Loker sint sebastiaansgilde (15e eeuw tot in de geuzentijd 1564 93) (1616 1798) (1840 1911 ) biekorf

De Sint-Sebastiaansgilde te Loker Sint-Sebastiaan, die de patroon was van ontelbare schuttersgilden in ons land, was dit ook van de handbooggilde te Loker.

In het nieuw reglement van 1750 stond te lezen: ‘In de prochie ende baronnie van Locre is van immemoriale tijden geweest eene gilde van de schotterie van den edelen handboge onder het reglement van den Heere van Locre...’

Ze werd reeds in de 15e eeuw opgericht maar ging te niet in de ‘troubelen’ van de Geuzentijd. In 1616 werd de schuttersgilde heropgericht bij ‘letteren van octroy ende privilegie’ van 25 mei.

Onder Maria-Theresia kreeg de gilde in 1750 een nieuw reglement en fleurde opnieuw op. Ten tijde van de Franse verovering werd zij, zoals alle gilden, afgeschaft.

Het gildehof werd bij bevel van 21 thermidor VII (= 8 aug. 1799) verkocht aan Pieter Desmuyck uit Brugge voor 460 F. In 1840 kwam een nieuwe St-Sebastiaansgilde tot stand, die enkel een gilde was voor het verzet. De standregels bepaalden het jaarlijks inleggeld, de zomerschietingen en een jaarlijks maal of souper.

In 1911 waren er, samen met de erevoorzitter en de raad, 39 leden.

De oorspronkelijke standregels van de 15 e eeuw en van 1616 waren verloren gegaan.

Het reglement van 1750 bestond echter nog vóór de eerste wereldoorlog en werd bewaard in het huis van de familie Six te Loker, dat het oude schutterslokaal was. Op de tentoonstelling te Brussel in 1910 hing het reglement uit in de afdeling ‘folklore’ samen met een zichtkaart van het huis Six. In 1840 werden de standregels nog eens herzien bij de heroprichting van de gilde, alsook in 1911 ter gelegenheid van de plechtige inhuldiging van weledele heer Louis Behaghel als erevoorzitter der gilde.

Onder de leden van 1867 vinden wij volgende: Baron de Page, erevoorzitter, Raymond Driessens, C. De Keuwer, Francois Vandromme, J.B. Thibaut, Edward Vandromme, Benoit Top, Ch. en P. Deburgrave, H. Thoris, Th. Crabbe, Cyriel Driessens, René Specenier.

Drieënvijftig leden tekenden de vernieuwde standregels in 1894, o.a. Th. Crabbe, C. Deburgrave, A. Samyn, A. Vandromme, Emiel Barbery, Jules Deweerdt, Cyriel Sohier, Henri Top, Omer Desmulie, Benoit Dekeuwer, Emiel Driessens, H. Thoris, Alidoor Boussy, Cyriel Six en Victor Louf.

Bij de inhuldiging van heer Louis Behaghel als erevoorzitter waren er 39 leden die hun handtekening plaatsten, o.m. Ernest Vandromme, voorzitter sedert 1901; Cyriel Six, Theophiel Crabbe, E. Samyn, leden van de komissie sedert 1894; Emiel Driessens, schrijver sedert 1894.

Biekorf. Jaargang 58 1957

Aan de hand van een afschrift van de oude standregels van 1616 kunnen wij nagaan hoe het er in de gilde toeging.

Aan het hoofd van de gilde stond een ‘hoofdman’ benoemd door de heer van Loker.

Later is dit de voorzitter geworden, gekozen door de leden.

Daarna kwam de ‘Coninck’. Deze was de gildebroeder, zoals art. 5 zegt, die op de jaarlijkse gaaidag, nl. de maandag na sinksen, de eregaai afschoot.

Er waren ook nog gouverneurs, die naderhand commissieleden of raadsleden werden genoemd.

Na de herinrichting in 1840 en de nieuwe standregels in 1894 was er ook nog een schrijver en schatbewaarder in het bestuur.

De gilde had ook nog een ‘Cnape’ of knecht, die o.m. de gildebroeders moest verwittigen, de namen van de schutters afroepen bij de schieting en zorg te dragen had voor veel kleine diensten bij de bijeenkomsten van de gildebroeders.

Volgens art. 7 mochten er niet meer dan 80 leden zijn. Ze moesten allen ‘van goeden faeme ende reputatie zijn’ en bij het aanvaarden als gildebroeder moesten zij met opgeheven hand de eed afleggen: goede en getrouwe gildebroeder te wezen, de eer van God almachtig, van Maria zijn gebenedijde Moeder en van onze Moeder de Rooms-Katholieke Kerk in alles voor te staan en te helpen verdedigen, peis en vrede onder de medeconfraters te voeden, de baljuw van deze parochie, in naam van de heer van Loker, behulpzaam te wezen en bijstand te verlenen.

Volgens art. 9 van het reglement moest ieder gildebroeder, ten minste binnen de acht dagen na zijn eed, voorzien zijn van boog en pijlen. Hij was ook nog verplicht in de processie van Loker mee te gaan, met zijn pijl in de hand.

Bij het schieten moest er gezwegen worden of men werd beboet met 2 schellen parisis (art. 10).

Zo er een schutter gekwetst werd door de neerkomende pijl, dan moest de gildebroeder die geschoten had bewijzen met twee getuigen dat hij geroepen had en teken gedaan eer hij schoot (art. 13).

Gildebroeders onder elkaar mochten niet twisten. Was er toch een die in twist viel, dan werd zijn geval ‘berecht’ door de hoofdman, koning en gouverneurs (art. 14).

Wie de gilde verliet, 't zij hij door de raad werd uitgesloten of uit eigen beweging wegging, dan moest hij aan de gilde geven 1 zilver mark, zijn boog en 2 dozijnen pijlen (art. 16).

Op de vergaderingen en schietingen was het verboden te zweren en ‘de naeme van God almachtigh te blasphemeeren’ op boete van een half pond was voor het altaar van de gilde (art. 19).

Bij het overlijden van een gildebroeder moest men dit bekend maken aan de raad, die de ‘knape’ uitzond om de gildebroeders te verwittigen. Iedereen moest tegenwoordig zijn op de begrafenis, zowel in de kerk als bij de teraardebestelling (art. 26).

Het lijk werd gedragen door de raadsheren en, indien er geen genoeg waren, door andere gildebroeders (art. 27).

Biekorf. Jaargang 58 1957

Als de ‘quarte’ uithing, d.i. het reglement op perkament geschreven, dan mocht geen enkele gildebroeder ‘toeback smooren’ (art. 33).

De gilde luisterde de drie jaarlijkse processies op, ook de plechtige inhalingen van de Bisschop of de Baron, als zij voor de eerste maal naar Loker kwamen.

Vreugdeschoten werden door hen gelost 's morgens vóór de komst en bij het heengaan.

In de stoeten en processies droegen de hoofdman, koning en gouverneurs op hun borst, de kentekens van hun waardigheid, d.i. de breuken of gildekettingen.

Het gildehof, dat de naam droeg van ‘St-Sebastiaan’ of ‘handbogenhof’, was gelegen op de hoek van de huidige Gildestraat, waar de hof is van de hoeve Delporte en vóór 1914 het huis was van de kinders Six. Het huis met ‘lochting’ en een partij gras, samen meer dan 2 gemeten, was vroeger eigendom van de gilde. In de ligger of terrier van Loker van 1687 staat het ook bekend: ‘de ghilde van St-Sebastiaan tot Loocker eenen ghersbilck met huys eropstaende’. Het gildehof brandde af in 1759 en in 1794.

Als ander bezit van de gilde stond nog bekend, het vaandel, dat nu nog bewaard wordt in het St-Antoniusgesticht, de trommel en de zilveren halsband met schakels van de koning, die in de 17e eeuw in pand werd gesteld voor parochieschulden.

Toen in 1840 het nieuw reglement werd opgemaakt, had de gilde als zodanig geen eigendomsrecht meer. De gildebroeders lieten dan te Belle een houten StSebastiaansbeeld maken, dat in de gildekamer geplaatst werd.

De vroegere inkomsten kwamen van de cijnspacht van het gildehof, de jaarlijkse bijdrage der leden, een toelage van de gemeente, gewoonlijk een ton bier of de waarde ervan, een of ander gifte van de heren van Caeneghem of een bijzonder weldoener.

Bij het heroprichten van de gilde was het enig inkomen de jaarlijkse bijdrage en de boeten.

We kennen nog enige gouverneurs van de oude gilde: Jan Deconinck, 1660; Jan Premeque, molenaar op de Scherpenberg, 1661; Philip Ghillebert, 1664; Hendrik Dieussaert, 1665; Christiaen Nevejan, 1667; Jacob Decreus, 1676; Pieter Frans Vandromme, 1741; Jan Legrand, 1755; Pieter Devos, 1768; Bertinus Warenbourg, 1776; V. Dehaese, 1777.

Vroeger heette de straat waar het gildehof stond de Vier Windenstraat. Als enig overblijfsel van de St-Sebastiaangilde werd ze genoemd de Gildestraat.

Jaarlijks wordt er op een zondag nog een mis gecelebreerd voor de afgestorven leden van de gilde.

C.D. Biekorf. Jaargang 58 1957