—24--
SCHIET
JE
NEE
?
=========================~=—
Als notneus van een jaar of tien spande ik een koord aan de uiteinden van
een
boomtak en schoot tnel een ‘afgedankte’ pijl Zonder veren, naar gaaien die al heel wat van hun pluimen verloren hadden. fijn liggende wip was van hout ge maakt. -
Zo deed. ik mijn intrede in de hsxidboogsport- als af~tammeling van een schuttersfamilie en wie weet als nazaat van een van die Heistenaars die reeds in 1600 lid was van een of ander plaatselijke handbooggilde. De houten pers stond op onze ~k~~rt en met enkele spelmé..kkers leerde ik steeds maar beter schieten tot ik do rangen mocht vervoegen van de jougdschutters in Café De Gouden Leeuw (nu dancing Femina) in de Vlamingstraat, uitgebaat door mijn grootvader Engel Dejonghe. Ik keek met veel bewondering op naar “Pé”. Een ‘v-ènt als een boom met zijn 110 kgr en een krak in het handboogschieten. Hij werd twee maal koning en één maal keizer ‘gokroond’. ia jarenlang bewaard gebleven
De zeer mooie keizersgaai
00000000000
Zo iets van 45 ‘jaar geleden, waren we- met ongeveer 70 j-eugdschutters in “De Gou den Leeuw” en leerden het schieten met raad en bijstand van de ouderen. Na een sïresohieting werd de ganse troep, samen met ônze leormeeSters, op een foto.vereeuwigd door fotograaf Firmin Maelstaf. De foto werd genomen op het toen nog onbebouwde stuk duin op de hoek van de August Beernaertstraat en de Graaf d’Urseilaan waar nu dokter Dhondt woont. Op die foto staan de “scherpsohutters” van de jaren dertig, met onder andere En gel Dejonghe, Jules Haerinok die ook bij de Duinengalm de jeugd leerde kennen en schioten, Fredje Pauw (Nartony-), Jef Rots, Van fasse~ihovo (gehuwd met Natje Pa— trysse), Louis Haerinck, Constant van t’jippens (Neyts) Leopold Martony (Polto) Etienne Vantorre (Kaviak), Louis Moysseman (Lange Louis) Abel Desmedt (gehuwd met Steffe Pikkerulle) René Vantorre, mijn vader zaliger, Richard. Dekoninck(fut). als vaandeldrager en Georges Vermandol met zijn accordeon die voor de muzikale omlijsting zorgde. en pijl.
Wij, jeugdechutters, zaten of stonden er fier bij met boog
Uit de bonte groep halen we ~ de zoon van Jef Rots, Louis Degroote~ (van de Boers) Jerome Noyts, Staftje Haerinok, René Ilartony, Theo Neyts, Loon Wtterwu].ghe (Bui— ties) André Ghevaert, Louitje Noy-ts (nog een tjipper) Viotor en Oscar Devlieghere. (van Ad.rienne van Pier Te].ens) VermeuJn, de zoon van~Kiossak, Charles Despie— gelaere (Suppamper) Georges en Pol Brouokaert (Kromme Sissen), Fernand Hoozee... We schoten met “pianobogen”, ~o noemde men de kleine boogjes.
—25— Hoeveel die toen kostten weet ik niet meer, maar het zal wel een stuk minder ge weest zijn dan de 3 ~ 4.000 fr die nu aan een jeugdboog gespendeerd~r wordt.
De
kwaliteit van onze bogen was natuurlijk navenant en we trokken ook geen 16 kgr Hoofdman.War~je Bouten heeft hetme eens gezegd : ‘~0m een handboogschutt~r voor het leven te worden.moet;je. als schutter in de wieg gelegd zijn.’ In mijn wieg lag geen boog en pijl.
Vandaar wellicht dat het handboogschieten
slechts, een ,jeugdbevlieging was,, zonder sire of keizer te worden. Mijn laatste pijlen heb ik verschoten in het jaar voor de laatste oorlog. M~t mijn vriend. Oscar Ghevaert nam ik deel aan ~de.trad’itïonele kermisechieting op de koer van de. EBES (Noordstraat), En met sukses,.:!., We schoten altijd in “‘tspel~, want daar staan gaaien dicht bijeen~’ Na’ drie~ronden hadden we elk twee gaaien .
geschoten. Komt daar een schutter naar ons toe en zegt : “Jullie drinken niet, maar schieten onze gaaien af. Hier is vijf frank en gaat ermee naar de kermist?. We hebben er eens hartelijk om gelachen. Poen is de oorlog uit~gebro1çen en werden boog, pijl en schiet’lappen op ‘t z~id.er geborgen.
DEFINITIEF 00000000000
Te Heist hebben we altijd vele en goede handboogschutters gehad.
Ze deden het
-zowel :.op de liggende als op de staande wip. Niet allen, maar toch velen scho ten in de zomer op de staande en in de winter op de liggende wip. Wat de staan de wip betreft, kent de huidige generatie alleen de Konin~clijke Duinengalm, maar 50
/
60 jaar geleden bestond een tweede gilde.
Ze droeg de naam “Eendracht
en Vrijheid”. Deze wip stond eerst in de weide van Vandamine (nu c~. Gezellestr) en werd later verplaatst naar de *eide Coornaert langs deWestkapellestraat. Een en ander had waarsoh.ijnlijl- te zien met de dorpspolitiek, want mensprak van de Katholieke pers en dê Liberale” pers~
In elk geval ‘i~er van ~.ie “Eendracht
en Vrijheid” (soms ook Eifeltoren’ genoemd) al lang g~en’ ~p~ïce meer.
Heden ten dage wordt op de liggende pers regelmatig ~esdhoten in de herbergen “Oosthoek” en “Tussen Land en Zee”. Vroeger warei er nog heel wat moer,. plaat sen waar schietingen werden gèorganiseerd.. De o’udèrehzullei~ og wel café ‘
“Burgerwelzijn” herinneren langs dé ICnoki~”straat (nu café J3rixha.m). Daar woonde Louis Vantorre (Bas en Natte Beste en later IClelsÔkop). De ga~.ipere tro~k veel schutters en tijdens de schietingen verkocht Pietje van Herriejaans (Spy~s) droogvis. Het winkeltje van Pietje was trouwens zeer’goe~Zg~ékènd voor de droog— ~vis en de petroleum !!! In het korter verledenhadaèa ‘we daar Staf Koeiewach— ter (Savels), Pol Amefl én Gerard Standaert. In’de Kerks~raat hadden we’ de !1Eifeltoren” met Miel’. ~heyle~.
‘
•Izr de Vlamingstraat “De .G.ouden. Leeuw” bij Engel Dejonghe, d~.e voor de oorlog 1914
—
1918 schietiî~gen gaf in zijn
café langs de Paiinest~aat waar
nu
nog
—26.-. de poort van Sissen de smid i~. We haddeh ook nog het oaf~ van Charles Van tGr~ Çliü ~Di~count op de 1~olle), de gouden Pijl in de Kerks traat, hotel Na Camp~é, Hermans Lybae~t&traa.t ~n de Dageraad in de Kursaaistraat,,, We~k~nnen daar ~iog aan toevQegen de schietingen tijdens de wijkkermissen, in de Garr~ van de kleine markt, oafé ‘t Putje (Vlietinok), mde Oude Kerkstraat rechtover boer Dhondt ~n bij Jan Vermeille in de molenhoek, Vôle heistse handboogschutters stammen uit hetzelfde gezin of hebben familiale handen. Ik noem er maar enkelen : Charles, Albert, René en Loon De Backere, Gusten, Fred, Padje en ~Tarcel iiartony, de Neyts’en (tjippers) Pol, Theo, Fons, Constant en Louis, Pietje Savels— de voorman, Constant Savels de wagenmaker, en T~on Savels (Kraks), Stien en Pier van de Zwartens (Vandierendonck), de Hae —
.ri~iok’s Miel, Jules, Louis. de zoons en kleinkinderen.
Wij vergeten evenmin
de families Valoke en Degroote met Isidoor de huidige jeugdleider, alsmede de Piekerullen Pieter, Jan, Louis, Robort, Georges en Y~ncois (Gheselle) Ook de heistse vrouwen konden even goed (of even slecht ?) schieten als koken. Nu heeft de Duinengalm een nieuwe ras-kampioene met Belinda Decuyper bij de jeugdsohutters. Zo de vader, zo de dochter.., maar er zijn ook altijd gehuwde vrouwen geweest die hun ~ volgden tot aan de pers. Germaine van Medard De~roote’s en Constant Degroote (nul) de nethouder van de gemeenteschool, An— gèle en Predje Pauw, Ilarie van Schippers en Niel Serie... Veel handbooschutters zijn begonnen als pijirapers. Sommigen bleven zelfs de ze job beoefenen tot en met.., zoals Polto, Pletje Doschacht, Kinne (Wtter— wuighe), Non Sys en Portee. Op een wip staan normaal ~én hoçfdvogel, twee zijvoge].s, twee kallen, 6én uil en 36 kleine gaaien op drie. sprangen,
Ter~ gelegenheid van bijzondere sohie—
tïngen wordt soms een sprang .bijgeplaatst met 2 x 8 gaaien. Op vele persen is de uil verdwenen. ~arom ? De bogen die we in onze jeugdjaren kenden, waren allen van espe~hout, gemaakt in do streek van Jemappes en hadden een trekkracht van 15 tot 30.kgr. Nu wordt er al geschoten met vizier, k~trolbogen en stalen bogen van 25.000 fr ‘t stuk. Even- voor de oorlog 14 18 kostte een pijl 40 centiemen. Een kwarteeuw ge— leden werd 25 â 30 fr betaald en nu moeten de schutters 100 125 fr neertellen, —
~.
Een pijl in glasvezel kost 250 fr ! Ik heb he~t in mijn jengd altijd geweten dat gebrôken pijlen nog eens gelijmd werden, zo goed en zo kwaad als het nog kon. D~ lijmpot werd op de boer4— kachel geplaatst en.,. roeren maar ! Die lijmpot bestond uit een “fonte (giet.. ijzer) waterpot” en daarin stond de ietwat kleinere pot met koudlijm die moest opgewarmd worden om bruikbaar te zijn (een bain—marie). Vele schutters lieten hun gebroken pijlen lijmen bij Pietje en Constant Zonneville in de Visserstraat.
—27—
Bij het haridboogschieten spreekt men over “prijeschieten” en “beschr~jvingen”. In de prijsschietingenwaren vroeger meestal ,huishoudartiekelen te winnen zoals koffieserviezen, potten en ponnen, schouwgarnituren én andere sierbeelden% Ook zijn er altijd zilverschietingen geweest en later teljoorsohietin~en. Vooral op do liggende wip o~gan~seert men nog altijd scl3ietingen v~or var]~ez~a,- hespen, koni~nen, vlees, via enkalkoenen, De .prijsscbietingen verminderen, jb~-~ schrijvingen blijve~..
T~ang geleden werd 20,fr inleg betaald voor een bpschrij
ving. Nu kos.t het al 60 ~ 120 fr. Inl~g 100 fr, terug 40 fr, betekent dat Voor &eder afgeschoten kleine gaai 40 fr wordt terug betaald. Een hor4~dvdge1 heeft aikwijls een waarde van 500 fr en meer.
In ‘t spel worden ook witte,
g~roene en rode gaaien gezet die een verschillende geidwaarde hebben. vingen van 6 ?~. 10.000 fr zijn nu niet zeldzaam. stemd. op het aantal deélneniende schutters.
Beschr-ïj—
Soms worden de prijzen afge
00000000000
De funkties en bevoegdheden in een handbooggilde hebbeii door de eeuwen heen hun benamin~en aard behouden. Dô H00FDII~N is de voorzitter op alle vergader±ngên en ‘woordvoerder op de pledhtigheden. Hij bewaart de e~etekens van de gilde~ “ten huize”. De STiDHOUDER is ‘de ouder—voorzitter en vervangt de hoofdman bij zijn afwezigheid. De IC0NIN~ (Sire) heeft het bevel over de pers tijdens de schiotingen en vervangt lid en kan de hoofdman, voert hot bevel wanneer zicht over de meubelen
de de de en
hoof’d.man en de stadhouder. De DEI~N is het oudste stadhouder en de koning vervangen. De HOFI~]EESTER gildéleden in een stoet optrekken. Hij houdt toe toebehoren en zet de gaaien dp de pers. De ZORGERS
hebben toezicht over de rekeningen en betalingen. De BALJVWS hebben politie— tozzicht op het bestuur en ontvangèii de boeten~van de leden. De GRIFF~R be— waart
aé
titels en papieren en houdt het verslagboekbij.
De TRES0RR~R int de
ontvangsten en doet de betalingen. Handboogschieten had niet altijd een vre desdoél. Daarom wellicht dat vroeger de schietingen begonnen met een kanonschot. Eén schot bij de aanvang van cie schieting en elk begin van een nieuwe “ronde” Drie schoten bij het afschieten van een hoofdvogel, twee schoten voor een zijvogel, ~én schbt voor een~kalle. *
Nu nog worden: de s~hntters ingedeeld in de “peletons” al is het wat folklore geworden met namen als : de krabbers, de deserteurs, de ‘v-uiirtoren, de waterfla.s— se, de meikkanne, dewolen&raaiers... En misschien krijgen ~1e: no~ de “s fen” en de “punkers”... ??? Pierre Van’bor~e