixital e Competencias sociais e cívicas. De que forma se logran cada unha das competencias clave dende esta materia. Imos expoñer sucintamente os aspectos máis relevantes, ordenadas as competencias de maior a menor presenza nesta materia: 

Competencia en comunicación lingüística Esta competencia é a de maior relevancia que pode adquirirse nesta materia, xa que todos os seus contidos están orientados á adquisición dos coñecementos, destrezas e actitudes propios das destrezas comunicativas (procedementos de uso e reflexión sobre o seu funcionamento), aspectos todos eles que se aplicarán para adquirir coñecementos noutras áreas.



permitan a mellora das súas destrezas comunicativas. O uso de Internet convértese, como non podía ser doutra forma, nun instrumento privilexiado, aínda que non único, para esa finalidade. Pero, ademais, outros soportes electrónicos (DVD, CD-ROM,...) e os procesadores de texto serán aliados na mellora da capacidade comunicativa do alumno, sobre todo porque lle animarán a mellorar en dúas das facetas en que máis dificultades adoita atoparse: a de escribir e a de ler. 

Competencias sociais e cívicas O uso da lingua como instrumento de comunicación axudará a que o alumno desenvolva a competencia social e cidadá, en canto que lle permitirá poñer en práctica habilidades sociais como a convivencia, o respecto, a tolerancia, etc., froito das súas relacións con outras persoas que non necesariamente han de ter visións do mundo iguais á súa (interactuar socialmente). Se ben unha das finalidades desta materia é aprender lingua, tamén o é comprender e valorar as mensaxes que se transmiten a través do código lingüístico, e mesmo apreciar ese código cando non é o propio dun (caso do estudo doutras linguas españolas ou estranxeiras). Desta forma, a lingua como sistema de comunicación pode facilitar que o alumno coñeza realidades distintas á do contexto social en que vive e favorecer, en consecuencia, unha visión aberta doutras realidades.



Competencia en conciencia e expresións culturais Esta competencia adquírese, fundamentalmente, cando se achega ao alumno á produción literaria, de modo que coñeza os grandes temas que a literatura tratou ao longo do tempo como expoñentes das preocupacións que interesaron ao ser humano. Pero ademais, e no estudo do contexto en que se elaborou unha obra literaria, poderá coñecer outras manifestacións artísticas e culturais que darán todo o seu sentido, precisamente, á creación literaria.



Competencia en aprender a aprender Esta competencia mostra como uns determinados contidos (lingüísticos neste caso, e para a mellorar a capacidade comunicativa) serven para adquirir novos coñecementos de diferentes áreas, non en van no código lingüístico está a base do pensamento e do coñecemento, en suma, a representación do mundo. Mentres o alumno aprende contidos dunha determinada materia está a aprender, tamén, os propios da comunicación lingüística, só que en diferentes tipos de textos.



Competencia en sentido da iniciativa e espíritu emprendedor O uso da lingua en contextos determinados non fai senón enfrontar ao alumno a diversas situacións nas que debe analizar e resolver problemas relacionados coas destrezas comunicativas, o que redunda na súa capacidade para actuar reflexiva e autonomamente.

Comunicación lingüística  Expresar oralmente pensamentos, emocións, vivencias e opinións de xeito coherente.  Adecuar a fala a situacións comunicativas variadas, controlando os elementos non verbais e respectando as regras propias do intercambio comunicativo.  Ter conciencia das convencións sociais e culturais á hora de producir textos.  Buscar, recompilar e procesar información en fontes escritas.  Comprender distintos tipos de textos propios do ámbito académico recoñecendo a súa intención comunicativa e os seus trazos formais.  Comprender distintos tipos de textos propios da vida cotiá e das relacións sociais recoñecendo a súa intención comunicativa e os seus trazos formais.  Comprender os principais tipos de textos que aparecen nos medios de comunicación recoñecendo a súa intención comunicativa e os seus trazos formais.  Gozar da lectura e, a través dela, descubrir outros ámbitos, idiomas e culturas.  Tomar conciencia da necesidade de respectar as normas ortográficas na produción de textos escritos.  Coñecer os principais procedementos de formación de palabras como instrumento para ampliar o léxico.  Utilizar un vocabulario suficientemente amplo para expresarse oralmente e por escrito con propiedade e precisión.  Coñecer as regras de combinación das distintas clases de palabras en sintagmas e oracións para a comprensión e produción de textos.  Compoñer textos propios do ámbito académico axeitados ao propósito comunicativo.  Compoñer textos propios da vida cotiá e das relacións sociais axeitados ás condicións da situación comunicativa.  Compoñer textos propios dos medios de comunicación axeitados ás convencións dos distintos subxéneros e subxéneros xornalísticos.  Escribir textos para expresar ideas, sentimentos e experiencias.

 

  

    

Competencia dixital Buscar, obter, procesar e comunicar información para transformala en coñecemento utilizando sistemas informáticos ou Internet. Analizar de xeito crítico a información obtida. Social e cívica Coñecer e practicar o diálogo como ferramenta básica de comunicación interpersoal e de resolución de conflitos. Coñecer os valores que caracterizan unha sociedade democrática: liberade, solidariedade, participación, cidadanía, tolerancia. Valorar a pluralidade lingüística de España como unha riqueza cultural Conciencia e expresións culturais Comprender e valorar criticamente textos literarios de distintas épocas e tradicións culturais. Recoñecer e comprender os procedementos retóricos propios da linguaxe literaria. Coñecer as convencións características dos principais xéneros e subxéneros literarios. Coñecer os temas e motivos recorrentes na tradición literaria. Coñecer as obras e autores máis destacados do patrimonio literario. 14

 

Ter conciencia da evolución das correntes estéticas e literarias Cultivar a expresión de ideas, experiencias ou sentimentos a través da literatura.



Aprender a aprender Coñecer e utilizar de xeito habitual as principais estratexias e técnicas que favorecen o traballo intelectual (resumo, esquema, mapas conceptuais, ...). Utilizar diferentes recursos e fontes para a recollida e tratamento da información.

 

Autonomía e iniciativa persoal Actuar con iniciativa e creatividade persoal. Desenvolver as habilidades sociais



1.1.2. Obxectivos da ESO Segundo o currículo oficial, a educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan: a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática. b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller. d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos. e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación. f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos campos do coñecemento e da experiencia. g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades. h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura. i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira axeitada. l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo. 15

m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora. n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de expresión e representación. ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito. o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona. 1.1.2.1. Obxectivos do curso Como concreción destes obxectivos xerais, os plantexados para o curso desde o Dpto. de Lingua castelá e Literatura son os seguintes: * Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade sociocultural. * Utilizar a lingua para expresarse de forma coherente e adecuada nos diversos contextos da actividade social e cultural, para tomar conciencia dos propios sentimentos e ideas e para controlar a propia conduta. * Coñecer a realidade plurilingüe de España e as variedades do castelán e valorar esta diversidade como unha riqueza cultural. * Utilizar a lingua oral na actividade social e cultural de forma adecuada ás distintas situacións e funcións, adoptando unha actitude respectuosa e de cooperación. * Empregar as diversas clases de escritos mediante os que se produce a comunicación coas institucións públicas, privadas e da vida laboral. * Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar para buscar, seleccionar e procesar información e para redactar textos propios do ámbito académico. * Utilizar con progresiva autonomía e espírito crítico os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información para obter, interpretar e valorar informacións de diversos tipos e opinións diferentes. * Facer da lectura unha fonte de pracer, de enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo e consolidar hábitos lectores. * Comprender textos literarios utilizando coñecementos básicos sobre as convencións de cada xénero, os temas e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos. * Aproximarse ao coñecemento de mostras relevantes do patrimonio literario e valoralo como un modo de simbolizar a experiencia individual e colectiva en diferentes contextos histórico-culturais. * Aplicar con certa autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas do uso lingüístico para comprender textos orais e escritos e para escribir e falar con adecuación, coherencia, cohesión e corrección. * Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos lingüísticos que supoñen xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas. 16

1.1.1.3. Estándares de aprendizaxe, contidos e criterios de avaliación A distribución de contidos que propoñemos a continuación baséase no guión do libro de texto que empregaremos neste curso, pero non pretende ser algo ríxido, senón que poderá ser alterado ata un limite razoable segundo as necesidades do alumnado e outras circunstancias. En todo caso, dado que no curso practicaremos unha avaliación continua, suponse que o final dunha unidade didáctica en ningún caso significará o seu esquecemento, senón que continuamente faranse actividades de repaso, sempre procurando que non choque co necesario avance na materia e buscando a maior harmonía posible entre os vellos temas e os novos. Están distribuídos en doce unidades didácticas que se desenvolverán aproximadamente ao longo de dúas ou tres semanas cada unha, de xeito que cada trimestre traballaranse catro destas unidades. Cada unidade didáctica integra contidos pertencentes aos distintos bloques propostos polo Currículo aprobado pola Xunta de Galicia, que son os seguintes: BLOQUE 1:Comunicación oral. Escoltar, falar e conversar. BLOQUE 2:Comunicación escrita: Ler e escribir. BLOQUE 3: Coñecemento da lingua. BLOQUE 4: Educación literaria. O grado de adquisición destes contidos medirase según un criterio de avaliación e as especificacións destes criterios, os estándares de apredizaxe avaliables. Presentamos unas tablas que relacionan cada contido co criterio de avaliación e o estándar de aprendizaxe avaliable relacionado.

1.1.3.1.Temporalización de estándares de aprendizaxe relacionados con contidos, competencias e criterios de avaliación. Primer trimestre Unidade didáctica 1

bloq

Estándares apredizaxe Produce textos orais de diversa tipoloxía seguindo o esquema introdución, desenvolvemento e desenlace, sen divagacións, cunha pronunciación clara adaptada á finalidade do texto e empregando un léxico adecuado. C. Sociais e cívicas. Analiza e reflexiona sobre a súa produción oral e a doutros compañeiros para mellorar as súas prácticas orais. C. Aprender a

Contidos

Criterios avaliación

- Interpretación e produción de presentacións orais. – Adecuación da linguaxe á situación comunicativa. – Realización de hipóteses a partir de elementos lingüísticos e extralingüísticos. – Comprensión e definición de palabras en función do seu contexto. – Interese por ampliar o propio léxico a partir do coñecemento de novas palabras. – Aprendizaxe de estratexias para falar correctamente en público.

·Producir textos orais adecuados a diferentes situacións comunicativas da vida cotiá ou académica. ·Analizar e interpretar adecuadamente as producións orais propias e alleas. ·Interpretar de forma adecuada os diferentes elementos dunha lectura.

– Esforzo por conseguir claridade e coherencia nas nosas comunicacións

aprender - C. Sociais e cívicas. Establece relacións entre o contido das lecturas e as imaxes que acompañan o texto. C. Aprender a aprender - C. Sociais e cívicas. Produce textos escritos seguindo unha proposta de planificación previa. C. Lingüística - Aprender a aprender. Coñece diferentes fontes de información e utiliza o dicionario de forma habitual. C. Aprender a aprender Dixital - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Identifica diferentes categorías gramaticais e as súas características e aplica este coñecemento para a corrección de inadecuacións. C.Aprender a aprender. Coñece diferentes clases de palabras e os diferentes procesos para a súa formación. C. Aprender a aprender.

Distingue diferentes tipoloxías textuais e as súas características e incorpóraas nas súas producións escritas. Emite xuízos de valor sobre diferentes lecturas e comparte a súa experiencia lectora. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - C. Sociais e cívicas. Comprende textos literarios de distinta época e tipoloxía. C. Lingüística.

– Elaboración dun texto narrativo persoal a partir dun texto modelo. – Desenvolvemento de estratexias de planificación para a produción de textos escritos. – Exercitación de destrezas necesarias para unha rápida e eficaz consulta do dicionario e doutras fontes de información.

Aplicación das normas gramaticais de concordancia. – Formación de palabras a partir da composición de prefixos, lexemas e sufixos. – Construción de palabras compostas a partir doutras simples. – Identificación dos xéneros literarios. – Análise de textos narrativos e dramáticos a partir de cuestionarios. – Recoñecemento das funcións comunicativas presentes nunha serie de textos literarios.

- Valoración da lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal.

Aplicar coñecementos gramaticais para corrixir e revisar textos de forma autónoma. Identificar diferentes clases de palabras a partir da súa estrutura. Identificar tipoloxías textuais analizando os elementos lingüísticos predominantes e a súa función comunicativa concreta.

– Lectura comprensiva e en voz alta dun texto poético, narrativo e teatral breve.

Expresar a opinión persoal sobre a lectura e compartir a experiencia de ler por pracer.

– Reflexión sobre as características distintivas dos diferentes fragmentos literarios lidos.

Ler e comprender fragmentos literarios de diversa tipoloxía.

Unidade didáctica 2 Blq

Estándares de aprendizaxe Escoita e interpreta adecuadamente textos orais breves. Aprender a aprender - C. Sociais e cívicas.

Contidos - Diálogo e resposta oral a preguntas sobre as ilustracións e o argumento dunha lectura. – Escoita comprensiva de relatos e identificación das súas partes. – Análise e mellora da propia produción oral.

Criterios de avaliación Descodificar de forma adecuada textos orais de diferente tipoloxía. Producir textos orais adecuados a diferentes situacións

– Narración planificada de relatos orais a partir dunha serie de imaxes. Intervén oralmente de forma non planificada para expresar a súa opinión. C. Aprender a aprender.

– Emprego das estratexias entonativas adecuadas no relato de historias orais. –Exposición oral dun tema específico integrando os coñecementos da unidade

comunicativas da vida cotiá ou académica. Analizar e interpretar adecuadamente o contido de textos orais.

Valora activamente outras perspectivas en situacións comunicativas escolares. C. Sociais e cívicas. É consciente das características dos discursos orais e analízaos conscientemente. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Aprender a aprender. Comprende o contido de relatos breves a partir de preguntas e exercicios de comprensión lectora. C. Aprender a aprender. Observa imaxes e axúdase delas para completar a descrición dos personaxes das lecturas- C. Aprender a aprender - Conciencia e expresións culturais. 2 Produce textos escritos seguindo unha serie de pasos a modo de planificación previa. C. Aprender a aprender. Coñece e utiliza diferentes fontes de información de forma habitual. C. Aprender a aprender - Dixital - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Recoñece os nomes nun texto e diferencia distintos tipos, o xénero e o número. C. Aprender a aprender. 3

Recoñece e emprega palabras compostas e siglas. C. Aprender a aprender. Identifica e analiza os verbos dun texto. C.Aprender a aprender.

Lectura comprensiva, en voz alta e en silencio, de textos narrativos. – Análise do argumento e reflexión dun relato a través de preguntas ou de actividades de comprensión. – Observación de ilustracións durante unha lectura comprensiva. – Identificación das partes descritivas dun relato. – Procura e análise de información en fontes diversas. – Produción de textos descritivos e narrativos propios. - Revisión e corrección de textos propios

- Recoñecemento e clasificación dos diferentes tipos de substantivos. – Identificación do xénero e do número dos substantivos. – Identifica e compón siglas de forma adecuada.

Ler textos de forma comprensiva para favorecer a reflexión.

Empregar diferentes estratexias que favorezan a comprensión lectora.

Producir textos escritos de diferente tipoloxía seguindo unhas establecidas.

Empregar as TIC en diversos campos e áreas do coñecemento.

Coñecer os diferentes tipos de substantivos e aplicar con corrección as normas de concordancia. Coñecer e aplicar diferentes mecanismos de formación de palabras.

– Crea novas palabras de forma lóxica. – Emprega os tempos verbais de forma correcta- Detecta e corrixe enunciados incorrectos e enunciados agramaticais.

Recoñecer os diferentes tempos verbais e empregalos correctamente segundo o contexto. Aplicar correctamente as normas ortográficas e

Recoñece e aplica normas gramaticais nun conxunto de enunciados erróneos. C. Aprender a aprender. Comparte o seu punto de vista sobre lecturas co grupo-clase. C. Sociais e cívicas. 4 Traballa en grupo determinados aspectos das lecturas propostas. C. Sociais e cívicas.

gramaticais básicas na redacción de textos.

- Compartir experiencias propias sobre lecturas, series ou películas cos compañeiros. – Identificar as características que definen a protagonistas e antagonistas. – Reflexionar sobre libros e autores.

Promover a lectura de obras de carácter literario próximas aos gustos e preferencias dos alumnos.

Incentivar a reflexión entre a literatura e outras artes, en grupo ou individualmente.

Unidade didáctica 3 Blq

Estándares de aprendizaxe

Escoita e interpreta adecuadamente textos orais breves. C. Aprender a aprender - C. Sociais e cívicas. Comprende as instrucións orais e respecta as normas xerárquicas ou de xogo formuladas. C. Sociais e cívicas. Le de forma comprensiva textos breves e é capaz de completar adecuadamente actividades de comprensión lectora. C. Aprender a aprender.

Contidos Comprensión do argumento e das ideas principais dun texto oral. – Expresión oral de reflexións e de opinións persoais. – Desenvolvemento de estratexias de escoita activa de textos orais.

- Lectura comprensiva, en voz alta e en silencio, de relatos.

Criterios de avaliación

Presta atención e comprende adecuadamente textos orais breves de diferente tipoloxía.

Comprende e interpreta os roles e as regras explícitas e implícitas nos exercicios e xogos en grupo. Comprensión de rol

Ler textos en silencio e de forma comprensiva interpretando adecuadamente o seu contido.

– Análise de elementos do argumento dun relato. – Observación de ilustracións durante unha lectura comprensiva. 2

Elabora textos narrativos propios para transmitir sucesos e sentimentos. C.Aprender a aprender. Desenvolve estratexias para comprender e incorporar léxico novo no seu vocabulario. C.Aprender a aprender. Coñece e utiliza diferentes fontes de información de forma habitual. C. Dixital

Coñece as normas básicas da

– Coñecemento e uso de técnicas de prelectura e lectura comprensiva. – Familiarización cos aspectos fantásticos dunha serie de relatos. – Ampliación de léxico e coñecementos a partir de textos expositivos.

Produción de textos narrativos con esceas en

Elaborar textos de tipoloxía narrativa relacionados co ámbito académico.

Adquire novo vocabulario e emprégao con regularidad de forma adecuada. Procura e análise de Empregas as TIC en diversos campos e áreas do coñecemento.

Producir textos narrativos cunha

correlación entre os elementos da narración. C. Aprender a aprender. Recoñece e emprega palabras derivadas e os seus constituíntes. C. Aprender a aprender.

momentos narrativos diversos. – Identificación e emprego de sufixos e prefixos para a creación de léxico novo. – Adquisición das normas ortográficas e gramaticais básicas dos determinantes. – Escritura de números ordinais e cardinais. –

Coñece as normas básicas da concordancia dos substantivos e dos artigos. C. Aprender a aprender. Diferencia numerais ordinais e cardinais. C. Aprender a aprender. Le textos propios de forma expresiva e distingue as principais características da linguaxe narrativa. C. Conciencia e expresións culturais. 4

Identifica características básicas de textos da literatura popular. C. Conciencia e expresións culturais. Le textos literarios e interpreta o seu contido. C. Conciencia e expresións culturais.

Lectura de textos persoais de forma expresiva.

correlación verbal adecuada. Adquirir os mecanismos de formación de palabras.

Coñecer e aplicar con corrección as normas de concordancia. Corrección autónom Aplicar correctamente as normas ortográficas e gramaticais básicas na escritura de numerais.

Ler en voz alta e en silencio textos literarios breves de forma comprensiva.

– Comprensión de textos literarios diversos. – Reflexión sobre temas universais a partir da lectura de textos de diferentes épocas. – Coñeceento das características propias dos contos infantís tradicionais.

Gozar da lectura de textos literarios infantís e familiarizarse con algúns dos seus trazos característicos. Incentivar a lectura e reflexiónLectura de obras da literaria, en grupo ou individualmente, a partir de textos de diferentes épocas

Unidade didáctica 4 Bloq

Estándares de aprendizaxe Intervén en debates e diálogos escoitando as intervencións alleas e aprendendo dos demais. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Expresa a súa opinión sobre diversos temas a partir da observación de información en diferentes formatos. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Escoita e interpreta adecuadamente textos orais breves. C. Aprender a aprender - C. Sociais e cívicas. Analiza a súa produción oral atendendo a cuestións de

Contidos

Diálogo e resposta oral a preguntas sobre ilustracións, vídeos e imaxes que apoian unha lectura. – Reflexión oral sobre unha serie de temas propostos. – Uso de léxico adquirido en lecturas nas intervencións orais. – Audición comprensiva dunha noticia radiofónica. –

Criterios de avaliación

Participar en debates e actividades escolares con atención e interese por aprender e respectando as achega dos seus compañeiros. Opinar de forma aberta sobre diferentes temas a partir de fotografías, imaxes e vídeos.

Analizar e interpretar adecuadamente o contido de textos orais alleos e propios. Análise dunha notic Autoavaliar na súsa produción oral aspectos de claridade, entoación e adecuación.

cohesión, claridade e adecuación expositiva. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Diferencia textos de diversa tipoloxía a partir dla comprensión das súas características. C. Aprender a aprender. Elabora textos explicativos para transmitir coñecementos e información seguindo unha serie de pasos. C. Aprender a aprender. 2

Identificar as características de diferentes tipoloxías textuais.

- Comparación e diferenciación de relatos e noticias.

Redactar, planificar e revisar textos expositivos seguindo unha serie de pasos.

– Análise da estrutura dunha noticia e das súas características estruturais. – Redacción paso a paso dunha noticia. – Busca e análise de información en fontes diversas.

Amplía coñecementos sobre diferentes áreas temáticas a partir da consulta de webs. C. Dixital. Recorre ao dicionario de forma habitual. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Asimila e aprende as diferentes categorías gramaticais da lingua. C. Aprender a aprender.

- Recoñecemento dos pronomes persoais, demostrativos e posesivos.

Comprende os procesos de composición léxica. C. Aprender a aprender.

– Identificación, clasificación e formación de palabras compostas.

Emprega os signos de puntuación en textos de diferente tipoloxía. C. Aprender a aprender. Aprende as características dos distintos tipos de novela. C. Aprender a aprender. Elabora un texto de ficción a partir dos modelos lidos. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor..

– Uso dos pronomes nas súas producións escritas.

– Comprensión do uso do punto e coma e incorporación nas súas producións escritas.

- Recoñecemento de diferentes tipos de novelas. – Redacción dun texto de ficción. – Potenciación da escritura creativa e persoal.

Empregar as TIC en diversos Ampliación de léxico campos e áreas do coñecemento. Ampliar o vocabulario consultando dicionarios en diversos formatos eficazmente.

Identificar as diferentes categorías gramaticais e aprender os seus trazos característicos. Coñecer e aplicar os procesos de composición léxica.

Coñecer e empregar os signos de puntuación con corrección e autonomía

Identificar diversos tipos de novelas a partir da reflexión sobre as lecturas persoais e prescritivas. Escribir un texto de ficción de forma creativa e ersoal a partir das lecturas persoais ou prescritivas

Segundo trimestre Unidade didáctica 5 Blq

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Criterios de avaliación

Segue instrucións orais respectando as normas do xogo. C. Sociais e cívicas. Comprende o contido global de textos orais de diversa tipoloxía. C. Aprender a aprender. Diferencia textos de diversa tipoloxía a partir da comprensión das súas características. C. Aprender a aprender.

Elabora textos descritivos seguindo unha serie de pasos para desenvolver a creatividade. C. Aprender a aprender. Amplía coñecementos sobre diferentes áreas temáticas a partir da consulta de webs. C. Dixital. Recorre ao dicionario de forma habitual. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

dentifica os diferentes tipos de adxectivos e comprende os seus usos como recurso lingüístico e literario. C. Aprender a aprender. Separa sílabas correctamente. C. Aprender a aprender.

– Desenvolvemento da habilidade da escoita activa. – Escoita comprensiva de relatos. – Respecto da quenda de palabra e das xerarquías. – Compleción de exercicios de comprensión sobre textos orais.

- Lectura comprensiva, en voz alta e en silencio, de textos descritivos.

Identificar as características de diferentes tipoloxías textuais.

– Análise da estrutura dun texto descritivo e dos seus elementos lingüísticos propios.

Documentarse, redactar e revisar textos descritivos seguindo unha serie de pasos.

– Redacción dun texto fantástico paso a paso. – Busca e análise de información sobre vampiros en fontes diversas. – Ampliación de léxico e adquisición do hábito do uso do dicionario.

Empregar as TIC en diversos campos e áreas do coñecemento. Ampliar o vocabulario consultando dicionarios en diversos formatos eficazmente.

Recoñecemento e diferenciación dos adxectivos explicativos e calificativos. – Uso dos elementos valorativos nas súas producións escritas. – Identificación, clasificación e formación de xentilicios. – Comprensión da división silábica e incorporación nas súas producións escritas.

Le textos literarios breves e interpreta o seu contido. C. Lingüística – Conciencia e expresións culturais. Reflexiona sobre outras manifestacións artísticas e a súa interrelación.. C. Conciencia e expresións culturais. Desenvolve unha actitude artística e creativa ante a escritura. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Participar en actividades grupais seguindo as instrucións e roles propostos. Prestar atención e comprender adecuadamente textos orais breves.

- Lectura comprensiva de textos poéticos breves. – Recoñecemento das características propias da linguaxe poética.

Identificar as diferentes categorías gramaticais e aprender os seus trazos característicos. Coñecer as normas de división silábica e empregalas con corrección e autonomía.

Ler en voz alta e en silencio textos poéticos breves de forma comprensiva. Desenvolver unha actitude crítica ante outras manifestacións artísticas.

– Redacción de textos poéticos breves. Crear textos breves de carácter literario con gusto estético e corrección lingüística.

Desenvolvemento

Unidade didáctica 6 23

Blq

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Le textos de diversa tipoloxía e extensión cunha fluidez, entoación e dicción adecuadas. C. Conciencia e expresións culturais.

- Representación dramatizada de textos cunha expresión oral adecuada.

Escoita e interpreta adecuadamente textos orais breves. C. Aprender a aprender.

– Escoita comprensiva de descricións reais e imaxinarias.

Comprende un poema a partir dunha serie de frases clave. C. Aprender a aprender. Desenvolve estratexias de comprensión lectora. C. Aprender a aprender.

– Asimilación de estratexias e pautas para mellorar a comprensión lectora.

Elabora textos descritivos para transmitir coñecementos e información C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Recorre ao dicionario de forma habitual. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Lectura comprensiva, en voz alta e en silencio, de textos descritivos obxectivos e subxectivos, reais e imaxinarios.

Identifica e analiza os verbos dun texto. C. Aprender a aprender

Recoñece e emprega palabras sinónimas. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Amplía coñecementos sobre diferentes áreas temáticas a partir da consulta de webs. C. Dixital. Le textos literarios breves e interpreta o seu contido. C. Lingüística – Conciencia e expresións culturais.

Reflexiona sobre outras manifestacións artísticas e a súa interrelación. C. Conciencia e expresións culturais.

– Lectura e comprensión dunha serie de textos líricos.

– Análise da estrutura dun texto descritivo e dos seus elementos lingüísticos propios. – Redacción dunha descrición paso a paso. – Recoñecemento e clasificación das diferentes formas verbais, por tempo, modo e conxugación verbal. – Identificación de sinónimos.

Criterios de avaliación

Ler textos en voz alta cunha dicción e cunha pronuncia adecuada.

Analizar e interpretar adecuadamente o contido de textos orais. Empregar diferentes estratexias que favorezan a comprensión lectora Ampliación de l

Redactar textos útiles en situacións da propia vida cotiá ou do ámbito académico expresando coñecementos con corrección. Ampliar o vocabulario e a información solicitada consultando diferentes fontes de forma eficaz. Ampliación de l Identificar as diferentes categorías gramaticais e aprender os seus trazos característicos.

– Identificación de erros ortográficos e gramaticais no seo de oracións.

Comprender as relacións de igualdade que se establecen entre as palabras. Empregar as TIC en diversos campos e áreas do coñecemento.

Valoración da lectura como fonte de pracer e de enriquecemento persoal.

Ler e comprender fragmentos literarios de diversa tipoloxía e expresar a opinión persoal sobre a lectura.

– Repaso e práctica das normas de acentuación.

– Lectura comprensiva e en voz alta dun texto poético breve. – Reflexión sobre as características distintivas das diferentes manifestacións artísticas.

Desenvolver unha actitude crítica ante outras manifestacións artísticas. Crear textos breves de carácter literario con gusto estético e corrección lingüística.

Desenvolve unha actitude artística e creativa ante a escritura. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

Unidade didáctica 7

Blq

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Criterios de avaliación

Conversa e debate sobre unha serie de temas respectando as intervencións dos demais. C. Sociais e cívicas.

Formula hipóteses sobre un tema a partir dunha serie de imaxes. C. Sentido de iniciativa espírito emprendedor. Estuda as características propias da conversación. C. Aprender a aprender. Amplía coñecementos sobre diferentes áreas temáticas a partir da consulta de webs. C. Dixital. Coñece as características dos textos dialogados. C. Aprender a aprender.

Elabora textos dialogados breves. C. Aprender a aprender. Identifica o estilo directo e indirecto e emprégao nas súas producións escritas. C. Aprender a aprender.

Identifica e analiza os verbos dun texto. C. Aprender a aprender.

Recoñece e emprega palabras antónimas. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Coñece as normas básicas da concordancia entre os elementos da oración. C. Aprender a aprender. Identifica modalidades textuais nas lecturas. C. Aprender a aprender. Le textos de diversa tipoloxía e extensión cunha fluidez, entoación e dicción adecuadas. C. Conciencia e expresións culturais.

Le textos literarios breves e interpreta o seu contido. C. Aprender a aprender. Elabora poemas breves de forma creativa e persoal. C. Conciencia e expresións culturais.

– Conversación e resposta oral a preguntas sobre as lecturas. – Anticipación de ideas e hipóteses a partir de linguaxe non verbal. – Emprego dos acenos e da expresión corporal no relato de historias. – Audición comprensiva dun texto oral dialogado.

Realizarintercambios comunicativos sobre diferentes temas e cuestións propostas. Interpretar e valorar unha serie de imaxes para anticipar o tema que quere tratar. Adquirir progresivamente as ferramentas necesarias para comprender textos de forma adecuada.

Simulación de

Empregar as TIC en diversos campos e áreas do coñecemento.

- Lectura comprensiva e expresiva de monólogos e diálogos. – Identificación e análise de diálogos. – Elaboración dun diálogo persoal a partir dun texto modelo paso a paso.

Recoñecemento e clasificación das diferentes formas verbais, por tempo, modo e conxugación verbal. – Identificación de antónimos. – Coñecemento e aplicación das irregularidades do verbo haber. - Identificación de erros ortográficos e gramaticais no seo de oracións.

Lectura expresiva de monólogos e poemas. – Estudo da estrutura dun poema e comprensión da súa sentenza. – Produción creativa de poemas. – Memorización e recitado de monólogos.

Adquirir progresivamente as ferramentas necesarias para escribir correctamente diálogos.

Redactar textos útiles en situacións da vida cotiá ou do ámbito académico transmitindo coñecementos con corrección. Identificación d Empregar o estilo directo e o indirecto de forma coherente nas súas producións escritas. Identificar as diferentes categorías gramaticais e aprender as súas propiedades. Comprender as relacións de contrariedade que se establecen entre as palabras. Aplicar coñecementos gramaticais para corrixir e revisar textos de forma autónoma. Identificar a intención comunicativa dunha serie de textos ou fragmentos. Ler textos en voz alta cunha dicción e unha pronuncia adecuadas. Coñecer e aplicar con corrección as normas de concordancia. Ler e comprender fragmentos literarios de diversas tipoloxías. Crear textos breves de carácter Coñecemento literario con gusto estético e corrección lingüística

Unidade didáctica 8

Blq

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Conversa a partir de preguntas relacionadas coa lectura do tema. C. Sociais e cívicas.

Escoita e interpreta adecuadamente textos orais. C. Aprender a aprender.

Le un texto breve e usa diversas técnicas de comprensión lectora eficaces para sinalar as ideas principais. C. Lingüística.

Coñece as características dos textos expositivos. C. Aprender a aprender.

Elabora textos expositivos propios do ámbito escolar e persoal. C. Aprender a aprender. Coñece diferentes fontes de información e utiliza o dicionario de forma habitual. C. Dixital. Coñece os tempos verbais e reflexiona sobre a súa formación. C. Aprender a aprender.

Recoñece e emprega palabras homónimas. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Coñece as diferenzas básicas entre estruturas gramaticais concretas. C. Conciencia e expresións culturais. Coñece as normas de acentuación. C. Aprender a aprender.

Realizar intercambios comunicativos expresando a súa opinión sobre o contido de diferentes textos propostos. - Diálogo e resposta oral a preguntas previas sobre unha lectura. – Preparación e exposición oral dun tema.

Realiza exposicións orais. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Coñece as características de textos orais diversos e pode valorar a adecuación e coherencia. C. Aprender a aprender.

Le textos de diversa tipooxía e extensión cunha fluidez, entoación e dicción adecuadas. C. Conciencia e expresións culturais. Elabora poemas breves de forma

Criterios de avaliación

– Realización de entrevistas orais.

Prestar atención e comprender adecuadamente textos orais breves. Aprender a falar en público de forma individual ou en grupo. Avaliar a adecuación, a claridade, a coherencia, etc. propias dos textos orais.

Avaliación e va

Aplicar técnicas de comprensión lectora.

Emprego da técnica do subliñado na identificación de ideas principais e secundarias dun texto. – Análise da estrutura dos textos expositivos. – Ampliación de léxico e coñecementos a partir de textos expositivos. – Exercitación de destrezas necesarias para unha rápida e eficaz consulta do dicionario e doutras fontes de información.

Recoñecemento e clasificación das diferentes formas verbais, por tempo, modo e conxugación verbal. – Identificación de homónimos. – Comprensión e distinción entre deber e deber de. – Identificación de erros ortográficos e gramaticais no seo de oracións. – Práctica da acentuación de ditongos e tritongos.

- Lectura expresiva de sonetos e romances. – Estudo da estrutura de poemas e romances. – Produción creativa de poemas de tipoloxía diversa.

Adquirir progresivamente as ferramentas necesarias para escribir correctamente textos expositivos.

Redactar textos útiles para a vida cotiá ou académica transmitindo coñecementos con corrección. Usar o dicionario como ferramenta de aprendizaxe da lingua e de adquisición de coñecemento.

Identificar as diferentes categorías gramaticais e aprender as súas propiedades. Comprender as relacións de contrariedade que se establecen entre as palabras. Aplicar coñecementos gramaticais para corrixir e revisar textos de forma autónoma. Coñecer as normas de acentuación e aplicalas nas súas producións escritas.

Ler e comprender fragmentos literarios de diversa tipoloxía. Crear textos breves de carácter literario con gusto estético e corrección lingüística

creativa e persoal. C. Conciencia e expresións culturais.

Tercer trimestre Unidade didáctica 9 Blq

Estándares de aprendizaxe Intervén en debates e diálogos escoitando as intervencións alleas e aprendendo dos demais. Comp. Sociais e cívicas.

Aprende novas palabras a partir da interpretación da etimoloxía. C. Aprender a aprender. Escoita e interpreta adecuadamente textos orais breves. C. Aprender a aprender. Elabora textos orais en diferentes contextos sociais e académicos. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

Produce textos de diversa tipoloxía e extensión seguindo os modelos traballados. C. Lingüística - C. Aprender a aprender. Amplía coñecementos sobre diferentes áreas temáticas a partir da consulta de webs. C. Dixital. Identifica e emprega correctamente os diferentes tipos de palabras. C. Aprender a aprender. Coñece e utiliza diferentes dicionarios en liña e en papel e recorre a eles de forma habitual. C. Dixital. Le textos de diversa tipoloxía e extensión cunha fluidez, entoación e dicción adecuadas. C. Conciencia e expresións culturais. Le textos literarios breves e interpreta o seu contido. C. Aprender a aprender.

Contidos

Criterios de avaliación Realizar intercambios comunicativos sobre diferentes temas e cuestións propostas.

- Intercambio de opinións sobre cartas e mensaxes electrónicas. – Respecto polas opiniónse as quendas de palabra. – Comprensión de etimoloxía léxica e adquisición de novo léxico. – Produción dun radioteatro en grupo.

– Escritura de textos breves en forma de noticia, nota, aviso ou carta. – Análise da estrutura e características noticias, notas, avisos ou cartas. – Produción de correos electrónicos.

Recoñecemento e clasificación de adverbios e locucións adverbiais. – Comparación entre adverbios, determinantes e pronomes. – Uso do dicionario.

- Identificación de textos teatrais e as súas características. – Representación de textos teatrais.

Comprender e interpretar novo vocabulario.

Analizar e interpretar Audición comp adecuadamente o contido de textos orais. Producir textos orais adecuados a diferentes situacións comunicativas da vida cotiá ou académica.

Producir textos adecuados a diferentes situacións comunicativas da vida cotiá ou académica. Empregar as TIC en diversos campos e áreas do coñecemento

Identificar as diferentes categorías gramaticais e aprender as súas propiedades. Usar o dicionario como ferramenta de aprendizaxe da lingua e de adquisición de coñecemento.

Identificar e representar textos teatrais.

Unidade didáctica 10 27

Procura de info

Práctica da ace

Blq

Estándares de aprendizaxe .Comprende as instrucións dadas e ségueas respectando as normas e a xerarquía. C. Sociais e cívicas. Produce textos orais de forma comprensiva, coherente e sen rodeos. C. Aprender a aprender

Contidos

- Seguimento de instrucións orais para levar a cabo diferentes actividades. – Produción de textos orais instrutivos.

Amplía coñecementos sobre diferentes áreas temáticas a partir da consulta de webs. C. Dixital. Adquire novo vocabulario ao analizar fontes de procedencia non verbal, axudándose do dicionario. C. Aprender a aprender. Identifica e emprega correctamente os diferentes tipos de palabras. C. Aprender a aprender.

Coñece as normas de acentuación. C. Aprender a aprender. Toma conciencia da corrección gramatical e ortográfica – C. Conciencia e expresións culturais. Realiza lecturas expresivas de textos teatrais, poéticos e literarios en xeral. C. Conciencia e expresións culturais.

4 Identifica aspectos básicos dos textos literarios. C. Conciencia e expresións culturais. Elabora textos teatrais breves de forma creativa e persoal. C. Conciencia e expresións culturais.

Comprender e seguir instruccións. Elaborar textos instructivos orais.

Audición comp

Realiza unha lectura comprensiva de textos diversos. C. Aprender a aprender. Produce textos instrutivos de diversa extensión seguindo os modelos traballados. C. Aprender a aprender.

Criterios de avaliación

Ler textos de diversa tipoloxía de forma comprensiva. - Lectura comprensiva de textos instrutivos. – Análise da estrutura dun texto instrutivo. – Planificación e realización de textos instrutivos.

Elaborar textos de diversa tipoloxía relacionados co ámbito académico.

– Ampliación de léxico e coñecementos sobre o mundo teatral.

Empregar as TIC en diversos campos e áreas do Procura de info coñecemento. Usar o dicionario como ferramenta de aprendizaxe da lingua e de adquisición de coñecemento

- Recoñecemento e clasificación de conxuncións e preposicións.

Identificar as diferentes categorías gramaticais e aprender as súas propiedades.

– Identificación de prefixos preposicionais. – Práctica da acentuación de diacríticos monosílabos. – Corrección de erros ortográficos e gramaticais.

- Estudo da linguaxe figurada. – Representación de textos dramáticos.

Coñecer as normas de acentuación e aplicalas nas súas producións escritas Aplicar coñecementos gramaticais para corrixir e revisar textos de forma autónoma

Ler textos en voz alta cunha dicción e unha pronunciación adecuadas.

Recoñecer propiedades dos textos literarios. Produción de t Crear textos breves de carácter literario con gusto estético e corrección lingüística.

Unidade didáctica 11 Blq

Estándares de aprendizaxe Comprende as instrucións dadas e ségueas respectando as normas e a

Contidos - Aprende as normas de desenvolvemento dun debate. – Exposición oral das opinións e reflexións

Criterios de avaliación Analizar e interpretar adecuadamente o contido de textos orais. Producir textos orais adecuados

xerarquía. C. Sociais e cívicas. Produce textos orais de forma comprensiva, coherente e sen rodeos. C. Aprender a aprender Realiza unha lectura comprensiva de textos diversos. C. Aprender a aprender.

Resume textos de diversa extensión seguindo as instrucións dadas. C. Aprender a aprender. Produce actas de diversa extensión seguindo os modelos traballados. C. Aprender a aprender. Amplía coñecementos sobre diferentes áreas temáticas a partir da consulta de webs. C. Dixital.

propias. – Formulación de hipóteses. –Audición comprensiva de programas de radio.

Interpretar adecuadamente o contido de textos lidos en voz alta e en silencio. - Lectura comprensiva, en voz alta e en silencio, de textos dramáticos. – Análise da estrutura e tamén do contido dun texto teatral dado. – Práctica da produción de resumos. – Redactado de actas de reunións. – Ampliar a información e o seu coñecemento sobre as actas en diferentes webs.

Analiza e comprende a estrutura básica da oración simple. C. Aprender a aprender.

- Identificación de suxeitos e predicados.

Aprende os diferentes tipos de modalidade subxacente a cada texto. C. Aprender a aprender Toma conciencia da corrección gramatical e ortográfica – C. Conciencia e expresións culturais.

– Distinción das diferentes modalidades textuais.

Axúdase de recursos TIC para afianzar coñecementos lingüísticos. C. Dixital Elabora poemas breves de forma creativa e persoal. C. Conciencia e expresións culturais.

Sintetizar textos integrando a información máis relevante.

Producir textos útiles da vida cotiá e académica. Empregar as TIC en diversos campos e áreas do coñecemento.

dentificar os elementos que constitúen unha oración simple.

Identifica e emprega correctamente os diferentes tipos de palabras. C. Aprender a aprender.

Comprende o contido de textos literarios respondendo actividades de comprensión lectora. C. Aprender a aprender.

a diferentes situacións comunicativas da vida cotiá ou académica.

– Comprensión da concordancia entre o suxeito e o predicado. – Análise de tempos verbais. – Acentuación de interrogativos e exclamativos. –Detección de erros ortográficos e gramaticais

- Estudo das características dos textos dramáticos. – Ampliar a información e o seu coñecemento sobre Shakespeare en diferentes webs. –Produción de textos poéticos de forma individual e creativa.

Identificar as diferentes categorías gramaticais e aprender as súas propiedades. Sinalar a intención comunicativa dun texto. Aplicar coñecementos gramaticais para corrixir e revisar textos de forma autónoma.

Empregar as TIC en diversos campos e áreas do coñecemento. Comprender e empregar adecuadamente as estruturas sintácticas básicas da lingua.

Unidade didáctica 12 29

Blq

Estándares de aprendizaxe

Realiza unha lectura expresiva de textos diversos, modulando a voz e a entoación. C. Aprender a aprender. Escoita e interpreta adecuadamente textos orais breves. C. Aprender a aprender

Contidos

– Lectura expresiva de poemas, trabalinguas e adiviñas. – Escoita activa de adiviñas. – Audición comprensiva de textos orais.

Le textos e formula hipóteses coas preguntas de comprensión. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Interpreta a información contida en esquemas, mapas conceptuais, imaxes... C. Aprender a aprender.

Ler textos en voz alta cunha dicción e unha pronunciación adecuadas. Prestar atención e comprender adecuadamente textos orais breves.

Producir textos orais adecuados a diferentes situacións comunicativas da vida cotiá ou académica. – Formulación de hipóteses. – Comprensión de diferentes tipos de esquemas. – Elaboración de esquemas a partir de modelos. – Práctica de técnicas para mellorar a comprensión lectora. –Ampliación de vocabulario.

Aplica diversas técnicas de comprensión lectora. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Amplía o vocabulario. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor Recoñece e emprega os mecanismos de formación de palabras. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Criterios de avaliación

Formación e uso de xentilicios. – Análise e estudo da realidade lingüística de España.

Interpretar de forma adecuada os diferentes elementos dunha lectura.

Empregar diferentes estratexias que favorezan a comprensión lectora. Adquire novo vocabulario e emprégao con regularidade de forma adecuada

Coñecer e aplicar diferentes mecanismos de formación de palabras.

– Reflexión sobre as distintas linguas que se falan en España.

3 Recoñecer a realidade lingüística de España. C. C. Sociais e cívicas. Amplía coñecementos sobre diferentes áreas temáticas a partir da consulta de webs. C. Dixital. Comparte a súa opinión e valoración de obras literarias. C. Sociais e cívicas.

– Situación das zonas bilingües de España. – Coñecemento das diferentes linguas de España a través de cancións e exercicios.

– Expresión e valoración de obras teatrais ás que pode acudir ou acudiu. – Visionado de diferentes manifestacións artísticas, como óperas, zarzuelas e musacais.

4 Reflexiona sobre outras manifestacións artísticas e a súa interrelación.. C. Conciencia e expresións culturais.

– Relacionar manifestacións artísticas diversas. – Coñecemento e uso de refráns. - Creación e representación dunha peza teatral en grupo.

Coñecer e valorar a realidade lingüística de España. Empregar as TIC en diversos campos e áreas do coñecemento

Reflexionar sobre as producións culturais.

Desenvolver unha actitude crítica ante outras manifstacións artísticas. Empregar as TIC en diversos campos e áreas do

Amplía coñecementos sobre diferentes áreas temáticas a partir da consulta de webs. C. Dixital. Desenvolve unha actitude artística e creativa ante a escritura. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

coñecemento. Crear textos breves de carácter literario con gusto estético e corrección lingüística.

1.1.4. Grao mínimo de consecución para superar a materia O alumno logra con dificultade: - Distinguir tipoloxías textuais. A narración. A descrición. O diálogo (formas do diálogo nos diferentes xéneros e nos medios de comunicación). - Coñecer a realidade plurilingüe de España. - Distinguir sílabas e recoñecer sílabas tónicas. Ten nocións básicas de pronunciación e acentuación. -Usar o punto, a coma e os dous puntos. -Coñecer cuestións morfosintácticas básicas: formación do xénero e ou número. - Distinguir clases de palabras: o substantivo e o adxectivo (características); o pronome (clasificación); o artigo (clasificación); o verbo e a conxugación. -Estruturar a oración simple en suxeito e predicado -Usar o dicionario e enciclopedias. -Integrar a información procedente de diversas fontes. - Ler reflexivamente e resumir as ideas principais dun texto sinxelo. - Distinguir xéneros literarios. -Recoñecer e crear recursos literarios ritmicos e semánticos básicos. - Comprender a idea xeral e a intención comunicativa en textos orais sinxelos dos ámbitos social e académico. Seguir instrucións pouco complexas para realizar tarefas de aprendizaxe. - Comprender a idea xeral e a intención comunicativa en textos escritos sinxelos do ámbito social. Identificar a enunciación explícita do tema e ás partes do texto; así como seguir instrucións sinxelas. - Narrar, expoñer e resumir, en soporte papel ou dixital, cunha organización clara e un rexistro adecuado, aplicando a planificación e revisión de textos, e respectando ás normas gramaticais e ortográficas. - Realizar narracións orais claras e ben estruturadas de experiencias vividas, con axuda de medios audiovisuais e dás tecnoloxías dá información e dá comunicación. - Expoñer unha opinión persoal sobre a lectura dunha obra literaria axeitada á idade do alumnado; recoñecer vos trazos globais do xénero e diferenciar de forma sinxela ou contido literal e ou sentido da obra, establecendo relacións coa súa experiencia. - Identificar en distintos tipos de textos orais e escritos toda aquela representación ou expresión que denote algunha forma de discriminación social, racial, sexual, etc. - Aplicar os coñecementos literarios na comprensión e valoración de fragmentos. - Compoñer textos, en soporte papel ou dixital, tomando como modelo un texto literario lido e comentado na aula ou realizar algunha transformación sinxela neses textos. - Aplicar os coñecementos sobre a lingua e ás normas de uso lingüístico para solucionar problemas de comprensión de textos orais e escritos e para a composición e revisión dirixida dúas textos propios deste curso. 31

- Coñecer unha terminoloxía lingüística básica baseada en actividades de reflexión sobre o uso.

1.2. SEGUNDO CURSO ESO MATERIA PROFESOR/ES

LINGUA CASTELÁ Elisa Vilela e Sonia Sanz

1.1.2 Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Nas distintas unidades didácticas procurarase coma obxectivo primordial afianza-la adquisición e mais ou desenvolvemento por parte do alumnado das competencias clave mencionadas polo currículo oficial. A competencia máis vinculada á área de Lingua Castelá e Literatura é a Competencia en comunicación lingüística, así como a Competencia en conciencia e expresións culturais. Pero tamén pódese relacionar coa Competencia para aprender a aprender, pois o acceso ao saber e a construción do coñecemento realízase basicamente a través da linguaxe, e co Sentido da iniciativa e espíritu emprendedor, pois unha das funcións da linguaxe é regular e orientar a nosa propia actividade. Tampouco podemos esquecer a contribución da nosa área ao fomento doutras capacidades: Competencia dixital e Competencias sociais e cívicas. De que forma se logran cada unha das competencias clave dende esta materia. Imos expoñer sucintamente os aspectos máis relevantes, ordenadas as competencias de maior a menor presenza nesta materia: 



Competencia dixital Nesta materia, a busca de información ten un papel relevante, polo que o alumno debe ser capaz de seleccionar aquela que lle proporcione uns coñecementos que, á súa vez, lle permitan a mellora das súas destrezas comunicativas. O uso de Internet convértese, como non podía ser doutra forma, nun instrumento privilexiado, aínda que non único, para esa finalidade. Pero, ademais, outros soportes electrónicos (DVD, CD-ROM,...) e os procesadores de texto serán aliados na mellora da capacidade comunicativa do alumno, sobre todo porque lle animarán a mellorar en dúas das facetas en que máis dificultades adoita atoparse: a de escribir e a de ler.



españolas ou estranxeiras). Desta forma, a lingua como sistema de comunicación pode facilitar que o alumno coñeza realidades distintas á do contexto social en que vive e favorecer, en consecuencia, unha visión aberta doutras realidades. 



Anteriormente indicabamos cales son as competencias clave que recolle noso sistema educativo, competencias que pola súa propia formulación son, inevitablemente, moi xenéricas. Se queremos que sirvan como referente para a acción educativa e para demostrar a competencia real do alumno, debemos concretalas moito máis, analizalas, sempre en relación cos demais elementos do currículo. Sen pretender chegar a abranguer todas as posibles, si recollemos aquelas que maior relación teñen co currículo da materia e maior presenza en todas as materias polo seu carácter interdisciplinar: Comunicación lingüística  Expresar oralmente pensamentos, emocións, vivencias e opinións de xeito coherente.  Adecuar a fala a situacións comunicativas variadas, controlando os elementos non verbais e respectando as regras propias do intercambio comunicativo.  Ter conciencia das convencións sociais e culturais á hora de producir textos.  Buscar, recompilar e procesar información en fontes escritas.  Comprender distintos tipos de textos propios do ámbito académico recoñecendo a súa intención comunicativa e os seus trazos formais.  Comprender distintos tipos de textos propios da vida cotiá e das relacións sociais recoñecendo a súa intención comunicativa e os seus trazos formais.  Comprender os principais tipos de textos que aparecen nos medios de comunicación recoñecendo a súa intención comunicativa e os seus trazos formais.  Gozar da lectura e, a través dela, descubrir outros ámbitos, idiomas e culturas.  Tomar conciencia da necesidade de respectar as normas ortográficas na produción de textos escritos. 33

      

 

  

      

Coñecer os principais procedementos de formación de palabras como instrumento para ampliar o léxico. Utilizar un vocabulario suficientemente amplo para expresarse oralmente e por escrito con propiedade e precisión. Coñecer as regras de combinación das distintas clases de palabras en sintagmas e oracións para a comprensión e produción de textos. Compoñer textos propios do ámbito académico axeitados ao propósito comunicativo. Compoñer textos propios da vida cotiá e das relacións sociais axeitados ás condicións da situación comunicativa. Compoñer textos propios dos medios de comunicación axeitados ás convencións dos distintos subxéneros e subxéneros xornalísticos. Escribir textos para expresar ideas, sentimentos e experiencias. Competencia dixital Buscar, obter, procesar e comunicar información para transformala en coñecemento utilizando sistemas informáticos ou Internet. Analizar de xeito crítico a información obtida. Competencia Social e cívica Coñecer e practicar o diálogo como ferramenta básica de comunicación interpersoal e de resolución de conflitos. Coñecer os valores que caracterizan unha sociedade democrática: liberade, solidariedade, participación, cidadanía, tolerancia. Valorar a pluralidade lingüística de España como unha riqueza cultural Conciencia e expresións culturais Comprender e valorar criticamente textos literarios de distintas épocas e tradicións culturais. Recoñecer e comprender os procedementos retóricos propios da linguaxe literaria. Coñecer as convencións características dos principais xéneros e subxéneros literarios. Coñecer os temas e motivos recorrentes na tradición literaria. Coñecer as obras e autores máis destacados do patrimonio literario. Ter conciencia da evolución das correntes estéticas e literarias Cultivar a expresión de ideas, experiencias ou sentimentos a través da literatura.



 

Autonomía e iniciativa persoal Actuar con iniciativa e creatividade persoal. Desenvolver as habilidades sociais



1.1.2. Obxectivos da ESO

Segundo o currículo oficial, a educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan: a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática. b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller. d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos. e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación. f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos campos do coñecemento e da experiencia. g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades. h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura. i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira axeitada. l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo. m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora. n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de expresión e representación. ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito. o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e expresión de 35

riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona. 1.1.2.1. Obxectivos do curso Como concreción destes obxectivos xerais, os plantexados para o curso desde o Dpto. de Lingua castelá e Literatura son os seguintes: * Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade sociocultural. * Utilizar a lingua para expresarse de forma coherente e adecuada nos diversos contextos da actividade social e cultural, para tomar conciencia dos propios sentimentos e ideas e para controlar a propia conduta. * Coñecer a realidade plurilingüe de España e as variedades do castelán e valorar esta diversidade como unha riqueza cultural. * Utilizar a lingua oral na actividade social e cultural de forma adecuada ás distintas situacións e funcións, adoptando unha actitude respectuosa e de cooperación. * Empregar as diversas clases de escritos mediante os que se produce a comunicación coas institucións públicas, privadas e da vida laboral. * Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar para buscar, seleccionar e procesar información e para redactar textos propios do ámbito académico. * Utilizar con progresiva autonomía e espírito crítico os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información para obter, interpretar e valorar informacións de diversos tipos e opinións diferentes. Facer da lectura fonte de pracer, de enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo e consolidar hábitos lectores. * Comprender textos literarios utilizando coñecementos básicos sobre as convencións de cada xénero, os temas e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos. * Aproximarse ao coñecemento de mostras relevantes do patrimonio literario e valoralo como un modo de simbolizar a experiencia individual e colectiva en diferentes contextos histórico-culturais. * Aplicar con certa autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas do uso lingüístico para comprender textos orais e escritos e para escribir e falar con adecuación, coherencia, cohesión e correción. * Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos lingüísticos que supoñen xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas. 1.1.1.3. Estándares de aprendizaxe, contidos e criterios de avaliación A distribución de contidos que propoñemos a continuación baséase no guión do libro de texto que empregaremos neste curso, pero non pretende ser algo ríxido, senón que poderá ser alterado ata un limite razoable segundo as necesidades do alumnado e outras circunstancias. En todo caso, dado que no curso practicaremos unha avaliación continua, suponse que o final dunha unidade didáctica en ningún caso significará o seu esquecemento, senón que continuamente faranse actividades de repaso, sempre procurando que non choque co necesario avance na materia e buscando a maior harmonía posible entre os vellos temas e os novos. Están distribuídos en doce unidades didácticas que se desenvolverán aproximadamente ao longo de dúas ou tres semanas cada unha, de xeito que cada trimestre traballaranse catro destas unidades. Cada unidade didáctica integra contidos pertencentes aos distintos bloques propostos polo Currículo aprobado pola Xunta de Galicia, que son os seguintes: BLOQUE 1:Comunicación oral. Escoltar, falar e conversar. 36

BLOQUE 2:Comunicación escrita: Ler e escribir. BLOQUE 3: Coñecemento da lingua. BLOQUE 4: Educación literaria. O grado de adquisición destes contidos medirase según un criterio de avaliación e as especificacións destes criterios, os estándares de apredizaxe avaliables. Presentamos unas tablas que relacionan cada contido co criterio de avaliación e o estándar de aprendizaxe avaliable relacionado.

1.1.3.1.Temporalización de estándares de aprendizaxe relacionados con contidos, competencias e criterios de avaliación. Primer trimestre Unidade didáctica 1. La comunicación. Funciones del lenguaje

bloq

Estándares apredizaxe

Contidos

Criterios avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo

Produce textos orais de diversa tipoloxía seguindo o esquema introdución, desenvolvemento e desenlace, sen divagacións, cunha pronunciación clara adaptada á finalidade do texto e empregando un léxico adecuado. SC Analiza e reflexiona sobre a súa produción oral e a doutros compañeiros para mellorar as súas prácticas orais. AA, SC Establece relacións entre o contido das lecturas e as imaxes que acompañan o texto. AA, SC.

Produce textos escritos seguindo unha proposta de planificación previa. CL, AA Coñece diferentes fontes de información e utiliza o dicionario de forma habitual. AA, C Dixital - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Comprender o sentido global de textos orais.



Comprensión e interpretación dun texto oral.



A comunicación. Funcións da linguaxe.



Linguaxe verbal e non verbal.



Signos e códigos.



Dramatización de situacións nas que se pide axuda



Representación de escenas nas que se dan as gracias.



Lectura e comentario do texto El don.



A comunicación. Funcións da linguaxe.



Signos e códigos.



Banco de textos: T3clad* y Mensajeros navajos.



Elaboración deoesquema dun libro. Formas de expresión.

Valorar a importancia da conversación na vida social practicando actos de fala: contando, describindo, opinando, dialogando…, en situacións comunicativas propias da actividade escolar. Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversacións espontáneas. Reproducir situacións reais ouimaxinarias de comunicación, potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresión verbal e non verbal e a representación de realidades, sentimentos e emocións. Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos. Ler, comprender, interpretar e valorar textos. Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través de una lectura reflexiva

Selecionar os coñecementos obtidos das bibliotecas o de calquera outra fonte de información impresa en papel o digital integrándolos en un proceso de aprendizaje continuo.

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto CL, AA, IE

Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados. Escribir textos en relación co ámbito de uso. Valorar a importancia da escritura como ferramenta de adquisición das aprendizaxes. Identifica diferentes categorías gramaticais e as súas características e aplica este coñecemento para a corrección de inadecuacións. AA Coñece diferentes clases de palabras e os diferentes procesos para a súa formación. AA 3

Distingue diferentes tipoloxías textuais e as súas características e incorpóraas nas súas producións escritas.



O léxico do castelán. As orixes do castelán. As palabras patrimoniais.



Acentuación de palabras con ditongos e tritongos. Colocación do til nos ditongos. Colocación do til nos tritongos.



As unidades lingüísticas. A organización da lingua. As palabras. Os sintagmas. Os enunciados.



Temas e tópicos literarios. A literatura e a linguaxe. Temas da literatura. Os tópicos literarios.



Banco de textos: Aquel primer día,La hora y Un personaje inesperado.



Composición dun poema sobre un objetco cotiá.



Lectura e comentario de Un lenguaje secreto, de Rosa Montero.

Identifica os diferentes grupos de palabras en frases e textos diferenciando a palabra nuclear do resto de palabras que o forman e explicando o seu funcionamento no marco da oración simple.CL, AA

Emite xuizos de valor sobre diferentes lecturas e comparte a súa experiencia lectora. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - C. Sociais e cívicas. Comprende textos literarios de distinta época e tipoloxía. C. Lingüística.

Recoñecemento da orixe das palabras; acentuación de palabras con ditongos e tritongos, e identificación de unidades lingüísticas nun texto.

Aplicar coñecementos gramaticais para corrixir e revisar textos de forma autónoma. Identificar diferentes clases de palabras a partir da súa estrutura. Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos nominais, adxetivais, verbais, preposicionais e adverbiais dentro dol marco da oración simple.

Expresar a opinión persoal sobre a lectura e compartir a experiencia de ler por pracer. Ler e comprender fragmentos literarios de diversa tipoloxía.

Unidade didáctica 2El texto. Propiedades Blq

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Escoita e interpreta adecuadamente textos orais breves. AA - SC. Intervén oralmente de forma non planificada para expresar a súa opinión.AA

Valora activamente outras perspectivas en situacións comunicativas escolares. SC.



Comprensión e interpretación dun texto oral.



Os textos. Unidades de comunicación.



As propiedades dos textos.



A correción nos textos.



A coherencia textual.



Narración dun relato oral empregando xestos e a entoación adecuada.

É consciente das características dos discursos orais e analízaos conscientemente. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. AA.

Valorar a importancia da conversación na vida social practicando actos de fala: contando, describindo, opinando, dialogando…, en situacións comunicativas propias da actividade escolar.

Recoñecer, interpretar e avaliar progresivamente a claridade expositiva, a adecuación, coherencia e cohesión do contido das producións orais propias e alleas, así como os aspectos prosódicos e os elementos non verbais (xestos, movementos, mirada…).

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través de una lectura reflexiva

Comprende O significado das palabras propias do nivel formal da lingua incorporándoas o seu repertorio léxico.AA Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados, identificando a tipoloxía textual seleccionada, as marcas lingüísticas e a organización do contido.CL, AA

Criterios de avaliación



Lectura e comentario do texto La isla desconocida.



Os textos. Unidades de comunicación.



As propiedades dos textos.



A corrección nos textos.



A coherencia textual.



Banco de textos: El encantamiento y Clabbert.



Fases do proceso de creación dun texto narrativo.



Creación dun relato de aventuras.



Lectura dun texto sobre oespanglish.



Redación dun diálogo en espanglish.

Selecionar os coñecementos obtidos das bibliotecas o de calquera outra fonte de información impresa en papel o digital integrándolos en un proceso de aprendizaje continuo. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados. Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Localiza información explícitas e implícitas nun texto, relacionándoas entre sí secuenciándoas, e deduce informacións

ou valoracións implícitas. CL, AA Recoñece e explica o uso das categorías gramaticais nos textos utilizando este coñecemento para corrixir erros de concordancia en textos propios e alleos. SC

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos.CL, AA Explica os distintos procedementos de formación de palabras, distinguindo as compostas, as derivadas, as siglas e osacrónimos.CL, AA

Recoñece e usa sinónimos e antónimos dunha palabra explicando o seu uso concreto nunha frase ou nun texto oral ou escrito.CL, AA, SC Recoñece e explica nos textos os elementos constitutivos da oración simple diferenciando suxeito e predicado e interpretando a presenza o ausencia do suxeito.CL, AA

Recoñece, usa e explica os conectores textuais) e os principais mecanismos de referencia interna, gramaticais e léxicos valorando a súa función na organización do contido do texto. CL, AA Valora alguna das obras de lectura libre, resumindo o contido,



Préstamos e extranxeirismos.



Os préstamos lingüísticos.



Os extranxeirismos.



Acentuación de palabras con hiatos.



Regras de acentuación dos hiatos.



Os hiatos con h intercalada.



Clases de palabras. Substantivos. Adjectivos. Determinantes. Pronombres. Verbos. Adverbios. Preposicións. Conjuncións. Interjeccións. Locucións adverbiais e preposicionais.



Diferenciación de préstamos lingüísticos e extranxeirismos.



Recoñecemento e análise de distintas clases de palabras.

Aplicar correctamente as normas ortográficas e gramaticais básicas na redacción de textos. Recoñecer e analizar a estrutura das palabras pertencentes ás distintas categorías gramaticais, distinguindo as flexivas das non flexivas.

Comprender e valorar as relacións de igualdade e de contrariedade que se establecen entre as palabras eo seu uso no discurso oral e escrito.

Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple.

Identificar os conectores textuais presentes nos textos recoñecendo a función que realizan na organización do contido do discurso.



Personaxes literarios.



O personaxe da obra literaria.

Promover a lectura de obras de carácter literario próximas aos gustos e preferencias dos

explicando os aspectos que máis lle chamaron a atención e o que a lectura lle aportou como experiencia persoal.



Roles habituais nos personaxes literarios.



Personaxes fantásticos.



Personaxes tipo no teatro.



Banco de textos: Amistad y El elegido

Recoñece e comenta a pervivencia ou evolución de personaxes-tipo, temas e formas ao longo de diversos periodos histórico-literarios ata a actualidade.



Descrición dun personaxe imaxinario.

alumnos.

Incentivar a reflexión entre a literatura e outras artes, en grupo ou individualmente.

Redactar textos personais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa.

Unidade didáctica 3. Os conectores Blq

Estándares de aprendizaxe

Interpreta e valora aspectos concretos do contido e da estrutura de textos narrativos, descritivos, expositivos, argumentativos e instrutivos emitindo xuizos razoados relacionándoos con conceptos persoais para xustificar un punto de vista particular. AA, CL. 1

Recoñece e asume as regras de interación, intervención e cortesía que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral. AA,CL, SC. Intervén e valora a súa participación en actos comunicativos orais. AA,CL, SC.

Contidos

Criterios de avaliación

Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.



Comprensión e interpretación dun texto oral.



Os conectores ou marcadores discursivos. Clases de conectores.



Estructuración da información.



Explicación dos rasgos físicos e do carácter dunha persoa coñecida.

Comprender o sentido global de textos orais.

Valorar a importancia da conversación na vida social practicando actos de fala: contando, describindo, opinando, dialogando…, en situacións comunicativas propias da actividade escolar.

Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do objectivo e o tipo de texto. AA, CL.

Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos

Ler, comprender, interpretar yevalorar textos.

Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa de textos escritos propios do ámbito persoal e familiar académico/escolar e ámbito social (medios de comunicación), identificando a tipoloxía textual seleccionada, a organización do contido, as marcas lingüísticas e o formato utilizado.AA,CL, SC.

Identifica e expresa as posturas de acordo e desacordo sobre aspectos parciais, ou globais, dun texto.AA,CL, SC.

Escribe textos usando o rexistro adecuado, organizando as ideas con claridade, enlazando enunciados en secuencias lineais cohesionadas e respetando as normas gramaticais e ortográficas.AA, CL.

Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos,



Lectura e comentario do texto La isla desconocida.



Comprensión e interpretación dun texto oral.



Os conectores o marcadores discursivos. Clases de conectores.



Mecanismos léxicos de cohesión.



Estructuración da información.



Banco de textos: Una elección y El coach que nos conduce.



Redación dunha biografía.



Escritura de anotacións dun texto oral.



Redación dun texto narrativo enriquecendo a linguaxe.



Redación de dedicatorias.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

expositivos, argumentativos e dialogados imitando textos modelo.AA, CL.

Recoñece e explica ouso das categorías gramaticais n os textos utilizando este coñecemento para corrixir erros de concordancia en textos propios e alleos.SC

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos aplicando os coñecementos adquiridos para mellorar a produción de textos verbais nas súas produccións orais e escritas.AA, CL



A palabra e os seus constituíntes.



Os morfemas. A raíz.



Morfemas flexivos e morfemas derivativos.



Acentuación de palabras monosílabas.



As palabras monosílabas e o til.



Til diacrítico en palabras monosílabas.



Clases de palabras. Demostrativos. Posesivos. Cuantificadores. Relativos. Interrogativos e exclamativos.



Diferenciación e uso de morfemas.



Recoñecemento e análisise de distintas clases de palabras.

Corrección autónom

Recoñece e explica os elementos constitutivos

Recoñecer e analizar a estrutura das palabras pertencentes ás distintas categorías gramaticais, distinguindo as flexivas das non flexivas.

da palabra: raíz e afixos, aplicando este coñecemento á mellora da comprensión de textos escritos e ao enrequecemento do seu vocabulario activo. AA, CL

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos, aficións e intereses.CL, AA,SC, IE

Recoñece e comenta a pervivencia ou evolución de personajes-tipo, temas eformas ao longo de diversos periodos históricoliterarios ata a actualidade. CL, AA,SC, IE

Ler obras da literatura española e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil, cercanas aos propios gustos e aficións, mostrando interese pola lectura.



Xéneros literarios.



Os xéneros.



O xénero narrativo.



O xénero lírico.



O xénero dramático ou teatral.



Banco de textos: La escalera y El encuentro.



Descrición dun personaxe imaxinario.



Redación dun texto narrativo enriquecendo a linguaxe.

Redactar textos personais de intención literaria seguiendo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguiendo as convencións do xénero con intención lúdica e creativaCL, AA,SC, IE

Unidade didáctica 4O texto oral(I) Bloq

Estándares de aprendizaxe Produce textos orais de diversa tipoloxía seguindo o esquema introdución, desenvolvemento e desenlace, sen divagacións, cunha pronunciación clara adaptada á finalidade do texto e empregando un léxico adecuado. SC Analiza e reflexiona sobre a súa produción oral e a doutros compañeiros para mellorar as súas

Contidos



Comprensión e interpretación dun texto oral.



O texto oral.



A conversación.



A comunicación verbal.



Banco de textos: Las palabras de nuestra vida y Mis padres son sordos.



Técnicas para tomar notas dun texto.



As mensaxes no contestador.

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo Comprender o sentido global de textos orais. Valorar a importancia da conversación na vida social practicando actos de fala: contando, describindo, opinando, dialogando…, en situacións comunicativas propias da actividade escolar. Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e

prácticas orais. AA, SC Establece relacións entre o contido das lecturas e as imaxes que acompañan o texto. AA, SC..

Coñece diferentes fontes de información e utiliza o dicionario de forma habitual. AA, C Dixital - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto CL, AA, IE

conversacións espontáneas. Reproducir situacións reais ou imaxinarias de comunicación, potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresión verbal e non verbal e a representación de realidades, sentimentos e emocións. Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.



Lectura e comentario do texto Soy un incorpóreo.



O texto oral.



A conversación.



A comunicación verbal.



Banco de textos: Las palabras de nuestra vida y Mis padres son sordos.



Técnicas para tomar notas dun texto.



Redación dun texto desde o punto de vista do narrador omnisciente.



Lectura e escritura de microrrelatos.



Lectura e comentario do texto Mi padre me enseñó a leer.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos. Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través de una lectura reflexiva Selecionar os coñecementos obtidos das bibliotecas o de calquera outra fonte de información impresa en papel o digital integrándolos en un proceso de aprendizaje continuo. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados. Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos.CL, AA

Explica os distintos procedementos de formación de palabras, distinguindo as compostas, as derivadas, as siglas e osacrónimos.CL, AA

Recoñece e usa sinónimos e antónimos dunha palabra explicando o seu uso concreto nunha frase ou nun texto oral ou escrito.CL, AA, SC



As palabras derivadas.



Os prefixos e os sufixos.



A letra h.



Escritura de palabras con h. Familias con ou sen h.



O sintagma.



Clases de sintagmas.



O grupo ou sintagma nominal.



O grupo ou sintagma verbal.



Identificación de afixos e palabras derivadas nun texto.



Escritura correcta de palabras con h.



Recoñecemento de grupos sintácticos nominais e verbais.

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais e escritos e para a composición e revisión progresivamente autónoma dos textos propios e alleos. Aplicar correctamente as normas ortográficas e gramaticais básicas na redacción de textos. Recoñecer e analizar a estrutura das palabras pertencentes ás distintas categorías gramaticais, distinguindo as flexivas das non flexivas.

Comprender e valorar as relacións de igualdade e de contrariedade que se establecen entre as palabras e o seu uso no discurso oral e escrito.

Recoñecer os diferentes cambios de significado que afectan á palabra no texto: metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos.

Recoñece e explica ol uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase o nun texto oral ou escrito. CL, AA, SC

Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos nominais, adjetivais, verbais, preposicionales e adverbiais dentro do marco da oración simple.

Identifica os diferentes grupos de palabras en frases e textos diferenciando a palabra nuclear do resto de palabras que o forman explicando o seu funcionamento no marco da oración simple. CL, AA Recoñece e explica nos textos o funcionamento sintáctico do verbo a partir do seu significado distinguindo os grupos de palabras que poden funcionar como complementos verbais argumentais e adxuntos. CL, AA Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos, aficións e intereses.CL, AA,SC, IE

Recoñece e comenta a pervivencia ou evolución de personajes-tipo, temas eformas ao longo de diversos periodos históricoliterarios ata a actualidade.CL, AA,SC, IE

Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguiendo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa.CL, AA,SC, IE



Elementos narrativos.



O narrador.



O narrador externo.



Narracións en segunda persoa.



O narrador interno.



O narratario.



El narrador múltiple.



Banco de textos: Excursión al palomar; La grandiosidad de América, y Un largo camino.



Escritura de un texto desde el punto de vista del narrador omnisciente.



Creación de un microrrelato.



Práctica de la técnica del narrador múltiple.

Ler obras da literatura española e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil, cercanas aos propios gustos e aficións, mostrando interese pola lectura. Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tempos da literatura xuvenil, cercanas aos propios gustos e aficións, mostrando interese pola lectura Redactar textos personais de intención literaria seguiendo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

Segundo trimestre Unidade didáctica 5O texto oral(II) Blq

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Criterios de avaliación



Comprensión e interpretación dun texto oral.

Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo Comprender o sentido global de textos orais.



O texto oral (II).



O debate.



O discurso.



A conferencia.



A entrevista.



Banco de textos: Ingreso en la RAE y Gustavo Dudamel: «La música salva vidas».



Planificación de discursos e conferencias.



Transcrición dun diálogo.



O papel de moderador nun debate.



Lectura e comentario do texto La mitad más uno.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos.



O texto oral (II).



O debate.



O discurso.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través de una lectura reflexiva



A conferencia.



A entrevista.



Banco de textos: Ingreso en la RAE y Gustavo Dudamel: «La música salva vidas».



As xergas técnicas.



Escritura dun texto técnico.



Lectura e comentario do texto ¿No también es adverbio?

Valorar a importancia da conversación na vida social practicando actos de fala: contando, describindo, opinando, dialogando…, en situacións comunicativas propias da actividade escolar. Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversacións espontáneas. Reproducir situacións reais ou imaxinarias de comunicación, potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresión verbal e non verbal e a representación de realidades, Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos.CL, AA



As palabras compuestas.



Compostos de raíces gregas o latinas.



Palabras homófonas con h ou sen h.

Explica os distintos procedementos de formación de palabras, distinguindo as compostas, as derivadas, as siglas e osacrónimos.CL, AA.



Os sintagmas.



O grupo o usintagma adxectival.



O grupo ou sintagma adverbial.



O grupo ou sintagma preposicional.



Identificación e formación de palabras

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais e escritos e para a composición e revisión progresivamente autónoma dos textos propios e alleos,. Aplicar correctamente as normas ortográficas e gramaticais básicas na redacción de textos. Recoñecer e analizar a estrutura das palabras pertencentes ás distintas

compostas.

Utiliza fontes variadas de consulta en formatos diversos para resolver as súas dúbidas sobre o uso da lingua e para ampliar o seu vocabulario.



Identificación de homófonos con h ou sen h.



Identificación e construción de sintagmas adjetivais, adverbiais e preposicionais.

Ler obras da literatura española e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil, cercanas aos propios gustos e aficións, mostrando interese pola lectura.

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos, aficións e intereses.CL, AA,SC, IE

Recoñece e comenta a pervivencia ou evolución de personajes-tipo, temas eformas ao longo de diversos periodos histórico-literarios ata a actualidade.CL, AA,SC, IE

Expresa a relación que existe entre o contido da obra, a intención do autor e o contexto e a pervivencia de temas e formas, emitindo xuizos persoais razoados.CL, AA,SC, Utiliza recursos variados das Tecnologías da Información e a Comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, AA,SC,

Usar de forma efectiva os dicionarios e outras fontes de consulta, tanto en papel como en formato dixital para resolver dúbidas en relación aol manexo da lingua para enriquecer o propio vocabulario. Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos nominais, adjetivais, verbais, preposicionales e adverbiais dentro do marco da oración simple.

Identifica os diferentes grupos de palabras en frases e textos diferenciando a palabra nuclear do resto de palabras que o forman explicando o seu funcionamento no marco da oración simple. CL, AA

Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguiendo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa. CL, AA,SC, IE

categorías gramaticais, distinguindo as flexivas das non flexivas.



Elementos narrativos.



Os personaxes dos textos narrativos.



O tempo da narración.



O espazo da narración.



Banco de textos: Decisión y Un extraño joven.



Escritura dun texto incluíndo introspeccións.

Redactar textos personais de intención literaria seguiendo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

Comprender textos literarios representativos da literatura da Idade Media aos Séculos de Ouro recoñecendo a intención do autor, Desenvolvemento relacionando o seu contido e a súa forma cos contextos socioculturais e literarios da época, identificando o tema, recoñecendo a evolución dalgúns tópicos e formas literarias e expresando esa relación conxuizos persoais razoados.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas, para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do

currículode literatura, adoptando un punto de vista crítico e persoal utilizando as tecnoloxías da

información.

Unidade didáctica 6Clases de textos (I) Blq

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo

Produce textos orais de diversa tipoloxía seguindo o esquema introdución, desenvolvemento e desenlace, sen divagacións, cunha pronunciación clara adaptada á finalidade do texto e empregando un léxico adecuado. SC. Analiza e reflexiona sobre a súa produción oral e a doutros compañeiros para mellorar as súas prácticas orais. AA, SC.

Establece relacións entre o contido das lecturas e as imaxes que acompañan o texto. AA, SC.

Coñece o proceso de producción de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso, así como a cohesión dos contidos.AA, SC.

Realiza presentacións orais. AA, SC. Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto. AA, CL.

Fai inferencias e hipótesis sobre o sentido dunha frase ou dun texto que conteña diferentes matices semánticos e que favorezan a construcción do significado global e a avaliación crítica.AA, CL.

Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa de textos

Criterios de avaliación

Comprender o sentido global de textos orais.



Comprensión e interpretación dun texto oral.



Clases de textos (I).



A forma do discurso.



O discurso en textos narrativos, descritivos, dialogados, expositivos e argumentativos.



Os textos expositivos.



Descrición dun lugar.



Exposición oral dunha viaxe.

Valorar a importancia da conversación na vida social practicando actos de fala: contando, describindo, opinando, dialogando…, en situacións comunicativas propias da actividade escolar. Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversacións espontáneas. Reproducir situacións reais ou imaxinarias de comunicación, potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresión verbal e non verbal e a representación de realidades, Recoñecer, interpretar e avaliar progresivamente a claridade expositiva, a adecuación, coherencia e cohesión do contido das producións orais propias e alleas, así como os aspectos prosódicos e os elementos non verbais (xestos, movementos, mirada…).

Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de forma individual ou en grupo.



Lectura e comentario do texto Fuego en la nieve.



Clases de textos (I).



A forma do discurso.



O discurso en textos narrativos, descritivos, dialogados, expositivos e argumentativos.



Os textos expositivos.



Banco de textos: El manuscrito de Voynich y Una historia estupenda.



Descrición dun lugar.

Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos.

narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados, identificando a tipoloxía textual seleccionada, as marcas lingüísticas e a organización do contido.CL, AA



Escritura dun poema.



Descrición dun animal fantástico.



Lectura e comentario do texto Retrato del Tata

Valorar a importancia da escritura como ferramenta de adquisición das aprendizaxes

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto CL, AA, IE Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos.CL, AA.

Recoñece e usa sinónimos e antónimos dunha palabra explicando o seu uso concreto nunha frase ou nun texto oral ou escrito.CL, AA, SC.

Recoñece e explica nos textos os elementos constitutivos da oración simple diferenciando suxeito e predicado e interpretando a presenza ou ausencia do suxeito como unha marca da actitude, obxectiva ou subxectiva, do emisor.CL, AA, SC.

Recoñece a expresión da obxectividade o subxectividade identificando as modalidades asertivas, interrogativas, exclamativas, desiderativas, dubitativas e imperativas en relación coa intención comunicativa do emisor.

Comprender e valorar as relacións de igualdade e de contrariedade que se establecen entre as palabras e o seu uso no discurso oral e escrito.



O significado das palabras.



A polisemia.



A homonimia.



Palabras homófonas con b ou con v.



Os constituíntes da oración.



O suxeito.



O predicado.



Identificación de palabras polisémicas e homónimas.



Identificación de homófonos con b e con v.



Recoñecemento do suxeito e do predicado en oracións.

Identifica e usa en textos orais ou escritos as formas lingüísticas que fan referencia ao emisor e ao receptor ou audiencia: a persoa gramatical, o uso de pronomes, o suxeito axente ou paciente, as oracións impersoais, etc.

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos, aficións e intereses.CL, AA,SC, IE

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple

Identificar a intención comunicativa da persoa que fala ou escribe.



O verso.



O verso e a súa medida.



A rima.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tempos da literatura xuvenil, cercanas aos propios gustos e aficións, mostrando

Valora algunha das obras de lectura libre, resumindo o contido, explicando os aspectos que máis lle chamaron a atención e o que a lectura lle aportou como experiencia persoal. CL, AA,SC, IE



Banco de textos: Un manso río, una vereda estrecha; La plaza y los naranjos encendidos eCanción 8.



Escritura de un poema.



Descripción de un animal fantástico.

Expresa a relación que existe entre o contido da obra, a intención do autor e o contexto e a pervivencia de temas e formas, emitindo xuizos persoais razoados.CL, AA,SC,

interese pola lectura .

Comprender textos literarios representativos da literatura da Idade Media aos Séculos de Ouro recoñecendo a intención do autor, relacionando o seu contido e a súa forma cos contextos socioculturais e literarios da época, identificando o tema, recoñecendo a evolución dalgúns tópicos e formas literarias e expresando esa relación conxuizos persoais razoados.

Utiliza recursos variados das Tecnologías da Información e a Comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, AA,SC,

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas, para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo

Unidade didáctica 7Clases de textos (II)

Blq

Estándares de aprendizaxe Interpreta e valora aspectos concretos do contido e da estrutura de textos narrativos, descritivos, expositivos, argumentativos e instrutivos emitindo xuizos razoados relacionándoos con conceptos persoais para xustificar un punto de vista particular. AA, CL.

Coñece o proceso de producción de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso, así como a cohesión dos contidos. AA, SC.

Dramatiza e improvisa situacións reais ou imaxinarias de comunicación. CL,AA

Contidos



Comprensión e interpretación dun texto oral.



Clases de textos (II).



A intención do emisor.



A intención do emisor en textos informativos, persuasivos, prescritivos e literarios.



Os textos prescritivos.



Realización dunha enquisa.



Dramatización de situacións para saber escoitar.

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

Reproducir situacións reais ou imaxinarias de comunicación potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresión verbal e non verbal e a

representación de realidades, sentimentos e emocións.

Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados, identificando a tipoloxía textual seleccionada, as marcas lingüísticas e a organización do contido.CL, AA Interpreta, explica e deduce a información dada en diagramas, gráficas, fotografías, mapas conceptuais, esquemas… CL, AA

Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados imitando textos modelo. CL, AA Resume textos xeralizando termos que teñen rasgos en común, globalizando a información e integrándoa en oracións que se relacionen lóxica e semánticamente, evitando parafrasear o texto resumido. CL, AA.

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos.CL, AA.

Recoñece e usa sinónimos e antónimos dunha palabra explicando o seu uso concreto nunha frase ou nun texto oral ou escrito.CL, AA, SC.



Lectura e comentario do texto Las palabras terribles.



Clases de textos (II).



A intención do emisor.



A intención do emisor en textos informativos, persuasivos, prescritivos e literarios.



Os textos prescritivos.



Elaboración dun cuestionario.



Banco de textos: La migración de las mariposas monarca y Aquel lugar...



Descrición dun lugar.



Escritura dun poema estrófico.



Escritura de palíndromos.



Lectura e comentario do texto El progreso.



As relacións semánticas.



Sinónimos e antónimos.



Os campos semánticos.



Oll e oy.



Pronunciación de ll y de y.



O dígrafo ll.



A letra y.



Complementos do predicado (I).



O complemento directo.



O complemento indirecto.



Como distinguir o complemento directo do complemento indirecto.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais e escritos e para a composición e revisión progresivamente autónoma dos textos propios e alleos. Comprender e valorar as relacións de igualdade e de contrariedade que se establecen entre as palabras e o seu uso no discurso oral e escrito.

Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple.

Explica a diferenza significativa que implica o uso dos tempos e modos verbais.. CL, AA

Identificar a intención comunicativa da persoa que fala ou escribe.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tempos da literatura xuvenil, cercanas aos propios gustos e aficións, mostrando interese pola lectura. Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos, aficións e intereses.CL, AA,SC, IE Valora algunha das obras de lectura libre, resumindo o contido, explicando os aspectos que máis lle chamaron a atención e o que a lectura lle aportou como experiencia persoal. CL, AA,SC, IE Expresa a relación que existe entre o contido da obra, a intención do autor e o contexto e a pervivencia de temas e formas, emitindo xuizos persoais razoados.CL, AA,SC,

Utiliza recursos variados das Tecnologías da Información e a Comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, AA,SC,



Estrofas e poemas.



A estrofa.



O poema.



Banco de textos: Romance de la luna, luna y Cántico doloroso al cubo de la basura.



Composición dun poema estrófico.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas, para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo.

Unidade didáctica 8Clases de textos (III) Blq

Estándares de aprendizaxe

Comprende o sentido global de textos publicitarios, informativos e de opinión procedentes dos medios de comunicación, distinguindo a información da persuasión na publicidade e a información da opinión en noticias, reportaxes, etc.CL, AA

Segue e interpreta instruccións orais respetando a xerarquía dada.CL, AA Resume textos de forma oralCL, AA

Contidos



Comprensión e interpretación dun texto oral.



Clases de textos (III).



Ámbitos de uso dos textos.



Clases de textos según o ámbito de uso.



Ámbitos textuales.



Dramatización de situacións para solicitar e dar indicacións oralmente.

Intervén e valora a súa participación en actos comunicativos orais.CL, AA Dramatiza e improvisa situacións reais ou imaxinarias de comunicación.CL, AA

Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto. CL, AA

Comprende o significado das palabras propias do nivel formal da lingua incorporándoas ó seu repertorio léxico. CL, AA Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados, identificando a tipoloxía textual seleccionada, as marcas lingüísticas e a organización do



Lectura e comentario do texto Las palabras terribles.



Clases de textos (III).



Ámbitos de uso dos textos.



Clases de textos según o ámbito de uso.



Ámbitos textuais.



Banco de textos: Recibí tu declaración de amor… y Ciclistas a su aire.



Redacción de instruccións.



Elaboración dun folleto informativo.



Lectura e comentario do texto Las amistades en la adolescencia son claves

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal, académico/escolar e social.

Valorar a importancia da conversación na vida social practicando actos de fala.

Reproducir situacións reais ou imaxinarias de comunicación potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresión verbal e non verbal e a representación de realidades, sentimentos e emocións. Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos.

contido.CL, AA

para una buena salud.

 Identifica e expresa as posturas de acordo e desacordo sobre aspectos parciais ou globais dun texto. CL, AA, SC.

Redacción dun texto argumentativo para promover a reciclaxe.

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto. CL, AA, IE.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos a través dunha lectura reflexiva que permita identificar posturas de acordo ou desacordo respectando as opinións dos demais.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos.CL, AA.

Recoñece e usa sinónimos e antónimos dunha palabra explicando o seu uso concreto nunha frase ou nun texto oral ou escrito.CL, AA, SC.

Recoñece e explica os elementos constitutivos da palabra: raíz e afixos. CL, AA.



A creación de significados.



A metáfora.



A metonimia.



A letra x.



Pronunciación de palabras con x.



Normas de escritura da letra x.



Complementos do predicado (II).



O atributo.



Identificación do atributo.



O complemento predicativo.



Como recoñecer o complementopredicativo.

Comprender e valorar as relacións de igualdade e de contrariedade que se establecen entre as palabras e o seu uso no discurso oral e escrito.

Recoñecer e analizar a estrutura das palabras pertencentes ás distintas categorías gramaticais, distinguindo as flexivas das non flexivas.

Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple.

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos, aficións e intereses.CL, AA,SC, IE

Valora algunha das obras de lectura libre, resumindo o contido, explicando os aspectos que máis lle chamaron a atención e o que a lectura lle aportou como experiencia persoal. CL, AA,SC, IE Expresa a relación que existe entre o contido da obra, a intención do autor e o contexto e a pervivencia de temas e formas, emitindo xuizos persoais razoados.CL, AA,SC,

Utiliza recursos variados das Tecnologías da Información e a Comunicación para a realización



Elementos teatrais.



O teatro.



O texto teatral.



A representación teatral. Compoñentes.



Banco de textos: La prueba y No estamos en el teatro.



Preparación dunha representación teatral.



Os lipogramas.



Creación de escenas teatrais.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas, para realizar un traballo académico

dos seus traballos académicos.CL, AA,SC,

en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo.

Tercer trimestre Unidade didáctica 9OS MEDIOS DE COMUNICACIÓN Blq

Estándares de aprendizaxe

Comprende o sentido global de textos publicitarios, informativos e de opinión procedentes dos medios de comunicación. CL, AA



Resume textos de forma oral. CL, AA

Comprensión e interpretación dun texto oral.



Os medios de comunicación.



Características e funcións dos medios de comunicación.



Os medios de comunicación tradicionais.



Internet e os medios de comunicación dixitais.



Intercambio de opinións sobre un feito recente.



Dramatización de situacións para expresar a opinión.



Lectura e comentario do texto El lugar más frío de la Tierra.



Os medios de comunicación.



Características e funcións dos medios de comunicación.



Os medios de comunicación tradicionais.



Internet e os medios de comunicación dixitais.



Banco de textos: El día que los marcianos cambiaron la historia de la radio.



Elaboración dunha reportaxe.



Lectura e comentario do texto CNN y Fox

Intervén e valora a súa participación en actos comunicativos orais. CL, AA, SC.

Dramatiza e improvisa situacións reais ou imaxinarias de comunicación. CL, AA

Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto. CL, AA.

Contidos

Identifica y expresa las posturas de acuerdo y desacuerdo sobre aspectos parciales, o globales, de un texto. CL; AA, SC.

Escribe textos narrativos,

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal, académico/escolar e social.

Valorar a importancia da conversación na vida social practicando actos de fala

Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva que permita identificar posturas de acordo ou desacordo respectando as opinións dos demais.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

descritivos e instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados imitando textos modelo. CL, AA.

News se equivocan en directo.



Redacción dun texto informativo sobre un lugar.

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos.CL, AA.

Recoñece e explica ol uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase o nun texto oral ou escrito. CL, AA, SC

Recoñecer os diferentes cambios de significado que afectan á palabra no texto: metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos.



A connotación.



O significado connotativo.



As palabras tabú e os eufemismos.



Signos de puntuación (I).



Uso dos signos de interrogación e exclamación.



Complementos do predicado (II).



O complemento circunstancial.



O complemento de réxime.



Como distinguir o complemento circunstancial do de réxime.

Utiliza fontes variadas de consulta en formatos diversos para resolver as súas dúbidas sobre o uso da lingua e para ampliar o seu vocabulario Recoñece e explica nos textos os elementos constitutivos da oración simple diferenciando suxeito e predicado e interpretando a presenza ou ausencia do suxeito como unha marca da actitude, obxectiva ou subxectiva, do emisor.CL, AA

Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple

Favorecer a lectura e comprensión obras literarias da literatura española e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil, cercanas aos propios gustos e aficións, contribuíndo á formación da personalidade literaria.

Recoñece e comenta a pervivencia ou evolución de personaxes-tipo, temas e formas ao longo de diversos periodos histórico/literarios ata a actualidade CL,AA, SC.



Literatura e música.



Manifestacións literarias e música.



Linguaxe literaria e música.



Relacións entre literatura e música.



Banco de textos: El amor es un pájaro rebelde; A los pies de la barca; Son las gaviotas, amor.



Creación da letra dunha canción.

Fala en clase dos libros e comparte as súas impresións cos compañeros.CL, CC, IE.

Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa. CL, AA, IE.

Promover a reflexión sobre a conexión entre a literatura e o resto das artes: música, pintura, cine, etc., como expresión do sentimiento humano.

Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

Unidade didáctica 10O XORNAL

Blq

Estándares de aprendizaxe

Comprende o sentido global de textos publicitarios, informativos e de opinión procedentes dos medios de comunicación. CL, AA, SC.

Contidos



Comprensión e interpretación dun texto oral.



Os periódicos. A información.



A organización da información.



Os xéneros informativos e de opinión.



Elaboración de argumentos para convencer aos demais.



Lectura e comentario do texto Hallada en África una gran sima de huesos con una nueva especie humana.

Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.



Os periódicos. A información.



A organización da información.



A estructura das noticias.



Os xéneros informativos e de opinión.



Banco de textos: Un australiano despierta del coma hablando mandarín.



Redación dunha carta ao director.



Elaboración dunha reportaxe.

Dramatiza e improvisa situacións reais ou imaxinarias de comunicación. CL, AA

Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto. CL, AA.

Identifica e expresa as posturas de acordo e desacordo sobre aspectos parciais ou globais dun texto. CL, AA, SC. Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto. CL, AA, IE.

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal, académico/escolar e social.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados imitando textos modelo. CL, AA



Invención de titulares sorprendentes.



Lectura e comentario do texto Amor en tiempos tecnológicos.

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos.CL, AA.

Recoñece e explica ol uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase o nun texto oral ou escrito. CL, AA, SC

Utiliza fontes variadas de consulta en formatos diversos para resolver as súas dúbidas sobre o uso da lingua e para ampliar o seu vocabulario



As palabra no dicionario.



O significado das palabras no dicionario.



Outras informacións do dicionario.



Signos de puntuación (II).



Clases de oracións (I).



As oracións e as súas clases.



Oracións copulativas e predicativas.



Voz activa e voz pasiva.



Oracións activas e pasivas.



Oracións pasivas reflexas.

. Desenvolve progresivamente a capacidade de reflexión observando, analizando e

Recoñecer os diferentes cambios de significado que afectan á palabra no texto: metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos.

Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple



Literatura e cine.



Obras literarias e cinematográficas.

Favorecer a lectura e comprensión obras literarias da literatura española e universal de todos os

explicando a relación existente entre diversas manifestacións artísticas de todas as épocas (música, pintura, cine…).CL,AA, SC, IE, CEC



O guion cinematográfico.



A adaptación cinematográfica.



Banco de textos: Los anillos de Saturno y Un enorme polizón.

Recoñece e comenta a pervivencia ou evolución de personaxes-tipo, temas e formas ao longo de diversos periodos histórico/literarios ata a actualidade CL,AA, SC.



Creación dunha escea para un guion de cine.

tempos e da literatura xuvenil, cercanas aos propios gustos e aficións, contribuíndo á formación da personalidade literaria.

Promover a reflexión sobre a conexión entre a literatura e o resto das artes: música, pintura, cine, etc., como expresión do sentimiento humano.

Fala en clase dos libros e comparte as súas impresións cos compañeros.CL, CC, IE.

Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa. CL, AA, IE.

Unidade didáctica 11A PUBLICIDADE Blq

Estándares de aprendizaxe Comprende o sentido global de textos publicitarios, informativos e de opinión procedentes dos medios de comunicación. CL, AA, SC.

Comprende o sentido global de textos publicitarios, informativos e de opinión procedentes dos medios de comunicación. CL, AA, SC.

Dramatiza e improvisa

Contidos



Comprensión e interpretación dun texto oral.



A publicidade. Definición.



A mensaxe publicitaria.



O eslogan publicitario.



Os procedementos dos eslogans.



Os recursos publicitarios.



A comunicación de avisos.

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal, académico/escolar e social.

Reproducir situacións reais ou imaxinarias de comunicación potenciando o

situacións reais ou imaxinarias de comunicación. CL, AA

desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresión verbal e non verbal e a representación de realidades, sentimentos e emocións.

Participa activamente en debates, coloquios… escolares respectando as regras de interación, intervención e cortesía que os regulan, manifestando as súas opinións e respectando as opiniones dos demais. CL, AA, SC, IE

Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversas espontáneas.

Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto. CL, AA.

. Identifica y expresa las posturas de acuerdo y desacuerdo sobre aspectos parciales, o globales, de un texto. CL; AA, SC.



Lectura e comentario de tres anuncios publicitarios.



A publicidade. Definición.

A mensaxe publicitaria.

2 Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados imitando textos modelo. CL, AA Resume textos xeralizando termos que teñen rasgos en común, globalizando a información e integrándoa en oracións que se relacionen lóxica e semánticamente, evitando parafrasear o texto resumido. CL, AA.



O eslogan publicitario.



Os procedimientos dos eslogans.



Os recursos publicitarios.



Banco de textos: El anuncio más antiguo y Una imagen vale más que mil palabras.



Elaboración dun cartel publicitario.



Redación de mensaxes para avisos.



Lectura e comentario do texto «Yo caminé por la Luna»: el inspirador relato del astronauta Alan Bean

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos.CL, AA.

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais e escritos e para a composición e revisión progresivamente autónoma dos textos propios e alleos. Recoñece e explica ol uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase o nun texto oral ou escrito. CL, AA, SC

Recoñecer os diferentes cambios de significado que afectan á palabra no texto: metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos.



As locucións e as frases feitas.



As locucións e as frases feitas no dicionario.



Signos de puntuación (III).



Uso da raia.



As clases de oracións (II).



Oracións impersoais.



Oracións transitivas e intransitivas.



Oracións con verbo pronominal. Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración

Identificar a intención comunicativa da persoa que fala ou escribe

Explica a diferenza significativa que implica o uso dos tempos e modos verbais. CL, AA



Literatura e Internet.



Os textos literarios en Internet.



Publicar en Internet.



Novas formas de literatura.

SC, IE, CEC Recoñece e comenta a pervivencia ou evolución de personaxes-tipo, temas e formas ao longo de diversos periodos histórico/literarios ata a actualidade CL,AA, SC.



Banco de textos: El poder del conjuro y Confusión.



Creación dunha fábula en prosa.



Redación dun texto para un blog literario.

personalidade literaria. Promover a reflexión sobre a conexión entre a literatura e o resto das artes: música, pintura, cine, etc., como expresión do sentimiento humano.

Fala en clase dos libros e comparte as súas impresións cos compañeros.CL, CC, IE.

Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa. CL, AA, IE.

Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

Unidade didáctica 12OS TEXTOS DE INTERNET Blq

Estándares de aprendizaxe Retén información relevante e extrae informaciones concretas. CL,AA.

Comprende o sentido global de textos publicitarios, informativos e de opinión procedentes dos medios de comunicación. CL, AA, SC.

Dramatiza e improvisa situacións reais ou imaxinarias de comunicación. CL, AA

Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en

Contidos



Comprensión e interpretación dun texto oral.



Os textos en Internet.



Internet e o seu contido.



O texto en Internet: o hipertexto.



Os recursos da rede.



As mensaxes de audio.



Dramatización dun chat con mensaxes de audio.



Lectura e comentario dunha receita de

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal, académico/escolar y social.

Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

función do obxectivo e o tipo de texto. CL, AA. Identifica y expresa las posturas de acuerdo y desacuerdo sobre aspectos parciales, o globales, de un texto. CL; AA, SC.

Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto. CL, AA

Internet: Hamburguesa «Julio Verne».



Os textos en Internet.



Internet e o seu contido.



O texto en Internet: o hipertexto.



Ler e escribir en Internet.



Os recursos da rede.



Banco de textos: El primer párrafo de una entrada de blog y Redes antisociales.



Solicitude de información por correo electrónico.



Redación de mensaxes de felicitación.



Lectura e comentario do texto Facebook: cuando 50 millones en tres años es poco.

Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa de textos escritos propios do ámbito personal e familiar académico/escolar e ámbito social. CL, AA.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos.

Valora e incorpora progresivamente unha actitude creativa ante a escritura. CL, AA, IE

Valorar a importancia da escritura como erramfenta de adquisición das aprendizaxes e como estímulo do desenvolvemento persoal. Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais e escritos e para a composición e revisión progresivamente autónoma dos textos propios e alleos

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos.CL, AA.

Recoñece e explica ol uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase o nun texto oral ou escrito. CL, AA, SC

Utiliza fontes variadas de consulta en formatos diversos para resolver as súas dúbidas sobre o uso da lingua e para ampliar o seu



Siglas e abreviaturas.



As siglas.



As abreviaturas.



Signos de puntuación (IV).



Uso das parénteses.



Análise da oración simple.



A análise sintáctica.



Dúbidas frecuentes.



Clases de oracións.

Recoñecer os diferentes cambios de significado que afectan á palabra no texto: metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos.

vocabulario Recoñece e explica nos textos os elementos constitutivos da oración simple diferenciando suxeito e predicado e interpretando a presenza ou ausencia do suxeito como unha marca da actitude, obxectiva ou subxectiva, do emisor.CL, AA.

Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración

Desenvolve progresivamente a capacidade de reflexión observando, analizando e explicando a relación existente entre diversas manifestacións artísticas de todas as épocas (música, pintura, cine…).CL,AA, SC, IE, CEC Recoñece e comenta a pervivencia ou evolución de personaxes-tipo, temas e formas ao longo de diversos periodos histórico/literarios ata a actualidade CL,AA, SC.

Fala en clase dos libros e comparte as súas impresións cos compañeros.CL, CC, IE.

Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa. CL, AA, IE.

. Favorecer a lectura e comprensión obras literarias da literatura española e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil, cercanas aos propios gustos e aficións, contribuíndo á formación da personalidade literaria.



A literatura na actualidade.



As superventas.



Escritores e redes sociais.



Os subxéneros novelísticos actuais.



A literatura xuvenil.



Banco de textos: Veinticuatro tributos y Rutina.



Redación dun breve relato policiaco.



Escritura dun abecegrama.

Promover a reflexión sobre a conexión entre a literatura e o resto das artes: música, pintura, cine, etc., como expresión do sentimiento humano.

Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

1.3 TERCEIRO CURSO ESO MATERIA PROFESOR/ES

LINGUA CASTELÁ Helga Pérez Fernández

1.3.1. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Nas distintas unidades didácticas procurarase coma obxectivo primordial afianza-la adquisición e mais ou desenvolvemento por parte do alumnado das competencias clave mencionadas polo currículo oficial. A competencia máis vinculada á área de Lingua Castelá e Literatura é a Competencia en comunicación lingüística, así como a Competencia en conciencia e expresións culturais. Pero tamén pódese relacionar coa Competencia para aprender a aprender, pois o acceso ao saber e a construción do coñecemento realízase basicamente a través da linguaxe, e co Sentido da iniciativa e espíritu emprendedor, pois unha das funcións da linguaxe é regular e orientar a nosa propia actividade. Tampouco podemos esquecer a contribución da nosa área ao fomento doutras capacidades: Competencia dixital e Competencias sociais e cívicas. De que forma se logran cada unha das competencias clave dende esta materia. Imos expoñer sucintamente os aspectos máis relevantes, ordenadas as competencias de maior a menor presenza nesta materia: 



Competencias sociais e cívicas O uso da lingua como instrumento de comunicación axudará a que o alumno desenvolva a competencia social e cidadá, en canto que lle permitirá poñer en práctica habilidades sociais como a convivencia, o respecto, a tolerancia, etc., froito das súas relacións con outras persoas que non necesariamente han de ter visións do mundo iguais á súa (interactuar socialmente). Se ben unha das finalidades desta materia é aprender lingua, tamén o é comprender e valorar as mensaxes que se transmiten a través do código lingüístico, e mesmo apreciar ese código cando non é o propio dun (caso do estudio doutras linguas españolas ou estranxeiras). Desta forma, a lingua como sistema de comunicación pode facilitar que o alumno coñeza realidades distintas á do contexto social en que vive e favorecer, en consecuencia, unha visión aberta doutras realidades.



como expoñentes das preocupacións que interesaron ao ser humano. Pero ademais, e no estudio do contexto en que se elaborou unha obra literaria, poderá coñecer outras manifestacións artísticas e culturais que darán todo o seu sentido, precisamente, á creación literaria. 



    

 

  

      

 

Coñecer as regras de combinación das distintas clases de palabras en sintagmas e oracións para a comprensión e produción de textos. Compoñer textos propios do ámbito académico axeitados ao propósito comunicativo. Compoñer textos propios da vida cotiá e das relacións sociais axeitados ás condicións da situación comunicativa. Compoñer textos propios dos medios de comunicación axeitados ás convencións dos distintos subxéneros e subxéneros xornalísticos. Escribir textos para expresar ideas, sentimentos e experiencias. Competencia dixital Buscar, obter, procesar e comunicar información para transformala en coñecemento utilizando sistemas informáticos ou Internet. Analizar de xeito crítico a información obtida. Social e cívica Coñecer e practicar o diálogo como ferramenta básica de comunicación interpersoal e de resolución de conflitos. Coñecer os valores que caracterizan unha sociedade democrática: liberade, solidariedade, participación, cidadanía, tolerancia. Valorar a pluralidade lingüística de España como unha riqueza cultural Conciencia e expresións culturais Comprender e valorar criticamente textos literarios de distintas épocas e tradicións culturais. Recoñecer e comprender os procedementos retóricos propios da linguaxe literaria. Coñecer as convencións características dos principais xéneros e subxéneros literarios. Coñecer os temas e motivos recorrentes na tradición literaria. Coñecer as obras e autores máis destacados do patrimonio literario. Ter conciencia da evolución das correntes estéticas e literarias Cultivar a expresión de ideas, experiencias ou sentimentos a través da literatura. Aprender a aprender Coñecer e utilizar de xeito habitual as principais estratexias e técnicas que favorecen o traballo intelectual (resumo, esquema, mapas conceptuais, ...). Utilizar diferentes recursos e fontes para a recollida e tratamento da información. Iniciativa e espírito emprendedor Actuar con iniciativa e creatividade persoal. Desenvolver as habilidades sociais

  . 1.3.2. Obxectivos do curso

Os obxectivos para o curso propostos polo departamento son concrecións dos obxectivos de etapa expostos o currículo oficial (punto1.1.2. desta programación). - Comprender discursos orais e escritos nos distintos contextos da actividade social e cultural. - Usar a lingua para acadar unha expresión coherente e axeitada nos contextos mencionados, para tomar conciencia dos propios sentimentos e ideas e para controla-la propia conduta. 71

- Coñecer a realidade plurilingüe de España e as variedades do castelán e valorar esa diversidade coma unha riqueza cultural. - Utilizar a lingua na actividade social e cultural de forma axeitada ás distintas situacións e funcións, cunha actitude respectuosa e cooperativa. - Empregar as diversas clases de escritos para a comunicación coas institucións públicas, privadas e da vida laboral. - Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar. - Utilizar con progresiva autonomía e espírito crítico os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información. - Facer da lectura unha fonte de pracer, de enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo, e consolidar hábitos lectores. - Comprender textos literarios empregando coñecementos básicos sobre xéneros, temas, tópicos e recursos estilísticos. - Achegarse ao coñecemento de exemplos relevantes do patrimonio literario e valoralo coma un xeito de simbolizar experiencias individuais e colectivas. - Aplicar de forma autónoma os coñecementos sobre a lingua e as súas normas para comprender textos orais e escritos, e para falar e escribir correctamente. - Analiza-los distintos usos sociais da lingua para evita-los estereotipos lingüísticos que supoñan prexuízos de calquera clase.

1.3.3. Estándares de aprendizaxe, contidos e criterios de avaliación A distribución de contidos que propoñemos a continuación baséase no guión do libro de texto que empregaremos neste curso, pero non pretende ser algo ríxido, senón que poderá ser alterado ata un limite razoable segundo as necesidades do alumnado e outras circunstancias. En todo caso, dado que no curso practicaremos unha avaliación continua, suponse que o final dunha unidade didáctica en ningún caso significará o seu esquecemento, senón que continuamente faranse actividades de repaso, sempre procurando que non choque co necesario avance na materia e buscando a maior harmonía posible entre os vellos temas e os novos. Os contidos están distribuídos en doce unidades didácticas que se desenvolverán aproximadamente ao longo de dúas ou tres semanas cada unha, de xeito que cada trimestre traballaranse catro destas unidades.Cada unidade didáctica integra contidos pertencentes aos distintos bloques propostos polo Currículo aprobado pola Xunta de Galicia, que son os seguintes: BLOQUE 1:Comunicación oral. Escoltar, falar e conversar. BLOQUE 2:Comunicación escrita: Ler e escribir. BLOQUE 3: Coñecemento da lingua. BLOQUE 4: Educación literaria. O grao de adquisición dos contidos medirase según un criterio de avaliación e a especificación deste, un estándar de aprendizaxe. Presentamos a continuación a temporalización de contidos do curso, relacionándolos en tablas cos criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe pertinentes. 1.3.3.1. Temporalización de estándares de aprendizaxe relacionados con contidos, competencias e criterios de avaliación. Primeiro trimestre 72

Unidade didáctica 1 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Comprende, valora, interpreta, retén ideas relevantes e infire datos concretos do emisor e do contido do texto practicando unha escoita activa. C.Aprender a aprender.

- Valoración da adecuación (entoación e xestos) na lectura de diversos textos.

Recoñece, interpreta e avalía progresivamente a clarida-de expositiva, la adecuación, coherencia e cohesión do contido das producións orais propias e alleas, así como os aspectos prosódicos e os elementos non verbais. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

– Comprensión dun discurso en función do seu contexto. – Realización de hipóteses a partir de elementos lingüísticos e extralingüísticos. – Interpretación e realización dunha lectura expresiva.

Recoñecer, interpretar e avaliar o contido das producións orais propias e alleas.

– Interpretación e produción dun discurso. – Aprendizaxe de estratexias para falar correctamente en público.

Aprende a falar en público, en situacións formais e informais, de forma individual ou en grupo e realiza exposicións orais. C. Aprender a aprender - C. Sociais e cívicas. 2

– Esforzo por conseguir claridade e coherencia nas nosas comunciacións. – Valoración de todas as producións orais que fan os compañeiros.

Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de forma individual ou en grupo.

Procura de información para unha lectura comprensiva e crítica dos textos.

Comprende o significado das palabras propias de nivel formal da lingua incorporándoas ao seu repertorio léxico. C.Aprender a aprender. Recoñece a intención comunicativa de textos escritos, identificando a tipoloxía textual. C. Aprender a aprender

– Desenvolvemento de estratexias de planificación para o traballo escolar en equipo. – Exercitación de estratexias de comprensión para a clasificaicón dos tipos de texto segundo a súa intención comunicativa. – Exercitación de estratexias de comprensión para a clasificación dos tipos de texto segundo o seu ámbito de uso.

Identifica os diferentes grupos sintácticos e explica o seu funcionamento no marco da oración simple. C. Aprender a aprender.

Procura de información para unha lectura comprensiva e crítica dos textos. – Desenvolvemento de estratexias de planificación para o traballo escolar en equipo.

Aplicar estretexias de lectura comprensiva e crítica de textos. Ler, comprender, interpretar e valorar textos.

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais. Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos nominais, adxectivais, verbais, preposicionais e adver-biais

– Exercitación de estratexias de comprensión para a clasificaicón dos tipos de texto segundo a súa intención comunicativa. – Exercitación de estratexias de comprensión para a clasificación dos tipos de texto segundo o seu ámbito de uso 4 Desenvolve e analiza a relación existente entre diversas manifestacións artísticas. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Le e comprende unha selección de textos literarios, en versión orixinal. C.Aprender a aprender.

Asociación de características da arte pictórica coa literatura e a sociedade medieval.

dentro do marco da oración simple.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tempos. Fomentar o gusto e o hábito poa lectura en todas as súas vertentes.

Unidade didáctica 2 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Comprende o sentido global de textos publicitarios, informativos e de opinión procedentes dos medios de comunicación.C. Aprender a aprender.

Realiza intervencións non planificadas, dentro da aula, analizando as similitudes e diferenzas entre discursos formais e espontáneos.C. Aprender a aprender. Cínguese ao tema, non divaga e atende ás instrucións do moderador en debates e coloquios. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. C. Aprender a aprender

Contidos Diálogo e resposta oral a preguntas sobre as ilustracións e o argumento dunha lectura. – Escoita activa dun discurso dramatizado e a súa análise a partir da respota a unha serie de preguntas que se propoñen. – Escoita comprensiva dunha noticia radiofónica. – Análise, reflexión e debate a partir dunha serie de imaxes dada. – Exposición oral dun tema específico integrando as conclusións que se tomaron en grupo.

2 Recoñece a intención comunicativa de textos escritos, identificando a tipoloxía textual. C. Aprender a aprender. Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.C. Aprender a aprender. Utiliza, de forma autónoma, diversas fontes de informa-ción integrando os coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos. C. Dixital. Escribe textos usando o rexistro adecuado, cumprindo coas normas de coherencia e cohesión. C.Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Criterios de avaliación

Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal, académico/escolar e social.

Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de forma individual ou en grupo. Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversas espontáneas.

Lectura comprensiva, en voz alta e en silencio de textos narrativos.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos.

– Análise do argumento e reflexión dun relato a través de preguntas ou de actividades de comprensión.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou de obras literarias.

– Análise da tipoloxía do texto apartir da intención comunicativa do autor. – Análise do narrador nun texto narrativo. – Interpretación de

Seleccionar os coñecementos que se obteñan das bibliotecas ou de calquera outra fonte de información e integralos nun proceso de aprendizaxe continua. Aplicar progresivamente as

fragmentos e palabras a partir do contexto. – Busca e análise de información en fontes diversas.

estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados

– Produción de textos descritivos e narrativos propios. – Resumo do argumento de textos narrativos breves (contos). 3

- Lectura comprensiva, en voz alta e en silencio de textos narrativos. – Análise do argumento e reflexión dun relato a través de preguntas ou de actividades de comprensión. Recoñece , explica e corrixe o uso das categorías gramaticais nos textos. C. Aprender a aprender.

– Análise da tipoloxía do texto apartir da intención comunicativa do autor.

Diferencia os compoñentes denotativos e connotativos no significado das palabras. C. Aprender a aprender. Recoñece e explica o uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase ou nun texto oral ou escrito.C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

– Análise do narrador nun texto narrativo. – Interpretación de fragmentos e palabras a partir do contexto. – Busca e análise de información en fontes diversas.

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais. Comprender o significado das palabras para recoñecer e diferenciar os usos obxectivos dos subxectivos. Recoñecer os diferentes cambios de significado que lle afectan á palabra no texto: metáfora.

– Produción de textos descritivos e narrativos propios. – Resumo do argumento de textos narrativos breves (contos). 4 Le e comprende unha selección de textos literarios. C. Aprender a aprender

Recoñecemento de recursos da linguaxe literaria. – Identificar as características que definen protagonistas e antagonistas.

Fomentar o gusto e o hábito pola lectura

Unidade didáctica 3 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Criterios de avaliación

- Análise da cohesión textual nun texto. Recoñece os erros da produción oral e propón solución para melloralos. C. Aprender a aprender. Realiza presentacións orais C. Sentido de inciativa e espírito emprendedor.

– Análise de dúas versións dun texto atendendo ao ton.

Recoñecer, interpretar e avaliar producións orais propias e alleas.

– Improvisación e produción oral dun discurso propio. – Dramatización e

Aprender a falar en público.

produción oral dun discurso propio. 2

- Coñecemento e uso de técnicas de prelectura e lectura comprensiva. – Lectura comprensiva e produción de textos propios.

Identifica e expresa as posturas propias de acordo e desacordo sobre un texto.C.Aprender a aprender.

– Recoñecemento dos procedementos gramaticais e mecanismos léxicos de cohesión textual.

Aplica técnicas diversas para planificar os seus escritos. C. Sentidode iniciativa e espírito emprendedor

– Reconstrución de textos a partir dos mecanismos decoherencia e cohesión.

Interpreta, explica e deduce a información dada en diagramas, gráficas e esquemas. C. Aprender a aprender.

– Comparación e avaliación de textos propios e alleos.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos. Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de obra a través dunha lectura reflexiva. Aplicar as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados

– Produción dun texto narrativo propio. – Interpretación de esquemas sobre o grupo nominal. 3

- Reconstrución de textos a partir dos mecanismos decoherencia e cohesión.

Recoñece e usa sinónimos e antónimos dunha palabra explicando o seu uso concreto. C. Aprender a aprender.

Identifica os diferentes grupos de palabras diferenciando a palabra nuclear na oración. C. Aprender a aprender. Amplía oracións nun texto usando diferentes grupos de palabras.C. Aprender a aprender.

– Recoñecemento e análise de grupos nominais, adxectivais e preposicionais. – Adquisición das normas ortográficas e gramaticais básicas dos números ordinais. – Produción de oracións con números ordinais. – Distinción de antónimos e sinónimos e das tipoloxías. – Recoñecemento dos verbos en forma non persoal.

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura da Idade Media. C. Aprender a aprender. Expresa a relación que existe entre o contido da obra, a intención do autor e o contexto. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

- Interpretación do fragmento dun texto de Eduardo Galeano se atendemos á ideoloxía do autor e ao contexto. – Relación das características da sociedade coa literatura do século XV.

Comprender e valorar as relacións de igualdade e de contrariedade que se establecen entre as palabras e o seu uso no discurso oral e escrito.

Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos de palabras dentro do marco da oración simple. Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple.

Fomentar o gusto e o hábito pola lectura en todas as súas vertentes. Comprender textos literarios representativos da literatura da Idade Media e interpretalos

– Análise da linguaxe literaria e da estrutura dos cancioneiros.

– Análise da linguaxe literaria e da estrutura propia das serranillas. – Recoñecemento dos recursos literarios utilizados por Jorge Manrique en Coplas a la muerte de su padre. – Lectura de fragmentos de obras da literatura medieval.

Unidade didáctica 4 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Avalía as intervencións propias e alleas. C. Sociais e cívicas.

Pronuncia con corrección, adaptando a súa mensaxe á finalidade da práctica oral.C.Aprender a aprender.

Recoñece os erros da produción oral propia e allea a partir da práctica habitual da avaliación. C. Sociais e cívicas.

Recoñece e asume as regras de interacción, intervención e cortesía que regulan os debates. C.Conciencia e expresións culturais.

Contidos - Reflexión oral sobre unha serie de temas propostos. – Uso de léxico adquirido en lecturas nas intrvencións orais. – Exercitación da pronuniciación e das dicción correctas nunha serie de vocablos. – Avaliación dos aspectos verbais e non verbais do discurso propio e do alleo. – Diálogo e resposta oral a preguntas sobre o valor do silencio na conversación. – Reflexión e corrección das inadecuacións das producións orais propias e alleas. - Análise dos xéneros textuais a partir da identificación da intención comunicativa dos textos.

Recoñece a intención comunicativa de textos escritos propios de todos os ámbitos. C. Aprender a aprender. Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.C. Aprender a aprender. Produce textos diversos recoñecendo na escritura o instrumento que é capaz de organizar o seu pensamento.C. Conciencia e exp. Cult

– Potenciación das estratexias de prelectura e formulación de hipóteses e inferencias. – Resumo e síntese despois de facer a lectura comprensiva dun texto. – Redacción dun texto persoal seguindo un modelo. – Potenciación da escritura creativa e persoal.

Recoñece e explica nos textos os elementos constitutivos da oración simple. C. Aprender a aprender.

- Recoñecemento do suxeito e do predicado en oracións simples.

Criterios de avaliación Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversas espontáneas. Aprender a falar en público, en situacións formais e infromais, de forma individual ou en grupo.

Recoñecer, interpretar e avaliar as producións orais propias e alleas.

Comprender o sentido global dos textos orais.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos. Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera texto ou obra literaria.

Valorar a importancia da escritura como ferramenta de adquisición das aprendizaxes.

Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple.

Recoñece a coherencia dun discurso atendendo á intención comunicativa que quere transmitir o emisor. C. Aprender a aprender. Utiliza fontes variadas de consulta para resolver as súas dúbidas sobre o uso da lingua. C. Dixital.

4 Le e comprende con autonomía obras literarias. C. Conciencia e esxpresións culturais. Utiliza recursos variados das TIC para a realización de traballos académicos. C.Dixital

– Procura e ampliación de información dos xéneros textuais mediante as TIC. – Análise de textos atendendo á intención e á actitude do emisor.

- Busca e ampliación de información de historia da arte textuais mediante as TIC. – Potenciación da lectura creativa e persoal.

Interpretar os discursos orais e escritos en función da intención comunicativa. Usar de forma efectiva as fontes de consulta para resolver dúbidas en relación ao manexo da lingua. Ler obras da literatura española e universal de todos os tempos, amosando interese pola lectura. Consultar e citar adecuadamente fontes de información e utilizar as TIC

Segundo trimestre Unidade didáctica 5 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Contidos - Desenvolvemento da habilidade da escoita activa.

Comprende o sentido global de textos orais recoñecendo a intención comunicativa do falante. C. Aprender a aprender. Realiza presentacións orais. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

2 Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa dos textos.C. Aprender a aprender.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital. C. Aprender a aprender.

Aplica técnicas diversas para planificar os seus escritos e redacta borradores de escritura. C. Aprender a aprender. Coñece e utiliza ferramentas das TIC para intercambiar opinións e escribir textos. C.Dixital

– Resposta a exercicios de comprensión sobre textos orais. – Planificación dunha exposición oral. – Exposición oral sobre un tema escollido polo alumno. - Lectura comprensiva, en voz alta e en silencio, de textos descritivos.

Criterios de avaliación

Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo. Aprender a falar en público, en situacións formais e infromais, de forma individual ou en grupo

Ler, comprender, interpretar e valorar textos.

– Análise da estrutura dun texto expositivo e dos seus elementos lingüísticos propios. – Redacción dun texto expositivo paso a paso. – Procura e análise de vocabulario nunha lectura que se propón.

Seleccionar os coñecementos que se obteñan de calquera fonte e integralos na aprendizaxe.

– Elaboración dun texto expositivo a partir da análise dos datos proporcionados por unha gráfica. – Revisión e reescritura dun borrador do texto expositivo.

Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados. Valorar a importancia da escritura como ferramenta de adquisición das aprendizaxes

- Recoñecemento da raíz e dos afixos das palabras. – Definición da raíz e das desinencias dos verbos. Coñece e utiliza adecuadamente as formas verbais nas súas producións orais e tamén escritas. C. Aprender a aprender. Recoñece e explica os elementos constitutivos de formación das palabra. C. Aprender a aprender. Recoñece e explica os fenómenos contextuais que lle afectan ao significado global.C. Aprender a aprender

– Descrición da conxugación, tempo, modo, aspecto, número e persoa dalgúns verbos. – Potenciación da creatividade mediante a invención de verbos. Identificación de erros en siglas e acrónimos. - Reflexión acerca do uso de palabras tabú e eufemismos.

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso. Recoñecer e analizar a estrutura das palabras perten-centes ás distintas categorías gramaticais. Recoñecer os diferentes cambios de significado que lle afectan á palabra no texto

- Creación de textos poéticos a partir da conversión dunha glosa a un poema amoroso. Utiliza recursos variados das TIC para a realización de traballos académicos C. Dixital. Recoñece e comenta a avaliación dalgúns aspectos ao longo de diversos períodos histórico/literarios ata a actualidade. C.Aprender a aprender.

– Recoñecemento e diferenciación das figuras retóricas da paradoxa e da antítese. – Análise da estrutura métrica da lira de Garcilaso.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas e utilizar as TIC. Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal

– Comparación dos espectáculos teatrais. – Procura e ampliación de información

Unidade didáctica 6 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Contidos - Representación dramatizada dun debate a partir da asunción duns roles.

Recoñece e asume as regras de interacción, intervención e cortesía. C. Sentido de iniciativa e espírito empren-dedor. Participa activamente en debates respectando as regras de interacción. C. Sentido de iniciativa e espírito empren-dedor. Comprende o sentido global de textos, identificando as estratexias de enfatización. C. Aprender a aprender

2 Deduce a idea principal dun texto e recoñece as ideas secundarias. C. Aprender a aprender. Localiza informacións explícitas e implícitas nun texto. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

– Potenciación das estratexias de argumentación oral. – Identificación dos argumentos e das ideas principais de textos orais. – Asimilación de estratexias e pautas para melorar a capacidade de convencer. – Procura e ampliación de información sobre os xéneros orais. - Lectura comprensiva, en voz alta e en silencio, de textos argumentativos. – Análise da estrutura dun

Criterios de avaliación

Comprender o sentido global de textos orais. Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversas espontáneas. Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito personal, académico/escolar e social

Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos. Ler, comprender, interpretar

texto argumentativo e dos seus elementos lingüísticos propios.

e valorar textos

– Redacción dunha argumentación paso a paso. – Ampliación das estratexias argumentativas e da súa influencia 3

- Recoñecemento dos fenómenos de leísmo, laísmo e loísmo.

Explica os distintos procedementos de formación de palabras. C.Aprender a aprender. Identifica os diferentes grupos de palabras no marco da oración simple. C.Aprender a aprende

– Análise dos distintos elementos da oración: núcleo, determinantes e complementos. – Identificación do complemento directo e pronominalización. – Revisión da ortografía das palabras pertencentes a unha mesma familia léxica.

- Redacción dun texto breve imitando o modelo das noveles cabaleirescas. Desenvolve a capacidade de reflexión analizando diversas manifestacións artísticas de todas as épocas. C. Aprender a aprender.

Redacta textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa.C. Aprender a aprender. Utiliza recursos variados das TIC para a realización dos seus traballos académicos. C.Dixital.

– Lectura comprensiva e resposta a algunhas preguntas sobre a narrativa do século XV.

Recoñecer e analizar a estrutura das palabras pertencentes ás distintas categorías gramaticais. Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos sintácticos dentro do marco da oración simple

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal, contribuíndo á formación da personalidade literaria.

– Reflexión sobre as características distintivas das diferentes manifestacións da novela: xénero de cabalería e picaresca. – Análise de fragmentos da novela picaresca

Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e tamén creativa. Consultar e citar adecuadamente fontes de información e utilizar as TIC.

Contidos

Criterios de avaliación

Unidade didáctica 7 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe Incorpora palabras propias do nivel formal da lingua nas súas prácticas orais. C. Aprender a aprender. Organiza o tema e elabora guións previos á intervención. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Recoñece a importancia da linguaxe non verbal, da xestión de tempos e do emprego de axudas audiovisuais. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Resume textos de tipoloxía diversa, recollendo as

- Análise de aspectos da linguaxe non verbal. – Anticipación de ideas e hipóteses a partir de linguaxe non verbal. – Debate sobre unha noticia xornalística. – Análise dun debate atendendo ás normas de cortesía verbal

Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de forma individual ou en grupo. Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de forma individual ou en grupo. Recoñecer, interpretar e avaliar as producións orais

ideas principais.C. Aprender a aprender

propias e alleas. Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

2 Fai inferencias e hipóteses sobre o sentido dun texto que favorezan a construción do significado global e a avaliación crítica. C. Aprender a aprender. Localiza informacións explícitas e implícitas e deduce informacións ou valoracións implícitas.C. Aprender a aprender. Identifica e expresa as posturas de acordo e desacordo sobre aspectos parciais ou globaisdun texto.C. Aprender a aprender.

Lectura comprensiva dun texto periodístico. – Definición dunha frase en función do seu contexto de produción. – Análise dos personaxes de Miguel de Cervantes. – Identificación da valoración implícita dun texto do século XVI.

Recoñece e explica o uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase ou nun texto oral ou escrito C.Aprender a aprender. Identifica os diferentes grupos de palabras en textos e explica o seu funcionamento no marco da oración simple.C. Aprender a aprender.

Recoñece e comenta a evolución de personaxes -tipo, te-mas e formas ao longo de diversos períodos histórico/literarios ata a actualidade. C. Aprender a aprender. Desenvolve a capacidade de reflexión, analizando e explicando a relación entre diversas manifestacións artísticas. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa C. Aprender a aprender.

- Recoñecemento e análise de diversas figuras retóricas. – Recoñecemento e análise de grupos sintácticos. – Identificación de erros ortográficos e gramaticais no uso do artigo.

Lectura comprensiva de Don Quijote de la Mancha. – Contraste entre a novela de cabalería e Don Quijote de la Mancha. – Redacción dun texto persoal a partir dun fragmento de Don Quijote de la Mancha.

Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos. Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva. Recoñecer os diferentes cambios de significado que lle afectan á palabra no texto: metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos. Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos nominais, adxectivais, verbais, preposicionais e adverbiais dentro do marco da oración simple.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal, contribuíndo á formación da personalidade literaria. Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

Unidade didáctica 8 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Realiza presentacións orais. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Avalía, por medio de guías, as producións propias e alleas mellorando progresivamente as prácticas discursivas. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Participa activamente en debates, respectando as regras de interacción, intervención e cortesía.C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Contidos

- Reflexións sobre a conversación e o diálogo. – Planificación e organización dun debate. – Escoita activa dunha conferencia. – Preparación dunha conferencia paso a paso

Criterios de avaliación Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de forma individual ou en grupo. Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de forma individual ou en grupo. Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversas

espontáneas 2

Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados.

Aplica técnicas diversas para planificar os seus escritos e redacta borradores de escritura. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Escribe textos argumentativos con diferente organización secuencial, incorporando diferentes tipos de argumento, imitando textos modelo .C. Aprender a aprender. Valora e incorpora progresivamente unha actitude creativa ante a escritura. C.Aprender a aprender.

- Redacción dun texto argumentativo-expositivo paso a paso. – Avaliación dun texto argumentativo-expositivo. – Procura de información sobre un tema para a redacción dun texto.

Coñece e utiliza ferramentas das Tecnoloxías da Información e da Comunicación, participando, intercam-biando opinións. C.Dixital.

Diferencia os compoñentes denotativos e connotativos no significado das palabras dentro dunha frase ou dun texto oral ou escrito.C. Aprender a aprender. Recoñece e usa sinónimos e antónimos dunha palabra explicando o seu uso concreto nunha frase ou nun texto oral ou escrito. C.Aprender a aprender.

- Recoñecemento e clasificación dos usos obxectivos e subxectivos da linguaxe. – Busca e reflexión sobre o significado dalgunhas frases feitas. – Identificación de erros ortográficos e gramaticais no uso do artigo. .

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias próximas aos seus gustos, afeccións e intereses. C. Aprender a aprender. Fala na clase dos libros e comparte as súas impresións cos compañeiros. C. Aprender a aprender

Valorar a importancia da escritura como ferramenta de adquisición das aprendizaxes.

Valorar a importancia da escritura como ferramenta de adquisición das aprendizaxes

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos aplicando os coñecementos adquiridos para mellorar a produción de textos. C.Aprender a aprender.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

- Lectura expresiva de poesía do Barroco.

– Contraste entre poemas conceptistas e culteranistas.

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais e escritos. Comprender o significado das palabras en toda a súa extensión e diferenciar os usos obxectivos dos usos subxectivos. Comprender e valorar as relacións de igualdade e de contrariedade que se establecen entre as palabras e o seu uso no discurso oral e escrito Ler obras da literatura española e universal de todos os tempos próximas aos propios gustos e afeccións, amosando interese pola lectura. Promover a reflexión sobre a conexión entre a literatura e o resto das artes, analizando e interrelacionando obra

Terceiro trimestre Unidade didáctica 9 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Comprende o sentido global de textos orais propios, identificando a estrutura, a información relevante e a intención comunicativa. C. Aprender a aprender.

Potenciación da creatividade e redacción dunha noticia propia.

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal,

Segue instrucións orais respectando a xerarquía dada. C.Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Anticipa ideas e infire datos do emisor e do contido do texto analizando fontes de procedencia non verbal. C.Aprender a aprender.

– Escoita activa dunha reportaxe radiofónica. – Creación dunha reportaxe audiovisual paso a paso. – Potenciación do traballo en grupo. – Valoración da información en códigos diferentes

2 Relaciona a información explícita e implícita dun texto. C.Sentido da iniciativa e espírito emprendedor. Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa dos textos. C. Aprender a aprender. Utiliza diversas fontes de información integrando os coñecementos adquiridos nos seus discursos.C. Dixital. Revisa o texto en varias fases para aclarar problemas co contido ou coa forma. C. Aprender a aprender. 3

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais. C. Aprender a aprender. Recoñece e explica o uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase. C.Aprender a aprender. Recoñece e explica sintacticamente os grupos de palabras. C.Aprender a aprender.

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias. C. Aprender a aprender. Recoñece e comenta a evolución de diversos períodos histórico/literarios ata a actualidade.C.Aprender a aprender. Compara textos literarios e pezas dos medios de comunicación, analizando e explicando os diferentes puntos de vista.

Lectura de textos breves en diversos códigos e formatos. – Redacción dunha reportaxe paso a paso.

académico/escolar e social.

Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal, académico/escolar e social. Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal, académico/escolar e social Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos. Ler, comprender, interpretar e valorar textos.

– Documentación, redacción dun guión e organización do traballo para a realización da reportaxe. – Avaliación e difusión dun traballo académico

Seleccionar os coñecementos que se obteñan das fontes de información.

- Recoñecemento e análise de oracións copulativas.

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso.

– Clasificación de oracións segundo a natureza do seu predicado en copulativas e predicativas. – Distinción de oracións relfexivas e recíprocas. – Recoñecemento de palabras parónimas.

- Identificación de poemas do Barroco e as súas características. – Análise e interpretación da obra de Lope de Vega e Góngora.

Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados

Recoñecer os diferentes cambios de significado que lle afectan á palabra no texto. Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos sintácticos dentro do marco da oración simple Ler obras da literatura española e universal, próximas aos propios gustos e afeccións. Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal.

Unidade didáctica 10 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe Anticipa ideas e infire datos do emisor e do contido do texto. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Contidos - Reflexión sobre o apoio visual durante as presentacións orais.

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal,

Realiza presentacións orais. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

2 Interpreta, explica e deduce a información dada en diagramas e esquemas C. Aprender a aprender. Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto. C. Aprender a aprender. Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital. C. Dixital. Escribe textos de diversos xéneros imitando textos modelo. C. Aprender a aprender.

– Argumentación oral sobre a transcendencia dun problema como o cambio climático. – Preparación dunha intervención oral paso a paso tendo en conta os distintos códigos semióticos.

académico/escolar e social. Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de forma individual ou en grupo.

Interpretación dunha infografía e clasificación segundo o seu xénero.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos.

– Análise dunha infografía.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva.

– Cambio de código dunha infografía a unha noticia. – Procura de información sobre textos instrutivos e efectos especiis no ámbito teatral

Seleccionar os coñecementos que se obteñan das fontes de información. Escribir textos en relación co ámbito de uso.

– Elaboración dunha infografía.

Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos. C. Aprender a aprender. Recoñece e explica o uso metafórico e metonímico das palabras. C. Conciencia e expresións culturais. Recoñece e explica nos textos o funcionamento sintáctico dos grupos de palabras. C. Conciencia e expresións culturais. Transforma oracións activas en pasivas e viceversa, explicando os diferentes papeis semánticos. C. Aprender a aprender.

4 Le e comprende unha selección de textos literarios, representativos da literatura do Barroco. C. Aprender a aprender

- Recoñecemento e clasificación das oracións activas e pasivas. – Distinción entre oracións pasivas reflexas e as impersoais. – Compleción de oracións con palabras parónimas. – Reflexión sobre a orixe.

- Estudo da linguaxe figurada. – Representación de textos dramáticos. – Produción de textos teatrais en grupo

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso. Recoñecer os diferentes cambios de significado que lle afectan á palabra no texto. Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos nominais, adxectivais, verbais, preposicionais e adver-biais dentro do marco das oración simple. Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple Fomentar o gusto e o hábito pola lectura en todas as súas vertentes.

Unidade didáctica 11 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Retén información relevante e extrae informacións concretas. C. Aprender a aprender. Realiza intervencións non planificadas. C. Aprender a aprender.

Contidos

Criterios de avaliación

- Argumentación oral a partir da visualización de distintas imaxes.

Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal, académico/escolar e social. Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de forma individual ou en grupo

– Comprensión lectura radiof

dunha

– Creación dun faladoiro.

Localiza informacións explícitas e implícitas nun texto relacionándoas entre si. C. Aprender a aprender.

Seleccionar os coñecementos que se obteñen de calquera fonte de información C. Aprender a aprender. Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital. C. Aprender a aprender. Escribe textos propios de todos os ámbitos imitando textos modelo. C. Dixital.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos. - Planificación dunha carta ao director paso a paso. – Redacción dunha carta ao director. – Comparación das características dos textos periodísticos

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de texto a través dunha lectura reflexiva. Seleccionar os coñecementos que se obteñan de calquera fonte de información. Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Coñece e utiliza adecuadamente as formas verbais nas súas producións. C. Aprender a aprender. Diferencia os compoñentes denotativos e connotativos no significado das palabras. C. Aprender a aprender Recoñece o funcionamento sintáctico de grupos de palabras. C. Aprender a aprender.

Análise da deíxe pesoal dos textos. – Recoñecemento da modalidade en diversas oracións. – Análise dos mecanismos de emotividade dun texto. – Compleción de oracións con palabras parónimas.

4 Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias próximas aos seus gustos, afeccións e intereses.C. Aprender a aprender. Dramatiza fragmentos literarios breves desenvolvendo progresivamente a expresión corporal como manifesta-ción de sentimentos. C. Aprender a aprender. Desenvolve a capacidade de reflexión, analizando e explicando a relación entre diversas manifestacións artísticas. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

- Descrición dos personaxes propios da renovación teatral do século XVII. – Redacción da trama dos personaxes. – Valoración das unidades de acción, lugar e tempo.

Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as súas normas de uso. Comprender o significado das palabras en toda a súa extensión para recoñecer e diferenciar os usos obxectivos dos usos subxectivos. Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos sintácticos dentro do marco da oración simple. Ler obras da literatura española e universal de todos os tempos, amosando interese pola lectura. Promover a reflexión sobre a conexión entre a literatura e o resto das artes.

- Interpretación das obras desde o punto de vista de lector e espectador

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tempos.

Contidos

Criterios de avaliación

Unidade didáctica 12 Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Recoñece e asume as regras de interacción, intervención e cortesía. C. Aprender a aprender Coñece o proceso de produción de discursos orais. C. Aprender a aprender. 2 Pon en práctica estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto. C. Aprender a aprender.

Escoita activa e interpretación dun monólogo humorístico. – Explicación dun chiste. – Teatralización dun monólogo humorístico. Contraste de viñetas e tiras cómicas en prensa. – Redacción dunha viñeta a partir dunha noticia.

Comprender o sentido global de textos orais. Recoñecer, interpretar as producións orais.

Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Relaciona a información explícita e implícita dun texto poñéndoa en relación co contexto. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa dos textos, identificando a tipoloxía textual. C. Aprender a aprender. 3

– Elaboración de debuxos e viñetas a partir de premisas. – Redacción de diálogos. Ler, comprender, interpretar e valorar textos. Ler, comprender, interpretar e valorar textos.

- Reflexión sobre o concepto de igualdade das linguas. Recoñece os fenómenos que lle afectan ao significado das palabras. C. Sentido de iniciativa e espírito empren-dedor. Localiza nun mapa as distintas linguas de España e explica algunhas das súas características diferenciais. C. Conciencia e expresións culturais.

Desenvolve a capacidade de reflexión, analizando a relación entre diversas manifestacións artísticas. C. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor Utiliza recursos variados das TIC para a realización dos seus traballos académicos. C.Dixital.

– Análise e estudo da realidade lingüística de España a través do tempo. – Reflexión sobre as distintas linguas faladas en España atendendo á orixe. – Coñecemento da evolución das linguas a través do tempo, - Valoración do comportamento dos personaxes atendendo ao honor. – Visionado de diferentes manifestacións artísticas, como óperas, zarzuelas e musicais. – Relacionar manifestacións artísticas diversas. – Coñecemento e uso de refráns.

Recoñecer os diferentes cambios de significado que lle afectan á palabra no texto. Coñecer a realidade plurilingüe de España, a distribu-ción xeográfica das diferentes linguas e dialecto

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tempos. Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico

1.3.4. Grao mínimo de consecución O alumno logra con dificultade: Ler e comprender textos da literatura española desde a Idade Media ata o século XVIII adaptados o español actual. Recoñecer as principais características da época e o xénero neses textos. Recoñecer os principais recursos métricos e literarios nos textos. Utilizar as TIC para obter e procesar información. Ler comprensivamente textos orais e escritos e argumentativos, narrativos, descriptivos, instructivos e descriptivos propostos na aula. Producir textos orais e escritos e argumentativos, narrativos, descriptivos, instructivos e descriptivos claros e correctos seguindo unas pautas. Recoñecer as clases de palabras, os tipos de oracións, as funcións nas oracións simples e os tipos de oracións compostas. Recoñecer e utilizar axeitadamente os elementos deícticos e de coherencia e cohesión nos textos. Recoñecer as principales relacións polo significado e a forma das palabras.

1.4. CUARTO CURSO ESO MATERIA PROFESOR/ES

LINGUA CASTELÁ Laura Cervera González

1.4.1. OBXECTIVOS * Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade sociocultural. * Utilizar a lingua para expresarse de forma coherente e adecuada nos diversos contextos da actividade social e cultural, para tomar conciencia dos propios sentimentos e ideas e para controlar a propia conduta. * Coñecer a realidade plurilingüe de España e as variedades do castelán e valorar esta diversidade como unha riqueza cultural. * Utilizar a lingua oral na actividade social e cultural de forma adecuada ás distintas situacións e funcións, adoptando unha actitude respectuosa e de cooperación. * Empregar as diversas clases de escritos mediante os que se produce a comunicación coas institucións públicas, privadas e da vida laboral. * Utilizar a lingua eficazmente na actividade escolar para buscar, seleccionar e procesar información e para redactar textos propios do ámbito académico. * Utilizar con progresiva autonomía e espírito crítico os medios de comunicación social e as tecnoloxías da información para obter, interpretar e valorar informacións de diversos tipos e opinións diferentes. * Facer da lectura unha fonte de pracer, de enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo e consolidar hábitos lectores. * Comprender textos literarios utilizando coñecementos básicos sobre as convencións de cada xénero, os temas e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos. * Aproximarse ao coñecemento de mostras relevantes do patrimonio literario e valoralo como un modo de simbolizar a experiencia individual e colectiva en diferentes contextos histórico-culturais. * Aplicar con certa autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas do uso lingüístico para comprender textos orais e escritos e para escribir e falar con adecuación, coherencia, cohesión e corrección. * Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos lingüísticos que supoñen xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas. 1.4.2. CONTIDOS TEMPORALIZADOS Cada unidade didáctica pretende integrar contidos pertencentes aos distintos bloques propostos polo Currículo aprobado pola Xunta de Galicia, que son os seguintes: BLOQUE 1: Escoltar, falar e conversar. BLOQUE 2: Ler e escribir. BLOQUE 3: Educación literaria. BLOQUE 4: Coñecemento da lingua. A distribución dos contidos que propoñemos a continuación baséase no guión do libro de texto que empregaremos neste curso, pero non pretende ser algo ríxido e inamovible, senón que 87

poderá ser alterado ata un limite razoable segundo as necesidades reais do alumnado e outras circunstancias. En todo caso, dado que no curso practicaremos unha avaliación continua e integradora, suponse que o final dunha unidade didáctica en ningún caso significará o seu esquecemento, senón que continuamente faranse actividades de repaso, sempre procurando que non choque co necesario avance na materia e buscando a maior harmonía posible entre os vellos temas e os novos. Cada unidade didáctica consta de tres partes principais:a literatura española dos séculos XIX e XX (dende o Romantismo ata hoxe), en clara relación co terceiro bloque conceptual dos mencionados anteriormente, a gramática (morfoloxía, sintaxe e análise textual), relacionada especialmente co cuarto bloque, e a ortografía (mais relacionada cós dous primeiros bloques). Os contidos de 4º de ESO están distribuídos en doce unidades didácticas ( catro unidades por trimestre):

1.4.3. COMPETENCIAS BÁSICAS Nas distintas unidades didácticas procurarase coma obxectivo primordial afianza-la adquisición e mais ou desenvolvemento por parte do alumnado dás competencias básicas mencionadas polo currículo oficial (ver Anexo). A competencia máis vinculada á área de Lingua Castelá e Literatura é a Competencia en comunicación lingüística, así como a Competencia cultural e artística. Pero tamén pódese relacionar coa Competencia para aprender a aprender, pois o acceso ao saber e á construción do coñecemento realízase basicamente a través da linguaxe, e coa Autonomía e iniciativa persoal, pois unha das funcións da linguaxe é regular e orientar a nosa propia actividade. Tampouco podemos esquecer a contribución da nosa área ao fomento doutras capacidades: Tratamento da información e da competencia dixital, Competencia non coñecemento e na interacción co mundo físico e a Competencia social e cidadá. De que xeito se acadan cada unha das competencias básicas dende esta materia? Imos expoñer sucintamente os aspectos máis relevantes, ordenadas as competencias de maior a menor presenza nesta materia:



COMPETENCIA EN COMUNICACIÓN LINGÜÍSTICA Esta competencia é a de maior relevancia que pode adquirirse nesta materia, xa que todos os seus contidos están orientados á adquisición dos coñecementos, destrezas e actitudes propios das destrezas comunicativas (procedementos de uso e reflexión sobre o seu funcionamento), aspectos todos eles que se aplicarán para adquirir coñecementos noutras áreas.



COMPETENCIA DIXITAL Nesta materia, a busca de información ten un papel relevante, polo que o alumno debe ser capaz de seleccionar aquela que lle proporcione uns coñecementos que, á súa vez, lle permitan a mellora das súas destrezas comunicativas. O uso de Internet convértese, como non podía ser doutra forma, nun instrumento privilexiado, aínda que non único, para esa finalidade. Pero, ademais, outros soportes electrónicos (DVD, CD-ROM,...) e os procesadores de texto serán aliados na mellora da capacidade comunicativa do alumno, sobre todo

porque lle animarán a mellorar en dous das facetas en que máis dificultades adoita atopar: a de escribir e a de ler. 

COMPETENCIAS SOCIAIS E CÍVICAS O uso da lingua como instrumento de comunicación axudará a que o alumno desenvolva a competencia social e cidadá, en canto que lle permitirá poñer en prácticas habilidades sociais como a convivencia, o respecto, a tolerancia, etc., froito das súas relacións con outras persoas que non necesariamente han de ter visións do mundo iguais á súa (interactuar socialmente). Se ben unha das finalidades desta materia é aprender lingua, tamén o é comprender e valorar as mensaxes que se transmiten a través do código lingüístico, e mesmo apreciar ese código cando non é o propio dun (caso do estudo doutras linguas españolas ou estranxeiras). Desta forma, a lingua como sistema de comunicación pode facilitar que o alumno coñeza realidades distintas á do contexto social en que vive e favorecer, en consecuencia, unha visión aberta doutras realidades.



CONCIENCIA E EXPRESIÓNS CULTURAIS Esta competencia adquírese, fundamentalmente, cando se achega ao alumno á produción literaria, de modo que coñeza os grandes temas que a literatura tratou ao longo do tempo como expoñentes das preocupacións que interesaron ao ser humano. Pero ademais, e no estudo do contexto en que se elaborou unha obra literaria, poderá coñecer outras manifestacións artísticas e culturais que darán todo o seu sentido, precisamente, á creación literaria.



COMPETENCIA EN APRENDER A APRENDER Esta competencia mostra como uns determinados contidos (lingüísticos neste caso, e para a mellorar a capacidade comunicativa) serven para adquirir novos coñecementos de diferentes áreas, non en van no código lingüístico está a base do pensamento e do coñecemento, en suma, a representación do mundo. Mentres o alumno aprende contidos dunha determinada materia está a aprender, tamén, os propios da comunicación lingüística, só que en diferentes tipos de textos.



SENTIDO DE INICIATIVA E ESPÍRITO EMPRENDEDOR O uso da lingua en contextos determinados non fai senón enfrontar ao alumno a diversas situacións nas que debe analizar e resolver problemas relacionados coas destrezas comunicativas, o que redunda na súa capacidade para actuar reflexiva e autonomamente.



COMPETENCIA NO COÑECEMENTO E A INTERACCIÓN CO MUNDO FÍSICO Na súa relación con esta materia, é a capacidade demostrada polo alumno de observar criticamente a realidade que o rodea e de valorar a especificidade do coñecemento científico en relación con outras formas de coñecemento.

Cada unidade didáctica integra contidos pertencentes a distintos bloques conceptuais. Do mesmo xeito, en cada unha delas procurarase tratar, en maior ou menor medida, tódalas competencias básicas que, segundo o currículo vixente, están relacionadas coa nosa materia. Estas competencias e subcompetencias serán as seguintes: Competencia en comunicación lingüística: 89

Valorarase en relación con esta competencia a expresión clara na oralidade e na escritura, o bo uso do resumo e da síntese, e a lectura con corrección e expresividade.  Expresión oral coherente.  Adecuación da fala a diversas situacións comunicativas, tendo tamén en conta elementos non verbais.  Lembrar os condicionamentos socioculturais na composición de textos.  Buscar e procesar información de fontes escritas.  Comprender e recoñecer distintos tipos de textos propios do ámbito académico.  Facer o mesmo cos textos propios da vida cotiá.  Facer o mesmo cos textos propios dos medios de comunicación.  Desfrutar da lectura e usala para adquirir novos coñecementos.  Respetar as normas ortográficas ó escribir.  Coñecer os procedementos de formación de palabras para amplia-lo léxico.  Usar un léxico amplo.  Coñecer as normas de combinación de palabras para crear e comprender textos.  Tomar conciencia dos principios lingüísticos que aportan coherencia e cohesión a un texto.  Compoñer textos propios do ámbito académico, de acordo coa situación comunicativa.  Facer o mesmo con textos propios da vida cotiá.  Facer o mesmo con textos periodísticos.  Escribir textos para expresa-lo mundo interior. As competencias matemática e de coñecemento e interacción co mundo físico non están estreitamente relacionadas coa nosa área. De tódolos xeitos, contribuiremos sempre que poidamos á súa adquisición por parte do alumnado e fomentaremos sempre o respecto ó mundo natural, a valoración positiva do coñecemento científico-técnico e a educación para un consumo responsable, en relación coa análise crítica dos medios publicitarios. Competencia dixital e tratamento da información: Valorarase en relación con esta competencia o emprego habitual dos recursos tecnolóxicos para resolver problemas reais, seleccionando fontes e ferramentas axeitadas para organizar a información e respectando a regulación social.  Buscar e procesar información usando medios informáticos ou Internet, para así aumentar o coñecemento.  Analizar criticamente esa información. Competencia social e cidadá: Valorarase a comprensión da realidade social actual, mantendo actitudes positivas ante os dereitos e as obrigas cidadás.  Usar o diálogo para comunicarse e resolver conflitos.  Coñecer os valores propios das sociedades democráticas.  Aceptar e practicar normas sociais de convivencia en relación con eses valores.  Valorar positivamente a pluralidade lingüística do noso pais coma fonte de maior riqueza cultural. Competencia cultural e artística: 90

Valorarase a comprensión, así coma o aprecio e o goce, das artes (literatura incluída), xunto co desenvolvemento da capacidade estética, a valoración da vida cultural e a deensa do patrimonio.  Comprender e valorar criticamente textos literarios de distintas épocas e tradicións culturais.  Recoñecer e comprender os recursos retóricos propios da linguaxe literaria.  Coñecer as convencións propias dos xéneros e subxéneros literarios.  Coñecer os temas e tópicos recorrentes na tradición literaria.  Coñecer obras e autores fundamentais do patrimonio literario.  Coñecer a evolución das correntes artísticas e literarias ó longo da historia.  Expresar o mundo interior mediante a literatura. Competencia para aprender a aprender: Valorarase o manexo eficiente dos recursos e das técnicas de traballo intelectual, así coma a capacidade para iniciar e manter un proceso de aprendizaxe mediante o control e a xestión das propias capacidades.  Coñecer e utilizar de forma habitual as técnicas que favorecen a aprendizaxe (resumo, esquemas…).  Empregar diferentes recursos e fontes para recoller e procesar información. Capacidade de autonomía e iniciativa persoal: Valorarase a adquisición das habilidades sociais para se relacionar, cooperar e traballar en equipo, así coma a capacidade para imaxinar accións e proxectos con creatividade.    

Actuar con iniciativa e creatividade. Realizar proxectos, tanto individuais coma colectivos. Utilizar estratexias para buscar emprego. Desenvolver as habilidades sociais.

Na primeira parte de cada unidade didáctica (a parte relacionada coa gramática do castelán) e na segunda (relacionada coa ortografía desa mesma lingua) trataremos sobre todo o desenvolvemento da primeira competencia (a da comunicación lingüística), mentres que na terceira parte (a literatura dende o século XIX ata hoxe) trataremos a sexta competencia (a artística e cultural) sen descoidar a quinta (a competencia social e cidadá, empregando a literatura coma instrumento para valorar criticamente os valores sociais que aparecen reflexados nos textos de distintas épocas). As restantes competencias (dixital, aprender a aprender, autonomía persoal) e, en certo modo, tamén a competencia social (análise dos valores sociais reflexados en textos non literarios e mesmo no vocabulario cotidián da lingua castelá) pódense tratar plenamente en relación con calquera das tres partes de cada unidade didáctica. 1.3.3. Estándares de aprendizaxe, contidos e criterios de avaliación A distribución de contidos que propoñemos a continuación baséase no guión do libro de texto que empregaremos neste curso, pero non pretende ser algo ríxido, senón que poderá ser alterado ata un limite razoable segundo as necesidades do alumnado e outras circunstancias. En todo caso, dado que no curso practicaremos unha avaliación continua, suponse que o final dunha unidade didáctica en ningún caso significará o seu esquecemento, senón que continuamente faranse actividades de repaso, sempre procurando que non choque co necesario avance na materia e buscando a maior harmonía posible entre os vellos temas e os novos.

Os contidos están distribuídos en doce unidades didácticas que se desenvolverán aproximadamente ao longo de dúas ou tres semanas cada unha, de xeito que cada trimestre traballaranse catro destas unidades.Cada unidade didáctica integra contidos pertencentes aos distintos bloques propostos polo Currículo aprobado pola Xunta de Galicia, que son os seguintes: BLOQUE 1:Comunicación oral. Escoltar, falar e conversar. BLOQUE 2:Comunicación escrita: Ler e escribir. BLOQUE 3: Coñecemento da lingua. BLOQUE 4: Educación literaria. O grao de adquisición dos contidos medirase según un criterio de avaliación e a especificación deste, un estándar de aprendizaxe. Presentamos a continuación a temporalización de contidos do curso, relacionándolos en tablas cos criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe pertinentes. 1.3.3.1. Temporalización de estándares de aprendizaxe relacionados con contidos, competencias e criterios de avaliación. Primeiro trimestre UNIDADE DIDÁCTICA 1 O TEXTO E AS SÚAS PROPIEDADES Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Contidos

Criterios de avaliación Comprender o sentido global e a intención de textos orais.

Recoñece e asume as regras de interación, intervención e cortesía que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral. CL, AA, SC

Coñece o proceso de produción de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso, así como a cohesión dos contidos. CL

Realiza intervencións non planificadas, dentro da aula.CL,

Dramatiza e improvisa situacións reais ou imaxinarias de comunicación.CL, AA



O texto e as súas propiedades; o texto, unidade de comunicación; características dos textos; propiedades textuais.



Os conectores textuais.



Presentarse oralmente

Recoñecer, interpretar e avaliar progresivamente as producións orais propias e alleas, así como os aspectos prosódicos e os elementos non verbais.

Aprender a falar en público, en situacións formais ou informais, de forma individual ou en grupo.

Reproducir situacións reais ou imaxinarias de comunicación potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a

expresión e a representación de realidades, sentimentos eemocións. 2

Comprende textos de diversa índole poñendo en práctica diferentes estratexias de lectura e autoavaliación da súa propia comprensión en función do obxectivo e o tipo de texto. CL, AA.

Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Infire a información relevante dos textos, identificando a idea principal e as ideas secundarias e establecendo relacións entre elas. CL, AA  Identifica e expresa as posturas de acordo e desacordo sobre aspectos parciais ou globais dun texto.CL, AA, SC. Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.CL, AA, IE.

Utiliza, de forma autónoma, diversas fontes de información integrando os coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos. CL, CD, AA.

EOtexto e as súas propiedades; o texto, unidade de comunicación; características dos textos; propiedades textuais.



Os conectores textuais.



Lectura, comprensión e comentario do texto Mi abuelo Jerónimo.



Lectura e comprensión de fábulas.



Composición dunha fábula.



Lectura, comprensión e comentario do texto Las consecuencias del sí.



Banco de textos: Carta XLIV. De Nuño a Gazel; El zapatero médico y De comedias y reglas.



Lectura, comprensión e análise do texto Aquel mensaje.



Redación de reseñas e textos expositivos con claridade, corrección e adecuación.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral. CL, AA.

Explica os valores expresivos que adquiren algúns adxectivos, determinantes e pronomes en relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen. CL, AA.

Recoñece os distintos procedementos para a formación de palabras novas

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

Seleccionar os coñecementos que se obteñan das bibliotecas ou de calquera outra fonte de información impresa en papel ou dixital

Escribir textos en relación co ámbito de uso.



O léxico do castelán; o léxico herdado; o léxico ampliado.



As maiúsculas; uso das maiúsculas.



Clases de palabras; as palabras; as clases de palabras ou categorías gramaticais; clasificación dos substantivos; grao de los adxectivos; os adverbios adxectivais; otras clases de palabras.



Recoñecemento dos procesos de ampliación do léxico; utilización correcta da maiúscula e identificación de clases de

Recoñecer e explicar os valores expresivos que adquiren determinadas categorías gramaticais en relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen, con especial atención a adxectivos, determinantes e pronomes.

Recoñecer e explicar o

explicando o valor significativo dos prefixos e sufixos. CL, AA.

palabras nun texto.

Identifica e explica as estruturas dos diferentes xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas. CL, AA, IE

Identificar e explicar as estruturas dos diferentes xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas.

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.

significado dos principais prefixos e sufixos e as súas posibilidades de combinación para crear novas palabras

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tiempos e da literatura xuvenil.



A Ilustración; o Neoclasicismo;o ensaio; a prosa de ficción; a poesía; o teatro; a novela filosófica; a fábula.



Competencia literaria: as consecuencias do sí.



Banco de textos: Carta XLIV. De Nuño a Gazel; El zapatero médico y De comedias y reglas

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA. Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA.

UNIDADE DIDÁCTICA 2 CREACIÓN E COMPRENSIÓN DO TEXTO Bloq 1

Estándares de aprendizaxe Identifica o propósito, a tesis e os argumentos dos participantes en debates, tertulias e entrevistas procedentes dos medios de comunicación audiovisual. CL, AA, SC.



Contidos Comprensión, interpretación e valoración dun texto oral.



Creación e comprensión de textos.



A creación dun texto.

Criterios de avaliación Comprender o sentido global e a intención de textos orais.

Realiza intervencións non planificadas, dentro da aula. CL, AA



A comprensión dun texto.

Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Constrúe o significado global dun texto demostrando unha comprensión plena e detallada do mesmo.CL, AA.

Recoñece e expresa o tema, as ideas principais, a estructura e a intención comunicativa de textos escritos .CL,AA, SC.

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.



Creación e comprensión de textos.



A creación dun texto.



A comprensión dun texto.



Lectura, comprensión e comentario do texto Un día bueno.



A edición profesional de textos.



Elaboración dun glosario.



Lectura, comprensión e comentario do texto La bufanda de los sueños.



Redación dunha lenda de misterio.



Lectura, comprensión e comentario do texto Una boda macabra.



Banco de textos: Rima I; Rima XXIX; Rima XLII; el amor imposible; El castellano viejo.



Lectura, comprensión e análise do texto Correos y telecomunicaciones.

Explica os valores expresivos que adquiren algúns adxectivos, determinantes e pronomes en relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen. CL, AA

Coñece o significado dos principais prefixos e sufixos de orixe grecolatina. CL, CD, AA, IE.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos orais.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral.. CL, AA. 3

Aprender a falar en público, en situacións formais ou informais, de forma individual ou en grupo.



Palabras de orixe latina.



Palabras patrimoniais e cultismos.



Os dobletes.



Os signos de puntuación (I).



A coma.



O punto e coma.



Clases de sintagmas.



Os sintagmas.



O sintagma nominal.



O sintagma verbal.



O sintagma adxectival.

Recoñecer e explicar o significado dos principais prefixos e sufixos e as súas posibilidades de combinación para crear novas palabras.

Explica todos os valores expresivos das palabras que gardan relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen.CL, AA



O sintagma adverbial.



O sintagma preposicional.



Recoñecemento de palabras patrimoniais e cultismos; utilización correcta da coma e o punto e coma; identificación e análise de sintagmas.

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.

Identificar os distintos niveis de significado de palabras ou expresións en función da intención comunicativa do discurso oral ou escrito onde aparecen.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tiempos e da literatura xuvenil.



O Romanticismo.



A prosa.



A lírica.



O teatro.



Redación dunha lenda de misterio.



Lectura, comprensión e comentario do texto Una boda macabra.



Banco de textos: Rima I; Rima XXIX; Rima XLII; el amor imposible; El castellano viejo.

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA.

UNIDADE DIDÁCTICA 3 OS TEXTOS NARRATIVOS Bloq 1

Estándares de aprendizaxe Retén información relevante e extrae informacións concretas.CL, AA, SC.

Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa. CL, AA, SC.



Contidos Comprensión, interpretación e valoración dunha reportaxe oral.



Os textos narrativos.



Os elementos dos textos narrativos.



A estructura dos textos narrativos.



Características lingüísticas dos textos

Criterios de avaliación Comprender o sentido global e a intención de textos orais

Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

Recoñece e asume as regras de interación, intervención e cortesía que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral. CL, AA, SC.

narrativos. 

O estilo indirecto libre.

Localiza, relaciona e secuencia as informacións explícitas dos textos.CL, AA.

Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos

Recoñece e expresa o tema, as ideas principais, a estructura e a intención comunicativa de textos escritos .CL,AA, SC

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral.. CL, AA

Identifica e explica as estructuras dos diferentes xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas. CL, AA, IE

Comprender o sentido global e a intención de textos orais.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos orais.



Os textos narrativos.



Os elementos dos textos narrativos.



A estructura dos textos narrativos.



Características lingüísticas dos textos narrativos.



Lectura, comprensión e comentario do texto Una idea.



O estilo indirecto libre.



Redación dunha narración.



Lectura, comprensión e comentario do texto Túnel de lavado.



Redación dun relato realista.



Lectura, comprensión e comentario do texto Las quejas de don Fermín.



Banco de textos: La miseria; Tormento interno y Una dura infancia.



Lectura, comprensión e análise do texto Bucéfalo.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Identificar e explicar as estructuras dos diferentes xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas.

3 Explica os valores expresivos que adquiren algúns adxectivos, determinantes e pronomes en relación coa intención comunicativa do texto onde aparecen. CL, AA

Coñece o significado dos principais prefixos e sufixos de orixe grecolatina. CL, CD, AA, IE.

Recoñece a palabra nuclear que organiza sintáctica e semánticamente un enunciado, así como os elementos que se agrupan en torno a ela.CL



Renovación do léxico. Os arcaísmos e os neoloxismos.



Os signos de puntuación (II).



Os dous puntos.



As comiñas.



Complementos do verbo.



O atributo.



O complemento predicativo.



O complemento directo.



O complemento indirecto.



O complemento de réxime.



O complemento circunstancial.



O complemento axente.



Recoñecemento de arcaísmos e neoloxismos; utilización correcta dos dous puntos e as comiñas; identificación dos complementos do verbo.

Identifica, explica e usa distintos tipos de conectores de causa, consecuencia, condición e hipótese. CL, AA

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.



O Realismo. Características da novela realista.



O Realismo en España. Prerrealismo, Realismo e Naturalismo.



Benito Pérez Galdón.



Leopoldo Alas «Clarín».



Redación dun relato realista.



Lectura, comprensión e comentario do texto Las quejas de don Fermín.



Banco de textos: La miseria; Tormento interno y Una dura infancia.

Recoñecer e explicar o significado dos principais prefixos e sufixos e as súas posibilidades de combinación para crear novas palabras.

Explicar e describir os rasgos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas.

Recoñecer en textos de diversa índole e usar nas produccións propias os diferentes conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna. Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tiempos e da literatura xuvenil.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

UNIDADE DIDÁCTICA 4 OS TEXTOS DESCRITIVOS Bloq 1

Estándares de aprendizaxe Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa. CL, AA, SC.

Contidos



Comprensión, interpretación e valoración dun texto oral.



Os textos descritivos.



As clases de textos descritivos según a intención do autor, según a situación da realidade descrita, e según a elección dos rasgos.

Resume oralmente exposicións, argumentacións, intervencións públicas…CL, AA

2 Constrúe o significado global dun texto demostrando unha comprensión plena e detallada do mesmo.CL, AA.

Recoñece e expresa o tema, as ideas principais, a estructura e a intención comunicativa de textos escritos .CL,AA, SC.

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.



Organización dos textos descritivos.



Recursos lingüísticos da descripción.



A caricatura.



Os textos descritivos.



As clases de textos descritivos según a intención do autor, según a situación da realidade descrita, e según a elección dos rasgos.



Organización dos textos descritivos.



Recursos lingüísticos da descrición.



Lectura, comprensión e comentario do texto Extrañas criaturas.



A caricatura.



Redación dun retrato.



Lectura, comprensión e comentario do texto El comisario Flores.



Lectura, comprensión e comentario do texto Un peculiar aspecto.



Composición dun poema sobre unha

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo

Aprender a falar en público, en situacións formais ou informais, de forma individual ou en grupo.

Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Ler, comprender, interpretar e valorar textos orais.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

paisaxe.  Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Lectura, comprensión e comentario dos textos El viajero y Caminos.



Banco de textos: Los espejos deformantes; Reflexión final y Yurrumendi, el fantástico.



Lectura, comprensión e análise do texto Don Lope.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral.. CL, AA.

3 Coñece o significado dos principais prefixos e sufixos de orixe grecolatina. CL, CD, AA, IE.

Recoñece a palabra nuclear que organiza sintáctica e semánticamente un enunciado, así como os elementos que se agrupan en torno a ela.CL

Recoñece e utiliza a sustitución léxica como un procedemiento de cohesión textual.CL, AA

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.

Desenvolve progresivamente a capacidade de reflexión observando, analizando e explicando a relación

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.



Formación de palabras con prefixos.



A prefixación.



Tipos de prefixos.



Os signos de puntuación (III).



Puntuación de incisos: coma, raia e paréntese.



Puntuación de incisos dentro doutros incisos.



As oraciones.



O suxeito.



O predicado.



A concordancia entre suxeito e predicado.



Os complementos oracionais.



Formación de palabras con prefixos; puntuación correcta de incisos e oracións; identificación dos compoñentes das oracións.



O Modernismo e a Xeración do 98.



O contexto histórico.



O Modernismo.



A poesía modernista.



A Xeración do 98.



Antonio Machado.



O teatro de principios de século.



Composición dun poema sobre unha

Recoñecer e explicar o significado dos principais prefixos e sufixos e as súas posibilidades de combinación para crear novas palabras.

Explicar e describir os rasgos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas.

Recoñecer en textos de diversa índole e usar nas produccións propias os diferentes conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tiempos e da literatura xuvenil.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

100

existente entre diversas manifestacións artísticas de todas as épocas (música, pintura, cine…).CL, AA, SC, IE, CEC.

paisaxe. 

Lectura, comprensión e comentario dos textos El viajero y Caminos.



Banco de textos: Los espejos deformantes; Reflexión final y Yurrumendi, el fantástico.



Lectura, comprensión y análisis del texto Don Lope

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

Segundo trimestre Unidade didáctica 5 OS TEXTOS INSTRUTIVOS Bloq 1

Estándares de aprendizaxe

Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa. CL, AA, SC.

Localiza, relaciona e secuencia as informacións explícitas dos textos. CL, AA

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.

Coñece e manexa habitualmente



Contidos Comprensión, interpretación e valoración dun texto oral instrutivo.



Os textos instrutivos. Características.



Os textos normativos.



Estrutura dos textos instrutivos.



A ordenación das instrucciones.



Rasgos lingüísticos dos textos instrutivos.



Os titoriais.



Os textos instrutivos. Características.



Os textos normativos.



Estrutura dos textos instrutivos.



A ordenación das instruccións.



Rasgos lingüísticos dos textos instrutivos.



Lectura, comprensión e comentario do texto Robots voladores.



Os titoriais.



Explicación dun proceso.



Lectura, comprensión e comentario dotexto Instrucciones para leer un buen

Criterios de avaliación

Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo

Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

101

dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral.. CL, AA

Coñece o significado dos principais prefixos e sufixos de orixe grecolatina. CL, CD, AA, IE.

Recoñece a palabra nuclear que organiza sintáctica e semánticamente un enunciado, así como os elementos que se agrupan en torno a ela.CL

Identifica, explica e usa distintos tipos de conectores de causa, consecuencia, condición e hipótese. CL, AA

libro. 

Escritura de greguerías.



Lectura, comprensión e comentario dos textos Yo no volveré e Intelijencia, dame.



Banco de textos: Ortega y el arte nuevo; El drama de la vida; Greguerías y El patrono de Oleza.



Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Lectura, comprensión e análise do texto Instrucciones para llorar



Formación de palabras con sufixos.



A sufixación.



Tipos de sufixos.



Os signos de puntuación (III).



Acentuación de palabras con ditongo ou tritongo.



Acentuación de palabras con hiato.



Clases de oracións.



Oracións activas e pasivas.



Oracións impersonales.



Oracións predicativas e copulativas.



Oracións transitivas e intransitivas.



Oracións reflexivas e recíprocas.

Recoñecer e explicar o significado dos principais prefixos e sufixos e as súas posibilidades de combinación para crear novas palabras.

Explicar e describir os rasgos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas.

Recoñecer en textos de diversa índole e usar nas produccións propias os diferentes conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna.

Formación de palabras con sufixos; acentuación de palabras con ditongos, tritongos e hiatos; recoñecemento de clases de oracións. 4

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.



Novecentismo e vangardias.



O Novecentismo.



A prosa do Novecentismo.



As vanguardias.



Juan Ramón Jiménez (1881-1958).



Escritura de greguerías.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tiempos e da literatura xuvenil.

102



Lectura, comprensión e comentario dos textos Yo no volveré e Intelijencia, dame.



Banco de textos: Ortega y el arte nuevo; El drama de la vida; Greguerías y El patrono de Oleza.

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

Unidade didáctica 6OS TEXTOS EXPOSITIVOS Bloq 1

Estándares de aprendizaxe Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa. CL, AA, SC.

Resume oralmente exposicións, argumentacións, intervencións públicas…CL, AA

Localiza, relaciona e secuencia as informacións explícitas dos textos. CL, AA

Elabora a súa propia interpretación

Contidos



Comprensión, interpretación e valoración dun texto oral expositivo.



Os textos expositivos.



Características dos textos expositivos.



Clases de textos expositivos.



Formas de organización do contido.



Recursos expositivos.



Rasgos lingüísticos dos textos expositivos.



As presentaciones dixitais.



Preparación dunha exposición oral.



Os textos expositivos.



Características dos textos expositivos.



Clases de textos expositivos.



Formas de organización do contido.

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

Aprender a falar en público, en situacións formais ou informais, de forma individual ou en grupo.

Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Manifestar unha actitude

103

sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral.. CL, AA



Recursos expositivos.



Rasgos lingüísticos dos textos expositivos.



Lectura, comprensión e comentario do texto Viajes en el tiempo.



As presentaciones dixitais.



Preparación dunha exposición oral.



Lectura e comprensión do texto El misterioso código de un huevo.



Escritura de imaxes literarias surrealistas.



Lectura, comprensión e comentario dos textos Adela se enfrenta a su madre.



Banco de textos: Para vivir no quiero; En la plaza; ¡Las doce en el reloj! y Si el hombre pudiera decir...



Recoñece e utiliza a sustitución léxica como un procedemiento de cohesión textual.CL, AA

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Lectura, comprensión e análise do texto Los «lagartos terribles».

Identifica e explica as estruturas de los diferentes xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas. CL, AA,IE

Recoñece a palabra nuclear que organiza sintáctica e semánticamente un enunciado, así como os elementos que se agrupan en torno a ela.CL

crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

Identificar e explicar as estruturas de los diferentes xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas. 

Locucións e frases feitas.



Locucións e frases feitas no dicionario.



Acentuación diacrítica.



O til diacrítico nos monosílabos.



O til diacrítico en interrogativos, exclamativos e relativos.



A oración composta.



Os enlaces e as oracións compostas.



A coordinación.



A xuxtaposición.



A subordinación.



Diferenciación de locucións e frases feitas; emprego do til diacrítico; recoñecemento de clases de oracións compostas e os seus enlaces.



A Xeración ol 27.



Pedro Salinas (1891-1951).

Explicar e describir os rasgos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas.

Recoñecer en textos de diversa índole e usar nas produccións propias os diferentes conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos

104



Jorge Guillén (1893-1984).



Luis Cernuda (1902-1963).



Vicente Aleixandre (1898-1984).



Gerardo Diego (1896-1987).



Rafael Alberti (1902-1999).



Federico García Lorca (1898-1936).



Elaboración de imaxes literarias surrealistas.



Lectura, comprensión e comentario do texto Adela se enfrenta a su madre.



Banco de textos: Para vivir no quiero; En la plaza; ¡Las doce en el reloj! y Si el hombre pudiera decir...

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

os tiempos e da literatura xuvenil.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

UNIDADE DIDÁCTICA 7 OS TEXTOS ARGUMENTATIVOS Bloq 1

Estándares de aprendizaxe  Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa. CL, AA, SC.

Localiza, relaciona e secuencia as informacións explícitas dos textos. CL, AA

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.

Contidos Comprensión, interpretación e valoración dun texto oral argumentativo.



Os textos argumentativos. Características.



Contido dos textos argumentativos.



Clases de argumentos.



Rasgos lingüísticos dos textos argumentativos.



O ensaio.



Os textos argumentativos. Características.



Contido dos textos argumentativos.



Clases de argumentos.



Rasgos lingüísticos dos textos argumentativos.



O ensaio.



Lectura, comprensión e comentario

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

105

dotexto Vida real.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral.. CL, AA



Redación dunha reclamación.



Lectura e comprensión do texto ¿No es país para ciencia?



Composición dun poema en verso libre.



Lectura, comprensión e comentario dos textos Voz de lo negro y En el principio.



Banco de textos: 18 de julio 1936-18 de julio 1938; Con las piedras, con el viento; Hay tres momentos graves, más el cuarto.



Lectura, comprensión e análise do texto El animal que se convirtió en un dios.

Recoñece e utiliza a sustitución léxica como un procedemiento de cohesión textual.CL, AA



Polisemia e homonimia.



Palabras polisémicas.



Palabras homónimas.



Acentuación de palabras compostas.



Oraciones coordinadas e xuxtapuestas.



A oración composta.



Os enlaces e as oracións compostas.



Oracións compostas por coordinación.



Oracións coordinadas copulativas.



Oracións coordinadas disxuntivas.



Oracións coordinadas adversativas.



Oracións compuestas por xuxtaposición.



Diferenciación de palabras polisémicas e homónimas; acentuación de palabras compostas; formación de oracións coordinadas e xuxtapostas

Coñece o significado dos principais prefixos e sufixos de orixe grecolatina. CL, CD, AA, IE.

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Identificar e explicar as estruturas de los diferentes xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas.

Identifica e explica as estruturas de los diferentes xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas. CL, AA,IE

Recoñece a palabra nuclear que organiza sintáctica e semánticamente un enunciado, así como os elementos que se agrupan en torno a ela.CL

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.



A poesía de posguerra.



Ol franquismo.



A poesía durante o franquismo.



Os años corenta e cincuenta.



A Xeración dos cincuenta.

Explicar e describir os rasgos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas.

Recoñecer en textos de diversa índole e usar nas produccións propias os diferentes conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna. Recoñecer e explicar o significado dos principais prefixos e sufixos e as súas posibilidades de combinación para crear novas palabras.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tiempos e da literatura xuvenil.

106



Os Novísimos.



Composición dun poema en verso libre.



Lectura, comprensión e comentario dos textos Voz de lo negro y En el principio.



Banco de textos: 18 de julio 1936-18 de julio 1938; Con las piedras, con el viento; Hay tres momentos graves, más el cuarto.



Lectura, comprensión e análise do texto El animal que se convirtió en un dios.

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

UNIDADE DIDÁCTICA 8 OS TEXTOS DIALOGADOS Bloq 1

Estándares de aprendizaxe Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa. CL, AA, SC.

Recoñece e asume as regras de interación, intervención e cortesía que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral. CL, AA, SC

Coñece o proceso de produción de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso, así como a cohesión dos contidos. CL

Contidos

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.



Comprensión, interpretación e valoración dunha entrevista oral.



Os textos dialogados. Clases.



A conversación.



O debate.



Rasgos lingüísticos dos textos dialogados.



Rasgos paralingüísticos do diálogo.



Lectura en voz alta dunha escea teatral.

Comprender o sentido global e a intención de textos orais.

Recoñecer, interpretar e avaliar progresivamente as producións orais propias e alleas, así como os aspectos prosódicos e os elementos non verbais.

107

Realiza intervencións non planificadas, dentro da aula.CL,

Aprender a falar en público, en situacións formais ou informais, de forma individual ou en grupo.

Dramatiza e improvisa situacións reais ou imaxinarias de comunicación.CL, AA Reproducir situacións reais ou imaxinarias de comunicación potenciando o desenvolvemento progresivo das habilidades sociais, a expresión e a representación de realidades, sentimentos eemocións. 2

Localiza, relaciona e secuencia as informacións explícitas dos textos. CL, AA

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral.. CL, AA

Identifica e explica as estruturas de los diferentes xéneros textuais, con



Os textos dialogados. Clases.



A conversa.



O debate.



Rasgos lingüísticos dos textos dialogados.



Rasgos paralingüísticos do diálogo.



Lectura, comprensión e comentario da entrevista titulada La raza humana tendrá que salir de la Tierra si quiere sobrevivir.



Redación dunha escea teatral.



Comprensión do texto Lo que cambia el mundo.



Lectura e comprensión de fragmentos de La familia de Pascual Duarte, de Camilo José Cela; de Nada, de Carmen Laforet; de Tiempo de silencio, de Martín-Santos; de Cinco horas con Mario, de Miguel Delibes.



Elaboración dunha narración empregando o monólogo interior.



Lectura, comprensión e comentario dos textos Daniel, El Mochuelo, de El camino, de Delibes.



Banco de textos: El destino incierto, de La colmena, de Cela; Una chispa de belleza, de Nada, de Carmen Laforet; y de Introspección, de Tiempo de silencio, de Martín-Santos.



Lectura, comprensión e análise do texto Hablar seguidito, de El viaje a ninguna parte, de Fernando Fernán Gómez.



Sinonimia e antonimia.

Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Identificar e explicar as estruturas de los diferentes

108

especial atención ás expositivas e argumentativas. CL, AA,IE

Transforma e amplía oracións simples en oracións compostas usando conectores e outros procedementos de sustitución para evitar repeticións.CL



Palabras sinónimas.



Palabras antónimas.



Secuencia dunha ou máis palabras (I).



Porqué, porque, por qué y por que.



A subordinación substantiva.



As oracións subordinadas substantivas.



Características das oracións substantivas.



Clases de oracións substantivas.



Función das oracións substantivas.



Uso de sinónimos e antónimos; diferenciación de porqué, porque, por qué e por que; construcción de oracións subordinadas substantivas.

Recoñece e utiliza a sustitución léxica como un procedemiento de cohesión textual.CL, AA

4 Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.



A novela da posguerra.



A novela dos anos corenta.



A novela social dos anos cincuenta.



A novela experimental dos anos sesenta.



Elaboración dunha narración empregando o monólogo interior.



Lectura, comprensión e comentario dos textos Daniel, El Mochuelo, de El camino, de Delibes.



Banco de textos: El destino incierto, de La colmena, de Cela; Una chispa de belleza, de Nada, de Carmen Laforet; e de Introspección, de Tiempo de silencio, de Martín-Santos.



Lectura, comprensión e análise do texto Hablar seguidito, de El viaje a ninguna parte, de Fernando Fernán Gómez.

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA.

xéneros textuais, con especial atención ás expositivas e argumentativas.

Explicar e describir os rasgos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de

109

literatura.

Terceiro trimestre Unidade didáctica 9OS XÉNEROS PERIODÍSTICOS (I) Bloq 1

Estándares de aprendizaxe Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa. CL, AA, SC.

Recoñece e asume as regras de interación, intervención e cortesía que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral. CL, AA, SC Participa activamente nos debates escolares, respectando as regras de intervención, interacción e cortesía que os regulan, utilizando unha linguaxe non discriminatoria. CL, AA, SC

Localiza, relaciona e secuencia as informacións explícitas dos textos. CL, AA

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral.. CL, AA

Contidos

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.



Comprensión, interpretación e valoración dun texto periodístico oral.



Os xéneros periodísticos (I).



Os textos periodísticos. Características.



Os géneros periodísticos. Clases.



A noticia.



A reportaje.



A crónica.



Elaboración dunha reportaxe audiovisual.



Os xéneros periodísticos (I).



Os textos periodísticos. Características.



Os xéneros periodísticos. Clases.



A noticia.



A reportaxe.



A crónica.



A infografía.



Lectura, comprensión e comentario do texto El grafiti entra en el museo.



Elaboración dunha reportaxe audiovisual.



Comprensión do texto ¿Sabe contar?



Lectura, comprensión e comentario dun fragmento de El cobrador de la luz, fragmento de Historia de una escalera, de Buero Vallejo.



Banco de textos: Los refranes de la discordia, fragmento de Eloísa está debajo de un almendro, de Jardiel Poncela; El motín de Esquilache, fragmento de Un soñador para el pueblo, de Buero Vallejo; La bondad de don Rosario, fragmento de Tres sombreros de copa, de Miguel Mihura.

Comprender o sentido global e a intención de textos orais

Coñecer, comparar, usar e valorar as normas de cortesía nas intervencións orais propias da actividade académica, tanto espontáneas como planificadas e nas prácticas discursivas orais propias dos medios de comunicación. Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

110



Coñece o significado dos principais prefixos e sufixos de orixe grecolatina. CL, CD, AA, IE.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Recoñece a equivalencia semántica y funcional entre o adxectivo, o substantivo e algúns adverbios con oraciones de relativo, substantivas e adverbiais respectivamente. CL, AA

Lectura, comprensión e análise do texto Caro y Cuervo lleva la corrección tipográfica a los tatuajes

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.



Hiperonimia e hiponimia.



Hiperónimos e hipónimos.



A definición de palabras.



Secuencia dunha ou máis palabras (II).



Homofonía entre palabras e grupos de palabras: así e a sí, conque e con que, demás e de más, entorno e en torno, haber e a ver, sinfín e sin fin, sino e si no.



A subordinación adxectiva.



Oracións subordinadas adxectivas ou de relativo.



Características das subordinadas adxectivas.



Clases de oracións subordinadas adxectivas.



Diferenciación de hiperónimos e hipónimos; uso de palabras e grupos de palabras homófonas; análise de oracións subordinadas adxectivas.



O teatro de posguerra.



O teatro durante o franquismo.



O teatro humorístico.



O teatro social.



O teatro experimental.



Realización dun traballo sobre unha compañía teatral.



Lectura, comprensión e comentario dun fragmento de El cobrador de la luz, fragmento de Historia de una escalera, de Buero Vallejo.



Recoñecer e explicar o significado dos principais prefixos e sufixos e as súas posibilidades de combinación para crear novas palabras

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Explicar e describir os rasgos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tiempos e da literatura xuvenil.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

111

La bondad de don Rosario, fragmento de Tres sombreros de copa, de Miguel Mihura.

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA.

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

Unidade didáctica 10OS XÉNEROS PERIODÍSTICOS (II)

Bloq 1

Estándares de aprendizaxe Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa. CL, AA, SC.

Localiza, relaciona e secuencia as informacións explícitas dos textos. CL, AA

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.

Contidos

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.



Comprensión, interpretación e valoración dun texto periodístico oral.



Os xéneros periodísticos (II).



A opinión nos medio.



O editorial.



O artigo de opinión.



A crítica.



O humor e a opinión periodística.



Os xéneros periodísticos (II).



A opinión nos medio.



O editorial.



O artigo de opinión.



A crítica.



O humor e a opinión periodística.



Lectura, comprensión e comentario do texto periodístico 300 000 energúmenos.



Redacción dun artículo de opinión.

Comprender o sentido global e a intención de textos orais

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

112

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral. CL, AA

3 Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Recoñece a equivalencia semántica y funcional entre o adxectivo, o substantivo e algúns adverbios con oraciones de relativo, substantivas e adverbiais respectivamente. CL, AA

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.



Comprensión do texto Cernícalo.



Lectura, comprensión e comentario de La ducha, un fragmento de El viento de la luna, de Antonio Muñoz Molina.



Banco de textos: El asesinato de Savolta, fragmento de La verdad sobre el caso Savolta, de Eduardo Mendoza; El recuerdo de los que faltan, fragmento de Los enamoramientos, de Javier Marías.



Lectura, comprensión e análise do texto Basta de palabrerías.



Significado denotativo e connotativo.



Denotación e connotación.



Os estereotipos.



Ortografía das formas verbais.



Normas ortográficas das formas verbais.



A subordinación adverbial.



Oracións adverbiais de lugar.



Oracións adverbiais de tempo.



Oracións adverbiais de modo.



Oracións de lugar, tempo e modo de carácter adxectivo.



Oracións adverbiais causais.



Oracións adverbiais finais.



Diferenciación de denotación e connotación; uso de formas verbais coa grafía adecuada; clasificación de oracións subordinadas adverbiais



A novela actual.



Contexto histórico.



A novela española actual.



Tendencias da narrativa actual.



Algúns novelistas actuais.



Creación dunha escea teatral basada nunha noticia.



Lectura, comprensión e comentario de La ducha, un fragmento de El viento de la luna, de Antonio Muñoz Molina.



Banco de textos: El asesinato de Savolta, fragmento de La verdad sobre el caso Savolta, de Eduardo Mendoza; El recuerdo de los que faltan, fragmento de Los enamoramientos, de Javier Marías.

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Explicar e describir os rasgos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas.

Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tiempos e da literatura xuvenil.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

113

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

Unidade didáctica 11A PUBLICIDADE

Bloq 1

Estándares de aprendizaxe . Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa. CL, AA, SC.

Recoñece e asume as regras de interación, intervención e cortesía que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral. CL, AA, SC 2

Localiza, relaciona e secuencia as informacións explícitas dos textos. CL, AA

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Contidos 

Comprensión, interpretación e valoración dun texto oral sobre publicidade.



A publicidade. Clases.



A comunicación publicitaria. Recursos.



A linguaxe da publicidade.



Evolución da publicidade.



Os xéneros periodísticos (II).



A publicidad. Clases.



A comunicación publicitaria. Recursos.



A linguaxe da publicidade.



Evolución da publicidade.



Lectura, comprensión e comentario do texto informativo Los anuncios se meten en tu cabeza.



Redación dun guion dun anuncio.



Comprensión del texto Soledad.



Lectura, comprensión y comentario de Un texto polémico, un fragmento de El chico de la última fila, de Juan Mayorga.



Criterios de avaliación

Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

Comprender o sentido global e a intención de textos orais

Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Banco de textos: Me persiguen, poema de

114

Diario cómplice, de Luis García Montero; En las cuadras del mar duermen, poema de una niña de provincias que se vino a vivir en un Chagall, de Blanca Andreu; El símbolo de toda nuestra vida, poema de Los vanos mundos, de Felipe Benítez Reyes; Los nudos gorrioneros, fragmento de ¡Ay Carmela!, de José Sanchis Sinisterra; ¿No ha sido Juana la Loca?, fragmento de Fuera de quicio, de José Luis Alonso de Santos.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral. CL, AA



Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Recoñece a equivalencia semántica y funcional entre o adxectivo, o substantivo e algúns adverbios con oraciones de relativo, substantivas e adverbiais respectivamente. CL, AA

Describe os rasgos lingüísticos más sobresaíntes de textos expositivos e argumentativos relacionándoos coa intención comunicativa e o contexto no que se producen.CL, AA 4

Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Lectura, comprensión y análisis del texto ¿Es este el mejor aviso de «vuelvo en cinco minutos» de la historia?



Creación de novos significados.



O cambio semántico.



A metáfora e a metonimia.



As grafías b, v, g y j.



Normas de uso das grafías b, v, g y j.



A subordinación adverbial (II).



Oraciónss adverbiais condicionais.



Oraciónss adverbiais concesivas.



Oraciónss adverbiais consecutivas.



Oraciónss adverbiais comparativas.



Identificación de metáforas e metonimias; aplicación de normas de uso das grafías b, v, g y j; análise de oracións subordinadas adverbiais.



A poesía e o teatro actuais.



A poesía española actual.



Poetas destacados.



O teatro español actual.



Dramaturgos destacados.



Creación dun microrrelato.



Lectura, comprensión e comentario de Un texto polémico, un fragmento de El chico de la última fila, de Juan Mayorga.



Banco de textos: Me persiguen, poema de Diario cómplice, de Luis García Montero; En las cuadras del mar duermen, poema de una niña de provincias que se vino a vivir en un Chagall, de Blanca Andreu; El

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Explicar e describir os rasgos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas. .

Identificar e explicar as estructuras dos diferentes xéneros textuais con especial atención ás estruturas expositivas e argumentativas para utilizalas nas súas produccións orais e escritas. Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tiempos e da literatura xuvenil.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

115

símbolo de toda nuestra vida, poema de Los vanos mundos, de Felipe Benítez Reyes; Los nudos gorrioneros, fragmento de ¡Ay Carmela!, de José Sanchis Sinisterra; ¿No ha sido Juana la Loca?, fragmento de Fuera de quicio, de José Luis Alonso de Santos.

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

Unidade didáctica 12TEXTOS E ÁMBITOS DE USO Bloq 1

Estándares de aprendizaxe Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa. CL, AA, SC.

Contidos 

Comprensión, interpretación e valoración dunha reportaxe oral.



Textos e ámbitos de uso.



Ámbitos de uso e tipos de textos.



O correo persoal.

Recoñece e asume as regras de interación, intervención e cortesía que regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral. CL, AA, SC



A reclamación.



O currículum.



Ámbitos de uso e características dos textos.

. Localiza, relaciona e secuencia as



Textos e ámbitos de uso.

informacións explícitas dos textos. CL, AA



Ámbitos de uso e tipos de textos.



O correo persoal.



A reclamación.



O currículum.



Ámbitos de uso e características dos textos.



Lectura, comprensión e comentario do texto El arte de rechazar una novela.



Elaboración dun blog.



Comprensión do texto Lo que pido, eso recibo.

Elabora a súa propia interpretación sobre o significado dun texto.. CL, AA, IE.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión

Criterios de avaliación Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

Comprender o sentido global e a intención de textos orais

Aplicar diferentes estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras literarias a través dunha lectura reflexiva

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o

116

dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.



Lectura, comprensión e comentario de Las transformaciones de Macondo, un fragmento de Cien años de soledad, de Gabriel García Márquez.

Redacta con claridade e correción textos propios do ámbito persoal, académico, social e laboral. CL, AA



Banco de textos: El maldito terrón de azúcar, fragmento de Rayuela, de Julio Cortázar; La misiva, fragmento de El héroe discreto, de Mario Vargas Llosa.



Lectura, comprensión e análise do texto Treinta líneas, fragmento de Mil cretinos,de Quim Monzó



A valoración das palabras.



Palabras tabú.



Eufemismos.



As grafías ll, y, x y h.



Normas de uso das grafías ll, y, x y h.



Análise sintáctico da oración composta.



Emprego de palabras tabú e eufemismos; aplicación de normas de uso das grafías ll, y, x eh.

Describe os rasgos lingüísticos más sobresaíntes de textos expositivos e argumentativos relacionándoos coa intención comunicativa e o contexto no que se producen.CL, AA 4

. Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias cercanas aos seus gustos e aficións. CL, AA.

Escribir textos en relación co ámbito de uso.

Identificar los distintos niveles de significado de palabras o expresiones.

Coñece e manexa habitualmente dicionarios impresos ou en versión dixital, dicionarios de dúbidas, etc.CL, CD, AA.

Recoñece a equivalencia semántica y funcional entre o adxectivo, o substantivo e algúns adverbios con oraciones de relativo, substantivas e adverbiais respectivamente. CL, AA

expresiones.



A literatura hispanoamericana do século XX.



Contexto histórico e cultural.



A literatura do século XX.



A poesía.



A narrativa.



Creación dun relato fantástico.



Lectura, comprensión e comentario de Las transformaciones de Macondo, un fragmento de Cien años de soledad, de Gabriel García Márquez.



Banco de textos: El maldito terrón de azúcar, fragmento de Rayuela, de Julio Cortázar; La misiva, fragmento de El héroe discreto, de Mario Vargas Llosa.

Explicar e describir os rasgos que determinan os límites oracionais para recoñecer a estrutura das oracións compostas. .

Identificar e explicar as estructuras dos diferentes xéneros textuais con especial atención ás estruturas expositivas e argumentativas para utilizalas nas súas produccións orais e escritas Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e universal de todos os tiempos e da literatura xuvenil.

Promover la reflexión sobre la conexión entre la literatura y el resto de las artes.

117

Le e comprende unha selección de textos literarios representativos da literatura do séculoXVIII a nosos días. CL, AA.

Utiliza recursos variados das tecnoloxías da información e a comunicación para a realización dos seus traballos académicos.CL, CD, AA

Comprender textos literarios representativos do século XVIII a nosos días.

Consultar e citar adecuadamente fontes de información variadas para realizar un traballo académico en soporte papel ou dixital sobre un tema do currículo de literatura.

1.4.4. CONTIDOS MÍNIMOS ESIXIBLES -Uso correcto do castelán na expresión oral e escrita. -Estruturas formais do texto. -O español actual e as súas variedades. O español de América. - A oración composta. Coordinación e subordinación (substantiva, adxetiva, adverbial propia e impropia). A concordancia e a orde. -Léxico: empréstitos. -Texto e discurso. Coherencia e cohesión. Uso dos principais marcadores e conectores. -Formación do léxico da lingua española. Voces patrimoniais, empréstitos, neoloxismos. -A literatura do século XIX: Romanticismo e Realismo. -A literatura romántica. A poesía: Espronceda e Bécquer . A prosa: Leyendas de Bécquer. O teatro: D. Juan Tenorio de Zorrilla. - O século XX. Características xerais. - A narrativa realista. Benito Pérez Galdós e Leopoldo Alas "Clarín". - Modernismo e Xeración do 98. Rubén Darío, Antonio Machado. - A prosa da primeira metade do XX. Baroja. - O teatro dá primeira metade do XX. Valle-Inclán. - As Vangardas e a poesía do Grupo Poético do 27. Escolma dalgúns textos representativos deste período. - Aproximación á literatura da 2ª metade do XX.

II.METODOLOXÍA DIDÁCTICA As pautas metodolóxicas que se seguirán na Área de Lingua Castelá e Literatura deberán partir dos principios psicopedagóxicos e didácticos seguintes:  O método que se seguirá, na medida do posible e do aconsellable en cada caso, será fundamentalmente constructivista, a fin de que sexa o alumno suxeito activo da propia 118

aprendizaxe e vaia incorporando novos coñecementos aos acadados na etapa precedente.  Partirase do nivel de desenvolvemento do alumno procurando que actualice os seus coñecementos previos, investigue para adquirir outros novos, reflexione sobre a información que recibe e non sexa un receptor pasivo do que o profesor lle di. Tratarase de que o alumno potencie a memorización comprensiva.  Para coñecer a realidade da que se parte e aplicar a metodoloxía de maneira máis rigorosa, los primeiros días de clase realizaranse probas iniciais de nivel.  Fomentarase a capacidade de aprender a aprender.  Propiciaranse situacións de aprendizaxe motivadoras, a reflexión e a xustificación de actuacións e a construción de aprendizaxes significativas.  Potenciarase o protagonismo do alumno no proceso de aprendizaxe e fomentarase un clima de aceptación mutua.  Alternaranse as actividades: orais, escritas, de revisión e de reflexión.  Potenciarase a creatividade do alumnado.  Fomentarase o traballo en equipo.  Ademais das exposicións do profesor, os traballos en equipo, a exposición e resolución de problemas, os informes, etc., los alumnos disporán de diversos recursos materiais impresos como enciclopedias,dicionarios de distinto tipo e outras fontes de coñecemento.  Tamén o alumno disporá do libro de texto fixado polo departamento. É indispensable que o alumno dispoña deste libro e, polotanto, é obrigatorio que o teña e o leve a clase.  Igualmente o alumno deberá ler os libros e textos que explicitamente o departamento fixe como lectura obrigatoria.  Inculcaráselle ao alumno a importancia de preparar e conservar coidadosamenteos seus materiais de traballo. Óptase nas unidades didácticas por un método de aprendizaxe esencialmente activa. Sen abandoar o método expositivo-instrutivo, utilizarase con frecuencia o método indutivo para que sexa o propio alumno quen despois de observar e practicar, reflexione e saque conclusións. Da mesma maneira, para conseguir unha mellor aprendizaxe significativa, a secuenciación dos contidos, baixo o principio de globalización, procede do mais xeral e simple ao mais particular e complexo, presentándose de forma recorrente ó longo dos cursos, de maneira que o alumno poida relacionalos cos que posuía anteriormente. Ao mesmo tempo, para motivalo e integrar os novos coñecementos, pártese de situacións que lle son próximas; con isto preténdese lograr que a aprendizaxe significativa do alumnado sexa funcional, é dicir, que sexa capaz de aplicar os coñecementos cando o necesite. Xa que aprender lingua significa aprender a comunicarse, las actividades de clase organizaranse basicamente arredor de textos ou unidades lingüísticas de comunicación. Do mesmo xeito, os textos que se utilicen estarán a miúdo extraídos da realidade cotiá co fin de que a lingua que se aprende sexa real e contextualizada. Deste xeito, o uso da lingua permitirá ao alumnado desenvolver extensamente as catro habilidades básicas: falar, escoitar, ler e escribir. 119

- Una vez que se teñan traballado os tipos de textos e los coñecementos gramaticais, débense poñer en práctica estas aprendizaxes en diferentes situacións comunicativas. - Intentaremos interpretar, explicar e valorar o que di cada texto, co que iniciaremos ao alumnado (fundamentalmente de 4º) na práctica do comentario de contidos en textos de actualidade, e na do comentario literario, que basicamente deberá seguir as seguintes pautas: 1.- SITUACIÓN (ETAPA EXTERNA) 1.1.- Tipo de texto (literario, periodístico, científico-técnico, humanístico, xurídico) 1.2.- Xénero (Lírico, Épico, Dramático) 1.3.- Tipo de discurso ou forma de expresión (narración, descrición, diálogo...) 1.4.- Autor, obra, período. 2.- CONTIDO. 2.1.- Tema central. 2.2.- Esquema argumental. 2.3.- Esquema estrutural (partes, subpartes) 2.4.- Tono: optimista, pesimista, obxectivo, subxectivo, intelectual, realista, irónico... 3.- NIVEL FONÉTICO-FONOLÓXICO. 3.1.- Análise métrica. 4.- NIVEL MORFOSINTÁCTICO. 4.1.- Categoría dominante (substantivos, adxectivos ou verbos) e análise. 5.- NIVEL LÉXICO-SEMÁNTICO. 5.1.- Rexistro e nivel. 5.2.- Campos semánticos. 5.3.- Sinonimia, Polisemia, Antonimia, Homonimia, Hiponimia... 6.- NIVEL PRAGMÁTICO. 6.1.- Texto como proceso de comunicación. 6.2.- Función lingüística dominante. 7.- RECURSOS LITERARIOS. 8.- VALORACIÓN PERSOAL. III.PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN A avaliación da área de Lingua Castelá e Literatura terá como función principal elaborar ou reformular a programación do curso e deseñar as actividades de recuperación, reforzo e ampliación necesarias. Para iso partirase dous obxectivos de cada ciclo ou curso, valorando ou grao de consecución dous mesmos por parte de cada alumno/a e grupo. Asemade, avaliarase o proceso de ensinanza, de forma que o profesor/a poda ir modificando a súa práctica docente en función do observado durante o proceso educativo e o diálogo cós alumnos. 120

Posto que a avaliación actúa como un dos instrumentos que guían a práctica educativa, debe iniciarse ao comezo de cada curso con actividades ou controis relacionados cos obxectivos do curso ou ciclo anterior, cuxos resultados proporcionarán o punto de partida para a programación da materia. Ao longo de todo o curso, ou profesor/a controlará a evolución dos seus alumnos/ás mediante a observación do traballo diario, na aula ou na casa, e a correción periódica das actividades, exames e controis que considere oportunos. De cara á cualificación, terase en conta tanto o grao de consecución dos obxectivos como a traballo que o alumno realicea ao longo do curso de modo que na nota final inflúan valores como o esforzo, constancia, petición de axuda, colaboración co grupo, implicación persoal na aprendizaxe, etc. Para a superación da materia deberán acadarse os obxectivos mínimos establecidos para cada ciclo ou curso. En todos os alumnos, pero especialmente naqueles que requiran reforzo educativo ou adaptacións curriculares, a cualificación estará especialmente vinculada ao desenvolvemento das habilidades comunicativas básicas de comprensión e expresión, por enriba de contidos máis teóricos ou analíticos, e terá en conta ou punto de partida, capacidades e necesidades individuais de cada alumno/a. En xeral, primará a práctica sobre a teoría: comprensión (oral e escrita) e redacción de textos.

Lecturas: – Mínimo unha lectura obrigatoria por avaliación.Para aprobar a avaliación será indispensable ler e ter superada a proba sobre a obra/s de lectura marcada/s, xa que o non facelo suporá unha cualificación de 1 da materia na avaliación. – Ademais, os alumnos terán a posibilidade de subir a súa nota nun máximo de 0,5 puntos na nota de avaliación a través lecturas voluntarias propostas polo departamento, xa sexa realizando traballos pautados polo profesor ou ben demostrando a lectura das mesmas mediante exposicións orais, sempre e cando a media dos exames de contidos sexa suficente para obter un aprobado. – Cualificación da proba de lectura obrigatoria: 5- Apto. A partires dun 5 farase unha ponderación da nota ata acadar os 2 puntos máximos da proba. Os alumnos que suspendan a proba de lectura por faltas de ortografía e expresión recibirán a cualificación de apto. No caso dos alumnos con reforzo educativo, poderán realizar as mesmas lecturas propostas para o seu grupo de referencia ou ben o profesor decidirá lecturas axeitadas ó nivel do grupo. Avaliación inicial: A avaliación, como parte integrante do proceso de educación dos alumnos, orienta de forma permanente a súa aprendizaxe, polo que contribúe en si mesma á mellora do rendemento. Para logralo é necesario partir dunha avaliación inicial dos alumnos que servirá para detectar os seus coñecementos previos e para adecuar o proceso de ensino ás súas posibilidades. Esta avaliación inicial, coa que se abrirá o curso en todos os grupos, realizarase por medio dunha proba específica axustada ó curso correspondente, e incluirá os seguintes aspectos: comprensión lectora, expresión 121

escrita (puntuación, ortografía e coherencia expresiva), gramática (clasificación morfolóxica de palabras e análise sintáctica) e literatura (períodos literarios, obras e autores representativos, recursos literarios, análise métrica...). Exames: - Realizarase como mínimo un exame por avaliación. - Os exames calificaranse sobre 10, estando o aprobado na calificación de 5. En cada pregunta estará especificada a puntuación concreta que lle corresponde. - En caso de realizarse máis dunha proba por avaliación, farase media do seguinte xeito: a partires de 3 puntos en 1º e 2º de ESO e a partires de 4 puntos en 3º e 4º da ESO. Os alumnos que non acaden o mínimo de puntuación esixida en algunha das probas non poderá aprobar a avaliación. -Farase un exame de recuperación por avaliación ó comezo do trimestre seguinte ou unha recuperación final en xuño (a criterio do profesor, poderanse realizar ámbalas dúas modalidades de recuperación). - En xuño realizarase un exame final para os alumnos con perda de avaliación continua. - A aqueles alumnos que superen a materia nas tres avaliacións sen necesidade de acudir á recuperación final, faráselles a nota media do curso. - Aqueles alumnos que non superen a materia na proba ordinaria de xuño (tanto contidos coma libros de lectura), deberán presentarse con toda a materia do curso á proba extraordinaria de setembro (incluídas lecturas). - A asistencia os exames nas datas e horas especificadas polo profesor é obrigatoria. En casos excepcionais (enfermidade, fallecemento dun familiar cercano, declaracións en xulgados) o profesor poderá valorar a posibilidade de facer unha proba equivalente noutra data para o alumno afectado, sempre que este presente antes da nova data un xustificante con validez oficial. En caso contrario, a cualificación no exame será a de NON PRESENTADO. -Se se descubre copiando a un alumno nalgunha das probas, a primeira vez retiraráselle o exame e quedaralle suspensa a avaliación automaticamente. A segunda vez, suspenderá a avaliación e irá directamente a proba ordinaria de xuño ou a extraordinaria de setembro (se o alumno comete a falta na proba de xuño). - Se o alumno é portador de calquera aparato electrónico (móbil, MP3, MP4...) cando se estea a examinar, retiraráselle o exame e aplicaránselle as medidas citadas no punto anterior. - Se o profesor ten sospeitas fundadas de que o alumno copiou no exame, repetiráselle a proba no momento que decida o profesor oralmente ou por escrito. Traballos: - Os traballos entregados ao profesor/a deberán ser orixinais, axustaranse ás instruccións previas dadas polo docente e serán entregados en prazo. IV. CRITERIOS DE CORRECCIÓN E CUALIFICACIÓN: - Descontaranse 0,25 puntos por cada dúas faltas de ortografía e acentuación. - Premiarase unha boa expresión, redacción e presentación, así como a total omisión de faltas de ortografía, con 0’5 puntos en cada proba realizada, sempre que se teña acadado un mínimo de 5 nos contidos do exame. - Valoraranse nun 70% os exames de contidos. - Valoraranse nun 20% as lecturas obrigatorias. 122

- Valorarase nun 10% o traballo diario (tanto na aula coma na casa), caderno e participación, exposicións orais e traballos escritos entregados. Cada negativo que reciba o alumno nalgún destes campos restará 0´25 neste apartado. V.MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS Como material didáctico básico contarase co libro de texto correspondente a cada curso: - 1º ESO: LCL: Lengua castellana e literatura, 1º Secundaria, Aula 3 D.Ed. Vicens Vives. - 2º ESO: Lengua castellana e literatura, 2º Secundaria, Proyecto adarve- serie trama, Ed. Oxford - 3º ESO: LCL: Lengua castellana e literatura, 3º Secundaria, Aula 3D. Ed. Vicens Vives. - 4º ESO: Lengua castellana e literatura, 4º Secundaria, Proyecto adarve- serie trama, Ed. Oxford De tódolos xeitos, o profesor poderá completar con fotocopias ou outros libros cando ou considere oportuno. En todo caso, ou libro de texto é un apoio do que se deberá facer un uso libre, sen permitir que condicione completamente o proceso de ensino-aprendizaxe. Contarase, ademais, para actividades concretas, co manexo de medios audiovisuais e informáticos, para facer uso tanto do libro de texto electrónico coma de outras fontes. A utilización do canón e da internet permitirá traballar textos orais da vida real (mesas redondas, conferencias, debates...) e gravacións de películas, series, documentais e montaxes sobre textos literarios ou autores concretos, moi útiles para as unidades de Literatura. Os medios creados polos propios escolares (producións escritas ou orais gravadas) poden ser de grande utilidade para motivalos a corrixir erros e superarse na súa capacidade comunicativa, observando os modelos de realización dos seus compañeiros. Aproveitaremos na medida do posible os recursos bibliográficos facilitados pola biblioteca do centro, tanto á hora de propoñer lecturas obrigatorias como para utilizar os seus fondos como material complementario para as actividades de clase, e como recurso que familiarice aos alumnos na procura, manexo e consulta de fontes bibliográficas. Ademais, procurarase incentivar aos alumnos a aproveitar os libros dous que alí dispoñen para gozar da lectura de forma persoal, lúdica e libre. O estudo dos medios de comunicación fai necesario ou manexo de prensa escrita, podendo traer exemplares os propios alumnos, aínda que sexan atrasados, creándose así "un recuncho da prensa" ao que todos puidesen acceder. Tamén farase uso de materiais sinxelos de manualidades para a realización por parte dos alumnos de cartéis, comics, monicreques, etc.

123

LECTURAS OBRIGATORIAS NA ESO 2016/2017 Nestecapítulo, dada a insistencia dos pais en que se fixesen os mínimos cambios posibles para evitar incrementar os gastos das familias e a boa acollida da meirande parte dos títulos entre os alumnos, vital para acadar os obxectivos das lecturas, mantense a escolla do curso anterior.

1º ESO  1ª AVAL.- Gómez Cerdá, Alberto;Un amigo en la selva. Edelvives  2ª AVAL.- Fisher, Robert; El caballero de la armadura oxidada. Obelisco  3ª AVAL.- Gallego, Laura; El valle de los lobos. SM

2º ESO  1ª AVAL.- Gallego, Laura; Donde los árboles cantan. SM  2ª AVAL.- Sierra e Fabra, Jordi; Campos de fresa. SM  3ª AVAL.- Menéndez- Ponte, María; Nunca seré tu héroe. SM

3º ESO  1ª AVAL.-Mallorquí, César; Las lágrimas de Shiva. Edebé  2ª AVAL.- ElLazarillo de Tormes. Vicens Vives  3ª AVAL.- Jardiel Poncela, Enrique; Cuatro corazones con freno e marcha atrás.

4º ESO  1ª AVAL.- Ruiz Zafón, Carlos.; Elpríncipe da niebla. Edebé  2ª AVAL.-Lozano Garbala, David; Donde surgen las sombras. SM  3ª AVAL.- Casona, Alejandro; La barca sin pescador. En función das necesidades concretas do grupo ou de alumnos concretos, por exemplo alumnos repetidores, os profesores do departamento poderán realizar cambios puntuales na lista de lecturas.

124

VI. PLAN DE TRABALLO E PROCEDEMENTO DE CUALIFICACIÓN PARA A RECUPERACIÓN DE MATERIAS PENDENTES. (ALUMNADO ORDINARIO, REFORZO E ACI) Dado que as materias Lingua Castelá e Literatura de 1º, 2º, 3º e 4º da ESO son materias de contidos progresivos, o alumno que realice satisfactoriamente os traballos marcados polo departamento dentro do prazo establecido para a súa entrega e/ou supere a 2ª avaliación do curso no que se atope, terá superada a materia pendente. En todo caso, ter aprobada dita avaliación suporá o aprobado automático da materia pendente, independentemente de traballos e exames. Estes traballos (farase unha 1º entrega na 1ª avaliación e outra na 2ª) poden ser de varios tipos, dende a lectura e comentario escrito de obras literarias ata baterías de exercicios gramaticais ou ortográficos, pero sempre centraranse máis nos aspectos prácticos e funcionais da materia que na mera teoría. En principio, deberanse realizar fora do horario lectivo, salvo no caso dos alumnos que requiran un apoio constante, especialmente dos que teñen adaptación curricular, que poderán facelos no aula, baixo a supervisión dun profesor (o de Lingua Castelá ou o profesor de apoio específico designado do Departamento de Orientación). Na primeira e na segunda avaliación valoraranse os resultados dos mesmos. Os alumnos con ACI farán traballos axeitados ó seu nivel académico, segundo o recomendado polo Departamento de Orientación. Os alumnos que non superasen a pendente de acordo cos criterios anteriores, terán a posibilidade de asistir a unha proba ordinaria en maio sobre os contidos mínimos do curso correspondente especificados na Programación. Os alumnos que non recuperasen a materia na proba de maio, terán a posibilidade de realizar unha proba extraordinaria en setembro.

VII.PLAN DE ACTUACIÓN COS ALUMNOS REPETIDORES NA ESO Por outra banda, na nosa área, coma en todas as demais que se imparten na ESO, desenvolverase un plano específico para controlar e apoiar dun modo mais exhaustivo ós alumnos que repitan curso e que non aprobaran Lingua Castela o primeiro ano. Este plano desenvolverase en coordinación co plano de acción titorial e pretenderá, sobre todo, a superación dos problemas que levaron ó alumno a suspender esta asignatura a primeira vez que a cursou no curso correspondente. Teranse en conta, os informes presentados, se é posible, pólo profesor que lle deu clases o ano anterior, onde constarán as dificultades observadas durante dito ano, así coma o resultado da avaliación inicial (onde constará se esas dificultades permanecen inalteradas ou xa están en proceso de mellora) e os informes aportados polo titor e/ou polo Dpto de Orientación sobre o alumno (entorno sociocultural e familiar que poida influír negativamente sobre o alumno, faltas de asistencia, posibles dificultades específicas, mesmo considerando a posibilidade de realizarlle ó alumno unha adaptación curricular ou de tomar calquera outra medida de atención á diversidade, etc.). Durante a marcha do curso, ese alumno será observado, e os seus resultados serán analizados, dun xeito especial, atendendo a se segue igual ou a se presenta melloras significativas. Se a problemática do alumno nesta materia tivera relación especial cunha parte concreta da mesma (ortografia, redacción, lectura...), cabe a posibilidade de que o profesor lle mande facer exercicios (ou lecturas) especiais de reforzo, relacionados com eses puntos concretos da materia, sen prexuízo de que o alumno realice tamén os mesmos exercícios que fan os seus compañeiros. 125

Esta atención especial será sempre flexible e autocrítica, de xeito que as medidas poidan ser cambiadas, reforzadas ou atenuadas segundo a progresión do alumno durante o curso. Segundo o PEC, a secuenciación destas medidas sería a seguinte: -Durante a reunión de preavaliación de outubro: -Analizar o perfil de cada alumno repetidor. Diagnóstico da súa situación académica e persoal. -Elaborar medidas de atención: 1. Contemplar medidas pedagóxicas, metodolóxicas e de organización curricular específicas nas programacións didácticas das distintas áreas. 2. Atención á diversidade con apoio, de ser preciso, de profesores de AL e PT. 3. Agrupamentos específicos nas áreas instrumentais (Lingua Castelá, entre elas). 4. Reforzo educativo con profesorado voluntario. -Durante o resto do curso: -Coordinación de todo o equipo docente baixo a supervisión do titor e co apoio do Departamento de Orientación. -Contacto coas familias para elaborar pautas de actuación favorables ó progreso dos alumnos. -Analizar nas distintas avaliacións o futuro inmediato de cada alumno. Deberase estudiar a posibilidade de que coas medidas tomadas poida superar as súas carencias e continuar polas canles normais. De non ser así, poderase incluílo, sempre que cumpra os requisitos legais, nos PDC no curso seguinte.

VIII. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE Na adolescencia faise especialmente palpable a crecente diversificación do alumnado en canto a actitudes, capacidades e intereses. A programación de cada curso e o traballo diario na aula deben, pois, ter presente dita diversidade, ofrecendo uns camiños suficientemente variados, dentro do posible, para conseguir os obxectivos do curso e da etapa.Así pois, non deseño das diferentes unidades didácticas procurarase presentar aos alumnos, sempre que sexa posible, exercicios de diferente nivel de complexidade, intentando adecuarnos ao máximo aos diferentes ritmos e estilos de aprendizaxe. Haberá que ter en conta, ademais, a posibilidade de asimilar os mesmos contidos mediante diferentes métodos e actividades, suscitando exercicios suficientemente variados para cada aspecto tratado. Doutra banda, no traballo diario na aula, a realización de actividades por parellas ou grupos de alumnos pode permitir en moitas ocasións equilibrar as diferenzas entre eles, ademais de permitir a colaboración e apoio entre os membros do grupo. Ademais, ou traballo con textos tanto orais como escritos, nuclear na nosa área, ofrece un amplo abano de posibilidades na elección de temas e niveis de elaboración e complexidade. Na selección dos mesmos, ou profesor tentará, xa que logo, ofrecer unha selección de temas ou textos 126

de lectura o suficientemente variada, tendo en conta tanto os intereses como as capacidades do grupo e presentando, sempre que sexa posible, as máximas posibilidades de elección. Por outra banda, prestaremos especial atención ás peculiaridades de cada estudante, procurando ofrecer a cada alumno e alumna a axuda pedagóxica que necesite, adaptando a intervención educativa á súa individualidade. Respecto dos alumnos / ás que requirirán unha atención especial, convén destacar tres tipos que necesitarán unha adaptación curricular específica: - Alumnos con defectos de audición, visión ou mobilidade, sen serios problemas intelectuais ou emocionais. Deben aprender técnicas adicionais para superar a súa minusvalidez, Requirirán un tempo específico e adicional para a adquisición desas técnicas. - Alumnos con dificultades significativas de aprendizaxe. Necesitan uns procedementos de ensino e aprendizaxe flexibles e adaptados á súa madureza intelectual e persoal. - Alumnos con dificultades emocionais e conductuais. Son os que experimentaron o fracaso escolar e a frustración, e requiren un maior cultivo do seu desenvolvemento cognitivo e emocional-social. Precisan máis que outros dese equilibrio básico entre actividade-confianza e esixenciaresponsabilidade. Se un alumno/a mostrásese incapaz de acadar os obxectivos mínimos do curso malia ás medidas de reforzo suscitarase a posibilidade de realizar unha adaptación curricular e ata, de ser necesario, de incluílo nun programa de diversificación curricular. Para iso, o profesor de Lingua Castelá e Literatura debe contrastar as súas consideracións co titor e co departamento de orientación, en colaboración cos cales decidiranse e levarán a cabo ás medidas a tomar. Para devandita decisión, teranse especialmente en conta as dificultades dos alumnos en canto á comprensión e expresión oral e escrita. Aínda que nestes casos adoita ser necesaria a modificación de elementos esenciais do currículo, intentarán manterse, na medida do posible, os obxectivos mínimos de cada nivel, e especialmente os da etapa, de maneira que as modificacións oportunas afecten maioritariamente ás actividades e aos contidos. En calquera caso, calquera modificación, ampliación, reaxuste ou supresión debe favorecer os obxectivos e contidos máis directamente relacionados coa capacidades xerais de comprensión e expresión, eliminando preferentemente os coñecementos e habilidades máis teóricos ou analíticos. - Alumnos con altas capacidades. Estes alumnos poden sentirse desmotivados se o dominio dos contidos e as actividades específicas lles resultan demasiado sinxelos. No caso de detectar algún alumno con estas características, procederase a diseñar actividades específicas axeitadas ás súas características, sempre baixo as indicacións do departamento de orientación. Estas medidas, en xeral, poderán consistir no cambio dos libros de lectura obrigatoria, e o fomento da capacidade de comprensión lectora e expresión escrita con textos e actividades que supoñan un reto maior.

REFORZO EN 1º E 2º DE ESO. Estes reforzos pretenden apoiar ó alumnado con dificultades significativas de aprendizaxe, que debido á súa inmadurez intelectual ou persoal dificilmente poderán seguir o ritmo de aprendizaxe da aula con simples medidas de reforzo educativo, e necesitarán una atención e uns tempos específicos para o tratamento das súas principais e máis básicas lagoas e dificultades. Os agrupamentos, trala oportuna avaliación inicial, recollerán alumnos con distintos grados de coñecementos, con diferentes grados de autonomía e responsabilidade ou con dificultades en procesos anteriores. Os alumnos que formen parte destes grupos deben ter os mesmos obxectivos e contidos mínimos que o seu grupo de referencia; aínda que no caso dos contidos se poidan adaptar algúns as etapas anteriores (aqueles nos que amosen máis carencias), insistir noutros do 127

propio curso ou obviar aqueles que non consideremos imprescindibles para acadar os obxectivos propostos. Polo que respecta á metodoloxía, deberá basearse en proxectos de traballo nos que prime o carácter práctico e funcional dos contidos Así insistirase en: -

Lectura, comprensión e análise de textos adaptados aos distintos niveis.

Elaboración de esquemas, mapas conceptuais, resumos...

Captación de ideas clave.

División de textos en partes.

Creación de textos aplicando os coñecementos lingüísticos propios.

Interpretación de textos literarios.

Análise morfolóxica.

Iniciación ao comentario de textos literarios.

Actividades sobre ortografía.

En canto aos materiais, serán de uso habitual na aula, ademais dos libros de texto mencionados na programación xeral, todos aqueles que poidamos considerar necesarios para reforzar a aprendizaxe e paliar as carencias que os alumnos puidesen ter. Así, serán de uso frecuente: -

Caderniños de ortografía.

Caderniños de creación.

Manuais sobre técnicas de aprendizaxe.

Cadernos de lectura eficaz.

Cadernos sobre morfoloxía, sintaxe ou semántica.

Por outra banda, valorarase a conveniencia de cambiar as lecturas obligatorias para alumnos de reforzo, repetidores ou estranxeiros, polo que o departamento e a biblioteca contan con un pequeno banco de lecturas especiais. - Lecturas graduadas para estranxeiros, que siguen a clasificación do Marco Europeo de Referencia para as Linguas. As lecturas son dos niveis A2, A1 e B2. - Lecturas sinxelas, curtas, con apoio gráfico e tipografía moi clara para alumnos de reforzo e apoio. - Títulos de lectura para adolestes para alumnos repetidores. IX.PROGRAMA DA EDUCACIÓN EN VALORES. A área de Lingua e Literatura é un espacio privilexiado para incorporar o tratamento dos temas transversais na práctica educativa e aínda que estes temas estean continuamente presentes, o seu tratamento maniféstase en especial a través da selección de textos e o traballo con eles, xa que os textos ofrecen situacións que reflicten actitudes, valores, modos de pensar. 128

No caso concreto da nosa disciplina, era irrenunciable o obxectivo fundamental de rechazar os usos da lingua oral e escrita que denotan unha discriminación clasista, social, sexual... e será tarefa do profesorado comentalos cando aparezan na aula. Pero, ademais, tivemos en conta, sempre que foi posible, o tratamiento de temas como: -

Educación moral e cívica: as lecturas permítennos reflexionar sobre actitudes de respeto e valoración, referidos ás linguas, ás súas variedades e ós seus falantes; pero tamén nos permiten insistir na necesidade de que valores como a tolerancia ou o respeto, deben rexer a convivencia. Algún exemplo: o A lectura “El sabor dos libros” (Tema 1, 2º de ESO), faranos analizar o valor da cultura como patrimonio colectivo e a importancia da súa transmisión entre xeracións.

Convivencia: o respeto á autonomía dos demais e o diálogo como modo de resolver os conflitos trabállanse especialmente ó fio dalgúns temas como o debate, o coloquio ou a reclamación, e tamén nalgúns temas e lecturas, por exemplo: o A reflexión sobre o código e a organización da lingua permite facer fincapé na coexistencia de distintas linguas como un factor de enriquecemento cultural (Tema 1, 2º ESO) o Os temas que se abordan nos textos de Larra (Tema 2, 4º ESO), permiten comparar a sociedade decimonónica coa actual. Verase así que moitos de ses temas (as diferencias sociais entre clases, a falta de intereses máis alá do lecer e o consumo…) teñen unha vixencia atemporal e universal. o Os textos de Historia de una escalera, de Buero Vallejo (Tema 10, 4º ESO), permiten ofrecer un retrato das duras condicións de vida durante a posguerra española e analizar como inciden os conflitos bélicos na vida das xeracións posteriores.

Solidariedade: a pobreza, o reparto desigual da riqueza, o altruismo, etc. son temas tratados en diversas unidades

A xustiza: saber donde se atopa o equilibrio, ónivelar a balanza entre o mal e o ben, facendo que esta se incline a favor deste último. Tratámolo en: o A lectura “Robinson Crusoe”(unidad 2 2º ESO)

Educación para a paz: contidos actitudinales referidos o aprecio e valoración da diversidade como amosa a pluralidade e riqueza culturais, pretenden trasmitir valores como a non violencia, a tolerancia e a resolución pacífica dos conflitos. Así en: o A imaxe desoladora que da guerra ofrece otexto titulado “El capitán Alatriste” (Tema 9, 3º ESO) permitirá promover os valores da convivencia pacífica e a resolución de conflicos por medio do diálogo.

Multiculturalidade: A literatura actúa como un crisol no que se mesturan diversas tradicións. Cada texto é o resultado da influenza de libros e de autores que poden ter moi distinta procedencia, intereses e ideas. É preciso resaltar o papel crítico que tivo a literatura fronte á sociedade ó longo dos séculos.

Medio ambiente: a toma de conciencia sobre os problemas que afectan ó medio ambiente desenvólvese con debates, conversacións, publicidade... etextos. 129

Saúde: diversos textos invitan a analizar temas como a hixiene, a vida sá, a alimentación,o deporte, a enfermidade…Falar sobre os hábitos alimenticios e insistir na importancia de seguir unha dieta saúdable é fundamental a estas idadespara que comprendan os perigos das enfermidades relacionadas con trastornos alimenticios e saiban recoñecer os seus síntomas. Ademais, pode servir como punto de partida para abrir un debate sobre os canons estéticos impostos pola sociedade actual.

Coidamos tambén de forma especial as prácticas de expresión oral, nas que se debe exercitar o respeto ós demais e ás opinións alleas e a autocrítica. Aproveitaremos estas actividades para demostrar a falta de xustificación das actitudes intolerantes, insolidarias, racistas...

130

C. PROGRAMACIÓN PMAR 2º ESO MATERIAS PROFESOR/ES

LINGUA CASTELÁ, LINGUA GALEGA E XEOGRAFÍA E HISTORIA Helga Pérez Fernandez

I. INTRODUCIÓN O Programa de Mellora da Aprendizaxe e do Rendmento ten como finalidade preparar o alumno durante os cursos segundo e terceiro para que poida cursar 4.º da ESO ordinario con garantías de éxito. O contexto de ensino e aprendizaxe incorpora unha metodoloxía práctica que permite integrar contidos imprescindibles de segundo e terceiro a través de centros de interese e onde xoga un papel esencial a aprendizaxe cooperativa,unha distribución dos tempos máis aberta e flexible, e unha relación máis estreita entre alumnado-profesorado. Estas orientacións curriculares para o ÁMBITO DE CARÁCTER LINGÜÍSTICO E SOCIAL pretenden que os alumnos, ao finalizar este Programa, sexan capaces de cursar con confianza o último curso da Educación Secundaria Obrigatoria e obter o Título de Graduado en Educación Secundaria Obrigatoria. Respectando no esencial os obxectivos, contidos e criterios de avaliación asociados a estándares imprescindibles de aprendizaxe que integran o ámbito, estes elementos preséntanse do modo máis aberto posible, deixándoos un pouco a criterio dos docentes, para que os alumnos do Programa desenvolvan as súas capacidades básicas de maneira que os deseños curriculares non restrinxan, senón que faciliten a adaptación á diversidad de cada grupo concreto. A Lingua é sen dúbida unha ferramenta básica de aprendizaxe, e tanto as Ciencias Sociais como a Literatura permiten presentar feitos, situacións e procesos que serven como instrumentos para o desenvolvemento das capacidades. O coñecemento básico da evolución histórica durante a Idade Media e a Idade Moderna (2.º de ESO) e a análise do mundo actual a través da acción humana no medio xeográfico (3.º de ESO) debe proporcionar aos alumnos instrumentos de análise da realidade política, económica e social. A aula debe ser espazo de debate e reflexión sobre os problemas e os retos de futuro que se suscitan hoxe na nosa sociedade. Debe abrir horizontes e suscitar intereses para preparar cidadáns con capacidade crítica e con iniciativa. II. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE. CONCRECIÓN QUE RECOLLA A RELACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES DA MATERIA QUE FORMAN PARTE DOS PERFÍS COMPETENCIAIS. A adquisición de competencias é un longo proceso que abrangue toda a vida de cada ser humano. Iníciase na etapa académica e prosegue na vida adulta. Pero os anos de formación escolar son fundamentais para o posterior desenvolvemento persoal, social e profesional. Precisamente para favorecer ao máximo este desenvolvemento, identificáronse un grupo de sete competencias, que, polo seu rol vertebrador, se denominaron como Competencias Clave:

131

–Competencia lingüística –Competencia matemática e competencia básicas en ciencia e tecnoloxía –Competencia dixital –Aprender a aprender –Competencias sociais e cívicas –Sentido de iniciativa e espírito emprendedor –Conciencia e expresións culturais Comunicación lingüística A competencia en comunicación lingüística é o resultado da acción comunicativa nun contexto social e cultural determinado. É unha competencia complexa que inclúe tanto aspectos propiamente lingüísticos como sociais, culturais e prácticos. O seu desenvolvemento artéllase arredor de cinco compoñentes relacionados cos seus ámbitos de aplicación ou dimensións: –O compoñente lingüístico céntrase, principalmente, nas dimensións léxica, gramatical, semántica, fonolóxica, ortográfica e ortoépica. –Ocompoñente pragmático-discursivocontempla as dimensións relacionadas coa aplicación da linguaxe e os discursos en contextos comunicativos concretos. –O compoñente sociocultural inclúe as dimensións centradas no coñecemento do mundo e a dimensión intercultural. –O compoñente estratéxico céntrase no desenvolvemento de destrezas e estratexias comunicativas para a lectura, a escritura, a fala, a escoita e a conversación. –O compoñente persoal potencia a actitude, a motivación e os trazos da personalidade a través da interacción comunicativa. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía a) A competencia matemática. A competencia matemática implica a capacidade de aplicar o razoamento matemático e as súas ferramentas para describir, interpretar e predicir distintos fenómenos no seu contexto. Esta competencia require de coñecementos sobre:

132

–Os números, as medidas e as estruturas. –As operacións e as representacións matemáticas. –A comprensión dos termos e conceptos matemáticos. A competencia matemática supón, ao mesmo tempo, o desenvolvemento dunha serie de destrezas que se centran en: –A aplicación das ferramentas e coñecementos matemáticos a distintos contextos persoais, sociais, profesionais ou científicos. –A realización de xuízos fundados e de cadeas argumentais na realización de cálculos. –A análise de gráficos e representacións matemáticas e a manipulación de expresións alxebraicas. Estes coñecementos e destrezas artéllanse en catro áreas interrelacionadas entre si e relativas aos números, á álxebra, á xeometría e á estatística: –A cantidade céntrase na cuantificación dos atributos dos obxectos, as relacións, as situacións e as entidades do mundo. –O espazo e a forma inclúen fenómenos da nosa redonda visual e física como propiedades e posicións de obxectos ou decodificación de información visual. –O cambio e as relacións céntrase nas relacións entre os obxectos e as circunstancias nas que ditos obxectos se interrelacionan. –A incerteza e os datos son un elemento central da análise matemática presente en distintos momentos do proceso de resolución de problemas. b) As competencias básicas en ciencia e tecnoloxía As competencias básicas en ciencia e tecnoloxía proporcionan un achegamento ao mundo físico favorecendo: –A interacción responsable co medio natural a través de accións que favorezan a conservación do medio natural. –O desenvolvemento do pensamento científico coa aplicación dos métodos propios da racionalidade científica e as destrezas tecnolóxicas. Os ámbitos que deben abordarse para a adquisición das competencias en ciencias e tecnoloxía son: –Sistemas físicos, que están asociados ao comportamento das substancias no ámbito fisicoquímico. –Sistemas biolóxicos propios dos seres vivos dotados dunha complexidade orgánica que é preciso coñecer para preservalos e evitar o seu deterioro. 133

–Sistemas da Terra e do Espazo desde a perspectiva xeolóxica e cosmogónica, centrada na orixe do Universo e da Terra. –Sistemas tecnolóxicos derivados, basicamente, da aplicación dos saberes científicos aos usos cotiáns de instrumentos, máquinas e ferramentas. Competencia dixital A competencia dixital implica o uso creativo, crítico e seguro das tecnoloxías da información e da comunicación para favorecer o seu uso na redonda laboral, potenciar a aprendizaxe, xestionar o tempo libre e contribuír á participación na sociedade. Para alcanzar estes fins, o desenvolvemento da competencia artéllase arredor dos seguintes ámbitos: –A información, particularmente a xestión da información, o coñecemento dos soportes a través dos cales se difunde e o uso de motores de procura. –A comunicación, desenvolvendo o coñecemento dos medios de comunicación dixital e a utilización de paquetes de software de comunicación –A creación de contido, centrándose no uso de diversos formatos (texto, audio, vídeo, imaxes) e programas/aplicacións para crear contidos. –A seguridade, que implica coñecer os riscos asociados ao uso das tecnoloxías ou de recursos online e as estratexias ou actitudes adecuadas para evitalos –A resolución de problemas, centrada no uso de dispositivos dixitais para resolver problemas e a identificación de fontes para buscar axuda teórica ou práctica. Aprender a aprender A competencia aprender a aprender caracterízase pola habilidade para iniciar, organizar e persistir na aprendizaxe. É unha competencia fundamental para facilitar a aprendizaxe ao longo da vida e articúlase arredor de: –A capacidade para motivarse a aprender, que depende da curiosidade e da conciencia da necesidade de aprender do alumnado. –A organización e xestión da aprendizaxe, que require coñecer e controlar os propios procesos de aprendizaxe na realización das tarefas de aprendizaxe. Ao mesmo tempo, a organización e xestión da aprendizaxe desenvólvese a través de dous aspectos clave da competencia para aprender a aprender:

134

–A comprensión de procesos mentais implicados na aprendizaxe: que se sabe ou descoñecee o coñecemento de disciplinas e estratexias para realizar unha tarefa. –A adquisición de destrezas de autorregulación e control fundamentados no desenvolvemento de estratexias de planificación, revisión e avaliación. Competencias sociais e cívicas a) A competencia social A competencia social relaciónase co benestar persoal e colectivo en relación á saúde, tanto física como mental, e ao estilo de vida saudable que a favorece. Esta competencia está estreitamente ligada ás redondas sociais inmediatas do alumnado e artéllase a través de: –Os coñecementos que permitan comprender e analizar de forma crítica os códigos de conduta e os usos de distintas sociedades e redondas. –A comprensión de conceptos básicos relativos ao individuo, ao grupo, á organización do traballo, á igualdade e á non discriminación. –O recoñecemento das dimensións intercultural e socioeconómica das sociedades europeas. A competencia cívica A competencia cívica baséase no coñecemento dos conceptos de democracia, xustiza, igualdade, cidadanía e dereitos civís. Este coñecemento supón á súa vez: –A comprensión de como se formulan ditos conceptos na Constitución, na Carta dos Dereitos Fundamentais da UE e outras declaracións internacionais. –A aplicación de ditos conceptos en diversas institucións de ámbito local, rexional, nacional, europeo e internacional. –A identificación dos acontecementos contemporáneos máis destacados e a comprensión de procesos sociais e culturais da sociedade actual. A competencia cívica supón, ao mesmo tempo, o desenvolvemento dunha serie de destrezas que se centran en: –A habilidade para interactuar eficazmente no ámbito público e para manifestar solidariedade e interese por resolver os problemas que lle afecten á comunidade. –A reflexión crítica e creativa e a participación construtiva nas actividades da comunidade ou do ámbito mediato e inmediato.

135

–A toma de decisións nos contextos local, nacional ou europeo e, en particular, mediante o exercicio do voto e da actividade social e cívica. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor A competencia sentido de iniciativa e espírito emprendedor implica a capacidade de transformar as ideas en actos, para o que se require: –Adquirir conciencia da situación que se quere intervir ou resolver. –Planificar e xestionar os coñecementos, destrezas ou habilidades e actitudes necesarios con criterio propio, coa fin de alcanzar o obxectivo previsto. Estes fins acádanse na competencia sentido de iniciativa e espírito emprendedor a través dos seguintes ámbitos: –A capacidade creadora e de innovación centrada no desenvolvemento da creatividade, o autocoñecemento, a autonomía, o esforzo e a iniciativa. –A capacidade pro-activa para xestionar proxectos que implica destrezas como a planificación, a xestión e toma de decisións ou a resolución de problemas. –A capacidade para xestionar o risco e manexar a incerteza en diferentes contextos e situacións. –As calidades de liderado e de traballo, tanto individual como formando parte ou liderando un equipo. –O sentido crítico e da responsabilidade, en especial no que á asunción das propias responsabilidades se refire. Conciencia e expresións culturais A competencia en conciencia e expresións culturais articúlase arredor dos seguintes aspectos: –Coñecer as manifestacións culturais e artísticas valorándoas como unha fonte de enriquecemento persoal e como parte do patrimonio dos pobos. –Desenvolver a propia capacidade estética e creadora vinculada ao dominio das capacidades relacionadas con distintos códigos artísticos e culturais. Estes aspectos da competencia en conciencia e expresións culturais desenvólvese ao mesmo tempo a través de: –O coñecemento de xéneros, estilos, técnicas e linguaxes artística., –O desenvolvemento da capacidade e interese por expresarse e comunicar ideas. –A potenciación da iniciativa, a creatividade e a imaxinación. 136

–O interese polas obras artísticas e a participación na vida cultural da redonda. –A capacidade de esforzo e a disciplina necesarias para a produción artística. III. OBXECTIVOS PARA O CURSO O obxectivo fundamental do programa de Diversificación Curricular é, a partir dunha organización de contidos, actividades e materias do currículo diferente á establecida con carácter xeral, permitir ao alumnado que accede a estes programas a adquisición das competencias básicas, a consecución dos obxectivos xerais da etapa e, polo tanto, a obtención do título de graduado en Educación Secundaria Obrigatoria. É por iso que, a través das materias do Ámbito Lingüístico e Social I, debemos cubrir os obxectivos básicos de etapa referidos ás materias de Lingua Castelá e Literatura, Lingua Galega e Literatura e Xeografía e Historia, polo que a programación destos ámbitos debe recoller os aspectos básicos referidos ás devanditas materias, para así preparar ós nosos alumnos de cara a desenvolver o 3º curso da ESO con garantías de obtención do título da ESO. Debido ás peculiaridades do PMAR estes aspectos básicos deben ser contextualizados ás necesidades e expectativas do noso alumnado.De forma que o documento que aquí se presenta é unha xeneralización que deberá ser particularizada en cada un dos nosos alumnos. Poderiamos considerar como obxectivos xerais do ámbito os seguintes: LINGUA CASTELÁ E LITERATURA UNIDADE 1 A Comunicación: porcesos e función. Riqueza lingüística de España. As variedades da lingua. Regras xerais de acentuación. UNIDADE 2 As modalidades textuais. O substantivo, adxectivos cualificativos e determinativos. O til diacrítico. UNIDADE 3 Textos da vida cotiá. O verbo, a conxugación verbal e os valores do presente de indicativo. Acentuación en ditongos, tritongos e hiatos. UNIDADE 4 Textos dos medios de comunicación. Pronombres, adverbios, preposicións, conxuncións e interxeccións. Uso do B. UNIDADE 5 Os textos literarios. Concepto, función e xénero. Sintagmas nominais, adxectivais e adverbiais. Uso do V. UNIDADE 6 Linguaxe literaria. Recursos. 137

Enunciado e oración. Suxeito e predicado. Tipos de suxeito. Uso do G. UNIDADE 7 A narración literaria. Elementos e orde. O conto. O predicado; núcleo e complementos. Complementos directo e indirecto. Uso do J. UNIDADE 8 A épica e a novela. Complemento de réxime, atributo e predicativo. Uso do H. UNIDADE 9 Os subxéneros da novela. Complementos axente e circunstanciais. Uso do X. UNIDADE 10 A lírica. Cómputo silábico. A rima. Tipo de estrofas e de poemas. Os seus temas. Clases de oracións segundo a súa estructura e modalidades de oracións. Uso de Y e de LL. UNIDADE 11 O texto dramático e a súa representación. Relacións semánticas e campo semántico. O punto, a coma e os puntos suspensivos. UNIDADE 12 Subxéneros dramáticos (traxedia e comedia). O texto, concepto de texto, cohesión textual e conectores. O signos de puntuación no diálogo.

LINGUA GALEGA E LITERATURA UNIDADE 1 Os fonemas. A sílaba. Ditongos, tritongos e hiatos. A diversidade lingüística. As características da literatura. UNIDADE 2 As palabras. Os casos especiais de acentuación. As linguas da Península Ibérica. Os xéneros literarios. UNIDADE 3 O substantivo. O acento diacrítico. A situación legal das linguas. O conto. UNIDADE 4 138

O adxectivo. As maiúsculas. A lusofonía. A novela. UNIDADE 5 O pronome persoal. Punto, coma, punto e coma. O galego hoxe. Niveis de competencia. O narrador. UNIDADE 6 O verbo. Dous puntos, puntos suspensivos, comiñas e raias. A valoración social da lingua. Personaxes, espazo e tempo. UNIDADE 7 Verbos regulares e irregulares. O uso do B e do V. Normalización e normativización. A poesía lírica. UNIDADE 8 A oración. O uso do H. Os préstamos. As formas poéticas. UNIDADE 9 O suxeito e o predicado. O uso do S e do X. Os estranxeirismos. A linguaxe poética. UNIDADE 10 Os complementos (I) O uso no N e do Ñ. Os castellanismos. O xénero dramático. UNIDADE 11 Os complementos (II) O uso correcto das vogais. As variedades lingüísticas. A representación teatral. UNIDADE 12 As modalidades oracionais. Os grupos cultos. As variedades xeográficas. Literatura, cine e música.

XEOGRAFÍA E HISTORIA 139

UNIDADE 1. A FRAGMENTACIÓN DO MUNDO ANTIGO Os principais reinos xermánicos europeos tras a fragmentación do Imperio romano de Occidente. A chegada dos visigodos a España e o reino suevo de Galicia. Recoñecemento e localización do Imperio romano de Oriente. Identificación de Carlomagno como emperador. UNIDADE 2. AL-ANDALUS A expansión do Islam. A conquista musulmá da Península Ibérica. Etapas e formas de goberno na historia de Al-Andalus. A economía e a organización social de Al-Andalus. Trazos xerais da arte islámica e andalusí e identificar os monumento. UNIDADE 3. A EUROPA FEUDAL As funcións da monarquía feudal. A composición dos estamentos da sociedade medieval. Os trazos distintivos do estamento nobiliario, a súa dedicación á guerra e o armamento que utilizaba. O feudo e a vida dos campesiños durante a Idade Media. A importancia da Igrexa na Idade Media. UNIDADE 4. A ORIXE DOS PRIMEIROS REINOS PENINSULARES (SÉCULOS VIII-XIII) A evolución das fronteiras entre o mundo cristián e musulmán na Península Ibérica entre os séculos VIII e XII. A creación e a evolución do primeiro reino independente aparecido dentro do dominio islámico: o reino de Asturias. Os condados e os reinos pirenaicos. O reino de León e o reino de Castela e León. A Idade Media en Galicia: séculos VIII ao XIII. UNIDADE 5. A CULTURA E A ARTE DO ROMÁNICO O carácter relixioso da arte románica. As características básicas da arte románica. A pintura, a escultura e a arquitectura románica. As mostras máis destacadas do Románico na Península Ibérica e en Galicia. UNIDADE 6. AS CIDADES DA EUROPA MEDIEVAL As razóns que estimularon o renacemento da vida urbana. Os principais espazos da cidade medieval. As actividades económicas que se realizaban na cidade medieval. Os grupos sociais que habitaban a cidade medieval. As causas da crise da Baixa Idade Media. UNIDADE 7. OS GRANDES REINOS PENINSULARES (XIII-XV) A relevancia da batalla das Navas de Tolosa. As repoboacións entre os séculos XIII e XV. Formación e institucións da Coroa de Castela e a Coroa de Aragón. A diversidade de culturas na Península durante a Idade Media. UNIDADE 8. A CULTURA E A ARTE DO GÓTICO A orixe e a conextualización histórica do Gótico. As características básicas da arte gótica. A pintura, a escultura e a arquitectura góticas. As mostras máis destacadas do Gótico na Península Ibérica. 140

UNIDADE 9. OS HABITANTES DO PLANETA A distribución da poboación no planeta. As pirámides de poboación. Principais características dos diferentes modelos ou réximes demográficos. A distribución e as características da poboación en Europa. UNIDADE 10. A POBOACIÓN ESPAÑOLA Distribución e estrutura da poboación española. O poboamento rural e o poboamento urbano en España. A pirámide de idade na demografía española. O problema do envellecemento da poboación en España. UNIDADE 11. AS SOCIEDADES HUMANAS E OS FENÓMENOS MIGRATORIOS Características dos principais modelos de organización das sociedades. A diversidade cultural e social nas sociedades europea e española. As migracións no mundo actual. Emigración e inmigración na España actual. UNIDADE 12. AS CIDADES E OS PROCESOS DE URBANIZACIÓN O concepto de cidade. A morfoloxía e as funcións urbanas. A xerarquía mundial de cidades. O espazo urbano español e os problemas das grandes cidades. UNIDADE 13.NATUREZA E SOCIEDADE: HARMONÍAS, CRISES E IMPACTOS O goce desigual dos recursos do planeta. O desenvolvemento sostible e a conciencia ambiental. A reflexión sobre os modelos de consumo e as relacións entre natureza e sociedade. Os espazos naturais protexidos de España.

IV. ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE: TEMPORALIZACIÓN, MÍNIMOS ESIXIBLES, PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN. Tanto os contidos, coma os criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe comúns ás dúas linguas teránse en conta coma un único bloque, tendo en conta as particularidades de cada unha. Esta programación verase concretada na programación xeral do departamento e poderase modificar en función das necesidades do alumnado do grupo. 1º curso programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento (2º de ESO) Contidos Criterios de avaliación Estándares de Aprendizaxe Bloque 1. Comunicación oral: escoitar e falar

B1.1. Comprensión, interpretación e valoración de textos orais en relación co ámbito de uso: ámbito persoal, educativo ou escolar, e social.

141

B1.1. Escoitar de forma activa, comprender, interpretar e valorar textos orais propios dos ámbitos persoal, educativo ou escolar, e social.

LCLB1.1.1. Comprende o sentido global de textos orais propios do ámbito persoal, escolar/educativoe social, identificando a estrutura, a información relevante e a intención comunicativa do/da falante.

LCLB1.1.2. Retén información relevante e extrae informacións concretas.

LCLB1.1.3. Segue e interpreta instrucións orais respectando a xerarquía dada.

B1.2. Comprensión, interpretación e valoración de textos orais en relación coa súa finalidade: textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e textos argumentativos. Diálogo.

B1.2. Escoitar de xeito activo, comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

LCLB1.2.1. Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva, instrutiva, expositiva e argumentativa, identificando a información relevante, determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa do/da falante, así como a súa estrutura e as estratexias de cohesión textual oral.

LCLB1.2.2. Retén información relevante e extrae informacións concretas.

LCLB1.2.3. Utiliza progresivamente os instrumentos adecuados para localizar o significado de palabras ou enunciados descoñecidos (demanda axuda, procura en dicionarios, lembra o contexto en que aparece, etc.).

LCLB1.2.4. Resume textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos de forma clara, recollendo as ideas principais e integrando a información en oracións que se relacionen loxicamente e semanticamente.

B1.3. Escoita activa e cumprimento das normas básicas que favorecen a comunicación.

B1.3. Escoitar de xeito activo e comprender o sentido global de textos orais.

142

LCLB1.3.1. Observa e analiza as intervencións particulares de cada participante nun debate tendo en conta o ton empregado, a linguaxe que se utiliza, o contido e o grao de respecto cara ás opinións das demais persoas.

B1.4. Coñecemento e uso progresivamente autónomo das estratexias necesarias para a produción e a avaliación de textos orais. Aspectos verbais e non verbais.

B1.4. Comprender o sentido global de textos orais.

LCLB1.4.1. Recoñece o proceso de produción de discursos orais valorando a claridade expositiva, a adecuación, a coherencia do discurso e a cohesión dos contidos.

LCLB1.4.2. Recoñece a importancia dos aspectos prosódicos, da linguaxe non verbal e da xestión de tempos, e o emprego de axudas audiovisuais en calquera tipo de discurso.

LCLB1.4.3. Recoñece os erros da produción oral propia e allea a partir da práctica habitual da avaliación e autoavaliación, e propón solucións para melloralas.

B1.5. Coñecemento, uso e aplicación das estratexias necesarias para falar en público: planificación do discurso, prácticas orais formais e informais, e avaliación progresiva.

B1.5. Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de xeito individual ou en grupo.

LCLB1.5.1. Realiza presentacións orais.

LCLB1.5.2. Realiza intervencións non planificadas dentro da aula, analizando e comparando as similitudes e as diferenzas entre discursos formais e espontáneos.

LCLB1.5.3. Incorpora progresivamente palabras propias do nivel formal da lingua nas súas prácticas orais.

LCLB1.5.4. Pronuncia con corrección e claridade, modulando e adaptando a súa mensaxe á finalidade da práctica oral.

143

B1.6. Participación en debates,coloquios e conversas espontáneas respectando as normas básicas de interacción, intervención e cortesía que regulan estas prácticas orais. B1.7. Creación de textos orais e audiovisuais que reproduzan situacións reais ou imaxinarias de comunicación.

B1.6.Participar e valorar a intervención en debates, coloquios econversas espontáneas.

LCLB1.6.1. Cínguese ao tema, non divaga e atende as instrucións do/da moderador/a en debates e coloquios.

LCLB1.6.2. Respecta as normas de cortesía que deben dirixir as conversas orais axustándose á quenda de palabra, respectando o espazo, xesticulando adecuadamente, escoitando activamente as demais persoas e usando fórmulas de saúdo e despedida.

Bloque 2. Comunicación escrita: ler e escribir

B2.1. Coñecemento e uso das técnicas e estratexias necesarias para a comprensión de textos escritos.

B2.1. Aplicar estratexias de lectura comprensiva e crítica de textos.

LCLB2.1.1. Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do obxectivo e o tipo de texto.

LCLB2.1.2. Comprende o significado das palabras propias de nivel formal da lingua e incorpóraas ao seu repertorio léxico.

LCLB2.1.3. Relaciona a información explícita e implícita dun texto, e pona en relación co contexto.

LCLB2.1.4. Deduce a idea principal dun texto e recoñece as ideas secundarias, comprendendo as relacións que se establecen entre elas.

LCLB2.1.5. Fai inferencias e hipóteses sobre o sentido dunha frase ou dun texto que conteña diferentes matices semánticos e que favorezan a construción do significado global e a avaliación crítica. 144

B2.2. Lectura, comprensión e interpretación de textos narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos.

B2.2. Ler, comprender, interpretar e valorar textos en diferentes formatos e soportes.

LCLB2.2.1. Localiza, relaciona e secuencia informacións explícitas e implícitas nun texto, e deduce informacións ou valoracións implícitas.

LCLB2.2.2. Interpreta, explica e deduce a información dada en diagramas, gráficas, fotografías, mapas conceptuais, esquemas, etc.

B2.3. Utilización progresivamente autónoma da biblioteca escolar e das tecnoloxías da información e da comunicación como fonte de obtención de información. Educación para o uso, o tratamento e a produción de información.

B2.3. Procurar e manexar información, na biblioteca e noutras fontes, en papel ou dixital, para integrala nun proceso de aprendizaxe continua.

LCLB2.3.1. Utiliza de xeito autónomo diversas fontes de información integrando os coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.

LCLB2.3.2. Coñece o funcionamento de bibliotecas (escolares, locais, etc.) e de bibliotecas dixitais, e é capaz de solicitar autonomamente libros, vídeos, etc.

B2.4. Coñecemento e uso das técnicas e as estratexias para a produción de textos escritos: planificación, obtención de datos, organización da información, redacción e revisión do texto. A escritura como proceso.

B2.4. Aplicar progresivamente as estratexias necesarias para producir textos adecuados, coherentes e cohesionados.

LCLB2.4.1. Aplica técnicas diversas para planificar os seus escritos (esquemas, árbores, mapas conceptuais etc.) e redacta borradores de escritura.

145

LCLB2.4.2. Escribe textos usando o rexistro adecuado, organizando as ideas con claridade, enlazando enunciados en secuencias lineais cohesionadas e respectando as normas gramaticais e ortográficas.

B2.5. Produción de textos escritos e audiovisuais relacionados co ámbito persoal,educativoou escolar, e social. B2.6. Produción de textos escritos e audiovisuais narrativos, descritivos, instrutivos, expositivos e argumentativos, e escritura de textos dialogados.

B2.5. Escribir textos en diferentes soportes e formatos, en relación co ámbito de uso.

LCLB2.5.1. Escribe textos propios do ámbito persoal e familiar, escolar oueducativoe social, imitando textos modelo.

LCLB2.5.2. Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados, imitando textos modelo.

LCLB2.5.3. Realiza esquemas e mapas, e explica por escrito o significado dos elementos visuais que poden aparecer nos textos.

Bloque 3. Coñecemento da lingua

B3.1. Recoñecemento, uso eexplicación das categorías gramaticais: substantivo, adxectivo, determinante, pronome, verbo, adverbio, preposición, conxunción e interxección. B3.2. Coñecemento, uso e valoración das normas ortográficas e gramaticais, recoñecendo o seu valor social e a necesidade de cinguirse a elas para conseguir unha comunicación eficaz.

B3.1. Aplicar os coñecementossobre a lingua e as súas normas de uso para resolver problemas de comprensión de textos orais e escritos, e para a composición e a revisión progresivamente autónoma dos textos propios e alleos.

LCLB3.1.1. Recoñece e explica o uso das categorías gramaticais nostextos, e utiliza este coñecemento para corrixir erros de concordancia en textos propios e alleos.

146

LCLB3.1.2. Recoñece e corrixe erros ortográficos e gramaticais en textos propios e alleos, aplicando os coñecementos adquiridos para mellorar a produción de textos nas súas producións orais, escritas e audiovisuais.

LCLB3.1.3. Coñece e utiliza adecuadamente as formas verbais nas súas producións orais e escritas.

B3.3. Comprensión e interpretación dos compoñentes do significado das palabras: denotación e connotación.

B3.2. Comprender o significado das palabras en toda a súa extensión para recoñecer e diferenciar os usos obxectivos dos subxectivos.

LCLB3.2.1. Diferencia os compoñentes denotativos e connotativos no significado das palabras dentro dunha frase ou un texto oral ou escrito.

B3.4. Coñecemento reflexivo das relacións semánticas que se establecen entre as palabras.

B3.3. Comprender e valorar as relacións de igualdade e de contrariedade que se establecen entre as palabras e o seu uso no discurso oral e escrito.

LCLB3.3.1. Recoñece e usa sinónimos e antónimos dunha palabra, e explica o seu uso concreto nunha frase ou nun texto oral ou escrito.

B3.5. Observación, reflexión e explicación dos cambios que afectan o significado das palabras: causas e mecanismos. Metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos.

B3.4. Recoñecer os cambios de significado que afectan a palabra no texto: metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos.

LCLB3.4.1. Recoñece e explica o uso metafórico e metonímico das palabras nunha frase ou nun texto oral ou escrito.

LCLB3.4.2. Recoñece e explica os fenómenos contextuais que afectan o significado global das palabras: tabú e eufemismo.

147

B3.6. Recoñecemento, uso e explicación dos conectores textuais e dos principais mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais como léxicos.

B3.5. Identificar os conectores textuais e os principais mecanismos de referencia interna presentes nos textos, recoñecendo a súa función na organización do contido do discurso.

LCLB3.5.1. Recoñece, usa e explica os conectores textuais (de adición, contraste e explicación) e os principais mecanismos de referencia interna, gramaticais (substitucións pronominais) e léxicos (elipse e substitucións mediante sinónimos e hiperónimos), e valora a súa función na organización do contido do texto.

B3.7. Recoñecemento, uso e explicación dos recursos de modalización en función da persoa que fala ou escribe. Expresión da obxectividade e a subxectividade a través das modalidades oracionais e as referencias internas ao emisor e ao receptor nos textos.

B3.6. Identificar a intención comunicativa da persoa que fala ou escribe.

LCLB3.6.1. Explica a diferenza significativa que implica o uso dos tempos e modos verbais.

B3.8. Participación en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centrodocente, erelacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais.

B3.7. Participar en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, etc.) nos que se utilicen varias linguas, tanto curriculares como outras presentes no centrodocente, erelacionados cos elementos transversais, evitando estereotipos lingüísticos ou culturais.

LCLB3.7.1. Participa en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre libros e películas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias linguas erelacionados cos elementos transversais,evita estereotipos lingüísticos ou culturais, e valora as competencias que posúe como persoa plurilingüe.

B3.9. Recoñecemento da diversidade lingüística propia do ámbito persoal, social e mediático.

B3.8. Recoñecer e valorar a diversidade lingüística, con especial atención á realidade galega. 148

LCLB3.8.1. Coñece e valora a diversidade lingüística de Galicia.

B3.10. Identificación e progresiva utilización dos coñecementos sobre as linguas para desenvolver unha competencia comunicativa integrada.

B3.9. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso das linguas, mediante a comparación e a transformación de textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coñecementos para solucionar problemas de comprensión e para a produción de textos.

LCLB3.9.1. Utiliza os coñecementos lingüísticos de ámbito contextual, textual, oracional e da palabra, desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensión e a produción dos textos traballados en calquera das outras.

Bloque 4. Educación literaria

B4.1. Lectura libre de obras da literatura española e universal, e da literatura xuvenil, como fonte de pracer, de enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo, para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios, e a súa autonomía de lectura.

B4.1. Ler fragmentos ou obras da literatura española e universal de todos os tempos e da literatura xuvenil, próximas aos propios gustos e ás afeccións, amosando interese pola lectura.

LCLB4.1.1. Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias próximas aos seus gustos, ás súas afeccións e aos seus intereses.

B4.1. Lectura libre de obras da literatura española e universal, e da literatura xuvenil como fonte de pracer, de enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo, para lograr o desenvolvemento dos seus propios gustos e intereses literarios, e a súa autonomía de lectura.

B4.2. Promover a reflexión sobre a conexión entre a literatura e o resto das artes (música, pintura, cine, etc.), como expresión do sentimento humano, analizando e interrelacionando obras literarias, musicais, arquitectónicas, etc. personaxes e temas de todas as épocas.

LCLB4.2.1. Desenvolve progresivamente a capacidade de reflexión observando, analizando e explicando a relación entre diversas manifestacións artísticas de todas as épocas (música, pintura, cine, etc.). 149

LCLB4.2.2. Recoñece e comenta o mantemento ou a evolución de personaxes-tipo, temas e formas ao longo de diversos períodos histórico-literarios ata a actualidade.

B4.3. Fomentar o gusto e o hábito pola lectura en todas as súas vertentes: como fonte de acceso ao coñecemento e como instrumento de lecer e diversión que permite explorar mundos diferentes aos nosos, reais ou imaxinarios.

LCLB4.3.1. Fala na clase dos libros e comparte as súas impresións cos/coas compañeiros/as.

LCLB4.3.2. Le en voz alta modulando, adecuando a voz, apoiándose en elementos da comunicación non verbal e potenciando a expresividade verbal.

B4.2. Redacción de textos de intención literaria a partir da lectura de textos, utilizando as convencións formais do xénero e con intención lúdica e creativa.

B4.4. Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

LCLB4.4.1. Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados seguindo as convencións do xénero, con intención lúdica e creativa.

LCLB4.4.2. Desenvolve o gusto pola escritura como instrumento de comunicación capaz de analizar e regular os seus propios sentimentos.

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA MÍNIMOS ESIXIBLES A correcta expresión oral e escrita da lingua castelá. Breve introducción á historia das linguas constitucionais. Variedades lingüísticas. Uso da linguaxe. Niveis e rexistros. 150

A sílaba. Principais esquemas silábicos do español. Ditongos, tritongos e hiatos. A sílaba na escritura. Uso do til nas combinacións vocálicas. Uso dos signos de exclamación e de consulta. Uso do guión, a raia, as comiñas e os parénteses. Uso correcto das grafías da lingua. Clases de palabras. A oración simple. Suxeito de predicado. Tipos de complemento. Técnicas de traballo: análise, síntese, dedución. Os xéneros literarios: trazos característicos. A narrativa: estructura. A epopeia, conto e a novela. A lírica: o ritmo e a rima. Métrica. O teatro: Texto e representación. LINGUA GALEGA E LITERATURA MÍNIMOS ESIXIBLES A correcta expresión oral e escrita da lingua. Breve introducción á diversidade lingüística. Uso da linguaxe. Niveis e rexistros. A sílaba. Principais esquemas silábicos do galego. Ditongos, tritongos e hiatos. A sílaba na escritura. Uso do til nas combinacións vocálicas. Uso dos signos de exclamación e de consulta. Uso do guión, a raia, as comiñas e os parénteses. Uso correcto das grafías da lingua. Clases de palabras. A oración simple. Suxeito de predicado. Tipos de complemento. Técnicas de traballo: análise, síntese, dedución. Os xéneros literarios: trazos característicos. A narrativa: estructura. A epopeia, conto e a novela.

151

A lírica: o ritmo e a rima. Métrica. O teatro: Texto e representación. XEOGRAFÍA E HISTORIA

Xeografía e Historia. 1º PMAR (2º ESO)

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

Bloque 1. O medio físico

B1.1. Localización. Latitude e lonxitude.

B1.1. Localizar espazos xeográficos e lugares nun mapa ou nunha imaxe de satélite, utilizando datos de coordenadas xeográficas.

XHB1.1.1. Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa de España e de Galicia, utilizando datos de coordenadas xeográficas.

B1.2. Características xerais do medio físico de España e de Galicia.

B1.2. Ter unha visión global do medio físico de España e de Galicia, e das súas características xerais.

XHB1.2.1. Enumera e describe as peculiaridades do medio físico español e galego.

B1.3. Medio físico de España: relevo e hidrografía.

152

B1.3. Situar no mapa de España as unidades e os elementos principais do relevo peninsular, así como os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos.

XHB1.3.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo español.

XHB1.3.2. Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de España.

B1.4. Medio físico de Galicia: relevo e hidrografía.

B1.4. Situar no mapa de Galicia as unidades e os elementos principais do relevo, así como os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos.

XHB1.4.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo galego.

XHB1.4.2. Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de Galicia.

B1.5. Clima: elementos e factores. Diversidade climática daPenínsula Ibérica e de Galicia.

B1.5. Coñecer e describir osgrandes conxuntos bioclimáticos que conforman o espazo xeográfico español e galego.

XHB1.5.1. Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos de España.

XHB1.5.2. Analiza e compara as zonas bioclimáticas españolas utilizando gráficos e imaxes.

XHB1.5.3. Localiza nun mapa os espazos bioclimáticos de Galicia.

B1.6. Diversidade de paisaxes. Zonas bioclimáticas da Península Ibérica e de Galicia.

B1.6. Coñecer os principais espazos naturais de España e de Galicia.

XHB1.6.1. Distingue e localiza nun mapa as paisaxes de España e de Galicia. 153

B1.7. Medio natural e problemas ambientais en España.

B1.7. Coñecer, describir e valorar a acción do ser humano sobre o ambiente español e galego, e as súas consecuencias.

XHB1.7.1. Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a problemas ambientais actuais en España e en Galicia, e localiza páxinas e recursos da web directamente relacionados con eles.

Bloque 2. O espazo humano

B2.1. Poboación mundial: modelos demográficos e movementos migratorios.

B2.1. Comentar a información en mapas do mundo sobre a densidade de poboación e as migracións.

XHB2.1.1. Localiza no mapa mundial os continentes e as áreas máis densamente poboadas.

XHB2.1.2. Explica o impacto das ondas migratorias nos países de orixe e nos de acollemento.

B2.2. Poboación europea: distribución e evolución.

B2.2. Analizar a poboación europea no relativo á súa distribución, evolución e dinámica, e ás súas migracións e políticas de poboación.

XHB2.2.1. Explica as características da poboación europea.

XHB2.2.2. Compara entre países a poboación europea segundo a súa distribución, a súa evolución e a súa dinámica.

B2.3. Poboación española: evolución, distribución e dinámica. Movementos migratorios.

154

B2.3. Analizar as características da poboación española, a súa distribución, dinámica e evolución, e os movementos migratorios.

XHB2.3.1. Explica a pirámide de poboación de España e das súas comunidades autónomas.

XHB2.3.2. Analiza en distintos medios os movementos migratorios nas últimas tres décadas en España.

B2.4. Poboación de Galicia: evolución, distribución e dinámica. Movementos migratorios.

B2.4. Analiza as características da poboación de Galicia, a súa distribución, dinámica e evolución, e os movementos migratorios

XHB2.4.1. Coñece o proceso da emigración galega, as súas etapas e os destinos principais.

B2.5. Proceso de urbanización no planeta.

B2.5. Sinalar nun mapamundi as grandes áreas urbanas, e identificar e comentar o papel das cidades mundiais como dinamizadoras da economía das súas rexións.

XHB2.5.1. Realiza un gráfico con datos da evolución do crecemento da poboación urbana no mundo.

XHB2.5.2. Sitúa no mapa do mundo as vinte cidades máis poboadas, di a que país pertencen e explica a súa posición económica.

B2.6. A cidade e o proceso de urbanización europeo.

B2.6. Comprender o proceso de urbanización, os seus proles e os seus contras en Europa.

XHB2.6.1. Resume elementos que diferencien o urbano e o rural en Europa.

XHB2.6.2. Distingue os tipos de cidades do noso continente. 155

B2.7. A cidade e o proceso de urbanización en España e en Galicia.

B2.7. Recoñecer as características das cidades españolas e galegas, e as formas de ocupación do espazo urbano.

XHB2.7.1. Interpreta textos que expliquen as características das cidades de España e de Galicia, axudándose de internet ou de medios de comunicación escrita.

B2.8. Diversidade de medios naturais en España e en Galicia.

B2.8. Coñecer os principais espazos naturais protexidos a nivel peninsular e insular.

XHB2.8.1. Sitúa os parques naturais españois nun mapa, e explica a situación actual dalgúns deles.

XHB2.8.2. Elabora gráficos de distinto tipo (lineais, de barra e de sectores) en soportes virtuais ou analóxicos, que reflictan información económica e demográfica de países ou áreas xeográficas a partir dos datos elixidos.

B2.9. Paisaxes no territorio español e galego.

B2.9. Identificar as principais paisaxes humanizadas españolas e galegas, e identificalas por comunidades autónomas.

XHB2.9.1. Clasifica as principais paisaxes humanizadas españolas a través de imaxes.

B2.10. Principais retos e problemas ambientais en España.

B2.10. Coñecer e analizar os problemas e os retos ambientais que afronta España, a súa orixe e as posibles vías para afrontar estes problemas.

XHB2.10.1. Compara paisaxes humanizadas españolas segundo a súa actividade económica.

Bloque 3. A historia 156

B3.1. Relación entre o pasado, o presente e o futuro a través da historia.

B3.1. Recoñecer que o pasado non está "morto e enterrado", senón que determina o presente e os posibles futuros e espazos, ou inflúe neles.

XHB3.1.1. Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado.

B3.2. Fontes históricas.

B3.2. Identificar, nomear e clasificar fontes históricas, e explicar diferenzas entre interpretacións de fontes diversas.

XHB3.2.1. Nomea e identifica catro clases de fontes históricas.

XHB3.2.2. Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, xa sexan estas restos materiais ou textuais.

B3.3. Cambioe continuidade.

B3.3. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia, diferenciando períodos que facilitan o seu estudo e a súa interpretación.

XHB3.3.1. Ordena temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

XHB3.3.2. Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

B3.4. Tempo histórico.

B3.4. Entender que os acontecementos e os procesos ocorren ao longo do tempo e á vez no tempo (diacronía e sincronía).

157

XHB3.4.1. Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

B3.5. Vocabulario histórico e artístico.

B3.5. Utilizar o vocabulario histórico e artístico con precisión, inseríndoo no contexto adecuado.

XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.

B3.6. Idade Media: concepto e as subetapas (alta, plena e baixa Idade Media).

B3.6. Caracterizar a alta Idade Media en Europa e recoñecer a dificultade da falta de fontes históricas neste período.

XHB3.6.1. Utiliza as fontes históricas e entende os límites do que se pode escribir sobre o pasado.

B3.7. Caída do Imperio Romano en Occidente: división política e invasións xermánicas. Imperio Bizantino e reinos xermánicos.

B3.7. Describir a nova situación económica, social e política dos reinos xermánicos.

XHB3.7.1. Compara as formas de vida (en diversos aspectos) do Imperio Romano coas dos reinos xermánicos

B3.8. Feudalismo.

B3.8. Explicar a organización feudal e as súas consecuencias.

XHB3.8.1. Caracteriza a sociedade feudal e as relacións entre señores e campesiños.

B3.9. Islam. Península Ibérica: invasión musulmá. Evolución de Al-Andalus e dos reinos cristiáns.

B3.9. Analizar a evolución dos reinos cristiáns e musulmáns, nos seus aspectos socioeconómicos, políticos e culturais. 158

XHB3.9.1. Comprende as orixes do Islam e o seu alcance posterior.

XHB3.9.2. Explica a importancia de Al-Andalus na Idade Media.

B3.10. Reconquista e repoboación.

B3.10. Entender o proceso dasconquistas e a repoboación dos reinos cristiáns na Península Ibérica e as súas relacións con Al-Andalus.

XHB3.10.1. Interpreta mapas que describen os procesos de conquistae repoboación cristiás na Península Ibérica.

XHB3.10.2. Explica a importancia do Camiño de Santiago.

B3.11. Expansión comercial europea e recuperación das cidades. Crise da baixa Idade Media: a ‘Peste Negra’ e as súas consecuencias.

B3.11. Entender o concepto de crise e as súas consecuencias económicas e sociais.

XHB3.11.1. Comprende o impacto dunha crise demográfica e económica nas sociedades medievais europeas.

B3.12. Arte románica, gótica e islámica.

B3.12. Comprender as características e as funcións da arte na Idade Media.

XHB3.12.1. Describe características da arte románica, gótica e islámica.

MÍNIMOS ESIXIBLES Etapas da Idade Media. Os principais reinos xermánicos europeos tras a fragmentación do Imperio romano de Occidente. 159

O Al-Andalus: A expansión do Islam. Trazos xerais da arte islámica e andalusí e identificar os monumento. A Europa feudal: as funcións da monarquía feudal, os estamentos da sociedade medieval. A orixe dos primeiros reinos peninsulares. A cultura e a arte do Románico: As características básicas da arte románica. As cidades da Europa medieval: o renacemento da vida urbana, os principais espazos da cidade medieval, as actividades económicas e os grupos sociais. Os grandes reinos peninsulares. Os habitantes do planeta: distribución da poboación e as pirámides de poboación. A poboación española As sociedades humanas e os fenómenos migratorios O concepto de cidade. A morfoloxía e as funcións urbanas. Natureza e sociedade: harmonías, crises e impactos PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN -Probas escritas: faranse 3 probas por avaliación, unha para cada materia do ámbito. En cada unha haberá preguntas prácticas e outras teóricas. (Por exemplo: en Xeografía farase localizar en mapas, e ó mesmo tempo desenvolver algún tema concreto). -Ademais, o alumnado deberá entregar en cada avaliación algún traballo relacionado cos contidos abordados: un vídeo-documental, elaboración dun blog con contidos do ámbito, ou un traballo de investigación escrito (a decidir o tipo de formato: en power point, en muro dixital con programas como Pinterest, etc.). Os traballos faranse, alternando, en grupo ou individualmente. -Leranse ó longo do curso 3 obras: dúas de carácter literario, unha en galego e outra en castelán; unha terceira sobre algún tema de xeografía. En galego propomos algo de Agustín Fernández Paz. A obra literaria castelá e a de xeografía están sen decidir aínda, pois consultarémolo cos departamentos implicados. V. CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS QUE REQUIRE O ÁMBITO Traballar de xeito competencial na aula supón que o docente pasa a ser un xestor de coñecemento do alumnado e o alumno ou a alumna adquire un maior grao de protagonismo.

160

O alumnado deberá desenvolver actitudes conducentes á reflexión e análise. Para isonecesitamos certo grao deadestramento individual e traballo reflexivode procedementos básicos da materia: a comprensión lectora, a expresión oral e escrita, a argumentación en público e a comunicación audiovisual. Nalgúns aspectos da área, otraballo en grupo colaboradorachega, ademais do adestramento de habilidades sociais básicas e enriquecemento persoal desde a diversidade, unha ferramenta perfecta para discutir e afondar en contidos dese aspecto. Por outro lado, cada alumno parte dunhas potencialidades que definen as súas intelixencias predominantes, enriquecer as tarefas con actividades que se desenvolvan desde ateoría das intelixencias múltiplesfacilita que todos os escolares poidan chegar a comprender os contidos que pretendemos adquirir para o desenvolvemento dos obxectivos de aprendizaxe. É indispensable avinculación a contextos reais,así como xerar posibilidades de aplicación dos contidos adquiridos. Para iso, as tarefas competenciais facilitan este aspecto, que se podería complementar con proxectos de aplicación dos contidos. Traballar con textos de distinta índole, sobre todo en formato dixital para que o elemento visual lles axude a reter información. Uso da internet, como recurso fundamental para a búsqueda de información. Recadar, analizar e cribar información, construíndo os seus propios coñecementos. VI. MATERIAIS ERECURSOS DIDÁCTICOS. -Libros de texto. -Internet. -Mapas. -Audicións. -Vídeos. -Prensa. -Biblioteca. VII. CRITERIOS DE AVALIACIÓN, CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN. -Como dixemos, faranse tres probas escritas por avaliación (unha de Lengua; outra de Lingua; e outra de Xeografía e Historia). Cada proba valerá un 25% da nota da avaliación (as tres suman un 75 %). O 25% da nota restante virá dada polo traballos que se manden facer (vídeos, traballos de investigación, etc. ). Para facer media entre eses tres exames, hai que chegar a 3 en cada unha desas probas. 161

-As faltas de ortografía descontaranse nos exames; ata 1,5 menos en cada exame,e haberá que “recuperalas” a través dun caderno de faltas, onde se traballará con elas para non volver caer neses erros en vindeiras probas. -Nas materias de Lingua e Lengua haberá que ler un libro, un para cada lingua, pero non de grande extensión. Nas probas de Lingua e Lengua farase unha pregunta desa obra lida. O ámbito considerarase aprobado cando se chegue, polo menos a 4,5. O 75% da nota final decidirase sobre as probas das tres avaliacións, mentres que o 25% será calculado sobre os traballos de investigación, vídeos, etc. feitos ó longo do curso. Considerarase aprobado o ámbiro cando se acade a puntuación mínima de 5. PROMOCIÓN A promoción é a establecida con carácter xeral para os alumnos de ESO, con estas características: -Promociónase de curso con dúas materias ou ámbitos suspensos como máximo, sempre que non sexan simultaneamente os ámbitos Socio-Lingüístico e Científico (cada ámbito contémplase como unha única materia). -Repítese curso con tres ou máis materias ou ámbitos suspensos. O equipo docente poderá decidir a promoción excepcional dun alumno que suspendese tres materias ou ámbitos, tendo en conta os resultados de aprendizaxe e as posibilidades de aproveitamento do curso seguinte. VIII. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO E PRÁCTICA DOCENTE. Irase avaliando o proceso de ensino a partir dos resultados que obteñan nas probas, os traballos que elaboren ou na comprensión que manifesten nas intervencións, comentarios e exposicións da clase. Ademais, a docente estará en plena conexión cos departamentos de Lingua, Lengua, Xeografía e Historia para comprobar a abordaxe que dos contidos se fai no 2º ordinario, por se esa metodoloxía consegue obter mellores resultados. IX. ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DAS MATERIAS PENDENTES. Para osalumnoscon materias de 1º ESO suspensas, remito ásprogramacións de Lengua Castelá e Literatura, Lingua Galega e Literatura e Historia e Xeografía de 2º para consultar oprotocolo a seguirpara a recuperación de ditas materias. X. ORGANIZACIÓN DOS PROCEDEMENTOS QUE LLE PERMITAN AO ALUMNADO ACREDITAR OS COÑECEMENTOS NECESARIOS. Os procedementos usados para que o alumnado acredite os seus coñecementos son os exercicios/traballos de investigación/vídeo, etc., que se farán por avaliación.

162

Tamén acreditará os seus coñecementos a través das tres probas escritas xa citadas, e que se farán despois de abordados os contidos en cuestión. XI. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS INDIVIDUAIS OU COLECTIVAS QUE SE POIDAN ADOPTAR COMO CONSECUENCIA DOS SEUS RESULTADOS. A avaliación inicial farase e ao iniciodo curso mediante una proba escrita sobreos contidos mínimos de 1º ESO através de textos, co que o alumnado deberá traballar (extraer ideas, resumir, estruturar, elaborar a partir del unha opinión crítica; ou comentar aspectos léxicos, semántico, ortográficos e morfosintácticos) etravés de preguntas teóricas concretas, ou de localización en mapas de distintos elementos (orografía, países, continentes, etc.). Terá lugar aolongo do mes de outubro . Valoralase os coñecementos previos que se teñen sobre cada un dosaspectos avaliados establecéndose:sonsuficientes, se deben mellorar ouse descoñecen. XII. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE. PMAR xa está orientado a solventar os problemas de aprendizaxe dos alumnos que están neste tramo educativo. Iso conséguese facendo un seguimento máis individual e continuo, algo que se logra con eses traballos e actividades que noutro curso non se poderían facer. Ademais, xa non se esixe tanto como no curso ordinario, porque aquí o importante non é só memorizar contidos, senón aprender a reflexionar, a opinar, a organizarse, a estruturar e integrar coñecementos, a redactar, a comprender, ou a descubrir por eles mesmos E ao seren tan poucos, o ritmo de aprendizaxe é máis lento, dándolles máis tempo a asimilar e integrar o aprendido. XIII. CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS QUE SE TRABALLARÁN NO CURSO QUE CORRESPONDA. 1.Educación para a saúde e a calidade de vida. Estudar a resposta axeitada que o alumno debe dar ante temas como a droga, alcol, etc. Debemos procurar libros de lectura axeitados para abordar estes temas, ou textos a comentar destas temáticas. A materia de xeografía pode aportarnos moito ó respecto ( 2.Educación ambiental. O alumno debe comprender a importancia deste tema nunha sociedade como a galega, na que posuímos unha grande riqueza ambiental, aniquilada de xeito mesquiño cos incendios. Moitos textos de temática paisaxística poden axudarnos a traballar iso. 3.Educación para a paz. O alumno debe comprender qué significa a paz, para iso podémonos valer de noticias, reportaxes ou comentarios de actos violentos concretos para estudar o tema. 4.Educación para a igualdade. Lograr entre os alumnos o respecto por todos, especialmente por aqueles que son diferentes. Pero, dun xeito particular, o alumno debe aprender a respectar o compañeiro que ten ao lado e, por suposto, o profesor, pois a abstracción non serve para nada. 5.Educación do consumidor. Aprender a vivir en saúde leva consigo respectarse a si mesmos e renunciar a todo aquilo que prexudique a saúde.

163

6.Educación para o lecer. Aprender a xogar en deportes colectivos, descubrir a importancia que teñen os compañeiros nestes xogos colectivos. A harmonía é necesaria entre todos para lograr os fins perseguidos. Ademais, ao pórlles libros de lectura, estamos conseguindo que enchan o seu lecer coa literatura. 7.Educación para uso non sexista da lingua. Detectar trazos sexistas da lingua e resolvelos mediante formas adecuadas, por exemplo, podemos cuestionar formas lingüísticas como “os alumnos”, englobando mozos e mozas. Isto podería tamén relacionarse coa literatura, e a presenza continuada ó longo de moitos séculos, da autoría masculina. 8.Educación na sexualidade e na saúde. Aprender a vivir a propia sexualidade respectando a dos demais, e a utilizar unha linguaxe adecuada e respectuosa. 9.Educación vial. Analizar criticamente as mensaxes verbais e icónicas de propaganda e publicidade directamente relacionada con vehículos. Ademais, ó tratarmos valores éticos e morais, fomentamos o civismo, tan necesario na educación vial. XIV. ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E COMPLEMENTARIAS. Pénsase facer algunha saída para reforzar os contidos vistos na aula, mais procurariamos ir cono resto do alumnado de 2º ESO e conoutros departamentos para así compartir gastos. XV. PROGRAMACIÓN DA EDUCACIÓN EN VALORES. Como todas as materias, dende as nosas tamén se van inculcar valores e principios, comezando polo respecto na clase a compañeiros e profesores, ou contribuíndo a que haxa un clima de harmonía e axuda mutua. Por outra banda, a través da literatura, da xeografía e a historia, ou mesmo dende a biografía dos autores, podemos educar en valores. De igual xeito, os textos (argumentacións, exposicións, noticias, etc.) que se usen na aula contribuirán neste sentido. XVI. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR. Como o resto doinstituto, aproveitaremos a nosa hora de ler para animar á lectura. A través dos contidos de literatura tamén contribuiremos ao proxecto lector, comentando naclase textos de distinta índole e temática, coa intención de que aprendan a ler a literatura, e a sentírense así atraídos pola lectura deste tipo de producións artísticas. Pensamos tamén fomentar o traballo de investigación, animando ós nenos e nenas a facer proxectos nos que teñan que consultar variadas fontes, tratando de que entendan que a lectura transmite agradables momentos de lecer, pero tamén unha enorme sabedoría. Ademais, proporemos unhas lecturas anuais, non só obrigatorias. En calquera caso, hai a disposición tanto por parte do profesorado como do alumnado (na biblioteca do centro) gran número de títulos de diferentes coleccións que ofertan literatura xuvenil 164

para distintas idades e para tódolos gustos.É tarefa do profesor animar aos alumnos a que lean, para o que se propoñen libros atractivos especialmente escritos para eles, con temas que susciten o seu interese. A visita dalgún dos autores do libros propostos é altamente estimulante xa que proporciona unha experiencia única na que os alumnos lectores poden conversar acerca do libro co seu autor, preguntarlle dúbidas, compartir inquedanzas… e predispoñelos a achegarse a ler outras historias. XVII. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN Ó PLAN TICs. As aulas están dotadas duns equipos informáticos que constan de CPU, proxector e pantalla conectados a internet. A utilización dos equipos é sinxela e moi cómoda e facilita enormemente o fomento das TIC, xa que en cada sesión, sen saír da aula, pódese acceder á rede, utilizar un programa informático, usar os recursos multimedia que forman parte do material escolar ou dar unha clase con soporte informático. As posibilidades que se nos ofrecen son moitas e o acceso a elas está aí. O profesor utilizarao e amosará aos alumnos como sacarlle proveito. Internet será unha ferramenta básica no desenvolvemento das clases (prensa on line, dicionarios, tradutores, galipedia, BVG, google maps, wiki, etc.). De igual xeito, o departamento usará un blog para subir material, vídeos ou traballos. Proporáselle ó alumnado que elabore vídeos, para así aprender a buscar información, sintizala, e transmitila oralmente. Para determinadas festividades, tales como as Letras, animaremos ós nosos mozos e mozas a elaborar taboleiros virtuais coa vida e obra do homenaxeado. Usaranse ferramentas como Pinterest, tan creativa e atractiva visualmente. Na esquematización, algo fundamental na aprendizaxe de contidos, usaremos ferramentas do tipo Mindomo. E, por último, as docentes, a través do blog, colgarán material dende googledrive, que tamén nos dá a opción de facer comentarios a tempo real e grupais. 18. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN Ó PLAN DE CONVIVENCIA. Neste departamento contribuirase ao plan de convivencia do Centro coas siguintes accións: • Control de faltas de asistencia • Asistencia ao titor doalumno • Asistencia ás familias • Fomento na aula da libertade, igualdade e na resolución de problemas. XIX. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS EN RELACIÓN COS RESULTADOS ACADÉMICOS E PROCESOS DE MELLORA. 165

O departamentos dedicará unha reunión semanal a avaliar o desenvolvemento do curso. Para este asunto concreto deberá realizarse na primeira semana do mes respectivo

C. PROGRAMACIÓN LINGUA E LITERATURA BACHARELATO I. PROGRAMACIÓN POR MATERIA E CURSO: 1.1.LINGUA CASTELÁ E LITERATURA I 1º DE BACHARELATO (LOMCE): 1.1.1. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave 1.1.2. Obxectivos 1.1.3. Estándares de aprendizaxe, contidos e criterios de avaliación. 1.1.3.1. Temporalización 1.1.4. Grao mínimo de consecución 1.2. LITERATURA UNIVERSAL / 1º DE BACHARELATO (LOMCE) 1.2.1. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave 1.2.2. Obxectivos 1.2.3. Estándares de aprendizaxe, contidos e criterios de avaliación. 1.2.3.1. Temporalización 1.2.4. Grao mínimo de consecución 2.1.LINGUA CASTELÁ E LITERATURA II 2º DE BACHARELATO (LOE): 2.1.1. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave 2.1.2. Obxectivos 2.1.3. Estándares de aprendizaxe, contidos e criterios de avaliación 2.1.3.1. Temporalización 2.1.4. Grao mínimo de consecución

II. METODOLOXÍA DIDÁCTICA

III. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

IV. CRITERIOS DE CORRECCCIÓN E CUALIFICACIÓN

V. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS

VI. RECUPERACIÓN DE MATERIAS PENDENTES

166

VII. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

VIII. PROGRAMA DE EDUCACIÓN EN VALORES

I.- PROGRAMACIÓNS POR CURSO

1.1. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA I 1º BACHARELATO

MATERIA PROFESOR/ES

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA I Mª José Prada Prada

1.1.1. Contribución da materia á adquisición das competencias clave O estudo da Lingua e a Literatura supón a posta en marcha de toda unha serie de estratexias cognitivas, de pensamento e aprendizaxe para a realización de distintas tarefas, polo que leva implícito o desenvolvemento de cada unha das competencias clave. Comunicación lingüística A competencia en comunicación lingüística é o resultado da acción comunicativa dentro de prácticas sociais determinadas, nas que o individuo interactúa con outros a través de textos en múltiples modalidades, formatos e soportes. Estas situacións e prácticas poden implicar o uso dunha o varias linguas, en diversos ámbitos e de xeito individual ou colectivo. Esta visión da competencia en comunicación lingüística, que ofrece unha imaxen do individuo coma axente comunicativo que produce, e no so recibe, mensaxes a través das linguas con distintas finalidades, vai asociada a metodoloxías activas de aprendizaxe. Ademáis, representa unha vía de coñecemento e contacto coa diversidade cultural que implica un factor de enriquecimento. O currículo de Lingua castelá e Literatura, ao ter coma meta o desenvolvemento da capacidade para interactuar de forma competente mediante a linguaxe nas diferentes esferas da actividade social, contribue dun xeito decisivo ao desenvolvemento de todos os aspectos que conforman a competencia en comunicación lingüística. Ademáis, as habilidades e estratexias para o uso dunha lingua determinada, e a capacidade para tomar a lingua coma obxeto de observación se transfiren e aplican ao aprendizaxe de outras. Esta aprendizaxe contribue a acrecentar esta competencia sobre o uso lingüístico en xeral. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía A competencia matemática implica a capacidade de aplicar o razonamento matemático e sus ferramentas para describir, interpretar e predecir distintos fenómenos no seu contexto. a materia de lingua Castelá e Literatura contribue á adquisición da competencia matemática ao desenvolver a capacidade de abstracción, a relación lóxica entre conceptos e a súa representación gráfica mediante mapas conceptuais, diagramas de fluxo, mapas mentais, esquemas, etcétera.

167

As competencias básicas en ciencia e tecnoloxía son aqueAs que proporcionan un acercamento ao mundo físico e á interacción responsable con él desde accións orientadas á conservación e mellora do medio natural, decisivas para a protección e mantemento da calidade de vida e o progreso dos pobos. Estas competencias contribuen ao desenvolvemento do pensamento científico, pois inclúen a aplicación dos métodos propios da racionalidade científica e as destrezas tecnolóxicas, que conducen á adquisición de coñecementos, o contraste de ideas e a aplicación dos descubrimentos ao bienestar social. A aportación da materia de Lingua castelá e Literatura prodúcese a través do coñecemento e o dominio da linguaxe científica, e da relación dos avances científicos e tecnolóxicos co contexto no que se producen. Competencia dixital A competencia dixital é aquela que implica o uso creativo, crítico e segauro das TIC para acadar os obxectivos relacionados co traballo, o aprendizaxe, o uso do tempo libre, a inclusión e participación na sociedade. Esta competencia supón, ademáis da adecación aos cambios que introducen as novas tecnoloxías na alfabetización, a lectura e a escritura, un conxunto novo de coñecementos, habilidades e actitudes necesarias hoxe en día para ser competente nun entorno dixital. Require coñecementos relacionados coa linguaxe específica básica: textual, numérica, icónica, visual, gráfica e sonora, así coma as súas pautas de decodificación e transferencia. Esto conleva o coñecemento das principais aplicacións informáticas, o acceso ás fontes e o procesamento da información, e o coñecemento dos dereitos e as liberdades que asisten ás persoas no mundo dixital. A contribución da asignatura de Lingua castelá e Literatura ao tratamento da información e competencia dixital é decisiva, pois unha das súas metas é proporcionar coñecementos e destrezas para a búsqueda e selección de información relevante de acordo con diferentes necesidades, así coma para a súa reutilización na producción de textos orais e escritos proprios. A búsqueda e selección de moitas destas informacións requerirá, por exemplo, o uso axeitado de bibliotecas o a utilización de Internet, e a realización guiada destas búsquedas constituirá un medio para o desenvolvemento da competencia dixital. Ademáis, o currículo de Lingua castelá e Literatura inclúe o uso de soportes electrónicos na composición e publicación de textos, de xeito que podan abordarse máis eficazmente algunhas operacións que interveñen no proceso de escritura (planificación, execución do texto, revisión, publicación…) e que constituen un dos contidos básicos desta materia. Igualmente, queda dentro do ámbito da asignatura o estudo dos elementos formais e das normas de uso dos novos xéneros discursivos vinculados ás redes sociais e a Internet, así coma o fomento da prevención dos riscos que existen para os usuarios destes novos sistemas de comunicación. Aprender a aprender A competencia de aprender a aprender é fundamental para a aprendizaxe permanente en distintos contextos formais e informais. Caracterízase pola habilidade para iniciar, organizar e persistir no aprendizaxe, que exixe a capacidade para motivarse por aprender para desencadenar 168

o proceso, e require coñecer e controlar os propios procesos de aprendizaxe. A competencia de aprender a aprender desemboca nunha aprendizaxe cada vez máis eficaz e autónoma. Ademáis de instrumento de comunicación, a linguaxe é un medio de representación do mundo e está na base do pensamento e do coñecemento. O acceso ao saber e á construcción de coñecementos mediante a linguaxe se relaciona directamente coa competencia básica de aprender a aprender. Asimesmo, os contidos de reflexión sobre a lingua recollen un conxunto de saberes conceptuais (metalinguaxe gramatical) e procedimentais (capacidade para analizar, contrastar, ampliar e reducir enunciados mediante o uso consciente de ciertos mecanismos gramaticais, sustituir elementos do enunciado por outros gramaticalmente equivalentes, usar diferentes esquemas sintácticos para expresar unha misma idea, diagnosticar errores e reparalos, etc.), que se adquiren en relación coas actividades de comprensión e composición de textos e que se reutilizan para optimizar a aprendizaxe lingüística, é decir, para aprender a aprender lingua. Competencias sociais e cívicas A competencia social relaciónase co bienestar personal e colectivo. Esixe entender o xeito no que pode procurarse un estado de saúde física e mental óptimo tanto para as persoas coma para sus familias e a súa entorno social próximo, e saber cómo un estilo de vida saludable pode contribuir a ello. A competencia cívica se basa no coñecemento crítico dos conceptos de democracia, xusticia, igualdad, ciudadanía e dereitos humáns e civís, así coma da súa formulación na Constitución española, a Carta dos Dereitos Fundamentais da Unión Europea e en declaracións internacionais, e da súa aplicación por parte de diversas institucións a escaA local, rexional, nacional, europea e internacional. Esto inclúe o coñecemento dos acontecimentos contemporáneos, así coma dos acontecimentos máis destacados e das principais tendencias nas historias nacional, europea e mundial, así coma a comprensión dos procesos sociais e culturais de carácter migratorio que implican a existencia de sociedades multiculturais no mundo globalizado. O aprendizaxe da lingua contribúe decisivamente ao desenvolvemento da competencia social e cidadá, entendida coma un conxunto de habilidades e destrezas para as relacións, a convivencia, o respeto e o entendimento entre as persoas. En efecto, aprender lingua é aprender a comunicarse cos outros, a comprender o que estes transmiten e a aproximarse a outras realidades. A educación lingüística ten un componente estrechamente vinculado coa competencia social e cidadá: a constatación da variedade dos usos da lingua e a diversidade lingüística, e a valoración de todasas linguas coma igualmente aptas para desempeñar as funcións de representación e comunicación. Tamén contribúese na medida na que se analiza como a linguaxe transmite e sanciona prexuicios e imáxenes estereotipadas do mundo, para contribuir á erradicación dos usos discriminatorios. Sentido de iniciativa e espíritu emprendedor O sentido de iniciativa e espíritu emprendedor implica a capacidade de transformar as ideas en actos. Significa adquirir conciencia da situación na que hai que intervir o que hai que resolver, e 169

saber elexir, planificar e xestionar os coñecementos, destrezas o habilidades e actitudes necesarios con criterio propio, co fin de acadar o obxectivo previsto. Aprender a usar a lingua é tamén aprender a analizar e resolver problemas, ya que unha das funcións da linguaxe é regular e orientar a nosa propia actividade e a nosa interrelación cos demáis, polo que se poñen en funcionamento habilidades sociais para relacionarse, cooperar e traballar en equipo: ponerse no lugar do outro, valorar as ideas dos demáis, dialogar, e nexociar e traballar de forma cooperativa e flexible. Por isto, a adquisición de habilidades lingüísticas contribue a progresar na iniciativa personal e na regulación da propia actividade con autonomía. A competencia en conciencia e expresión cultural implica coñecer, comprender, apreciar e valorar con espíritu crítico, e unha actitude aberta e respetuosa, as diferentes manifestacións culturais e artísticas, utilizarAs coma fonte de enriquecimento e disfrute personal, e consideralas parte da riqueza e patrimonio dos pobos. Esta competencia incorpora tamén un componente expresivo referido á propia capacidade estéticay creadora e ao dominio daquelas capacidades relacionadas cos diferentes códigos artísticos e culturais, para poder utilizalas coma medio de comunicación e expresión personal. Implica igualmente manifestar interés pola participación na vida cultural e por contribuir á conservación do patrimonio cultural e artístico, tanto da propia comunidade coma de outras. A lectura, interpretación e valoración das obras literarias contribuen ao desenvolvemento dunha competencia artística e cultural, entendida coma aproximación a un patrimonio literario e a temas recurrentes que son expresión de preocupacións esenciais do ser humano. A súa contribución será máis relevante se se establecen relacións entre as manifestacións literarias e outras manifestacións artísticas. Tamén se contribúe a esta competencia procurando que o mundo social da literatura (autores, críticos, acceso a bibliotecas, librerías, catálogos o a presencia do literario na prensa) adquira sentido para o alumnado. 1.1.2. Obxectivos de etapa do Bacharelato Segundo o currículo, o Bacharelato contribuirá a desenvolver no alumnado as capacidades que lle permitan: a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade. b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais. c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en particular, a violencia 170

contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoas con discapacidade. d) Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. e) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua castelá. f) Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras. g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación. h) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social. i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as habilidades básicas propias da modalidade elixida. l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego. m) Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico. n) Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes de formación e enriquecemento cultural. ñ) Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social, e impulsar condutas e hábitos saudables. o) Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria. p) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado. En consonancia con estes obxectivos, desde o Dpto. de Lingua castelá propoñemos estes obxectivos para o curso: O alumno sexa quen de: 1. Comprender discursos orais e escritos dos diferentes contextos da vida social e cultural e especialmente nos ámbitos académico e dos medios de comunicación.

171

2. Expresarse oralmente e por escrito mediante discursos coherentes, correctos e adecuados ás diversas situacións de comunicación e ás diferentes finalidades comunicativas, especialmente no ámbito académico. 3. Empregar e valorar a lingua oral e a lingua escrita como medios eficaces para a comunicación interpersoal, a adquisición de novos coñecementos, a comprensión e análise da realidade e a organización racional da acción. 4. Obter, interpretar e valorar informacións de diversos tipos e opinións diferentes, empregando con autonomía e espírito crítico as tecnoloxías da información e comunicación. 5. Adquirir coñecementos gramaticais relativoa á morfoloxía e a sintase da oración simple e composta, sociolingüísticos e discursivos para empregalos na comprensión, a análise e o comentario de textos e na planificación, a composición e a corrección das propias producións. 6. Coñecer a realidade plurilingüe e pluricultural de España, así como a orixe e desenvolvemento histórico das linguas peninsulares e das súas principais variedades, prestando unha especial atención ao español de América e favorecendo unha valoración positiva da diversidade lingüística e cultural. 7. Analizar os diferentes usos sociais das linguas e os estereotipos lingüísticos que supoñen xuízos de valor e prexuízos, en especial os referidos ás mulleres, para evitalos. 8. Ler e valorar criticamente obras e fragmentos representativos da literatura en lingua castelá da Idade Media ao século XIX, como expresión de diferentes contextos históricos e sociais e como forma de enriquecemento persoal. 9. Coñecer as características xerais dos períodos da literatura en lingua castelá, así como as obras relevantes de autoras e autores, empregando de forma crítica fontes bibliográficas adecuadas para o seu estudo

1.1.3. Contidos, criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe A distribución dos contidos que propoñemos a continuación baséase no guión do libro de texto que empregaremos neste curso (editorial Oxford, na versión adaptada ó currículo da nosa comunidade), pero non pretende ser algo ríxido e inamovible, senón que poderá ser alterado ata un limite razoable segundo as necesidades reais do alumnado e outras circunstancias. En todo caso, dado que no curso practicaremos unha avaliación continua e integradora, suponse que o final dunha unidade didáctica en ningún caso significará o seu esquecemento, senón que continuamente faranse actividades de repaso, sempre procurando que non choque conecesario avance na materia e buscando a maior harmonía posible entre os vellos temas e os novos.

172

Os contidos veñen relacionados cos bloques de elementos do currículo oficial e o grao da súa adquisición medirase en función dos criterios de avaliación e das especificacións destes criterios, os estándares de aprendizaxe. 1.1.3.1. Temporalización de contidos con criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe Estes elementos do currículo traballaranse distribuidos en 24 unidades didácticas, oito por trimestre: Primeiro trimestre Unidade didáctica 1 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Sintetizar por

1.1 Resume e esquematiza o contido de textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC)

escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC) 2. Extraer información

de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC) 2.

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

3. Sintetizar textos

escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC) 4. Ler, comprender e

Educación para o uso, o tratamento e a producción de información.

interpretar textos literarios,periodístic os e publicitarios de carácterinformativo e de opinión, recoñecendoA intención comunicativa, identificando os rasgos propios de cada xénero, os recursosverbais e

1.2 Escoita de forma activa, toma notas e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

2.1 Recoñece a intención comunicativa e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

3.1. Resume e esquematiza o contido de textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridadeide as principais e secundarias (CL, AA, CEC)

4.1. Interpreta textos literarios, periodísticos e publicitarios,recoñecendo a intención comunicativa e identificando os rasgos propios do xénero e os recursos verbais e no verbais utilizados(CL, AA) 4.2. Valora de forma crítica a forma e contido dos textos escritos(CL, AA, CSC, CEC)

173

no verbais utilizados e valorandode forma crítica a súa forma e o seu contido(CL, AA, CSC, CEC) 5. Realizar por escrito

traballos sobre a realidade social a partir da información obtida de textos audiovisuais (CL, AA, CEC) 3.

A comunicación verbal Os elementos da comunicación: emisor, receptor, enunciado, código, canal e contexto (físico, verbal e psicosocial)

6. Entender o concepto 6.1.Entende de forma axeitada o

de comunicación verbal(CL, CSC)

concepto de comunicación verbal (CL, CSC)

7. Recoñecer os

7.1.Coñece os distintos elementos que distintos interveñen no proceso de elementosque comunicación (CL) interveñen no proceso de 7.2.Identifica os elementos da comunicación(CL, AA, comunicación en diversas situacións CSC) comunicativas (CL, AA, CSC)

A interpretación do enunciado: implicaturas e actos de fala As funcións da linguaxe: función representativa o referencial, función expresiva, función conativa o apelativa, función metalingüística,

5.1. Redacta traballos con rigor, claridade e corrección, axustándose as condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto (CL, AA, CEC)

Analizar os 8.1 Interpreta de forma axeitada as mecanismos que implicaturas dun enunciado(CL, AA, permiten interpretar CSC) axeitadamente un enunciado(CL, AA, CSC) 8.2 Identifica e clasifica os actos de habA presentes en distintassituacións comunicativas (CL, AA, CSC)

Identificar as funcións do linguaxe e os rasgos lingüísticos que caracterizan a cada unha deAs (CL, AA, CSC)

Función fática e función poética o estética

10. Utilizar e valorar a

linguaxe oral e escrita coma medio para a comunicación, para a adquisición de novos aprendizaxes e para a comprensión e análise da realidade e a organización racional da acción(CL, AA, CSC, SIEE, CEC)

9.1 Identifica as distintas funcións da linguaxe (CL)

9.2 Recoñece os rasgos lingüísticos que caracterizan a cada unha das funcións da linguaxe (CL, AA, CSC) 10.1 Utiliza e aprecia o valor da linguaxe oral e escrita coma medio para a comunicación, para a adquisición de novos aprendizaxes e para a comprensión e análise da realidade e a organización racional da acción (CL, AA, CSC, SIEE, CEC)

174

Unidade didáctica 2 Bloque

Contidos

Textos expositivos, 1.

argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Sintetizar por

1.1 Resume e esquematiza o contido de textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC)

escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC) 2. Extraer información

de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC) 2.

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

3. Sintetizar textos

escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC) 4. Producir textos

Educación para o uso, o tratamento e a producción de información.

O enunciado e o texto A coherencia:  A coherencia pragmática  A coherencia interna

escritos do ámbito académico de acordo ás condicións discursivas exixidas (CL, AA, CEC) 5. Identificar os

mecanismos de cohesión dun texto (CL, AA)

1.2 Escoita de forma activa, toma notas e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

2.1 Recoñece a intención comunicativa e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

3.1. Resume e esquematiza o contido de textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

4.1. Elabora textos escritos, axustándose ás condicións discursivasexixidas (CL, AA, CEC)

5.1.Identifica o mecanismo de recurrencia nun texto (CL, AA) 5.2.Recoñece os diferentes procedimentos de sustitución dun texto(CL, AA)

A cohesión:  A recurrencia

5.3.Identifica o mecanismo da elipsis nun texto (CL, AA)

 A sustitución  A elipsis

5.4.Recoñece a función dos diferentes tipos de marcadoresdiscursivos e os emplea de forma axeitada (CL, AA)

175

 Los marcadores

6. Valorar a lingua oral e 6.1.Valora a linguaoral e escrita coma

escrita coma medios eficaces para a comunicación interpersonal, a adquisición de novos coñecementos, a comprensión e análise da realidade e a organización racional das ideas (CL, AA, CSC, SIEE, CEC)

medios eficaces paraA comunicación interpersonal, a adquisición de novoscoñecementos, a comprensión e análise da realidade a organización racional das ideas (CL, AA, CSC, SIEE, CEC)

Unidade didáctica 3 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios y audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Sintetizar por

1.1 Resume e esquematiza o contido de textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminandoA información relevante (CL, AA, CEC)

escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC) 2. Extraer información

de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC) 2.

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

3. Sintetizar textos

escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC) 4. Producir textos

Educación para o uso, o tratamento e a producción de información.

narrativos, descritivos,expositiv os e argumentativos do ámbitoacadémico de acordo aos patronesdiscursivos exixidos (CL, AA, CEC)

1.2 Escoita de forma activa, toma notas e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

2.1 Recoñece a intención comunicativa e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

3.1. Resume e esquematiza o contido de textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

4.1. Produce textos narrativos, descritivos, expositivosy argumentativos do ámbito académico de acuerdoa os patróns discursivos exixidos (CL, AA, CEC)

176

5. Redactar textos

académicos obtendoinformació n de fontes impresas e dixitais(CL, AA, CD) 3.

Los xéneros discursivos

6. Entender o concepto 6.1.Entende o concepto de xénero

de xénero discursivo (CL)

As tipoloxías textuais:  Segundo o ámbito de uso

7.1.Clasifica os textos Segundo a súa Segundo o ámbito de ámbito de uso, área de coñecementoy uso,O área de xeito de expresión (CL, AA, CSC, CEC) coñecemento, o xeito de expresión e a 7.2.Clasifica os textos Segundo a modalidade textual modalidade textual (CL, AA, CSC, CEC) (CL, AA, CSC, CEC)

 coñecemento  Segundo o xeito de expresión 8.

 A narración. Tipos de narracións e rasgos lingüísticos A descripción. Tipos de descripcións e rasgos lingüísticos A exposición. Tipos de exposicións e rasgos lingüísticos

Recoñecer os distintos tipos de narracións e os rasgos lingüísticos característicos desta modalidade (CL, AA)

8.1 Recoñece os distintos tipos de narracións (CL, AA)

Recoñecer os tipos de descripcións e os rasgos lingüísticos característicos desta modalidade (CL, AA)

9.1 Recoñece os distintos tipos de descripcións (CL, AA)

A argumentación. Tipos de argumentaciones, estrutura argumentativa e rasgos lingüísticos O diálogo. Tipos de diálogos e rasgos lingüísticos

discursivo (CL)

7. Clasificar os textos

 Segundo o área de

 Segundo a modalidade textual

5.1. Redacta textos académicos obtendo información de fontes impresas e dixitais (CL, AA, CD)

8.2 Identifica os rasgos lingüísticos propios da narración (CL, AA)

9.2 Identifica os rasgos lingüísticos característicos da descripción(CL, AA) 10. Recoñecer os

distintos tipos de exposicións e os procedimentos e rasgos lingüísticos característicos desta modalidade (CL, AA)

10.1 Recoñece os distintos tipos de exposicións (CL, AA)

10.2 Diferencia os procedimentos propios da exposición(CL, AA, MCBCT) 10.3 Identifica os rasgos lingüísticos característicos da exposición(CL, AA, MCBCT)

11. Recoñecer os

11.1 Recoñece os distintos tipos de distintos tipos de argumentacións (CL, AA) argumentacións e identificar a estruturay os rasgos 11.2 Establece a estrutura lingüísticoscaracterís argumentativa dun texto (CL, AA) ticos

177

destamodalidade (CL, AA)

11.3 Identifica os rasgos lingüísticos característicosde a argumentación (CL, AA)

12. Recoñecer os

12.1 Recoñece os distintos tipos de distintos tipos de diálogos (CL, AA) diálogose identificar os rasgos 12.2 Identifica os rasgos lingüísticos lingüísticoscaracterís característicos do diálogo(CL, AA) ticos desta modalidade (CL, AA)

13. Valorar a linguaoral

e escrita coma medios eficaces para a comunicación e a aprendizaxe (CL, AA, CSC, SIEE, CEC) 14. Defender as

opinións propias con argumentos coherentes e axeitados e respetar a expresión das ideas alleas (CL, AA, CSC)

13.1 Valora a linguaoral e escrita coma medios eficaces para a comunicación e a aprendizaxe (CL, AA, CSC, SIEE, CEC)

14.1 Defiende as opinións propias con argumentos coherentes e axeitados e respeta a expresión das ideas alleas (CL, AA, CSC)

Unidade didáctica 4 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais. Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Sintetizar por escrito

1.1 Resume e esquematiza o contido de textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC)

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC) 2. Extraer información

de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC) 3. Producir textos orais

do ámbito

1.2 Escoita de forma activa, toma notas e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

2.1 Recoñece a intención comunicativa e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

3.1 Produce textos orais do ámbito académico (CL, AA, CEC)

178

académico, expresando a propia opinión e respetando os turnos de palabra (CL, AA, CSC, CEC) 2.

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico

4. Sintetizar textos

escritos expositivos,argument ativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

5. Producir textos

escritos do ámbito académico de acordo ás condicións discursivas exixidas (CL, AA, CEC)

Educación para o uso, o tratamento e a producción de información.

A comunicación verbal Los elementos da comunicación: emisor, receptor, enunciado, código, canal e contexto (físico, verbaly psicosocial) A interpretación do enunciado: implicaturas e actos de fala

6. Recoñecer as

diferencias fundamentais entre os textos orais e os textos escritos (CL) 7. Distinguir as

características propias dos textos orais (CL) 8.

As funcións da linguaxe: función representativa o referencial, función expresiva, función conativa o apelativa, función metalingüística,

Identificar os rasgos máis relevantes dos textos orais dialogados e monologados (CL)

3.2 Expresa oralmente a propia opinión, respetando os turnos de palabra (CL, AA, CSC)

4.1. Resume e esquematiza o contido de textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

5.1. Elabora textos escritos, axustándose ás condicións discursivas exixidas (CL, AA, CEC)

6.1. Recoñece as diferencias fundamentais entre os textos orais e os textos escritos (CL)

7.1. Distingue as características propias dos textos orais (CL)

8.1 Identifica os rasgos máis relevantes dos textos orais dialogados (CL)

8.2 Identifica os rasgos máis relevantes dos textos orais monologados (CL)

Función fática e función poética o estética

Diferenciar as características e rasgos lingüísticos propios dos textos escritos (CL)

1.1 Diferencia as características e rasgos lingüísticos propios dos textos escritos (CL)

10. Clasificar os textos

10.1 Clasifica os textos publicitarios (CL) publicitarios e analizar a estrutura dos anuncios impresos 10.2 Analiza a estrutura dos anuncios (CL) impresos (CL)

11. Recoñecer os

diferentes xéneros da prensa escrita (CL)

11.1 Recoñece os diferentes xéneros da prensa escrita (CL)

12. Valorar a linguaoral e 12.1 Valora a linguaoral e a linguaescrita

a linguaescrita coma instrumentos que permiten adquirir novos coñecementos

coma instrumentos que permiten adquirir novos coñecementos e mellorar a comunicación interpersonal (CL, AA, CSC, SIEE, CEC)

179

e mellorar a comunicación interpersonal (CL, AA, CSC, SIEE, CEC)

Unidade didáctica 5 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais. Educación para o uso, o tratamento e a producción de información.

Comentario de textos Búsqueda de información sobre autores e obras literarias Análise de textos literarios pertencentes a distintos xéneros Identificación das características temáticas e formais de textos literarios

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria. (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

2.1 Resume e esquematiza o contido de

3.Desenvolver por escrito temas dos diferentesxéneros literarios con rigor, claridadey corrección. (CL, AA, CEC)

3.1 Redacta respostas sobre os

4.Realizar traballos de investigación obtendoinformació n de distintas fontes e utilizandoAs TIC. (CL, AA,CD)

4.1 Utiliza as TIC para a elaboración e

textos orais expositivos,argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

diferentes xéneros literarioscon rigor, claridade e corrección, axustándose ás condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto (CL, AA, CEC)

presentación de traballos escritos.(CL, AA,CD)

5.Coñecer as 5.1 Adscribe razoadamente un texto ao características ámbito da propias dun texto literatura,comprendendosu carácter literario (CL, AA, CEC) ficcional e diferenciando o doblecircuito comunicativo que se establece (CL, AA, CEC) 5.2 Recoñece a función poética en textos

literarios (CL, AA, CEC) 5.3 Identifica as funcións dun texto

literario (CL, AA, CEC)

180

6.Clasificar un texto según o xénero literario ao que pertence (CL, AA, CSC, CEC) 7. Analizar fragmentos e obras completas dos diferentes xéneros literarios, identificando as súas características temáticas e formais (CL, AA, CSC, CEC)

6.1 Clasifica un texto atendendoao xénero

literario no que seencadra (CL, AA, CSC, CEC)

7.1 Analiza rasgos formais e temáticos

de textos líricos, narrativos e dramáticos (CL, AA, CSC, CEC)

8. Interpretar 8.1 Realiza o comentario de textos críticamente adscritos aos diferentes xéneros fragmentos e obras literarios atendendo a aspectos pertencentes a temáticos e formais(CL, AA, CSC, diferentes xéneros CEC) literarios,relacionánd oos co seu contexto 8.2 Relaciona razoadamente textos de producción (CL, dados co seu contexto de AA, CSC, CEC) producción (CL, AA, CSC, CEC) 9. Buscar información 9.1 Busca información en diferentes acerca de autoresy fontes bibliográficas impresasy obras pertencentes dixitais sobre un autor o obra (CL, aos diferentes CD, AA, CSC, CEC) xénerosliterarios, contrastando fontes 9.2 Sintetiza os resultados de esa diversasy ofreciendo búsqueda, estableciendo unha unacontextualización completa do contextualización texto dado (CL, AA, CSC, CEC) dos textos(CL, CD, AA, CSC, CEC) 9.3 Elabora e presenta as respostas respetando os requerimentosformais deste tipo de escritos e atendendoao procesode revisión e mellora das súas proprias producciones. (CL, AA)

10. Apreciar o valor da lectura de textos (CSC, CEC)

10.1 Aprecia o valor da lectura de textos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Expor oralmente con fluidez un tema académico de historia literaria (CL, AA, CSC, CEC)

1.1 Realiza unha exposición oral sobre

(CSC, CEC)

Unidade didáctica 6 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

un tema de literatura seguintdo unha orde previamente estabelecida (CL, AA, CSC, CEC) 1.2 Exprésase oralmente con fluidez e

claridade, axustándose ás condicións da situación

181

comunicativa (CL, AA)

2.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

2.1 Resume e esquematiza o contido de

3.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

3.1 Resume e esquematiza o contido de

4.Desenvolver por escrito temas da lírica medieval con rigor, claridade e corrección (CL, AA, CEC)

4.1 Redacta respostas, comentarios de

5.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes e utilizando as TIC (CL, AA,CD))

5.1 Utiliza as TIC para documentarse

textos orais expositivos,argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 2.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición de textos orais (CL, AA)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

texto e traballos de investigación sobre a literatura e a cultura medievais con rigor, claridade e corrección, axustándose ás condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto (CL, AA, CEC)

consultando fontes diversas, consultando, seleccionando, organizando e sintetizando a información mediante fichas (AA,CD) 5.2 Utiliza a TIC para a elaboración e

presentación de traballos escritos (CL, AA,CD) 4.

Estudo cronolóxico das obras máis representativas da lírica medieval:  Marco histórico, social e cultural da Idade Media  Características da literatura medieval: rasgos característicos  Lírica popular: jarchas, cantigas de amigo e villancicos  A lírica culta: lírica

6.Coñecer os rasgos 6.1 Expón oralmente e por escrito as propios do contexto características principais do contexto histórico, social, histórico, social, cultural e lingüístico cultural e lingüístico, da Idade Media e da literatura recoñecendo en ellos medieval (CL, CSC, CEC) as características da literatura medieval 6.2 Identifica nos textos analizados (CL, CSC, CEC) rasgos propios do contexto histórico, social, cultural e lingüístico e da literatura medieval (CL, CSC, CEC) 7.Analizar fragmentos e 7.1 Analiza rasgos formais, temáticos e obras completas da contextuais da lírica medieval popular lírica medieval e culta en textos representativos (CL, popular e culta, CEC)

182

catalana, lírica galaicoportuxuesa e poesía cancioneril (subxéneros e autores)  Jorge Manrique. CopAs á morte da súa padre Análise e interpretación crítica de poemas e fragmentos de obras da lírica medieval Planificación e elaboración de traballos escritos sobre as relacións entre a lírica e o contexto da Idade Media

identificando as súas 7.2 Adscribe razoadamente textos dados características ás distintas manifestacións e temáticas e formais, subxéneros da lírica medieval (CL, CEC e relacionándoas co contexto, o 7.3 Analiza os temas, a estrutura e a subxénero e a obra á métrica dunha selección das CopAs de que pertence (CL, Jorge Manrique (CL, CEC) CEC) 8. Interpretar 8.1 Realizar o comentario de textos da críticamente obras lírica medieval atendendo a da lírica medieval, aspectos temáticos, formais e relacionando as contextuais (CL, AA, CSC, CEC) ideas que manifestan co seu contexto histórico, artístico e cultural. (CL, AA, CSC, CEC) 9. Planificar e elaborar 9.1 Busca información en diferentes un traballo escrito de fontes bibliográficas impresas e investigación sobre dixitais sobre o tema e sintetiza os un tema da lírica, resultados (CD, AA) contrastando fontes diversas e aportando 9.2 Prepara un esquema da estrutura un xuicio crítico do traballo diferenciando a personal (CL, CD, AA, información textual das imáxenes o CEC) elementos multimedia (CD, AA) 9.3 Elabora e presenta o traballo

respetando os requerimentos formais deste tipo de escritos e atendendo ao proceso de revisión e mellora das súas proprias produccións (CL, CD, AA, CEC)

Unidade didáctica 7 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Expor oralmente con fluidez un tema académico de historia literaria. (CL, AA, CSC, CEC)

1.1 Realiza unha exposición oral sobre

un tema de literatura seguindo unha orde previamente estabelecida (CL, AA, CSC, CEC) 1.2 Exprésase oralmente con fluidez e

claridade, axustándose ás condicións da situación comunicativa (CL, AA) 2.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais,

2.1 Resume e esquematiza o contido de

textos orais expositivos,argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC)

183

A poesía épica: oríxenes, características e focos de desenvolvemento en Europa A épica castelá. o Cantar de Mio Cid Los romances: orixen, difusión,clasificación e rasgos formais O mester de clarecía:características Gonzalo de Berceo: Milagros da nosa Señora. Juan Ruiz, arcipreste de Hita:O Libro de buen amor Textos literarios pertencentes a a poesía narrativa medieval

discriminando a información relevante da accesoria. (CL, AA, CEC)

2.2 Escoita de forma activa, toma notas

3.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

3.1 Resume e esquematiza o contido de

4.Desenvolver por escrito temas da épica medieval con rigor, claridade e corrección. (CL, AA, CEC)

4.1 Redacta respostas, comentarios de

5.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes e utilizando as TIC. (CL, AA,CD)

5.1 Utiliza a TIC para a elaboración e

e plantexa preguntas durante a audición de textos orais (CL, AA)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

presentación de traballos escritos. (CL, AA,CD)

6.Coñecer os oríxenes, 6.1 Coñece os oríxenes e as as característicasy os características da poesía épica (CL, principais focos de AA, CEC) desenvolvemento en Europade a poesía 6.2 Diferencia os principais focos de épica (CL, AA, CEC) desenvolvemento da poesía épica en Europa (CL, AA, CEC) 7.Identificar os 7.1 Identifica os cantares de xesta cantares de xesta conservados (CL, CEC) castellanosconservad os (CL, CEC) 8. Analizar desde o 8.1 Coñece o argumento e a estrutura punto de vista do Cantar de Mio Cid(CL, AA, CSC, estrutural, CEC) conceptual e formal o Cantar de Mio Cid(CL, AA, CSC, CEC) 8.2 Diferencia os temas de dicha obra, as características do seu héroe e os seus rasgos formais (CL, AA, CSC, CEC) 9. Coñecer o orixen, a difusión, os rasgos formais e a clasificación dos romances (CL, CEC)

9.1 Coñece o orixen e a difusión dos

romances (CL, CEC)

9.2 Identifica os seus rasgos formais

(CL, CEC)

184

9.3 Clasifica os diferentes romances

(CL, CEC) 10. Diferenciar as características do mester de clerecía (CL; CEC)

10.1 Diferencia os principais rasgos do

11. Valorar a figura de Gonzalo de Berceo e coñecer sus Milagros da nosa Señora (CL, AA, CEC)

11.1 Analiza a estrutura e a finalidade

12. Valorar e analizar a obra de Juan Ruiz, arcipreste de Hita, Libro de buen amor (CL, AA; CEC)

12.1 Analiza a estrutura e a finalidade do

13. Analizar e valorar os textos pertencentes á poesía narrativa medieval (CL, AA; SIEE; CEC)

13.1 Analiza desde o punto de vista

mester de clerecía (CL, CEC)

dos Milagros da nosa Señora de Gonzalo de Berceo (CL, AA, CEC)

Libro de buen amorde Juan Ruiz, arcipreste de Hita, e aprecia a súa valor literario(CL, AA, CEC)

formal e conceptual textos pertencentes ás diferentes manifestacións da poesía narrativa medieval (CL, AA, SIEE, CEC) 13.2 Valora a riqueza cultural de dichos

textos (CL, AA, SIEE, CEC)

14. Aprecia o valor da lectura de textos (CSC; CEC)

14.1 Aprecia o valor da lectura de textos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria. (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

2.1 Resume e esquematiza o contido de

(CSC, CEC)

Unidade didáctica 8 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

185

avaliación de fontes impresas e dixitais. Educación para o uso, o tratamento e a producción de información.

3.Desenvolver por escrito temas da prosa yO teatro medievais con rigor, claridadey corrección (CL, AA, CEC)

3.1 Redacta respostas, comentarios de

4.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes e utilizando as TIC. (CL, AA,CD)

4.1 Utiliza as TIC para documentarse

consultando fontes diversas, consultando, seleccionando, organizando e sintetizando a información mediante fichas. (AA,CD) 4.2 Utiliza a TIC para a elaboración e

presentación de traballos escritos. (CL, AA,CD)

Estudo cronolóxico das obras máis representativas da prosa e do teatro medievais: 

Los oríxenes da prosa castelá



A obra en prosa de Alfonso X o Sabio



As coleccións de apóloxos medievais. Calila e Dimna e Sendébar



Don Juan Manuel. o conde Lucanor



A prosa de ficción: a novelade caballerías e a novela sentimental



Oríxenes e desenvolvemento do teatro medieval



Fernando de Roxas. a Celestina

Análise e interpretación crítica de fragmentos de obras medievais da prosa e do teatro

5.Analizar fragmentos de obras completasde a prosa e o teatro medievais, identificandoas súas características temáticas e formais, relacionándoas co contexto, o subxénero e a obra á que pertence (CL, CEC)

5.1 Analiza rasgos formais, temáticos e

contextuais da prosay o teatro medievais en textos representativos (CL, CEC) 5.2 Adscribe razoadamente textos dados

ás distintasmanifestacións e subxéneros da prosa e o teatro medievais(CL, CEC) 5.3 Analiza os temas e a estrutura de

fragmentos do conde Lucanor, de Amadís de Xaula, de Cárcel de amor e da Celestina(CL, CEC)

6.Interpretar 6.1 Realiza o comentario de textos da críticamente obras da prosa e o teatro medievais prosa e o teatro atendendo a aspectos temáticos, medievais, formais e contextuais. (CL, AA, CSC, relacionándoas co CEC) seu contexto histórico, artístico e cultural(CL, AA, CSC, CEC) 7. Planificar e elaborar 7.1 Busca información en diferentes reseñas sobre textos fontes bibliográficas impresas e vinculados con unha dixitais sobre unha obra e sintetiza obra de teatro os resultados (CD, AA) medieval,contrastan do fontes diversas e aportando un xuicio 7.2 Prepara un esquema da estrutura crítico personal (CL, do traballo diferenciando la CD, AA, CEC) información textual das imáxes ou elementos multimedia(CD, AA) 7.3 Elabora e presenta o traballo

respetando os requerimentosformais, atendendoao proceso de revisión e mellorandosus propias produccións (CL, CD, AA, CEC)

186

8. Valorar a figura de Fernando de Rojas e coñecer e analizar a súa principal obra, a Celestina (CL, AA, CEC)

8.1 Analiza a estrutura e a finalidade da

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.1 Resume e esquematiza o contido de

Celestina, e apreciasu valor literario (CL, AA, CEC)

Segundo trimestre Unidade didáctica 9 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

2. Extraer información 2.1 Recoñece a intención comunicativa de textos orais e e o tema de textos orais e audiovisuais, audiovisuais (CL, AA) recoñecendo a intención 2.2 Valora de forma crítica a súa forma comunicativa e o e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC) tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC) 2.

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

3. Sintetizar textos 3.1 Resume e esquematiza o contido de escritos textos expositivos,argumentativos e expositivos,argumen literarios escritos, diferenciando con tativos e literarios, claridade ideas principais e utilizando a lectura secundarias (CL, AA, CEC) para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC) 4. Producir textos 4.1 Elabora textos escritos, axustándose escritos do ámbito ás condicións discursivas exixidas académico de acordo (CL, AA, CEC) ás condicións discursivas exixidas (CL, AA, CEC) 5. Redactar textos académicos obtendo información das TIC (CL, AA, CD)

Categorías e funcións

6. Diferenciar os conceptos de categoría e función

5.1 Redacta textos académicos obtendo

información das TIC (CL, AA, CD)

6.1 Diferencia os conceptos de categoría

e función (CL)

187

O sustantivo: caracterización e clasificación

(CL)

Os determinantes Os pronomes O adxetivo: caracterización, grados, usos e empleo nos textos. As palabras invariables: adverbios, preposiciones, conxuncións e interxecciones. Tipoloxía e valores gramaticais.

7. Caracterizar o sustantivo desde o punto de vista morfolóxico, sintáctico e semántico, e distinguir as clases de sustantivos existentes (CL) 8. Coñecer as características e os tipos de determinantes e pronomes, e diferenciar ambas categorías (CL)

7.1 Recoñece as características

morfolóxicas, sintácticas e semánticas do sustantivo (CL) 7.2 Identifica as clases de sustantivos

existentes (CL)

8.1 Coñece as características e os tipos

de determinantes (CL)

8.2 Coñece as características e os tipos

de pronomes (CL)

8.3 Diferencia os determinantes dos

pronomes (CL)

9. Caracterizar o 9.1 Recoñece as características adxetivo desde o morfolóxicas, sintácticas e punto de vista semánticas do adxetivo (CL) morfolóxico, sintáctico e semántico, recoñecer 9.2 Distingue os grados e os usos do adxetivo, e analiza a súa empleo os grados e os usos nos textos (CL) desta categoría, e analizar a súa empleo nos textos (CL)

10. Aplicar 10.1 Aplica sistemáticamente os sistemáticamente os coñecementos sobre as distintas coñecementos sobre categorías gramaticais na as distintas realización, autoavaliación e categorías mellora dos textos orais e escritos, gramaticais na tomando conciencia da importancia realización, do coñecemento gramatical para o autoavaliación e uso correcto da lingua(CL, AA, CSC, mellora dos textos CEC) orais e escritos, tomando conciencia da importancia do coñecemento gramatical para o uso correcto da lingua(CL, AA, CSC, CEC)

Unidade didáctica 10 188

Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

10.2 Resume e esquematiza o contido de

Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC 10.3 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

11. Extraer información 11.1 Recoñece a intención comunicativa de textos orais e e o tema de textos orais e audiovisuais, audiovisuais (CL, AA) recoñecendo a intención 11.2 Valora de forma crítica a súa forma comunicativa e o e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC) tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC) 2.

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

12. Sintetizar textos 12.1 Resume e esquematiza o escritos contido de textos expositivos,argumen expositivos,argumentativos e tativos e literarios, literarios escritos, diferenciando con utilizando a lectura claridade ideas principais e para a adquisición de secundarias (CL, AA, CEC) coñecementos (CL, AA, CEC) 13. Producir textos 13.1 Elabora textos escritos, escritos do ámbito axustándose ás condicións académico de acordo discursivas exixidas (CL, AA, CEC) ás condicións discursivas exixidas (CL, AA, CEC) 14. Redactar textos académicos obtendo información das TIC (CL, AA, CD)

Categorías e funcións O sustantivo: caracterización e clasificación Os determinantes Os pronomes O adxetivo: caracterización, grados, usos e empleo nos textos. As palabras invariables: adverbios, preposicións,

Redacta textos académicos obtendo información das TIC (CL, AA, CD)

14.1

15. Diferenciar os conceptos de categoría e función (CL)

15.1

Diferencia os conceptos de categoría e función (CL)

16. Caracterizar o sustantivo desde o punto de vista morfolóxico, sintáctico e semántico, e distinguir as clases de sustantivos existentes (CL)

16.1

Recoñece as características morfolóxicas, sintácticas e semánticas do sustantivo (CL) Identifica as clases de sustantivos existentes (CL)

16.2

189

conxuncións e interxecciones. Tipoloxía e valores gramaticais.

17. Coñecer as características e os tipos de determinantes e pronomes, e diferenciar ambas categorías (CL)

17.1 Coñece as características e os tipos

de determinantes (CL)

17.2 Coñece as características e os tipos

de pronomes (CL)

17.3 Diferencia os determinantes dos

pronomes (CL)

18. Caracterizar o 18.1 Recoñece as características adxetivo desde o morfolóxicas, sintácticas e punto de vista semánticas do adxetivo (CL) morfolóxico, sintáctico e semántico, recoñecer 18.2 Distingue os grados e os usos do adxetivo, e analiza a súa empleo os grados e os usos nos textos (CL) desta categoría, e analizar a súa empleo nos textos (CL)

19. Aplicar 19.1 Aplica sistemáticamente os sistemáticamente os coñecementos sobre as distintas coñecementos sobre categorías gramaticais na as distintas realización, autoavaliación e categorías mellora dos textos orais e escritos, gramaticais na tomando conciencia da importancia realización, do coñecemento gramatical para o autoavaliación e uso correcto da lingua(CL, AA, CSC, mellora dos textos CEC) orais e escritos, tomando conciencia da importancia do coñecemento gramatical para o uso correcto da lingua(CL, AA, CSC, CEC)

Unidade didáctica 11 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA,

1.1 Resume e esquematiza o contido de

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

190

CEC)

O verbo: caracterización morfolóxica O verbo: caracterización sintáctica O verbo: caracterización semántica As perífrasis verbais

2.Extraer información de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

2.1 Recoñece a intención comunicativa

3.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

3.1 Resume e esquematiza o contido de

4.Producir textos argumentativos escritos do ámbito académico con rigor, claridade e corrección (CL, AA, CEC)

4.1 Elabora textos argumentativos

5.Redactar textos académicos obtendo información de fontes impresas e dixitais (CL, AA, CD)

5.1 Redacta textos académicos obtendo

e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma

e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

escritos do ámbito académico con rigor, claridade e corrección (CL, AA, CEC)

información de fontes impresas e dixitais (CL, AA, CD)

6.Analizar a estrutura morfolóxica das formas verbais e clasificar sus morfemas flexivos (CL)

6.1 Diferencia os constituintes dunha

7.Recoñecer a función sintáctica do verbo dentro da oración (CL)

7.1 Recoñece a función sintáctica do verbo

forma verbal (CL) 6.2 Clasifica os morfemas flexivos do

verbo (CL)

dentro da oración (CL)

8. Clasificar o verbo 8.1 Clasifica o verbo desde o punto de Segundo a súa vista semántico (CL) significa do e analizar a súa empleo nos textos (CL) 8.2 Analiza o empleo do verbo nos

textos (CL)

191

9. Diferenciar as características das perífrasis verbais, coñecer os criterios para a súa identificación, e clasificarAs Segundo a súa forma e a súa significa do (CL)

9.1 Distingue as características das

perífrasis verbais (CL)

9.2 Coñece os criterios para identificar

as perífrasis verbais (CL)

9.3 Clasifica as perífrasis verbais

Segundo a forma e Segundo o significa do (CL) 10. Aplicar 10.1 Aplica sistemáticamente os sistemáticamente os coñecementos sobre as distintas coñecementos sobre categorías gramaticais na as distintas realización, autoavaliación e categorías mellora dos textos orais e escritos, gramaticais na tomando conciencia da importancia realización, do coñecemento gramatical para o autoavaliación e uso correcto da lingua(CL) mellora dos textos orais e escritos, tomando conciencia da importancia do coñecemento gramatical para o uso correcto da lingua(CL)

Unidade didáctica 12 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais. 2. Educación para o uso, o tratamento e a producción

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Sintetizar por escrito textos orais

2.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

2.1 Resume e esquematiza o contido de

3.Desenvolver por escrito temas de carácter argumentativo con

3.1 Crea textos expositivos,

expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria. (CL, AA, CEC) 1.2 Crea textos argumentativos con

rigor, claridade e corrección ortográfica e gramatical.

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

argumentativos e literarios con rigor, claridade e corrección ortográfica e gramatical. (CL, AA, CSC, CEC)

192

de información.

rigor, claridade e corrección. (CL, AA, CSC, CEC) 4.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes e utilizando as TIC. (CL, AA,CD)

4.1 Utiliza as TIC para documentarse

consultando fontes diversas, consultando, seleccionando, organizando e sintetizando a información mediante fichas. (AA,CD) 4.2 Utiliza a TIC para a elaboración e

presentación de traballos escritos. (CL, AA,CD)

Los grupos sintácticos. O concepto de oración. Oración simple e oración compost a.

5.Clasificar os grupos 5.1 Clasifica os diferentes grupos sintácticos e analizar sintácticos. (CL) a súa estrutura interna. (CL) 5.2 Analiza a estrutura interna dos grupos sintácticos. (CL)

Los constituintes básicos da oración: suxeto e predicado. Los complementos do verbo. Textos literarios e periodísticos propios do ámbito académico.

6.Recoñecer unha 6.1 Diferencia entre oración e enunciado. oración e diferenciar (CL) entre oración simple e oración complexa. 6.2 Distingue entre oración simple e (CL) oración compost a. (CL) 7. Identificar os 7.1 Identifica o suxeto e o predicado constituintes básicos dunha oración. (CL) dunha oración. (CL) 7.2 Recoñece os elementos

extraoracionais. 8. Coñecer e identificar 8.1 Coñece as características dos os diferentes diferentes complementos do verbo. complementos do (CL) verbo. (CL) 8.2 Identifica os complementos verbais dunha oración 9. Analizar 9.1 Analiza sintácticamente unha sintácticamente oración simple. (CL) unha oración simple. (CL) 10. Valorar a importancia da creación de oracións gramaticalmente correctas. (CL)

10.1 Coñece e respeta as convencións e

normas gramaticais. (CL)

Unidade didáctica 13

193

Bloque

Contidos

Textos expositivos,argumentativos, literariosy audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria. (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

2.1 Resume e esquematiza o contido de

3.Desenvolver por escrito temas da lírica renacentista con rigor, claridade e corrección (CL, AA, CEC)

3.1 Redacta respostas, comentarios de

4.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes e utilizando as TIC (CL, AA, CD)

4.1 Utiliza as TIC para documentarse

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

textos e traballos de investigación sobre a literatura e a cultura renacentistas con rigor, claridade e corrección, axustándose ás condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto (CL, AA, CEC)

consultando fontes diversas, consultando, seleccionando, organizando e sintetizando a información mediante fichas (AA, CD) 4.2 Utiliza as TIC para a elaboración e

presentación de traballos escritos (CL, AA, CD)

Estudo cronolóxico das obras máis representativas da lírica renacentista: • Marco histórico, social, cultural e relixioso do Renacimento • O Renacimento en España

5.Coñecer os rasgos 5.1 Expón oralmente e por escrito as propios do contexto características principais do contexto histórico, social, histórico, social, cultural e relixioso cultural e relixioso, do Renacimento (CL, CSC, CEC) recoñecendo en ellos as características da 5.2 Identifica nos textos analizados lírica renacentista rasgos propios do contexto histórico, (CL, CSC, CEC) social, cultural e relixioso do Renacimento (CL, CSC, CEC)

• petrarquismo • Garcilaso de la Vega • a poesía da sexunda mitad do século xvi • Fernando de Herrera • Fray Luis de León

6.Analizar fragmentos e 6.1 Analiza rasgos formais, temáticos e obras da lírica contextuais da lírica renacentista en renacentista, textos representativos (CL, CEC) identificando as súas características 6.2 Adscribe razoadamente textos dados temáticas e formais, ás distintas manifestacións e e relacionándoas co subxéneros da lírica renacentista (CL, contexto, o CEC)

194

• San Juan da Cruz Análise e interpretación crítica de poemas e fragmentos de obras da lírica renacentista

Planificación e elaboración de traballos escritos sobre un tema de actualidad, poniéndolo en relación coa visión da lírica renacentista

subxénero e a obra á 6.3 Analiza os temas e a estrutura de que pertence (CL, fragmentos e composicións de CEC) Garcilaso, fray Luis de León e san Juan da Cruz (CL, CEC) 7. Interpretar 7.1 Realiza o comentario de textos da críticamente obras lírica renacentista atendendo a da lírica renacentista, aspectos temáticos, formais e relacionándoas co contextuais (CL, AA, CSC, CEC) seu contexto histórico, social, cultural e relixioso (CL, AA, CSC, CEC) 8. Planificar e elaborar 8.1 Busca información en diferentes un traballo escrito fontes bibliográficas impresas e sobre un tema de dixitais sobre o tema e sintetiza os actualidade, resultados (CD, AA) contrastando fontes diversas, poniéndolo 8.2 Prepara un esquema da estrutura en relación coa do traballo diferenciando a visión renacentista e información textual das imáxenes o aportando un xuicio elementos multimedia (CD, AA) crítico personal (CL, CD, AA, CEC) 8.3 Elabora e presenta o traballo respetando os requerimentos formais deste tipo de escritos e atendendo ao proceso de revisión e mellora das súas proprias produccións (CL, CD, AA, CEC)

Unidade didáctica 14 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria. (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

2.1 Resume e esquematiza o contido de

3.Desenvolver por escrito temas da prosa renacentista con rigor, claridade

3.1 Redacta respostas e comentarios de

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

textos sobre a literatura e a cultura renacentistas con rigor, claridade e corrección, axustándose ás

195

e corrección (CL, AA, CEC)

4.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes e utilizando as TIC (CL, AA, CD)

condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto (CL, AA, CEC)

4.1 Utiliza as TIC para documentarse

consultando fontes diversas, consultando, seleccionando, organizando e sintetizando a información mediante fichas (AA, CD) 4.2 Utiliza as TIC para a elaboración e

presentación de traballos escritos (CL, AA, CD)

Estudo cronolóxico das obras máis representativas da prosa renacentista: • a variedade da prosa renacentista • a prosa no narrativa: misceláneas e diálogos • a prosa no narrativa: prosa celestinesca, novela de caballerías, novela morisca, novela pastoril e novela bizantina • Análise do Lazarillo de Tormes

5.Analizar fragmentos 5.1 Analiza rasgos formais, temáticos e de obras completas contextuais da prosa renacentista en da prosa textos representativos (CL, CEC) renacentista, identificando as súas 5.2 Adscribe razoadamente textos dados características ás distintas manifestacións e temáticas e formais, subxéneros da prosa renacentista (CL, e relacionándoas co CEC) contexto, o subxénero e a obra á que pertence (CL, 5.3 Analiza os rasgos formais, temáticos CSC, CEC) e estruturais de fragmentos do Lazarillo de Tormes (CL, CEC) 6.Interpretar 6.1 Realiza o comentario de textos da críticamente obras da prosa renacentista atendendo a prosa renacentista, aspectos temáticos, formais e relacionando as ideas contextuais (CL, AA, CSC, CEC) que manifestan co seu contexto histórico, artístico e cultural (CL, AA, CSC, CEC) 7. Planificar e elaborar 7.1 Busca información en diferentes en grupo un traballo fontes bibliográficas impresas e escrito de dixitais sobre unha obra e sintetiza investigación sobre o os resultados (CD, AA) empleo dos recursos estilísticos no ámbito social, planificando a 7.2 Prepara un esquema da estrutura súa realización e do traballo diferenciando a contrastando fontes información textual das imáxenes o diversas (CL, CD, AA, elementos multimedia (CD, AA) CEC) 7.3 Elabora e presenta o traballo respetando os requerimentos formais deste tipo de escritos e atendendoao proceso de revisión e mellora das súas proprias produccións (CL, CD, AA, CEC)

Unidade didáctica 15

196

Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido

2.Expor oralmente con fluidez un tema dunha obra da historia literaria (CL, AA, CSC, CEC)

2.1 Realiza unha exposición oral sobre

de textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

un tema dunha obra literaria (CL, AA, CSC, CEC) 2.2 Exprésase oralmente con fluidez e

claridade, axustándose ás condicións da situación comunicativa (CL, AA) 2.

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

3.Sintetizar textos escritos expositivos, argumentativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

3.1 Resume e esquematiza o contido de

4.Desenvolver por escrito temas da narrativa cervantina con rigor, claridade e corrección (CL, AA, CEC)

4.1 Redacta respostas e comentarios de

5.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes e utilizando as TIC (CL, AA, CD)

5.1 Utiliza as TIC para documentarse

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

textos sobre a producción novelística cervantina con rigor, claridade e corrección, axustándose ás condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto (CL, AA, CEC)

consultando fontes diversas, consultando, seleccionando, organizando e sintetizando a información mediante fichas (AA, CD) 5.2 Utiliza as TIC para a elaboración e

presentación de traballos (CL, AA, CD) 4.

Estudo das obras máis representativas da producción de Cervantes:

6.Coñecer os datos máis 6.1 Coñece os datos máis relevantes da relevantes da vida de vida de Cervantes (CL, CEC) Cervantes (CL, CEC)

• Vida de Cervantes

7.Coñecer a obra narrativa de

7.1 Coñece a obra narrativa de Cervantes

(CL, CEC)

197

• Obra literaria cervantina • Novelas ejemplares • Análise do Quijote Análise e interpretación crítica de fragmentos de obras da narrativa cervantina.

Cervantes e explicar 7.2 Explica os rasgos temáticos e formais os rasgos temáticos e do Quijote (CL, CEC) formais do Quijote (CL, CEC) 8. Analizar fragmentos 8.1 Analiza rasgos formais, temáticos e da producción contextuais da narrativa cervantina novelística en textos representativos (CL, CEC) cervantina, identificando as súas características temáticas e formais, e 8.2 Adscribe razoadamente textos dados ás distintas obras de relacionándoas co Cervantes (CL, CEC) contexto, o subxénero e a obra á que pertence (CL, 8.3 Analiza os rasgos formais, CEC) temáticos e estruturais de fragmentos do Quijote (CL, CEC) 9. Interpretar 9.1 Realiza o comentario de textos da críticamente obras da narrativa cervantina, atendendo a producción aspectos temáticos, formais e cervantina, contextuais (CL, AA, CSC, CEC) relacionando as ideas que manifestan co seu contexto histórico, artístico e cultural (CL, AA, CSC, CEC) 10. Planificar e elaborar un traballo de investigación sobre un tema do Quijote, expoñéndoo de forma oral e axudándose dunha presentación dixital (CL, CD, AA, CEC)

10.1 Busca información en diferentes

fontes bibliográficas impresas e dixitais sobre unha obra e sintetiza os resultados (CD, AA) 10.2 Prepara un esquema da estrutura

do traballo diferenciando a información textual das imáxenes o elementos multimedia (CD, AA) 10.3 Elabora e expón o traballo coa

axuda dunha presentación dixital (CL, CD, AA, CEC)

Unidade didáctica 16 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

198

2.Expor oralmente con fluidez un tema dunha obra da historia literaria (CL, AA, CSC, CEC)

2.1 Realiza unha exposición oral sobre

un tema dunha obra literaria (CL, AA, CSC, CEC) 2.2 Exprésase oralmente con fluidez e

claridade, axustándose ás condicións da situación comunicativa (CL, AA) 2.

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

3.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

3.1 Resume e esquematiza o contido de

4.Desenvolver por escrito temas da lírica e a prosa barrocas con rigor, claridade e corrección (CL, AA, CEC)

4.1 Redacta respostas e comentarios de

5.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes e utilizando as TIC (CL, AA, CD)

5.1 Utiliza as TIC para documentarse

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

textos sobre a literatura e a cultura barrocas con rigor, claridade e corrección, axustándose ás condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto (CL, AA, CEC)

consultando fontes diversas, consultando, seleccionando, organizando e sintetizando a información mediante fichas (AA, CD) 5.2 Utiliza as TIC para a elaboración e

presentación de traballos escritos (CL, AA, CD) 4.

O Barroco A lírica barroca:  Luis de Gónxora  Francisco de Quevedo A prosa barroca:  Guzmán de Alfarache  O Buscón Baltasar Gracián Análise e interpretación crítica de fragmentos de obras da narrativa cervantina

6.Coñecer os rasgos 6.1 Expón oralmente e por escrito as propios do contexto características principais do contexto histórico, social, histórico, social, cultural e relixioso cultural e relixioso, do Barroco (CL, CSC, CEC) recoñecendo en ellos as características da 6.2 Identifica nos textos analizados lírica e a prosa rasgos propios do contexto histórico, barrocas (CL, CSC, social, cultural e relixioso do Barroco CEC) (CL, CSC, CEC) 7.Analizar fragmentos e 7.1 Analiza rasgos formais, temáticos e obras da lírica e a contextuais da lírica e a prosa barrocas prosa barrocas, en textos representativos (CL, CEC) identificando as súas características 7.2 Adscribe razoadamente textos dados temáticas e formais, ás distintas manifestacións e e relacionándoas co subxéneros da lírica e a prosa barrocas contexto, o (CL, CEC) subxénero e a obra á que pertencen (CL, 7.3 Analiza os temas e a estrutura de CEC) fragmentos e composicións de Luis de Gónxora, Francisco de Quevedo, Mateo Alemán e Baltasar Gracián (CL, CEC)

199

8. Interpretar 8.1 Realiza o comentario de textos da críticamente obras lírica e a prosa barrocas atendendo da lírica e a prosa a aspectos temáticos, formais e barrocas, contextuais (CL, AA, CSC, CEC) relacionando as ideas que manifestan co seu contexto histórico, artístico e cultural (CL, AA, CSC, CEC) 9. Planificar e elaborar 9.1 Busca información en diferentes un traballo de fontes bibliográficas impresas e investigación en dixitais sobre un tema e sintetiza os grupos sobre un resultados (CD, AA) personaxe da mitoloxía 9.2 Prepara un esquema da estrutura grecolatina, do traballo diferenciando a expoñéndoo de información textual das imáxenes o forma oral e elementos multimedia (CD, AA) axudándose dunha presentación dixital 9.3 Elabora e expón o traballo en grupo (CL, CD, AA, CEC) coa axuda dunha presentación PowerPoint (CL, CD, AA, CEC)

Terceiro trimestre Unidade didáctica 17 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Extraer información de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

2.1 Recoñece a intención comunicativa

3.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura

3.1 Resume e esquematiza o contido de

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma

e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

200

ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais. Educación para o uso, o tratamento e a producción de información.

Los valores gramaticais do pronome se Clasificación das oracións Segundo a súa estrutura sintáctica: ▪ Oracións personais e impersonais ▪ Oracións atributivas e predicativas ▪ Oracións transitivas e intransitivas ▪ Oracións activas e pasivas

para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC) 4.Producir textos escritos do ámbito académico de acordo ás condicións discursivas exixidas (CL, AA, CEC)

4.1 Elabora textos escritos, axustándose

5.Redactar textos académicos obtendo información das TIC (CL, AA, CD)

5.1 Redacta textos académicos obtendo

ás condicións discursivas exixidas (CL, AA, CEC)

información das TIC (CL, AA, CD)

6.Recoñecer e xustificar 6.1 Recoñece os valores gramaticais do os valores pronome se (CL) gramaticais do pronome se (CL) 6.2 Xustifica de forma razoada os valores gramaticais do pronome se (CL) 7.Analizar desde o punto de vista sintáctico oracións construidas co pronome se (CL) 8. Clasificar as oracións Segundo a súa estrutura sintáctica (CL)

7.1 Analiza sintácticamente oracións

construidas co pronome se, identificando o valor o función do pronome (CL)

8.1 Diferencia entre oracións personais

e impersonais (CL)

8.2 Diferencia entre oracións

atributivas e predicativas (CL) 8.3 Diferencia entre oracións transitivas

e intransitivas (CL)

8.4 Diferencia entre oracións activas e

pasivas (CL) 9. Tomar conciencia da 9.1 É consciente da importancia do importancia do coñecemento gramatical para o uso coñecemento correcto da lingua(CL, AA, CSC, CEC) gramatical para o uso correcto da lingua(CL, AA, CSC, CEC)

Unidade didáctica 18 Bloque

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

201

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

A oración composta Oracións coordinadas Oracións iuxtapostas Oracións subordinadas sustantivas Oracións subordinadas adxetivas

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Extraer información de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

2.1 Recoñece a intención comunicativa

3.Producir textos orais do ámbito académico, expresando a propia opinión e respetando os turnos de palabra (CL, AA, CSC, CEC)

3.1 Produce textos orais do ámbito

4.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

4.1 Resume e esquematiza o contido de

5.Producir textos escritos do ámbito académico de acordo ás condicións discursivas exixidas (CL, AA, CEC)

5.1 Elabora textos escritos, axustándose

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma

e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

académico. (CL, AA, CEC) 3.2 Expresa oralmente a propia

opinión, respetando os turnos de palabra (CL, AA, CSC)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

ás condicións discursivas exixidas (CL, AA, CEC)

6.Delimitar o concepto 6.1 Distingue o concepto de oración de oración composta composta (CL) (CL) 7.Recoñecer as 7.1 Recoñece as oracións compostas por oracións compostas coordinación (CL) por coordinación e identificar as distintas clases de coordinadas 7.2 Identifica as distintas clases de coordinadas existentes (CL) existentes (CL

202

Oracións subordinadas adverbiais: 

Subordinadas adverbiais propias



Subordinadas adverbiais impropias

8. Recoñecer as oracións compostas por iuxtaposición (CL)

8.1 Recoñece as oracións compostas

9. Recoñecer as oracións compostas por subordinación e identificar as distintas clases de subordinadas existentes (CL)

9.1 Recoñece as oracións compostas

10. Distinguir os tipos e as funcións das subordinadas sustantivas, adxetivas e adverbiais (CL)

10.1 Distingue os tipos de subordinadas

por yuxtaposición (CL)

por subordinación (CL) 9.2 Identifica as distintas clases de

subordinadas existentes (CL)

sustantivas, adxetivas e adverbiais (CL)

10.2 Distingue as funcións das

subordinadas sustantivas, adxetivas e adverbiais (CL) 11. Tomar conciencia da 11.1 É consciente da importancia do importancia do coñecemento gramatical para o uso coñecemento correcto da lingua(CL, AA, CSC, CEC) gramatical para o uso correcto da lingua(CL, AA, CSC, CEC)

Unidade didáctica 19 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Extraer información de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

2.1 Recoñece a intención comunicativa

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma

e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

203

Lingua e fala. Concepto de variedade lingüística. Clasificación das variedades lingüísticas: 

Variedades diatópicas



Variedades sociais



Variedades diafásicas

3.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

3.1 Resume e esquematiza o contido de

4.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes (CL, AA, CD)

4.1 Elabora traballos de investigación

5.Coñecer a distinción entre lingua e fala (CL)

5.1 Diferencia os conceptos de lingua e

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

obtendo información de distintas fontes (CL, AA, CD)

fala (CL)

6.Diferenciar o 6.1 Distingue o concepto de variedade concepto de lingüística (CL) variedade lingüística (CL) 7. Recoñecer e clasificar as variedades lingüísticas do castelán (CL)

7.1 Recoñece as variedades lingüísticas

do castelán (CL)

7.2 Clasifica as variedades lingüísticas

do castelán (CL) 8. Coñecer os factores 8.1 Coñece os factores dos que dos que dependen as dependen as variedades sociais (CL) variedades sociais e identificar os rasgos 8.2 Identifica os tipos de sociolectos do lingüísticos dos castellano, así coma os seus rasgos diferentes tipos de lingüísticos característicos (CL) sociolectos (CL) 9. Coñecer os factores situacionais aos que están subordinadas as variedades diafásicas e identificar os rasgos lingüísticos das distintas clases de rexistros (CL)

9.1 Coñece os factores situacionais aos

que están subordinadas as variedades diafásicas (CL)

9.2 Identifica as clases de rexistros do

castellano, así coma os seus rasgos lingüísticos característicos (CL)

10. Evitar os prexuicios 10.1 Mostra interés por ampliar o propio e estereotipos repertorio verbal e evitar os lingüísticos. prexuicios e estereotipos lingüísticos (CL, AA, CSC, CEC)

Unidade didáctica 20 Bloque

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

204

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Expor oralmente un tema especializado con rigor e claridade, documentándose en fontes diversas, organizando a información mediante esquemas, seguindo unha orde preestabelecida e utilizando as técnicas de exposición oral e as TIC (CL, AA, CD, CSC)

2.1 Realiza exposicións orais sobre

3.Sintetizar textos escritos expositivos, argumentativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

3.1 Resume e esquematiza o contido de

4.Desenvolver por escrito temas relativos á pluralidade lingüística do territorio español (CL, AA, CEC)

4.1 Redacta respostas sobre os

5.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes e utilizando as TIC (CL, AA, CD)

5.1 Utiliza as TIC para documentarse

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

temas especializados, consultando fontes de información diversa, utilizando as TIC e seguindo unha orde previamente estabelecida (CL, AA, CD) 2.2 Axusta a súa expresión verbal ás

condicións da situación comunicativa, empleando un léxico preciso e especializado, evitando o uso de coloquialismos, muletilAs e palabras comodín, e expresándose con fluidez (CL, AA, CSC)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

diferentes aspectos da pluralidade lingüística de España (CL, AA, CEC)

consultando fontes diversas, consultando, seleccionando, organizando e sintetizando a información mediante fichas (AA, CD) 5.2 Utiliza as TIC para a elaboración e

presentación de traballos escritos (CL, AA, CD)

España, un Estado plurilingüe

6.Coñecer e apreciar a pluralidade

6.1 Coñece a pluralidade lingüística do

territorio español (CL, CEC)

205

Orixe histórica das linguas de España

lingüística de España (CL, CEC)

6.2 Valora a realidade plurilingüe de

España (CL, CEC)

Bilingüismo e diglosia A normalización lingüística

7.Coñecer o orixen e o 7.1 Coñece as fases do proceso histórico desenvolvemento experimentado polas linguas faladas histórico das linguas en España (CL, CEC) faladas en territorio español (CL, CEC) 8. Comprender os conceptos de bilingüismo e diglosia (CL, CEC)

8.1 Diferencia os conceptos de

9. Coñecer os obxectivos das políticas de normalización lingüística (CL, CEC)

9.1 Coñece os obxectivos das políticas

10. Adoptar unha actitude aberta ante as manifestacións literarias e no literarias das distintas linguas de España (CSC, CEC)

10.1 Respeta as manifestacións literarias

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Extraer información de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

2.1 Realiza unha exposición oral sobre

3.Utilizar a lectura de textos escritos expositivos,

3.1 Resume e esquematiza o contido de

bilingüismo e diglosia (CL, CEC)

de normalización lingüística (CL, CEC)

e no literarias das distintas linguas de España (CSC, CEC)

Unidade didáctica 21 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Comprensión, organización e producción de textos

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

un tema propio da etapa barroca (CL, AA, CSC, CEC) 2.2 Exprésase oralmente con fluidez e

claridade, axustándose ás condicións da situación comunicativa (CL, AA)

textos expositivos, argumentativos e literarios escritos, diferenciando con

206

argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e avaliación de fontes impresas e dixitais.

Estudo cronolóxico das obras máis representativas do teatro barroco: • o teatro antes do Barroco • os corrais de comedias • a comedia nova • Lope de Vega • Tirso de Molina • Calderón de la Barca • Análise e interpretación crítica de fragmentos de obras dramáticas barrocas

argumentativos e literarios para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

4.Desenvolver por escrito temas do teatro barroco con rigor, claridade e corrección (CL, AA, CEC)

4.1 Redacta respostas e comentarios de

5.Realizar traballos de investigación obtendo información de distintas fontes (CL, AA, CD)

5.1 Elabora traballos de investigación

textos sobre a literatura e a cultura barrocas axustándose ás condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto (CL, AA, CEC)

obtendo información de distintas fontes (CL, AA, CD)

6.Coñecer as principais 6.1 Recoñece as principais características características do do teatro cultivado no século XVI (CL, teatro barroco, así CEC) coma os sus autores e obras máis relevantes 6.2 Coñece os autores e obras máis (CL, CEC) relevantes do xénero e periodo (CL, CEC) 7.Coñecer os lugares de 7.1 Coñece o contexto de producción e representación das escenificación das obras teatrais obras teatrais barrocas (CL, CEC) barrocas (CL, CEC) 7.2 Identifica os elementos dos corrais de comedias (CL, CEC) 8. Recoñecer as características, os temas e os personaxes da comedia nova (CL, CEC)

8.1 Recoñece as características, os

temas e os personaxes da comedia nova (CL, CEC)

9. Analizar fragmentos 9.1 Analiza rasgos formais, temáticos e de obras dramáticas contextuais do teatro barroco en barrocas, textos representativos (CL, CEC) identificando as súas características temáticas e formais, e relacionándoas co 9.2 Adscribe razoadamente textos dados ás distintas manifestacións e contexto, o subxéneros do teatro barroco (CL, subxénero e a obra á CEC) que pertencen (CL, CEC) 9.3 Analiza os temas e a estrutura de fragmentos de obras de Lope de Vexa, Tirso de Molina e Calderón da Barca (CL, CEC)

207

10. Interpretar 10.1 Realiza o comentario de textos do críticamente obras teatro barroco atendendo a do teatro barroco, aspectos temáticos, formais e relacionándoas co contextuais (CL, AA, CSC, CEC) seu contexto histórico, artístico e cultural (CL, AA, CSC, CEC) 11. Planificar e elaborar 11.1 Busca información en diferentes un traballo de fontes bibliográficas impresas e investigación en dixitais sobre un tema e sintetiza os grupo acerca dun resultados (CD, AA) motivo da literatura barroca (CL, CD, AA, 11.2 Elabora e redacta o traballo con CEC) rigor, claridade e corrección (CL, AA, CEC)

Unidade didáctica 22 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Comprensión, organización e producción de textos argumentativos escritos do ámbito académico Procedimentos para a obtención, tratamento e

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Extraer información de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

2.1 Recoñece a intención comunicativa

3.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

3.1 Resume e esquematiza o contido de

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma

e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

208

avaliación de fontes impresas e dixitais. Educación para o uso, o tratamento e a producción de información.

Estudo cronolóxico das obras máis representativas da literatura da Ilustración: • Características xerais da Ilustración • a Ilustración en España • a literatura do século xviii • o ensaio ilustrado • Xosé Cadalso • o teatro do século xviii • a poesía do século xviii • a novela do século xviii Análise e interpretación crítica de fragmentos de obras da prosa ilustrada

4.Desenvolver por escrito temas da literatura da Ilustración con rigor, claridade e corrección (CL, AA, CEC)

4.1 Redacta respostas e comentarios de

5.Producir textos argumentativos obtendo información de fontes impresas e dixitais (CL, AA, CD)

5.1 Elabora textos argumentativos

textos sobre a literatura e o pensamento ilustrados con rigor, claridade e corrección, axustándose ás condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto (CL, AA, CEC)

escritos do ámbito académico, consultando fontes diversas e seleccionando, organizando e sintetizando a información mediante fichas (CL, AA, CD)

6.Coñecer as 6.1 Coñece as características xerais da características xerais Ilustración (CL, CEC) da Ilustración, así coma as principais 6.2 Recoñece as principais correntes correntes artísticas artísticas do século XVIII (CL, CEC) do século XVIII (CL, CEC) 7.Analizar fragmentos e 7.1 Analiza rasgos formais, temáticos e obras da literatura da contextuais da literatura ilustrada en Ilustración, textos representativos (CL, CEC) identificando as súas características 7.2 Adscribe razoadamente textos ás temáticas e formais, manifestacións e xéneros da literatura e relacionándoas co da Ilustración (CL, CEC) contexto, o xénero e a obra á que 7.3 Analiza os rasgos temáticos e formais pertencen (CL, CEC) da obra de Feixoo, Xovellanos, Cadalso e Moratín (CL, CEC) 8. Interpretar 8.1 Realiza o comentario de textos da críticamente obras literatura ilustrada, atendendo a da literatura aspectos temáticos, formais e ilustrada, contextuais (CL, AA, CSC, CEC) relacionándoas coa cosmovisión da etapa na que se desenvolvan (CL, AA, CSC, CEC) 9. Planificar e elaborar 9.1 Busca información en diferentes un texto fontes bibliográficas impresas e argumentativo sobre dixitais sobre un tema e sintetiza os un tema propio da resultados (CD, AA) literatura ilustrada, contrastando fontes diversas e aportando 9.2 Prepara un esquema da estrutura do texto (AA) un xuicio personal (CL, CD, AA, CEC) 9.3 Redacta o texto con rigor, claridade

e corrección (CL, AA, CEC)

Unidade didáctica 23 209

Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

Estudo cronolóxico das obras máis representativas da literatura do Romanticismo: • o movimento romántico • Características xerais do Romanticismo • a poesía romántica

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Extraer información de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

2.1 Recoñece a intención comunicativa

3. Recitar en público textos literarios, utilizando coma apoyo o material que se considere oportuno (CL, CD, AA, CEC)

3.1 Le en voz alta textos literarios, coa

4.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

4.1 Resume e esquematiza o contido de

5.Desenvolver por escrito temas da literatura do Romanticismo con rigor, claridade e corrección. (CL, AA, CEC)

5.1 Redacta respostas e comentarios de

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma

e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

entonación e ritmo axeitados (CL, CEC) 3.2 Prepara o material necesario para

acompañar dicha lectura (CL, CD, AA, CEC)

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridade ideas principais e secundarias (CL, AA, CEC)

textos sobre a literatura e o pensamento románticos con rigor, claridade e corrección, axustándose ás condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto (CL, AA, CEC)

6.Coñecer o contexto 6.1 Coñece o contexto histórico e histórico e cultural no cultural, tanto europeo coma que se desenvolve o español, no que ten lugar o Romanticismo, así Romanticismo (CL, CEC) coma as características xerais 6.2 Recoñece as principais características deste movimento (CL, da mentalidade romántica (CL, CEC) CEC)

210

• José de Espronceda • Gustavo Adolfo Bécquer • Rosalía de Castro • o teatro romántico • a prosa romántica Análise e interpretación crítica de fragmentos e obras da literatura romántica

7.Analizar fragmentos e obras da literatura do Romanticismo, identificando as súas características temáticas e formais, e relacionándoas co contexto, o xénero e a obra á que pertence n (CL, CEC)

7.1 Analiza rasgos formais, temáticos e

contextuais da literatura romántica en textos representativos (CL, CEC) 7.2 Adscribe razoadamente textos dados

ás distintas manifestacións e xéneros da literatura do Romanticismo (CL, CEC) 7.3 Analiza os rasgos temáticos e formais

de fragmentos e composicións de Espronceda, Bécquer e Rosalía de Castro (CL, CEC) 8. Interpretar 8.1 Realiza o comentario de textos da críticamente obras literatura romántica, atendendo a da literatura aspectos temáticos, formais e romántica, contextuais (CL, AA, CSC, CEC) relacionando as ideas que manifestan coa cosmovisión da etapa na que se desenvolven (CL, AA, CSC, CEC). 9. Recitar en público e de forma axeitada textos poéticos da literatura romántica (CL, AA, CEC)

9.1 Le en voz alta, coa entonación e

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1.Sintetizar por escrito textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante da accesoria (CL, AA, CEC)

1.1 Resume e esquematiza o contido de

2.Extraer información de textos orais e audiovisuais, recoñecendo a intención comunicativa e o tema e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

2.1 Recoñece a intención comunicativa

ritmo requeridos, textos poéticos pertencentes ás Rimas, de Xustavo Adolfo Bécquer (CL, AA, CEC)

Unidade didáctica 24 Bloque

Contidos

Textos expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais orais Comprensión e producción de textos orais do ámbito académico

textos orais expositivos, argumentativos, literarios e audiovisuais, discriminando a información relevante (CL, AA, CEC) 1.2 Escoita de forma activa, toma notas

e plantexa preguntas durante a audición e visionado de textos orais (CL, AA)

e o tema de textos orais e audiovisuais (CL, AA) 2.2 Valora de forma crítica a súa forma

e o seu contido (CL, AA, CSC, CEC)

211

Realizar unha presentación oral en grupo sobre un tema da historia literaria.

3.1 Realiza unha presentación oral en

grupo sobre un tema da historia literaria. (CL, AA, CSC, CEC) 3.2 Exprésase oralmente con fluidez e

claridade, axustándose ás condicións da situación comunicativa. (CL, AA) 3.3 Consulta fontes diversas,

seleccionando e organizando a información. (CD, AA) 2.

Estudo cronolóxico das obras máis representativas da narrativa realista: • o movimento realista. • os inicios do Realismo en España. • Benito Pérez Xaldós. • Leopoldo Alas, Clarín. • o Naturalismo. Análise e interpretación crítica de fragmentos de obras da narrativa realista.

4.Sintetizar textos escritos expositivos,argume ntativos e literarios, utilizando a lectura para a adquisición de coñecementos (CL, AA, CEC)

4.1 Resume e esquematiza o contido de

5.Desenvolver por escrito temas da narrativa realista con rigor, claridade e corrección. (CL, AA, CEC)

5.1 Redacta respostas e comentarios de

textos expositivos,argumentativos e literarios escritos, diferenciando con claridadeide as principais e secundarias (CL, AA, CEC)

textos sobre a literatura e o pensamento realistas con rigor, claridade e corrección, axustándose ás condicións temáticas e discursivas de cada tipo de texto. (CL, AA, CEC)

6.Coñecer as 6.1 Entende as circunstancias que circunstancias que desencadean o nacimento do orixinan o nacimento Realismo. (CL, CSC, CEC) do Realismo, as principais figuras e 6.2 Coñece as principais figuras e obras obras europeas deste europeas do Realismo. (CL, CEC) movimento e o contexto político e 6.3 Comprende o contexto político e social no que se social no que se desenvolve o desenvolve en movimento realista en España. (CL, España. (CL, CSC, CEC) CSC, CEC) 7.Recoñecer as 7.1 Recoñece as características xerais da características xerais novela realista. (CL) da novela realista. (CL) 8. Analizar fragmentos 8.1 Analiza rasgos formais, temáticos e e obras da narrativa contextuais da narrativa realista en realista, textos representativos. (CL, CEC) identificando as sús características temáticas e formais, e relacionándoas co 8.2 Adscribe razoadamente textos dados ás distintas manifestacións contexto e a obra á da narrativa realista. (CL, CEC) que pertencen. (CL, CEC) 8.3 Analiza os rasgos temáticos e formais de fragmentos de Benito Pérez Xaldós e Leopoldo Alas, Clarín. (CL, CEC)

212

9. Interpretar 9.1 Realiza o comentario de textos da críticamente obras narrativa realista, atendendo a da narrativa realista, aspectos temáticos, formais e relacionando as contextuais. (CL, AA, CSC, CEC) ideas que manifestan coa cosmovisión da etapa na que se desenvolven. (CL, AA, CSC, CEC). 10. Planificar e elaborar 10.1 Busca información en diferentes un traballo de fontes bibliográficas impresas e investigación en dixitais sobre unha película. (CD, grupo sobre unha AA) película, expoñéndoo de forma oral. (CL, CD, 10.2 Selecciona, organiza e sintetiza a AA, CEC) información obtida. (CL, AA)

10.3 Expón o traballo de forma oral. (CL,

AA, CEC)

1.1.4. Grao mínimo de consecución O alumno logra con dificultade: - Coñecer as características básicas, autores e obras principais dos diversos movimentos da literatura española desde a Idade Media ata o Realismo do século XIX. - Recoñecer estas características en textos representativos. - Recoñecer recursos literarios métricos, semánticos e sintácticos nestes textos. - Recoñecer os elementos constitutivos das palabras e as súas clases (determinantes, substantivos, pronomes). Distinguir entre significado obxectivo (denotación) e subxectivo (connotación) das palabras. -O recoñecemento e uso de pronomes, conxuncións, adverbios, locucións como conectores e marcadores para a cohesión do texto. - O coñecemento e emprego axeitado dos valores e relacións temporais das distintas formas e perífrases verbais. Distinción das súas categorías gramaticais. -Identificación dos distintos sintagmas ou frases (nominal, adxectival, preposicional, adverbial), así como os seus compoñentes e estruturas. - Recoñecer as distintas posibilidades dos elementos anafóricos e deícticos para contribuír á cohesión do texto. -Identificar da relación entre a modalidade da oración para a súa caracterización (enunciativas, interrogativas…), modificadores oracionais e interpretación do seu significado contextual. -Clasificar e recoñeceros elementos da oración simple. - Recoñecer os tipos e estructura das oracións compostas. -Coñecer a linguaxe e as súas funcións máis relevantes con especial atención á súa finalidade comunicativa e á súa dimensión social. -Comprender e producir textos orais e escritos, de certa extensión e complexidade, relativos ou pertencentes aos ámbitos académico e dos medios de comunicación e identificar neles os mecanismos e procedementos discursivos de adecuación, coherencia e cohesión. 213

- Identificar o tema, a estrutura e características lingüísticas de textos narrativos, descritivos, expositivos e dos ámbitos académico, público e persoal, e analizalos de maneira que se recollan as súas propiedades discursivas e os elementos que os articulan. -Realizar as distintas actividades da lingua (comprensión, expresión, interacción e mediación) orais e escritas tendo en conta modelos ou esquemas textuais e atendendo ás condicións da situación comunicativa. 2.1. LINGUA CASTELÁ E LITERATURA II 2º BACHARELATO MATERIA PROFESOR

LINGUA CASTELÁ E LITERATURA II Laura Cervera González

2.1.1 OBXECTIVOS Remitimos ós expostos no curso anterior, que son os obxectivos a acadar no Bacherelato. 2.1.2.CONTIDOS TEMPORALIZADOS A distribución dos contidos que propoñemos a continuación baséase no guión do libro de texto que empregaremos neste curso, pero non pretende ser algo ríxido e inamovible, senón que poderá ser alterado ata un limite razoable segundo as necesidades reais do alumnado e outras circunstancias. En todo caso, tendo en conta a necesidade de preparar axeitadamente ós alumnos para as PAAU, tódolos temas terán que ser tratados antes de que finalice o curso, inda que se poderá insistir mais naqueles que sexan mais complicados para o alumno. A finalización dunha unidade didáctica non poderá supor, de ningún xeito, o esquecemento dos seus contidos, senón que estes inspirarán actividades de repaso durante o resto do curso, procurando sempre que estas actividades non supoñan unha rémora para o desenvolvemento da programación, senón unha base sólida para o mesmo. Neste curso non faremos unha temporización das unidades xa que en cada avaliación, combinaranse contidos de lingua e de literatura de xeito que as probas que se lles realicen aos alumnossexan similares ás esixidas nas probas da PAAU. Unidade didáctica 1 Bloque

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

Estrutura da lingua.

2. Recoñecer e identificar os trazos característicos das categorías gramaticais, e explicar os seus usos e valores nos textos.(CCL, CSIEE, CD)

As unidades lingüísticas

214

A palabra

3. Identificar e explicar os niveis de significado das palabras ou expresións en función da intención comunicativa do discurso oral ou escrito en que aparecen. (CCL)

3.1. Explica con propiedade o significado de palabras ou expresións, diferenciando o seu uso denotativo e connotativo, e relacionándoo coa intención comunicativa do emisor.

2. Recoñecer e identificar os trazos característicos das categorías gramaticais, e explicar os seus usos e valores nos textos.(CCL, CSIEE, CD)

2.1. Identifica e explica os usos e os valores das categorías gramaticais, en relación coa intención comunicativa do emisor, coa tipoloxía textual seleccionada e con outros compoñentes da situación comunicativa (audiencia e contexto). 2.2. Selecciona o léxico e a terminoloxía adecuados en contextos comunicativos que esixen un uso formal e especializado da lingua, evitando o uso de coloquialismos, imprecisións ou expresións clixé.

Clases de palabras e categorías gramaticáis

6. Aplicar os coñecementos sobre o funcionamento da lingua á comprensión, á análise e ao comentario de textos de distinto tipo procedentes dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional e empresarial, relacionando os usos lingüísticos (marcas de obxectividade e subxectividade; referencias deícticas temporais, espaciais e persoais, e procedementos de cita) coa intención comunicativa do emisor e o resto dos elementos da situación comunicativa. (CCL, CSIEE, CAA)

6.1. Recoñece, analiza e explica as características lingüísticas e os recursos expresivos de textos procedentes dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional e empresarial, relacionando os usos lingüísticos coa intención comunicativa do emisor e o resto dos elementos da situación comunicativa, e utilizando a análise para afondar na comprensión do texto.

2. Recoñecer e identificar os trazos característicos das categorías gramaticais, e explicar os seus usos e valores nos textos. .(CCL, CSIEE, CD)

3. Identificar e explicar os niveis de significado das palabras ou expresións en función da intención comunicativa do discurso oral ou escrito en que

3.1. Explica con propiedade o significado de palabras ou expresións, diferenciando o seu uso denotativo e connotativo, e relacionándoo coa intención comunicativa do emisor.

215

Valores estilísticos das categorías gramaticáis

aparecen. (CCL)

3.2. Recoñece, analiza e interpreta as relacións semánticas entre as palabras (sinonimia, antonimia, hiperonimia, polisemia e homonimia) como procedemento de cohesión textual.

2. Recoñecer e identificar os trazos característicos das categorías gramaticais, e explicar os seus usos e valores nos textos. .(CCL, CSIEE, CD)

6.6. Revisa textos escritos propios e alleos, recoñecendo e explicando as súas incorreccións (concordancias, réxime verbal, ambigüidades sintácticas, coloquialismos, etc.), con criterios gramaticais e terminoloxía apropiada, co obxecto de mellorar a expresión escrita e avanzar na aprendizaxe autónoma.

2.2. Selecciona o léxico e a terminoloxía adecuados en contextos comunicativos que esixen un uso formal e especializado da lingua, evitando o uso de coloquialismos, imprecisións ou expresións clixé. 3. Identificar e explicar os niveis de significado das palabras ou expresións en función da intención comunicativa do discurso oral ou escrito en que aparecen. (CCL)

3.1. Explica con propiedade o significado de palabras ou expresións, diferenciando o seu uso denotativo e connotativo, e relacionándoo coa intención comunicativa do emisor.

Unidade didáctica 2 Bloque 3.

Contidos Compoñentes morfolóxicos da palabra

Criterios de avaliación 1. Recoñecer e explicar o proceso de formación das palabras en español, aplicando os coñecementos adquiridos

Estándares de aprendizaxe avaliables 1.1. Explica os procedementos de formación das palabras diferenciando entre raíz e afixos, e

216

Clases de palabras segundo a súa estrutura morfolóxica

para a mellora, a comprensión e o enriquecemento do vocabulario activo. (CCL, CAA)

explicando o seu significado.

O léxico español

1. Recoñecer e explicar o proceso de formación das palabras en español, aplicando os coñecementos adquiridos para a mellora, a comprensión e o enriquecemento do vocabulario activo. (CCL, CAA)

1.1. Explica os procedementos de formación das palabras diferenciando entre raíz e afixos, e explicando o seu significado.

1.2. Recoñece e explica a procedencia grecolatina de grande parte do léxico español e valora o seu coñecemento para a dedución do significado de palabras descoñecidas.

6.2. Aplica os coñecementos sobre o funcionamento da lingua á comprensión, á análise e ao comentario de textos de distinto tipo procedentes dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional e empresarial, relacionando os usos lingüísticos (marcas de obxectividade e subxectividade; referencias deícticas temporais, espaciais e persoais, e procedementos de cita) coa intención comunicativa do emisor e o resto dos elementos da situación comunicativa.

Unidade didáctica 3 Bloque

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

2. Recoñecer e identificar os trazos característicos das categorías gramaticais, e explicar os seus usos e valores nos textos. .(CCL, CSIEE, CD)

Significado e referencia

Componentes léxicos das palabras: semas

3. Identificar e explicar os niveis de significado das palabras ou expresións en función da intención comunicativa do discurso oral ou escrito en que aparecen.(CCL)

3.1. Explica con propiedade o significado de palabras ou expresións, diferenciando o seu uso denotativo e connotativo, e relacionándoo coa intención comunicativa do emisor.

3. Identificar e explicar os niveis de significado das palabras ou expresións en función da intención comunicativa do discurso oral ou

3.1. Explica con propiedade o significado de palabras ou expresións, diferenciando o seu uso denotativo e connotativo, e relacionándoo coa intención comunicativa do emisor.

217

escrito en que aparecen. (CCL) 3. As relacións semánticas entre palabras

3. Identificar e explicar os niveis de significado das palabras ou expresións en función da intención comunicativa do discurso oral ou escrito en que aparecen. (CCL)

3.2. Recoñece, analiza e interpreta as relacións semánticas entre as palabras (sinonimia, antonimia, hiperonimia, polisemia e homonimia) como procedemento de cohesión textual.

3.1. Explica con propiedade o significado de palabras ou expresións, diferenciando o seu uso denotativo e connotativo, e relacionándoo coa intención comunicativa do emisor. 3.2. Recoñece, analiza e interpreta as relacións semánticas entre as palabras (sinonimia, antonimia, hiperonimia, polisemia e homonimia) como procedemento de cohesión textual.

Cambios de significación

Unidade didáctica 4 Bloque 3.

Contidos

Clasificación da oración composta Xustaposición e coordinación Subordinación sustantiva, adxectiva, adverbial e circunstancial

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

4. Observar, reflexionar e explicar as estruturas sintácticas dun texto, sinalando as conexións lóxicas e semánticas que se establecen entre elas. (CCL, CAA)

4.1. Recoñece as estruturas sintácticas e explica a relación funcional e de significado que establecen co verbo da oración principal, empregando a terminoloxía gramatical adecuada.

5. Aplicar os coñecementos sobre estruturas sintácticas dos enunciados para a realización, a autoavaliación e a mellora de textos

5.1. Enriquece os seus textos orais e escritos incorporando estruturas sintácticas variadas e aplicando os coñecementos adquiridos para a revisión e a mellora destes.

218

orais e escritos, tomando conciencia da importancia do coñecemento gramatical para o uso correcto da lingua. (CCL, CSIEE, CAA)

5.2. Aplica os coñecementos adquiridos sobre as estruturas sintácticas dos enunciados para a realización, autoavaliación e mellora dos propios textos orais e escritos, tomando conciencia da importancia do coñecemento gramatical para o uso correcto da lingua.

Unidade didáctica 5 Bloque

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

Textos xerados no ámbito académico e profesional

Textos académicos Textos profesionais e empresariais

6.3. Recoñece e explica os procedementos de inclusión do emisor e do receptor no texto.

Modalidade textual 6.4. Recoñece e explica as referencias deícticas, temporais, espaciais e persoais nos textos.

6.5. Recoñece, explica e utiliza os procedementos de cita.

Explicar

forma

7.1. Recoñece, explica e utiliza en textos propios e

219

organización interna dos textos expositivos e argumentativos. (CCL, CAA)

alleos as formas de estruturar os textos expositivos e argumentativos.

11. Reflexionar sobre o sistema e as normas de uso das linguas, mediante a comparación e a transformación de textos, enunciados e palabras, e utilizar estes coñecementos para solucionar problemas de comprensión e para a produción de textos. (CAA, CCL)

11.1. Utiliza os coñecementos lingüísticos de ámbito contextual, textual, oracional e da palabra desenvolvidos no curso nunha das linguas, para mellorar a comprensión e a produción dos textos traballados en calquera das outras.

Unidade didáctica 6 Bloque

Contidos

1./2.

Os medios de comunicación de masas Periodismo escrito, audiovisual e dixital

Os xéneros periodísticos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

B1.3. Extraer información de textos orais xornalísticos e publicitarios procedentes dos medios de comunicación social, recoñecendo a intención comunicativa, o tema, a estrutura e o contido, identificando os trazos propios do xénero xornalístico e os recursos verbais e non verbais utilizados, e valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido.(CSC, CCL)

1.3.1. Interpreta diversos anuncios sonoros e audiovisuais, identificando a información e a persuasión, recoñecendo os elementos que utiliza o emisor para seducir o receptor, valorando criticamente a súa forma e o seu contido, e rexeitando as ideas discriminatorias.

B2.1. Comprender e producir textos expositivos e argumentativos propios dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, identificando a intención do emisor, resumindo o seu contido, diferenciando a idea principal e explicando o modo de organización. (CCL, CAA)

B2.1.1. Comprende o sentido global de textos escritos de carácter expositivo e argumentativo propios dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, identificando a intención comunicativa do emisor e a súa idea principal.

1. Comprender e producir textos expositivos e argumentativos propios dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, identificando a intención do emisor, resumindo o seu contido, diferenciando a idea principal e explicando o modo de organización. (CCL, CAA)

1.1. Comprende o sentido global de textos escritos de carácter expositivo e argumentativo propios dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, identificando a intención comunicativa do emisor e a súa idea principal.

B2.1.3. Analiza a estrutura de textos expositivos e argumentativos procedentes dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, identificando os tipos de conectores e organizadores da información textual.

1.2. Sintetiza textos de carácter expositivo e argumentativo propios dos ámbitos educativo,

220

xornalístico, profesional ou empresarial, diferenciando as ideas principais e as secundarias.

1.3. Analiza a estrutura de textos expositivos e argumentativos procedentes dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, identificando os tipos de conectores e organizadores da información textual. 2./3.

Caracterización lingüística dos textos periodiísticos

B.2.1. Comprender e producir textos expositivos e argumentativos propios dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, identificando a intención do emisor, resumindo o seu contido, diferenciando a idea principal e explicando o modo de organización. (CCL, CAA)

B.2.1.1. Comprende o sentido global de textos escritos de carácter expositivo e argumentativo propios dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, identificando a intención comunicativa do emisor e a súa idea principal.

B2.4. Analizar textos escritos argumentativos e expositivos propios dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, identificando os seus trazos formais característicos e relacionando as súas características expresivas coa intención comunicativa e co resto dos elementos da situación comunicativa. (CCL, CAA)

B2.4.1. Describe os trazos morfosintácticos, léxico-semánticos e pragmático-textuais presentes nun texto expositivo ou argumentativo procedente dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, utilizando a terminoloxía gramatical adecuada e pondo de manifesto a súa relación coa intención comunicativa do emisor e cos trazos propios do xénero textual.

B.2.1.2. Sintetiza textos de carácter expositivo e argumentativo propios dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, diferenciando as ideas principais e as secundarias.

B2.4.2. Recoñece, describe e utiliza os recursos gramaticais (substitución pronominal, uso reiterado de determinadas estruturas sintácticas, correlación temporal, etc.) e léxico-semánticos (substitución por sinónimos, hipónimos e hiperónimos, reiteracións léxicas, etc.) que proporcionan cohesión aos textos escritos.

B2.4.3. Recoñece e explica os procedementos de cita (estilo directo, indirecto ou indirecto libre, e cita encuberta) presentes en textos expositivos e argumentativos, así como a súa función no texto.

2./3. Textos publicitarios

B3.4. Observar, reflexionar e explicar as estruturas sintácticas dun texto, sinalando as conexións lóxicas e semánticas que se establecen entre elas. (CCL, CAA)

B3.4.1. Recoñece as estruturas sintácticas e explica a relación funcional e de significado que establecen co verbo da oración principal, empregando a terminoloxía gramatical adecuada.

B.2.1. Comprender e producir textos expositivos e argumentativos propios dos ámbitos educativo, xornalístico,

B.2.1.1. Comprende o sentido global de textos escritos de carácter expositivo e argumentativo propios dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, identificando a

221

profesional ou empresarial, identificando a intención do emisor, resumindo o seu contido, diferenciando a idea principal e explicando o modo de organización. (CCL, CAA)

intención comunicativa do emisor e a súa idea principal.

B.2.1.2. Sintetiza textos de carácter expositivo e argumentativo propios dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional ou empresarial, diferenciando as ideas principais e as secundarias.

B.3.2. Recoñecer e identificar os trazos característicos das categorías gramaticais, e explicar os seus usos e valores nos textos. .(CCL, CSIEE, CD)

B3.2.2. Selecciona o léxico e a terminoloxía adecuados en contextos comunicativos que esixen un uso formal e especializado da lingua, evitando o uso de coloquialismos, imprecisións ou expresións clixé.

B3.3. Identificar e explicar os niveis de significado das palabras ou expresións en función da intención comunicativa do discurso oral ou escrito en que aparecen. (CCL)

B3.3.1. Explica con propiedade o significado de palabras ou expresións, diferenciando o seu uso denotativo e connotativo, e relacionándoo coa intención comunicativa do emisor.

B3.3.2. Recoñece, analiza e interpreta as relacións semánticas entre as palabras (sinonimia, antonimia, hiperonimia, polisemia e homonimia) como procedemento de cohesión textual.

B3.6. Aplicar os coñecementos sobre o funcionamento da lingua á comprensión, á análise e ao comentario de textos de distinto tipo procedentes dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional e empresarial, relacionando os usos lingüísticos (marcas de obxectividade e subxectividade; referencias deícticas temporais, espaciais e persoais, e procedementos de cita) coa intención comunicativa do emisor e

B3.6.1. Recoñece, analiza e explica as características lingüísticas e os recursos expresivos de textos procedentes dos ámbitos educativo, xornalístico, profesional e empresarial, relacionando os usos lingüísticos coa intención comunicativa do emisor e o resto dos elementos da situación comunicativa, e utilizando a análise para afondar na comprensión do texto.

222

o resto dos elementos da situación comunicativa. (CCL, CAA, CSIEE)

Unidade didáctica 7 Bloque

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

Bilingüismo e diglosia

9. Coñecer a situación do español no mundo, as súas orixes históricas e os seus trazos característicos, e valor as súas variantes. (CCL, CSC)

9.1. Coñece a situación actual da lingua española no mundo diferenciando os usos específicos da lingua no ámbito dixital.

O fenómeno das linguas en contato

3. O español na actualidade

3. O español de América

9.2. Coñece as orixes históricas do español en América e as súas principais áreas xeográficas, recoñecendo nun texto oral ou escrito algúns dos trazos característicos e valorando as súas variantes.

9. Coñecer a situación do español no mundo, as súas orixes históricas e os seus trazos característicos, e valor as súas variantes.(CCL, CSC)

9.1. Coñece a situación actual da lingua española no mundo diferenciando os usos específicos da lingua no ámbito dixital.

9. Coñecer a situación do español no mundo, as súas orixes históricas e os seus trazos característicos, e valor as súas variantes. (CCL, CSC)

Unidade didáctica 8 Bloque

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Coñecer os aspectos temáticos e formais dos principais movementos literarios do século XX ata os nosos días, así como os autores e obras máis significativos.(CCEC)

1.1. Desenvolve por escrito con coherencia e corrección as características temáticas e formais dos principais movementos do século XX ata os nosos días, mencionando os autores e obras máis representativas.

2. Ler e analizar textos literarios representativos da historia da literatura do século XX ata os nosos días, identificando as características temáticas e formais, en relación co

2.1. Analiza fragmentos literarios ou, de ser o caso, de obras completas do século XX ata os nosos días, relacionando o contido e as formas de expresión coa traxectoria e o estilo do/da seu/súa autor/a, o seu xénero e o movemento literario ao que pertence.

Modernismo Xeración do 98

223

contexto, o movemento, o xénero ao que pertence e a obra do/da autor/a, e constatando a evolución histórica de temas e formas. (CCEC)

2.2. Compara textos de diferentes épocas, e describe a evolución de temas e formas.

3. Interpretar de xeito crítico fragmentos ou obras da literatura do século XX ata os nosos días, recoñecendo as ideas que manifestan a relación da obra co seu contexto histórico, artístico e cultural.(CSC)

3.1. Interpreta de xeito crítico fragmentos ou obras completas significativos da literatura do século XX ata os nosos días, recoñecendo as ideas que manifestan a relación da obra co seu contexto histórico, artístico e cultural.

4. Desenvolver por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade e coherencia, e achegando unha visión persoal. (CCL)

4.1. Desenvolve por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade, coherencia e corrección, e achegando unha visión persoal.

5. Elaborar un traballo de carácter educativo en soporte impreso ou dixital sobre un tema do currículo de literatura consultando fontes diversas, adoptando un punto de vista crítico e persoal, e utilizando as tecnoloxías da información.(CAA)

5.1. Le textos informativos en papel ou en formato dixital sobre un tema do currículo de literatura do século XX ata os nosos días, extraendo a información relevante para ampliar coñecementos sobre o tema.

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Coñecer os aspectos temáticos e formais dos principais movementos literarios do século XX ata os nosos días, así como os autores e obras máis significativos.(CCEC)

2. Ler e analizar textos literarios representativos da historia da literatura do século XX ata os nosos días, identificando as características temáticas e formais, en relación co contexto, o movemento, o xénero ao que pertence e a obra do/da autor/a, e constatando a evolución histórica de temas e formas. (CCEC)

3. Interpretar de xeito crítico fragmentos ou obras da literatura do século XX ata os nosos días, recoñecendo as ideas que manifestan a relación da obra co

Unidade didáctica 9 Bloque

Contidos

Novecentismo Vangardas

2.2. Compara textos de diferentes épocas, e describe a evolución de temas e formas.

224

seu contexto histórico, artístico e cultural. (CSC)

4. Desenvolver por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade e coherencia, e achegando unha visión persoal. (CCL)

4.1. Desenvolve por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade, coherencia e corrección, e achegando unha visión persoal.

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Coñecer os aspectos temáticos e formais dos principais movementos literarios do século XX ata os nosos días, así como os autores e obras máis significativos.(CCEC)

4. Desenvolver por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade e coherencia, e achegando unha

4.1. Desenvolve por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade, coherencia e corrección, e achegando unha visión persoal.

Unidade didáctica 10 Bloque

Contidos

A Xeración do 27

2.2. Compara textos de diferentes épocas, e describe a evolución de temas e formas.

225

visión persoal. (CCL)

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Coñecer os aspectos temáticos e formais dos principais movementos literarios do século XX ata os nosos días, así como os autores e obras máis significativos. (CCEC)

4. Desenvolver por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade e coherencia, e achegando unha visión persoal. (CCL)

4.1. Desenvolve por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade, coherencia e corrección, e achegando unha visión persoal.

Unidade didáctica 11 Bloque

Contidos

O teatro anterior a 1939

2.2. Compara textos de diferentes épocas, e describe a evolución de temas e formas.

226

Unidade didáctica 12 Bloque

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Coñecer os aspectos temáticos e formais dos principais movementos literarios do século XX ata os nosos días, así como os autores e obras máis significativos.(CCEC)

4. Desenvolver por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade e coherencia, e achegando unha visión persoal. (CCL)

4.1. Desenvolve por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade, coherencia e corrección, e achegando unha visión persoal.

Contidos

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

O teatro posterior a 1939

1. Coñecer os aspectos temáticos e formais dos principais movementos literarios do século XX ata os nosos días, así como os autores e obras máis significativos. (CCEC)

A poesía posterior a 1939

2.2. Compara textos de diferentes épocas, e describe a evolución de temas e formas.

Unidade didáctica 13 Bloque 4.

227

4. Desenvolver por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade e coherencia, e achegando unha visión persoal. (CCL)

4.1. Desenvolve por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade, coherencia e corrección, e achegando unha visión persoal.

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Coñecer os aspectos temáticos e formais dos principais movementos literarios do século XX ata os nosos días, así como os autores e obras máis significativos. (CCEC)

2.2. Compara textos de diferentes épocas, e describe a evolución de temas e formas.

Unidade didáctica 14 Bloque

Contidos

A novela e o ensaio posteriores a 1939

2.2. Compara textos de diferentes épocas, e describe a evolución de temas e formas.

228

4. Desenvolver por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade e coherencia, e achegando unha visión persoal. (CCL)

4.1. Desenvolve por escrito un tema da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade, coherencia e corrección, e achegando unha visión persoal.

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe avaliables

1. Coñecer os aspectos temáticos e formais dos principais movementos literarios do século XX ata os nosos días, así como os autores e obras máis significativos. (CCEC)

4. Desenvolver por escrito un tema

4.1. Desenvolve por escrito un tema da historia da

Unidade didáctica 15 Bloque

Contidos

Literatura hispanoamericana do século XX e actual

2.2. Compara textos de diferentes épocas, e describe a evolución de temas e formas.

229

da historia da literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade e coherencia, e achegando unha visión persoal.(CCL)

literatura do século XX ata os nosos días, expondo as ideas con rigor, claridade, coherencia e corrección, e achegando unha visión persoal.

2.1.3. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN -Utilización dos procedementos e estratexias necesarias para a obtención, valoración e utilización da información en traballos de produción persoal, acudindo a fontes diversas. -Interese pola boa presentación dos textos escritos, tanto en soporte papel como dixital, e aprecio pola necesidade social de se cinguir ás normas gramaticais, ortográficas e ás convencións tipográficas. -Emprego de guías de lectura para a consolidación da autonomía lectora como fonte de pracer, de coñecemento doutros mundos, tempos e culturas, e como factor que contribúe á formación académica e á maduración persoal. -Comprensión do discurso literario como fenómeno comunicativo e estético, vieiro de transmisión cultural e expresión da realidade histórica e social das distintas épocas. -Lectura crítica e comentario de obras breves e de textos literarios significativos que potencien a competencia comunicativa do alumnado, mediante a realización de tarefas en que se empreguen as catro destrezas básicas de expresión oral/escrita e comprensión oral/escrita. -Valoración positiva da convivencia e aprendizaxe de distintas linguas a prol dunha maior diversidade cultural. -A variedade dos discursos e o tratamento da información. -Integración do texto ou discurso como unidade de carácter lingüístico emitida con propósito comunicativo nunha situación concreta ou contexto e afondamento no coñecemento da diversidade de situacións nos actos de comunicación orais e escritos. -Sistematización e análise das propiedades textuais (coherencia, marco de integración global, factores pragmáticos, cohesión, selección, xerarquía de ideas, ordenación e adecuación) a partir de modelos ou esquemas discursivos que favorezan a consolidación das actividades de lingua tanto orais coma escritas. -Análise do tema, da estrutura organizativa e trazos lingüísticos de textos dialogados e argumentativos procedentes do ámbito académico e divulgativo, tanto humanísticos como científicos e técnicos. -Composición e exposicións de textos dos distintos ámbitos, con especial atención ao académico, tanto humanísticos como científicos e técnicos, a partir de modelos e esquemas textuais dados e atendendo ás condicións da situación. 230

-Análise do tema, finalidade, estrutura organizativa e códigos expresivos (lingüísticos e iconográficos) dos textos dos medios de comunicación: xornalísticos. -Desenvolvemento da capacidade crítica e reflexiva ante textos orais e escritos propios dos medios de comunicación, con especial atención aos de carácter informativo e interpretativo.O discurso literario. -O século XX: transformacións sociais e ideolóxicas. Xéneros, escritoras e escritores e obras desde principios de século ata a Primeira Guerra Mundial: Juan Ramón Jiménez, Xeración do 98, Vangardismo, Novecentismo. O período de entreguerras; da Primeira Guerra Mundial á Guerra Civil española: Grupo do 27, literatura comprometida. De 1940 ata os anos 70: literatura de posguerra (arraigada e desarraigada); realismo social (xéneros e obras representativas de escritoras e escritores da xeración dos 50 e 60); correntes de experimentación, nos distintos xéneros, década dos 70 e novo vangardismo (Os Novísimos). Da década dos 80 ata a actualidade: autoras e autores e obras significativas, diversificación de tendencias, literatura xuvenil e narrativa de autora nos últimos vinte e cinco anos. A literatura hispanoamericana.Coñecemento da lingua. -Valoración e recoñecemento das distintas voces que compoñen o léxico da lingua castelá segundo a súa orixe, evolución e influencia doutras linguas: patrimoniais, cultismos, semicultismos, préstamos. -Os elementos constitutivos das palabras e as súas variantes; as súas posibilidades como elementos de creación de palabras e enriquecemento do léxico a través da composición, derivación, parasíntese e acronimia. -Coñecemento e análise dos compoñentes, relacións e organización léxico-semántica das palabras (sema, sinonimia, antonimia, hiperonimia, campo léxico, etc.) valoración do seu emprego como mecanismos de cohesión e coherencia textual, e a súa adecuación en textos académicos, divulgativos e dos medios de comunicación. -Afondamento no emprego de mecanismos de cohesión de carácter lingüístico desde a perspectiva supraoracional do texto, anáfora, catáfora, proformas, conxuncións distributivas, adverbios e locucións. -Sistematización dos conceptos de oración ou cláusula (unidade gramatical) e enunciado (unidade comunicativa) e o seu contexto de análise: sintáctico e pragmático. -Coñecemento e aplicación da relación entre a modalidade da oración e os actos de fala e interpretación do significado contextual das modalidades da oración. -Identificación e análise das distintas relacións sintácticas de xustaposición, coordinación, subordinación e interordinación. -Recoñecemento e clasificación dos nexos e elementos de enlace axeitados e necesarios para a análise e identificación das relacións existentes en estruturas sintácticas compostas ou complexas. -Clasificación e sistematización das diferentes clases de oración ou cláusula composta ou complexa, atendendo á súa estrutura sintáctica e aos tipos de nexos ou enlaces empregados na súa configuración. -Coñecemento da realidade lingüística de España, dos factores sociolingüísticos que interveñen entre linguas en contacto e os fenómenos que derivan, linguas francas, bilingüismo, diglosia, xunto ao desenvolvemento dunha actitude positiva ante a diversidade e convivencia de linguas e culturas. -Recoñecemento das características básicas das distintas variedades xeográficas da lingua castelá no estado español e da norma estándar. A situación do español no mundo.

231

-Identificación dos trazos máis característicos do español de América e da súa diversidade e valoración positiva desa variedade e da necesidade dunha norma panhispánica. Labor integrador das Academias da Lingua Española. -Análise e identificación do uso de vulgarismos morfosintácticos, anacolutos e incoherencias. II. Metodoloxía didáctica en Bacharelato O obxectivo desta materia é o coñecemento dos distintos tipos de discursos e, en particular, do científico e do literario. Proponse consolidar e ampliar a competencia comunicativa do estudante de Bacharelato como condición imprescindible para conseguir os fins formativos e propedéuticos marcados para esta etapa. O obxectivo do ensino da lingua neste nivel educativo non é unicamente o saber organizado propia das ciencias da linguaxe, senón tamén o desenvolvemento harmónico das capacidades lingüísticas dos alumnos. Proponse xa que logo un equilibrio entre a solidez duns coñecementos e a súa constante aplicación ao emprego do idioma. A educación en lingua, entendida como ou desenvolvemento da competencia comunicativa, é un continuo ao longo de diversas etapas. Así, seguiremos traballando As catro destrezas básicas: escoitar, falar, ler e escribir. Incidindo no impulso da autonomía persoal dos alumnos no Bacharelato, de modo especial, coidarase a produción de mensaxes orais ante un auditorio atendendo á fluidez, dicción, ton, corrección, propiedade, etc. Analogamente, buscarase manter ou interese pola lectura e a participación activa dous alumnos e alumnas non proceso lector. Tendo en conta que o desenvolvemento desta competencia esixe dar unha resposta ás novas realidades en cada tramo de idade, a reflexión lingüística e as actividades de análises e creación de textos atenderán tanto ao discurso literario e cultural como ao científico e técnico. As necesidades que derivan do proceso de ampliación de coñecementos que o adolescente realiza non medio escolar obrigan a estudar detidamente o discurso científico para facilitar o acceso ao saber e aos procesos de aprendizaxe non marco dás institucións académicas. Así mesmo, teremos en conta os usos formais da lingua que se dan na comunicación interpersoal na vida social e nas relacións coas distintas institucións. O discurso dos medios de comunicación adquire importancia porque, a través deste tipo de textos, os cidadáns amplían ou seu coñecemento do mundo e ata reciben valoracións e aproximacións ideolóxicas. Facilitaremos pois aos estudantes a comprensión deste tipo de textos e contribuiremos á formación dun pensamento crítico para potenciar a autonomía e a responsabilidade dunha vida adulta en contacto con importantes e variadas fontes de coñecemento sobre o medio. Aínda que se seguirán utilizando textos narrativos, descritivos e dialogados, procurarase dar prioridade aos textos expositivos e argumentativos (sobre todo en 2º de BAC). Analizaranse, resaltando as súas características máis sobresaíntes, textos científicos, xornalísticos, técnicos, humanísticos e literarios. Os exercicios relacionados con estes textos serán de carácter diverso: resumo do contido, reelaboración oral ou escrita, procura dá estrutura interna do texto, análise dous procedementos de construción textual (cohesión e coherencia), etc. Aprender lingua supón o coñecemento dos principios gramaticais básicos, entendidos como coñecementos sistemáticos das clases de palabras, das combinacións posibles entre elas e das relacións de expresións cos significados. Os coñecementos que consideraremos fundamentais neste sentido serán os principios que rexen ás normas gráficas, gramaticais e léxicas non uso culto panhispánico. O coñecemento destes principios fundamentais, como continuación da etapa anterior, aplicarase á observación dás principais funcións lingüísticas e aos textos de natureza científica e cultural nun dobre proceso, de estudo e creación. 232

Non estudo da gramática e do léxico propoñeremos exercicios que dean conta das estruturas oracionais e unidades de rango inferior empregadas, así como do léxico usado, explicando ademais a adecuación entre os elementos lingüísticos e ou tipo de discurso non que se formalizaron. Potenciaranse as técnicas de traballo práctico para consolidar os módulos de coñecemento teórico, xa que a lingua sempre será ou instrumento primordial non traballo dous alumnos ao longo da súa vida. A estas técnicas engadirémoslles os instrumentos proporcionados polas novas tecnoloxías, vitais na sociedade actual. Propiciarase que os alumnos afonden non seu coñecemento das relacións que se establecen entre lingua e sociedade, como xa se lles ensinou na educación secundaria obrigatoria, pois este coñecemento vailles a permitir afondar non carácter plurilingüe de España, e en particular non feito bilingüe da comunidade galega. O estudo da literatura contribúe tamén á ampliación da competencia comunicativa dende a súa calidade lingüística. A través da literatura, ou alumno entra en contacto con xéneros, rexistros e estilos variados; este contacto permitiralle unha aproximación ás situacións comunicativas ficionais e serviralle de base para a reflexión sobre modelos textuais e estratexias comunicativas, que foron as canles de transmisión dos pensamentos e emocións dos seres humanos en diferentes contextos sociais. A práctica habitual na clase de lingua e literatura será o traballo con textos, ben para analizalos e interpretalos, ben para crealos. Nos planos da comprensión e a análise, traballaremos con todo tipo de textos, para lograr unha aproximación directa ao feito literario de forma que ou alumno familiarícese coa obras e os autores e, principalmente, coñeza vos medios expresivos da lingua como produto non só lingüístico senón tamén social e estético. A análise dos valores literarios dos distintos tipos de textos permitiralles aos alumnos completar a súa formación lingüística e posibilitará a comprensión das distintas facetas da realidade humana, ás bases dá súa implicación social e da súa potencialidade creadora. Xa que logo, a formación literaria será contemplada como un proceso de aprendizaxe baseada nos feitos lingüísticos, enriquecido con valores sociais e potenciado con valores estéticos de obras e autores dende unha perspectiva diacrónica, de forma que ao rematar ou Bacharelato o alumno estea capacitado para ler textos literarios de distinta dificultade e de diversos xéneros. O estudo da lingua e a literatura castelá neste etapa intentará dotar ao alumno dunha maior capacidade para coñecer e comprender discursos, principalmente científicos e literarios, e para formalizar ou discurso propio. Por outra banda, intentaremos elevar ou seu nivel de coñecementos e a súa capacidade de reflexión, ademais de incrementar a experiencia lectora e a potencialidade creadora.

III.Procedementos e instrumentos de avaliación Para a avaliación, partirase dos obxectivos do curso, valorando o grao de consecución dos mesmos por parte do alumnado. Posto que a avaliación actúa como un dous instrumentos que guían a práctica educativa, iniciarémola ao comezo de cada curso con actividades ou controis relacionados cos obxectivos do curso anterior, cuxos resultados proporcionarán o punto de partida para ou desenvolvemento da materia. Ó longo de todo o curso, o profesor/a controlará a evolución dos seus alumnos/as mediante a observación traballo diario, na aula ou na casa, e a corrección periódica das actividades, exames e controis que considere oportunos. Para a cualificación, terase en conta fundamentalmente o grao de consecución dos obxectivos, aínda que tamén se terán en conta a actitude e ou traballo do alumno ao longo do 233

curso. A avaliación será continua, de forma que as avaliacións segunda e terceira poden incluír materia das anteriores. Para a superación da materia deberán acadarse os obxectivos mínimos establecidos para cada ciclo ou curso. Lecturas:  En 1º de Bac o departamento marcará como mínimo unha lectura obrigatoria por trimestre. Para aprobar a avaliación será indispensable ler e ter superada a obra de lectura proposta.  No caso de 2º de BAC os alumnos terán que superar as catro lecturas pautadas polo equipo que coordina as probas PAAU. As probas de control de lectura cualificaranse cun máximo de ata dous puntos que se poderán sumar á nota do alumno en cada avaliación, podendo ser realizadas como proba única ou integrada no exame xeral, tal coma se fai nas PAAU. Para obter eses dous puntos non abondará con demostrar a lectura das obras, senón que ademais o alumno deberá demostrar que a lectura das mesmas foi plenamente comprendida e posta en relación co temario do curso. Por suposto, tamén teranse en conta a calidade do seu comentario das obras e o seu nivel de adecuación ós textos ou preguntas da proba. Se o alumno demostra que leu as obras, pero non amosa unha plena comprensión das mesmas ou non as comenta especialmente ben, obterá só unha cualificación menor nese apartado, proporcional ó seu nivel de comprensión e á calidade da súa redacción.

 Cualificación: Tanto en 1º como en 2º de BAC, a cualificación para ter superada a materia será de 5Apto. A partires dun 5 farase unha ponderación da nota ata acadar os 2 puntos máximos da proba dentro da cualificación do trimestre. Os alumnos que suspendan a proba de lectura por faltas de ortografía e expresión recibirán a cualificación de apto.

Procedementos para acreditar os coñecementos previos dos alumnos de Bacharelato: No mes de setembro realizaranse diversas actividades que poñerán a proba os coñecementos lingüísticos e literarios cos que chegan a 1º de Bacharelato e recordan deste curso os que pasan a 2º. Haberá unha avaliación inicial, que recollerá aspectos gramaticais e literarios. Os resultados de dita avaliación non serán cuantitativos, aínda que axudarán ó profesor a incidir dun xeito máis profundo naqueles contidos nos que os alumnos presenten maiores dificultades. Exames: - Realizarase como mínimo un exame por avaliación - Tanto en 1º como en 2º de BAC,no caso de realizar máis dunha proba por avaliación, farase media a partires dun 4. Aqueles alumnos que non obteñan a puntuación mínima esixida nalgunha das probas non poderá aprobar a avaliación. - En 1º de Bacharelato, os exames deberán combinar unha parte teórica con unha parte práctica e a calificación do exame será a suma da puntuación obtida en cada unha delas, sempre e cando o alumno acade alo menos un 40 % da puntuación asignada a cada parte, en caso contrario non poderá en ningún caso aprobar o exame, aínda que a suma das puntuacións obtidas en cada parte sexa igual o superior a 5. 234

Tamén se poderá distribuír a materia en dúas probas por avaliación: un exame de lingua e outro de literatura. Neste caso, o alumno deberá acadar a puntuación mínima de 4 para poder facer media, - En 1º de BAC farase un exame de recuperación por avaliación ó comezo do trimestre seguinte ou unha recuperación final en xuño (a criterio do profesor, poderanse realizar ámbalas dúas modalidades de recuperación). - Nos dous cursos de Bacharelato considérase aprobada a materia sempre e cando o alumno acade unha puntuación mínima de 5. - En 1º de Bac en xuño realizarase un exame final para os alumnos con perda de avaliación continua. A aqueles alumnos que superen a materia nas tres avaliacións sen necesidade de acudir á recuperación final, faráselles a nota media do curso. - Os exames de avaliación de 2º de Bach divídense en tres partes: texto, lingua e literatura, e a calificación do exame será a suma das puntuacións obtidas en cada unha delas, sempre e cando o alumno acade alo menos un 40 % da puntuación asignada a cada parte, en caso contrario non poderá en ningún caso aprobar o exame, aínda que a suma das puntuacións obtidas en cada parte sexa igual o superior a 5. Tamén se poderá facer o exame seguindo o modelo de proba tipo ABAU.Se se fan dúas probas de contidos por trimestre, o alumno deberá ser quen de acadar un mínimo de 4 en cada proba para poder facer media. - No caso de 2º de BAC haberá un exame final en maio para todos os alumnos. Aqueles que teñan suspensa máis dunha avaliación, deberán acadar nesta proba un mínimo dun 6. Por outra banda, os alumnos que teñan aprobada toda a materia ó longo do curso, faráselles media con esta última proba que será un 30% da nota final - En 2º de BAC tódolos exames poderán incluír materia vista ó longo do curso, procurando que en cada un deles entre parte de teoría e de práctica, mais, tendo en conta as esixencias das PAAU, primarase o aspecto práctico da lingua. - Tanto en 1º como en 2º os alumnos que non superen a materia ou os libros de lectura marcados para o curso na proba ordinaria de xuño, deberán presentarse con toda a materia do curso á proba extraordinaria de setembro (incluídos libros de lectura suspensos). - Se se descubre copiando a un alumno nalgunha das probas, a primeira vez retiraráselle o exame e quedaralle suspensa a avaliación automaticamente. A segunda vez, suspenderá a avaliación e irá directamente a proba ordinaria de xuño ou a extrordinaria de setembro (se o alumno comete a falta na proba de xuño). - Se o alumno é portador de calquera aparato electrónico (móbil, MP3, MP4...) cando se estea a examinar retiraráselle o exame e aplicaránselle as medidas citadas no punto anterior. - Se o profesor ten sospeitas fundadas de que o alumno copiou no exame, repetiráselle a proba no momento que decida o profesor oralmente ou por escrito. IV. Criterios de corrección e cualificación en Bacharelato  Descontaranse 0,25 puntos por cada dúas faltas de ortografía e acentuación ata un máximo de dous puntos.  Premiarase unha boa expresión, redacción e presentación, así como a omisión total de faltas de ortografía, cun mínimo de 0’5 puntos en cada proba realizada.  Valoraranse nun 70% os contidos (exames)  Valoraranse nun 20% as lecturas obrigatorias. 235

 Valorarase nun 10% a observación directa: o traballo diario( tanto na aula coma na casa), exposicións e traballos realizados tanto na clase como na casa.Cada negativo que reciba o alumno restará –0,25 neste apartado. V. Materiais e recursos didácticos para Bacharelato Como material didáctico básico contarase cos libros de texto: - Lengua Castellana e Literatura, Oxford Educación, (ed. actualizada) - Lengua e Literatura, APÓSTROFE XXI, Bachillerato 2; Ed. Magisterio-Casals) O profesor poderá completar con fotocopias ou outros libros cando ou considere oportuno. En todo caso, ou libro de texto é un apoio do que se deberá facer un uso libre, sen permitir que condicione completamente ou proceso de ensino- aprendizaxe. Contarase, ademais, para actividades concretas, co manexo de medios audiovisuais e informáticos. A utilización do canón e da internet permitirá traballar textos orais da vida real (mesas redondas, conferencias, debates.....) e gravacións de películas, series, documentais e montaxes sobre textos literarios ou autores concretos, moi útiles para ás unidades de Literatura. Os medios creados polos propios alumnos (producións escritas ou orais gravadas) poden ser de grande utilidade para motivarlles a corrixir erros e superarse na súa capacidade comunicativa, observando vos modelos de realización dos seus compañeiros. Aproveitaremos na medida do posible os recursos bibliográficos facilitados pola biblioteca do centro, tanto á hora de propoñer lecturas obrigatorias como para utilizar os seus fondos como material complementario para ás actividades de clase, e como recurso que familiarice aos alumnos na procura, manexo e consulta de fontes bibliográficas. Ademais, procurarase incentivar aos alumnos a aproveitar os libros dos que alí dispoñen para gozar da lectura de forma persoal, lúdica e libre. O estudo dos medios de comunicación fai necesario ou manexo de prensa escrita, podendo traer exemplares os propios alumnos, aínda que sexan atrasados, creándose así "un recuncho da prensa" ao que todos puidesen acceder.

LECTURAS OBRIGATORIAS 2015/16 1º BACHARELATO  1ª AVAL.- Fernando de Rojas, La Celestina. Vicens Vives  2ª AVAL.- Lope de Vega; Fuenteovejuna.  3ª AVAL.- Gustavo Adolfo Bécquer: Rimas. A profesora poderá introducir os cambios na lista que considere oportunos para adecuarse mellor ás características concretas do grupo.

2º BACHARELATO    

GARCÍA MÁRQUEZ, G; Crónica de una muerte anunciada MACHADO, A; Campos de Castilla BUERO VALLEJO, A; La fundación MUÑOZ MOLINA, A; Plenilunio 236

VI. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE Na adolescencia faise especialmente palpable a crecente diversificación do alumnado en canto a actitudes, capacidades e intereses. A programación de cada curso e o traballo diario na aula deben, pois, ter presente dita diversidade, ofrecendo uns camiños o suficientemente variados, non posible, de cara a conseguir os obxectivos do curso e da etapa. Así pois, non deseño das diferentes unidades didácticas procurarase presentar aos alumnos/as, sempre que sexa posible, exercicios de diferente nivel de complexidade, intentando adecuarnos ao máximo aos diferentes ritmos e estilos de aprendizaxe. Haberá que ter en conta, ademais, a posibilidade de asimilar os mesmos contidos mediante diferentes métodos e actividades, suscitando exercicios suficientemente variados para cada aspecto tratado. Doutra banda, no traballo diario non aula, a realización de actividades por parellas ou grupos de alumnos pode permitir en moitas ocasións equilibrar as diferenzas entre eles, ademais de permitir a colaboración e apoio entre os membros do grupo. Ademais, ou traballo con textos, nuclear na nosa área, ofrece un amplo abano de posibilidades na elección de temas e niveis de elaboración e complexidade. Na selección dos mesmos, ou profesor tentará, xa que logo, ofrecer unha selección de temas ou textos de lectura ou suficientemente variada, tendo en conta tanto intereses como as capacidades do grupo e presentando, sempre que sexa posible, as máximas posibilidades de elección.

VII. BACHARELATO: PROGRAMA DE EDUCACIÓN EN VALORES. Ademais dos contidos específicos correspondentes á nosa materia, propoñemos ou ensino dunha serie de temas cuxo obxectivo primordial é a formación dos alumnos/as como persoas maduras e responsables. Os principais valores nos que poremos atención son: - Educación moral e cívica :para conseguir unha actitude ante todo tolerante nas relacións entre individuos e nas actividades de grupo. Pretendemos así mesmo conseguir unha valoración positiva dás diferenzas entre ás persoas e entre os grupos sociais que integran a nosa sociedade e outras sociedades e culturas diferentes á nosa. Habemos de conseguir coa inclusión deste tema que o alumno/a sexa crítico ante calquera tipo de discriminación individual ou social prol razoes de crenzas, raza, sexo ou outras diferenzas individuais ou sociais. Para rematar, queremos conseguir espertar non alumno ou interese por coñecer e conservar o patrimonio cultural da nosa sociedade e doutras culturas. - Educación para a paz, para conseguir o respecto do alumnado polas opinións e crenzas dás outras persoas así como o recoñecemento do diálogo como medio para resolver as discrepancias nas opinións así como os diversos tipos de conflitos, tanto interpersoais como sociais - Educación para a igualdade entre os sexos, para conseguir sobre todo unha toma de conciencia achega dos fenómenos de discriminación sexista. - Educación ambiental, para lograr a identificación e sensibilización por parte dos alumnos dos problemas esenciais que afectan á conservación do medio. - Educación do consumidor, Con respecto a este tema, queremos que ou alumnado conciénciese das repercusións que producen no medio as escouras de produtos e materiais de todo tipo. Ademais, con este tema podemos conseguir a comprensión da necesidade de consumir en función dás necesidades individuais reais.

237

- Educación vial, para que ou alumno valore os aspectos que melloran a seguridade na circulación para evitar ou risco de accidentes.

E. Programación de Literatura Universal para 1º de Bacharelato MATERIA PROFESOR/ES

LITERATURA UNIVERSAL Mª José Prada Prada

Esta materia é propia das modalidades de Bacharelato de Humanidades y de Artes Escénicas e Musicais, e impártese no primeiro curso, según establece o Decreto do currículo para Galica. Como propia de calquera modalidade, pode ser cursada como optativa por alumnos de outras modalidades. I. Contribución da materia o desenvolvemento das competencias clave  Competencia en comunicación lingüística As habilidades lingüísticas de lectura, interpretación e análise de textos orais e escritos, así como as de expresión lingüística mediante textos de creación literaria, argumentativos ou académicos son a base fundamental da materia, e o estudo da literatura no seu contexto redunda nuha comprensión máis profunda dos mensaxes que as obras literariass pretenden transmitir. 

Competencia dixital Nesta materia, a busca de información ten un papel relevante, polo que o alumno debe ser capaz de seleccionar aquela que lle proporcione uns coñecementos que, á súa vez, lle permitan a mellora das súas destrezas comunicativas. O uso de Internet convértese nun instrumento privilexiado, aínda que non único, para esa finalidade. Pero, ademais, outros soportes electrónicos (DVD, CD-ROM,...) e os procesadores de texto serán aliados na mellora da capacidade comunicativa do alumno, sobre todo porque lle animarán a mellorar en dúas das facetas en que máis dificultades adoita atoparse: a de escribir e a de ler.



Competencias sociais e cívicas A lectura de fragmentos e obras de outras culturas axudará a que o alumno desenvolva a competencia social e cidadá, en canto que lle permitirá poñer en práctica habilidades sociais como a convivencia, o respecto, a tolerancia, etc. Comprender e valorar as mensaxes que se transmiten a través da literatura, o respeto aos diferentes códigos lingüísticos e outras manifestación da cultura dos pobos, forman parte do traballo diario coa materia. Desta forma, a asignatura de Literatura Universal facilita que o alumno coñeza realidades distintas á do contexto social en que vive e favorecer, en consecuencia, unha visión aberta doutras realidades.



Competencia en aprender a aprender Esta competencia mostra como uns determinados contidos, a lectura e comentario de textos, serven para adquirir novos coñecementos de diferentes áreas, pois melloran as capacidades de comprensión e expresión xeral do alumnado. Ademáis, a metodoloxía da materia implica ir avanzando nas destrezas de búsqueda e tratamento da información, e na de autocorrección.



Competencia en sentido da iniciativa e espíritu emprendedor A interpretación dos textos de outras tradicións, o relacionar a literatura con outras manifestacións culturais e o feito de analizar as obras no seu contexto, fan que o alumno debe analizar e resolver problemas relacionados coa forma e os contidos dos textos, o que redunda na súa capacidade para actuar reflexiva e autonomamente.

II. Obxectivos

En consonancia cos obxectivos de etapa propostos no currículo oficial, o Dpto. de Lingua castelá e Literatura propón como obxectivos do curso os seguintes:

1. Coñecer os grandes movementos estéticos, as principais obras literarias, autoras e autores que foron conformando a nosa realidade cultural.

2. Ler e interpretar con criterio propio textos literarios completos e máis fragmentos representativos deles e saber relacionalos cos contextos en que foron producidos.

3. Constatar, a través da lectura de obras literarias, a presenza de temas recorrentes, tratados desde diferentes perspectivas, ao longo da historia; temas que manifestan inquedanzas, crenzas e aspiracións comúns aos seres humanos en todas as culturas.

4. Comprender e valorar criticamente as manifestacións literarias coma expresión de creacións e sentimentos individuais e colectivos e coma manifestación do afán humano por explicar o mundo en diferentes momentos da historia.

239

5. Analizar e interpretar imaxes e modelos que transmite a literatura escrita por mulleres.

6. Gozar da lectura como fonte de novos coñecementos e experiencias e como actividade pracenteira para o lecer. 7. Planificar e redactar cun grao suficiente de rigor e adecuación traballos sobre temas literarios, seguindo guións elaborados polo profesorado, e realizar exposicións orais correctas e coherentes sobre eles, tamén con axuda das tecnoloxías da información e da comunicación e de medios audiovisuais.

8. Saber utilizar de forma crítica as fontes bibliográficas adecuadas para o estudo da literatura, con axuda das tecnoloxías da información e a comunicación. Ser quen de transformar os coñecementos adquiridos. 9. Adquirir as destrezas de analizar, sintetizar, comprender, xulgar,valorar, transformar e crear un texto propio que demostren a asimilación de coñecementos sólidos sobre a literatura en xeral. 10. Analizar as relacións existentes entre obras significativas da literatura universal e obras musicais ou de calquera outra manifestación artística (ópera, cinema) a que serven como punto de partida. Establecer o diálogo entre literatura e imaxe, fundamentalmente imaxes cinematográficas: transcodificación. Na programación temporalizada sinálanse os obxectivos do curriculo que se traballarán en cada unidade didáctica. III. Estándares de aprendizaxe, contidos e criterios de avaliación A distribución dos contidos que propoñemos a continuación baséase no guión do libro de texto que empregaremos neste curso, pero non pretende ser algo ríxido e inamovible, senón que poderá ser alterado ata un limite razoable segundo as necesidades reais do alumnado e outras circunstancias. En todo caso, dado que no curso practicaremos unha avaliación continua e integradora, suponse que o final dunha unidade didáctica en ningún caso significará o seu esquecemento, senón que continuamente faranse actividades de repaso, sempre procurando que non choque conecesario avance na materia e buscando a maior harmonía posible entre os vellos temas e os novos. Os contidos veñen relacionados cos bloques de elementos do currículo oficial e o grao da súa adquisición medirase en función dos criterios de avaliación e das especificacións destes criterios, os estándares de aprendizaxe. 1.2.3.1. Temporalización de contidos con criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe 240

Estes elementos do currículo traballaranse distribuidos en 13 unidades didácticas, catro parao primeiro trimestre e tres por cada un dos outros dous:

UNIDADE DIDÁCTICA 1: Orixes da Literatura e literaturas orientais Obxectivos Contidos Avaliación Competencias clave Bloque Criterios Estándares de de avaliación aprendizaxe 1. Coñecer o contexto O nacimento da 1 1, 2, 3 1.1, 1.2, 2.1 CL, CM, CD, histórico, social e literatura:as 2.2, 3.1, 3.2 CA, CC, CS, CI , cultural das primeiras primeiras CC 2 1 1.1 expresións literarias. civilizacións. 2. Relacionar a literatura da época coa música.

3. Coñecer as primeiras manifestacións literarias de Mesopotamia.

4. Identificar os textos máis característicos da literatura exipcia. 5. Coñecer os periodos da literatura india. 6. Determinar a evolución da literatura búdica, o drama, a poesía lírica, a fábula e a narrativa.

7. Determinar que libros conforman a Biblia así como os seus distintos tipos de textos, e a influencia que exerce sobre a literatura posterior.

A literatura oriental e a música

1, 2, 3

1,2

A literatura mesopotámica: el Código de Hammurabi, o Poema da creación e o Poema de Gilgamesh A literatura do Antigo Exipto

1, 2, 3

A literatura india: o periodo védico e posvédico,a literatura budista, o drama, a poesía lírica, a fábula e a narrativa. A Biblia: os libros da Biblia e oTalmud. O Corán

1, 2, 3

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 1.1, 1.2, 2.1

CL, CD, CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CM, CD, CA, CC, CS, CI , CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CM, CD, CA, CC, CS, CI , CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CM, CD, CA, CC, CS, CI , CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CM, CD, CA, CC, CS, CI , CC

241

8. Coñecer que é o Talmud e o Corán. 9. Identificar a evolución da poesía e a prosa da literatura china.

10. Comentar un texto.

11. Aplicar con autonomía os coñecementos adquiridos.

Obxectivos

A poesía china: Libro doos cantos. A prosa china: I Ching, Shujing, Li Ji, ChunQuiu. A filosofía china. Comentario dun texto.

Avaliación.

1, 2, 3

3. Determinar a evolución da poesía épica grega. 4. Identificar a evolución da poesía lírica grega. 5. Coñecer os orixes do teatro. 6. Identificar a evolución da traxedia e da comedia gregas. 7. Relacionar autores e obras da literatura clásica grega.

CL, CM, CD, CA, CC, CS, CI , CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1, 2.1, 3.1, 3.2, 3.3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CI

O contexto histórico, social e cultural da antiga Grecia e Roma.

1 2

1 Avaliación Criterios Estándares de de avaliación aprendizaxe 1, 2, 3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1 1.1

Literatura e música: a valkiria Brunilda, heroína da mitología nórdica. Literatura e artes plásticas: o mito coma xermen da literatura. Literatura e cine: lendas, mitos e temas bíblicos no cine. A creación literaria en Grecia. A poesía épica grega: o nacimentoda épica, A Ilíada e a Odisea. A poesía lírica grega: modalidades líricas e os poetas do amor e da fama: Safo, Alceo e Píndaro. O teatro grego: oríxenes do teatro. A traxedia e os seus autores: Esquilo, Sófocles e Eurípides. A comedia e os seus autores: Aristófanes e Menandro.

1, 2, 3

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2

1,2

1.1, 1.2, 2.1

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

1.1

Contidos Bloq

1. Coñecer o contexto histórico, social e cultural das literaturas clásicas. 2. Relacionar a literatura da época coa música, as artes plásticas e o cine.

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

Unidade didáctica 2 CA

Competencias clave

CL, CM, CD, CA, CS, CI, CC

CL, CD, CC

CL, CD, CS, CI, CC

242

8. Determinar a evolución da poesíaépica latina. 9. Identificar a evolución da poesía lírica e didáctica latinas. 10. Identificar a evolución da comedia e da traxedia latinas. 11. Relacionar autores e obras da literatura clásica grega.

12. Comentar un texto.

13. Aplicar con autonomía os coñecementos adquiridos.

Manifestacións creativas da literatura latina. A poesía épica latina: os períodos épicos, a Eneida. A poesía lírica e didáctica latinas: as composicións líricas. Os autores líricos: Virgilio, Catulo, Horacio e Ovidio. O epigrama. O teatro latino: os xéneros e a representación teatral. A comedia e os seus autores: Plauto e Terencio. A traxedia. Comentario dun texto.

Avaliación.

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

CM, CD, CA, CS

1.1

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1, 2.1, 3.1, 3.2, 3.3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CI

UNIDADE DIDÁCTICA 3: Literaturas medievais Obxectivos

Contidos

Avaliación Criterios Estándares de de avaliación aprendizaxe 1, 2, 3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1 1.1

1, 2, 3

1,2

Bloque

1. Coñecer o contexto histórico, social e cultural da literatura medieval. 2. Relacionar a literatura da época coa música e o cine. 3. Coñecer as características dos cantares de xesta. 4. Comparar cantares de xesta europeos e casteláns. 5. Estabelecer conexións entre os cantares de xesta e a novela cortés. 6. Coñecer autores e textos da épica e a narrativa europeas.

O contexto histórico, social ecultural da Idade Media.O latín, lingua de cultura. As literaturas nacionais. A dama de Shalotte, a música. A épica e os heroes no cine.

A épica medieval e os cantares de xesta: Canción de Roldán, Os Nibelungos, Cantar de Mio Cid. Os poemas caballerescos. Chrétien de Troyes e as novelas artúricas.

Competencias clave

CL, CC, CA, CD, CA, CS, CI, CC

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 1.1, 1.2, 2.1

CL, CD, CC

1, 2, 3, 4

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 , 4.1

CA, CC

1,2

1.1, 1.2, 2.1

243

7. Coñecer a evolución da lírica popular tradicional. 8. Distinguir entre trovador e xoglar. 9. Identificar os tipos de composicións da poesía provenzal. 10. Determinar temas e formas da poesía goliárdica. 11. Identificar formas poéticas, poetas e temas da poesía arábigo-andaluza. 12. Coñecer autores e textos da poesía lírica. 13. Identificar as principais narracións medievais en verso. 14. Identificar a evolución da poesía narrativa en España. 15. Coñecer os principais contos e apólogos medievais . 16. Identificar grandes obras e autores da narrativa medieval. 17. Identificar as orixes da novela e a sua evolución durante a Idade Media. 18. Identificar as orixes do teatro medieval. 19. Coñecer as principais representacións do teatro relixioso medieval. 20. Definir o concepto de farsa e coñecer as principais farsas medievais . 21. Coñecer a relación entre as danzas da morte e o contexto histórico. 23. Aplicar con autonomía os coñecementos adquiridos.

A lírica popular tradicional: jarchas, cantigas de amigo e villancicos. A lírica culta: os trovadores e a lírica provenzal, a evolución do xénero e os seus creadores e os grandes poetas personais (Villon e Ausiàs March). A poesía dos goliardos: temas e formas. A poesía arábigoandaluza: formas poéticas, poetas e temas.

1, 2, 3, 4

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 , 4.1

1,2

1.1, 1.2, 2.1

As formas narrativas en verso medievais : os fabliaux, o Roman de Renart, o Roman da Rose. Os narradores do mester de clerecía. Contos e apólogos medievais : As mil e unha noites. Ramon Llull e Geoffree Chaucer. As orixes da novela: las novelas do ciclo artúrico, a novela provenzal cortesana e os libros de caballerías. Amadís de Gaulae Tirante o Branco. Orixes e xéneros do teatro medieval. O teatro relixioso medieval. O teatro profano: as farsas. As danzas da morte.

1, 2, 3, 4

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 , 4.1

1,2

1.1, 1.2, 2.1

1, 2, 3, 4

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 , 4.1

1,2

1.1, 1.2, 2.1

1, 2, 3

1.1, 2.1, 3.1, 3.2, 3.3

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

Avaliación.

CD, CA, CS, CC

CM, CD, CA, CS, CC

CI, CC

UNIDADE DIDÁCTICA 4: RENACIMENTO E CLASICISMO Obxectivos

Contidos Bloque

1. Coñecer o contexto histórico, sociale cultural da literatura do Renacimento e do Clasicismo. 2. Identificar as

O contexto histórico, social e cultural do Renacimento e do Clasicismo. O Renacimento: características.

1 2

Avaliación Criterios Estándares de de avaliación aprendizaxe 1, 2, 3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1 1.1

Competencias clave

CL, CM, CD, CA, CC

244

características do Renacimento.

O Humanismo

3. Relacionar a literatura da época coa música e o cine.

Romeo e Xulieta na música. Shakespeare no cine.

4. Coñecer as circunstancias que propiciaron o Renacimento en Italia. 5. Determinar a importancia no Renacimento do dolcestilnovo e a sua repercusión na lírica. 6. Coñecer a traxectoria persoal de autores da lírica italiana renacentista e a repercusión na súa obra. 7. Analizar a evolución da narrativa italiana renacentista. 8. Coñecer a evolución da narrativa en Francia da man de Rabelais. 9. Determinar as orixes do ensaio na figura de Montaigne. 10. Identificar a evolución do teatro francés. 11. Coñecer a evolución do mito de don Juan. 12. Identificar as características do teatro isabelino. 13. Analizar a singularidade do teatro de Shakespeare. 15. Aplicar con autonomía os coñecementos adquiridos.

1, 2, 3

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 1.1, 1.2, 2.1

CL, CD, CC

1,2

O Renacimento en Italia: as suas orixes. O dolcestilnovo. Dante Alighieri e a Divina comedia. Francesco Petrarca e o Cancionero. Giovanni Boccaccio e o Decamerón. O florecimento do Renacimento italiano: Sannazaro e A Arcadia. Maquiavelo e O príncipe. Baltasar de Castiglione e O cortesano.

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

CL, CD, CD, CC

1.1

Renacimento e Clasicismo en Francia. François Rabelais e Gargantúa e Pantagruel. Michel de Montaigne e o nacimento do ensaio. O teatro francés: O teatro barroco e o teatro clásico. Pierre Corneille, Jean Racine e Molière. O mito de don Juan O teatro isabelino en Inglaterra: os teatros e o público. Principais autores. O teatro de William Shakespeare. Avaliación.

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

1.1

1, 2, 3

CS, CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CS, CC

UNIDADE DIDÁCTICA 5: O século das luces Obxectivos

Contidos Bloque

1. Coñecer o contexto histórico, social e cultural da literatura do XVIII. 2. Relacionar a literatura da época coa

O contexto histórico, social e cultural do século XVIII. Literatura e música: Fígaro e o nacimento

1 2 1

Avaliación Criterios Estándares de de aprendizaxe avaliación 1, 2, 3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1 1.1 1, 2, 3 1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2

Competencias clave

CL, CM

CL, CD, CC

245

música, as artes plásticas e o cine.

3. Identificar as principais correntes literarias do século XVIII. 4. Coñecer os xéneros literarios cultivados no século XVIII. 5. Determinar as características da literatura do século XVIII en canto ao seu contido e a súa forma. 6. Identificar a evolución do ensaio en Europa. 7. Coñecer autores e obras do ensaio do século XVIII.

8. Identificar a evolución da novela en Europa. 9. Coñecer autores e obras da narrativa do século XVIII.

10. Coñecer autores e obras da poesía do século XVIII. 11. Coñecer autores e obras do teatro do século XVIII

dunha nueva conciencia. Literatura e artes plásticas: soñando a arquitectura moderna. Literatura e cine: adaptacións cinematográficas de obras literarias. Principais correntes literarias do século XVIII. Os xéneros literarios no século XVIII. Características da literatura do século XVIII.

1,2

1.1, 1.2, 2.1

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

1.1

O ensaio en Francia: as ideas da Ilustración. O ensaio en Italia:la moral ela política. O ensaio en Inglaterra: o ensaio periodístico. O ensaio en Portugal:a historia e a política. O ensaio en Alemania: a ruptura de moldes. A novela inglesa: O nacimento da novela burguesa. Daniel Defoe, Jonathan Swift e Samuel Richardson. A novela francesa: novela ilustrada e sentimental. AntoinePrévost, Bernardin de Saint Pierre e Pierre Choderlos daclos. Os grandes pensadores da época: Montesquieu, Rousseau e Diderot. A narrativa alemana: do Clasicismo ao Romanticismo. Cervantes e El Quijote: a obra dentro e fora do noso país. A poesía do século XVIII. A poesía inglesa: Alexander Pope

1, 2, 3

CD, CA, CS, CI, CC, CL

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

CM, CD, CA, CI, CC, CL

O teatro do século XVIII O teatro francés: a comedia burguesa O teatro italiano: música e teatro O teatro inglés: os actores O teatro alemán: o drama

1.1

1, 2, 3

2 1

1 1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CA, CC, CL

CM, CD, CA, CI, CC, CL CM, CD, CA, CI, CC, CL

UNIDADE DIDÁCTICA 7: Romanticismo 246

Obxectivos

Contidos

O contexto histórico, social e cultural do Romanticismo.

1 2

Avaliación Criterios Estándares de de avaliación aprendizaxe 1, 2, 3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1 1.1

Goethe, o mito de Fausto. A pintura de historia contemporánea: La balsa da Medusa, de Géricault. Frankenstein e el mito de Prometeono cine. Intimismo musical e literario. O Romanticismo: orixes e características.

1, 2, 3

1,2

1, 2, 3

El Prerromaticismo. Sturmund Drang. Os autores prerrománticos: Schiller e Goethe.

1, 2, 3

A poesía romántica alemana: Hölderlin E Novalis. A poesía romántica inglesa: Beron, Shellee e Keats. A poesía romántica francesa: Victor Hugo. A poesía romántica italiana: Giacomo Leopardi La novela romántica: Walter Scott, Alejandro Dumas, Victor Hugo e Mary Shelley.

1, 2, 3

O teatro romántico: características e formas teatrais.

1, 2, 3

2 1

1 1, 2, 3

Bloque

1. Coñecer o contexto histórico, social e cultural da literatura do Romanticismo. 2. Relacionar a literatura da época coa música, as artes plásticas e o cine.

3. Identificar as características principais do Romanticismo. 4. Comparar as características do Romanticismo coas do Século das Luces. 5. Coñecer as primeiras manifestacións do romanticismo europeo. 6. Identificar a obra de Schiller e a súa repercusión no movimiento romántico. 7. Coñecer a obra de Goethe e a súa repercusión no movimiento romántico. 8. Analizar a evolución da poesía romántica europea. 9. Identificar autores e obras da poesía romántica.

10. Analizar a evolución da novela romántica europea. 11. Identificar autores e obras da novela romántica. 12. Coñecer as características do teatro romántico. 13. Comentar un texto.

Comentario dun texto.

Competencias clave

CL, CM, CA, CS, CC

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 1.1, 1.2, 2.1

CL, CD, CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CS, CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CA, CS

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CA, CS, CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CI, CD

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

CL, CS

CL, CI

247

1, 2, 3

1.1, 2.1, 3.1, 3.2, 3.3

UNIDADE DIDÁCTICA 8: Realismo e Naturalismo Obxectivos

Contidos

Avaliación Criterios Estándares de de avaliación aprendizaxe 1, 2, 3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1 1.1 1, 2, 3 1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 1,2 1.1, 1.2, 2.1

1, 2, 3

Bloque

1. Coñecer o contexto histórico, social e cultural da literatura realista e naturalista. 2. Relacionar a literatura da época coa música e o cine.

3. Determinar as características da novela realista e da novela naturalista. 4. Coñecer as semellanzas e diferenzas entre o Realismo e o Naturalismo. 5. Analizar a evolución da novela realista europea. 6. Identificar autores e obras da novela realista.

7. Identificar autores e obras da novela norteamericana.

9. Comentar un texto.

O contexto histórico, social e cultural do Realismo e do Naturalismo. Literatura e música: Oliver Twist e o verismo musical. Literatura e cine: o papel da muller na novela do século XIX e a súa influencia no cine. A novela realista do século XIX: características. O Naturalismo: características.

O Realismo francés: Stendhal, Balzac, Flaubert e Zola. O Realismo ruso: Tolstoi e Dostoyevski. O Realismo inglés: Dickens, las hermanas Brontë e Henry James. A literatura norteamericana: Edgar Allan Poe, Herman Melville e Mark Twain. Comentario de texto: Eugenia Grandetde Balzac.

2 1

Competencias clave

CL, CM, CD, CA,CS, CI, CC CL, CD, CI

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CM, CA, CS, CI, CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CD, CA, CS, CI, CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

CL, CS, CC

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1, 2.1, 3.1, 3.2, 3.3

CL, CI

UNIDADE DIDÁCTICA 9: A poesía de finais do XIX e do XX Obxectivos

Contidos Bloque

1. Coñecer o contexto histórico, social e cultural da poesía de finales do século XIX e do XX.

O contexto histórico, social e cultural de finales do século XIX e do XX.

1 2

Avaliación Criterios Estándares de de avaliación aprendizaxe 1, 2, 3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1 1.1

Competencias clave

CL, CD, Cl, CA, CS, CC

248

2. Relacionar a literatura da época coa música, as artes plásticas e o cine.

3. Identificar as principais tendencias poéticas do último tercio do século XIX. 4. Determinar a cronoloxía, os autores,os temas, o estilo e as influencias do parnasianismo, o simbolismo e ol decadentismo. 5. Coñecer autores e obras da poesía francesa e norteamericana de finais do século XIX.

6. Coñecer autores e obras da poesía de principios do século XX. 7. Identificar as características das vanguardias e a súa repercusión na literatura española. 8. Coñecer autores e obras da poesía francesa, italiana, alemana, inglesa e norteamericana posterior a la II Guerra Mundial.

Literatura e música: simbolismo literario e impresionismo musical. Literatura e artes plásticas: o artista da vida moderna. Literatura e cine: o surrealismo. A poesía do último tercio do século XIX: principais tendencias poéticas. parnasianismo, simbolismo e decadentismo: cronoloxía, autores, temas, estilo e influencias. A poesía francesa: os poetas malditos. Charles Baudelaire, Paul Verlaine, Arthur Rimbaud, Paul Valéry. A renovación poética norteamericana: Walt Whitman. A poesía do século XX: Yeats, Eliot, Pessoa e Kavafis. As vanguardias: futurismo, cubismo, dadaísmo, expresionismo, surrealismo e imaxinismo. A literatura posterior a la II Guerra Mundial: a poesía francesa, a poesía italiana, a poesía alemana, a poesía inglesa e a poesía norteamericana.

1, 2, 3

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 1.1, 1.2, 2.1

CL, CD, CC

1,2

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

CL,CC, CA, CS

1.1

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

1.1

1, 2, 3

1.1, 2.1, 3.1, 3.2, 3.3 1.1

CL, CD, CI, CC

Unidade didáctica 10: A novela no século XX Obxectivos

Contidos

1. Coñecer o contexto histórico, social e cultural da novela do século XX.

O contexto histórico, social e cultural do século XX.

1 2

Avaliación Criterios Estándares de de avaliación aprendizaxe 1, 2, 3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1 1.1

2. Relacionar a literatura da época coa música e o cine.

Literatura e música: bandas sonoras e trama policiaca. Literatura e cine: grandes películas e guiones cinematográficos do século XX.

1, 2, 3

1,2

Bloque

1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 1.1, 1.2, 2.1

Competencias clave

CL, CD, CS, CC, CI, CA

CL, CD, CC

249

3. Relacionar a novela da época coa música e o cine. 4. Coñecer autores e obras da novela da primeira metade do século XX.

5. Coñecer autores e obras da narrativa posterior á II Guerra Mundial

6. Comentar un texto.

A novela do século XX: características e relación coas outras artes. Correntes narrativas hasta a II Guerra Mundial: os continuadores da novela realista (Henry James e Joseph Conrad). A narrativa vanguardista, los grandes renovadores (James Joeye e o círculo de Bloomsbure, Virginia Woolf, Marcel Proust, Thomas Mann, Franz Kafka). A Xeración Perdida americana (Hemingway, Scott Fitzgerald, John Dos Passos, Steinbeck, Faulkner), a novela existencialista (Sartre e Camus), a novela neorrealista italiana. Correntes narrativas posteriores á IIGuerra Mundial: noveauroman, novela de misterio, narrativa beat, novo xornalismo, novela histórica, narrativa fantástica, narrativa hispanoamericana e novela crítica contemporánea Comentario de texto: En busca do tempo perdido: Polo camiño de Swann, de Marcel Proust.

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

CL, CM, CD, CA, CS, CC

2 1

1 1, 2, 3

1.1

1, 2, 3

CL, CC, CA, CM, CD, CS

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1

1, 2, 3

CL, CI

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1.1, 2.1, 3.1, 3.2, 3.3 1.1

CL, CD, CA, CS, CI, CC

UNIDADE DIDÁCTICA 11: O teatro a fins do século XIX e no século XX Obxectivos

Contidos

Avaliación Criterios Estándares de de avaliación aprendizaxe 1, 2, 3 1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2 1 1.1 1, 2, 3 1.1 a 1.4, 2.1 a 2.4, 3.1, 3.2 1,2 1.1, 1.2, 2.1

1, 2, 3

Bloque

1. Coñecer o contexto histórico, social e cultural do século XX. 2. Relacionar a literatura da época coas artes plásticas e o cine.

3. Determinar a evolución do

O contexto histórico, social e cultural do século XX. Literatura e artes plásticas: do rito ao mito e viceversa. O teatro ritual, Beues, o Accionismo, a Instalación e a Performance. Literatura e cine: o cine como arte literaria de masas. A renovación do teatro europeo a finais do

1 2 1

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

Competencias clave

CL, CA, CS, CI, CC CL, CD, CC

CL, CA, CS

250

teatro europeo a finais do século XIX: correntes, autores e obras.

5. Establecer relacións entre O teatro europeo e O teatro en España.

5. Comentar unha obra.

século XIX: a superación do drama romántico. Do teatro de evasión ao teatro de compromiso. Os dramaturgos realistas renovadores (Ibsen, Strindberg, Chejov). O teatro da Inglaterra posvictoriana. A transformación do teatro durante a primeira metade do século XX: innovacións nos aspectos teóricos do teatro (André Antoine, Stanislavki e o teatro simbolista e o teatro desnudo). tendencias teatrais na primeira metade do século XX: Alfred Jarry, O teatro expresionista, Artaud e o teatro épico de entreguerras. Tendencias teatrais a partir da segunda metade do século XX: teatro existencialista, teatro do absurdo. O teatro crítico dos «mozos airados», O teatro norteamericano e o teatro experimental. O teatro nos últimos anos: panorama xeral e perspectivas Valoración dunha obra: Casa de muñecas, de HenrikIbsen.

1.1

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

1.1

1, 2, 3

1.1, 1.2, 2.1 2.2, 3.1, 3.2

1, 2, 3

1.1, 2.1, 3.1, 3.2, 3.3

CL, CI, CC, CS

CL, CI

IV. Grao mínimo de consecución O alumno, con dificultade: 1. Le fragmentos significativos ou textos completos de obras da literatura universal, identificando algúns elementos, mitos ou arquetipos creados pola literatura e que chegaron a converterse en puntos de referencia da cultura universal. 2. Interpreta obras ou fragmentos representativos de distintas épocas, situándoas no seu contexto histórico, social e cultural, identificando a presenza de determinados temas e motivos, e recoñecendo as características do xénero e do movemento en que se inscriben, así como os trazos máis salientables do estilo literario. 3. Interpreta determinadas obras narrativas, líricas e dramáticas da literatura universal nomeadamente significativas e relaciónaas coas ideas estéticas dominantes do momento en que se escribiron, analizando as vinculacións entre elas e comparando a súa forma de expresión.

251

4. Establece relacións significativas entre a literatura e o resto das artes, interpretando de xeito crítico algunhas obras ou fragmentos significativos adaptados a outras manifestacións artísticas, analizando as relacións, as similitudes e as diferenzas entre diferentes linguaxes expresivas. 5. Comenta textos literarios de diferentes épocas e describe a evolución de determinados temas e formas creados pola literatura. 6. Recoñece o valor permanente destes temas e formas da literatura noutras manifestacións artísticas da cultura universal. 7. Compara textos literarios da literatura universal e textos das literaturas galega e española da mesma época, e recoñece as influencias mutuas e o mantemento de determinados temas e formas. 8. Le e analiza textos literarios universais de distintas épocas, interpretando o seu contido de acordo cos coñecementos adquiridos sobre temas e formas literarias, así como sobre períodos e autores/as significativos/as. 9. Realiza traballos críticos sobre unha obra lida na súa integridade, relacionándoa co seu contexto histórico, social e literario e, de ser o caso, co significado e a relevancia do/da autor/a na época ou na historia da literatura, e consultando fontes de información diversas. 10. Realiza presentacións orais ou escritas planificadas integrando coñecementos literarios e lectura, cunha correcta estruturación do contido, argumentación coherente e clara das propias opinións, consulta e cita de fontes, selección de información relevante e utilización do rexistro apropiado e da terminoloxía literaria necesaria. 11. Explica oralmente ou por escrito os cambios significativos na concepción da literatura e dos xéneros literarios, en relación co conxunto de circunstancias históricas, sociais e culturais, e establecendo relacións entre a literatura e o resto das artes. 12. Valora oralmente ou por escrito unha obra literaria, recoñecendo a lectura como unha fonte de enriquecemento da propia personalidade e como un medio para profundar na comprensión do mundo interior e da sociedade

V. Metodoloxía didáctica Na materia de literatura universal as propostas metodolóxicas que se consideran máis relevantes, a partir dos obxectivos fundamentais recollidos no o currículo, son as seguintes:  Facilitar e impulsar o traballo autónomo das alumnas e dos alumnos e, ao mesmo tempo, estimular as súas capacidades para o traballo en equipo; potenciar as técnicas de documentación e investigación e as aplicacións e transferencias do aprendido.  Favorecer situacións de aprendizaxe contextualizadas e abertas que lle permitan ao alumnado achegarse ao coñecemento de clásicos universais.  Buscar información, interpretala e reutilizala para a elaboración de textos propios, orais e escritos. Promover a utilización das TIC e das bibliotecas como ferramentas e espazos de recursos. Ademais, potenciarase a utilización de formatos dixitais na realización de tarefas e na presentación dos traballos.  Traballo e aprendizaxe en grupo.

1.2.6. Procedementos e instrumentos de avaliación 252

Para a avaliación, partirase dos obxectivos do curso, valorando o grao de consecución dos mesmos por parte do alumnado. Posto que a avaliación actúa como un dous instrumentos que guían a práctica educativa, iniciarémola ao comezo do curso con actividades para comprobar o coñecemento dos alumnosna materia. Ó longo de todo o curso, o profesor/a controlará a evolución dos seus alumnos/as mediante a observación traballo diario, na aula ou na casa, e a corrección periódica das actividades, exames e controis que considere oportunos. Para a cualificación, terase en conta fundamentalmente o grao de consecución dos obxectivos, aínda que tamén se terán en conta a actitude e ou traballo do alumno ao longo do curso. A avaliación será continua, de forma que as avaliacións segunda e terceira poden incluír materia das anteriores. Procedementos para acreditar os coñecementos previos: No mes de setembro realizaranse diversas actividades que poñerán a proba os coñecementos literarios cos que parten os alumnos nesta materia. Os resultados de dita avaliación non serán cuantitativos, aínda que axudarán ó profesor a saber cal é o nivel do que parte o grupo. Exames:  Realizarase como mínimo un exame por avaliación  En caso de realizar máis dunha proba por avaliación, farase media a partires dun 4. Aqueles alumnos que non obteñan a puntuación mínima esixida nalgunha das probas non poderá aprobar a avaliación.  Farase un exame de recuperación por avaliación ó comezo do trimestre seguinte ou unha recuperación final en xuño (a criterio do profesor, poderanse realizar ámbalas dúas modalidades de recuperación).  Haberá un exame final en maio para os alumnos con perda de dereito a avaliación contínua.  Para aprobar a materia o alumno deberá acadar a puntuación mínima de 5.  Aqueles alumnos que non superen a materia ou os libros de lectura marcados para o curso na proba ordinaria de xuño, deberán presentarse con toda a materia do curso á proba extraordinaria de setembro (incluídos libros de lectura suspensos).  Se se descubre copiando a un alumno nalgunha das probas, a primeira vez retiraráselle o exame e quedaralle suspensa a avaliación automaticamente. A segunda vez, suspenderá a avaliación e irá directamente a proba ordinaria de xuño ou a extrordinaria de setembro (se o alumno comete a falta na proba de xuño).  Se o alumno é portador de calquera aparato electrónico (móbil, MP3, MP4...) cando se estea a examinar retiraráselle o exame e aplicaránselle as medidas citadas no punto anterior.  Se o profesor ten sospeitas fundadas de que o alumno copiou no exame, repetiráselle a proba no momento que decida o profesor oralmente ou por escrito. VII.Criterios de corrección e cualificación: - Descontaranse 0,25 puntos por cada dúas faltas de ortografía e acentuación ata un máximo de dous puntos. - Premiarase unha boa expresión, redacción e presentación, así como a omisión total de faltas de ortografía, cun mínimo de 0’5 puntos en cada proba realizada. - Valoraranse nun 40% os contidos (exames con preguntas teóricas e comentario de texto).

253

- Valoraranse nun 50%a elaboración de actividades diarias na clase e na casa, traballos, exposicións orais e escritas, resumos sobre épocas, movementos literarios, autores e autoras e obras literarias representativas. - Valorarase nun 10% o traballo diario do alumnado e a participación positiva na clase e que non se produza abandono da materia VIII. Materiais e recursos didácticos Como material didáctico básico contarase co seguinte libro de texto: - Literatura Universal, Bachillerato ; Ed. Casals) O profesor poderá completar con fotocopias ou outros libros cando ou considere oportuno. En todo caso, ou libro de texto é un apoio do que se deberá facer un uso libre, sen permitir que condicione completamente ou proceso de ensino- aprendizaxe. Contarase, ademais, para actividades concretas, co manexo de medios audiovisuais e informáticos. A utilización do canón e da internet permitirá a visualización de PPT e de películas, series, documentais e montaxes sobre textos literarios ou autores concretos, moi útiles para ás unidades de Literatura. Os medios creados polos propios alumnos (producións escritas ou orais gravadas) poden ser de grande utilidade para motivarlles a corrixir erros e superarse na súa capacidade comunicativa, observando vos modelos de realización dos seus compañeiros. Aproveitaremos na medida do posible os recursos bibliográficos facilitados pola biblioteca do centro, tanto á hora de propoñer lecturas obrigatorias como para utilizar os seus fondos como material complementario para ás actividades de clase, e como recurso que familiarice aos alumnos na procura, manexo e consulta de fontes bibliográficas.

LECTURAS OBRIGATORIAS 2016/17    

William Shakespeare, Hamlet. Edgar Allan Poe, Narraciones extraordinarias. Emily Bronte, Cumbres borrascosas. Kafka, La metamorfosis. Estas lecturas poderán ser modificadas ao longo do curso segundo as diferentes suxerencias dos alumnos.

Doutra banda, no traballo diario non aula, a realización de actividades por parellas ou grupos de alumnos pode permitir en moitas ocasións equilibrar as diferenzas entre eles, ademais de permitir a colaboración e apoio entre os membros do grupo. Ademais, ou traballo con textos, nuclear na nosa área, ofrece un amplo abano de posibilidades na elección de temas e niveis de elaboración e complexidade. Na selección dos mesmos, ou profesor tentará, xa que logo, ofrecer unha selección de temas ou textos de lectura ou suficientemente variada, tendo en conta tanto intereses como as capacidades do grupo e presentando, sempre que sexa posible, as máximas posibilidades de elección.

IX. BACHARELATO: PROGRAMA DE EDUCACIÓN EN VALORES. Ademais dos contidos específicos correspondentes á nosa materia, propoñemos ou ensino dunha serie de temas cuxo obxectivo primordial é a formación dos alumnos/as como persoas maduras e responsables. Os principais valores nos que poremos atención son: - Educación moral e cívica :para conseguir unha actitude ante todo tolerante nas relacións entre individuos e nas actividades de grupo. Pretendemos así mesmo conseguir unha valoración positiva dás diferenzas entre ás persoas e entre os grupos sociais que integran a nosa sociedade e outras sociedades e culturas diferentes á nosa. Habemos de conseguir coa inclusión deste tema que o alumno/a sexa crítico ante calquera tipo de discriminación individual ou social prol razoes de crenzas, raza, sexo ou outras diferenzas individuais ou sociais. Para rematar, queremos conseguir espertar non alumno ou interese por coñecer e conservar o patrimonio cultural da nosa sociedade e doutras culturas. - Educación para a paz, para conseguir o respecto do alumnado polas opinións e crenzas dás outras persoas así como o recoñecemento do diálogo como medio para resolver as discrepancias nas opinións así como os diversos tipos de conflitos, tanto interpersoais como sociais - Educación para a igualdade entre os sexos, para conseguir sobre todo unha toma de conciencia achega dos fenómenos de discriminación sexista. - Educación ambiental, para lograr a identificación e sensibilización por parte dos alumnos dos problemas esenciais que afectan á conservación do medio. - Educación do consumidor, Con respecto a este tema, queremos que ou alumnado conciénciese das repercusións que producen no medio as escouras de produtos e materiais de todo tipo. Ademais, con este tema podemos conseguir a comprensión da necesidade de consumir en función dás necesidades individuais reais. - Educación vial, para que ou alumno valore os aspectos que melloran a seguridade na circulación para evitar ou risco de accidentes.

255

F.ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR Na nosa área traballarase en coordinación cos restantes departamentos didácticos, a lectura, elemento fundamental na maduración integral da persoa, dentro do Plan Lector promovido polo centro. Por iso, procurarase adicarlle á lectura dentro da aula un tempo mínimo dunha hora semanal en todos os cursos da ESO, ademais de fomenta-la lectura por parte do alumnado fora do horario lectivo. Tendo en conta a natureza da nosa área, practicarase e fomentarase de forma especial, aínda que non exclusivamente, a lectura de textos literarios, fonte de pracer e de gozo estético para ou lector, pero tamén medios de transmisión de valores humanos e culturais aplicables á vida individual e social da persoa. Ademais de colaborar co Plan Lector, na nosa área practicaremos a lectura, preferentemente de textos literarios, pero tamén de textos periodísticos e folclóricos, en tódolos niveis. Nos cursos de tres sesións semanais consideramos que polo menos se lle debería adicar á lectura unha hora semanal (coincidindo cunha sesión de clase ou repartíndoa entre varias e salvo que non sexa viable se o temario vai atrasado, o cal en principio non é agradable na ESO), cantidade mínima que podería aumentar sensiblemente cando se estude unha parte do temario centrada exclusivamente na literatura. En 1º da ESO (con catro horas semanais), e mesmo nos agrupamentos flexibles de 2º da ESO, onde se tratan con máis insistencia os rudimentos da competencia comunicativa, poderíaselle adicar á lectura un par de horas semanais. A actividade lectora será observada polo profesor e contará dentro dese 20% da nota relacionado coa actitude xeral na aula. Teranse en conta a presenza e o coidado do material, a comprensión, a voluntariedade para ler en voz alta e responder preguntas orais sobre a lectura, o interese, etc., ademais dos controles escritos sobre os libros de lectura programados, necesarios para o aprobado da materia. Tamén cabe a posibilidade de subir as calificacións na materia mediante a realización de lecturas voluntarias, excepto no curso de 2ª de Bacharelato. No Bacharelato potenciarase a comprensión lectora desde as diferentes áreas do currículo. Os alumnos lerán en voz alta os textos que son obxecto de análise gramatical e de reflexión crítica (modelos de exames da PAAU, artigos de opinión do xornal, textos propostos nas actividades do libro de texto, fragmentos das obras de lectura obrigatoria, etc.). Tanto na ESO como no Bacharelato tentarase de formar ós alumnos como usuarios activos da biblioteca, que coñezan o seu funcionamento e fagan uso dos seus servicios; buscar, seleccionar e aproveitar diferentes fontes de información e comunicación para a realización de traballos nas distintas áreas. A tal efecto organizaremos durante o primeiro trimestre actividades lúdicas de búsqueda de información na biblioteca, para que os alumnos do primeiro ciclo da ESO se familiaricen coa biblioteca. As profesoras do departamento colaboraron no deseño das lecturas e actividades para a asignatura alternativa á Relixión en 1º de Bacharelato, que busca fundamentalmente traballar en torno a lectura de diferentes obras. Tamén colaboraremos coa biblioteca no deseño e implementación de actividades de animación á lectura relacionadas con efemérides coma a publicación da segunda parte do Quijote. Consideramos fundamental crear un clima lector no centro mediante a implicación de toda a comunidade educativa.

256

G. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC A LOE plantexa como un dos obxectivos básicos da ESO e do Bacharelato o coñecemento das novas tecnoloxías da información e a comunicación (TIC). Utilizando as ferramentas que nos ofrecen, especialmente os procesadores de textos, o correo electrónico e Internet, preténdese traballar os contidos da nosa materia e algunhas aplicación na nosa área serían: -

Ampliación extraordinaria de todo tipo de información en texto, imaxe e son.

Utilización de novas formas de expresión e comunicación, novos códigos e linguaxes e novas ferramentas didácticas. Cabe destacar, entre outros, os seguintes: o Correo electrónico. o Páxinas web específicas da área e programas informáticos. o Utilización do procesador de textos. (Word)

Coñecemento directo e aplicación na aula dun conxunto de sistemas comunicativos de gran impacto social e cultural, cunha repercusión a curto e medio prazo na formación do alumnado totalmente obvia.

As posibilidades de realización de actividades son amplas, aínda que sempre estarán en función da dispoñibilidade da aula de informática (agás as aulas ABALAR en 1º e 2º de ESO), sirvan como exemplo as que se mencionan a continuación: -

Acceso inmediato ós contidos e programas de todos os medios de comunicación de masas: prensa, revistas, televisión, radio, publicidade, etc.

Produción, recepción e publicación de textos. Participación en todo tipo de experiencias literarias de carácter dixital e interativo.

Estudio asistido por ordenador de contidos do currículo da área, tales como: morfosintaxe, autocorreción de ortografía, actividades de expresión escrita e realización de actividades variadas en unidades didácticas completas.

Audición de recitaciones de textos clásicos e de autores de literatura contemporánea.

Acceso a textos, obras e autores pertencentes a nosa tradición literaria.

Comunicación, a través do correo electrónico, con colegas e institucións de calquera nivel e en calquera punto do planeta.

Adquisición de destrezas suficentes en: procesador de textos, programas didácticos de distintos ámbitos do currículo, navegación por Internet e uso axeitado de Enciclopedias dixitais.

Realización dun proxecto en rede, para o que os alumnos disporán da axuda do propio libro de texto e de distintos sistemas electrónicos de almacenamento da información, especialmente da Internet; tambén terán que utilizar outras ferramentas informáticas, especialmente un procesador de textos e o correo electrónico. Algún dos proxectos posibles será:  Escribir mensaxes por SMS (sin faltas). Para o que deberán consultar un dicionario de linguaxe SMS: http://diccionariosms.com/contidos/  Escribir un artigo para a Wikipedia. 257

 Realizar unha presentación en Power Point e expoñela na aula.  Realizar un spot publicitario, un noticiario ou unha reportaxe e gravala en vídeo.  Visitar un corral de comedias do século XVII. o Ler información sobre os espectáculos no século XVII e realizar unha visita virtual a un corral de comedias da época en http://www.artehistoria.jcyl.es/ Ademáis dos mencionados serán así sitios web básicos:  Dicionario de sinónimos e antónimos: http://tradu.scig.uniovi.es/sino.html  Recursos educativos da Xunta: http://www.edu.xunta.es/contidos/ que remite a variados enlaces de interese como: o A ortografía da lingua castelá. o Archarón: páxina con materiais e recursos para a clase, tanto para o profesorado como para o alumnado. o Ciceros: material curricular complementario con introduccións teóricas e series de exercicios en Hot Potatoes. o Itinerario da lectura. Do conto popular á narración contemporánea Este recurso ofrece relatos de autores actuais acompañados da súa correspondente análise lingüística e literaria. o Aprender a aprender. Guía imprimible de técnicas de traballo (uso do dicionario; selección, recollida e análise de información; resumo, etc.) o Biblioteca de obras e autores clásicos: contén diferentes webs adicadas ó estudo dos principais títulos e escritores clásicos. o Biblioteca Imaginaria: reúne textos literarios en formato dixital e ilustrados por cualificados dibuxantes. o Clásicos hispánicos. Obras de literatura clásica en edicións críticas con textos depurados e fiables preparados por acreditados especialistas. o Coñecer os xornais: Web quest que pretende acercar ó alumnado ó mundo da prensa escrita. o Don Quijote Webquest sobre Miguel de Cervantes e a súa obra máis importante. o DRAE Diccionario da Real Academia Española. o Exercicios de ortografía. o Historia do teatro: Información e test sobre a historia do teatro con capítulos adicados ó teatro grego, ó teatro romano e á dramaturxia española do século XVII. o La aventura literaria. Recurso adicado á literatura castelá dos séculos XI ó XVIII. Contén información sobre o contexto histórico e social, os movementos literarios, as obras e autores, ademais de actividades (test, comentarios de texto, xogos, etc.) e un glosario.

258

o Apágina de Lengua Castellana e Literatura: recolle dende conxugadores verbais ata analizadores sintácticos cos que poderemos realizar e corrixir actividades e exercicios de gramática. o Libros clásicos: contén unha biblioteca de clásicos da literatura universal. Cada obra vai acompañada das seguintes ferrameentas para facilitar a súa comprensión: caderno para tomar notas, test de comprensión lectora, exercicios e ampliación de información sobre o autor ou o texto. o Taller de Lengua: obradoiro de lectura, de escritura e de comunicación oral. o Vamos a ser periodistas: Esta webquest proponlles ós alumnos un traballo de investigación sobre a noticia xornalística. o Wordreference: dicionarios gratuitos en línea, de definicións ede sinónimos e bilingües español-inglés/francés/portugués, inglés-español/francés/italiano, francés-español/inglés e italiano-inglés.  www.cervantes.es (Instituto Cervantes)  www.cervantesvirtual.com (Biblioteca virtual Cervantes)  www.cuadernoscervantes.com (Cuadernos Cervantes)  www.verbolog.com (Instituto de Verbología Hispánica)  www.google.es (buscador de direcións en internet)  www.yahoo.es (buscador de direcións en internet)  www.lycos.es (buscador de direcións en internet)  www.ya.com (buscador de direcións en internet)  www.terra.es (buscador de direcións en internet).  http://mimosa.pntic.mec.es (Exercicios sinxelos para repasar o visto na clase).  Axencia Efe eVademecum do español urgente.  http://www.auladeletras.net/activi.html (Exercicios interativos sobre a comunicación, categorías gramaticais, repaso de sintaxe, etc.)  http://rinconcastellano.com (Literatura española). Por outra banda, é imprescindible citar a utilización dos ordenadores nas aulas ABALAR de 1º e 2º de ESO para a realización de diferentes actividades. Xa para finalizar con este apartado adicado ás TIC non podemos pasar por alto o feito de que o centro conta cunha excelente dotación de equipamento informático, xa que cada aula dispón dun ordenador co seu correspondente canón. Do mesmo xeito, contamos con varias pizarras dixitais.

H. ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA En estreita relación coa educación en valores que xa desenvolvemos nun dos puntos anteriores, está a contribución da materia de Lingua Castelá ao plan de convivencia do centro. 259

O noso rol de educadores non é soamente o de trasmitir o noso alumnado unha serie de coñecementos, senón que debemosensinarlles a convivir nun ambiente pacífico e democrático. Para lograr este propósitolevaremos a cabo diferentes actividades como:  Intentar que o clima de clase sexa o axeitado desde o primeiro día.  Reforzar as Habilidades sociais en auqeles alumnos que presenten dificultades nas súas relacións interpersoais en colaboración co Departamento de Orientación.  Participación do noso Departamento no “Día escolar da Paz e Non Violencia” a través de diferentes actividades. Así, como medio de representación que é, a lingua reflicte a realidade do individuo e da sociedade. Por esto, a área de Lingua é un espazo privilexiado para incorporar o tratamento dos temas relacionados coa convivencia, especialmente de dos xeitos: a) A través dos textos e o traballo con eles, porque ofrecen situacións que reflicten actitudes, valores, modos de pensar sobre os que se incita á reflexión, e dos que se pode partir para extraer conclusións. A partir dunha serie de textos cuidadosamente seleccionados, os alumnos deberán crear outros textos nos que expliquen e argumenten as súas reflexións sobre otema propuesto, co que se traballará a madurez da expresión, ademais de fomentar o desenvolvemento do pensamento edo espíritu crítico. Recordemos que mediante a transversalidade estaremos sobre todo fomentando o desenvolvemento dalgunhas competencias básicas, entre a que cabría destacar a “competencia para a autonomía e iniciativa persoal”. b) Mediante exposicións e debates orais guiados, favorecendo a participación dos alumnos, e aproveitando diversos contidos que xurdan ó fío das clases e que permitan reproducir naaula os temas, as vivencias e os valores do mundo exterior. La realización destes debates implicará, ademais do desenvolvemento de posturas persoais previamente reflexionadas, a observación de normas sociais básicas, como son o respeto e a tolerancia cara as opinións alleas, a conciencia da diversidade de puntos de vista como algo enriquecedor do que podemos aprender, a capacidade de escoitar ó outro e de respetar os turnos de palabra. Por outra banda, o Dpto. coordina o grupo de teatro do centro, un espazo privilexiado para mellorar as relacións dos alumnos cos seus compañeiros e co centro en xeral. Asemade, tres das profesoras do Dpto. están a participar no curso de formación sobre clima de aula que se celebra no centro, feito que sen dúbida repercutirá positivamente

I. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES Está prevista a realización de actividades complementarias e extraescolares vinculadas ao noso departamento e en colaboración coa vicedirección e a biblioteca, tales como diversas saídas para asistir a representacións teatrais ou visitaras instalacións dun periódico ou museos vinculados á Lingua e á Literatura. A organización e realización das mesmas dependerá da oferta dispoñible así como dous recursos materiais ao longo do curso. Debemos salientar aquí a contribución financeira do Plan PROA ó desenvolvemento destas actividades. Estas actividades, do tipo que sexan, sempre procurarán favorece-la cohesión do grupo de clase e, no seu caso, a cohesión entre grupos e cursos diferentes. Así, dependendo da obtención de fondos para a súa realización, están previstas: 260

· Asistencia a unha representación teatral. · Visita ó museo Verbum de Vigo. · Ginkana lingüístico-literaria en Verín. · Visita ás instalacións de un periódico, ben La Región, ben o Faro de Vigo. Como actividades que se desenvolverán no centro, temos previsto: · Organización de un concurso de ortografía, cuxa finalidade principal e promover o interese dos alumnos por este aspecto da lingua escrita no que vimos detectando tantas eivas. · Celebración do II Certame de relato breve María Varela, para alumnos de todos os centros de secundaria de Verín e comarca. · Obradoiro de teatro, baixo a coordinación das profesora sonia Sanz. Do mesmo xeito, tódolos alumnos da ESO seguirán a participar no Porfolio Europeo para as Linguas e, orientados polas súas profesoras de Lingua castelá, realizarán ó longo do curso diferentes actividades relacionadas cos contidos da programación, e que servirán para potenciar o traballo en equipo, a súa creatividade e o seu espírito crítico.

J.INDICADORES DE LOGROPARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO E PRÁCTICA DOCENTE Para ganar en sistematicidade e rigor levaremos a cabo o seguimiento e valoración do noso traballo apoiándonos nos seguintes indicadores de logro:  Identifica na programación obxectivos, contidos, criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe adaptados ás características do grupo de alumnos aos que vai dirixida a programación.  Describe as medidas para atender tanto aos alumnos con ritmo más lento de aprendizaxe como aos que presentan un ritmo más rápido.  Emplea materiais variados en canto a soporte (impreso, audiovisual, informático) e en canto ao tipo de texto.  Emplea materiais“auténticos” para favorecer o desenvolvemento das competencias clave e a transferencia dos aprendizaxes do entorno escolar ao sociofamiliar e profesional.  Estimula tanto o pensamiento lóxico coma o pensamento creativo.  Fomenta, a través da súa propia conduta e as súas propostas de experiencias de ensenanzaaprendizaxe, a educación en valores.  Favorece a participación activa do alumno, para estimular a implicación na construcción dos seus propios aprendizaxes.  Enfrenta ao alumno á resolución de problemas complexos da vida cotidiá que esixen aplicar de forma conxunta os coñecementos adquiridos.  Establece cauces de cooperación efectiva coas familias para o desenvolvemento da educación en valores e no establecemento de pautas de lectura, estudo e esforzo en casa, condicións para favorecer a iniciativa e autonomía persoal. 261

 Propón actividades que estimulen as distintas fases do proceso da construcción dos contidos (identificación de coñecementos previos, presentación, desenvolvemento, profundización, síntese).  Da resposta aos distintos tipos de intereses, necesidades e capacidades dos alumnos.  Orienta as actividades ao desenvolvemento de capacidades e competencias, tendo en conta que os contidos non son o eixo exclusivo das tarefas de planificación, senon un elemento máis do proceso.  Estimula a propia actividade constructiva do alumno, superando o énfase na actividade do profesor. Asemade, velaremos polo axuste da nosa programación a través dos seguintes indicadores: a) Recoñecemento e respeto polas disposicións legais que determinan os seus principios e elementos básicos. b) Adecuación da secuencia e distribución temporal das unidades didácticas e, nelas, dos obxectivos, contidos, criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe. c) Validez dos perfís competenciais e da súa integración cos contidos da materia. d) Avaliación do tratamento dos temas transversais. e) Pertinencia das medidas de atención á diversidade e as adaptacións curriculares aplicadas. f) Valoración das estratexias e instrumentos de avaliación dos aprendizaxes do alumnado. g) Pertinencia dos criterios de calificación. h) Avaliación dos procedimentos, instrumentos de avaliación e indicadores de logro do proceso de ensinanza. i) Idoneidade dos materiais e recursos didácticos utilizados. j) Adecuación das actividades extraescolares e complementarias programadas. k) Detección dos aspectos mellorables e indicación dos axustes que se realizarán en consecuencia.

MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS EN RELACIÓN COS RESULTADOS ACADÉMICOS E PROCESOS DE MELLORA Unha vez levada á práctica a Programación didáctica, é necesario proceder á verificación de se o traballo de planificación realizado permite acadar os obxectivos previstos, tanto na organización dos tempos como, en último término, na adquisición das competencias. A finalidade principal desta avaliación é a de axustar a programación as necesidades concretas e tomara decisións que favorezan a calidade da ensinanza. Para garantir a obxetividade da avaliación, buscaremos: 

Variedade, de xeito que os procedimentos permitan contrastar datos de avaliación obtidos a través de distintos instrumentos e en diferentes momentos. 262

 Concreción sobre o que se pretende avaliar, sin introducir variables que distorsionen os datos.  Flexibilidade e versatilidade, serán aplicables en distintos contextos e situacións.  Participación e consenso de todos os membros do departamento. As técnicas usadas serán fundamentalmente: -

Observación directa do proceso de aprendizaxe dos alumnos.

Entrevista con alumnos e titores, que permitirannos obter información sobre a opinión, actitudes, problemas, motivaciones etc. dos alumnos e das súas familias. Ademáis de en momentos e casos puntuais que se consideren oportunos, recolleremos opinións dos alumnos sobre a marcha do curso alo menos unha vez por trimestre.

Cuestionarios complementarán a información obtida a través da observación e entrevistas periódicas. Os alumnos opinarán sobre algúns elementos da programación: que iniciativas metodolóxicas foron máis útiles e amenas, con que formula de avaliación se sinten máis cómodos, etc.

Na avaliación da nosa práctica docente teremos en conta a estimación tanto de aspectos relacionados co propio documento de programación (adecuación dos sus elementos ao contexto), como os relacionados coa súa aplicación (actividades desenvoltas, resposta aos intereses dos alumnos, selección de materiais, etc). A avaliación do proceso de ensinanza terá un carácter formativo, orientado a facilitar a toma de decisións para introducir as modificacións oportunas que nos permitan a mellora do proceso de xeito continuo. A tal efecto empregarase un formulario común para todos os integrantes do departamento despois das avaliacións, e nas reunións de departamento valorarase globalmente a marcha da programación en relación cos resultados, co fin de establecer conclusións válidas a ter en conta na programación do curso seguinte ou introducir modificacións durante a marcha do curso. Para esta valoración intentaremos responder ás preguntas do seguinte formulario: Si / Non / Ás veces

A suma dos tempos asignados ás actividades de ensinanza, aprendizaxe e avaliación correspóndese co tempo dispoñible?

Si/ Non / Ás veces

As actividades propostas competencias establecidas?

Si / Non / Ás veces

Ó final do proceso, adquírese a competencia xeral establecida?

Si / Non / Ás veces

As actividades están contextualizadas ó entorno do alumno?

Si / Non / Ás veces

Os criterios de avaliación son útiles para guiar o proceso de avaliación?

Si / Non / Ás veces

Os instrumentos de avaluación son os axeitados?

Si / Non / Ás veces

As probas de avaliación son coherentes cos tipos de aprendizaxe que se pretende avaliar?

posibilitan

adquisición

das

263

Si / Non / Ás veces Incorpóranse ó deseño, cando procede, as reflexións e decisións adoptadas nas sesións de avaliación? Se a moitas das respostas fosen negativas, procederase á revisión e reformulación dalgúns aspectos do proceso. Tamén, de ser o caso, introduciranse modificacións no propio cuestionario. Todos os logros e dificultades atopados serán recollidos na Memoria Final de curso, xunto coas correspondentes Propostas de Mellora, para que cada curso escolar, a práctica docente aumente o seu nivel de adecuación.

Verín, 30 de setembro de 2016 Fdo.: os membros do departamento:

Elisa Vilela Pardo

Laura CerveraGonzález

Mª José Prada Prada

Helga Pérez Fernández

264