Davidsfonds cultuurmagazine juni 2015 by Davidsfonds

GRATIS TICKETS VOOR CULTUUR zie p. 5

06.2015

P912013 | JUNI-JULI-AUGUSTUS 2015 | VERSCHIJNT VIER KEER PER JAAR | AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

www.davidsfonds.be . 3 euro

“Belgisch-Nederlands is gewoon leuk” Ludo Permentier en Rik Schutz over de toekomst van onze taal 24

MET BILL (4) OP DE MUUR

WATERLOO 1815

KUNST AAN DE KUST

Davidsfonds Zomerzoektocht, ook op kindermaat

Napoleons ondergang, 200 jaar later

Beaufort 2015, veel meer dan beelden

Meer en betere informatie

peter

De balans tussen nieuws dat er écht toe doet en spektakel of banaliteit lijkt alsmaar meer uit evenwicht

ongeren willen meer en betere informatie over de alsmaar sneller globaliserende wereld, zo bleek onlangs op de slotzitting van het scholierenparlement in Brussel. Ze zien een belangrijke rol weggelegd voor het onderwijs, maar ook voor de overheid, de media en de middenveldorganisaties. Die aanbeveling is opmerkelijk, nu het volume en de toegankelijkheid van informatie – met dank aan het internet – nooit groter zijn geweest. Jongeren willen dan ook vooral ‘beter’ en daar willen ze ‘meer’ van. Ze willen betrouwbare feiten en inzichten over echt belangwekkende gebeurtenissen, ontwikkelingen en trends. Ze willen diepgang, achtergrond, nuance. Ik kan hen volgen, want zelf blijf ik ook vaak op mijn honger zitten. De balans tussen nieuws dat er écht toe doet en spektakel of banaliteit raakt alsmaar meer uit evenwicht. Diepgravende journalistiek moet het afleggen tegen de snelle, hapklare brok. In een geglobaliseerde wereld is zo veel navelstaarderij stuitend. Ik heb het recent zelf ervaren, tijdens een bezoek aan Palestina en Israël. Een reeks intense ontmoetingen met mensen en organisaties – uit beide ‘kampen’ – maakte me pijnlijk duidelijk hoe weinig ik eigenlijk echt weet van een conflict dat zo’n zwaar stempel drukt op het Midden-Oosten én de wereld. Het onrecht dat het Palestijnse volk door de Joodse staat elke dag wordt aangedaan, was me nog veel te weinig bekend. Het is te gemakkelijk om de media met de vinger te wijzen. Niet dat ze geen verantwoordelijkheid dragen. Net nu de wereld ons dorp is geworden, is buitenlandjournalistiek het gemakkelijkste slachtoffer van besparingen. Daar moeten we ons vragen bij stellen. Maar we moeten ook onszelf een spiegel durven voor te houden: willen we wel weten wat er in de wereld gebeurt, ook als dat ons confronteert met onszelf en onze manier van leven? De vraag van jongeren is terecht en het antwoord moet van verschillende kanten komen. Van de media, maar zeker ook van het onderwijs. Davidsfonds auteur Pieter Boussemaere ging onlangs nog bij minister Crevits pleiten voor beter klimaatonderwijs. En verenigingen zoals het D avidsfonds moeten hun rol blijven spelen om informatie, duiding en inzicht aan te reiken en om aan te zetten tot gesprek, discussie en uitwisseling. Lezingen – waarvan we dachten dat ze hadden afgedaan – doen het opvallend goed bij onze lokale afdelingen. Een hoopvol teken dat mensen meer en beter geïnformeerd willen zijn over wat er in de wereld gebeurt. Peter Peene nationaal voorzitter 3

INTERVIEW

bladwijzer

“ Belgisch-Nederlands is gewoon leuk”

BOEKEN

CURSUSSEN

EVENEMENTEN

Ludo Permentier en Rik Schutz over de toekomst van onze taal

Davidsfonds Zomerzoektocht op kindermaat

24 KORT 36 Boeken 42 Cursussen 48 Reizen

“ Waterloo is een keerpunt in de Europese geschiedenis”

COLUMNS 15 Kurt Van Eeghem 37 Kristl Strubbe

Nieuw boek van Luc De Vos over de Slag bij Waterloo

In het spoor van Boonen en Vandenbroucke

EN OOK

ets yK iJ mm

6 Cultuur beleven 8 Agenda 30 Cultuur maken 52 Cultuur smaken 54 Wedstrijd

Davidsfonds zomercursus op Beaufort 2015

REIZEN

CURSUSSEN

Kunst aan de kust

Het vlaggenschip van Davidsfonds Cultuurreizen Cultuurcruises in alle kleuren en maten

COLOFON Davidsfonds Cultuurmagazine Hoofdredactie: Filip Salmon Redactiecoördinatie: Lieselotte De Snijder Teksten: Sieglinde Michiel, Peter Peene, Kristl Strubbe, Kurt Van Eeghem Foto’s: Davidsfonds, Thomas De Boever, Shutterstock, Katrijn Van Giel, Wouter Van Vooren Beeld cover: Thomas De Boever Concept, eindredactie en opmaak: Jansen&Janssen, www.jaja.be Advertenties: Publicarto, contactpersoon: Ann De Leeuw, tel. 053/826.092

Druk: Moderna Printing Verantwoordelijke uitgever: Tine Verhelst, Davidsfonds, Quinten Metsysplein 12, 3000 Leuven, tel. 016/310.600, fax 016/310.608, www.davidsfonds.be, cultuurmagazine@davidsfonds.be

Het Davidsfonds is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de commerciële advertenties.

WIN GRATIS TICKETS

44 08 Expo Sweet 18, 30 gratis duotickets 11 Expo 3D World Magic & Fun, 25 gratis duotickets 13 Expo Schijn bedriegt, 20 gratis duotickets 13 Expo De passie voor het ontoegankelijke, 20 gratis duotickets 41 Expo Beaufort 2015, 10 gratis participatiekaarten 54 Expo Twice upon a Castle, 15 gratis duoviptickets

VOLG ONS OP www.facebook.com/davidsfondsevenementen www.twitter.com/davidsfonds www.pinterest.com/davidsfonds

Louise De Blauwe (7) Niet te missen: De voorleesnamiddagen bij Davidsfonds Hoegaarden zijn heel leuk. Er komt dan een schrijver vertellen en je krijgt een lekker snoepje en een drankje.

cultuur beleven

Kris De Blauwe (35), technical service director bij VWR Filmtip: Black Swan met Natalie Portman in de hoofdrol. De film gaat over een balletdanseres die tot het uiterste gaat voor haar danspassie.

Annelore De Vriendt (34), apotheker Danstip: Als het balletgezelschap van Maurice Béjart naar België komt, wil ik dat zeker niet missen. In 2016 brengen ze een choreografie op de Negende Symfonie van Beethoven. Hélène De Blauwe (4) Niet te missen: Vorige zomer hebben we voor de eerste keer de Gezinszoektocht gedaan. Dat vonden we zo leuk dat we dat ook dit jaar gaan doen!

De Davidsfonds familie In elk nummer van Davidsfonds Cultuurmagazine zetten we een Davidsfonds familie in de kijker. In dit nummer is dat de familie De Blauwe-De Vriendt uit Meldert bij Hoegaarden. Twee jaar geleden werden ze lid van Davidsfonds Hoegaarden. Een van de bestuursleden kwam affiches ophangen in de apotheek en maakte de familie warm voor het lidmaatschap. Daar hebben ze nog geen moment spijt van gehad. Integendeel. Louise is al verschillende keren naar de voorleesnamiddagen gegaan en wil die niet meer missen. Vorig jaar nam het hele gezin ook voor de eerste keer deel aan de Gezinszoektocht. De combinatie van fietsen en opdrachten uitvoeren vonden de meisjes heel leuk: ze zijn er nog altijd vol van. Ook deze z omer zal de familie dus zeker van de partij zijn in Geraardsbergen. M – Museum Leuven is een andere plek waar Kris, Annelore, Louise en H élène graag naartoe trekken, vanwege het leuke gezinsparcours. Zo hebben ze erg genoten van Vesalius en Fred en de wolk. Louise kreeg vorig jaar het boek van Fred en de wolk cadeau en las het in enkele dagen uit. Het is nog steeds een van haar favoriete boeken.

WILT U OOK GRAAG MET UW FAMILIE IN DAVIDSFONDS CULTUURMAGAZINE STAAN? LAAT HET ONS DAN WETEN VIA CULTUURMAGAZINE@DAVIDSFONDS.BE. 7

agenda

Korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart Uit het ruime culturele aanbod selecteerden we voor u een aantal topevenementen die u niet mag missen.

o rris Ha

a sic Jes

LEDENVOORDELEN Tot en met augustus krijgt u met uw Davidsfonds Cultuurkaart korting en/of andere voordelen bij de volgende cultuurhuizen:

SWEET 18

30 gratis duotickets

— Tot en met zondag 5 juli De voormalige zomerresidentie van de adellijke familie d’Ursel in Hingene is het d ecor voor een uitzonderlijke tentoonstelling. SWEET 18 toont u de 18de eeuw door de ogen van 50 hedendaagse kunstenaars, modeontwerpers en designers: van Erwin Olaf en Wim Delvoye tot Walter Van Beirendonck en P hilippe Starck. In de expo is een grote rol weggelegd voor Marie Antoinette. Met haar opzichtige levensstijl, haar toonaangevende gevoel voor mode en haar tragische dood spreekt de Franse koningin nog altijd tot de verbeelding en inspireert ze verschillende kunstenaars.

INFO www.kasteeldursel.be. Davidsfonds Cultuurmagazine mag 30 duotickets wegschenken voor de tentoonstelling (de deelnemingsinfo staat op p.14).

BRUSSEL • WIELS: reductietarief voor alle tentoonstellingen. INFO www.wiels.org • KASTEEL VAN GAASBEEK: reductietarief voor de vaste collectie en voor Twice upon a Castle. INFO www.kasteelvangaasbeek.be • FLAGEY: 25% korting op het concert van Brussels Philharmonic met Michel Tabachnik op 18 juni. INFO www.flagey.be • BOZAR: reductietarief voor Faces Then, Faces Now en Het rijk van de sultan voor maximaal twee personen. INFO www.bozar.be ANTWERPEN • MAS: korting voor twee personen op de toegangsprijs voor alle tijdelijke expo’s. INFO www.mas.be • RED STAR LINE MUSEUM: korting op de toegangsprijs voor twee personen INFO www.redstarline.be • AMUZ: korting op alle concerten. INFO www.amuz.be GENT • HANDELSBEURS: reductietarief voor alle concerten in de genres klassiek, jazz, fado en flamenco. INFO www.handelsbeurs.be BRUGGE • MUSEA BRUGGE: reductietarief

voor de permanente collecties in alle 16 musea én voor alle tijdelijke tentoonstellingen. INFO www.museabrugge.be OOSTENDE • MU.ZEE: reductietarief voor de vaste en tijdelijke collecties voor maximaal twee personen. INFO www.muzee.be TONGEREN • GALLO-ROMEINS MUSEUM: reductietarief voor de permanente collectie. INFO www.galloromeinsmuseum.be LEUVEN • M – MUSEUM LEUVEN: 2 euro korting op de toegangsprijs van de expo’s Zilver. Kunst, object, verhaal (tot 12 juli), Michael Vanden Abeele (vanaf 25 juni) en Plein Air (vanaf 25 juni). INFO www.mleuven.be AMSTERDAM • AMSTERDAM EXPO: 3 euro korting op de kassaprijzen voor volwassenen, jongeren (6-18 jaar), studenten (< 30 jaar), senioren (65+) en gezinnen. INFO www.amsterdamexpo.nl • BODY WORLDS: 3 euro korting op de kassaprijzen, voor volwassenen, jongeren (6-18 jaar), studenten (< 30 jaar), senioren (65+) en gezinnen. INFO www.bodyworlds.nl

INFO www.davidsfonds.be (bij ‘over Davidsfonds/Partners’) en natuurlijk ook op de website van onze partners zelf 9

agenda

Dagevenement over Keizer Karel

korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart

— Donderdag 18 en vrijdag 19 juni Wist u dat Keizer Karel de meest afgebeelde persoon van de 16de eeuw was? Daar is natuurlijk een goede reden voor. Die ontdekt u op de zomercursus van Davidsfonds Academie in Brussel. Twee dagen lang dompelen professor Jozef Janssens, historicus Roel Jacobs en dr. Ingrid De Meûter u onder in de tijd van Keizer Karel, de tijd van rederijkers, ontdekkingsreizigers en humanisten. Met boeiende lezingen, een bezoek aan de prachtig gerestaureerde wandtapijten in het Jubelparkmuseum en een rondleiding door historisch Brussel. Davidsfonds Academie organiseert deze zomer nog andere boeiende zomercursussen. U leest er meer over vanaf pagina 38 in dit magazine.

INFO www.davidsfonds.be/academie. Met uw Davidsfonds Cultuurkaart krijgt u 6 euro korting.

Internationaal Cartoonfestival — Van zondag 5 juli t.e.m. woensdag 2 september

korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart

Win een reis naar Malta! 10

Naar jaarlijkse gewoonte loopt deze zomer in Knokke-Heist opnieuw het Internationale Cartoonfestival. De thematentoonstelling van het festival neemt u dit jaar mee op een cartooneske tocht doorheen het buitengewone universum van ‘Superhelden’. Samen met o nder meer Homerus, Superman en Joda kunt u zich laten verrassen door de frisse kijk van de cartoonisten op die helden.

Zomerzoektocht in Geraardsbergen

3D World Magic & Fun — Van zaterdag 11 juli t.e.m. woensdag 26 augustus

— Van zaterdag 6 juni t.e.m. zondag 20 september Dankzij de Davidsfonds Zomerzoektocht kunt u de hele zomer lang Geraardsbergen en omstreken verkennen. De streek van de Muur dus, maar ook van de mattentaarten, de groene heuvels en de zwierige paadjes langs de Dender. Kies tussen de speelse Gezinszoektocht of de uitdagende Klassieke zoektocht en trek op pad met de fiets of met de auto. Alle info over de zoektocht vindt u op pagina 24 van dit magazine en in de bijgevoegde folder.

INFO www.davidsfonds.be/zomerzoektocht. Met uw Davidsfonds Cultuurkaart krijgt u 5 euro korting.

INFO cartoonfestival.knokke-heist.be. Het Cartoonfestival is gratis en dagelijks te bezoeken op de dijk van Knokke-Heist van 10 tot 19 uur.

Hebt u een leuke foto gemaakt op een Davidsfonds Cultuurreis? Dan wordt dat misschien wel uw gratis ticket voor een nieuwe reis. Net als vorig jaar organiseert Davidsfonds Cultuurreizen een fotowedstrijd met als hoofdprijs een reis naar Malta. Alle foto’s die u

korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart + 25 gratis duotickets Deze zomer kunt u opnieuw terecht in het C.C. Casino Koksijde voor 3D World M agic & Fun. Dat is een interactieve tentoonstelling met een 50-tal grappige 3D-scènes die geschikt zijn voor de hele familie. U mag alles aanraken, lawaai maken en foto’s nemen: het is immers de bedoeling dat u zelf een onderdeel van het tafereel wordt door een bepaalde pose aan te nemen. Dat levert natuurlijk hilarische beelden op. Net als vorig jaar zijn er ook nu weer een heleboel nieuwigheden. Zo is er elke woensdagavond een nocturne van 18 tot 22 uur.

INFO www.3dworldkoksijde.be. 3D World Magic & Fun is dagelijks open van 14 tot 17 uur. Met uw Davidsfonds Cultuurkaart krijgt u voor maximaal 4 personen 3 euro korting per ticket vanaf 12 jaar: u betaalt dus 7 i.p.v. 10 euro per ticket. Davidsfonds Cultuurmagazine mag 25 duotickets wegschenken voor de expo (de deelnemingsinfo staat op p.14).

tijdens een van onze cultuurreizen hebt gemaakt – zowel van landschappen en gebouwen als van mensen – komen in aanmerking. Elke maand kiest onze jury ook een maandwinnaar die een reischeque van 100 euro wint. De winnaars van de voorbije maan-

den waren Marleen Cuvelier (januari), Rob Bloemen (februari) en Jean-Pierre Debyser (maart), die op vakantie in Griekenland deze sfeervolle foto van herders met hun schapen maakte.

INFO www.davidsfonds.be/cultuurreizen

agenda

Herdenkingsviering Pieter Willems — Zaterdag 12 september

De eerste Nederbelg en de tweede voorzitter van het Davidsfonds: zo kunnen we Pieter Willems (1840-1898) summier schetsen. De tot Belg genaturaliseerde Maastrichtenaar was

een spilfiguur in de Vlaamse Beweging en een gangmaker in de strijd voor gelijke taal- en cultuurrechten voor het Nederlands in B elgië. 175 jaar na zijn geboorte, 150 jaar na zijn benoeming tot hoogleraar aan de KU Leuven, 140 jaar na de oprichting van het Davidsfonds en 130 jaar na de start van zijn omvangrijke dialectenquête vonden alle organisaties voor wie Pieter Willems van betekenis is geweest de tijd gekomen om hem te herdenken. Dat gebeurt met een tentoonstelling, een herdenkingsboek en een aantal herdenkingsvieringen in Maastricht, Sint-Joris-Weert en Leuven. De herdenking in Sint-Joris-Weert en Leuven vindt plaats op 12 september, met o.a. de onthulling van een gedenksteen op twee locaties, een academische zitting en een feestelijke opening van de tentoonstelling.

INFO www.pieterwillems.eu. U kunt de herdenkingsviering op 12 september gratis bijwonen (exclusief maal tijden), maar u moet zich wel inschrijven via de website.

Davidsfonds schenkt klok voor mobiele beiaard Op zondag 29 maart legde het Davidsfonds zijn vrijwilligers in de watten met een Culturele Verwendag in Mechelen. Meer dan 1.300 vrijwilligers namen deel aan een cultureel topprogramma met rondleidingen, wandelingen, voorstellingen, concerten en andere activitei12

ten. Het Davidsfonds wil onze culturele rijkdom niet alleen laten zien, maar er ook aan bijdragen. Naar aanleiding van die Verwendag schenken we daarom een bronzen klok ter waarde van 1.300 euro voor de mobiele beiaard die de Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn wil aan-

age et son © Im

20 gratis duotickets

De passie voor het ontoegankelijke

Schijn bedriegt — t.e.m. zondag 20 september In de tentoonstelling Schijn bedriegt (Se fier aux appa rences) gaat kunstenares F rançoise Pétrovitch een dialoog aan met de collecties van de Duinkerkse musea FRAC en LAAC, een van de grootste verzamelingen hedendaagse kunst van 1940 tot 1980. Françoise Pétrovitch kreeg carte blanche en liet zich inspireren door de w erken van beide musea. Het resultaat is een poëtische kijk op de wereld om ons heen.

— t.e.m. zondag 27 september

INFO www.museedelachartreuse.fr. Davidsfonds Cultuurmagazine mag 20 duotickets wegschenken voor de expo (de deelnemingsinfo staat op p.14). Het Chartreusemuseum is een van de twintig NoordFranse musea waar u korting krijgt met de bonnen uit Op stap in Noord-Frankrijk. Die gids kunt u gratis aanvragen via www.opstapinnoord-frankrijk.com/davidsfonds

INFO www.museesdunkerque.eu. Davidsfonds Cultuurmagazine mag 20 duotickets wegschenken voor de expo in het LAAC (de deelnemingsinfo staat op p.14). Het LAAC is een van de twintig Noord-Franse musea waar u korting krijgt met de bonnen uit Op stap in Noord-Frankrijk. Die gids kunt u gratis aanvragen via www.opstapinnoord-frankrijk. com/davidsfonds 20 gratis duotickets

Het Chartreusemuseum in Douai eert de schilder Claude Génisson met een 50-tal werken. Génisson is bekend voor zijn fantasierijke, sciencefictionachtige werken die qua stijl en werkwijze doen denken aan de Vlaamse meesters uit de 15de en 16de eeuw. Hoogtepunt is zijn Toren van Babel, die centraal staat in de tentoonstelling. In het museum, dat gehuisvest is in het voormalige klooster van de Kartuizers, heeft een knappe vaste collectie met werken van Vlaamse meesters.

schaffen. Zo’n mobiele beiaard bestaat nog niet in Vlaanderen, maar zal een mooie verrijking vormen: hij kan het instrument dichter bij het publiek brengen en nog meer toehoorders bekoren. Op zondag 29 mei 2016 wordt de mobiele beiaard feestelijk in gebruik genomen. 13

agenda

JIJ RUHR

Pulitzerprijs voor het boek Het zesde uitsterven Het zesde uitsterven (oorspronkelijke titel: The Sixth Extinc tion) van Elizabeth Kolbert heeft de prestigieuze Amerikaanse Pulitzerprijs voor nonfictie gewonnen. Het boek werd in het Nederlands uitgegeven bij Davidsfonds Uitgeverij. Dier- en plantensoorten sterven uit in een alarmerend tempo. Vijfmaal al in de geschiedenis van de aarde vond een grote

sterftegolf plaats. Wetenschappers van over de hele wereld zijn ervan overtuigd dat we nu midden in de zesde sterftegolf zitten, veroorzaakt door de mens zelf.

INFO Het zesde uitsterven van Elizabeth Kolbert kost 24,95 euro (ISBN 978 90 5908 546 6). U kunt het boek met minimum 5% korting bestellen via www.davidsfonds.be/uitgeverij.

WIJ Muziek, dans, theater, performances en beeldende kunst in de voormalige industriehallen in de Ruhr-metropool in Duitsland

WIN GRATIS TICKETS Om kans te maken op gratis tickets voor SWEET 18, 3D World Magic & Fun, De passie voor het ontoegankelijke en Schijn bedriegt stuurt u vóór maandag 8 juni 2015 een mail naar cultuurmagazine@davidsfonds.be met in de onderwerpregel de titel van het agenda-item waarvoor u een ticket wilt. Vermeld steeds uw naam, adres, lidnummer en e -mailadres. I nzendingen die niet aan de bovenstaande criteria voldoen, zijn niet geldig. De winnaars krijgen persoonlijk bericht. 14

Festival der kunsten

14.08. – 26.09. 2015 Artistiek directeur: Johan Simons

kurt & kristl

Voo ren

Satirisch, serieus of scherp: radiopresentator en cultuurkenner Kurt Van Eeghem is altijd even spits en rad van tong. In elk Davidsfonds Cultuurmagazine neemt hij cultureel Vlaanderen onder de loep en vertelt hij wat hem mateloos ergert of net grenzeloos fascineert. Verderop in dit nummer, op pagina 37, geeft Kristl Strubbe haar visie op de culturele actualiteit.

ut Wo

Van

De festivalzomer: één groot feest

Zet drie Vlamingen bij elkaar en ze vormen een vereniging. Laat ze een jaar bestaan en er volgt een feest

laanderen gaat deze zomer weer massaal naar muziek luisteren. Geen land ter wereld met zo veel festivals in de aanbieding. En elke keer verbaas ik mij over de bezoekersaantallen. Veertigduizend mensen hier, tachtigduizend daar, en allemaal dansen ze tot een gat in de nacht. Kijk naar de schilderijen van de oude Bruegel en je ziet waar we de pap – zelfs letterlijk – vandaan halen. Feesten zit in onze genen ingebakken. Zet drie Vlamingen bij elkaar en ze vormen een vereniging. Laat ze een jaar bestaan en er volgt een feest. Na vijf jaar wordt het lustrum luister bijgezet met een festival. En zo verder, en zo voort. Deze zomer kun je letterlijk van de ene weide naar de andere fietsen om zo een perpetuum mobile vol muzikaal vertier te creëren. Sommigen denken dat de meeste festivals alleen maar pop en rock brengen, en daar houden ze niet van. Maar één blik op de festivalagenda leert mij dat er veel meer te beleven valt: jazz, folk, oude muziek, opera en noem maar op. Daar komt de grote massa meestal niet op af – en dat is mooi meegenomen voor wie houdt van rustig keuvelen tussen twee optredens, terwijl de oleanders geuren na een frisse zomerbui. Als zo’n bui op een drukke popweide drenst, keer je geheid met kilo’s slijk terug naar huis. Wie niet houdt van de eeuwige dreunende beats kan zijn geluk niet op. Ach, ik vind die hele festivalzomer één groot feest. Mensen die zich verenigen rond

een podium, het is verdorie het doel van mijn bestaan. En als dat zo massaal en voor zo veel verschillende muziekjes gebeurt, kan ik op een pagina als deze ronduit lyrisch worden. Ik pleit ervoor om genres niet te demo niseren. Hou je van Bach? Dan moet je Stromae niet minnetjes achten. En omgekeerd ook niet natuurlijk. Het lijkt vanzelfsprekend, maar geloof me, het gebeurt gedurig. Goed, wie bijvoorbeeld aan de verkeerde kant van Boom woont en drie dagen lang letterlijk uit zijn bed wordt getrild door de aanhoudende bassen van Tomorrowland, die mag wat mij betreft een bloedhekel hebben aan alle hedendaagse dj’s. Maar de tolerantiedrempel moet in de vakantiemaanden een beetje hoger dan anders. Zo is het nogal sneu wanneer de plaatselijke Chiro, die zich maanden uit de naad heeft gewerkt om pakweg Genoelselderen op de festivalkaart te zetten, rond elf uur ’s avonds wordt gesommeerd om de hoofdact van het festivalletje af te blazen omdat mijnheer Duttekens, die ruim een halve kilometer verder woont, een klacht heeft ingediend bij de plaatselijke dienders. Duttekens zal na twee dagen alweer helemaal in zijn normale ritme zijn weggezakt, terwijl de enthousiaste jongens en meisjes van de jeugdbeweging hun spaargeld aan het tellen zijn om het verlies bij te passen. Als zo’n festival in uw buurt losbarst, feest dan gewoon mee. Wie weet wat voor vlinders er plots komen opspelen in uw buik. Een prettige zomer allemaal! ¶ 15

interview

“BelgischNederlands is gewoon leuk” Ludo Permentier en Rik Schutz over de toekomst van onze taal

Hoe Vlaams is uw Nederlands? Met die vraag startte eind vorig jaar een heuse discussie over de waarde van Belgisch-Nederlands. Weldra verschijnt er een uit de kluiten gewassen uitloper: Typisch Vlaams. Dat is een naslagwerk en een weetjesboek over het Belgisch-Nederlands, geschreven door taalspecialisten Ludo Permentier en Rik Schutz. Een perfecte aanleiding voor een uitdagend gesprek over onze taal en de weg die ze opgaat.

TEKST

Filip Salmon BEELD

Thomas De Boever

interview

die in Nederland niet voorkomen, die geen Algemeen Nederlands zijn, maar die je in Vlaanderen overal kunt lezen en horen. Op die manier stelden ze een taalboek samen vol interessante en boeiende weetjes over onze taal. Bij elke uitdrukking geven de heren ook aan of ze die oké vinden of niet. Lees: of ze vinden dat ze al dan niet goed Nederlands is. Want natuurlijk leidt een en ander tot de vraag wat goed Nederlands dan wel is. Wat is de standaardtaal vandaag? En mag die niet wat Vlaamser – of raakt het Nederlands daardoor net in verval? Geen betere gesprekspartners daarvoor dan de Vlaming Ludo Permentier en de Nederlander Rik Schutz. De eerste werkte enkele jaren voor Van Dale en de Nederlandse Taalunie en ging op 1 januari met pensioen. Hij was ook taalraadsman van De Standaard, schrijft nog altijd een taalcolumn in die krant en is notoir jurylid van het Groot Dictee der Nederlandse Taal. De tweede is bij ons misschien minder bekend, maar Rik Schutz was jarenlang uitgever van de Dikke Van Dale en werkt nu voor de Nederlandse Taalunie. Daarnaast begeleidt hij nog heel wat andere taalprojecten.

luchtmisdrijf. Speurder. Schoonbroer. Pendelaar. Nefast. Holebi. Eindejaarspremie. Het zijn ongetwijfeld woorden waarvan u denkt dat elke Nederlandstalige ze kent. Mis poes! Ze zijn Belgisch-Nederlands en in Nederland begrijpt men niet of nauwelijks wat u ermee bedoelt. En zo zijn er wel meer. Veel meer. Honderden, zelfs duizenden. Dat vonden Ludo Permentier (64) en Rik Schutz (61) bijzonder interessant en onder meer daarom lijstten ze een heleboel van die woorden en uitdrukkingen op in een lijvig naslagwerk met maar liefst 4.000 van zulke eigenaardigheden. Termen en idiomen 18

Heren, een klepper van maar liefst 500 pagina’s met 4.000 BelgischNederlandse woorden en uitdrukkingen! Hoe is het zo ver kunnen komen? Permentier: “Het begon allemaal met een vraag van De Standaard. Op de redactie had men regelmatig stevige taaldiscussies over de vraag of een bepaald Belgisch-Nederlands woord wel of niet in de krant kon. Daaruit groeide het idee om een enquête te doen over dat Belgisch-Nederlands: eerst bij taalprofessionelen en later bij het grote publiek. Allemaal kregen ze een flink aantal zinnen voorgelegd met typisch Vlaamse termen. Ze moesten dan beoordelen of ze die aanvaard-

baar vonden of niet. En wat bleek? Niet alleen werd de enquête massaal ingevuld – we hadden zo’n kwart miljoen respondenten – maar vooral: veel minder mensen namen aanstoot aan belgicismen dan zowat iedereen had gedacht. De krant vond dat zéér opmerkelijk en vroeg ons of we geen lijst konden maken van aanvaardbare BelgischNederlandse uitdrukkingen. Die zouden ze dan als een soort lakmoesproef kunnen gebruiken. Dat hebben we gedaan en zo is het Gele Boekje geboren dat in januari gratis bij de krant zat. Toen dachten we meteen ook aan een boek, want er was natuurlijk immens veel materiaal voorhanden.”

SCHUTZ:

De taal van Martine Tanghe als norm? Wel, dat is niet gelukt. Want mensen praten niet zo

Zo veel materiaal zelfs dat u er Rik Schutz bij haalde om de klus te klaren. Waarom moest uitgerekend een Nederlander zich buigen over het Belgisch-Nederlands? Schutz: “Omdat Ludo met pensioen is, hij wil niet meer zo hard werken!” (lacht) Permentier: “Ik wilde er absoluut een Nederlander bij, iemand die lexicografie in de vingers heeft én in wie ik een grenze loos vertrouwen kon hebben. En zo is er maar één.” Schutz: “Ik heb een verleden bij Van Dale. Lang geleden begon ik er als freelance redacteur en van begeleidend redacteur voor vertaalwoordenboeken evolueerde ik naar uitgever, wat ik twintig jaar gedaan heb.

Ik weet dus wel wat van woordenboeken. Daarnaast werk ik nu bij de Nederlandse Taalunie, waar Ludo en ik tot voor kort collega’s waren en het goed met elkaar konden vinden. Toen de vraag kwam, dacht ik dan ook: nou, leuk!” Permentier: “Ik vind het bijzonder dat een Nederlander het Belgisch-Nederlands wil onderzoeken, zonder er neerbuigend over te doen, maar uit nieuwsgierigheid of verwondering. Dat is vroeger wel anders geweest. Ook in Vlaanderen: wij gingen er lange tijd van uit dat Nederland de norm b epaalde en de neus ophaalde voor Belgische afwijkingen.”

Het complex van de Vlaming die naar Nederland opkijkt voor zijn taalgebruik, zijn we dat dan kwijt? Schutz: “Via mijn Belgische collega’s bij Van Dale en de Nederlandse Taalunie sta ik al heel lang bloot aan Belgisch-Nederlands taalgebruik. En ik heb het echt zien verschuiven: er heeft zich een gedragsverandering voltrokken. Terwijl mijn Vlaamse collega’s zich vroeger probeerden te spiegelen aan de Nederlandse school, gebruiken ze nu spontaan de taal die ze van thuis uit kennen. Ongefilterd. Op gehoorsafstand van een Nederlander! (lacht) Belgen hebben heel lang gedacht dat als ze iets zeiden, het wel verkeerd zou zijn – dat ze wel weer op een belgicisme zouden worden betrapt. Die schroom is nu weg, of is alleszins sterk aan het verminderen. Permentier: “Ik heb dat zelf ook als ik met Rik praat – ik zet mijn filter niet meer bewust uit. En nog sterker: Rik spreekt nu enorm veel Belgisch-Nederlands.” (lacht)

Straks beweren jullie nog dat BelgischNederlands sexy geworden is.

WIE IS Ludo Permentier? Ludo Permentier begon eind de jaren 1980 bij het Het Nieuwsblad om niet veel later naar De Standaard te trekken, waar hij eerst cultuurredacteur was en later taalraadsman van de krant werd. Vanaf de jaren 2000 werkte hij mee aan Van Dale. Hij schreef de Leidraad voor het Groene Boekje van 2005. In 2008 ging hij aan de slag bij de Nederlandse Taalunie als communicatie medewerker en werd ook docent aan de UGent. Vandaag is Permentier met pensioen, maar hij schrijft nog altijd zijn column ‘Woorden weten alles’ in De Standaard. En één keer per jaar is hij jurylid van het Groot Dictee der Nederlandse Taal.

Schutz: “Het is vooral erg bloemrijk en 19

interview

beeldrijk taalgebruik. Neem nu zoiets als ‘door de bomen het bos niet meer zien’. Nederlanders vinden dat prachtig, omdat ze die uitdrukking zelf niet gebruiken.”

Is er iets veranderd bij de Nederlanders?

WIE IS Rik Schutz? Rik Schutz werkte van 1982 tot eind 2005 bij Van Dale Lexicografie. De eerste twee jaar als redacteur, later als projectbegeleider en uitgever. De laatste jaren was hij als senior uitgever verantwoordelijk voor de Grote Van Dale en de reeks grote vertaalwoordenboeken. Sinds 2006 is hij partner in het bedrijfje Onder Woorden. De eerste grote opdracht: de voorlichting over spelling verzorgen voor de Nederlandse Taalunie. Sinds 2007 werkt hij deeltijds voor de Taalunie als projectleider spelling. In die functie werkt hij mee aan de voor bereiding van de geactualiseerde editie van de Woordenlijst Nederlandse Taal (het Groene Boekje), die in oktober 2015 zal verschijnen.

Met de nieuwe technologieën kun je al die teksten bliksemsnel doorzoeken.”

En met welk doel hebben jullie dat nu gedaan? Wat willen jullie bereiken met dit boek?

Schutz: “Goh, veel Nederlanders hebben nog altijd het gevoel dat zíj echt Nederlands spreken en dat de rest Vlaams of een andere variant gebruikt. Neem nu de journalist J eroen Pauw. Die hoorde ik eens een interview afnemen van Dimitri Verhulst waarin hij hem herhaaldelijk vroeg waarom Verhulst zo veel woorden gebruikte die hij niet kende. Buitengewoon aanmatigend vond ik dat, want je spreekt hier toch met een groot Vlaams schrijver.” Permentier: “Het is Nederlanders ook zo aangeleerd. Goed Nederlands is wat ik heb geleerd, zeggen veel Nederlanders. Dat zal je een Vlaamse hoogleraar nooit horen zeggen. Het Standaardnederlands is nooit de taal van de Vlamingen geweest, maar van de Nederlanders. Vlamingen hebben die taal geïmiteerd tot op een niveau waarop ze besloten: nu is het welletjes geweest.”

Schutz: “We willen registreren en documenteren wat er aan de hand is in België. Jullie taalonzekerheid neemt af, dat willen we tonen. We willen niets propageren, maar wel wat tegenwicht bieden tegen de ‘zeg niet dit maar zeg dat’-lijstjes. We bevelen ook niemand aan om plots helemaal BelgischNederlands te gaan praten of schrijven,

Even terug naar het boek. Het moet een ontzettend karwei zijn geweest om al die woorden en uitdrukkingen op te lijsten.

maar als het boek mensen helpt om hun taal zelfverzekerder te gebruiken, dan hebben ze daarvoor mijn zegen.” Permentier: “Wie met een taalvraag zit – op het vlak van Belgisch-Nederlands – krijgt vaak geen zwart-wit antwoord. Vaak klinkt het zo: ‘De meeste mensen zullen dat normaal Nederlands vinden’ of ‘Veel mensen zullen denken dat je daar een taalfout maakt, maar of u dit woord wilt gebruiken, hangt volkomen van uzelf af.’ Dat vindt zo’n vragensteller onbevredigend. Wij willen dat genuanceerde beeld onderbouwen. We geven cijfers die aanduiden hoe zeldzaam of gewoon een woord is, hoe algemeen of hoe Belgisch. Als je dan toch een ja of een nee wil horen, krijg je van ons een duim omhoog of een duim omlaag. Dat

Schutz: “Je begint natuurlijk met bestaande naslagwerken te raadplegen, dat geeft je een enorme referentielijst. Die schoon je op en terwijl je bezig bent, kom je andere dingen op het spoor. Tegenwoordig heb je met de digitalisering natuurlijk ook prachtige hulpmiddelen waarmee je gericht op het internet en elders kunt zoeken.” Permentier: “We hebben ook erg veel gehad aan een grote collectie literatuur van Vlamingen. Het verzameld werk van Louis Paul Boon, bijvoorbeeld. Naast Cyriel Buysse of Stijn Streuvels, maar ook Annelies Verbeke, Tom Lanoye en Jef Geeraerts.

SCHUTZ:

Het vervelende is dat spontaan en creatief taalgebruik als negatief wordt ervaren door mensen die het anders hebben geleerd

zegt: in een tekst die verzorgd moet zijn, kun je dit woord gebruiken of niet. Er staan ook symbooltjes bij die aangeven of je een woord vooral in gesproken of in ambtelijke taal kunt aantreffen. Het is dus geen normerende taalbijbel. Het eerste doel was: documenteren. Zie het als een cultureel leesboek.”

Maar knabbelt u zo niet aan de standaardtaal? Groeien er op die manier niet twee normen: een Vlaamse en een Noord-Nederlandse? Schutz: “Die ontwikkeling heeft zich al voltrokken, of is dat in elk geval aan het doen. Vlaanderen heeft de laatste decennia een belangrijke economische ontwikkeling meegemaakt en er gebeuren steeds meer interessante dingen in Vlaanderen, zodat Vlamingen zich zelfverzekerder voelen. Het zelfbewustzijn is toegenomen en dat zorgt voor een eigen stempel op de taal.” Permentier: “Het toenmalige ABN is ontstaan in Nederland omdat Nederland toen sterker was dan Vlaanderen. Zo gaat dat: de norm wordt gevormd in het centrum van de macht. Maar Vlaanderen heeft sindsdien een veel sterkere positie verworven. Sterker bijvoorbeeld dan Wallonië in de voorbije decennia. En dus krijg je ook in de taal een groter zelfbewustzijn. De vraag is dus niet óf er een Vlaamse taalnorm zal komen, maar hoe die eruit zal zien. Zal het Belgisch- Nederlands of Verkavelingsvlaams worden?”

Verkavelingsvlaams? Dat blijft toch de horror voor heel wat mensen. Schutz: “De horror? Ja, je zult mensen hebben die dat verschrikkelijk vinden, omdat ze het hun hele leven lang hebben bestreden. Maar een hele generatie jonge Belgen heeft er geen notie van dat bepaalde dingen niet mogen. Omdat het onderwijs er minder aandacht aan besteedt, omdat ze op televisie andere dingen zien en horen … Ik vind het altijd heel

PERMENTIER:

De vraag is niet óf er een Vlaamse taalnorm zal komen, maar hoe die eruit zal zien. Zal het Belgisch-Nederlands of Verkavelings vlaams worden? 21

interview

grappig op het VRT-nieuws: Martine Tanghe praat net zoals ik, maar wat later komt een politieman aan het woord die ook Standaardnederlands praat, maar toch anders. En wat later krijgt er een jongen een microfoon onder de neus geduwd die wéér Vlaamser praat. En toch hebben ze allemaal het idee dat ze keurig Standaardnederlands spreken.”

Moet de taal van Martine Tanghe dan net niet de norm blijven? Schutz: “Wel, dat is niet gelukt. Want mensen praten niet zo.” Permentier: “Alles is veel informeler geworden, er is gewoon veel minder respect voor gezagsdragers. Heel veel Nederlanders hebben bijvoorbeeld geleerd om u te zeggen

tegen hun ouders. In Vlaanderen is dat al lang vervangen door ‘ge’ of ‘gij’. Maar is het ene beter dan het andere? In de Bijbel is ‘gij’ net een heel respectvolle aanspreking …”

Anderen zullen die evoluties taalverloedering noemen. Schutz: “Het is niet vreemd om zo over taalverandering te denken. De meeste mensen leven met het idee dat de beste taal de taal is die ze op school hebben geleerd. Alles wat afwijkt, wordt als bedreigend ervaren. Maar taal evolueert gewoon.” Permentier: “Onze taal gaat helemaal niet kapot. Integendeel, ze wordt steeds rijker! Dat wil niet zeggen dat er geen taalarmoede bestaat: mensen die niet kunnen uitdrukken wat ze willen zeggen. Zojuist hoorde ik op het perron een man praten tegen zijn vriendin, van wie hij waarschijnlijk echt hield, maar hij praatte erg lomp en voelde dat zelf niet aan. Die vriendin wel. Dat is erg. Dáár moet je op focussen in het taalonderwijs. Niet op juist of fout, want daar maak je leerlingen onzeker mee.” Schutz: “Het vervelende is dat spontaan en creatief taalgebruik als negatief wordt ervaren door mensen die het anders hebben geleerd. Maar het bewijst net dat taal heel erg levendig is en creatief wordt gebruikt. In Nederland wordt er bijvoorbeeld enorm veel gerapt in het Nederlands, door jonge mensen, op een hele creatieve en originele manier. Maar wel met woorden en wendingen die niet in de traditionele gidsen staan. Maar dat is nu net hét bewijs dat onze taal springlevend is.”

Het is dus lang niet zo erg gesteld met de taal van onze jongeren. Permentier: “Nee, integendeel. Toen ik in de middelbare school zat, in de jaren 1960, spraken we alleen dialect met elkaar. Wij hadden niet de taalvaardigheid die jon22

ge mensen vandaag hebben. Zij kunnen immers niet alleen het dialect aan, maar ook Verkavelingsvlaams én de standaardtaal, als ze die nodig hebben.”

Conclusie: het gaat goed met het Nederlands. We moeten er wat positiever naar durven te kijken. Zoiets? Schutz: “In Van Dale hebben jarenlang labeltjes gestaan: ‘verwerpelijk germanisme’, ‘gallicisme’ enzovoort. Bijvoorbeeld bij ‘hoogbouw’ en ‘stopcontact’. Uiteindelijk zijn de labels verdwenen en zijn de woorden gebleven. Dat kun je erg vinden en je kunt de illusie koesteren dat je taal kan sturen, maar evoluties voltrekken zich gewoon bij de taalgebruiker en niemand kan ze sturen.

Zelfs Van Dale kon dat niet.” Permentier: “Taal staat wat dat betreft niet boven Darwin: als een woord nuttig is, zal het blijven bestaan. Als het nut wegvalt, valt het ding weg. Jarenlang hebben we erg veel tijd besteed aan ‘zeg niet dit maar dat’-lijstjes – stel je even voor dat we die tijd hadden geïnvesteerd in echte taalvaardigheid ?” Schutz: “Zorgvuldig taalgebruik, je best doen om taalfouten te vermijden, dat vinden we allemaal erg belangrijk. Want daarmee laat je zien dat je zorgvuldig wil zijn. Maar dat heeft eigenlijk niet zo gek veel met taal te maken, maar eerder met een norm voor fatsoenlijk gedrag. Hoewel ik natuurlijk niemand het plezier wil ontnemen om zich te ergeren aan taalfouten.” (lacht) ¶

Uw testament een puzzel? Ons boekje helpt u.

Het boek Typisch Vlaams van Ludo Permentier en Rik Schutz telt ca. 500 pagina’s en kost 35 euro (ISBN 978 90 5908 651 7). U kunt het boek met minimaal 5% korting bestellen via www.davidsfonds.be/uitgeverij.

Ja, stuur mij de GRATIS GIDS ‘Uw testament goed geregeld in 5 stappen.’ ¨ dhr

¨ mevr

voornaam:

naam: straat: nr:

bus:

postcode:

gemeente:

GRATIS GIDS

Nadenken over uw testament, niemand kijkt ernaar uit. Toch geeft het idee dat alles goed geregeld is, veel rust en zekerheid. Zowel voor u als voor uw naasten. Het Rode Kruis merkt dat veel mensen niet weten wanneer een testament voordeel biedt, of het moeilijk vinden om een testament te maken. Daarom hebben we een handig boekje samengesteld en organiseren we gratis infonamiddagen. U zult merken dat het niet ingewikkeld hoeft te zijn.

geboortedatum: e-mail*:

DVDSFNDS

telefoon:

Stuur de ingevulde bon terug naar: Rode Kruis-Vlaanderen, DA 852-570-7, 2800 Mechelen. Een postzegel is niet nodig. Of mail naar legaten@rodekruis.be of bel 015 443 443. Vermeld uw aanvraagcode: GRATIS GIDS-25. U ontvangt hem in uw brievenbus. Vraag online uw gids aan of schrijf u in voor een gratis infonamiddag op www.rodekruis.be/testament * Ik wil graag via e-mail informatie van het Rode Kruis ontvangen, waaronder de laatste info over en wijzigingen rond legaten, schenkingen en het opstellen van een testament.

evenementen De dijk langs de Dender tussen de stopplaatsen De Gavers en De Helix is een zalig plat stuk. Het ideale moment voor Bill (4) om te demarreren.

TEKST

Femke Coopmans BEELD

Johan Martens

In het spoor van Boonen en Vandenbroucke Davidsfonds Zomerzoektocht op kindermaat Muren, steegjes, slingerende landwegeltjes en achter elke bocht een nieuwe ontdekking. Geraardsbergen en de Vlaamse Ardennen hebben alles in huis om van 6 juni tot 20 september voor een boeiende Davidsfonds Zomerzoektocht te zorgen. Wij namen onze sportieve vierjarige mee langs een deel van het Gezinszoektochtparcours. Precies op maat van jonge speurneuzen.

ij de start van het wielerseizoen kreeg Bill (4) een set miniatuurrenners cadeau. Eentje van elke ploeg, zodat hij hun namen kan veranderen naargelang hij een bergrit of een eindsprint naspeelt. Hij kent de wielergids beter dan ik hem ooit zal kennen en bewaart zorgvuldig de kranten bijlage over de Ronde van Vlaanderen. Ik weet niet precies waar die microbe hem zo hard beet, maar wanneer we de Davidsfonds Gezinszoektocht verpakken als één lang gerekte koersdag, weet hij al dat dit een nieuw hoogtepunt in zijn leven wordt.

Moeder Contador In Geraardsbergen, de eerste stopplaats van de Davidsfonds Zomerzoektocht, laten we de auto achter aan de Vesten, een ruime gratis parkeerplaats op een mooi gerenoveerd stukje van de stad. Ooit was dat de stadsomwalling. Vanaf daar is het twee minuten stappen naar de Markt of even lang fietsen naar het officiële begin van de Muur.

Dé Muur

Bill heeft de Vesten en danseuse afgewerkt, recht op de trappers, en begint in eenzelfde adem aan de Muur

Wij kiezen optie twee. Maar voordat we kunnen vertrekken, moeten we nog één ding doen: kiezen welke renner we zijn. Zo gaat dat elke dag bij ons. De mannen beslissen snel dat ze Kristoff en Terpstra zullen zijn, niet toevallig nummer 1 en 2 in de jongste editie van de Ronde van Vlaanderen. Ik wil er voor vandaag Sep Vanmarcke uitpikken, maar dat wordt mij sterk afgeraden. “Dat is een aanvaller, geen klimmer, mama.” Juist, een klimmer. Contador dan? Ja, Contador is een berggeitje. Oef.

Sinds 2012 is de Muur, officieel de Oudenberg en de Kapelmuur, geen onderdeel meer van de Ronde van Vlaanderen. Toch weten wielertoeristen hem nog massaal te vinden en ik liet Bill gisteren ook een paar heroïsche internetbeelden zien. Van die keer toen de strijd tussen Cancellara en Boonen op de Muur beslist werd, gok ik. Zijn vader spreekt mij niet tegen, dus het zal wel kloppen. Bill heeft de Vesten en danseuse afgewerkt, recht op de trappers. En hoewel de Muur niet op het fietsparcours maar op het wandeltraject van de Zoektocht ligt, begint hij in eenzelfde adem aan de legendarische helling. De weg naar de kapel is te steil (20 procent op het steilste stuk) en te hobbelig (door de schikking van de kasseien) voor een klein fietsje zonder versnellingen. Maar met wat hulp en af en toe een pauze komen we er wel. Halverwege glijdt Bill zijn aandacht naar een van de zeven wielermonumenten met gedichten. Wie daar op de foto staat? 25

evenementen

Dat zijn Frank Vandenbroucke en Peter Van Petegem, lees ik. Hier op de Muur, maar lang geleden. “Ja, want Vandenbroucke, die leeft niet meer,” weet hij. “En Peter Van Petegem?” Tuurlijk wel: hij woont zelfs in de straat waar je moeder sinds haar elfde groot werd. Zo, kon ik hem weer een weetje aan de hand doen. Allebei tevreden ploeteren we verder naar de top. Zou het nog ver zijn? Doe maar een stukje te voet. Koersen doen we straks

Een mannetje dat een plasje maakt, zomaar midden op de markt?

wel, op een plat stuk. Wanneer komt er een plat stuk? In Geraardsbergen heb je er niet zo veel, maar we gaan vanmiddag nog langs het water fietsen. Hij glimlacht breed wanneer hij de beloofde kapel ziet en loopt meteen gefascineerd naar binnen. Liever dat dan genieten van het verbluffende uitzicht en kijken of we in de verte Ninove kunnen zien.

Manneken wie? We zetten de afdaling richting Markt en Manneken-Pis in. “Richting wie? Een mannetje dat een plasje maakt, zomaar midden op de markt?” vraagt Bill grijnzend. In Brussel hebben ze er ook zo eentje, maar dat van Geraardsbergen is ouder. Of beter: ze hadden er hier als eerste eentje, want het huidige Manneken-Pis is niet meer het origineel uit 1495. Dat ze hun Manneken hier

1. 1. De legendarische Muur maakt deel uit van de wandeling door Geraardsbergen, maar dappere fietsers kunnen zich natuurlijk uitleven op de kasseien. 2. In het Vlaams Kennis- en Vormingscentrum voor Natuur en Milieu De Helix vind je onder andere een grote belevingstuin met een bruggetje over het water, een bijenhuis en een blotevoetenpad. 3. Ook in Geraardsbergen staat een Manneken-Pis. Eentje dat ouder is dan dat van Brussel. 4. Het Brandstraatje of ‘t Brandstùtjen is een van de vele steegjes in Geraardsbergen.

graag pakjes aantrekken en opvoeren in de jaarlijkse Processie van Plaisance ontdekken we in het Toeristisch Infokantoor De Permanensje. We leren hier ook dat de eeuwenoude stad leeft van de koers en de folklore, met als jaarlijkse hoogtepunt het dubbel feest K rakelingen en Tonnekensbrand. Symbool voor het einde van de winter en het begin van de lente, en volgens UNESCO zowaar Immaterieel C ultureel Erfgoed van de Mensheid. De Permanensje is ook het startpunt van de Davidsfonds Zoektocht. Je begint de tocht met een wandellus langs steegjes, doorsteekjes en de kaai langs de Dender, en je sluit af met een iets langere lus die ook de Muur en het Abdijpark (met speeltuin) meeneemt. Wij doen een stukje van de eerste lus en gaan op steegjes- en mattentaarten

zoektocht. Het lijkt alsof ze in de middel eeuwen bij de vormgeving van hun stad vooral aan de charme hebben gedacht. Of aan de verliefden die plekjes nodig hadden om zich te verstoppen. Of aan vierjarigen die om het snelst en bij voorkeur midden op straat tot aan het rode huis willen lopen. Heerlijk. Onze queeste eindigt – mattentaartje in de hand – in het Brandstraatje, of ‘t Brandstùtjen, onder de Lievelingensteeg, een gedicht van Benno Barnard. Wij lezen het gedicht, Bill bekijkt welke letters uit de naam van de dichter hij al kent. En dan is het tijd voor een terrasje.

Op blote voeten door de modder De tweede stopplaats van de Gezinszoektocht is het Provinciaal domein De Gavers, en dan vooral de speeltuin. Stopplaats drie

5 x zeker doen met de kinderen in Geraardsbergen 1. In het Provinciaal domein De Gavers kan nog meer dan kanoën en de speeltuin onveilig maken. Denk maar aan de natuurlijke zwemzone met zandstrand, de balsportterreinen, het Gaversbad, minigolf, inline skaten, klimtoren. INFO www.degavers.be

2. In juli en augustus kun je per boot over de Dender heen en weer tussen het centrum van Geraardsbergen en De Gavers. Tickets koop je in het Toeristisch Infokantoor De Permanensje of het onthaalbureau van De Gavers. 3. Cinema Focus programmeert een mooie selectie populaire films. INFO www.cinemafocus.be 4. Fietsen huren kan aan het Provinciaal domein De Gavers.

5. Jachthaven Den Bleek, waar vroeger het linnengoed ‘gebleekt’ werd, ligt op wandelafstand van de Markt. Aan de jachthaven vind je het oudste openlucht zwembad van Vlaanderen. INFO www.vvwdenbleek.be 27

evenementen

In het Provinciaal domein De Gavers kan nog veel meer dan bootje varen. Denk maar aan zwemmen, minigolfen, inline skaten, klimmen …

De Zomerzoektocht Van 6 juni t.e.m. 20 september 2015 kunt u Geraardsbergen met de fiets of met de auto verkennen. Alle info over de zoektocht vindt u in de bijgevoegde folder. INFO www.davidsfonds.be/zomerzoektocht

is het Vlaams Kennis- en Vormingscentrum voor Natuur en Milieu De Helix, aan de rand van het Raspaillebos. Wij laten de auto achter op de parking aan De Gavers en fietsen dan eerst naar De Helix, over de dijk langs de Dender. Eindelijk dat beloofde p latte stuk, perfect voor demarrages en inhaalmanoeuvres. Bill gebaart met zijn elleboog dat ik hem voorbij moet steken en zwaait opzichtig met zijn linkerhand wanneer hij merkt dat ik het sein niet begrijp. Moeder Contador wordt hier stevig op haar plaats gezet. Alleen tijdens de twee lichte klimmetjes in het laatste paar honderd meter kan ik nog iets goed maken. De Helix heeft een grote belevingstuin met een bruggetje over de waterdieren. Een bijenhuis waar werksters af en aan vliegen en waar verhalen over een bijzon der volk in de lucht hangen. En een wilgen

hut waaronder voetballen een beter idee lijkt dan koersen en dus wordt Bill plots FC Barcelona en kies ik AA Gent. Hij zal zeker winnen, zelfs zonder bal. Een blote voetenpad is er ook nog. Lekker smerig, met modder en bolletjes die tussen je tenen blijven kleven. Aan het eind biedt de Schroef van Archimedes hulp. Zodra we hem in de juiste richting draaien, begint het water te stromen. Ik haal water op voor Bills voetjes, hij voor de mijne. Wat een team! Met frisse tenen beginnen we aan de laatste kronkelende lijn van onze tocht, terug richting De Gavers. En het meer. En een roeibootje. En de speeltuin. Bill lijkt te moe om nog veel te klimmen en te klauteren. Maar schijn bedriegt, want even later werken we per fiets de laatste bocht naar de auto af en de eindsprint heb ik alvast niet gewonnen. ¶

UW REGIOGID

EGIO

R UW S GID

IO EG

UW REGIOGID

S GID

AONTDTENLAND A P LJ N E T JNODT Woensdag 31 december 2014 A P Inclusief blad LA Notarieel EN T Tone JOT

uari 2015 Woensdag 28 jan azine Tweewekelijks

mag

Donderdag 1 jan uari 2015

Tweewekelijks

15 ri 20

ua 8 jangazine a ag 2

sm nsd Woeewekelijk

ncert PA Co n de Muziekkapel va el

Twe

201 ari anu ine

j 28 agaz dag ks m ens elij Wo eewek Tw

ief bla lus eel Incotari N

f usie blad Inctl arieel No

magazine

Oetingse Tone vrienden zetteel in met humor n 2015

Gidsen in ’t Vond

Caernaval zoek dlle gaat op ert pel vanHa c n elar nieuwe prins en na Co kka nd

Theater

Petrus en den doodendraad me t Jo De Meyere

l Vo ie prinses carnava Muzsen in ’t Gid

val oek arna t op z ns en de C lle gaa we pri l n a a rt l v el H aar nieucarnava n nce ape ond ses Couziekkin ’t V prin M sen Gid k l va p zoe s en rna t o rin AUTOSALON Ca lle gaeauwenpaval houdt Ha ar ni car Premier Michel s en na inse van stoere motor pr

Muziek

Kinderklanken: kale sessies vo muzi or kinderen

Foto: Febiac

p scha an s vakmanschap on km je Nergens ovin . e prijs. s dva rijter s n p ee jehaor en pbe vind cvo eter hap ens ranesen b ansc N O o s. akm .vakmanschap Nerg vavkom L s nsdvjepons A vin j ij o ns i r rge s S Ne p e r t rent j a tere betere opri bos O e Dojs. ud on re p indchvoo rogen e r een Industriez n| 16 20 D je e ns v nseds n bc AUT r Michetlohroen 82 nt 38 Indus ne Dorent nd n betGo Nergeakvmosaoc r.hape i 466 11 triezo Dore 2 57 v s t o e 32 n nbo dprijs | 1620 Drogenbos uvernsons i v vakm 6 87 t 38 m eur Tel. + 32 2 46Doren ore ij. sewijk ens vind je ransc et.b2e 466 11 82 e D Droge nbete pLod ens or ee NergWi esm+32 Premstoere re oov Fax + carr-dTel. g zon 620De .be een e tte voor et ie p r e r de a m @ er 2 tr j dek 1 o Ont | des +32 2 466 87 57 us 38gin info .carr-Fax v 18 1 van Ne eatneschde uit Ind da nt 57 dsc ind abkm gen ww carr-desmet.be 466 c

t os Doren genb zone 20 Dro strie 16 riezone Dorent 82 Indu t 38 | 6 11 Indust nbos 57 t 38 | 1620 Droge Doren 32 2 46 6 87Doren 82 + .be +32 2 466 11 Tel. 32 2 46 metTel. 57 + es e x -d .b +32 2 466 87 Fax Fa rr os t van e smet @ca ag smet.b enb ren us info .carr-de info@ctarr-de nt t 18bo vrijd Do Drog tone toogen e Dore smet.b ne 0 Dr 0 arr-de ag zo www www.c u3 nd ezo 162 1 82 20 rie 12 aa ri st n | 16 1 n mIndu ust 8| 7 u 11 82 ag tot vrijdag van enntva38t 12 n va Ind nt 3 2 466 87 5 466 maand 57 iezone Dorent to 2van Dore Ope tot 12u e Open re tot 18u Industr +32 2 466 87 e van 12u30Drogen n l.9u bos Do +32 2 466 et.b en vaTe 12u et.b 7u30 van 38 | 1620 e 7u30 +32 tot e tot 12u 11 82 desmDorent agt 18buos Zaterdag Tel. +32 -desm et.b Fax carr-ag 9u et.b van van +32 2 466 rijd nto sm Tel. tgen @ Zaterd u ijdag8718 Fax @carr -desm 57 t vDore info carr-de vr466 Fax +32 300 Dro tot 2 tot g to on1e2u www. info w.carr u30 met.be ndag arr-des ndstariez 162 11 82 aainfo@c n n 12 a | m w a a u et.be 7 w v 38 1266 u dneunDorent van rr-desm en va t 12 Industriezo n mIn erentDrogenbos t2 4 6 87 5 e to Open tot 12u www.ca | 1620 38 u to vaDorent 9u o 2 2 .b 6 82 u n n 3 11 D n 30 + 57 224 met 7e va t 1+32a22n re ag tot vrijdag van l.987 o466 466 . Ope 0 toTel. .b rdag info@ 322 -des 6et8 Fax +32 e ijdag va18u w7u Open van maand +3 t.be tot 18u esmet.be Zate g vDTeFa esme t.b van 12u30 prijs 7uDo3ren t info@carr-d 46m meto abos .carr-d 12u en t vr e0 tot l.x +@carr 2-des www rdwww.carr-d 7u30 tot one a0te Drogen Teesmet.be u3 info 3a2rr van es ag t.2b 162 g van 9u tot 12u ustriez Z

s nv n VlaamsBrab dan on esva STERCKXSTEN rgennssvinvin d je ee redsc te b te15 + -d t SALONVOORWAARDEN ooeern 20 eNerge vv Fax @carr -desm oor oud info w.carr h l w w e ren ap h c h c c c s ds d ns e AU ier Mei moto ma ek d TE ns vak rijs. Ontd m er KXASAsRvDindEejeNn obetere p Pren sto C R n va STE OORWerge voor e

| .c vrijdag d 1 Ind 11 82 wtot t 38 van maandag 18u aan van 2u Doren 2 2 466 87 57 Open wwvan 12u30 tot m +3 2 466 1 e 7u30 tot 12u en Tel. 12u van 2u en tot +32 -desmet.b e Zaterdag van 9u tot Fax et.b van @carr -desm pen tot 1 n 9u info vrijdag 18u O arr va 0 ag tot 30 tot www.c 7u3 rdag maand van 12u van en 12u Open tot 12u 9u tot Zate 0 van 7u3 ag Zaterd

ENZ PREFER

Zaterda

PREFE

REN

PREFERENZ

PREFE

RENZ

PREFE

ALDST00A

SOLDEN

PREF

ALDS

EREN

T00A

WaGeNs eN BUsseN BesTeL-, VraCHT | PersONeN-, sseN eN BU GeNs HTWa VraC eL-, BesT -, ONeN De smeT Pers

dsc

ST00

C ER

N sse N BU Ns e aGe N NHTW sse seN BUs rsaeC N BU aGeNs eN V e s HTW , VraC s U LeL-, N e B BesT eN ONeN-,sT WaG ONV De smeT | Pers N-, Be s eN eNaCHT CarrOsserIe SAL sc AKVSW00B 21 Ne eN s hap en , sVr ansc O 19 d U G 17, Ls vakm B ina e ons a BUsseN T er Zie pag BeesN HTWaGeNs eN Nergens vind je eTre| Pprijs aTpW Ne-,Ns-, BesTeL-, VraC eG c.ChH m ONeN bete | rPers voor een sONa rsa es | maVnrIe Osse W Dorent Ie D Carr ak smeT T | PeCHT L-, jsIndustriezo de 1620 . 38 |ne466 e De ser Dorent ns svTep m11eDrogenbos k s a s o 82 serI ri 2 O r e +32 e Os Tel. t r D 2Do466 V ren 87 57bos e re deN je , e gen , Carr td Fax +32 Bte one rIe Car s vBin 0 Dro LEN riez 162desmet.be Uss info@carr| 82 On Te 11 t 38 466 n-b arrOsse IndDoust sdesmet.be www.carrren 2 e 87 57 RD eeeN rgaGeeNns eNooO N +32B C Tel.-, 2 2 466maandag NeTW 00B et.be tot vrijdag van +3 van sr Open 18u AA N -desm et.be AKVSW tot 1 van sm en van 12u30 CH @carrtot evr ap Ne Fax -de12u info7u30arr ra vrijdag 18u 12u van 9u tot w.c en 2 ,V RW |P sO ag tot 30 tot h wwZaterdag TeLmaand van 12u er eT ansc van en es 7, 19 12u 1 OO |P m Open tot 12u 9u tot -, B a s 0 V T eN m 7u3 e ag van N ON De agin Zaterd sm s rs vak s. | Pe LO rIe ons e prij Ie Donee Do20reDrnt82ogenbo Zie p eT sm iez | 16 se SA r r str 11 De s je e du 38 466 57 Ie O ss InALAR eterOAAK rent 2 2 er 6 87 .be Do bINBR ind et e rr M 2 46 van Oss u BRA ag r ERA Tel.x+3+3ca2 rrdesm et.b rr Ca ens v een CAM NDA LARM vrijd tot 18 Ca Ca desm Fa 0 tot bos rent en Do Drog one iez | 1620 82 str 11 Indu nt 382 466 87 57 e re Do +32 2 466 et.b van e u ag Tel. +32 desm et.b vrijd t 18 carr- desm Fax tot u30 to rrinfo@ ndag n 12 w.ca ww maa en va t 12u n to va 12u De smeT en 9u tot van serIe Op CarrOs 7u30 rdag Zate

PREFERENZ

Foto

: Fe

bia

dsc

Foto: NZggm

S TO

NZ PREFERENZ PREFERE

Foto:

Febia

OP DE COVER

Zie

ser Os

AKBZH/00A

Za VraCHTWaGeN sseN eN-, BesTeL-, eN BU De smeT | PersON eNs CarrOsserIe WaG aCHT -, Vr sTeL -, Be ONeN rs Pe eT | De sm eN ss rIe BU Osse Carr s eN eN aG TW CH ra ,V TeLes -, B eN ON rs | Pe meT

AKBYW00A

RENZ

rru3 TOE info@ ndag n 12 GAN GSC w.ca ww FYSI SCH E BE va 12u ONT ROL E maa van 12u en tot IGIN G enVEIL 9u tot van Op PRO JECT EN 7u30 rdag te s eN BUsseN

dsc

PREFE

r voo

EREN

PREF

in pag

W00

AKVS

PREFERENZ

ALD

Geen sprookjes rg

e 19 17,

OPTIEK CONTAC TLENZEN

Sint-Rochusstraat 146

· 1500 Halle · 02 361 25

… maar uw verhaal! uw gratis regiogids! 29

Zowie Lemaire

ÂŠ Katrijn Van Giel

Jozef Thijsens

cultuur maken

De Davidsfonds afdeling

Wim Van Hauteghem

Rudi Robben

Deze bestuursleden waren niet aanwezig: Yves Joris, Ludo Diels, Aimée Huyghe, Alberic Van Bastelaer en Armand De Block.

Afdeling: Antwerpen KBC Aantal leden: 85 Aantal vrijwilligers: 9, van wie 2 vrouwen en 7 mannen Aantal activiteiten: Jaarlijks organiseren we zo’n 12 tot 15 activiteiten – dat betekent één per maand en dan af en toe nog eens een verrassingsactiviteit. Ons bestuur bestaat uit 30’ers, 40’ers, 50’ers en 60’ers. Dat zorgt voor een gevarieerd aanbod, waarin we moderne kunst een belangrijke plaats geven. Activiteit op de foto: Op 21 april brachten we een bezoek aan de Jaïntempel in Wilrijk. Dat is een her neming: in september 2014 hadden we te veel kandidaten, maar we wilden iedereen de kans geven om die unieke tempel te bezoeken. Niet te missen activiteit: Dat is onze jaarlijkse ledenuitstap. Dit jaar maken we een dagreis naar Mons, in 2015 Culturele Hoofdstad van Europa. Er is ontzettend veel te zien in de stad, met zo’n 300 evenementen, zowel binnen als buiten. Meest memorabele moment: Samen met de toneelpersoneelskring van KBC toverden we burgemeester Rockox en zijn tijdsgenoten terug tot leven in het Rockoxhuis. Bijna 1.000 mensen kwamen kijken. DNA van de afdeling: KBC gelooft in maatschappelijk verantwoord ondernemen. Niet alleen in woorden, maar ook in daden. Al meer dan 60 jaar steunt de bank ons, zowel financieel als logistiek. Onze activiteiten staan alleen open voor KBC-personeelsleden. Toch moeten we regelmatig deelnemers weigeren wegens te groot succes. Motto: Cultuur beleef je samen, ook met de collega’s.

ÂŠ Jimmy Kets

boeken

TEKST

Lieselotte De Snijder

“Waterloo is een keerpunt in de Europese geschiedenis” Nieuw boek van Luc De Vos over de Slag bij Waterloo De Slag bij Waterloo, waar Napoleon definitief het onderspit delfde, is even gedenkwaardig als de Eerste Wereldoorlog. Dat toont militair historicus Luc De Vos aan in zijn nieuwe boek Waterloo 1815, dat bij Davidsfonds Uitgeverij verschijnt. Op 18 juni 2015 is het namelijk exact 200 jaar geleden dat de beroemdste veldslag uit de geschiedenis plaatsvond.

n het midden van de velden, halfweg tussen Brussel en Charleroi, duikt hij ineens op: de Leeuw van Waterloo. En samen met hem toeristen van over de hele wereld. Met z’n allen beklimmen ze de 226 treden tellende steile trap naar het beeld om uit te kijken over het slagveld waar Napoleon in het stof moest bijten. Zo vredig als de akkers er nu bij liggen, zo gruwelijk moet het hier in 1815 zijn geweest, tijdens de slag die werd uitgevochten tussen Franse soldaten en geallieerde troepen van Groot-Brittannië en de Zuidelijke Nederlanden, met de Pruisen als bondgenoot. Kanongebulder, gedonder van paardenhoeven, kruitdampen en geschreeuw: de films in het bezoekerscentrum geven een impressie, maar in het echt moet het een onvoorstelbaar schouwspel geweest zijn. Hoe is het zover kunnen komen?

Het charisma van Napoleon Aan de Slag bij Waterloo gaat een lange geschiedenis vooraf met Napoleon als spil

Goede communicatie op het slagveld is een luxe die nog maar heel recent is figuur. In het zog van de Franse Revolutie wist hij door zijn militaire inzicht op te klimmen, de macht te grijpen en zichzelf in 1804 tot keizer uit te roepen. In zijn mateloze ambitie wilde hij ook Europa onder Frans gezag brengen. Het spreekt voor zich dat de rest van Europa dat niet zomaar liet gebeuren. Na de veldtocht naar Rusland keerde het tij: Napoleon moest afstand doen van de troon en ging in ballingschap op Elba. Maar lang duurde dat niet. Hij ontsnapte en in een ijltempo rukte hij op naar Parijs, waar hij de macht weer in handen nam en zich klaarmaakte voor een nieuwe confrontatie met de rest van Europa.

“Napoleon wist zijn soldaten heel snel weer achter zich te scharen,” vertelt mili tair historicus Luc De Vos. “Hoewel het enthousiasme zeker niet algemeen was, want Napoleon stond natuurlijk ook voor dood en ellende. Maar veel soldaten hadden onder hem g ediend en wilden niet op hun leider s chieten. Bovendien zaten er velen thuis met de helft van hun soldij en wilden ze graag snel weer in dienst treden.” Zo begint Napoleons laatste krachtproef, die de geschiedenis in gaat als de Honderd Dagen. Zijn opmars zou uiteindelijk worden gestuit door de troepen van de Britse bevelhebber Wellington, de Nederlandse Prins van Oranje en de Pruisische generaal Blücher. De Vos: “Wellington was geen echte strateeg, maar zijn talent als bevelhebber openbaarde zich op het tactische niveau. Hij probeerde altijd slag te leveren op een terrein dat hij naar zijn hand had gezet. In Waterloo verkoos hij zich defensief terug te trekken achter een concentrische terreinglooiing.” 33

boeken 5.000 re-enactors in uniform, 1.500 begeleiders, 250 burgers in historische kostuums, 300 paarden en 100 stukken artilleriegeschut spelen van 18 tot 21 juni de Slag bij Waterloo na.

oc k tterst © shu

Die tactiek, in combinatie met de slechte weersomstandigheden, deed Napoleon op 18 juni 1815 de das om.

Orde in de chaos Hoe de veldslag precies verlopen is, kunt u van naaldje tot draadje nalezen in Waterloo 1815. De Slag bij Waterloo is namelijk een van de best gedocumenteerde veldslagen ter wereld. “Er zijn heel veel verslagen van aanvoerders bewaard gebleven,” vertelt De Vos. “En ook heel veel memoires van oud- strijders uit alle rangen. Zo weten we van minuut tot minuut wat er gebeurde en wat de tactiek van de verschillende partijen was. In het boek geven we onder meer inzicht in de strategie, de logistiek en de communicatie op het slagveld. De kaarten die we speciaal voor het boek lieten maken, visualiseren die strategische zetten.” Achteraf gezien is het makkelijk om orde in de chaos te scheppen, maar op het moment zelf moet het een ongelooflijk kluwen zijn geweest. Hoe coördineer je zo’n veldslag? De Vos: “Goede communicatie op het slagveld is een luxe die nog maar heel recent is. Als jonge officier werkte ik zelf nog met de radio, maar die kenden ze toen 34

.com

natuurlijk nog niet. Men baseerde zich op uniformen, maakte signalen met trompetten, trommels en fluitjes, en stuurde koeriers rond. De communicatie tussen het Franse hoofdkwartier in Waterloo en het observatiekorps in Waver was bijvoorbeeld bijna onbestaande. Het duurde vaak zes tot zeven uur voor een boodschap van Napoleon aankwam. Bevelen waren eigenlijk al achterhaald op het ogenblik dat ze geschreven werden.”

Een nieuw tijdperk “Waterloo betekent niet alleen het einde van de Franse almacht,” verduidelijkt De Vos, “maar ook het begin van de Britse eeuw én de eenmaking van Duitsland. Het is een keerpunt in de Europese geschiedenis.” En toch is de Slag bij Waterloo niet a lleen om militaire en geopolitieke redenen belangrijk. “Napoleon voerde een heleboel hervormingen door die op het continent bewaard zijn gebleven. Willem I, koning der Nederlanden, was geen reactionaire vorst en borduurde voort op wat Napoleon in gang zette.” Een andere reden waarom de Slag bij Waterloo deel uitmaakt van ons collectief geheugen is de verheerlijking in

de romantiek. “De dramatiek van Waterloo sloot perfect aan bij de romantische tijdgeest, waarin het verleden werd verheerlijkt en een heroïsch aura kreeg. Veel roman tische auteurs brachten zelf een bezoek aan Waterloo.” Aan Engelse zijde waren dat bijvoorbeeld Walter Scott en Lord Byron,

Waterloo betekent niet alleen het einde van de Franse almacht, maar ook het begin van de Britse eeuw aan Franse zijde onder andere Stendhal en Victor Hugo, die in Les Misérables een hoofdstuk wijdt aan Waterloo. Tijdens de Napoleontische oorlogen wordt ook de kiem van de industrialisatie gelegd. De Vos: “Europa werd afgeschermd van Engeland en zo gedwongen om zelf initiatieven te nemen. Er werden niet alleen goederen uit Engeland gesmokkeld, maar

Elba, het eiland in de Middellandse Zee waar Napoleon in 1814 in ballingschap ging na zijn troons afstand en waar hij in februari 1815 wist te ontsnappen.

ook machines waarmee nieuwe producten gemaakt konden worden.” Bepaalde producten kregen zo kansen die ze anders niet hadden gekregen: denk maar aan de bietsuiker die de geblokkeerde rietsuiker moest vervangen. Natuurlijk zorgde ook het ontzaglijke menselijke leed ervoor dat de veldslag vandaag nog altijd nazindert. “In onze gewesten hebben de Napoleontische oorlogen het meeste doden veroorzaakt,” licht De Vos toe. “Onder hen ook vele soldaten, want in beide kampen vochten zo’n 4.000 Belgen. Wat ons verraste tijdens ons onderzoek, is dat er bij de Nederlanders meer Vlaamse soldaten vochten en bij de Fransen meer Waalse. De communautaire kwestie speelde dus toen al een rol.”

Slagveldtoerisme Om de 200ste verjaardag van de Slag bij Waterloo te vieren, wordt hij dit jaar van 18 tot 21 juni opnieuw nagespeeld op het voormalige slagveld: met 5.000 re-enactors in uniform, 1.500 begeleiders, 250 burgers in historische kostuums, 300 paarden en 100 stukken artilleriegeschut. “20 jaar geleden heb ik de re-enactments begeleid, maar dat doe ik nu niet meer,” vertelt De Vos. Hij

werkt wel mee aan de herinrichting van de hoeve van Hougoumont, een cruciaal punt in de strijd. Ook bij het Wellingtonmuseum in Waterloo is hij betrokken. In mei opende er naast het bestaande bezoekerscentrum bij de Leeuw van Waterloo een volledig nieuw complex: het Memoriaal van de Slag bij Waterloo. Het laat de vele toeristen in 4D kennismaken met de historische gebeurtenissen. De stroom slagveldtoeristen kwam trouwens al snel na de slag op gang. De Vos: “Verschillende Engelse soldaten bleven ter plekke, trouwden met lokale schonen en gidsten de vele bezoekers. Voor veel Britten was Waterloo lange tijd een vast onderdeel van hun grand tour door Europa.” Tussen 1823 en 1826 werd de Leeuw van Waterloo opgericht als herdenkingsmonument. De muil van de leeuw werd naar Frankrijk gericht, maar zou later door Franse soldaten in de andere richting gedraaid zijn. Maar dat laatste is een fabeltje, weet De Vos. “Over het monument doen wel meer fabeltjes de ronde. Zo is het bijvoorbeeld helemaal niet gegoten uit kanonnen. Al die mythes en onjuistheden ontkrachten we in ons boek.” ¶

De Leeuw van Waterloo staat in het midden van de velden, halfweg tussen Brussel en Charleroi.

Het boek Waterloo 1815. De val van de adelaar van Luc De Vos, Franky Bostyn en Dave Warnier telt 256 pagina’s en kost 34,50 euro (ISBN 978 90 5908 636 4). U kunt het boek met minimaal 5% korting bestellen via www.davidsfonds.be/uitgeverij.

De reis Wilt u de Honderd Dagen van Napoleon herbeleven? Ga dan van 19 tot en met 26 september mee met de Davidsfonds Cultuurreis onder begeleiding van Emiel Lamberts. U vertrekt in Elba en reist via de Route Napoleon via Parijs en Versailles naar Waterloo. INFO www.davidsfonds.be/cultuurreizen. Inschrijven kan via de website, via cultuurreizen@omniatravel.be of op 016/243.838.

boeken kort Met de regelmaat van de klok publiceert Davidsfonds Uitgeverij nieuwe boeken. In deze rubriek stellen we met stip vijf van die boeken voor. U kunt alle boeken met minimaal 5% korting bestellen via www.davidsfonds.be/uitgeverij. Daar vindt u ook het volledige aanbod van Davidsfonds Uitgeverij. Pieter BousSemaere

ESTUIN

Verandering begint bij weten. Weten wat er aan de hand is en wat eraan gedaan kan worden. Daar is dit boek perfect voor. Laat de jonge generatie het aub beter doen dan de vorige! Francesca Vanthielen. Actrice en presentatrice

De klimaatwetenschap heeft het alsmaar moeilijker haar boodschap aan de man te brengen. Niet alleen hinkt het onderwijs achterop, in heel wat landen kanten politici en opiniemakers zich steeds harder tegen de bevindingen van klimaatonderzoekers. Wat moeten we daarvan denken? Zou het dan toch allemaal wel meevallen met de opwarming van de aarde? In Eerste hulp bij klimaatverwarring bekijkt Pieter Boussemaere het klimaat vanuit een historische invalshoek. Hij geeft een overzicht van ons klimaat in verleden, heden en toekomst, met als rode draad het verhaal achter de ontdekking van het probleem, de controverse errond en de duizelingwekkende belangen waarin het verstrikt raakte.

angeloEls Dorny & de schepper

ASSEN E GEW EETBAR + 90 EN PLANTINFO I+ ZAA EN EPT + REC

Els en Angelo maken u het hof Angelo Dorny: tuinexpert van de b ovenste plank. Els De Schepper: de grappigste a ctrice en cabaretière op de Vlaamse planken. Wat hen bindt: hun passie voor de moestuin. Samen maakten Angelo en Els een overzichtelijk naslagwerk met d uidelijke zaaien plantinstructies van 90 eetbare gewassen. En natuurlijk ook met tal van originele recepten om met uw zelfgekweekte groenten, fruit en kruiden de lekkerste bordjes tevoorschijn te toveren.

INFO De Hofhelden in de moestuin van Angelo Dorny en Els De Schepper telt 332 pagina’s en kost 29,99 euro (ISBN 9789058266217).

Slaap als een roos Een op de drie Belgen slaapt slecht. Chronische stress, een ongezonde levensstijl en/ of gepieker houden ons wakker. De oplossing wordt te vaak aangereikt in de vorm van een slaappil, maar daarmee veegt men de onderliggende oorzaak onder de mat. Pascale Crauwels laat u kennismaken met 36

een praktische methode om lichaam en geest tot rust te brengen. In het boek staan eenvoudige oefeningen om slaapproblemen aan te pakken zonder slaappil.

INFO Leren slapen zonder pillen van Pascale Crauwels telt 92 pagina’s en 2 cd’s en kost 22,50 euro. (ISBN: 978 90 5908 612 8).

Wie doet wat? Wie is heel erg verliefd? Wie smikkelde er van de confituur? Wie is de schuldige? In dit zoekboek voor de allerkleinsten verzamelen een hoop guitige diertjes zich netjes op een rij. Een overzicht van de oplossingen vindt u achteraan. Om samen met uw (klein) kinderen op speurtocht te gaan.

INFO Wie doet wat? van Olivier Tallec telt 28 pagina’s en kost 14,99 euro (ISBN 978 90 5908 634 0).

WOI: soldaten en seks Honderdduizenden soldaten zaten tijdens WOI lange jaren vast aan het front. Ver weg van familie, vriendin, vrouw en kind. Geen

Ontdek waarom die vele kleine beetjes uiteindelijk toch niet zullen helpen. Waarom onderwijs rond de klimaatverandering een dringende noodzaak is. Waarom we veel meer moeten investeren in ‘schone’ energie. Maar vooral: waarom de klimaatopwarming geen milieuprobleem is, maar een politiek-economische keuze waar grote �inanciële belangen tegenover staan.

P�� B�� is historicus van opleiding en doceert aan de Katholieke Hogeschool Vives. Hij schreef eerder al De langste reis. Op zoek naar het ontstaan van de mens (2012), over de ontstaansgeschiedenis en evolutie van de mens.

klimaatverwarringDEF.indd 1

EERSTE HULP BIJ KLIMAATVERWARRING

IN DE MO

De ernst van het klimaatprobleem kan niet genoeg onderstreept worden. Dit boek geeft een helder en toegankelijk overzicht van de meeste recente wetenschappelijke stand van zaken. Een aanrader om de aard en de omvang van de klimaatverandering beter te begrijpen en in te schatten wat we moeten doen om de zwaarste gevolgen te voorkomen. Prof. dr. Philippe Huybrechts. Hoogleraar klimatologie ��, lid van het �� (België)

ULP BIJ EERSTE AHAT KLIM RWARRING VE Pieter aere Boussem

De Waarom ing opwarm e rd van de aa n is da er me l vee m problee een milieu

‘Laat ons

raleer we en. Voo stellen dboek lez t te Hulp han enkel nog vas t hebben.’ Eerste om snel dit eten roepen, te lang gewach al nog ance mo dat we veel allema visiemaker bul Tele am ar de Nic Balthaz 8/04/15 10:33

wonder dat vele jonge mannen op zoek gingen naar wat liefde in de armen van prostituees en verpauperde vrouwen voor wie betaalde seks gelijkstond met overleven. Historicus Piet Boncquet schetst voor het eerst het lot van die vergeten oorlogsslachtoffers en geeft hen op die manier een plaatsje in de geschiedenis.

INFO Lief en Leed. Prostitutie in de Eerste Wereldoorlog van Piet Boncquet telt 240 pagina’s en kost 27,50 euro (ISBN 978 90 5908 609 8).

O moeder, wat wordt het heet Valt het allemaal wel mee met de opwarming van de aarde? Politici en opinie makers kanten zich steeds harder tegen de bevindingen van klimaatonderzoekers. En ook ons onderwijs laat steken vallen. Pieter Boussemaere bekijkt het klimaat vanuit een historische invalshoek en beschrijft de controverse en de duizelingwekkende belangen waarin het probleem verstrikt is geraakt. Zijn stelling: de opwarming van de aarde is veel meer dan een milieuprobleem.

INFO Eerste hulp bij klimaatverwarring van Pieter Boussemaere telt 304 pagina’s en kost 29,99 euro (ISBN 978 90 5908 616 6).

Mama, directeur van Herita en fervente cultuurliefhebster: Kristl Strubbe is het allemaal, en nog veel meer. Als columniste voor Davidsfonds Cultuurmagazine laat ze voortaan haar licht schijnen over het Vlaamse cultuurlandschap. Over wat haar opvalt, verwondert en beroert. Vooraan in dit nummer, op pagina 15, geeft Kurt Van Eeghem zijn visie op de culturele actualiteit.

Voo ren

kristl & kurt

Van

Fantasie, is dat nog een schoolvak?

Waarom kan er niet meer kunst in de jeugdbeweging? En op school en in de opvang?

ut Wo

penhartige dolfijn, dat is de totem die ik vele jaren geleden bij de scouts heb gekregen. Dat hadden ze goed gezien. Vrolijk en vrij mijn gedachten ventileren, dat past uitstekend bij mij. Daarom doe ik het hier ook. Er zijn tal van redenen waarom ik jeugdbewegingen een warm hart toedraag en waarom mijn dochters op zondag naar de scouts gaan. Artistieke alertheid hoort daar jammer genoeg nauwelijks bij. Waarom kan er niet meer kunst in de jeugdbeweging? En op school? En in de naschoolse opvang? Ik ben blijkbaar niet de enige met die bedenking. In enkele Vlaamse steden is sinds kort een artistieke jeugdbeweging opgestaan: Bazart. Kinderen worden er op zaterdagmiddag ondergedompeld in ‘kunst, cultuur en kilo’s plezier’. Kamperen in de tuin van een museum, wie wil dat niet? Hier en daar organiseren musea trouwens zelf al museumkampen. Mechelen doet dat al l anger, in Brugge krijgt een heus museumkamp deze zomer een plaatsje in de lopende triënnale. In mijn stad bestaat nog geen Bazart. Bij ons is het de academie die voor kunstzinnige vorming zorgt, op woensdag, zaterdag en zondag. Die lichte en luchtige klassen van de academie lijken me

trouwens ideale schoolklassen. Niet alleen om te s childeren en te kleien, maar ook om Frans en aardrijkskunde te leren. Nog meer kunstzinnige reflexen vind je bij Sloebersit: via deze opvangdienst kun je een artistieke kinderoppas in huis halen. Diezelfde opvangmeisjes en -jongens geven ook tijdens de voorstellingen van het Ballet van Vlaanderen en de Vlaamse Opera ‘hun talent en niet de afstandsbediening’ door. Twee artistieke vliegen in één klap! Wat een heerlijke overdaad aan kunst zinnige bezigheid, denk ik dan. Maar tegelijk ontwaar ik ook een groeiend onbehagen. Het aanbod voor kinderen zit zo al opgedeeld in hokjes. Het is puzzelen om al die agenda’s op elkaar af te stemmen. Ouders en kinderen rennen vervolgens week in week uit van het ene hokje naar het andere. En er komen alsmaar meer hokjes bij. Dan maar op zaterdag naar de artistieke jeugdbeweging en op zondag de niet-artistieke jeugdbeweging? Waarom moet mijn kind eigenlijk kiezen tussen kunst en natuur, tussen modder en verf? Waarom kan kunst niet naar de klas worden gebracht? Om het met de woorden van Danny Ronaldo – van het gelijknamige circus – te zeggen: “Fantasie, is dat nog een schoolvak?” ¶ 37

ÂŠ Steven Decroos

cursussen

TEKST

Lieselotte De Snijder

Kunst aan de kust Davidsfonds zomercursus op Beaufort 2015 Voor de vijfde keer al vindt deze zomer Beaufort plaats, de triënnale voor hedendaagse beeldende kunst aan de Vlaamse kust. Meer dan 35 kunstenaars palmen zowel strand als hinterland in om een frisse bries door de kustgemeenten te laten waaien. Om u erop voor te bereiden, organiseert Davidsfonds Academie op 3 juli een zomercursus op de triënnale.

ie zomer aan de Vlaamse kust zegt, denkt spontaan aan dagjestoeristen die volop willen genieten van zon en zee. Maar er is meer te doen dan kuieren, luieren, zwemmen en ijsjes likken. Ook wie zich graag laat verrassen door natuur- en cultuurschoon vindt zijn gading. Daar zorgt sinds enkele jaren Beaufort voor, de triënnale voor hedendaagse beeldende kunst. “Beaufort startte in 2003 met de missie om aan de kust meer kunst te laten zien,” vertelt Els Wuyts, coördinator van het project en docent van de Davidsfonds zomercursus. “Beelden van nationale en inter

De Davidsfonds zomercursus op Beaufort vindt plaats in Raversyde in Oostende. Daar vindt u de overblijfselen van de Atlantikwall, een meer dan 5.000 kilometer lange verdedigingslinie die nazi-Duitsland aanlegde langs de bezette kusten.

nationale kunstenaars werden langs de hele kustlijn opgesteld en gaven een verblijf aan zee meteen een extra dimensie.” Hét symbool van Beaufort is Searching for Utopia, de gouden schildpad met ruiter van Jan Fabre, die tijdens de eerste editie verscheen en nog altijd te zien is op de zeedijk van Nieuwpoort. Maar ook Caterpillar 5bis, de gotische grijpkraan van Wim Delvoye op de dijk tussen Middelkerke en Westende, of de grote spin van Louise Bourgeois boven het graf van Ensor in Mariakerke maken deel uit van ons collectieve geheugen. Verschillende kunstwerken van de vorige edities werden door een kustgemeente aangekocht en maken zo deel uit van een permanent beeldenpark aan zee. Maar ook elders in het land duiken kunstwerken van Beaufort op: denk maar aan de olifantenfamilie van Andries Botha in Planckendael.

Buiten de grenzen “Dit jaar gooien we het echter over een andere boeg,” verduidelijkt Wuyts meteen. “We kozen voor een inhoudelijke in plaats van een toeristische insteek en de kunstenaars werden geselecteerd door een team van vier curatoren. De rode draad van deze editie is ‘buiten de grenzen’. Dat komt niet alleen terug in de kunstwerken zelf, maar in de hele aanpak. Zo komen twee van de curatoren uit het buitenland. En we zoeken letterlijk de grenzen op door de werken samen te brengen op drie locaties: het Zwin aan de grens met Nederland, de Nachtegaal aan de grens met Frankrijk en Raversyde ertussenin.” De kunstwerken zijn met andere woorden niet meer netjes verdeeld over alle kustgemeenten zoals in eerdere edities, maar vormen drie groepstentoonstellingen. De drie locaties zijn natuur- of erfgoeddomeinen waar 39

cursussen

De architecturale proto types van het kunste naarscollectief A Dog Republic zullen langs de hele kust te zien zijn.

Beaufort 2015 Beaufort loopt van 21 juni tot 21 september en een participatiekaart kost 5 euro. Met die kaart krijgt u de hele zomer lang toegang tot het Zwin en De Nachtegaal. In Raversyde geldt de kaart ook als een éénmalig toegangsticket voor de attracties Atlantikwall en ANNO 1465. Davidsfonds Cultuurmagazine mag 5 kaarten voor 2 personen weggeven. Mail vóór maandag 8 juni 2015 naar cultuurmagazine@davidsfonds.be met in de onderwerpregel ‘Beaufort’ en vermeld zeker uw naam, adres, lidnummer en e-mailadres. De winnaars krijgen persoonlijk bericht. INFO www.beaufort2015.be

kunstenaars kunnen inspelen op de grenzen tussen zee, strand en hinterland. Ook wie alleen maar beelden verwacht, zal zijn visie moeten bijstellen. “Voortaan gaan we veel breder,” vertelt Wuyts. “We maken ruimte voor tekeningen, video’s, performances en installaties.” De curatoren kozen niet alleen bestaande werken in functie van elke locatie, maar vroegen ook verschillende kunstenaars om iets nieuws te maken voor Beaufort. En daarvoor kregen ze vrij spel. Wuyts: “Het leuke is dat elke groepsexpo zo een eigen subthema heeft gekregen. In het Zwin draait het vooral om beweging, in Raversyde om poëzie en in De Nachtegaal om ecologie. Dat is voor een deel zo gecureerd, voor een deel is het intuïtief gegroeid.”

nut het collectief de volledige kunstlijn om hun expo te realiseren. Dat doen ze in straten, winkels, panden, stranden en havens. Elke dag duiken ze wel ergens op.” Het meest in het oog springen de architecturale prototypes, gebaseerd op Yona Friedmans ideeën over mobiele architectuur. Ze doken al op

Sommige kunstenaars doen een beroep op het publiek om hun werk te creëren. Misschien doet u wel mee?

100 procent exclusief Maar er is meer. Naast de drie groepstentoonstellingen loopt er over de hele kustlijn een solotentoonstelling van A Dog Republic. “Dat is toch wel een heel speciaal project, waar ik tijdens de cursus uitgebreid bij stilsta,” vertelt Wuyts enthousiast. “Het is namelijk 100 procent exclusief voor Beaufort. A Dog Republic is een kunstenaarscollectief met als centrale spil de 91-jarige architect Yona Friedman. Zolang Beaufort duurt, be-

in andere landen, maar niet zo grootschalig als hier in België. Een heuse primeur dus. Ook andere kunstenaars bouwen tijdens Beaufort een vervolg aan projecten die al eerder in het buitenland te zien waren. De Catalaan Marti Anson reist bijvoorbeeld rond met een houten huisje dat op elke nieuwe plek wat meer wordt afgewerkt. In De Panne, waar het dienst zal doen als onthaalpaviljoen, krijgt het ramen en deu-

« Anson bouwde het houten vakantiehuis na dat zijn vader optrok voor zijn gezin. Iedereen mag het huis gebruiken, op voorwaarde dat er iets aan wordt toegevoegd.

« A-Shovelin South is een performance van Pieterjan Ginckels. In 14 dagen tijd trekt hij langs de hele kustlijn en doet hij een beroep op behulpzame voorbijgangers.

De meeste werken van Lily Van der Stokker nemen de vorm aan van uitgebreide decoratieve muurtekeningen. Zo ook op Beaufort met Het Groen Geruite Huis.

ren. De Nederlandse Lily Van der Stokker werkt dan weer aan een groots project dat Het Groen Geruite Huis heet. In Raversyde wordt het gekoppeld aan de restauratie van Villa Bastien. Sommige kunstenaars doen een beroep op het publiek om hun werk te creëren, zoals de Belg Pieterjan Ginckels. Twee weken lang trekt hij langs de kustlijn om elke dag op een andere plek zijn kunstwerk te maken. Met de hulp van amateurs. Toevallige voorbijgangers. Misschien doet u wel mee?

Overal kunst U merkt het: deze zomer is er niet veel verschil tussen de kust en kunst. Toch zult u het iets verder moeten zoeken dan andere jaren, omdat de grote groepstentoonstellingen verder van het strand liggen. “Door de kunstwerken te clusteren, wordt het voor de liefhebbers makkelijker om verschillende kunstwerken in één keer te zien,” nuanceert Wuyts. Als u Beaufort al van vroeger kent, moeten u wel weten dat er voortaan een

toegangsprijs geldt. Met één kaart kunt u niet alleen de natuur- en erfgoeddomeinen bezoeken, maar ook de drie groepsexpo’s. De participatiekaarten en de bezoekersgids zullen trouwens echte kunstwerkjes zijn, gemaakt door een van de deelnemende kunstenaars. Hebbedingen dus. Bovendien vinden er dagelijks extra programma’s plaats, in samenwerking met andere partners zoals Theater aan Zee en Vrijstaat O. Ook de cursus van Davidsfonds Academie is zo’n mooie toegift. Wuyts: “In de voormiddag geef ik uitleg over de filosofie van de triënnale en stel ik alle kunstenaars voor. Na de middag is er een gegidste rondleiding door de groepsexpo in Raversyde.” Hetzelfde principe dus als voor de zomercursus bij Track in Gent in 2012, die ook door Els Wuyts gegeven werd. Uiteraard krijgt u als deelnemer ook toegang tot de twee andere locaties, maar die moet u wel op eigen houtje verkennen. Met de uitleg van Wuyts bent u alleszins gewapend voor een avontuurlijke ontdekkingstocht. ¶

Els Wuyts, projectcoördinator van Beaufort 2015 en docent van de Davidsfonds zomercursus in Raversyde.

De zomercursus De zomercursus van Davidsfonds Academie op Beaufort 2015 vindt plaats op vrijdag 3 juli in Raversyde in Oostende. Met uw Davidsfonds Cultuurkaart krijgt u 6 euro korting op het dagevenement. INFO www.davidsfonds.be/academie

cur sussen kort Wilt u uw zomer graag ook een cultureel kleurtje geven? Dan vindt u zeker uw gading in een van de vijf zomercursussen van Davidsfonds Academie. Een dag lang leert u bij over een boeiend onderwerp en geniet u van een extra belevenis. We lichten alvast twee cursussen voor u uit. Het volledige aanbod vindt u op www.davidsfonds.be/academie en in de cursusgids, die u gratis kunt aanvragen via academie@davidsfonds.be of op 016/310.670.

bekendste oratorium. Maar Händel schudde nog wel meer mooie oratoria uit zijn mouw. Zijn eerste, Il Trionfo del Tempo e del Disinganno, schreef hij al op 22-jarige leeftijd en het bevatte meteen enkele van zijn mooiste aria’s. Dat meesterwerk weerklinkt trouwens ’s avonds op het openingsconcert van M Afestival en vormt zo het hoogtepunt van een leerrijke dag!

INFO De cursus vindt plaats op vrijdag 31 juli in het Concertgebouw Brugge. Inclusief onthaal met koffie, broodjeslunch en concert.

IJdelheid en vergankelijkheid in de muziek Voor het derde jaar op rij trappen we MAfestival voor oude muziek in Brugge mee op gang. Het thema voor deze editie is ‘Omnia Vanitas’: het festival onderzoekt de muzikale expressies van ijdelheid en vergankelijkheid. Tijdens de zomercursus zoomen we in op Händel en het oratorium. Niemand minder dan muziekexpert Florian Heyerick neemt het muziekgenre onder de loep en bespreekt uiteraard de Messiah, Händels

der in het boeiende leven en werk van de man. In het eerste deel van de cursus neemt Hans Cools u mee achter de schermen van het Europese politieke toneel. Petrus Alamire leefde en werkte namelijk in een razend interessante periode waarin drie jonge ambitieuze vorsten – Karel V, Frans I en Hendrik VIII – aan de macht kwamen. In het tweede deel staat Petrus Alamire zelf centraal en leidt Ignace Bossuyt u rond in Alamires muzikale schatkamer. U kunt zelf kiezen of u zich verdiept in één aspect of kiest voor de volledige muzikale week.

INFO De cursus vindt plaats van maandag 24 tot en met vrijdag 28 augustus in Amuz Antwerpen. Inclusief concerten en een bezoek aan de bijbehorende tentoonstelling in de Antwerpse kathedraal.

Politiek en muziek uit het 16de-eeuwse Europa Ook de zomercursus bij Laus Polyphoniae, het festival voor oude muziek in Antwerpen, is een traditie geworden. Dit jaar draait het festival rond Petrus Alamire (circa 14701536), leider van een kopiistenatelier waar de meest luxueuze polyfoniehandschriften werden vervaardigd. Professoren Hans Cools en Ignace Bossuyt dompelen u on-

INFO www.davidsfonds.be/academie. Inschrijven kan via de website, via academie@davidsfonds.be of op 016/310.670. 42

“I think these pictures hit on all the elements: historical, psychological, sociological, and aesthetic. And I think that that is the best of what photojournalism is.” – Chair of the 2015 jury / Michele McNally © Bao Tailiang, Chengdu Economic Daily

10 mei tot 7 juni Cultuurcentrum Scharpoord Knokke-Heist Première voor België Info: Cultuurcentrum Scharpoord, Meerlaan 32, 8300 Knokke-Heist T + 32 50 630 430 / Dagelijks van 10 tot 19 uur cultuur.knokke-heist.be/fotolink

reizen

Het vlaggenschip van Davidsfonds Cultuurreizen Cultuurcruises in alle kleuren en maten Sinds de start van Davidsfonds Cultuurreizen in 2004 zijn cruises een vaste waarde in het reisaanbod. Elk jaar opnieuw varen groepen cultuurreizigers langs de Donau, de Dalmatische kust, de Rh么ne en de Sa么ne en van Moskou naar Sint-Petersburg. Maar naast die klassiekers blijft er ruimte voor nieuwigheden. Wat maakt die cruises zo aantrekkelijk? We zochten het voor u uit. 44

Uitzicht op de Chinese megastad Tianjing, met gebouwen tot wel 600 meter hoog.

en cruise. Het woord roept bij de meeste mensen niet meteen positieve associaties op. Ze denken aan grote groepen ongeduldige toeristen en kitscherige shows, om maar een paar clichés te noemen. Bij Davidsfonds Cultuurreizen is een cultuur cruise eerst en vooral een volwaardige cultuurreis, met een hoogstaand programma en een ervaren reisbegeleider die voor diepgang zorgt. Maar het is meer dan dat. “Een cruise is ook een echte vakantie,” vertelt Vic De Donder, die voor Davidsfonds Cultuurreizen al meer dan twintig cultuurcruises heeft begeleid. “Je zit op een varend hotel en dat maakt het heel ontspannend.” Hans Stoop en Rita Van Ingelghem, die in 2014 op Donaucruise gingen, beamen dat: “Op een cruise zie je heel veel in korte tijd en kun je toch ook veel uitrusten: een zalige combinatie! Je hoeft je geen zorgen te maken

over het drukke verkeer en je hoeft niet de hele tijd in- en uit te pakken en met bagage te zeulen.” Een leuke extra bij cruises: op het schip maak je gemakkelijk tijd vrij voor lezingen door de reisbegeleider. Hét uitgelezen moment om wat dieper in te gaan op de geschiedenis en cultuur van het land, de streek of de stad waar het schip op afstevent.

Unieke dynamiek Wat cruises ook onderscheidt van andere reizen is de groepsdynamiek. “Op een rondreis ben je de hele tijd samen met de groep,” vertelt De Donder. “Op een cruise heb je veel meer vrije momenten. Je ziet je medepassagiers alleen tijdens de excursies, de lezingen en het diner, en bij riviercruises ook tijdens de lunch. Als er ’s morgens bijvoorbeeld een excursie van een halve dag gepland staat, zijn de deelnemers daarna vrij van de

TEKST

Sieglinde Michiel

Op een cruise heb je veel meer vrije momenten. Je medepassagiers zie je alleen tijdens de excursies, de lezingen en het diner

lunch tot het diner. Ze kunnen ’s middags eten waar ze willen en daarna rondwandelen in de stad, of ze kunnen wat zonnen, zwemmen of genieten van de a ndere faciliteiten op het schip. Het groepsgevoel is minder geforceerd: het groeit op een natuurlijke manier.” Een cruise is dus ideaal voor mensen die meer op privacy g esteld zijn. Dat geldt zeker voor zeecruises. De Donder: “Zeeschepen zijn veel groter dan rivierschepen en de faciliteiten zijn er ook veel uitgebreider. Soms loop ik wel een halve dag naar iemand te zoeken! Op een rivierschip kom je je medepassagiers toch vaker tegen.”

Zee versus rivier Er zijn nog wel meer verschillen tussen zee- en riviercruises. Op een riviercruise volgen de excursies elkaar sneller op. Volledige vaardagen, zoals op zee, zijn zeldzaam. 45

reizen

Walvissen spotten tijdens de cruise in het Hoge Noorden.

Tijdens zeecruises ziet u soms een hele dag alleen water, terwijl een rivier deel uitmaakt van een landschap dat vol betekenis zit. Dag na dag krijgt u een prachtig uitzicht op de plekken die u passeert. Dat hebben ook Hans en Rita tijdens hun Donaucruise kunnen ervaren. “Boedapest binnenvaren had wat weg van een keizerlijke intrede. Vanaf onze aanlegplaats hadden we een prachtig uitzicht over de omgeving, met de Vrijheidsbrug, de Gellertheuvel, het vrijheidsbeeld, het Koninklijk Paleis, de Matthiaskerk. Mooi overdag, schitterend in de avondzon.” Ook de sfeervol verlichte kathedraal

Op een cruise zie je heel veel in korte tijd en kun je toch veel uitrusten

van Esztergom bij volle maan zullen Hans en Rita niet snel vergeten. Dat wil helemaal niet zeggen dat er tijdens een zeecruise niets te zien is. De steden waar een zeecruise aanlegt, zijn veel groter en indrukwekkender. En in het Hoge Noorden kunt u ook

Tijdens de cruise op de Donau vaart u ook langs de parlementsgebouwen in Boedapest.

vaak walvissen en prachtige vogels spotten. En wat met zeeziekte? “Daar hoef je niet bang voor te zijn,” zegt De Donder geruststellend. “De schepen zijn erg stabiel en de sfeer is vaak zo gezellig dat je gewoon vergeet dat je aan het varen bent. Tijdens een cruise vanuit Istanboel waarschuwde een dame me ooit dat ze zeker ziek zou worden. Ze ging zo in haar verhaal op dat ze niet eens besefte dat we al een half uur vertrokken w aren.” Uw comfort is dus ook op een cruise gegarandeerd.

Strakke timing Vrijheid, ontspanning en culturele diepgang dus, al vraagt een cruise tegelijk ook om meer discipline van de reizigers. Vic De Donder: “Stiptheid is tijdens elke reis belangrijk, maar bij een cruise zijn afspraken echt cruciaal. Een bus kun je nog even laten wachten, maar een schip met meer dan 1.000 passagiers houdt geen rekening met een groep van 25.” Ook de reisbegeleider moet extra goed voorbereid zijn. “Zodra we op het schip zijn aangekomen en terwijl iedereen zich in zijn kajuit installeert, is het mijn eerste taak om contact op te nemen met de guest relations manager. Daarna ontmoet ik de excursion manager, bij wie ik de tickets en informatie voor de uitstappen ophaal. En stap drie is een gesprek met de restaurant manager. Ik moet weten aan

Het cruiseschip Artania in Geirangerfjord in Noorwegen.

De Japanse haven van Yokohama, met zicht op Mount Fuji.

elke tafels onze groep zit en of die tafels, w zoals afgesproken, dicht genoeg bij elkaar staan. Ik wil absoluut voorkomen dat ik eventuele problemen later nog moet oplossen in het bijzijn van alle passagiers.”

Nieuw, nieuwer, nieuwst Naast de klassiekers, zoals de cruises langs de Donau, de Dalmatische kust, de Rhône en de Saône en van Moskou naar Sint-Petersburg, komen er ook geregeld nieuwe cruises bij. Daarvoor zorgen Werner Peeters en zijn collega’s van Omnia Travel, de technische partner van D avidsfonds Cultuurreizen. Ze houden het internationale cruise-aanbod nauwlettend in de gaten. Peeters: “Sommige bijzondere en verre cruises, zoals de Indian Summer Cruise in de Verenigde Staten en Canada, of de cruise via IJsland naar Spitsbergen, bieden we niet elk jaar aan. Zo blijven ze echt uitzonderlijk. We gaan ook actief op zoek naar nieuwe bestemmingen om aan ons aanbod toe te voegen.” Dit jaar staat er bijvoorbeeld voor het eerst een kanaalcruise in Parijs op het programma. De groep van het Davidsfonds heeft het schip voor zich alleen en vaart op de Seine en het Canal SaintMartin. Die formule sprak zo veel mensen aan dat er meteen een tweede afreisdatum vastgelegd werd. Het is duidelijk: de cruises bij Davidsfonds Cultuurreizen hebben de wind in de zeilen. ¶

©s

c ck. rsto utte

Nieuw in 2016: droomcruise van Hongkong naar Tokio In 2010 plande Davidsfonds Cultuurreizen voor het eerst een cruise in het Verre Oosten, van Beijing naar Hongkong. Dat was meteen een succes. In het voorjaar van 2016 wordt het traject uitgebreid én in omgekeerde richting gevaren. “We vertrekken in Hongkong,” vertelt Vic De Donder, die de cruise zal begeleiden. “Een prachtige stad, met een betoverend verlichte skyline. Tijdens de vaart naar Sjanghai geef ik de mensen een inkijk in de Chinese ziel, met een lezing over de Chinese kunst, cultuur en geschiedenis. Na een bezoek aan Sjanghai varen we naar Dalian. Die stad groeit als kool en heeft een gigantische internationale haven. Het is een van dé voorbeelden van het nieuwe China.” Daarna wenden we de steven naar Beijing en na China naar Korea. Een lezing over de Koreaanse cultuur bereidt u voor op het bezoek aan Seoel. Het derde land op de planning is Japan, met aanlegpunten in Nagasaki, Kobe en Tokio. De Donder: “Onderweg geef ik lezingen over de Japanse geschiedenis, de atoombom en de enorme vulkanische dreiging. Het is een reis die de bijzondere band tussen China, Korea en Japan in de kijker zet. Drie landen die zo veel gemeenschappelijke geschiedenis hebben, maar toch zo lang vijanden zijn geweest. Enorm boeiend!” INFO De cruise van Hongkong naar Tokio met Vic De Donder vindt plaats van 28 maart tot en met 18 april 2016. Het uitgebreide reisprogramma vindt u in de folder bij dit magazine of op www.davidsfonds.be/cultuurreizen. U kunt nu al inschrijven via de website, via cultuurreizen@omniatravel.be of op 016/243.838.

reizen kort Kort of lang, ver weg of dichtbij: het aanbod van Davidsfonds Cultuurreizen biedt voor elk wat wils. Wij kiezen alvast drie reizen voor u uit. Het volledige aanbod van daguitstappen, stedenreizen, wereldreizen en cruises vindt u op www.davidsfonds.be/cultuurreizen en in de reisbrochure, die u gratis kunt aanvragen via cultuurreizen@davidsfonds.be of op 016/310.670.

Sinds 2002 viert Oxford elk jaar het lied. Het festival is een absolute aanrader voor klassieke muziekliefhebbers. U kunt er van 16 tot en met 19 oktober naartoe onder de deskundige begeleiding van Fred Brouwers. Op het programma staan de Britse mezzosopraan Sarah Connolly en pianist Graham Johnson, die liederen van Schubert, Mendelssohn en Brahms brengen. De wereldberoemde sopraan Sophie Karthäuser, begeleid door pianist Eugene Asti, zingt liederen van Wolf en Schumann en werk van Poulenc. K atarina Karneus en Neal Davies, laureaten van de prestigieuze BBC-wedstrijd Cardiff Singer of the World, brengen o.a. liederen op teksten van Goethe, onder begeleiding van festivalorganisator en pianist Sholto Kynoch. U geniet niet alleen van drie unieke concerten, maar ontdekt ook alle bezienswaardigheden van de universiteitsstad.

Florence aan de Elbe: Dresden en Saksen Saksen, waar Duitsland aanschurkt tegen Tsjechië en Polen, is een regio met een bewogen geschiedenis. In meer dan 800 jaar tijd drukten ettelijke hertogen, keurvorsten en dictators een onuitwisbaar stempel op de hoofdstad Dresden. Het cultuuraanbod is er dan ook enorm uitgebreid en divers, van de Frauenkirche en het Residenzschloss tot de Gemäldegalerie. Porseleinstad Meissen en zilverstad Freiberg bewijzen dat de streek niet alleen bovengrondse, maar ook ondergrondse rijkdommen heeft. Minstens even waardevol zijn de prachtige panorama’s op de Elbe en de indrukwekkende landschappen van de zogenaamde Sächsische Schweiz. Rik Tyrions neemt u van 8 tot en met 13 september mee voor een boeiende reis naar Dresden en Saksen.

INFO www.davidsfonds.be/cultuurreizen. Inschrijven kan via de website, via cultuurreizen@omniatravel.be of op 016/243.838. 48

De familie Kuijken barst van het muzikale en literaire talent. Marie Kuijken, dochter van Sigiswald en nicht van Barthold en Wieland, speelt pianoforte en is sopraan. Daarbovenop heeft ze ook een enorme passie voor het werk van Goethe, dat ze als actrice en declamatrice graag uitvoert. Dat maakt van haar de ideale gids voor een reis naar Weimar. Van 2 tot en met 6 september geeft Marie Kuijken u inzicht in de declamatiekunst en verheldert ze de band tussen het werk van Goethe en de muziek van Mozart, Beethoven en Schubert. U krijgt een uitgebreide rondleiding door de stad en geniet ’s avonds van unieke recitals door Marie Kuijken, haar zus Veronica Kuijken en bas-bariton Stefan Vock. Zo beleeft u zelf hoe krachtig de lyriek en de theaterperso nages van Johann Wolfgang von Goethe zijn.

Muzikaal topprogramma op het Oxford Lieder Festival

Goethe in woord, beeld en muziek

cultuur smaken

Uw mening Bent u geraakt door een artikel in dit magazine? Hebt u er iets aan toe te voegen? Of hebt u een leuk evenement meegemaakt? Misschien wilt u wel een goede cultuurtip verklappen of gewoon uw mening kwijt. Uw reactie – van maximaal 1.000 tekens inclusief spaties – en foto zijn welkom op cultuurmagazine@davidsfonds.be. In elke nummer maken we een geredigeerde selectie uit het aanbod.

de prachtige foto, die met zijn unieke onderwerp en originele kadrering de geschiedenis van de Vlaamse landbouw tot leven wekt.

was zonder meer virtuoos. De plot stelt niet veel voor, maar de uitwerking in dans, decor en kostumering was een schot in de roos. Sterdansers Wim Vanlessen en Aiki Saito – anciens op het toppunt van hun kunnen – stalen de show met hun adembenemende lifts en pirouettes. De voorstelling straalde pure levenslust en vreugde uit. Kortom: een streling voor oog en oor.

Rechtzetting foto De Nacht van de Geschiedenis De foto hierboven herkent u ongetwijfeld: het was het campagnebeeld van De Nacht van de Geschiedenis 2015. Of misschien kent u hem nog van de cover van het boek Het Vlaamse platteland in de fifties, dat drie jaar geleden bij Davidsfonds Uit geverij verscheen. De foto is gemaakt door de Vlaamse fotograaf Jos Halsberghe, wat we in de programmakrant van De Nacht van de G eschiedenis niet hebben vermeld. In de late jaren 1940 en de jaren 1950 trok Jos Halsberghe met zijn fototoestel dwars door Vlaanderen. Van de Westhoek tot in Limburg maakte hij beelden over het leven op het Vlaamse platteland. Zijn foto’s tonen het landelijke leven in Vlaanderen zoals het vroeger was. We willen ons graag bij de familie Halsberghe verontschuldigen voor de vergetelheid. Fotograaf Jos Halsberghe blijven we in elk geval heel dankbaar voor 52

Paul Verthez, Zottegem

Don Quichot Dankzij Davidsfonds Cultuurmagazine januari 2015 mochten we in de Gentse opera naar Don Quichot gaan kijken, met livemuziek van het Symfonieorkest van Vlaanderen. Een klassieke voorstelling die, ondanks een wat oubollig aandoend eerste bedrijf, toch wist te bekoren. Het hele ensemble danste als een Spaanse f urie op de soms flamencoachtige ritmes, met castagnetten en tamboerijnen in de hoofdrol. De sfeer van de arena was nooit veraf in de op volksdans geïnspireerde choreografieën. Het tweede bedrijf bevatte dan weer meer lyrische passages en baadde in een ietwat sprookjesachtige sfeer. De finale

Dries Van Noten. Inspirations Dank aan Davidsfonds Cultuurmagazine maart 2015 voor het gratis duoticket van Dries Van Noten. Inspirations in Antwerpen. De expo was een intieme én overweldigende tocht door het artistieke universum van de ontwerper. Via verschillende thema’s en referenties – historische, beeldende, etnische, filmische – kregen we inzage in zijn creatieproces en inspiratiebronnen. Door werken van o.a. de Britse kunstenaars Damien Hirst en Cecily Brown, de Spaanse Pablo Picasso, de Amerikaanse Mark R othko werd mode gecombineerd met beeldende

Nicole Deblauwe, Tielt

La Juive Dankzij de gratis duotickets die ik via Davidsfonds Cultuurmagazine maart 2015 gewonnen heb, kregen we de unieke kans om La Juive mee te maken in de Gentse opera. Dat was een beklijvende ervaring. Inderdaad een grootse opera met een groot koor en orkest en een keur aan solisten. Door de prachtige plaatsen op de derde rij namen wij bijna deel aan de voorstelling, zeker omdat het koor en de solisten ook nog eens tussen het publiek kwamen zingen. Ook al kwam de thematiek van de voorstelling – over jodendom versus christendom – uit de 15de eeuw, toch was die zeer actueel, door de duidelijke verwijzingen naar fanatisme, extremisme en terrorisme. Vandaar ook de beveiliging buiten en binnen de opera. Het was voor ons een fantastische ervaring waar we niet over uitgepraat raken en die aanzet tot verdere discussie en nieuwsgierigheid. Smaakt naar meer. Van harte bedankt. Michel Van der Haegen, Berlare

SOCIALE MEDIA

en schone kunsten. Dat resulteerde in een kleurenexplosie in de zwarte ruimtes. Op kleine schermen werden fragmenten uit modeshows gepresenteerd: van de eerste shows tot en met de wintercollectie van 2015-2016. Het was één zintuiglijk avontuur. Een aanrader! Nog tot 15 juli 2015 in het ModeMuseum Antwerpen.

Het Davidsfonds is actief in heel Vlaanderen – en dus ook op Facebook en Twitter. Steeds meer mensen ontdekken ons daar en laten leuke berichtjes voor en over ons achter. @PhilippeMoerma1: Historicus belicht in boek @Davidsfonds onbekend facet: prostitutie tijdens WOI #kortrijk via @HLN_BE – 8 april 2015 @cegesoma: Davidsfonds Cursist na eerste les over familiegeschiedenis: “Van harte bedankt voor uw zeer interessante presentatie” – 1 april 2015 @mrlmcmr: ‘Schim’ van Wally de Doncker, @Davidsfonds, filosofisch 10+. Boek 42/53 #boekperweek binnenkort bij @Kiddowz – 30 maart 2015 @ATweepenninckx: Morgen in #bardumatin “@Davidsfonds: ‘Veldslag om een hart’ heeft de Boekenleeuw 2015 gewonnen! Proficiat Michael De Cock! #hoera #feestje” – 28 maart 2015 @veerledevos: Circusworkshop uitproberen en de kleine wetenschapper uithangen op de Verwendag van het @Davidsfonds te #Mechelen – 29 maart 2015 @DFDenderwindeke: Veel volk in Mechelen. Op weg naar de Vlietenkelder @Davidsfonds – 29 maart 2015 @librarianbe: #NachtVanDeGeschiedenis @Davidsfonds – “Over ettekeis en boerkozen” – lezing Nick Trachet in de bib van Jette – 24 maart 2015 @Paul_Delva: @Davidsfonds #nacht2015 in Oudergem. Over parken in #Brussel. Gemeenschapsvorming, cultuur, natuur: top van DF! – 24 maart 2015 @TVandormael: Full house in GC Nekkersdal met Davidsfonds Laken voor Nacht van de Geschiedenis @Davidsfonds @DavidsfondsBrsl – 24 maart 2015

WILT U OOK UW MENING MET ONS DELEN? VOLG ONS DAN OP www.facebook.com/davidsfondsevenementen www.twitter.com/davidsfonds

wedstrijd TEKST

Kasteel van Gaasbeek BEWERKING

Filip Salmon

Gratis vipduotickets

Een kasteel komt tot leven Twice upon a Castle in Kasteel van Gaasbeek Begin april startte in het feeërieke Kasteel van Gaasbeek, niet ver van Brussel, het erfgoedproject Twice upon a Castle. Dat is het vervolg op Once upon a Castle, waarin met indrukwekkende decors en kostuums het verhaal van de historische kasteelbewoners wordt verteld. Een ideale bestemming voor een zomerse daguitstap, want het kasteel is ook nog eens prachtig gelegen in het hartje van het Pajottenland.

n 2014 gaf het Britse theatergezel schap en kunstenaarscollectief Wild Works een stem aan het K asteel van Gaasbeek en bracht het de kasteel geschiedenis op een magische m anier weer tot leven. Het kasteel liet zijn eeuwenoude herinneringen aan zijn bewoners op de bezoekers los en daagde hen uit om zelf een rol te spelen in het verhaal. De veelzijdige componist Jeroen D’hoe schreef een meeslepende muziekscore en de bekende modeontwerper Tim Van Steenbergen strooide enkele verbluffende theaterkostuums over de kasteelzalen uit.

Na lovende reacties van bijna 35.000 bezoekers zet het kasteel het verhaal in 2015 voort. Een aantal kasteelruimtes werd volledig hertekend, zodat het parcours een flinke boost krijgt. Ga op ontdekking, geef uw hoofd, hart en zintuigen de kost en laat uw verbeelding op hol slaan. Een spannend, grensverleggend project voor jong en oud, waarin mensen en erfgoed elkaar ontmoeten!

INFO www.kasteelvangaasbeek.be. Twice upon a Castle loopt nog tot zondag 8 november 2015 in het Kasteel van Gaasbeek, Kasteelstraat 470, 1750 Gaasbeek.

Korting met uw Davidsfonds Cultuurkaart Met uw Davidsfonds Cultuur kaart geniet u sowieso van het reductietarief in Kasteel van Gaasbeek: voor Twice upon a Castle betaalt u 8 euro in plaats van 10 euro.

15 duotickets voor een unieke nocturne In samenwerking met het Kasteel van Gaasbeek mag het Davidsfonds 15 duo’s gelukkig maken met een unieke nocturne van Twice upon a Castle, op donderdag 6 augustus om 19.30 uur. U krijgt een privérondleiding na de openingsuren, met aansluitend een receptie. Zin om zo’n uniek uitje te winnen? Stuur dan vóór maandag 8 juni 2015 een mail naar cultuurmagazine@ davidsfonds.be met in de onderwerp regel ‘Kasteel van Gaasbeek’. Vermeld zeker uw naam, adres en lidnummer. De winnaars krijgen persoonlijk bericht.

win

Ontdek de magie van extreme schittering...

The

FLANDERS Collection

waar kunst en hoogtechnologie samenvloeien.

Alle juwelen van de “Flanders Collection” zijn gezet met de “Flanders Cut”- diamanten. Deze 8-zijdige diamantslijpvorm is wereldbefaamd door zijn uitzonderlijke schittering... De “Flanders Cut” werd in 1983 door een briljante gemmoloog ontworpen. Het is pas einde 1987 dat deze 8-zijdige diamant voor het eerst werd geslepen. Dit gebeurde in een kleine diamantslijperij in de Antwerpse Kempen. Het is ook daar dat deze schitterende diamant zijn naam Flanders heeft gekregen. De ontwikkeling van deze diamantslijpvorm is het resultaat van buitengewone creativiteit gekoppeld aan de wereldbefaamde expertise van onze diamantslijpers. De juwelen van “The Flanders Collection” worden door een 90-tal juweliers over heel België verdeeld. Deze collectie en/of de “Flanders Cut”- diamanten worden in volgende landen verdeeld: AusTrAlië, CAnADA, CHinA, FrAnKrijK, jApAn, THAilAnD, ZweDen.