Кеше Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың төрағалығымен Шетел инвесторлары кеңесінің 28-ші отырысы өтті. Кезекті отырыстың тақырыбы – Қазақстанда агробизнесті дамыту мəселелері. Іс-шараға халықаралық ұйымдар мен ірі компаниялардың басшылары қатысты.
№104 (28582) 5 МАУСЫМ ЖҰМА 2015 ЖЫЛ
ШЕКАРАНЫ ШЕГЕНДЕУ Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен журналист Сауытбек Абдрахмановтың сұхбат кітабынан
Еліміз экономикасына инвестиция тарту тасќыны толастаєан емес Сұңғат ƏЛІПБАЙ, Динара БІТІКОВА,
«Егемен Қазақстан.
Ел экономикасына қаржы тартуда маңызы зор осы жиында сөйлеген сөзінде Президент бұл шараға қатысушы инвесторлардың басым бөлігі Қазақстанды ертеден жақсы білетіндігін айтып өтті. Себебі, олардың көбі біздің елде бұрыннан жұмыс істеп келе жатқандар əрі мұндай басқосу бірінші рет өтіп отырған жоқ. Ендеше, Қазақстандағы ахуал оларға жақсы таныс. «Қазіргі уақытта біздер байқап отырған күрделі сыртқы экономикалық жағдайларға, геосаяси сын-қатерлерге қарамастан, Қазақстан экономикалық өсім мен инвесторлар үшін тартымды екендігін дəлелдеп келеді. Ағымдағы жылы жалпы отырыстың тақырыбы Қазақстандағы агробизнесті дамыту мəселесі болып отыр. Мұндай тақырыптың таңдалуы да тосыннан емес. Қазақстан жер аумағы бойынша əлемдегі тоғызыншы мемлекет, бірегей ауыл шаруашылығы ресурстарына ие», деді Мемлекет басшысы. Сонымен қатар, Елбасы Қазақстан географиялық тұрғыда дəстүрлі өңірлік нарықтарға қызмет көрсету үшін оңтайлы орналасқанын, сонымен бірге, Қытай, Үндістан жəне Таяу Шығыстың нарықтарына шығу мүмкіндігі бар екендігін баса айтты. Дегенмен, отандық жəне шетелдік инвесторлар үшін еліміздің ауыл шаруашылығы ресурстарының тартымдылық əлеуеті толық ашылмай отырғанын да атап өтті.
«Біз өз тарабымыздан түрлі елдерге азықтық астық экспортын арттырудамыз жəне жаңа нарықтар мен мұхитқа шығу үшін жаңа көліктік магистральдар салудамыз», деді Президент. Бұдан əрі Елбасы отырысты ашық деп жариялап, кеңес құрамының жаңа мүшелерімен таныстырды. «Құрметті достар, дəстүрге сай кеңес құрамы əр отырыс барысында жаңарып отырады. Ағымдағы жылы да ол жаңа мүшелермен толығады. Мен оларды сіздерге таныстырғым келеді. Олар осында отырған «Ситигруп» компаниясының Еуропа, Таяу Шығыс жəне Африка елдеріндегі бас атқарушы директоры Джеймс Коулз мырза, «Бейкер жəне Маккензи Интернешнл» фирмасының атқарушы комитетінің мүшесі, бас директорының орынбасары Эрик Шир, Еуразиялық даму банкі басқармасының төрағасы Дмитрий Панкин, «Эрнст энд Янг» жаһандық басқарушы серіктесі Кармайна Ди Сибио, «Дойче Банктің» өндіріс жөніндегі бас басқарушы директоры Сами Искандер. Барлықтарыңыздың жұмыстарыңызға табыс тілеймін», деді Елбасы. Жиын барысында кеңеске қатысушылар еліміздің аграрлық саласының даму əлеуеті мен басым бағыттарын, агроөнеркəсіп кешеніне алдыңғы қатарлы техниканы енгізу мүмкіндіктерін жəне саланың инвестициялық тартымдылығын арттыру мəселелерін талқылады. Күн тəртібіне шығарылған мəселелер негізінде баяндамашылар легін Еуропа Қайта құру жəне даму банкiнің президентi сэр Сума Чакрабарти бастады.
«Мен үшiншi рет шетелдiк инвесторлар кеңесiне Президент мырзамен бiрге төрағалық етiп отырмын. Кезектi рет Қазақстанға келгенiме қуаныштымын, өйткенi, ел халқы өте қонақжай жəне тамағы өте дəмдi. Сондықтан да бү гін ауыл шаруашылығын дамыту мə селелерi талқыға салынатыны қуантады. Жергiлiктi көптеген азық-түлiктiң дəмiн татып көрдiм, Қызылорданың күрiшi, Алматының алмасы, əлбетте, жоғары сапалы ұннан пiсiрiлген нан тiл үйiредi», деп тамсанды С.Чакрабарти өз сөзінде. Сондай-ақ, ол Еуропа банкi Қазақстанның ауыл шаруашылығында үлесiн арттырып, бұл секторды жаңғыртуға атсалысатынын жеткізді. «Бiр жыл бұрын Еуропа банкi мен Қазақстан Үкiметi реформаларды нығайтуға бағытталған келiсiмге қол қойды. Бұл серiктестiктiң аясында үлкен жұ мыс тар атқарылды. Қазақстанға бағыттайтын жыл сайынғы инвестиция көлемiн шамамен 18 пайызға арттырдық. Бұл жобалардың барлығы Үкiмет жүргiзiп жатқан реформалар аясында жасалды», дедi ол. Еуропа Қайта құру жəне даму банкiнің басшысы азық-түлiк қауiпсiздiгi мен ауыл шаруашылығы жайы бүгінде халықаралық пікірсайыстардың күн тəртiбiндегi өзектi мəселелер екенiн атап өттi. «Əлемнiң азық-түлiкке деген сұранысы жыл сайын артып келедi. Бұл ретте Қазақстан жаһандық азықтүлiк қауiпсiздiгiнде үлкен рөл атқара алады. Бұл үшiн компаниялардың өнiмдiлiгi артуы үшiн дұрыс жағдайлар
Банктіѕ ќатысу жайы ќаралєан ќабылдау
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Шетел инвесторлары кеңесі аясында Еуропа Қайта құру жəне даму банкінің президенті Сума Чакрабартимен кездесті, деп хабарлады Президенттің баспасөз қызметі. Кездесу барысында кеңес қызметінің негізгі бағыттары, оның жұмысын жетілдіру жолдары мен алдағы кезеңге
арналған жоспарлары талқыланды. Сонымен қатар, Қазақстан эко номикасындағы ауыл шаруашылығы
Ґнер фестиваліне барды Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев «Астана кештері» IV халықаралық өнер фестиваліне барды, деп хабарлады Президенттің баспасөз қызметі. Фестиваль аясында «Оперетта кеші» атты концерт өтіп, оған Д.Назарбаева, Қазақстанның еңбек
сіңірген қайраткерлері С.Байғожин мен А.Трегубенко, Ресей Федерациясы Башқұртстан Республикасының еңбек
саласын қоса қамтитын түрлі секторларды дамытуға банктің қатысу мəселелері қаралды. Қазақстан Президенті Еуропа Қайта құру жəне даму банкі еліміздің стратегиялық серіктесі екенін атап көрсетті. – Біз негізгі бағдарламаларды жүзеге асыру аясында бірқатар халықаралық қаржы институттарымен ынтымақтасып отырмыз. ЕҚДБ біздің елімізде шағын жəне орта бизнесті дамыту, инфрақұрылым, индустрия жəне инновацияларды қоса қамтитын түрлі бағыттарда жұмыс жүргізеді. Атап айтқанда, сіздің банктің қолдауымен ауқымды «Нұрлы Жол» инфрақұрылымдық бағдарламасы жүзеге асырылуда, осыған байланысты ризашылығымды білдіргім келеді, – деді Мемлекет басшысы. С.Чакрабарти Қазақстанның инфра құрылымдық даму жолындағы бағдарының маңыздылығын атап өтіп, ынтымақтастық бұдан əрі де жемісті болады деп үміттенетінін жеткізді. сіңірген əртісі А.Каримова, халықаралық конкурстардың лауреаты М.Байнеш қатысты. Жыл сайын өтетін бұл жоба қайырымдылық мақсатындағы шара болғандықтан, барлық билет тегін таратылады. Шара мақсаты – халықтың түрлі əлеуметтік топтарына əлемдік өнердің жауһарларын тамашалауға мүмкіндік беру.
жасау керек. Егер елдегi кəсiпорындар өнiмдiлiгiн арттырып, халықаралық нарықтармен қарым-қатынасты жақсартып, инфрақұрылым құрса, олар өндiрiс көлемiн ұлғайтып, сатылатын өнiмнiң көлемiн арттыра алады», дедi Еуропа банкi президентi. Əсіресе, қазіргі кездегі геосаяси күйзеліс салдарынан халықаралық нарықтарда алшақтық туындаған кезде қазақстандық компаниялардың нақты қадамдар жасай алатынын алға тартты. Осы орайда, ол Қазақстан əлемде ең жақсы бидайды өсіріп жатқандығын, бұл өз кезегінде өңірдегі өзге экспорттаушылар алдында бəсекелестік басымдық беретіндігін атап өтті. «Ауыл шаруашылығы саласына өзгерістер қажет. Бұл тұрғыда жаңа технологиялар, жаңа капиталдар, белсенді кəсіпкерлер керек. Ауыл шаруашылығы Қазақстан үшін қазіргі кездегіден де айтарлықтай көп кіріс енгізіп, мұнай бағасына байланысты туындаған құбылыстардан сақтандыруға қауқарлы болуы тиіс. Еуропа Қайта құру жəне даму банкі Қазақстанда ауыл шаруашылығы саласында жұмыс істейтін болады. Біз бұл бағытқа қаржылық секторды тартқымыз келеді», деді банк басшысы. Оның сөзіне қарағанда, Қазақстан Үкіметінің қолдауының арқасында Еуропа Қайта құру жəне даму банкі агробизнес үшін жаңа бағдарламаны қосуға ниетті. Сонымен қатар, фермерлер үшін инновациялық бағдарламалар іске қосылмақ. (Соңы 2-бетте).
Оймақтай ой Шыдамды, сабырлы адам бастаған ісінің жақсы нəтижесін көреді. Білімге құштар адам іздегенін табады. Василий ЯН.
– «Егер келіссөзге екі жақ қатысса жəне аяқталмай қойса, онда ол келіссөздің шекара мəселесі туралы болғаны» – белгісіз бір автордың юмормен айтылған осы сөзі шекара жайындағы əңгіменің қашанда шетін шығатынын көрсетеді. Тағы бір автордың «Саяси карталар қанмен боялады» деген сөзін де кездестіргенім бар. Құдайға шүкір деп айтайық, тəуелсіз Қазақстанның тарихы осы екі сөзді де теріске шығара алды. Егемендіктің елең-алаң шағынан бастап жүргізілген көп векторлы сыртқы саясаттың арқасында алыспен де, жақынмен де бірдей орнықты қарымқатынас қалыптастырудың сəті түсті. Əсі ресе, айналамыздағы елдермен мемлекеттік шекараларымызды заңды түрде, біржолата бекітіп алғанымыз – ерекше жетістігіміз. Сізге сұхбат кітабының келесі тарауының тақырыбына қатысты алдын ала жазба түсіргенімде ол əңгімені шекара мəселесін шешудің жай-күйіне арнауды ұсынғаным да сондықтан еді. – Жалпы, тəуелсіз елдің басты белгісі – заңды түрде белгіленген өз территориясы болуы. Бəрі де осыдан басталады. Демократиялық қағидаттар халықаралық қарым-қатынастарда орныға қоймаған өткен замандарда бір елдің бір елге басып кіруі, сол жерді өз иелігіне айналдыра салуы қалыпты жайға айналып кеткен. Есте жоқ ескі кезеңдерді қозғамай-ақ қояйық, бергі уақыттың өзінде шекаралас елдердің арасында жер үшін қаншама қанды қырқыс болғанын білеміз. Сондықтан да мен 1992 жылдың өзінде-ақ, Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше болғаннан кейінгі Бас Ассамблеяның алғашқы сессиясында қалыптасқан шекараларды қайта қарауға шақырудың қандайлық зардаптары болуы мүмкін екенін айтқан едім. Қалыптасқан шекараларды қайта қарауға шақырудың қандайы да тек шатаққа бастайды. Мен Германияның Сыртқы істер министрі Ганс Дитрих Геншермен тəуелсіздікке дейін-ақ кездескен едім. 1991 жылғы қарашада. Сонда Геншер менің шекара мызғымастығы қағидаты туралы айтқанымды толық қолдады. Ол Еуропадағы соғыс атаулының бəрі шекараның қырсығынан шыққанын, сондай даудың бəрі насырға шапқанын айтты. Арғы замандарда талай жерлер талай мемлекеттердің қарауында болды, көбі қазір жоқ мемлекеттер. Сондықтан, бəрін тарихқа тірей беретін болсақ, шекара туралы даудың қандайының да мəні қалмайды. Адамзат шекара дауын тыюы керек. Бұл əбден-ақ есте ұстайтын сөздер. Қаншама тəуелсіз ел болсаң да шекараң ашық-шашық жатса, ол іргедегі көршілердің тарапынан түгел мойындалмаса, ондай тəуелсіздіктен береке болмайтыны белгілі. Ендеше, əуелі Қытай Халық Республикасымен, сосын көршілес мемлекеттер – Қырғызстан, Түрікменстан, Өзбекстанмен шекара мəселесін реттесек, енді Ресеймен де сондай уағдаластыққа жеткіздік. Жалпы, жер дауы, шекара мəселесі түпкілікті шешілмесе ел
ішінде тыныштық, тұрақтылық болмайды, тұрақтылық жоқ жерде экономика алға баспайды, ал бұл екеуі жоқ болса, мəдениет пен ғылымның алға жылжуы мүмкін емес, дегенім есімде. Алысқа бармай-ақ қояйық. Қазіргі қырғыз-өзбек, өзбек-тəжік арасындағы келіспеушіліктің бəрі шекарасының бекітілмегенінен болып жатыр. Ресей-Украина арасындағы жанжалдың да негізі шекара мəселесінің түгелдей шешілмеуі. – Сіз жаңа мемлекетті құрудың бастапқы белесінде шекара мəселесінде қандай ұстанымдарды басшылыққа алдыңыз? Істі неден бастадыңыз? – Наполеоннан қалған қанатты сөз көп қой. Солардың бірі – «Мемлекеттің саясатын оның географиясы айқындайды» деген сөзі. Өте дəл айтылған. Мысалы, біздің теңізге шыға алмайтын мемлекет ретіндегі сипатымыз бүкіл экономикалық саясатымызға дəйім əсер ететін болады. Сондықтан да біз теңізге шыға алатын көршілерімізбен қарым-қатынасқа ерекше құнттылықпен қарауға тиіспіз. Бұл жөнінде мен Ұлытаудағы сұхбатымда айтқанмын. «Біздің «теңізіміз» – Ресей территориясы. Біздің «теңізіміз» – Қытай территориясы. Осы екі мемлекетті теңіз деп санасақ, біз солардың жағасында тұрмыз, дегенмін. Əрине, ол айтқаным – бейнелі сөз. Экономикалық интеграция арқылы шекара шептерін кеңейте алатынымызды білдіргенім. Бірақ, Қазақстанның теңізге тікелей шығатын мүмкіндігі жоқ мемлекеттер қатарында қала беретіндігі де анық. Сондықтан біз үшін шекараның мəні тіпті бөлек. Шекара мəселесі, яғни еліңнің сыртқы шептерінің қай мемлекетпен шектесетіндігі тікелей мемлекеттілігіңнің тағдырын айқындай алатын мəселе. Сондықтан да біз тəуелсіздігіміздің таңсəрі шағындаақ геосаяси жағдайымыздың өзіндік ерекшелігі елдің қауіпсіздігін қамтамасыз етуде ең алдымен саяси құралдарға, оның ішінде көкейге қонымды, сарабдал дипломатияға арқа сүйеуді талап ететінін нақты түсіндік. Сөйттік те ұлттық қауіпсіздік стратегиясының негізгі қағидаттары елдің мемлекеттік жəне аумақтық тұтастығын бəрінен бұрын бейбітсүйгіш саясат, қалыптасқан шекаралардың мызғымастығын қорғау арқылы қамтамасыз ету болуға тиіс деп белгіледік. 1991 жылғы аласапыран кезінде бет-бетімен кетудің азақ алдында тұрған кеңестік рес публикалар басшыларының басын Алматыда қостырып, Тəуелсіз Мемлекеттер Достастығын құрған Алматы Декларациясында кеңестен кейінгі республикалардың мемлекеттік шекаралары КСРО тараған кездегі бұрынғы кеңестік республикалардың əкімшілік-аумақтық шекаралары болады деп көрсетілуіне қол жеткіздік. Ресми түрде белгіленген, бекітілген шекараны қай мемлекеттің де бір жақты бұзуы немесе қайта қарауға тырысуы халықаралық құқыққа қайшы келеді деген ұстаныммен Алматы Декларациясына қол қоюшылардың бəрі де келісті.
(Соңы 4-5-беттерде).
«Бəйтерек» кешені кешіге беретін сыѕайлы Кеше Парламент Сенатының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалық етуімен палатаның кезекті отырысы болды. Күн тəртібіне бірқатар маңызды заң жобалары шығарылған екен, сенаторлар оларды талқылауға қызу қатысты. Жақсыбай САМРАТ, «Егемен Қазақстан».
Талқыға түскен бірінші заң жобасы Қазақстан мен Ресей Федерациясы Үкіметтерінің арасында «Байқоңыр»
ғарыш айлағында «Бəйтерек» ғарыштық зымыран кешенін құру туралы 2004 жылдың 22 желтоқсанында қол қойылған келісімге өзгерістер енгізу туралы хаттаманы ратификациялау туралы екен. Бұл Қазақстанды ғарыштық
Елшімен салиќалы əѕгіме Мəжіліс Төрағасы Қабиболла Жақыпов Сауд Арабиясы Корольдігінің Қазақстандағы Төтенше жəне өкілетті елшісі Гурм бен Саид Əл Малханды қабылдады. Мəжіліс Спикері мейманды елшілік қызметке тағайындалуымен құттықтап, өзара ынтымақтастықты дамыту жолындағы жұмысына табыс тіледі, деп хабарлады Мəжілістің баспасөз қызметі. Қабиболла Жақыпов елшіге тəуелсіздік алған жылдардан бергі жетістіктер
жайлы əңгімелеп, ел дамуындағы негізгі бағдарламаларға, соның ішінде,
державалардың қатарына толыққанды енгізетін маңызды жоба болып табылды. Алайда, соны құрып, іске қосу мəселесі үміттен гөрі күдікті молырақ тудыратындай. Өзге емес, тіпті, заң жобасы туралы баяндама жасаған Аэроғарыш комитетінің төрағасы Талғат Мұсабаевтың өзі де соған сене қоймайтындай көрінді. (Соңы 10-бетте). «Қазақстан-2050» Стратегиясына, Қазақстан Президентінің бес институттық реформасы мен оны орындаудың «100 нақты қадам» Ұлттық жоспарына тоқталды. Палата Төрағасының атап өткеніндей, қазіргі уақытта Мəжілістің алдында тұрған ең маңызды міндет – Елбасы бастамаларын сапалы заңдармен қамтамасыз ету. (Соңы 10-бетте).