Περιοδικό 14 by christos samantzopoulos

Το περιοδικό μας

Τ Τεεύύχχοοςς 1144οο 33οοςς 22001166

33ο δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης (Άσυλο του Παιδιού) ✾ Tμήμα Δ2

ανακαλύπτουνε την ιστορία των νομισμάτων ✾ Ένα ενδιαφέρον ταξίδι πίσω στον χρόνο: Το νόμισμα στη ζωή των ανθρώπων

Βασικές πηγές της εργασίας αυτής

Ancient Greek, Roman & Byzantine Coins, British Coins, Numismatic Literature BALDWIN & Sons 2009 Δραχμουλα μου, καλό σου ταξίδι… Όθων Τσουνάκος Ηλιοτρόπιο 2001 Ένα νόμισμα για την Ευρώπη - Από το ήλεκτρο στο ευρώ Αργυρώ Αγγελοπούλου Ένωση Ελληνικών Τραπεζών Καλειδοσκόπιο 2001 Ιστορία 1 - Κλειώ Ηρόδοτος Οδυσσέας Χατζόπουλος 1994 Το νόμισμα στον αρχαίο ελληνικό κόσμο Υπουργείο Πολιτισμού - Νομισματικό Μουσείο Υπουργείο Πολιτισμού 2007 Το χρήμα και η Ιστορία του Catherine Eagleton, Jonathan Williams μετάφραση: Σαμάνθα Κωνσταντέα Φυτράκης A.E. 2010

Τι είναι το νόμισμα;

Ο αργυρός στατήρας Αίγινας ήταν το πρώτο ελληνικό νόμισμα.

Για να αναγνωρίζεται ένα αντικείμενο ως νόμισμα πρέπει:   

Να έχει τυποποιημένη μορφή, βάρος και σύσταση. Να είναι τυπωμένη πάνω σε αυτό η αρχή που το παράγει. Να εκδίδεται σε μεγάλες ποσότητες και να χρησιμοποιείται ευρέως στις συναλλαγές.

Η ιστορία του νομίσματος είναι το θέμα του περιοδικού που κρατάτε στα χέρια σας. Από πότε χρησιμοποιούμε νομίσματα εμείς οι άνθρωποι; Πότε και πού κόπηκαν τα πρώτα νομίσματα; Τι υπήρχε πριν από το νόμισμα; Πώς φτιάχνανε τα νομίσματα στην αρχαιότητα; Πώς ήταν τα νομίσματα στη Ρώμη και στο Βυζάντιο; Πώς ήταν οι δραχμές; Από πότε κυκλοφόρησε το ευρώ; Σε αυτά και σε πολλά ακόμη ερωτήματα θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε στο τεύχος αυτό.

Η ιστορία του νομίσματος έχει να κάνει με την ιστορία του κάθε λαού και με τον πολιτισμό του. Θεοί και τέρατα, ήρωες και σύμβολα, βασιλιάδες και εμβλήματα αποτελούν ένα ρεπερτόριο από το οποίο αντλούν τη θεματολογία τους οι παραστάσεις που απεικονίζονται στις δυο όψεις των αρχαίων νομισμάτων. Το σημερινό ελληνικό ευρώ έχει στη μία του όψη την κουκουβάγια 1 από το αρχαίο αθηναϊκό τετράδραχμο 2 , ενώ το νόμισμα των 2 ευρώ έχει την αρπαγή της Ευρώπης από τον Δία 3 .

Σε κάθε αρχαιολογική ανασκαφή η εύρεση νομισμάτων παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τη χρονολόγηση των ευρημάτων. Τα νομίσματα σε κάθε εποχή φέρουν διαφορετικές παραστάσεις και έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Σε ελληνικά και ξένα Μουσεία υπάρχουν πολλές και διαφορετικές συλλογές νομισμάτων. Υπάρχουν ακόμη και πολλοί συλλέκτες. Στο περιοδικό μας θα βρείτε αρκετές πληροφορίες για τα νομίσματα. Κάποιες φορές μπορεί να τύχει να δείτε και κάποιο ξένο νόμισμα με ελληνικά γράμματα και να αναρωτηθείτε – τι στο καλό, βλέπω καλά; Μια τέτοια ιστορία μπορείτε να διαβάσετε κι εδώ, ανάμεσα στις άλλες μας σελίδες. Καλή σας ανάγνωση!

Χρήστος Σαμαντζόπουλος 3

Πριν από το νόμισμα Ανταλλαγές: Οι πρώτες κοινωνίες των ανθρώπων δε γνώριζαν ούτε χρησιμοποιούσαν το νόμισμα. Τα πράγματα τότε ήταν πολύ πιο απλά. Αν σου άρεσε κάτι και δεν το είχες, θα μπορούσες ίσως να το ανταλλάξεις με κάτι άλλο που είχες εσύ. Αυτό δεν κάνουν και πολλά παιδιά σήμερα; Ανταλλάζουν αυτοκόλλητα, παιχνίδια και ό,τι άλλο μπορούμε να φανταστούμε!

Συλλογές παιδιών της τάξης μας. Τα αντικείμενα των συλλογών γίνονται πολύ συχνά αντικείμενα ανταλλαγής.

Αντιπραγματισμός (Εμπόριο με ανταλλαγές, χωρίς τη μεσολάβηση χρήματος) : Οι ανταλλαγές προϊόντων διευκολύνανε παλιότερα τους ανθρώπους και έτσι ανταλλάζανε μεταξύ τους γεωργικά προϊόντα, λάδι, κρασί, ζώα, δέρματα, κεραμικά και πολλά ακόμη είδη. Όσο πιο σπάνιο ήταν ένα αγαθό, τόσο μεγαλύτερη αξία είχε. Το πόσο πολύτιμο ήταν ένα προϊόν ήταν κάτι σχετικό. Αν ένα προϊόν είχε μεγάλη ζήτηση, τότε ανέβαινε η αξία του. Αυτό είναι το εμπόριο! Συσκευασία: Για να μεταφέρουν με ασφάλεια τα προϊόντα τους, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τους αμφορείς. Οι αμφορείς ήταν πήλινα αγγεία με τα οποία για πολλούς αιώνες οι αρχαίοι Έλληνες μετέφεραν με τα εμπορικά τους καράβια προϊόντα, όπως κρασί, λάδι ή δημητριακά. Εμπορικοί αμφορείς από το ναυάγιο των Αντικυθήρων. ου Χρονολόγηση: μέσα του 1 αι. π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.

Τα ζώα ως μέσο συναλλαγής: Από τον Όμηρο μαθαίνουμε πως ο πατέρας του Οδυσσέα, ο Λαέρτης, αγόρασε την Ευρύκλεια, όταν ήταν κοπελίτσα και την αντάλλαξε για 20 βόδια! Ο Λαέρτης της είχε εκτίμηση και μεγάλη εμπιστοσύνη, και έτσι της ανέθεσε την ανατροφή του γιου του, του Οδυσσέα. Άρα μπορούμε να πούμε πως η ανταλλαγή που έκανε αγοράζοντάς την ήταν πολύ συμφέρουσα! Η Ευρύκλεια πρώτη αναγνωρίζει τον Οδυσσέα που επιστέφει από τον Τρωικό πόλεμο έπειτα από χρόνια από το σημάδι που έχει στο πόδι του. Αττικός ερυθρόμορφος σκύφος (είδος αγγείου), 450 π.Χ. Μουσείο Civico, Chiusi, Ιταλία. Λαέρτης, ο πατέρας του Οδυσσέα. ος Ανάγλυφο από τερακότα, (5 αι. π.Χ.) Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.

Μια αρχαία ανταλλαγή

Ο Γλαύκος και ο Διομήδης ανταλλάσσουν τον οπλισμό τους. Αττική πελίκη, περίπου 420 π.Χ..

National Gallery of Victoria: Όταν οι δεσμοί φιλοξενίας ξεπερνούν τη φρίκη ενός πολέμου. Τρωικός πόλεμος. Διομήδης και Γλαύκος. Αντίπαλοι και όμως φίλοι. Μάχονται έχοντας ο ένας γυρισμένη την πλάτη προς τον άλλο. Οι δύο πολεμιστές προτίμησαν να μην αναμετρηθούν...

Ο Γλαύκος, ο γιος του Ιππολόχου, πολεμούσε με το μέρος των Τρώων στον Τρωικό Πόλεμο. Σε κάποια μάχη, ο Γλαύκος βρέθηκε αντιμέτωπος με τον Διομήδη, έναν από τους καλύτερους πολεμιστές των Αχαιών, οπότε και οι δυο τους θυμήθηκαν ότι συνδέονταν με δεσμούς φιλοξενίας: Από τον πατέρα του ο Γλαύκος ήταν εγγονός του Βελλεροφόντη. Ο Οινέας, παππούς του Διομήδη, είχε κάποτε φιλοξενήσει τον Βελλεροφόντη στο ανάκτορό του και είχαν ανταλλάξει πολύτιμα δώρα. Στη συνάντησή τους μπροστά στα τείχη της Τροίας οι απόγονοι των δύο ανδρών επανέλαβαν την ανταλλαγή των δώρων: Ο Διομήδης έδωσε στον Γλαύκο τα ορειχάλκινα όπλα του και ο Γλαύκος τού χάρισε τα χρυσά δικά του. « Ας ανταλλάξουμε λοιπόν τα όπλα μας, να πάρουν είδηση όσοι μας βλέπουν, πως είμαστε φίλοι προγονικοί και καμαρώνουμε γι' αυτό». Ιλιάδα, Ζ΄ ραψωδία. Ο Όμηρος μάλιστα, αναφέρει ότι τα χάλκινα όπλα του Διομήδη άξιζαν 9 βόδια (εννεάβοια), ενώ τα χρυσά του Γλαύκου εκατό βόδια (εκατόμβοια).

Δείτε τώρα κάτι ενδιαφέρον: Ο Όμηρος, όταν θέλει να πει πως κάποιος είναι πολύ πλούσιος, τον χαρακτηρίζει ως πολυβούτη (βους = βόδι) και εννοεί πως αυτός έχει πολλά βόδια! Αντίθετα, όταν θέλει να πει πως κάποιος είναι πολύ φτωχός, τον χαρακτηρίζει ως αβούτη (χωρίς βόδια)! Κι όχι μόνο αυτό, αλλά και η λέξη «καπιταλισμός», που χρησιμοποιούμε σήμερα, προέρχεται από τη λέξη caput, που στα Λατινικά σημαίνει κεφάλι (ζώου που βόσκει). Από εκεί προέρχεται και η λέξη κεφάλαιο (capital). Σε άλλες εποχές θα λέγαμε πως καπιταλιστής είναι αυτός που έχει ένα κοπάδι ζώα. Μια ολόκληρη περιουσία, δηλαδή! Ένα μεγάλο κεφάλαιο ή, αλλιώς, πολλά κεφάλια ζώων! Μπορούμε να φανταστούμε πως ήταν δύσκολο πράγμα το να κουβαλάς μαζί σου ένα ή και περισσότερα βόδια (έστω και ένα μοσχαράκι, όπως ο μοσχοφόρος που βλέπετε στη διπλανή φωτογραφία) κάθε φορά που ήθελες να αγοράσεις κάτι. Έτσι οι άνθρωποι δεν άργησαν να βρουν έναν άλλον τρόπο για να συναλλάσσονται. Έναν τρόπο περισσότερο πρακτικό και χρήσιμο. Και ο τρόπος αυτός ήταν η χρήση των μετάλλων! ου

Ο μοσχοφόρος είναι αρχαίο αττικό γλυπτό του 6 αιώνα π.Χ. Συχνά συναντάμε το θέμα του νεανία που φέρει τετράποδο στην αρχαία τέχνη, πολύ πριν αλλά και μετά τον μοσχοφόρο. Άλλοτε προβατάκι, κριάρι, ή όπως εδώ, ένα μοσχαράκι. Μουσείο Ακρόπολης.

Τα μέταλλα ως μέσο συναλλαγής: Τα μέταλλα χρησιμοποιήθηκαν ως μέσο συναλλαγής, λόγω της μεγάλης αξίας που είχανε. Σκεφτείτε ότι ήταν δύσκολο το να τα βρει κανείς και ακόμη πως ήταν απαραίτητα για την κατασκευή εργαλείων, όπλων, ειδωλίων και άλλων αντικειμένων.

Χάλκινος τρίποδας (τέλη 8ου αι. π.Χ.). Ήταν αφιέρωμα πιστού στο ιερό της Ολυμπίας. (Μουσείο Ολυμπίας).

Στην αρχή το εμπόριο μετάλλων γινόταν παράλληλα με το εμπόριο των ζώων. Τα μέταλλα που ανταλλάσσανε είχανε διάφορες μορφές. Άλλοτε ήταν ακατέργαστα κομμάτια κι άλλοτε είχαν συγκεκριμένο σχήμα και μορφή. Πολλές φορές μπορεί να ήταν και μεταλλικά αντικείμενα, όπως τρίποδες, λέβητες κτλ. Ο χρυσός, όπως και σήμερα, είχε μεγάλη αξία και στην αρχαιότητα. Άλλα μέταλλα που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι

Η ζωγραφιά της Σοφίας Παπαδοπούλου: Χάλκινο άλογο της γεωμετρικής περιόδου, Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

στις συναλλαγές τους ήταν ο άργυρος (δηλ. το ασήμι), ο χαλκός, ο μόλυβδος, ο σίδηρος και άλλα. Από την 3η χιλιετία π.Χ. στις Κυκλάδες, στη Μέση Ανατολή, στην Αίγυπτο, ακόμη και στη μακρινή Ινδία οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τα μέταλλα στις εμπορικές τους συναλλαγές. Κι όχι μόνο τα χρησιμοποιούσαν, αλλά στο τέλος γενικεύτηκε η χρήση τους για μια σειρά από λόγους. Τα μέταλλα ήταν ανθεκτικά και ήταν εύκολο να αποθηκευτούν ή να μεταφερθούν. Μπορούσαν ακόμη να κοπούν σε μικρότερα κομμάτια χωρίς να χάνουν τη συνολική τους αξία. Τέλος, με μια ζυγαριά μπορούσες εύκολα να βρεις το βάρος και να υπολογίσεις πόσο πρέπει να πουληθούν.

Δύο νέοι ζυγίζουν σε μεγάλο ζυγό εμπορεύματα χρησιμοποιώντας όχι σταθμά αλλά ισοβαρή εμπορεύματα (6ος αι. π.Χ.) Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης.

Χρυσό ομοίωμα ζυγαριάς, 16ος αι. π.Χ. Από τάφο των Μυκηνών.

Ο χρυσός θεωρείται από τα πλέον πολύτιμα μέταλλα λόγω της αντοχής του στη διάβρωση. Από την αρχαιότητα χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή κοσμημάτων. Αργότερα τον χρησιμοποίησαν και στην κατασκευή νομισμάτων.

Ο χρυσός είναι ευγενές μέταλλο και στη φύση συχνά βρίσκεται αυτοφυής. Το κομμάτι στην εικόνα είναι αυτοφυής χρυσός γύρω στα 2 κιλά! Βιέννη, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.

Στην αρχαία Ελλάδα η χρήση των μετάλλων βοήθησε πολύ στην ανάπτυξη της τεχνολογίας. Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν μεγάλη αξία στην κατεργασία των μετάλλων. Η μεταλλουργία, μάλιστα, είχε τον δικό της θεό, τον Ήφαιστο.

Μολύβδινα δισκοειδή βάρη (σταθμία), διαφόρων μεγεθών, για το ζύγισμα των προϊόντων. Ακρωτήρι Θήρας, 16ος αι. π.Χ. Στο Ακρωτήρι επικρατεί το μινωικό σύστημα μέτρησης του βάρους και παρόμοια βάρη έχουν βρεθεί στην Κρήτη αλλά και στην κυρίως Ελλάδα.

Χρυσή νεκρική προσωπίδα, γνωστή με τη συμβατική ονομασία ''προσωπίδα του Αγαμέμνονα''. Μυκήνες, Ταφικός Κύκλος Α, Τάφος V, 16ος αι. π.Χ.

Xάλκινο εγχειρίδιο με εμπίεστη διακόσμηση από χρυσό και άργυρο. Διακοσμείται με ναυτίλους σε θαλάσσιο τοπίο. Θολωτός τάφος Μυρσινοχωρίου Πύλου, 15ος αι. π.Χ.

Αποδίδεται η επιβλητική μορφή γενειοφόρου ανδρός. Η προσωπίδα είναι κατασκευασμένη από έλασμα, με τα χαρακτηριστικά του προσώπου έκτυπα. Οι οπές στην περιοχή των αυτιών υποδεικνύουν ότι η προσωπίδα στερεωνόταν στο πρόσωπο με τη βοήθεια νήματος.

Χάλκινο άγαλμα Διός (ή Ποσειδώνος), το οποίο βρέθηκε σε αρχαίο ναυάγιο κοντά στο ακρωτήριο Αρτεμίσιο, στη βόρεια Εύβοια. Χρονολογείται γύρω στο 460 π.Χ.. Το άγαλμα εντοπίστηκε το 1926 σε βάθος πάνω από 45 μέτρα μέσα στη λάσπη του βυθού, όταν ψαράδες έπιασαν στα δίχτυα τους ένα βαρύ ορειχάλκινο χέρι! O θεός, σε έντονο διασκελισμό, τεντώνει μπροστά το αριστερό χέρι, ενώ με το δεξί κρατούσε τον κεραυνό ή την τρίαινα. Οι γνώμες διίστανται για το αν αποδίδεται ο Δίας ή ο Ποσειδώνας (πιθανότερη φαίνεται η πρώτη άποψη). Το άγαλμα είναι ένα από τα λίγα σωζόμενα πρωτότυπα έργα του αυστηρού ρυθμού με θαυμάσια απόδοση της κίνησης και της διάπλασης του κορμιού, αναμφίβολα δημιούργημα μεγάλου γλύπτη της πρώιμης κλασικής εποχής, ίσως του Καλάμιδος. Το ύψος του αγάλματος είναι 2,09μ.

Χάλκινο ειδώλιο φοράδας, η οποία θηλάζει το πουλάρι της. Εργαστηρίου του Άργους. Μέσα 8ου αι. π.Χ. Ο ίππος, το σύμβολο των προνομιούχων στρωμάτων της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας και αγαπημένο ζώο θεών και ηρώων, καθώς και η έννοια της μητρότητας έχουν αποδοθεί αφαιρετικά.

Φωτογραφίες από τη Συλλογή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών.

Τα τάλαντα: Όπως είπαμε και προηγουμένως, τα μέταλλα χρησιμοποιήθηκαν ως μέσο συναλλαγής. Από τη 2η χιλιετία π.Χ. στον ελλαδικό χώρο ως μέσο συναλλαγής χρησιμοποιήθηκαν τα τάλαντα. Αυτά ήταν πλάκες μετάλλου σε σχήμα βολικό για τη μεταφορά. Η λέξη αυτή έχει παραμείνει έως σήμερα και τη χρησιμοποιούμε με διάφορες σημασίες. Π.χ. τάλαντο = φυσικό χάρισμα, ταλέντο ή ταλαντούχος = αυτός που έχει πολλά ταλέντα. Σαν μονάδα βάρους ένα τάλαντο Χάλκινο τάλαντο που βρέθηκε στις Μυκήνες. ισοδυναμούσε με το βάρος του νερού που Σημείωση: Όταν ο χαλκός οξειδώνεται (δηλ. όταν σκουριάζει), χωρούσε σε έναν τυποποιημένο αμφορέα. Αυτό, τότε πρασινίζει. Κανονικά ο χαλκός είναι κοκκινωπός. όμως, ποίκιλλε από λαό σε λαό. Κατά προσέγγιση ένα ελληνικό («αττικό») τάλαντο ισοδυναμούσε με 26 σημερινά χιλιόγραμμα. Τάλαντα έχουν βρεθεί σε διάφορες περιοχές της Μεσογειακής λεκάνης, στα νότια παράλια της Μ. Ασίας, στη Σαρδηνία, στην Κύπρο, στις Μυκήνες, στην Κύμη, στην Κρήτη και σε άλλα νησιά του Αιγαίου. Ένα άλλο μέσο συναλλαγής, που χρησιμοποιήθηκε από τον 7ο αιώνα π.Χ., ήταν οι σούβλες! Ναι, καλά διαβάσατε! Ο οβελός, δηλαδή η σιδερένια σούβλα, ήταν αντικείμενο συναλλαγής που χρησίμευε στο σούβλισμα του αρνιού (οβελία). Έξι οβελούς μπορούσε να κρατήσει ένας ενήλικος και η αξία τους ήταν μια δραχμή (από το ρήμα δράττω, που σημαίνει αρπάζω (δράττομαι = πιάνω σφικτά).

Γραφική αναπαράσταση Ηραίου, νότια όψη (Παπαχατζής 1976). Πηγή: http://www.archaiologia.gr/blog/2012/12/10/το-ηραίο-του-άργους/

Δέσμη έξι σιδερένιων οβελών που πρόσφερε ο βασιλιάς του Άργους, ο Φείδωνας, στον ναό της Ήρας, ο στο Άργος, τον 7 αι. π.Χ. Νομισματικό μουσείο της Αθήνας.

Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι: «στον καιρό του έβλεπε κανείς στον ναό της Ήρας του Άργους μετάλλινους οβελίσκους, που ο βασιλεύς Φείδων αφιέρωσε άλλοτε. Δεν ήσαν παρά δείγματα πού χρησίμευαν για την ανταλλαγή, πριν αντικατασταθούν από τα αργυρά νομίσματα, τις χελώνες. Ο Φείδων τα εκρέμασε στο τοίχωμα, σαν ιερά λείψανα, προς μαρτυρίαν σεβασμού και εθίμων». http://argolikivivliothiki.gr/tag/φείδωνας/

Σημείωση: Τα τάλαντα είχαν σχήμα δοράς βοδιού, χωρίς την ουρά και το κεφάλι. Η δορά είναι το δέρμα του ζώου που έχει γδαρθεί.

Το μαντείο των Δελφών, ο Κροίσος και τα αφιερώματά του: Το Μαντείο των Δελφών ήταν το γνωστότερο μαντείο της αρχαιότητας. Σύμφωνα με την παράδοση στον τόπο εκείνο συναντήθηκαν οι δυο αετοί που άφησε ο Δίας, έναν προς την Ανατολή και έναν προς την Δύση. Για το λόγο αυτό το θεωρούσαν «ομφαλό του κόσμου». Ήταν αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα. Η Πυθία επικοινωνούσε με τον θεό και έδινε τους χρησμούς της σε όσους ήθελαν να ρωτήσουν κάτι σημαντικό. Στο Μαντείο ρωτούσαν για να μάθουν όχι μόνο οι Έλληνες, αλλά πολλές φορές και ξένοι, ακόμα και βασιλιάδες. Ανάμεσα σε αυτούς συγκαταλέγεται και ο βασιλιάς της Λυδίας, ο Κροίσος. Ο Ηρόδοτος, στο βιβλίο του: Ιστορία 1, Κλειώ, γράφει:

[1.50.1] Ύστερα από αυτά ο Κροίσος θέλησε με μεγάλες θυσίες να κερδίσει με το μέρος του τον θεό των Δελφών. Θυσίασε λοιπόν ζωντανά, τρεις χιλιάδες από κάθε είδους σφάγια, μάζεψε σε σωρό κρεβάτια επίχρυσα και επάργυρα, χρυσά ποτήρια, ρούχα πορφυρά και χιτώνες, και άναψε με αυτά φωτιά μεγάλη και τα έκαιε, ελπίζοντας πως έτσι θα κερδίσει ευκολότερα την εύνοια του θεού. Μα και σε όλους τους Λυδούς παράγγειλε να προσφέρουν όλοι ανεξαιρέτως κάτι πολύτιμο για την πυρά, καθένας τους ό,τι είχε. [1.50.2] Αμέσως μετά τη θυσία είπε και έλιωσαν πάρα πολύ χρυσάφι και έκανε από αυτό μισά πλιθιά, που ήταν το μήκος τους έξι παλάμες, το πλάτος τους τρεις, το ύψος τους μια παλάμη, εκατόν δέκα επτά τον αριθμό. Από αυτά τέσσερα ήταν από καθαρό χρυσάφι που το καθένα τους ζύγιζε δυόμισι τάλαντα, τα άλλα ήταν από μίγμα χρυσού και αργύρου και ζύγιζαν δύο τάλαντα. [1.50.3] Είπε ακόμη ο Κροίσος και έφτιασαν ομοίωμα ενός λιονταριού από καθαρό χρυσάφι, που ζύγιζε δέκα τάλαντα. Αυτό το λιοντάρι μετά την πυρπόληση του ναού στους Δελφούς, έπεσε πάνω από τα μισά πλιθιά (γιατί εκεί επάνω ήταν στημένο) και τώρα βρίσκεται στο θησαυρό των Κορινθίων και ζυγίζει εξίμισι τάλαντα· γιατί έλιωσαν από το χρυσάφι του τρεισήμισι τάλαντα. Πηγή: Ηρόδοτος, Ιστορία Α΄ Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία: http://www.greeklanguage.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=30&page=7

Φωτογραφίες από τους Δελφούς (Εκπαιδευτική εκδρομή του σχολείου μας, Απρίλιος 2014)

Για να δούμε τώρα τι κόστισαν όλα αυτά στον Κροίσο: Αν καταγράψουμε αυτά που μας λέει ο Ηρόδοτος, έχουμε: Από τα πλιθιά 4 Χ 2,5 = 10 χρυσά τάλαντα 113 Χ 2 = 226 τάλαντα από ήλεκτρο (μείγμα χρυσού με ασήμι) Από το λιοντάρι 10 χρυσά τάλαντα Σύνολο: 20 χρυσά τάλαντα + 226 τάλαντα από ήλεκτρο!

Κατασκευάσαμε τα δικά μας χάλκινα τάλαντα!

Τα πρώτα νομίσματα

Τα πρώτα νομίσματα (Α) ήταν άτυπα, δεν έφεραν δηλαδή κανένα εικονογραφικό τύπο στην εμπρόσθια όψη, ενώ στο επόμενο στάδιο (Β) ως εμπροσθότυπος χαράχτηκε ένα γεωμετρικό σχέδιο.

Τα πρώτα νομίσματα κόπηκαν κατά το τέλος του 7ου αιώνα π.Χ. στο βασίλειο της Λυδίας και στις ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας, στην Ιωνία. Ο Ηρόδοτος αποδίδει την εφεύρεση του νομίσματος στους κατοίκους της Λυδίας: «Πρώτοι αυτοί, όσο ξέρουμε, από τους ανθρώπους έκοψαν και έθεσαν σε κυκλοφορία νομίσματα σε χρυσό και ασήμι, κι αυτοί πάλι πρώτοι έγιναν μεταπράτες». (Ηρόδοτος Ι, 94). Χρυσός και άργυρος ήταν τα μέταλλα που χρησιμοποιήθηκαν για να φτιαχτούν αυτά τα νομίσματα. Το κράμα αυτών των μετάλλων ονομαζόταν ήλεκτρο. Είναι και τα δύο πολύτιμα μέταλλα, με χαρακτηριστική λάμψη. Τα νομίσματα αυτά είχαν μικρό μέγεθος και ήταν τυποποιημένα, είχαν δηλαδή συγκεκριμένο σχήμα και βάρος. Έτσι, λοιπόν, ήταν εύκολα αναγνωρίσιμα από όλους, αφού πάνω τους υπήρχε αποτυπωμένη η σφραγίδα, είτε του άρχοντα, είτε του θεού, είτε του συμβόλου της πόλης που ήταν υπεύθυνη για την έκδοσή του.

Νόμισμα από ήλεκτρο από τις Σάρδεις της Λυδίας. Στην μπροστινή όψη απεικονίζεται η κεφαλή μιας λέαινας. Η οπίσθια όψη έφερε το χτύπημα της σφύρας.

Η οπίσθια όψη έφερε το χτύπημα της σφύρας, σαφή απόδειξη ότι το νόμισμα είχε ζυγιστεί και είχε σφραγιστεί, επιβεβαιώνο ντας τη νόμιμη κυκλοφορία του.

Η πρωτεύουσα της Λυδίας ήταν οι Σάρδεις, που βρισκόταν κοντά στον Πακτωλό ποταμό. Ο ποταμός αυτός είχε πλούσια κοιτάσματα χρυσού.

Ο ποταμός Πακτωλός περνούσε από τις Σάρδεις, την πρωτεύουσα της Λυδίας. Ήταν ένας χρυσοφόρος ποταμός, από τον οποίο οι κάτοικοι της Λυδίας έπαιρναν το πολύτιμο αυτό μέταλλο. Διαβάστε έναν πολύ όμορφο μύθο για τον Πακτωλό ποταμό: Ένα παράξενο χάρισμα Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Μίδας βασίλευε στη Φρυγία. Το βασίλειό του βρισκόταν μέσα στα όρια της σημερινής Τουρκίας. Ο βασιλιάς αυτός φημιζόταν για τη σοφία, την ευσέβεια και τα πλούτη του. Κατά τον μύθο, ο Μίδας φιλοξένησε στο παλάτι του τον Σειληνό*, μία θεότητα της ακολουθίας του Διονύσου, και σε ανταπόδοση της φιλοξενίας ο Σειληνός ζήτησε από τον Διόνυσο να ικανοποιήσει μία χάρη στον Μίδα. Ο Μίδας, που αγαπούσε τον πλούτο, χωρίς να το πολυσκεφτεί ζήτησε να μετατρέπεται σε χρυσάφι κάθε αντικείμενο που αγγίζει! Έλα όμως που, ενώ αυτό του φαινόταν καλό στην αρχή, μετά κατάλαβε πως ήταν λάθος! Ό,τι έπιανε γινότανε χρυσό ακόμα κι όταν ο ίδιος δεν το ήθελε! Μέχρι και το φαγητό που έπιανε για να φάει γινότανε χρυσό! Κι ούτε την αγαπημένη του κόρη μπορούσε να αγκαλιάσει! Τι δυστυχία! Καταλαβαίνοντας το λάθος του ο Μίδας παρακάλεσε τότε το Διόνυσο να του πάρει πίσω το χάρισμα που του είχε δώσει. Εκείνος τον άκουσε και τον συμβούλεψε να πάει στον ποταμό Πακτωλό και να λουστεί με τα νερά του. Όταν πήγε και ακούμπησε τα νερά του, η δύναμή του πέρασε στον ποταμό και από τότε ο ποταμός Πακτωλός ανάβλυζε χρυσάφι! * Οι Σειληνοί ήταν δαίμονες των ρεόντων υδάτων και της ευφορίας της γης, σύντροφοι του Διόνυσου. Έμοιαζαν αρκετά με Κένταυρους, έχοντας αυτιά, ουρά και οπλές αλόγου και κατάγονταν από τη Θράκη και τη Φρυγία. Αρχηγός τους ήταν ο Σειληνός, που είχε διαπαιδαγωγήσει το θεό Διόνυσο και που χρησίμευε σαν μάντης στους ανθρώπους, μόνο όμως αφού αυτοί τον μεθούσαν.

Πίνακας του Walter Crane του 1893 που απεικονίζει την μεταμόρφωση της κόρης του σε χρυσό, όταν ο Μίδας την άγγιξε.

Πώς ο Σόλωνας έσωσε τον Κροίσο (Τα λεφτά δε φέρνουν την ευτυχία): Ο Κροίσος, ο γιος του Αλυάττη, ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της Λυδίας. Κατά τη διάρκεια της εξουσίας του, το βασίλειό του έφτασε στην μεγαλύτερη ακμή. Ήταν ξακουστός σε όλο τον αρχαίο κόσμο για τα αμύθητα πλούτη του και το παλάτι του στις Σάρδεις ήταν ένα από τα μεγαλύτερα εκείνης της εποχής. Από τους φόρους που του έδιναν οι ελληνικές αποικίες της Μικράς Ασίας και από τα χρυσωρυχεία του Πακτωλού ποταμού, γινόταν όλο και πιο πλούσιος και πιο περήφανος για τα πλούτη του. Πίστευε μάλιστα ότι δεν υπήρχε πιο ευτυχισμένος άνθρωπος από αυτόν στον κόσμο! Στη διάρκεια της βασιλείας του έτυχε να τον επισκεφτεί ο Σόλων, ο Αθηναίος νομοθέτης κι ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας. Ο Κροίσος περηφανεύτηκε στον Σόλωνα ότι είναι ο ευτυχέστερος άνθρωπος του κόσμου και τότε ο σοφός Έλληνας του αποκρίθηκε: «μηδένα πρό του τέλους μακάριζε», δηλαδή, «μην καλοτυχίζεις κανέναν προτού δεις το τέλος του». Την ιστορία συνεχίζει ο Ηρόδοτος: « Κάποτε οι Πέρσες πήραν τις Σάρδεις κι έπιασαν αιχμάλωτο τον Κροίσο, που βασίλευσε δεκατέσσερα χρόνια, πολιορκήθηκε δεκατέσσερις μέρες και σύμφωνα με το χρησμό κατέλυσε ένα μεγάλο βασίλειο — το δικό του. Όταν τον έπιασαν οι Πέρσες, τον οδήγησαν μπροστά στον Κύρο. [1.86.2] Κι αυτός έστησε μια πυρά μεγάλη και ανέβασε πάνω της τον Κροίσο δεμένο με αλυσίδες και πλάι του δεκατέσσερα νέα παλικάρια από τους Λυδούς, με σκοπό είτε να τον προσφέρει θυσία σε κάποιον από τους θεούς ως απαρχές της λείας του, είτε γιατί ήθελε να ξεπληρώσει κάποιο τάμα του, είτε γιατί έμαθε ότι ο Κροίσος είναι θεοφοβούμενος και γι᾽ αυτό ακριβώς τον ανέβασε στην πυρά, επειδή ήθελε να δει αν κάποιος από τους θεούς θα τον γλίτωνε, ώστε να μην καεί ζωντανός. [1.86.3] Ο Κύρος αυτά έκανε· κι ο Κροίσος στημένος πάνω στην πυρά, θυμήθηκε, παρά το μέγεθος της συμφοράς του, το λόγο του Σόλωνα, πως ήταν ειπωμένος με θεού φώτιση, ότι δηλαδή κανένας, όσο ζει, δεν είναι ευτυχισμένος. Και έτσι που ο λόγος έλαμψε μέσα του, πήρε βαθιά ανάσα κι αναστέναξε· κι ύστερα από μακριά σιγή πρόφερε τρεις φορές «Σόλων». [1.86.4] Ευθύς ως το άκουσε ο Κύρος, πρόσταξε τους διερμηνείς του να ρωτήσουν τον Κροίσο ποιός είναι αυτός που επικαλείται· και εκείνοι πλησίασαν και τον ρωτούσαν. Ο Κροίσος στην αρχή σιωπούσε, κι ας τον ρωτούσαν, ύστερα όμως, επειδή τον πίεζαν, είπε: «Εκείνος, που εγώ θα έδινα ολόκληρη περιουσία, για να μιλήσουν μαζί του όλοι οι βασιλιάδες». Καθώς όμως τους μίλαγε έτσι σκοτεινά, τον ξαναρώτησαν τί νόημα είχαν τα λόγια του. [1.86.5] Και επειδή επέμεναν και δεν τον άφηναν σε ησυχία, τέλος τούς διηγήθηκε πως ήρθε κάποτε στην αυλή του ο Σόλων ο Αθηναίος, και αφού τριγύρισε και είδε όλα του τα πλούτη, πως τα θεώρησε μηδαμινά (και είπε αυτά που είπε)· πως όλα τού βγήκαν όπως τα είπε εκείνος, κι ωστόσο τα λόγια του δεν ταίριαζαν μονάχα για τον Κροίσο, παρά για ολόκληρο το γένος των ανθρώπων, και περισσότερο για εκείνους, όσοι φαντάζονται οι ίδιοι πως είναι ευτυχισμένοι. Ενώ ο Κροίσος έκανε τη διήγησή του, η πυρά είχε κιόλας ανάψει και οι κάτω άκρες της γύρω γύρω άρχισαν να καίγονται. [1.86.6] Ευθύς ως άκουσε ο Κύρος από τους διερμηνείς του όσα είπε ο Κροίσος, άλλαξε γνώμη και συλλογίστηκε πως, όντας ο ίδιος άνθρωπος, παράδινε ζωντανό στη φωτιά ένα συνάνθρωπό του, που η ευδαιμονία του δε στάθηκε κατώτερη από τη δική του. Ακόμη επειδή φοβήθηκε την πληρωμή και αναλογίστηκε πως τίποτε από τα ανθρώπινα πράγματα δεν είναι σταθερό, έδωσε διαταγή να σβήσουν το γρηγορότερο O Κροίσος πάνω στη φωτιά τη φωτιά που έκαιγε και να κατεβάσουν από την πυρά τον (Αγγείο, Μουσείο Λούβρου) Κροίσο κι αυτούς που ήταν μαζί με τον Κροίσο». Ηρόδοτος, Ιστορία Α΄ Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία: http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?page=15&text_id=30

Βρετανικό Μουσείο: Το νόμισμα του Κροίσου Είναι αυτό το νόμισμα του πάμπλουτου Κροίσου; Ο βασιλιάς της Λυδίας βασίλεψε περίπου 560547 π.Χ. Ο Κροίσος ήταν γνωστός για τη μεγάλη περιουσία του. Η έκφραση «είναι πλούσιος σαν τον Κροίσο» χρησιμοποιείται σήμερα για να χαρακτηρίσει κάποιον σαν πάμπλουτο.

O Κροίσος εισπράττει φόρο υποτέλειας από έναν αγρότη της Λυδίας, ελαιογραφία του Κλοντ Βινιόν, 1629, Μουσείο Καλών Τεχνών, Τουρ Γαλλίας.

Η βασιλική πρωτεύουσά του ήταν στην πόλη των Σάρδεων, σε μια περιοχή που σήμερα βρίσκεται στην κεντρική Τουρκία. Βρισκόταν στις όχθες του ποταμού Πακτωλού, από τον οποίο πήγαζε κατά ένα μέρος ο θρυλικός πλούτος της.

Το ήλεκτρο, ένα κράμα χρυσού και αργύρου, εμφανίζεται με φυσικό τρόπο στην άμμο της κοίτης του ποταμού και εξήχθη από το ποτάμι στην αρχαιότητα. Το νόμισμα της εικόνας είναι κατασκευασμένο από ήλεκτρο και είχε κοπεί για πρώτη φορά τον 7ο αιώνα π.Χ. στη δυτική Μικρά Ασία. Η πιο διάσημη από τις πρώιμες νομισματοκοπίες πρέπει να βρισκόταν στο βασίλειο της Λυδίας. Το μπροστινό μέρος του νομίσματος παρουσιάζει ένα λιοντάρι να αντιμετωπίζει έναν ταύρο, ενώ το πίσω αποτελείται από δύο έγκοιλα τετράγωνα που παράγονται από το χτύπημα του σφυριού του τεχνίτη που το κατασκεύασε. Ο αρχαίος Έλληνας συγγραφέας Ηρόδοτος αναφέρει ένα χρυσό νόμισμα που κόπηκε από τους Λυδούς και μπορεί κάλλιστα να είναι αυτό το νόμισμα στο οποίο αναφέρεται . Η παραγωγή των νομισμάτων αυτών θα πρέπει να είχε αρχίσει αργά επί της βασιλείας του, και να συνεχίστηκε για πολύ καιρό μετά το θάνατό του από ηγεμόνες της Περσικής Αυτοκρατορίας, που είχαν κατακτήσει τη Λυδία . Οι Πέρσες αργότερα άρχισαν να κόβουν τα δικά τους νομίσματα και η πρακτική της κοπής νομισμάτων, ιδίως ασημένιων, εξαπλώθηκε γρήγορα και σε όλη τη Μεσόγειο στο τελευταίο μέρος του έκτου αιώνα π.Χ.. Αργότερα, οι περισσότερες μεγάλες ελληνικές πόλεις έκοψαν δικά τους νομίσματα από ασήμι και αυτά χρησιμοποιούσαν ευρέως στο εμπόριο στη Μεσόγειο και ακόμη πιο πέρα.

Στατήρας από ήλεκτρο Λυδίας, 575 π.Χ.

Η λυδία λίθος Η λυδία λίθος ήταν μια μαύρη πέτρα από τη Λυδία πάνω στην οποία οι δοκιμαστές έτριβαν τα νομίσματά τους για να διαπιστώσουν αν ήταν πράγματι χρυσά. Τη φράση αυτή τη χρησιμοποιούμε σήμερα μεταφορικά για να υποδηλώσουμε κάθε μέθοδο που εφαρμόζουμε για την εξακρίβωση της αλήθειας. Αλεξία Κιουρτσίδου: « Γιατί το λέμε έτσι. Η προέλευση παροιμιακών εκφράσεων στον καθημερινό μας λόγο», Ελληνική λαϊκή σοφία, Το Βήμα

Στατήρας από ήλεκτρο της Σάμου, με ακανόνιστα βαθουλώματα, 600 - 550 π.Χ.

Στατήρας από ήλεκτρο Εφέσου, με παράσταση ελαφιού, 620-600 π.Χ. Το ελάφι ήταν το ιερό ζώο της θεάς Άρτεμης, που ήταν προστάτιδα της πόλης.

Χρυσός στατήρας Αβύδου, 330 π.Χ. Μπροστά εικονίζεται η θεά Άρτεμις και πίσω ένας αετός.

Στατήρας Αβύδου, 410 π.Χ. Η Άβυδος ήταν αποικία της Μιλήτου. Η πόλη ήταν μέρος της Αθηναϊκής συμμαχίας. Κατά τη διάρκεια του πέμπτου αιώνα επαναστάτησε, για να γίνει σύμμαχος των Σπαρτιατών. Παράσταση με έναν αετό και με το κεφάλι της Γοργούς (μυθικού τέρατος – αλλιώς η Μέδουσα).

Αργυρό τετράδραχμο από τη Σκιώνη της Χαλκιδικής, 480 - 450 π.Χ. Στην εμπρόσθια όψη είναι η κεφαλή του Πρωτεσίλαου, ενός Έλληνα ήρωα του τρωικού πολέμου. Στην Ιλιάδα, ήταν ο πρώτος που πήδηξε στο έδαφος της Τροίας και ο πρώτος που πέθανε στον πόλεμο. Η πίσω όψη δείχνει ένα πλοίο.

Τα νομίσματα από ήλεκτρο έπαψαν να κατασκευάζονται ου μετά τα μέσα του 6 αι. π.Χ. και τη θέση τους πήραν τα νομίσματα από ασήμι (άργυρο).

Εκτίμηση γνησιότητας κοσμήματος με τη βοήθεια της λυδίας λίθου. Και στη σημερινή εποχή η πρακτική αυτή συνεχίζει να εφαρμόζεται από τους εκτιμητές χρυσού. 15

Στην αρχαία Ελλάδα κάθε πόλη-κράτος είχε το νόμισμά της Στην αρχαία Ελλάδα νομίσματα εκδίδονταν από τις πόλεις κράτη. Κάθε πόλη είχε το δικό της νόμισμα με κάποια χαρακτηριστικά σύμβολα. Τα περισσότερα νομίσματα ήταν φτιαγμένα από ασήμι (άργυρο). Τα χρυσά νομίσματα είχαν μεγαλύτερη αξία, λόγω της σπανιότητας του μετάλλου. Μέχρι το 400 π.Χ. τα νομίσματα έγιναν το κατεξοχήν μέσο συναλλαγής σε ολόκληρη την αρχαία Ελλάδα, χωρίς όμως να επιβάλλεται ένα συγκεκριμένο νόμισμα. Απλά, σε κάθε περιοχή χρησιμοποιούσαν κάποιο συγκεκριμένο νόμισμα περισσότερο από τα άλλα. Η Αίγινα, η Αθήνα και η Κόρινθος ήταν οι πρώτες ελληνικές πόλεις-κράτη που έκοψαν δικά τους νομίσματα. Η κοπή των νομισμάτων γινόταν με την βοήθεια του σφυριού και του αμονιού, γι’ αυτό και πολλά από τα νομίσματα της εποχής αυτής δεν ήταν ολοστρόγγυλα, όπως τα σημερινά. Η Αίγινα, νησί του Σαρωνικού, δίπλα στην Αθήνα, κυκλοφόρησε το δικό της αργυρό νόμισμα γύρω στο 600 π.Χ. Εικόνιζε μια θαλάσσια χελώνα, που ήταν το σύμβολο της πόλης. Με την πάροδο του χρόνου, η χρήση του νομίσματος γενικεύτηκε.

Θησαυρός από τη Mύρινα Kαρδίτσας. O θησαυρός ανακαλύφθηκε τυχαία το 1970 στο χωριό Μύρινα του νομού Καρδίτσας, μαζί με το αγγείο όπου τον είχε τοποθετήσει ο αρχαίος κάτοχός του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύνθεση του θησαυρού. Αποτελείται από 149 αργυρούς στατήρες Αίγινας -τις γνωστές «χελώνες» λόγω της απεικόνισης της θαλάσσιας ή της χερσαίας χελώνας στην εμπρόσθια όψη τους- οι οποίοι αντιπροσωπεύουν διάφορα στάδια της νομισματικής παραγωγής του νησιού από τα μέσα του 6ου μέχρι και μετά τα μέσα του 5ου αι. π.Χ.

Αργυρός στατήρας Αίγινας, 550 π.Χ. Στη μια πλευρά εικονίζεται μια θαλάσσια χελώνα και στην άλλη πλευρά ένα έγκοιλο τετράγωνο, δηλαδή ένα τετράγωνο σε βαθούλωμα. Τα νομίσματα αυτά ήταν γνωστά και ως χελώνες!

Όταν η Αίγινα καταλήφθηκε από τους Αθηναίους, λίγο πριν τον Πελοποννησιακό πόλεμο, το νόμισμά της άλλαξε. Στη θέση της θαλάσσιας χελώνας τότε μπήκε η χελώνα της στεριάς (446 π.Χ.). Η αλλαγή αυτή σήμαινε και το τέλος της θαλάσσιας κυριαρχίας της Αίγινας.

https://newsn.wordpress.com/201 1/07/13/θησαυρός-από-τηmύρινα-kαρδίτσας/

Το νόμισμα της Αθήνας:

ος

Αργυρό τετράδραχμο Αθηνών, 5 αιώνας π.Χ. Αριστερά: θεά Αθηνά προστάτιδα της πόλης. Δεξιά: Η κουκουβάγια (γλαύκα) ήταν το ιερό πουλί της θεάς, που συμβόλιζε τη σοφία. Τα νομίσματα αυτά ήταν γνωστά σαν «γλαύκες».

Το νόμισμα της Κορίνθου:

Μήτρα, η οποία χρησιμοποιήθηκε για να παράγει τις «γλαύκες» των Αθηνών. Μέχρι και 30.000 νομίσματα μπορούσαν να παραχθούν από μια τέτοια μήτρα.

Η Κόρινθος έκοψε νόμισμα στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. Μπροστά απεικονίζεται ο Πήγασος, το φτερωτό άλογο, που κατά τον μύθο το δάμασε ο κορίνθιος Βελλεροφόντης με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς. Το νόμισμα αυτό έγινε γνωστό ως πώλος (δηλ. πουλάρι). Σύμφωνα πάλι με τον μύθο, ο Πήγασος ξεπήδησε από τον λαιμό της Μέδουσας, όταν ο Περσέας της έκοψε το κεφάλι!

Αργυρός στατήρας Κορίνθου 405 – 307 π.Χ.

Αργυρός στατήρας Λευκάδας 350 - 300 π.Χ.

Και εδώ απεικονίζεται στη μια πλευρά ο Πήγασος και το γράμμα Λ και στην άλλη η Αθηνά και επίσης το γράμμα Λ, για το όνομα της Λευκάδας. Η Λευκάδα είχε κι αυτή τον Πήγασο στο νόμισμά της, γιατί κατά τον 7ο αι. π.Χ. ήταν αποικία των Κορινθίων. 17

Γραμματόσημο με τον Βελλεροφόντη και τον Πήγασο του 1935, αξίας 50 δρχ.

Άλλα ελληνικά νομίσματα:

Αργυρό τετράδραχμο της Ρόδου. Ο Απόλλωνας και ου ένα τριαντάφυλλο (ρόδο  Ρόδος) αρχές 4 αι. π.Χ.

Αργυρό δίδραχμο της Ερέτριας. Αγελάδα και χταπόδι, 500-465 π.Χ.

Αργυρό δίδραχμο από τη Σέριφο με έναν βάτραχο, 500-465 π.Χ.

Αργυρό δίδραχμο Δήλου με μια ου λύρα, τέλος του 6 αι. π.Χ.

Αργυρός στατήρας Χίου με τη Σφίγγα, 478 - 431 π.Χ.

Αργυρό δίδραχμο Κνωσού με τον Μινώταυρο, 400 π.Χ.

Αργυρός στατήρας Καρπάθου με τρία δελφίνια 500 π.Χ.

Αργυρός στατήρας από την Κω με έναν δισκοβόλο, 480 - 450 π.Χ.

Αργυρός στατήρας Θήρας με δύο δελφίνια 525 π.Χ.

Αργυρός στατήρας Πάρου με κατσίκα, 525 – 515 π.Χ.

Κατασκευάσαμε έναν θησαυρό με αργυρούς στατήρες!

Θησαυροί με αρχαία νομίσματα έχουν βρεθεί πολλοί. Άλλες φορές εξαιτίας ενός πολέμου, άλλες φορές εξαιτίας μιας φυσικής καταστροφής ή για άλλους λόγους, οι άνθρωποι φεύγοντας έκρυβαν τις οικονομίες τους για ασφάλεια, με την προοπτική να ξαναγυρίσουν πίσω κάποια άλλη στιγμή και να τις ξαναβρούνε. Δυστυχώς, κάποιες φορές δεν κατάφερναν να επιστρέψουν κι έτσι αυτοί οι «θησαυροί» έμειναν κρυμμένοι μέχρι κάποιος, κάποτε να τύχει να τους ανακαλύψει…

Στατήρας Κνωσού, 300-270 π.Χ., με την Ήρα νύφη (στους γάμους της στην Κρήτη) και διάγραμμα διαδρομών Λαβύρινθου.

Ας ρίξουμε μια γρήγορη ματιά στο πώς κόβονταν τα νομίσματα πριν από την εφεύρεση της πρέσας: Η παραγωγή νομισμάτων ήταν μια απλή διαδικασία. Η μήτρα, ήταν το «αρνητικό» της όψης του νομίσματος . Αυτή έμπαινε σε μια τρύπα στην εσοχή από ένα αμόνι. Μια δεύτερη μήτρα κρατούσε ο άνθρωπος που έκοβε τα νομίσματα στη γροθιά του. Ένα ζυγισμένο κομμάτι μετάλλου έμπαινε στο αμόνι, το λεγόμενο «πέταλο». Με ένα βαρύ σφυρί ο άνθρωπος χτυπούσε με τη μήτρα της εμπρόσθιας όψης το πέταλο πάνω στη μήτρα της οπίσθιας όψης και έτσι με την πίεση σχηματίζονταν οι δύο όψεις του νομίσματος από τις δύο διαφορετικές μήτρες που το χτυπούσαν.

Δίδραχμο της Φαιστού, 280 π.Χ. α. Ο φτερωτός Τάλως οπλισμένος με πέτρα και β. Ταύρος.

Μια τέτοια μήτρα εικονίζεται στη σελ. 15.

Αργυρός Στατήρας Κνωσού, 440 π.Χ., με τον Μινώταυρο.

Παραστάσεις από τη μυθολογία ήταν πολύ προσφιλείς στη θεματολογία των εικόνων που εμφανίζονταν στα αρχαία νομίσματα. Ένα υπέροχο νόμισμα:

Αργυρό δεκάδραχμο Συρακουσών, περίπου 390 π.Χ. Οι Συρακούσες ιδρύθηκαν από τους Κορίνθιους αποίκους.

Το νόμισμα που βλέπετε είναι ένα αργυρό δεκάδραχμο Συρακουσών. Στην κύρια όψη (εμπροσθότυπο) εικονίζεται ένα τέθριππο, που κινείται προς τα αριστερά, και η Nίκη που στέφει τον ηνίοχο. Κάτω υπάρχουν λάφυρα πολέμου. Πίσω (στον οπισθότυπο) εικονίζεται η κεφαλή της νύμφης Aρέθουσας, που κοιτάζει προς τα αριστερά, και γύρω της, κυκλικά διατεταγμένα, τέσσερα δελφίνια.

Μυθολογία: Ένας έρωτας όλο πάθος! Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Αλφειός ήταν ένας κυνηγός που ερωτεύτηκε μια νύμφη των πηγών και των δασών, την Αρέθουσα, συνοδό της θεάς Άρτεμης. Θαμπώθηκε από την ομορφιά της, όταν τυχαία συναντήθηκαν σε κάποιο δάσος της Πελοποννήσου.

Ο Αλφειός, παραδομένος στον έρωτα, της εξομολογείται το αίσθημά του. Όμως ο έρωτάς του δε βρίσκει ανταπόκριση και η νύμφη τον αποφεύγει. Εκείνος επιμένει και τότε εκείνη, προσπαθώντας να τον αποφύγει, ζητάει τη βοήθεια της θεάς Άρτεμης. Η θεά την παίρνει με ένα σύννεφο και της προσφέρει καταφύγιο σε ένα νησί της Σικελίας απέναντι από τις Συρακούσες, την Ορτυγία. Εκεί η Άρτεμη, για να μην μπορέσει να την ξαναβρεί ο Αλφειός, μεταμορφώνει την Αρέθουσα σε πηγή. Όμως ο έρωτας του Αλφειού ήταν πολύ μεγάλος. Τόσο μεγάλος, που τον κάνει να μεταμορφωθεί κι αυτός με τη σειρά του σε ένα ισχυρό υποθαλάσσιο ποτάμι και από την Πελοπόννησο περνάει ορμητικά μέσα από το Αδριατικό πέλαγος, ώσπου στο τέλος ενώνει τα νερά του με εκείνα της αγαπημένης του Αρέθουσας και έτσι σμίγει μαζί της για πάντα! Τα ρεύματα γλυκού νερού μέσα στη θάλασσα των Συρακουσών μένουν να μας θυμίζουν αυτή την όμορφη ιστορία, καθώς και κάποια αρχαία νομίσματα που αποτυπώνουν την Αρέθουσα πλαισιωμένη από δελφίνια…

4 1. Ελληνικά γραμματόσημα με την Αρέθουσα. 2. Η Αρέθουσα σε χαρτονόμισμα των 50 δραχμών του 1964.

3. Η νύμφη Αρέθουσα σε πληθωρικό χαρτονόμισμα των 5 εκατομμυρίων του 1944. 4. Αλφειός και Αρέθουσα: έργο του Ιταλού γλύπτη Battista di Domenico Lorenzi (1568 -1570). 21

5. Η νύμφη Αρέθουσα σε πληθωριστικό χαρτονόμισμα των 10 δισεκατομμυρίων (!) του 1944. 6. Η νύμφη Αρέθουσα σε χαρτονόμισμα των 500 ιταλικών λιρών (λιρέττες) του 1966.

7. Το αργυρό δεκάδραχμο των Συρακουσών. Ένα από το ομορφότερα νομίσματα της αρχαιότητας!

Ζωγραφίσαμε τον αργυρό στατήρα με την Αρέθουσα. Τρεις ζωγραφιές είναι ίδιες. Μπορείς να τις εντοπίσεις;

Τα νομίσματα του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου:

Μωσαϊκό δάπεδο με κυνήγι ελαφιού στο Μουσείο Πέλλας.

Χρυσός στατήρας Φιλίππου Β΄ Ο Απόλλωνας με δάφνινο στεφάνι και παράσταση άρματος. Ο Φίλιππος υπήρξε ο ίδιος Ολυμπιονίκης.

Ο Φίλιππος ο Β΄ υπήρξε βασιλιάς της Μακεδονίας. Γεννήθηκε το 382 π.Χ. στην αρχαία Πέλλα και δολοφονήθηκε το 336 π.Χ. στις Αιγές, την πρωτεύουσα του βασιλείου των Μακεδόνων (σημερινή Βεργίνα).

Οι αρχαιολόγοι αναγνωρίζουν στα χαρακτηριστικά της μορφής αυτής από ελεφαντόδοντο τον Φίλιππο τον Β’, τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Από τα ευρήματα στις Αιγές (Βεργίνα), τάφος Φιλίππου του Β΄.

Ήταν ο βασιλιάς που έκανε τη Μακεδονία ισχυρό κράτος. Επέκτεινε το βασίλειό του κατακτώντας όλες τις ανεξάρτητες πόλεις της βόρειας Ελλάδας. Απέκτησε έτσι τον έλεγχο πολλών μεταλλείων στη Μακεδονία και τη Θράκη (ιδιαίτερα σημαντικά ήταν τα μεταλλεία χρυσού και αργύρου στην περιοχή του Παγγαίου). Με την οικονομική δύναμη που απέκτησε και με την πολύ καλή στρατιωτική οργάνωση του κράτους του μπόρεσε να ενώσει υπό την ηγεμονία του τα υπόλοιπα ελληνικά κράτη και να προετοιμάσει το έδαφος για μια μεγάλη εκστρατεία εναντίον της Περσίας. Τα γεγονότα όμως τον πρόλαβαν και τα σχέδιά του διακόπηκαν το 336, όταν ο Φίλιππος δολοφονήθηκε στο ανοιχτό θέατρο της Πέλλας. Το έργο του έμελλε να πραγματοποιηθεί από τον γιο του, τον Αλέξανδρο τον Γ΄, που αργότερα επονομάστηκε «Μέγας».

Ο Μέγας Αλέξανδρος: έργο ελληνιστικής ου εποχής (1 – ου 2 αι. π.Χ. ) Βρετανικό Μουσείο.

Όταν δολοφονήθηκε ο Φίλιππος, ο Αλέξανδρος ήταν μονάχα 20 ετών. Πολύ νέος. Ενεργώντας πολύ έξυπνα, εξουδετέρωσε όλους τους πιθανούς διεκδικητές του θρόνου και έγινε βασιλιάς. Δάσκαλός του υπήρξε ο Αριστοτέλης και πρότυπό του ο Αχιλλέας. Στη διάρκεια της ζωής του κατάφερε τόσα πολλά, όσο κανείς άλλος. Ο Αλέξανδρος έγινε αρχηγός (ηγεμόνας) της Πανελλήνιας Συμμαχίας κατά της Περσικής αυτοκρατορίας, Φαραώ της Αιγύπτου, Βασιλιάς της Ασίας και βορειοδυτικής Ινδίας! Μετά τον θάνατό του (στα ελληνιστικά χρόνια) η αχανής αυτοκρατορία που δημιούργησε χωρίστηκε στα βασίλεια της Μακεδονίας, της Αιγύπτου, της Συρίας και της Περγάμου. Από τότε οι βασιλείς της κάθε περιοχής άρχισαν να απεικονίζονται ηγεμόνες και στα νομίσματα. Χρυσός στατήρας Μεγάλου Αλεξάνδρου, με τη θεά Αθηνά.

Αργυρό τετράδραχμο Αλεξάνδρου Γ΄, 323-320 π.Χ. (μεταθανάτια κοπή). 24

Νεότερο ελληνικό νόμισμα των 100 δραχμών με τον Αλέξανδρο και τον Ήλιο της Βεργίνας (1977).

Ο Ήλιος της Βεργίνας (αλλιώς Άστρο της Βεργίνας) είναι ένα σύμβολο που απεικονίζεται σε χρυσή λάρνακα που βρέθηκε το 1977 σε Βασιλικό τάφο που αποδίδεται στην Μακεδονική Βασιλική Δυναστεία.

Τα ανάκτορα και οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας

Η θέση της Βεργίνας στον χάρτη της Ελλάδας.

Στην περιοχή αυτή υπήρξε η παλιά πρωτεύουσα του αρχαίου Μακεδονικού κράτους, οι ΑΙΓΕΣ. Εδώ υπάρχουν τα Ανάκτορα, το αρχαίο θέατρο και οι Βασιλικοί Τάφοι. Ο Τάφος του Φιλίππου με τα μοναδικής αξίας ευρήματά του (χρυσή λάρνακα, υδρία, στεφάνια, ασπίδα κ.λ.π.), που αποτελούν στοιχεία παγκόσμιας ακτινοβολίας. Ο χώρος των Βασιλικών Τάφων με τα στέγαστρά του, είναι ιδιαίτερα επιβλητικός για τον επισκέπτη. Το 1977 η σκαπάνη του Μ. Ανδρόνικου έφερε στο φως τους βασιλικούς τάφους της Μεγάλης Τούμπας, ανάμεσα στους οποίους σημαντικότερος ήταν εκείνος του Φιλίππου Β΄ (359-336 π.Χ.), μία ανακάλυψη που θεωρήθηκε ως ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά γεγονότα του αιώνα μας. Από τότε η ανασκαφή συνεχίζεται και έχει αποκαλύψει σειρά σημαντικών μνημείων. Πηγή: http://www.imathia.gr:80/tourism/ archaeological/vergina.htm

Ο καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος.

Η σφραγισμένη είσοδος του τάφου του Φιλίππου Β΄.

Η ασπίδα του Φιλίππου Β΄.

Ο καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος έκανε μια από τις σημαντικότερες ανασκαφές στην ιστορία της αρχαιολογίας και μαζί με τους συνεργάτες του, δικαιολογημένα, κέρδισαν τον παγκόσμιο θαυμασμό. Με την ανακάλυψή τους «απάντησαν», σε ανύποπτο χρόνο, στη σκοπιανή προπαγάνδα, αποδεικνύοντας ότι ο Φίλιππος έζησε και έδρασε στην Ελλάδα και ήταν πρόγονος των Μακεδόνων.... Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/okathigitis-manolis-andronikosanakalipti-ton-tafo-tou-makedonavasilia-filippou-i-sigklonistiki-martiria/

Η χρυσή λάρνακα με του τάφου του Φιλίππου Β΄ και το χρυσό του στεφάνι.

Ο Ήλιος της Βεργίνας στη λάρνακα και στο νόμισμα των 100 δραχμών του 1977.

Αρχαιολογική ανακάλυψη : Άρθρο από ηλεκτρονική εφημερίδα (10/3/2015)

Εξερευνητές ανακάλυψαν θησαυρό 2.300 ετών από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Δυο αργυρά νομίσματα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δαχτυλίδια, βραχιόλια και σκουλαρίκια, βρέθηκαν χωμένα σε στενή ρωγμή σε σπήλαιο, στην περιοχή της Γαλιλαίας. Εξερευνητές σπηλαίων στο Ισραήλ ανακάλυψαν έναν μικρό θησαυρό από νομίσματα και κοσμήματα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου που, όπως πιστεύουν οι αρχαιολόγοι, πιθανότατα τα είχαν κρύψει εκεί άνθρωποι που εκτοπίστηκαν λόγω κάποιου πολέμου.

Ο θησαυρός, ηλικίας 2.300 ετών, είναι ο πρώτος του είδους του που εντοπίζεται στο Ισραήλ και ανάγεται στην περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ανέφερε ο Α. Κλάιν, της Ισραηλινής Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων. «Αυτά τα πολύτιμα είδη μπορεί να τα έκρυψαν στη σπηλιά κάτοικοι της περιοχής που προσπαθούσαν να διαφύγουν κατά τη διάρκεια κάποιας αναταραχής, ως αποτέλεσμα του θανάτου του Μ. Αλεξάνδρου. Πιθανότατα τα έβαλαν στην κρυψώνα αυτήν περιμένοντας να έρθουν καλύτερες ημέρες», ανέφερε η Υπηρεσία σε ανακοίνωσή της. Μόλις τον περασμένο μήνα, δύτες είχαν βρει στα ανοιχτά του Ισραήλ έναν ακόμη μεγαλύτερο θησαυρό, αποτελούμενο από περίπου 2.000 χρυσά νομίσματα του 11ου αιώνα. Οι αρχαιολόγοι ελπίζουν ότι το εύρημα αυτό θα ρίξει κάποιο φως στις συνθήκες ζωής που επικρατούσαν την εποχή εκείνη στην περιοχή. Πηγή: http://www.gargalianoionline.gr/κόσμος/εξερευνητές-ανακάλυψαν-θησαυρό-2-300-ετώ/ Αργυρό τετράδραχμο Μεγάλου Αλεξάνδρου Μακεδονίας. Αριστερά: Ηρακλής που φοράει λεοντή, ήταν ο μυθικός πρόγονος των βασιλιάδων της Μακεδονίας. Δεξιά: Ο Δίας καθισμένος σε θρόνο κρατάει έναν αετό και το σκήπτρο του. 26

Στα ίχνη μιας επιγραφής Πριν από λίγους μήνες αναζήτησα για τη συλλογή μου κάποια χαρτονομίσματα από μακρινές χώρες. Στο διαδίκτυο βρήκα μια προσφορά με κάποια παλιά χαρτονομίσματα από διαφορετικές χώρες, τα οποία και αγόρασα:

Την ημέρα που τα παρέλαβα, καθώς τα παρατηρούσα με περιέργεια και απορία, παρατήρησα σε ένα από αυτά κάποια επιγραφή ελληνική! Ήταν ένα χαρτονόμισμα που κυκλοφόρησε το 1939 στο Αφγανιστάν!

Η επιγραφή έγραφε: «ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΕΥΚΡΑΤΙΛΟΥ». Από κάτω είχε δύο κέρατα γεμάτα νομίσματα και την εκδούσα αρχή: Da Afghanistan Bank (Τράπεζα του Αφγανιστάν). Τα άλλα γράμματα δεν τα καταλάβαινα. Στην τέχνη των αρχαίων, πολλοί θεοί εικονίζονταν να κρατούν το Κέρας της Αμάλθειας*, που ήταν σύμβολο της αφθονίας, της ευημερίας και του πλούτου. Το σπασμένο κέρατο της κατσίκας Αμάλθειας μπορούσε να γεμίζει με οποιοδήποτε αγαθό επιθυμούσε ο κάτοχος του. Εδώ με πολλά νομίσματα! Το περίεργο χαρτονόμισμα από το Αφγανιστάν με την ελληνική επιγραφή!

Μα ποιος είναι αυτός ο ΕΥΚΡΑΤΙΛΟΣ, σκέφτηκα. Δεν τον έχω ακούσει! Κι έτσι βάλθηκα να ψάχνω για πληροφορίες… * Ο Δίας μεγάλωσε πίνοντας το γάλα της κατσίκας Αμάλθειας. Σαν παιδί, κάποια μέρα που έπαιζε μαζί της κατά λάθος της έσπασε το ένα κέρατο. Ο Δίας τότε, για να την παρηγορήσει, ευλόγησε το κέρατο και το έκανε «κέρας της αφθονίας». 27

Η μικρή αυτή έρευνα έδειξε τελικά πως στην επιγραφή υπήρχε ένα μικρό λάθος. Το ΕΥΚΡΑΤΙΛΟΥ έπρεπε να ήταν ΕΥΚΡΑΤΙΔΟΥ, επειδή δεν λεγόταν Ευκρατίλος, αλλά Ευκρατίδης! Και πώς το λέω αυτό; Αν παρατηρήσετε αυτό το νόμισμα, νομίζω πως θα σας λυθεί η απορία!

Στατήρας του Ευκρατίδη Α΄ , 171 - 145 π.Χ.

Το λογότυπο της Τράπεζας του Αφγανιστάν με ένα γράμμα λάθος! Ο Ευκρατίδης στην αρχαιότητα ήταν βασιλιάς της Βακτρίας.

Ο Ευκρατίδης ο Α΄ ήταν βασιλιάς της Βακτρίας (στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το Αφγανιστάν) και μέρους της Ινδίας από το 167 π.Χ. μέχρι το 159 π.Χ.. Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου, η Βακτρία περιέπεσε στο Βασίλειο των Σελευκιδών (κράτος της Συρίας), το μεγαλύτερο από όλα τα ελληνιστικά βασίλεια. Ήταν ένα πολυπολιτισμικό κράτος. Η Βακτρία φημίζονταν για τον χρυσό της. Ο Δαρείος Α' αναφέρει την Βακτρία ως προμηθευτή χρυσού για το αυτοκρατορικό του παλάτι στα Σούσα. Το χρυσό κέρμα του Ευκρατίδη είναι το μεγαλύτερο χρυσό νόμισμα της αρχαιότητας. Το νόμισμα που βλέπετε έχει βάρος 169,2 γραμμάρια και διάμετρο 5,8 εκατοστά! Ευκρατίδης Α' Βακτρίας. Αργυρό τετράδραχμο, 171-135 π.Χ. Προτομή βασιλέως/ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΕΥΚΡΑΤΙΔΟΥ. Έφιπποι Διόσκουροι.

Το χρυσό νόμισμα σε φυσικό μέγεθος!

Αναζητώντας πληροφορίες για τον Ευκρατίδη, εντόπισα και ένα πολύ όμορφο ποίημα του Καβάφη με τίτλο «Νομίσματα». Στα ελληνιστικά βασίλεια, που έφταναν μέχρι τη Βακτριανή και ως τους Ινδούς, οι Επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου κάποτε έγραφαν διπλές ονομασίες (ελληνικά και ινδικά) στα νομίσματα που έκοβαν.

Νομίσματα Νομίσματα με ινδικές επιγραφές. Είναι κραταιοτάτων μοναρχών, του Εβουκρατιντάζα, του Στρατάγα, του Μεναντράζα, του Εραμαϊάζα. Έτσι μας αποδίδει το σοφό βιβλίον, την ινδική γραφή της μιας μεριάς των νομισμάτων. Μα το βιβλίο μας δείχνει και την άλλην που είναι κιόλας κ' η καλή μεριά με την μορφή του βασιλέως. Κ’ εδώ πώς σταματά ευθύς, πώς συγκινείται ο Γραικός ελληνικά διαβάζοντας, Ερμαίος, Ευκρατίδης, Στράτων, Μένανδρος. Κωνσταντίνος Π. Καβάφης , 1920 (Από τα Κρυμμένα Ποιήματα, Ίκαρος 1993)

(Έρευνα: Χ. Σαμαντζόπουλος)

Στην άλλη πλευρά: Λάβαρο με τον Αετό και τα αρχικά του Ρωμαϊκού Κράτους: Senātus Populusque Rōmānus που σημαίνει «Η Σύγκλητος και ο Λαός της Ρώμης»

Ρωμαϊκά νομίσματα:

Επάνω: Ρωμαίοι λεγεωνάριοι

Οι Ρωμαίοι ήταν ένας κατακτητικός λαός με πολλές αρετές. Είχαν οργανώσει άρτια τον στρατό τους (τις ρωμαϊκές λεγεώνες) και κατάφεραν να κατακτήσουν μια μεγάλη περιοχή γύρω από τη Μεσόγειο. Αποτέλεσμα των κατακτήσεων ήταν όλες οι χώρες της Μεσογείου να γίνουν ρωμαϊκές επαρχίες. Για το λόγο αυτό οι Ρωμαίοι ονόμαζαν τη Μεσόγειο «η θάλασσά μας». Μετά το 210 π.Χ. το νομισματικό τους σύστημα οργανώθηκε με βάση το δηνάριο, που ήταν ένα νόμισμα ασημένιο. Το δηνάριο υπήρξε ένα από τα πλέον μακρόβια νομίσματα της Ρώμης.

Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ (100 – 44 π.Χ.) ήταν Ρωμαίος στρατηγός, πολιτικός, ύπατος αλλά και διακεκριμένος συγγραφέας της λατινικής πεζογραφίας. Έπαιξε σημαντικό ρόλο στα γεγονότα που οδήγησαν στην κατάρρευση της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και την άνοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

ου

Ο Ιανός, τέλη του 3 αι. π.Χ. Χυτός ορείχαλκος σε ζυγισμένο κομμάτι. Ο Ιανός ήταν ένας από τους παλαιότερους θεούς των Ρωμαίων.

Ασημένιο δηνάριο με Ιούλιο Καίσαρα, 44 π.Χ. Η επιγραφή «Caesar dict perpetvo» σημαίνει «Καίσαρ, μόνιμος δικτάτωρ».

Στα πρώτα χρόνια της Ρωμαϊκής ιστορίας ως χρήματα χρησιμοποιήθηκαν τεμάχια ορείχαλκου. Στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. οι Ρωμαίοι άρχισαν να χρησιμοποιούνε ως «νομίσματα» τεμάχια από μπρούντζο. Αργότερα ξεκίνησαν να κόβουν ασημένια και μπρούντζινα νομίσματα, αντιγράφοντας τα νομίσματα των Ελλήνων αποίκων της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας. Χρυσά νομίσματα κόβανε σπανιότερα.

Το ασημένιο αυτό νόμισμα με το τέθριππο ήταν το βασικό νόμισμα των Ρωμαίων από το 225 π.Χ. ως την εισαγωγή του δηναρίου, περίπου το 210 π.Χ.

Ρωμαϊκό νόμισμα του Βεσπασιανού (76 μ.Χ.) που απεικονίζει αετό. Ο αετός αποτελούσε το σύμβολο και την ταυτότητα των ρωμαϊκών λεγεώνων. Για τις επαρχίες ήταν και σύμβολο της υπεροχής και δύναμης της Ρώμης.

Ασημένιο δίδραχμο με την κεφαλή του θεού Άρη – θεού του πολέμου, 281 π.Χ.

Χρυσό νόμισμα με τον Γαλέριο, 293 - 295 μ.Χ. Ο Γάιος Γαλέριος Βαλέριος Μαξιμιανός Αύγουστος ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας. Όρισε τη Θεσσαλονίκη ως διοικητική πρωτεύουσα του τμήματος της αυτοκρατορίας που διοικούσε ο ίδιος.

Ζωγραφίσαμε ρωμαϊκά νομίσματα

Σχεδιάσαμε διάφορα ρωμαϊκά νομίσματα. Δύο σχέδια είναι ακριβώς ίδια. είναι ίδιες. Μπορείς να τα εντοπίσεις;

Με ρωμαϊκά νομίσματα από χρυσό, άργυρο και χαλκό έκαναν τις συναλλαγές τους οι άνθρωποι σε όλη την επικράτεια της αχανούς αυτοκρατορίας.

Ρωμαϊκά νομίσματα (ψηφιακές δημιουργίες με τα έργα των παιδιών)

ΤΑ ΒΡΙΣΚΩ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ!

Προτομή του Ιουλίου Καίσαρα, Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης.

Από τη Ρώμη στο Βυζάντιο: Η πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το 330 μ.Χ. μεταφέρθηκε από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Α΄ από τη Ρώμη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην τοποθεσία της αρχαίας ελληνικής πόλης του Βυζαντίου. Η «Νέα Ρώμη» ιδρύθηκε το 324 και εγκαινιάστηκε στις 11 Μαΐου 330. Η νέα πρωτεύουσα έμεινε γνωστή στους επόμενους δεκάξι αιώνες με το όνομά του ιδρυτή της: «Κωνσταντινούπολη» ή αλλιώς «Πόλη». Το νομισματικό σύστημα του Μ. Κωνσταντίνου βασιζόταν στον σόλιδο (solidus), που διαδέχτηκε το επίσης διεθνοποιημένο ρωμαϊκό δηνάριο και το οποίο ολοκλήρωσε τον ιστορικό κύκλο του στις αρχές του 4ου αιώνα. Ο σόλιδος, δηλαδή το χρυσό νόμισμα των Βυζαντινών, αργότερα ονομάστηκε «υπέρπυρον». Για 800 περίπου χρόνια αποτέλεσε το κατ’ εξοχήν νόμισμα του διεθνούς εμπορίου! Στα βυζαντινά νομίσματα εκτός από τον αυτοκράτορα προστέθηκαν και χριστιανικά σύμβολα.

Χρυσό νόμισμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου (335 μ.Χ.)

Μέγας Κωνσταντίνος. Ψηφιδωτό από την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη:

Χρυσό νόμισμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Στον οπισθότυπο ο ίδιος έφιππος κρατώντας ακόντιο και σηκώνοντας το δεξί χέρι σε χαιρετισμό ειρήνης.

Αναμνηστικό νόμισμα που κόπηκε από τον Κωνσταντίνο στην ίδρυση της Κωνσταντινούπολης το 330 μ.Χ.

Χρυσά νομίσματα του αυτοκράτορα Κωνστάντιου Β', του δευτερότοκου γιου του Μ. Κωνσταντίνου. (337-361 μ.Χ.)

Χρυσό νόμισμα με την Αιλία Ευδοκία, σύζυγο του Θεοδοσίου Β΄. (423 – 425 μ.Χ.) Ήταν μία εξέχουσα ιστορική προσωπικότητα με σημαντική συμβολή στην καθιέρωση του Χριστιανισμού κατά την έναρξη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Πηγή: http://www.amazon.com/The-Byzantine-Emperors-Coins-Poster/dp/B0077HNKUQ

Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες σε νομίσματα

Αρχαιολογική ανακάλυψη βυζαντινού θησαυρού:

Ισραηλινοί αρχαιολόγοι έκαναν μια ανακάλυψη που κόβει την ανάσα. Ανακαλύψανε ένα χρυσό μετάλλιο και 36 βυζαντινά χρυσά νομίσματα στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ, 50 περίπου μέτρα από την περιοχή που είναι γνωστή στους Εβραίους ως Όρος του Ναού. Η Δρ Μαζάρ, του εβραϊκού Πανεπιστημίου, και οι συνάδελφοί της βρήκανε χρυσά και ασημένια αντικείμενα σε ένα ερειπωμένο βυζαντινό κτίσμα (αρχές 7ου αιώνα μ.Χ.) κατά τη διάρκεια ανασκαφών. Τα αντικείμενα είχαν κρυφτεί για να φυλαχτούν κατά τη διάρκεια της περσικής κατάκτησης της Ιερουσαλήμ το 614 μ.Χ. Σύμφωνα με την ανασκαφική ομάδα, τα 36 χρυσά νομίσματα χρονολογούνται από τη βασιλεία των διαφόρων βυζαντινών αυτοκρατόρων, από το 350 - 625 μ.Χ.

Επάνω: Η περιοχή της ανασκαφής Αριστερά: Η Δρ Eilat Mazar κρατάει το χρυσό μετάλλιο που βρέθηκε κατά την ανασκαφή. Φωτογραφίες: Ouria Tadmor. Πηγή: http://www.scinews.com/archaeology/science-ophel-treasure-goldartifacts-coins-temple-mount-jerusalem-01369.html 37

Το νομισματοκοπείο της τάξης μας: «Κόψαμε» χρυσά νομίσματα με τον Μέγα Κωνσταντίνο… Ξύλινη μήτρα με τον Μ. Κωνσταντίνο (εικόνα με οριζόντια αναστροφή).

Χρυσό νόμισμα του Μ. Κωνσταντίνου.

Αντίγραφο από πλαστελίνη που βάφτηκε μετά με μεταλλικό σπρέι. Νόμισμα από πηλό που βάφτηκε μετά με χρυσό μεταλλικό σπρέι.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος (Flavius Valerius Aurelius Constantinus Augustus, 27 Φεβρουαρίου 272 - 22 Μαΐου 337), γνωστός και ως Κωνσταντίνος Α΄ ή Άγιος Κωνσταντίνος και στην Ορθόδοξη Εκκλησία και ως Ισαπόστολος ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 306 έως το 337 με θρακική-ιλλυρική καταγωγή. Ήταν αυτοκράτορας της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από το 312 έως το 324 και μονοκράτορας από το 324 έως το 337 Έμεινε γνωστός για τρεις κοσμοϊστορικές αποφάσεις του: 1. Υπέγραψε το διάταγμα των Μεδιολάνων το 313 μ.Χ. με το οποίο θεσπιζόταν η αρχή ανεξιθρησκίας. Έτσι, για πρώτη φορά ο Χριστιανισμός βρισκόταν υπό την προστασία του αυτοκράτορος (σημ. Ο Μ. Κωνσταντίνος δεν ανακήρυξε το Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας, όπως λανθασμένα αναφέρεται κάποιες φορές. Αυτό το έπραξε αρκετά χρόνια αργότερα ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος). Με την κίνηση αυτή ο διορατικός Μέγας Κωνσταντίνος συνέχιζε την πολιτική του Γαλέριου, που αντιλαμβανόμενος πως οι διωγμοί κάθε άλλο παρά συνέβαλλαν στην εδραίωση της εσωτερικής ειρήνης (Pax Romana), το 311 μ.Χ. τους κατέπαυσε με διάταγμα και εν συνεχεία στα Μεδιόλανα νομιμοποίησε τον Χριστιανισμό ως «επιτρεπομένη θρησκεία», οι οπαδοί της οποίας όφειλαν να προσεύχονται στον δικό τους Θεό για την ευτυχία του κράτους.

 

Κωνσταντίνος Α΄ Μουσείο Καπιτωλίου Ρώμη.

2. Μετέφερε την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη. 3. Συγκάλεσε την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, την πλέον καθοριστική για την μετέπειτα εξέλιξη της παγκόσμιας Χριστιανικής Εκκλησίας.

Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/Κωνσταντίνος_Α΄ 38

… και με την Ειρήνη την Αθηναία: Ξύλινη μήτρα με την Ειρήνη την Αθηναία (εικόνα με οριζόντια αναστροφή) Χρυσό νόμισμα της Ειρήνης της Αθηναίας

Αντίγραφο από πλαστελίνη που βάφτηκε μετά με γκρι μεταλλικό σπρέι.

Νόμισμα από πηλό που βάφτηκε μετά με χρυσό μεταλλικό σπρέι.

Το 769 η Ειρήνη, μια πανέμορφη κοπέλα από την Αθήνα, παντρεύτηκε τον διάδοχο του βυζαντινού θρόνου, Λέοντα Δ’. Το πώς επιλέχθηκε η ορφανή Αθηναία παραμένει άγνωστο, σε αντίθεση με την ταραχώδη ζωή της. Ο σύζυγός της και ο πατέρας του ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ε’, ήταν φανατικοί εικονομάχοι και επέλεξαν μία γυναίκα από την Αθήνα, την περιοχή της Αυτοκρατορίας που κατοικούσαν ως επί το πλείστον εικονολάτρες. Η ομορφιά της Ειρήνης ήταν σίγουρα ένας καθοριστικός παράγοντας για την επιλογή της. Για να σιγουρέψει τη θέση της, ορκίστηκε στον Αυτοκράτορα ότι θα συνεχίσει τον αγώνα εναντίον των εικόνων.... Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/aftokratir a-irini-i-radiourga-athinea-pou-skotoseakomi-ke-to-gio-tis-gia-na-anevi-stothrono-tou-vizantiou/

Η Ειρήνη η Αθηναία & ο ανήλικος γιος της Κωνσταντίνος ΣΤ΄.

Αρχαιολογική ανακάλυψη από θυρωρό βιβλιοθήκης Ιντιάνα Τζόουνς… κατά λάθος! Η Tanja Höls εργαζόταν ως θυρωρός στην κρατική βιβλιοθήκη στην πόλη Passau της Γερμανίας, που λειτουργεί ως μουσείο, και πριν από λίγες ημέρες έκανε μια πολύ σημαντική –αρχαιολογικού ενδιαφέροντος- ανακάλυψη… εντελώς τυχαία! Η Tanja σκόνταψε επάνω σε ένα κουτί που ήταν γεμάτο νομίσματα, τα οποία όπως αποδείχτηκε χρονολογούνται πολλές χιλιάδες χρόνια πριν και η αξία τους είναι ανεκτίμητη! «Το κουτί δεν έμοιαζε σαν κάτι σημαντικό. Έμοιαζε σαν μια μεγάλη κοσμηματοθήκη με πολλά μικρά συρτάρια» είπε η ίδια. Το ανέφερε αμέσως στο διευθυντή της, ο οποίος όπως ήταν φυσικό έμεινε έκπληκτος. Οι υπεύθυνοι της βιβλιοθήκης εκτιμούν ότι η συλλογή των νομισμάτων ανήκε σε κάποιον ντόπιο πρίγκιπα-επίσκοπο, ο οποίος την είχε κρύψει εκεί στις αρχές του 19ου αιώνα, προκειμένου να αποφύγει… τη φορολογία! Τα χρυσά και ασημένια νομίσματα εκτιμάται ότι ανήκουν στην εποχή της αρχαίας Ρώμης, της αρχαίας Ελλάδας και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η Höls, η οποία είχε «πέσει επάνω» στο κουτί πολλές φορές, χωρίς όμως να τολμήσει ποτέ να το ανοίξει τελικά θα βραβευτεί για την… περιέργειά της! Εκπρόσωπος του μουσείου δήλωσε ότι: «Ήταν πολύ ειλικρινής. Είναι μια καταπληκτική ιστορικός και… ντετέκτιβ. Σίγουρα θα προαχθεί σε άλλη υπηρεσία του ενώ θα της δώσουμε και μια αξιόλογη αποζημίωση»! Δημοσίευση από ηλ. Εφημερίδα, 12/12/2011, Πηγή: http://www.newsbeast.gr/world/arthro/273561/arhaiologiki-anakalupsi-apo-thuroro-vivliothikis

Λαβύρινθος: Βρίσκουμε τον δρόμο που οδηγεί στον χαμένο θησαυρό!

ΑΡΧΗ

Στην Αίγινα είχαν κοπεί και τα πρώτα νομίσματα της αρχαίας Ελλάδας, οι χελώνες!

Νομίσματα της νεότερης Ελλάδας: Από τον φοίνικα στη δραχμή

Στη σύγχρονη ελληνική ιστορία τα πρώτα νομίσματα που κόπηκαν ήταν οι αργυροί φοίνικες το 1829. O Iωάννης Kαποδίστριας, ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας, ίδρυσε Εθνικό Νομισματοκοπείο στην Αίγινα και καθιέρωσε τον φοίνικα ως εθνικό νόμισμα, αντικαθιστώντας το Τουρκικό γρόσι. Ο Φοίνικας κατά τη Μυθολογία είναι ένα πουλί που ξαναγεννιέται απ' τις στάχτες του.* Ο Καποδίστριας.

Ασημένιος Φοίνικας του 1828.

Χάλκινο νόμισμα των 10 λεπτών του 1830 και χαρτονόμισμα με 50 φοίνικες του 1831.

Η πρώτη δραχμή του νεοελληνικού κράτους Η πρώτη δραχμή του νεοελληνικού κράτους κόπηκε στο Μόναχο το 1832 και είχε χαραγμένη τη μορφή του βασιλιά Όθωνα και το εθνόσημό του. Από τότε και μέχρι το έτος 2001 κόπηκαν πολλές διαφορετικές δραχμές μέχρι το έτος 2001. Από το 2002 καθιερώθηκε το κοινό ευρωπαϊκό μας νόμισμα, το ευρώ.

Το χρυσό εικοσάδραχμο του Όθωνα, 1833.

Ο Όθωνας.

Η ασημένια δραχμή του Όθωνα, 1832.

Χάλκινο λεπτό του Όθωνα, 1833

* Σημείωση: Ο Ηρόδοτος αναφέρεται σε αυτό και στη μοναδική του ικανότητα να αναγεννιέται από τις στάχτες του, οι οποίες προέρχονται από την ίδια του τη φωτιά. Σημείωση: Ο Ηρόδοτος αναφέρεται σε αυτό και στη μοναδική του

Διάφορα ελληνικά νομίσματα Η δραχμή ήταν το παλιό μας εθνικό νόμισμα από την εποχή του Όθωνα μέχρι και το 2001. Κάθε εποχή είχε τα δικά της νομίσματα (τη δραχμή με τα πολλαπλάσια και τις υποδιαιρέσεις της) και κάθε νόμισμα τις δικές του παραστάσεις.

Διάφορα ελληνικά χαρτονομίσματα

Αντιγράψαμε παλιά ελληνικά νομίσματα με την τεχνική του φροτάζ:

Το ευρώ Από τον Ιανουάριο του 2002 η Ελλάδα χρησιμοποιεί σαν νόμισμά της το ευρώ (€). Είναι το ενιαίο επίσημο νόμισμα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωζώνης). Το ευρώ εισήχθη την 1η Ιανουαρίου 1999 και έγινε το νόμισμα περισσότερων από 300 εκατομμυρίων ανθρώπων στην Ευρώπη, χωρίς όμως να έχει υλική υπόσταση. Τα τρία πρώτα χρόνια ήταν ένα άυλο νόμισμα, το οποίο χρησιμοποιούνταν μόνο για λογιστικούς σκοπούς, π.χ. στις ηλεκτρονικές πληρωμές. Τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα ευρώ τέθηκαν για πρώτη φορά σε κυκλοφορία την 1η Ιανουαρίου 2002 και αντικατέστησαν τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα των εθνικών νομισμάτων σε δώδεκα χώρες, ανάμεσα στις οποίες ήταν και η Ελλάδα. Όταν καθιερώθηκε η ισοτιμία της δραχμής με το ευρώ, το 1 ευρώ αντιστοιχούσε με 340,75 δραχμές! Στη χώρα μας από το 2002 όλες οι συναλλαγές γίνονται σε ευρώ. Υπεύθυνη για την νομισματική πολιτική στην Ευρωζώνη είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η τελευταία χώρα που υιοθέτησε το ευρώ είναι η Λιθουανία, την 1η Ιανουαρίου 2015. Στα κέρματα του ευρώ η μία τους όψη είναι κοινή για όλα τα κράτη-μέλη, ενώ στην άλλη τους όψη (εθνική όψη) φέρουν διαφορετικές παραστάσεις για κάθε κράτος-μέλος χωριστά. Στην κοινή όψη απεικονίζεται ο χάρτης της Ευρώπης και τα αστέρια της σημαίας της. Τέλος, τα χαρτονομίσματα είναι κοινά για όλα τα κράτη-μέλη.

Τα χαρτονομίσματα των 5, 10, 20, 50, 100, 200 και 500 ευρώ:

Τα κέρματα του ευρώ – η εθνική τους όψη:

Το «δικό μας» ευρώ με την κουκουβάγια. Οι γλαύκες (κουκουβάγιες) ήταν τα αρχαία τετράδραχμα των Αθηναίων, τα υπέροχα αυτά νομίσματα που έχουμε γνωρίσει στη σελίδα 18.

Στο νόμισμα των 2 ευρώ απεικονίζεται η αρπαγή της Ευρώπης από τον μεταμορφωμένο σε ταύρο Δία. Η Ευρώπη ήταν αυτή που έδωσε το όνομά της στην ήπειρό μας.

Η αρπαγή της Ευρώπης σε στατήρας από την Κύζικο, περίπου 500-460 π.Χ. Βοστόνη, Μουσείο Καλών Τεχνών.

Η αρπαγή της Ευρώπης Palumba, Giovanni Battista, 1500-1510, χαρακτικό Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο.

Η αρπαγή της Ευρώπης Πιάτο του εργαστηρίου του Maestro Giorgio Andreoli, από την Ούμπρια, 1524, Fitzwilliam Museum.

Συλλέγοντας νομίσματα Το να συλλέγει κανείς νομίσματα είναι μια ευχάριστη ασχολία. Οι άνθρωποι ξεκίνησαν να συλλέγουν νομίσματα πριν από πολλά χρόνια, γιατί αποτελούν μικρά έργα τέχνης και οι εικόνες που απεικονίζονται σε αυτά συνδέονται με την ιστορία και τον πολιτισμό κάθε τόπου. Μάλιστα, κάποια νομίσματα μπορούμε να πούμε πως είναι πραγματικά αριστουργήματα! Ανάλογα με την παλαιότητα, τη σπανιότητα και την κατάσταση στην οποία βρίσκονται, τα νομίσματα έχουν και την αντίστοιχη αξία. Κάποια είναι πολύ ακριβά και θα πρέπει να δώσει κανείς μια ολόκληρη περιουσία για να τα αποχτήσει! Είναι γνωστό ότι οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες Αύγουστος και Ιούλιος συνέλεξαν ελληνικά νομίσματα. Άλλοι σημαντικοί συλλέκτες νομισμάτων ήταν ο πάπας Βονιφάτιος ο VIII, ο Αυτοκράτορας Μαξιμιλιανός Β' της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ της Γαλλίας.

Διάφορα ξένα νομίσματα.

Συλλογή από ελληνικές δραχμές.

Συλλογή από ινδικά νομίσματα.

Συλλογή από ξένα χαρτονομίσματα. 50

Η ΤΑΞΗ ΜΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ ΧΛΟΗ-ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΖΕΡΒΟΓΙΑΝΝΗ ΑΡΙΣΤΗ-ΑΝΝΑ ΗΡΓΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΥΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΑΛΑΪΤΣΙΔΟΥ ΟΛΓΑ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΖΑΦΕΙΡΗ ΕΛΕΑΝΑ ΚΑΡΑΖΑΦΕΙΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΛΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΑΤΗ ΡΟΖΑΛΙΑ-ΦΩΤΕΙΝΗ ΜΟΝΕ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΜΥΛΩΝΑ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ ΠΑΡΙΣΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΕΪΤΣΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΣΑΜΑΡΑ ΑΛΚΗΣΤΙΣ-ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΑ 51