СІЗ не дейсіз? Мол су – ауылдыѕ ырыздыєы Облыстық табиғи ресурстар жəне табиғат пайдалануды реттеу басқармасының бастамасы бойынша 2009 жылдан бастап Шідерті өзеніне Қаныш Сəтбаев атындағы арнадан босатылатын су көлемі арта бастады. Ал Шідерті өзеніне, Ақкөл жайылмасына, Шұға, Басқамыс ауылдарына су келсе, халық қуанады. Бір жылдары сусыз қалған күндер де болды. Ертіс – Қарағанды каналы суды жоғары жібере бастағанда, Шідерті өзені бойымен төменге жайылатын су арнасына бөгет қойылды. Кеңес өкіметі кезінде табиғи жайылма үнемі сумен толтырылып отырды. Каналды қиып тастағаннан кейін ауылдар қаңсып, мал-жан ауа қармап қалғандай еді. Су тапшылығы салдарынан сол маңайда отырған екі бірдей ауданның халқы қиындық көрді. Ауылдар тарап кете жаздады. Жайылым құрғап, мал тоқтамайтын ахуал қалыптасты. Үкімет шұғыл шара жасады. Су келгенде, қарттар көздеріне жас алды. 2004 жылы жайылмаға 30 миллион текше метр су жіберілді. Қазір жағдай қандай?
№138 (28077) 31 МАМЫР ЖҰМА 2013 ЖЫЛ
Сенсация!
Таєы бір «Алтын адам» табылды! Ол «Їржар ханшайымы» аталып отыр
Павлодар облысы.
Үржар ауданын көктеп өтетін Таскескен-Бақты тас жолының бойындағы Лайбұлақ жəне Жаңа тілек ауылдарының орта тұсынан алтын адамның сүйегі табылды. Есік қорғанынан табылған алтын адамдікіндей басындағы сəукелесі мен үстіндегі киімі əжептəуір, сүйегі сол қалпы жақсы сақ талған. Бəрі де алтын зерлі. Құлағындағы алтын сырғасына, басындағы алтын сəукелесіне, мүйіз тектес өрнектеріне қарап, Семей педагогикалық
институтының профессоры, тарих ғылымдарының кандидаты, осындағы қазба жұмысын жүргізген студенттердің жетекшісі Амантай Исин: «Мұны III-V ғасырлардағы қола дəуірге, тіпті ғұн-сарматтар заманына жатқызуға болады», дейді. Жарма қылып қазған бейіттің жан-жағын, төбесін, енін қа лыңдығы 10-15 сантиметрдей жалпақ тастармен жауып, қоршапты. Мүрденің төбесі ба тысқа қарағанымен, басын солтүстікке бұрып жерлеген. Аяқ жағында қойдың сүйектері мен қыштан, ағаштан жасалған ыдысаяқтар, бас жағында алақандай домалақ жалпақ тас жатыр. Экспедиция жетекшісі Темір
Жағымды жаңалық
«Егемен Қазақстан».
Бекітілген күн тəртібіне сəйкес отырыста алты мəселе қаралды. Соның ішінде жергілікті өзін өзі басқаруды дамыту мəселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөніндегі бірінші оқылымда қаралған заң жобасы қызу пікірталас тудырды. Енді ше... Осынау заң жобасының Парламент те қаралғанына он жылға таяу уақыт өтіпті. Бірақ əлі күнге мəселе оңынан шешілмей келеді. Сенатор С.Жалмағамбетованың айтуына қарағанда, бұл мəселені шешу «тасбақаның жүрісіндей болып өнбей келеді». «2003-2004 жылдары-ақ жаңа бюджет, салық кодекстерін қарағанда-ақ ауылдық
Нұрбай ЕЛМҰРАТОВ, «Егемен Қазақстан».
Бұған дейін елімізде болатын ақылы жолдар туралы Көлік жəне коммуникациялар министрлігі Жол комитетінің төрағасы Зəмір Сағыновпен болған сұхбатымызда жазған едік.
онлайн режімінде кґрсетіле бастады Қазақстан Парламенті Мəжілісі өзінің күнделікті отырысын онлайн-трансляция арқылы көрсетуге көшті. Бұл туралы Tengrinews тілшісі хабарлады. «Осыдан бастап Мəжіліс отырыстары Парламенттің ресми сайтындағы интернетте онлайн режімінде жүргізілетін болады. Былайша айтқанда, барлық тілек білдірушілер осы арқылы əлдеқандай бір заңдар жобаларын талқылау барысындағы жұмыстарды, Парламент тегі барлық фракциялар
Мамыр айының орта шенінде елімізде «Өзіңнен баста!» акциясы басталған болатын. Мұндағы басты мақсат мемлекеттік орган жетекшілерінің белгілі бір уақыт аралығында алатын, табатын табысының мөлшеріне жариялылық беру еді. Осы арқылы тұрғындардың үлкенді-кішілі басшыларға қатысты айтылып қалатын «ішіп қойыпты, жеп қойыпты» делінетін əртүрлі алыпқашпа сөздеріне тосқауыл қою ниеті де көзделгені жасырын емес. Иə, сенім орнықпаған жерде кім-кімді де сезік билейтіні
Берікхан ТАЙЖІГІТ. Шығыс Қазақстан облысы, Үржар ауданы.
депутаттарының пікірталастарын, маңызы бұлардан бір де төмен емес заң жобасын жасаушылардың депутаттар сұрақтарына жауап бере отырып, өз позицияларын қалай қорғайтындарын көре алады», деді төменгі палатаның пленарлық отырысы басталар алдында оның Төрағасы Нұрлан Нығматулин. Төраға сонымен бірге, мұндай пішін Мəжіліс жұмысын барынша қолжетімді, ашық та транспарентті ете түсетінін атап өтті. «Егемен-ақпарат».
Онда ақылы жолдардың пайдасы мен тиімді тұстары толық тəптіштелген-ді. Енді сол күн де келіп жетті. Кеше комитет төрағасымен байланысқа шығып, автомагистральдегі ақылы жүйенің жөн-жорығын сұрап білдік. (Соңы 3-бетте).
айтпаса да белгілі емес пе. Аталған акция талабына орай «Нұр Отан» ХДП Батыс Қазақстан облыстық бөлімшесі өңірдегі мемлекеттік орган басшыларына өздерінің табыстарын жергілікті баспасөз беттерінде жариялауы жөніндегі ұсыныс-тілектерін жолдады. Бұған олардың бəрі де қарсы келген жоқ деп хабарлады газет тілшісіне филиал төрағасының орынбасары Аққали Əубекеров. Осы арада оған алғашқы болып үн қатқандардың бірі Батыс Қазақстан облысының əкімі Нұрлан Ноғаев екенін де айта кеткен жөн. Облыстық газеттерде жарияланған деректерге көз салсақ, ол ай сайын отбасына
Батыс Қазақстан облысы.
(Соңы 2-бетте).
Кеше Парламент Мəжілісінің Төрағасы Нұрлан Нығматулиннің жетекшілігімен палатаның кезекті жалпы отырысы болып өтті. Онда алдын ала бекітілген күн тəртібіне сəйкес бірқатар заң жобалары қаралды. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан».
Палата депутаттары жалпы отырыста алдымен Үкімет пен Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің 2012 жылғы рес публикалық бюджеттің атқарылуы туралы есептерін тыңдады. Сонымен, 2012 жылғы республикалық бюджеттің шығыстары 99,3 пайызға немесе 5795,7 миллиард теңгеге атқарылған. Ал қаржыны ең көп игермегендер қатарында Қоршаған ортаны қорғау, Төтенше жағдайлар, Қаржы, Ауыл шаруашылығы, Ішкі істер министрліктері бар. Есеп комитеті орталық мемлекеттік органдардың бюджеттің 41,8 миллиард теңгесін пайдаланбағанын алға тартты. Ведомство төрағасы Аслан Мусиннің мəліметіне қарағанда, жергілікті атқарушы органдар 50,5 миллиард теңгені
игермегендіктен, 24 миллиарды бюджетке кері қайтарылған. Сондай-ақ, квазимемлекеттік сектор субъектілері 21,8 миллиард теңгені игермепті. Осылайша есепті кезең ішінде 114,1 миллиард теңге сомасындағы бюджет қаражаты пайдаланылмай қалған. Қаржы министрі Болат Жəмішев республикалық бюджеттің игерілмеген қаражатының 17,2 миллиард теңгесі Үкімет резервтерінің үнемдеуінен қалған қалдықтың үлесіне тиетінін мəлімдеді. Сонымен қатар, борыштық қызметтер бойынша үнемдеу 6,2 миллиард теңгені құраса, ал өкілдік ету шығындарынан үнемдеу 500 миллион теңгені, сатып алулар бойынша еңбекақы төлеу қорының үнемі 2,3 миллиард теңге болған. Министрдің түсіндіруінше, игерілмеген соманың басым бөлігі үнемдеуден тұратын шығындар. (Соңы 2-бетте).
31 мамыр – Саяси қуғын-сүргін жəне ашаршылық құрбандарын еске алу күні
Тарихтан таєылым – ґткенге таєзым Елімізде Саяси қуғынсүргін жəне ашаршылық құрбандарын еске алу күніне байланысты бірқатар шаралар ұйымдастырылды. Солардың бірі елордадағы Ұлттық академиялық кітапханада өтті. Шара «Тарихтан тағылым – өткенге тағзым» деп аталды. «Егемен Қазақстан».
табыс ретінде 461 мың теңге кіргізеді екен. Сондай-ақ, өңір басшысы қызметтік үйде тұратынын мəлімдеген. Ал облыстық басқармалар мен департаменттер арасында жолаушылар көлігі жəне автомобиль жолдары мен энергетика жəне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармаларының басшылары Нұрлан Бекқайыр мен Мерген Магутов өз табыстарын жариялаған. Оған көз салсақ, Н.Бекқайырдың Орал қаласында жеке үйі бар. Басқа жылжитын немесе жылжымайтын мүлкі жоқ. Ал, М.Магутовтың 2013 жылдың бес айында алған салықсыз таза жалақысы 747 мың 572 теңге құрайды.
округ əкімдерінің жеке бюджеті туралы мəселе көтерілген еді. Бірақ арада он жыл өтсе де «баяғы жартас – бір жартас» дегендей, мəселе сол бір орнынан жылжыған жоқ. Əрбір жаңадан келген Үкімет бұл мəселені жаңадан бастайды. Қаншама дөңгелек үстелдер, кездесулер, талқылаулар болды десеңізші. Соның бəрінен еш нəтиже шықпай, қазір қайтадан мəселенің дəл басталар жеріне келіп отырмыз. Оның да екінші кезеңі белгісіз мерзімге кейінге қалдырылып отыр», дей келіп, С.Жалмағамбетова заң жоба сындағы жергілікті өзін өзі басқару бюджетіне түсім əкелетін көздерді жергілікті əкімнің өзі табуы керектігі туралы айтылған бапқа қатты шүйілді.
Ќаржы жўмсаудаєы ќырсыздыќтар
Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ,
«Ґзіѕнен баста!» «Егемен Қазақстан».
саяси орталықтың болғанын айғақтайды дейді. Шынында да, өткен жылы Үржар ауданына жұмыс сапарымен келіп кеткен осы өңірдің тумасы, бүгінгі Мəдениет жəне ақпарат министрі Мұхтар Құл-Мұхаммед: «Бұл өңір шекаралық аймақ болғандықтан, зерттелмей жатыр. Алла қаласа, бізді алда үлкен олжалар күтіп тұр», деген еді. Сүйінші, қазақ елі! «Үржар ханшайымы» аталып отырған бұл олжа арғы бабаларымыздың сырлы өмірін əлемге əйгілейтін болады.
Алєашќы аќылы автобан
Бəрекелді!
Темір ҚҰСАЙЫН,
Смағұловтың жорамалы бойынша, бұл – «құрбандық тасы» деп аталады. Яғни, мəйіт жерленген соң тастың үстіне май шам қойылуы мүмкін. Бұдан өзге солтүстік-шығыс жағындағы іргесіндегі бөлек зираттан тағы бір мəйіт шыққан. Оның басы, қолы кесіліп тасталған. Ғалымдардың пайымдауынша, бұл ханшайымның құлы, бəлкім, күңі болуы мүмкін. Сақ заманының билеушісінің қызы болуы мүмкін деген бұл алтын адамды зерттеуші ғалымдар «Үржар ханшайымы» деп отыр. Амантай Исаұлы, қазақ ғылымы мен мəдениетіне үлкен жаңалық əкелетін бұл құнды жəдігер Тарбағатайдың күнгейінде де
Мəселенің мəнісі
Мəжілістіѕ пленарлыќ отырысы
Кеше Парламент Сенатының Төрағасы Қайрат Мəмидің төрағалық етуімен палатаның кезекті жалпы отырысы болды. Жақсыбай САМРАТ,
«Егемен Қазақстанның» Павлодар облысындағы тілшісі Фарида Бықай Екібастұз қаласы əкімінің ауыл шаруашылығы мəселелері жөніндегі орынбасары Айнагүл Құрмановға:
– Сіз бұған не дейсіз? – Екібастұз қаласы аумағына қарасты ауылдардың қорасы малға толы. Өйткені, тіл-көз тасқа, қазір су мол. Мал өсіру үшін жемшөп қоры, оны дайындайтын жасыл шабындық қажет. Үкіметтің 2009 жылдан бастап жыл сайын арнадан 100 миллион текше метр су жіберу туралы шешіміне ауылдар қуанышты. Тіпті, былтырғы жемшөп қорына деген қажеттіліктерді ескере отырып, алдағы уақытта 120 миллион текше метр су босату туралы да ұсыныс түсіпті. Бұл мəселе алдағы жылы су ресурстары комитетінде қаралмақшы. Экологиялық жағдай жақсарды. Жайылымдарға баратын су көлемінің жыл сайын көбейгені – ауылдың ырысы. Комсомол, Сарықамыс ауылдарына су барып, ШідертіӨлеңті аумағы, Əулиекөл, Шығанақ, Шиқылдақ жəне басқа да шағын қоймалар суға толды. Өткен жылдардың қорытындысы бойынша су жайылған шабындықтарда шөп өнімділігі орташа есеппен гектарына 4 центнерден 19 центнерге дейін артып, мал азығы мол жиналды. Ал биыл арнадан №112 су босату қақпасы арқылы екі мəрте су жіберіп үлгерілді. Былтырғы жылы 14 680 гектар көлтабандағы шабындықтан жиналған шөп пішен қорының 50 пайызын құрады. Бұл – 1 гектар жерден 20-22 центнер өнім алынды деген сөз. Ақкөл-Жайылма ауылдық аумағына қарайтын Жақсат ауылына жер астынан су тартатын КБМ кешені орнатылды. Ақкөл-Жайылма ауылдық аумағы малға бай. Дастарқандары сүт өнімдерінен қайысып тұрады. Əр үйдің қорасында 8-9 қара мал, 20-30ға жуық қой, 2-3 жылқыдан бар. Ауылдар қаланы да ет-сүтпен қамтамасыз етуде. Атына сай Жақсатта былтыр жаңа мектеп ашылды, су келді, қаламен арадағы жол да жөнделді.
Салмаќты мəселелер сараланєан отырыс
Мұнда келушілер назарына «АЛЖИР» саяси қуғынсүр гін жəне тоталитаризм құрбандарының мұрағат-мемориалды кешенінің мамандары АЛЖИР тұт қындары туралы құжаттар мен фотосуреттерді, тіпті олар пай даланған жеке заттарды да ұсынды. Сондай-ақ, сөрелерде сол бір қасіретті жылдарды зерттеуге арналған кітаптар ересектер мен балалардың аянышты тағдырларын ашып көр се туге арналғандығы сыртқы мұқабаларынан-ақ байқалып тұрды. Ал аталған іс-шараға Ұлттық мұрағат директоры Марат Əбсеметов, филология ғылымдарының докторы, Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ профессоры Рақымжан Тұрысбек, филология ғылымдарының кандидаты, доцент, Түркі академиясының
ғылыми қызметкері Қайырбек Кемеңгер қатысып, өз зерттеулері мен естеліктерін ортаға салды. Кешке ұлттың өткеніне бейжай қарай алмайтын саналы жас қауым өкілдері де келсе, шараны белгілі ақын, «Дарын» мемлекеттік жастар сыйлығының лауреаты Дəулеткерей Кəпұлы жүргізіп отырды. Ұлттық мұрағат директоры, белгілі мір жақыптанушы Марат Оралбайұлы сол тұста өмір сүрген қазақ зиялыларына қатысты бірқатар жəйттерді тілге тиек етті. Ал Р.Тұрысбек қазақ даласында 300-ге тарта ұлт-азаттық көтерілісі болғанын, олардың астарында қазақтық идея жат қанын ерекше атады. «Алаш» қозғалысының белді мүшелерінің бірі Қошке Кемеңгерұлының тікелей ұрпағы Қ.Кемеңгер өз сөзінде Ресейдің Омбы жерінде өніп-өскен отбасының тəуелсіз Қазақстанға қоныс аударуы на елдік рухтың себепші болғандығымен бөлісті. Осылайша зерттеуші ғалымдар өздерінің білгендерін ортаға салды. Бұл өз кезегінде өс ке лең ұрпақтың тəуелсіздікті қастерлеуіне игі ықпалын тигізетін шара болды. Өйткені, тарихтан тағылымның – өткенге тағзым, болашаққа бағдар екені анық. -------------------------------Суретті түсірген Сұлтан СЕЙІТОВ.