KOCHAJMY CHWASTY LET’S LOVE WEEDS LASST UNS DAS UNKRAUT LIEBEN
CHWASTY SĄ FAJNE! Wokół naszych domów rośnie wiele gatunków roślin. Niektóre lubimy i uprawiamy, a niektóre zwalczamy jako „chwasty” i „samosiejki”. Jest to jednak sztuczny podział, bo „chwasty” nie istnieją w naturze. Nazywamy tak rośliny silne i samodzielnie wkraczające na grządki. Często wygrywają one w konkurencji o wodę i światło z roślinami uprawnymi. Dlatego wiele osób ich nie lubi – jednak czy słusznie?
Czy rozpoznajesz w pobliżu jakieś chwasty?
WEEDS ARE COOL!
Anna Dańkowska
There are many species of plants growing around our houses. Some of them we like and cultivate, some of them we eradicate as “weeds” and “volunteers”. But this division is the artificial one, as “weeds” do not exist in nature. This is the name we call strong plants independently trespassing on our gardens. Quite often they win with the cultivated plants the competition for water and light. Therefore many people do not like them - but are they right? Do you recognize any weeds nearby?
UNKRAUT IST TOLL! Rund um unsere Häuser wachsen viele Arten von Pflanzen. Einige mögen und pflanzen wir und andere bekämpfen wir als „Unkraut“. Aber das ist eine künstliche Einteilung, denn „Unkraut“ gibt es in der Natur nicht. Wir nennen Pflanzen so, die stark sind und selbständig in unsere Beete kommen. Oft gewinnen sie im Konkurrenzkampf um Wasser und Licht gegen Nutzpflanzen. Und daher mögen viele Menschen sie nicht – zu Recht?
Kannst du in der Nähe andere Unkräuter entdecken?
Hanna Sztwiertnia Wiele z tak zwanych chwastów stanowi pokarm dla liściożernych gąsienic motyli, które z kolei posłużą ptakom do wykarmienia piskląt lub dla owadów zapylających (wytwarzają nektar) takich, jak samica bielinka kapustnika (Pieris brassicae) na zdjęciu.
Hanna Sztwiertnia Kwiaty roślin z rodziny selerowatych są wspaniałą stołówką dla małych owadów.
Many of so-called weeds provides nutrition to either leaf-eating butterfly caterpillars, which will subsequently be used by birds to feed the chicks, or to pollinators (who produce nectar) such as the female of cabbage white butterfly (Pieris brassicae) in the picture..
Łukasz Giza
The flowers of celery family are the perfect canteen for little insects.
Die Blüten von Pflanzen aus der Familie der Doldengewächse sind ein wunderbare Futterquelle für kleine Insekten.
Viele der so genannten Unkräuter sind Nahrung für blattfressende Raupen von Schmetterlingen, die dann wieder Vögeln als Nahrung für die Vogeljungen dienen. Andere sind Futter für Insekten, die Pflanzen bestäuben und Nektar produzieren, wie etwa das Kohlweißlingweibchen (Pieris brassicae) auf dem Foto.
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) ma niepozorne kwiaty. Jej młode liście są bogate w witaminę C i świetnie smakują w sałatce lub zupie, a z ususzonych można zrobić herbatę.
Common nettle (Urtica dioica) has got inconspicuous flowers. Its young leaves have a lot of vitamin C and they taste great in a salad or a soup, while the dried ones can be used to brew an infusion.
Hanna Sztwiertnia CHWASTY DO JEDZENIA I LECZENIA Chwasty służą nie tylko ptakom i owadom. Człowiek od wieków przyrządza z nich lecznicze napary, syropy, nalewki, maści, a także przygotowuje je na różne sposoby do jedzenia i picia. Dobrze jest zachowywać oraz pielęgnować tę ważną wiedzę o właściwościach leczniczych i spożywczych dzikich roślin.
Die große Brennessel (Urtica dioica) hat unscheinbare Blüten. Die Blätter der jungen Pflanze enthalten viel Vitamin C und schmecken sehr gut in Salat oder Suppe. Aus den getrockneten Blättern kann man Tee kochen.
WEEDS – TO EAT AND CURE Weeds do not only serve birds and insects. Humans have been mixing them up into curative infusions, syrups, tinctures, ointments, as well as preparing them to be eaten or drunk in many different manners. Maintaining and cultivation this important knowledge of medical and nutritional properties of wild plants is a right thing to do. Some weeds are poisonous, therefore do not ever eat plants, which you do not know! Do you know any other weeds with medical or nutritional properties?
UNKRAUT – ZUM ESSEN UND ALS MEDIZIN Unkraut nützt nicht nur Vögeln und Insekten. Seit Jahrhunderten stellt der Mensch daraus medizinische Aufgüsse, Sirupe, Tinkturen und Salben her und bereitet sie auf verschiedene Weise zum Essen und Trinken zu. Es ist gut, dieses wichtige Wissen über die heilenden Eigenschaften und die Möglichkeiten des Verzehrs von wilden Pflanzen zu bewahren und zu pflegen.
Anna Dańkowska
Niektóre chwasty są trujące, dlatego nigdy nie spożywajcie roślin, których nie znacie!
Einige Unkräuter sind giftig, daher esst nie Pflanzen, die Ihr nicht kennt!
Znacie inne chwasty o właściwościach leczniczych lub spożywczych?
Kennt Ihr andere Wildpflanzen, die heilende Wirkung haben oder essbar sind?
Słodkie, pełne nektaru kwiaty jasnoty, m.in. plamistej (Lamium maculatum) to był przysmak dzieci w Polsce i w całej Europie.
Nasiona znanej wszystkim babki zwyczajnej (Plantago major) są jadalne – kiedyś jedzono je jak kaszę. Natomiast jej liście pomagają leczyć skaleczenia. The seeds of commonly known broadleaf plantain (Plantago major) are edible - they used to be eaten as groats, whereas its leaf help with healing injuries.
Sweet and full of nectar flowers of deadnettle, e.g. Lamium maculatum was a delicacy for children in Poland and whole Europe.
Die Samen des allgemein bekannten Breitwegerich (Plantago major) sind essbar – früher wurden sie wie Hafergrütze gegessen. Und ihre Blätter unterstützen die Heilung von Verletzungen.
Die süßen, mit Nektar gefüllten Blüten der Taubnesseln, beispielsweise der Gefleckten Taubnessel (Lamium maculatum ), waren ein Leckerbissen für Kinder in Polen und ganz Europa.
Hanna Sztwiertnia Anna Dańkowska Charlotte Lohmann
Mniszek lekarski (Taraxacum officinale), popularnie zwany „mleczem”, ma jadalne kwiaty oraz młode listki, jest rośliną miododajną, a do tego podnosi odporność organizmu.
Common dandelion (Taraxacum officinale), commonly called “sonchus”, has edible flowers and young leaves, it is a melliferous plant and it boost the immunity of human body.
Łukasz Giza
Der gewöhnliche Löwenzahn (Taraxacum officinale), hat essbare Blüten und Blätter, er ist eine Bienentrachtpflanze und außerdem stärkt er die Abwehrkräfte des Organismus.
ZAGROŻONE CHWASTY Chwasty stają się zagrożoną grupą roślin. Znikają z ogrodów, gdzie z zapałem usuwamy je z trawników. Znikają z pól uprawnych, ponieważ walczy się z nimi za pomocą herbicydów (środków stosowanych w rolnictwie do pozbywania się niechcianych roślin). Niektóre chwasty zmieniają smak mąki lub mleka, dlatego wciąż usuwa się je z upraw. Chaber bławatek i mak polny – niegdyś pospolite w łanach zbóż, dziś stają się rzadkością. Co możemy zrobić, żeby pomóc chwastom?
ENDANGERED WILD PLANTS
Anna Dańkowska
Weeds are becoming an endangered group of plants. They are disappearing from our gardens, where we remove them from the lawns. They have disappeared from the farmlands, because they have been fought with the help of herbicides (substances used in agriculture to remove the unwanted plants). Some weeds change the favour of flour or milk, thus they used to be removed from the cultivation. Cornflower and field poppy, which used to be very common in the fields of corn, are becoming a rarity these days. What can we do to help the weeds?
BEDROHTES UNKRAUT Unkraut wird zu einer gefährdeten Gruppe von Pflanzen. Es verschwindet aus den Gärten, wo wir es mit Eifer aus den Rasenflächen entfernen. Es ist aus den bestellten Feldern verschwunden, wo es mit Hilfe von Herbiziden bekämpft wurde (Herbizide sind Mittel, die in der Landwirtschaft verwendet werden, um unerwünschte Pflanzen loszuwerden). Einige Unkräuter verändern den Geschmack von Mehl oder Milch, daher wurden sie von landwirtschaftlich genutzen Flächen entfernt. Kornblumen und Klatschmohn – früher häufig in Getreidefeldern zu finden, sind heute eine Seltenheit. Was können wir tun, um dem Unkraut zu helfen?
Mak polny (Papaver rhoeas) niegdyś był powszechny, dziś z trudem znajdziemy go na miedzy.
Field poppy (Papaver rhoeas) used to be very common, but these days we will hardly ever find it on the balk.
Klatschmohn (Papaver rhoeas) früher weitverbreitet, können wir ihn heute nur mit Mühe an den Rändern der Getreidefelder finden.
Hanna Sztwiertnia Chaber bławatek (Centaurea cyanus) to roślina piękna, ale znikająca z krajobrazu rolnego.
Anna Dańkowska
Cornflower (Centaurea cyanus) is a beautiful flower, only disappearing from the rural landscape. Kornblumen (Centaurea cyanus) sind schöne Pflanzen, aber sie verschwinden von den Feldern,
Hanna Sztwiertnia
POMÓŻMY CHWASTOM!
LET’S HELP THE WEEDS!
DEM UNKRAUT HELFEN!
Jak zaprosić chwasty do ogrodu?
How to invite weeds to the garden?
Wie kann man das Unkraut in den Garten einladen?
Anna Dańkowska
NIE RÓB NIC! Wyznacz fragment ogrodu, który nie będzie koszony wcale lub tylko raz w roku. Dzięki temu nasiona chwastów zdążą wykiełkować, zakwitnąć i wydać nowe pokolenie.
DON’T DO ANYTHING! Set a part of the garden, which will not be mown at all or only once a year. Thanks to that the weeds’ seeds will be able to sprout, blossom and deliver a new generation.
ZASIEJ ŁĄKĘ! Możesz w czasie spaceru pozbierać nasiona roślin przydrożnych lub kupić gotowe mieszanki nasion dzikich roślin i wysiać je w słonecznym miejscu, aby cieszyć się przydomową łąką.
SEED A MEADOW! You can either collect seeds of roadside flowers while having a walk or buy ready-made mix of wild plants’ seeds and seed them in a sunny place in order to enjoy your home meadow.
ŁĄKOWI GOŚCIE I MIESZKAŃCY Twoją łąkę szybko odnajdą liczne gatunki motyli, pszczoły, chrząszcze i inne kolorowe owady. W pobliżu postaw poidło dla ptaków, w wolnym czasie zbuduj domki dla tzw. samotnych pszczół, a stworzysz mały raj.
MEADOW GUESTS AND INHABITANTS Your meadow will be quickly found by numerous species of butterflies, bees, beetles and other colourful insects. Leave a drinking trough for birds nearby, build little houses for so-called lonely bees in your free time and you will create a little paradise.
Jak można zrobić domki dla owadów? How can the insect houses be made?
MACH GAR NICHTS! Wähle ein Stück des Gartens aus, wo der Rasen überhaupt nicht oder nur einmal im Jahr gemäht wird. Dadurch können die Samen des Unkrauts keimen, blühen und eine neue Generation hervorbringen. PFLANZ EINE WIESE! Während eines Spaziergangs kannst Du Samen von Pflanzen am Wegrand sammeln oder eine fertige Samenmischung von Wildpflanzen kaufen und sie an einem sonnigen Ort aussähen, um Dich zu Hause an einer Wiese zu freuen. GÄSTE UND BEWOHNER DER WIESE Deine Wiese wird schnell von vielen Arten von Schmetterlingen, Bienen, Käfern und anderen bunten Insekten gefunden werden. Stell eine Vogeltränke in der Nähe auf und bau in Deiner Freizeit einen Nistplatz für Solitärbienen – schon erschaffst Du ein kleines Paradies. Wie kann man Insektenhotels bauen?
Samodzielnie wykonany „domek” dla błonkówek zwanych osami lub pszczołami samotnymi.
Independently created “house” for daubers, called wasps or lonely bees.
Ein selbstgebautes „Haus” für Hautflügler, Solitärwespen und -bienen.
Małgorzata Pietkiewicz
ALEJA DĘBOWA
Kozioróg dębosz (Cerambyx cerdo) jest ściśle związany z wiekowymi dębami, w których spędza pierwsze lata życia pod postacią larwy. To największy polski chrząszcz.
Małgorzata Pietkiewicz
OAK avenue
Great capricorn beetle (Cerambyx cerdo) is closely connected to aged oaks, in which it spends its first years in the form of a larva. This is the biggest Polish beetle.
DIE EICHENALLE
Großer Eichenbock (Cerambyx cerdo) ist aufs engste mit alten Eichen verbunden, auf denen er die ersten Jahre seines Lebens als Larve verbringt. Dies ist der größte in Polen vorkommende Käfer.
Nie ma na Ziemi rośliny okazalszej i ważniejszej dla przyrody i człowieka niż drzewo. Stają się dominującym elementem krajobrazu. Przewagę nad innymi roślinami zawdzięcza dużym rozmiarom, odporności na czynniki zewnętrzne i długości życia. Cechy te ulegają zwielokrotnieniu w przypadku alei drzew. Nasza Aleja pochodzi z drugiej połowy XIX wieku. Po zakupie majątku marszałek polny Helmuth Karl Bernhard von Moltke zlecił posadzenie dwóch rzędów dębów przy drodze z posiadłości do Niedergräditz (Dolne Grodziszcze). On the Earth there is not a plant greater and more important for nature and humans than a tree. They become a dominant element of the landscape. Its advantage over the other plants is due to the significant size, the immunity to external factors and the lifespan. These factors become multiplied in case of a tree avenue. Our avenue comes from the second part of the XIXth century. After purchase of the estate field marshal Helmut Karl Bernhard von Moltke commissioned planting two rows of oaks along the road from the estate to Niedergräditz (Dolne Grodziszcze).
Łukasz Giza
Es gibt auf der Erde keine prächtigere und für Natur wie Menschen wichtigere Pflanze als den Baum. Bäume sind ein dominierendes Element der Landschaft. Ihre beherrschende Rolle verdanken sie ihrer Größe, ihrer Widerstandsfähigkeit gegenüber äußeren Einflüssen und ihrer Lebensdauer. All diese Eigenschaften vervielfachen sich in Alleen. Unsere Allee stammt aus der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts. Nach dem Erwerb des Gutes hat Generalfeldmarschall Bernhard von Moltke je zwei Reihen von Bäumen entlang des Weges vom Gut Kreisau nach Niedergräditz pflanzen lassen.
Hanna Sztwiertnia
Hanna Sztwiertnia
Dzięcioł zielony (Picus viridis) żywi się mrówkami, na które poluje na ziemi. Pod dębami nie brakuje owadów, a trawa jest niska, co ułatwia mu żerowanie.
Dzięcioł duży (Dendrocopos major) przy swojej dziupli w koronie dębu.
Green woodpecker (Picus viridis) feeds on ants, on which it prays on the ground. There is no shortage of insects under the oaks and the grass is low, which enables the praying.
Great spotted woodpecker (Dendrocopos major) by its hollow in the oak’s corona. Buntspecht (Dendrocopos major) bei seiner Nisthöhle in der Krone einer Eiche.
Grünspecht (Picus viridis) lebt von Ameisen, die er auf der Erde jagt. Unter Eichen leben viele Insekten und das Gras ist niedrig, was ihm die Futtersuche vereinfacht.
Dąb w przyrodzie
Dąb w kulturze
Hanna Sztwiertnia
Dęby, szczególnie te sędziwe, są miejscem życia wielu zwierząt, roślin oraz grzybów. Im starsze drzewo, tym więcej ma mieszkańców, nawet po swojej śmierci, gdy jest już tylko stojącym lub leżącym pniem. Co zrobić, żeby zachować walory przyrodniczo-krajobrazowe starych drzew, a także całych alei i uchronić je przed niepotrzebną wycinką oraz zapewnić im odpowiednią pielęgnację? Można objąć je ochroną jako pomnik przyrody.
Dąb zawsze kojarzył się z siłą, potęgą, niezmiennością. Przypisywano mu boskie znaczenie i uważano za króla drzew, a za ścięcie dębu groziła surowa kara. Dęby zasłużyły sobie na taką opinię dzięki swojej długowieczności (w tej chwili najstarsze znane okazy mają ponad 700 lat) i potężnym rozmiarom w stosunku do innych drzew naszego klimatu. Te niezwykłe możliwości dębów związane są z dużą zawartością tanin (garbników roślinnych), substancji odpowiedzialnych za ochronę rośliny przed pasożytami. Garbniki te były wykorzystywane między innymi w medycynie ludowej jako specyfiki ułatwiające gojenie ran.
Oak in nature Oaks, especially aged ones, are habitats of many animals, plants and fungi. The older the tree, the more inhabitants it has, even after its death, when it becomes only a standing of laying stump. What to do in order to conserve the natural and landscape values of old trees, as well as whole avenues; to protect them from unnecessary clearing and to provide them with appropriate care? They can be incorporated into a protection scheme as the monument of nature.
Oak in culturE Śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis) to jeden z geofitów – roślin które kwitną wczesną wiosną, zanim liście potężnych drzew zasłonią im światło.
Eichen in der Natur
Common snowdrop (Galanthus nivalis) is one of geophytes - plants which bloom early in the spring, before the leaves of great trees oblitarate the light for them.
Eichen, insbesondere alte Exemplare, sind Lebensraum für viele Tiere, Pflanzen und Pilze. Um so älter ein Baum ist, um so mehr Bewohner hat er, sogar nachdem er abstirbt und nur noch ein stehender oder liegender Baumstamm ist. Was kann man tun, um den natürlichen Schatz, den alte Bäume und ganze Alleen auch landschaftlich darstellen, zu schützen und vor unnötigem Fällen zu bewahren, sie vielmehr zu pflegen? Man kann sie als Naturdenkmal unter Schutz stellen.
Schneeglöckchen (Galanthus nivalis) gehören zu den Geophyten – Pflanzen, die zu Beginn des Frühjahrs blühen, bevor die Blätter großer Bäume sie vom Licht abschirmen.
The oak has always been associated with force, strength and permanence. It was attributed divine meaning and considered the king of the trees, while cutting the oak was severely punished. The oaks earned that opinion thanks to their longevity (currently the oldest known specimen are over 700 years old) and great sizes compared to other trees in our climate. These unusual features of oaks are connected to high contents of tannin (tannic acid) - the substances responsible for plant’s protection against parasites. The tannins were used among others in folk medicine as the specifics facilitating wound healing.
Eichen in der Kultur Hanna Sztwiertnia Wiewiórka (Sciurus vulgaris) to nadrzewny gryzoń. Żywi się nie tylko żołędziami, ale potrafi również rabować ptasie gniazda wśród gałęzi i w dziuplach dębu.
Squirrel (Sciurus vulgaris) is an arboreal rodent. It feeds not only on acorns, but it can also plunder bird nests among the branches and in the oak hollows.
Hanna Sztwiertnia Liście dębu szypułkowego (po lewej) i bezszypułkowego (po prawej).
Łukasz Giza
Eichhörnchen (Sciurus vulgaris) ist ein Baumnagetier. Es lebt nicht nur von Eicheln sondern kann auch Vogelnester und Nisthöhlen ausräubern.
Leaves of pedunculate oak (left) and durmast oak (right).
Einer Stieleiche (links) und einer Traubeneiche (rechts).
Schon immer wurde die Eiche mit Kraft, Macht und Unveränderlichkeit assoziiert. Man schrieb ihr eine göttliche Bedeutung zu und hielt sie für die Königin aller Bäume und für das Fällen von Eichen drohte eine harte Strafe. Eichen hatten sich ein solche Wertschätzung durch ihre Langlebigkeit (die ältesten heute bekannten Bäume sind über 700 Jahre alt) und ihre im Vergleich zu anderen Bäumen unserer Klimazone mächtigen Größe verdient. Die ungewöhnlichen Möglichkeiten von Eichen sind mit der großen Menge von Tanninen (pflanzlichen Gerbstoffen) verbunden, Substanzen, die für den Schutz von Pflanzen vor Parasiten verantwortlich sind. Diese pflanzlichen Gerbstoffe wurden unter anderem in der Volksheilkunde als Mittel zur Förderung von Wundheilungen verwendet.
PTAKI KRZYŻOWEJ BIRDS OF KRZYŻOWA DIE VÖGEL KREISAUS
III-X
I-XII
Mazurek (Passer montanus ) Jest jednym z kilkunastu gatunków wróbli i obok wróbla domowego jednym z najpopularniejszych ptaków w Polsce. Choć nie jest tak ściśle związany z człowiekiem jak wróbel domowy, to często żeruje stadnie (po 100 osobników) na polach uprawnych. Eurasian Tree Sparrow (Passer montanus ) It is one of several sprarrow specias and, beside house sparrow, one of the most popular birds in Poland. Even though it is not as closely connected to a human as the house sparrow, it frequently preys gregariously (with over 100 individuals) at the farmlands.
Feldsperling (Passer montanus ) Ist eine von vielen Sperlingsarten und neben dem Haussperling einer der weitverbreitesten Vögel in Polen. Er lebt zwar nicht ganz so nah am Menschen wie der Haussperling, doch oft suchen ganze Schwärme (mit bis zu 100 Vögeln) auf bestellten Feldern Nahrung.
Kopciuszek (Phoenicurus ochruros) Migrant krótkodystansowy, nieustannie potrząsa rdzawym ogonem, coraz częściej spotykany w miastach, najbardziej narażony na ataki kotów domowych, które krzykliwie odgania z okolic swoich gniazd.
Black Redstart (Phoenicurus ochruros) A short distance migrant, it shakes its rust-coloured tail unceasingly. Being more and more encountered in the cities, it is the most subject to the attacks of house cats, which it vociferously chases away from the proximity of its nests.
Hausrotschwanz (Phoenicurus ochruros ) Ein Kurzstreckenzieher, der unablässig seinen rostroten Schwanz schüttelt. Immer häufiger ist er in Städten anzutreffen, wo in ganz besonderer Weise den Angriffen von Hauskatzen ausgesetzt ist, die er schreiend aus der Umgebung seiner Nester zu vertreiben versucht.
I-XII
Sikora modra - modraszka (Cyanistes caeruleus) Mała zadziora, najwaleczniejsza z sikorek - przy zimowym karmniku jest zawsze tylko jeden osobnik odganiający wszystkie inne ptaki. Jej piórka świecą w ultrafiolecie.
Blue Tit (Cyanistes caeruleus) This little feisty bird, the most combative of all the tits – at the winter feeder there is always only one individual scaring away all the other birds. Its feathers glow in ultraviolet.
Blaumeise (Cyanistes caeruleus ) Klein aber mutig ist sie die streitlustigste unter allen Meisen - an winterlichen Futterhäuschen ist stets nur ein Vertreter dieser Art zu finden, der alle anderen Vögel verjagt. Ihre Federn leuchten in ultraviolettem Licht.
III-X
Pierwiosnek (Phylloscopus collybita) Jeden z najmniejszych ptaków w Polsce i Niemczech, nie śpiewa, tylko raczej radośnie „odlicza”, brzmi jak dzwonienie liczonych monet i stąd jego łacińska nazwa collybitus - osoba licząca pieniądze. Chiff-chaff (Phylloscopus collybita) One of the smallest birds in Poland and Germany. It does not sing, but rather “counts down” cheerfully, it sounds like the jingling of counted coins – this is where its Latin name collybitus (a person counting money) comes from.
Zilpzalp (Phylloscopus collybita) Einer der kleinsten Vögel in Deutschland wie in Polen. Der Zilpzalp singt nicht wirklich, er wiederholt ausdauernd zwei Laute, wer möchte kann zilp und zalp heraushören - und so ist er zu seinem deutschen Namen gekommen.
I-XII
III-X
Zięba (Fringila coelebs) Najpospolitsze łuszczaki w całej Europie. Budową gniazda zajmuje się wyłącznie samica. Samce wołają na deszcz „ kłirr kłirr kłirr”.
Finch (Fringila coelebs) The most common Fringillidae in whole Europe. Only the female is responsible for nest construction. The males call the rain with the “kwirr kwirr kwirr” sound.
Feldsperling (Fringila coelebs) Der am weitesten verbreitete Fink in ganz Europa. Das Nest wird ausschließlich von Weibchen gebaut, die Männchen rufen „trürr trürr” und kündigen damit Regen an.
Kwiczoł (Turdus Pilaris) Bardzo waleczne, potrafią przegonić z trawnika nie tylko inne ptaki, ale często też psy i koty strzelając ekskrementami. Fieldfare (Turdus Pilaris) Very gallant, they can scare away from the lawn not only other birds, but frequently also dogs and cats by shooting excrement at them.
Wacholderdrossel (Turdus Pilaris) Ein sehr kämpferisches Tier, das nicht nur andere Vögel von einer Wiese vertreiben kann sondern oft auch Katzen und Hunde.
V-IX IV-IX
Piegża (Sylvia curruca) Doskonale przystosowane do życia w chaszczach, gąszczu traw i krzewów. Bardzo rodzinne, para rodziców wraz z 5-6 młodymi trzyma się razem aż do odlotu na północ Afryki.
Dzierzba gąsiorek (Lanius collurio) Mimo niepozornego wyglądu jest bezwzględnym drapieżnikiem. Mniejsze zdobycze zjada od razu, większe, jak jaszczurki czy gryzonie, nabija na cierń krzewu robiąc sobie zapasy na gorsze dni. Na zimowisko w południowej Afryce leci około 100 dni.
Lesser Whitethroat (Sylvia curruca) Perfectly adapted to the life in thick bushes, thicket of grass and bushes. Very familial, the parents stick together with 5-6 younglings until their departure to the North of Africa.
Red-backed Shrike (Lanius collurio) Despite its inconspicuous appearance it is a ruthless predator. It eats the smaller games immediately, while it skewers the bigger ones, like lizards or rodents, on the thorns in order to make reserves for some worse days. It flies for about 100 days for the winter stay in Africa.
Klappergrasmücke (Sylvia curruca) Sie ist hervorragend angepasst an das Leben im Dickicht, in dichtem Gras und Gebüsch. Dabei sehr familienbewußt, die Elternvögel leben mit den 5-6 Jungvögeln bis zum Abflug nach Nordafrika.
Neuntöter Lanius collurio) Trotz seines unscheinbaren Aussehens ist der Neuntöter ein gnadenloses Raubtier. Kleinere Beute verspeist er sofot, größere, wie Eidechsen oder Nagetiere spießt er auf Dornen von Büschen auf und schafft so Vorräte für schlechtere Tage. Bis zu seinem Winterquartier in Südafrika ist er etwa 100 Tage unterwegs.
I-XII
Dzięcioł zielony (Picus viridis) Jeden z 9 gatunków dzięciołów występujących na Dolnym Śląsku. Wbrew powszechnym wyobrażeniom o dzięciołach często żeruje na ziemi i żywi się głównie mrówkami wygrzebując głębokie dziury w mrowiskach. Służy mu do tego długi na 10 cm kleisty język zakończony haczykami, który w spoczynku jest owinięty wokół mózgoczaszki. Rzadko bębni, za to o świcie lubi wydawać głośny i dźwięczny chichot.
Green Woodpecker (Picus viridis) One of 9 species of woodpeckers present in Lower Silesia. Against the common ideas about the woodpeckers, it often preys on the ground usually eating ants by digging out deep holes in the anthill. It is done with the help of its 10 cm-long sticky tongue finished with little hooks, which in the resting position is wrapped around its braincase. It does not often patter, but at the dawn it likes to produce a loud and vibrant giggle.
Łukasz Giza
Grünspecht (Picus viridis) Eine von neun Spechtarten, die in Niederschlesien vorkommen. Entgegen der allgemeinen Vorstellungen über Spechte findet der Grünspecht seine Nahrung oft auf der Erde und ernährt sich hauptsächlich von Ameisen, tiefe Löcher in Ameisenbauten grabend. Als Werkzeug dient ihm dabei seine 10 cm lange, klebrige Zunge die in einem verhornten Widerhaken endet, im Ruhezustand ist diese um seine Hirnschale gewickelt. Er trommelt selten aber er meldet sich gerne und laut am frühen Morgen und es klingt wie ein Lachen.
III-X
Rudzik (Erithacus rubecula) Samiec niezwykle agresywny w walce o rewir, denerwuje go nawet czerwona włóczka na drzewie - za to pieknie śpiewa. Poza okresem lęgowym mało płochliwy. Szybko skacze po ziemi z opuszczonymi skrzydłami. Często widać jak przysiaduje na nogach i charakterystycznie kiwa ogonem. Robin (Erithacus rubecula) The male is remarkably aggressive in the territory fight, it is even annoyed by a red thread on a tree, but it sings beautifully. Besides the breeding season it is not very skittish. It jumps quickly on the ground with its wings down. It can be often spotted while sitting on its legs and wiggles its tail in a specific way.
Rotkehlchen (Erithacus rubecula) Die männlichen Vögel kämpfen ungewöhnlich aggresiv um ihr Revier, rotes Garn an einem Baum reicht, um sie aus der Ruhe zu bringen - dafür singen sie aber schön. Außerhalb der Brutsaison nicht sehr scheu. Mit angelegten Flügeln springt das Rotkehlchen schnell am Boden und oft kann man es mit dem Schwanz wippen sehen.
I-XII
Kowalik (Sitta europea) Jedyny ptak, który potrafi chodzić po pniach drzew głową w dół. Podczas pory lęgowej pani kowalikowa jest unieruchomiona w dziupli, której wejście pan kowalik obmurowuje, aby uniemożliwić drapieżnikom dostęp do potomstwa.
Nuthatch (Sitta europea) The only bird which can walk downwards the tree trunks. During the breeding season female is stranded in its hollow, the entrance to which is walled by the male in order to prevent predators from the access to the offspring.
Kleiber (Sitta europea) Er ist der einzige Vogel, der kopfüber Baumstämme hinunter gehen kann. In der Brutzeit ist das Kleiberweibchen in der Nisthöhle eingeschlossen, die das Kleibermännchen verschließt, um Raubtieren den Zuang zu den Jungvögeln zu verschließen.
V-IX
Potrzeszcz (Emberiza calandra) Śpiewa, a raczej trzeszczy przez cały rok. Na terenie Polski i Niemiecgatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Meadowlark (Emberiza calandra) It sings, or rather cracks, all year round. In Poland and Germany this species is under strict protection.
Grauammer (Emberiza calandra) Sie singt - ein langgezogenes, etwas metallisches Trillern - während des ganzen Jahres. Die Grauammer ist sowohl in Polen wie auch in Deutschland streng geschützt.
III-X I-XII
Bażant (Phacianus colchicus) Jak zwykle u kuraków: piękny kogut, skromnie ubarwiona samica. Samiec lubi wychodzić na wzniesienie i ogłaszać swoje panowanie na danym terytorium.
Pheasant (Phacianus colchicus ) As always among gallinaceans: a beautiful rooster and a humbly coloured female. The male likes climbing hills and announcing its ruling over a certain territory.
Fasan (Phacianus colchicus ) Wie bei den Hühnervögeln üblich gibt es einen schönen Jahr und ein Weibchen mit unscheinbarem Federkleid. Das Männchen steigt gerne auf eine Erhebung und verkündet laut sein Herrschaft über das Territorium.
Makolągwa (Cardeulis cannabina) Skrajny wegetarianin. Misterne gniazdo budują tylko samice. Wybierają do tego dobrze ukryte miejsca - choć nie maki, jak wskazywałaby nazwa polska. Za to piękny śpiew samców słychać aż do końca lipca.
Linnet (Cardeulis cannabina) Extreme vegetarian. Its elaborate nest is built only by the females. They choose well-hidden places for that – though not the poppies, as one could conclude from the Polish name. Nevertheless, the beautiful singing of the male can be heard until the end of July.
Bluthänfling (Cardeulis cannabina) Ernährt sich vegetarisch. Die kunstvollen Nester bauen nur die Weibchen. Dafür werden gut versteckte Plätze ausgewählt. Der schöne Gesang der Männchen ist bis Ende Juli zu hören, dem Prachtkleid des Männchens und namentlich der roten Färbung von Stirn und Brust, hat dieser Vogel auch seinen blutigen Namen zu verdanken.
12
13 5
13
10
11
14
8
7
4
9
6
1. Passer montanus 2. Phoenicurus ochruros 3. Cyanistes caeruleus 4. Phylloscopus collybita 5. Fringila coelebs 6. Turdus Pilaris 7. Sylvia curruca 8. Lanius collurio 9. Picus viridis 10. Erithacus rubecula 11. Sitta europea 12. Emberiza calandra 13. Phacianus colchicus 14. Cardeulis cannabina
1
2
3
6
GDZIE NAS SPOTKASZ? WHERE TO FIND US ? WO KANNST DU UNS FINDEN?
Zdjęcia ptaków: Teresa Andrzejczak Zdjęcia w tle: Łukasz Giza Birds’ pictures: Teresa Andrzejczak Pictures in the background: Łukasz Giza Fotos der Vögel: Teresa Andrzejczak Fotos im Hintergrund: Łukasz Giza