SCHUTTERSBRIEF Onregelmatig maar frequent verschijnend e-magazine als ideeënbus, discussieforum, actieprogram en informatieblad voor het schutterijwezen in het Nederlandstalige gebied van de EGS Nummer 27 – Maastricht, dinsdag 31 mei 2005 REDACTIE Bezoekadres: SB-redactie, p/a Franciscus Romanusweg 6-B, 6221 AE Maastricht Telefoon (met voicemail): 043 - 325 76 62; vanuit het buitenland: 00.31.43.325 76 62 Mobiel: 06.42 58 70 04 Fax : (00.31) (0)43.310 04 06 E-mail: redactie@schuttersbrief.nl Voorlopige bankrekening binnenland: 85 88 27 298 t.n.v. Alfred Disch te Maastricht Voorlopige bankrekening buitenland IBAN-code: NL86SNSBO - 85 88 27 298; BIC-code: SNSBNL2A ten name van / auf den Namen von / au nom de / in the name of: Alfred Disch, NL - 6221 AE Maastricht
Redacteurs: 1) Alfred Disch; 2) vacature(s).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------INHOUD EGS-JEUGDSCHUTTERSDAG OP 25 JUNI 2005 TE WINTERBERG (D), blz. 482-483 En verder: twee nieuwe en vijf oudere rubrieken, blz. 484-496
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------COLOFON De Schuttersbrief (SB) verschijnt sinds 19 juni 2004 en is een uitgave van de SB-stichting i.o. De SB wordt gratis verstrekt: zie de verzendlijst op de voorlaatste pagina van SB-nummer 8. Met de SB worden bij tijd en wijle de zogeheten ‘SB-Bijlagen. Werkdocumenten voor het schutterswezen’ meegezonden. De SB-Bijlagen verschijnen ten minste tweemaal per jaar. Wilt U ook GRATIS en RECHTSTREEKS de SB en de SB-Bijlagen ontvangen? Laat dit dan m.v.v. Uw volledige naam, Uw woonadres en Uw telefoonnummer weten aan: redactie@schuttersbrief.nl. Daar de aan de uitgave van de SB-nummers en SB-Bijlagen verbonden kosten vooralsnog gehéél worden betaald uit particuliere middelen, verzoekt de redactie U om een vrijwillige bijdrage o.v.v. ‘Donatie’ te storten op de hierboven vermelde (voorlopige) bankrekening van de SB-Stichting (i.o.). Voor Uw zéér gewaardeerde gift, hoe gering ook, zegt de redactie U bij voorbaat hartelijk dank! De Schuttersbrief heeft een doorlopende paginering. Veelgebruikte afkortingen worden verklaard op de laatste pagina van SB-nummer 26. U mag - om o.a. auteursrechtelijke redenen - uitsluitend voor eigen persoonlijk gebruik de SB uitprinten, dus niet (!) ten behoeve van anderen. Oude nummers van de digitale Schuttersbrief kunnen te allen tijde bij de redactie worden opgevraagd. Geprinte maandedities, inclusief eventuele SB-Bijlagen en voorzien van inhoudsopgave, verkorte versies in het Nederlands en Duits, register, omslag en rugband, zijn te verkrijgen door overmaking vooraf van € 5 per exemplaar (porto inbegrepen!) naar de hierboven vermelde bankrekening. Jaarabonnement: € 50. Digitale en schriftelijke post ter publicatie in de Schuttersbrief wordt naar onderwerp gerubriceerd en vervolgens in logische volgorde opgenomen in de betreffende SB-rubriek. Wilt U óók Uw eigen berichten opgenomen zien in de SB, gelieve dan per brief of per e-mail steeds slechts één onderwerp te behandelen. Dat vergemakkelijkt aanzienlijk de rubricering van de correspondentie in de SB. In principe worden alle ingekomen brieven en e-mails geplaatst, ook indien ze van dezelfde persoon en van dezelfde datum zijn. Bovendien wordt voor elk nieuw aangedragen onderwerp een nieuwe rubriek in de SB geopend. © Copyright: SB-stichting (i.o.), Maastricht MMIV
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------INTERNET De SB is ook te raadplegen op de EGS-website: www.egs-schuetzen.com > Schuttersbrief.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 27 31 mei 2005 481 1
MEDEDELINGEN Vervolg op SB 26, blz. 473
MEDEDELING 24 (inzake de EGS-Jeugdschuttersdag) [Vervolg op SB 20, blz. 382] EERSTE EUROPESE JEUGDSCHUTTERSDAG
Heraldisch wapen van de EGS
In samenwerking met de Europese Gemeenschap van Schutterijen (EGS) organiseert de Sauerlandse Schuttersbond (SSB) de Eerste Europese Jeugdschuttersdag (jongeren t/m 24 jaar) op zaterdag 25 juni 2005 te Winterberg (D) PROGRAMMA Tot 10.00 uur: aankomst deelnemers op parkeerplaats van ’t Kurpark in Winterberg 10.30 uur:
begroeting van de deelnemers
11.00 uur:
aanbod bezichtiging van en deelname aan: A - de bobslee- en rodelbaan (bezichtiging) B - de springschans (bezichtiging) C - de biatlonbaan (bezichtiging) D - de zomerrodelbaan (gebruikmaking) E - vendelen (demonstraties door de deelnemers) F - muziekuitvoeringen (demonstraties door de deelnemers) G - overige schutterijonderdelen (demonstraties door de deelnemers) H - de schietbaan in Winterberg (luchtgeweerschieten) I - Internationale Biatlonwedstrijd (toeschouwen) Voor de onderdelen A t/m I is aanmelding noodzakelijk en mogelijk door middel van opgaveformulier.
16.00 uur:
feestelijke optocht naar het Marktplein in Winterberg voor * de vendelhulde, * de prijsuitreiking, * de slotmanifestatie
ca. 18.00 uur: vertrek van de deelnemers naar huis. Alle deelnemers ontvangen een herinnering Het EGS-bestuur nodigt de jeugdschutters uit om naar Winterberg te komen Lothar Heupts, Algemeen Secretaris van de EGS
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------482 31 mei 2005 Schuttersbrief - nummer 27 2
Naar wij hebben begrepen, heeft het EGS-bestuur via de schuttersfederaties en schuttersbonden reeds afgelopen maart aan alle schutterijen/schuttersgilden een opgaveformulier verzonden voor deelname aan de Erster Europäischer Jungschützentag [= Eerste Europese Jeugdschuttersdag] op 25 juni a.s. te Winterberg in Sauerland (D). De SB-redactie
Stad Winterberg, hoofdplaats van de gelijknamige gemeente, in de landstreek Sauerland
Info-adressen EGS - algemeen secretariaat: telefoon: 00.49.2164.48 0 99; fax: 00.49.2164.48 1 01; e-mail: lothar heupts@gmx.de of generalsekretaer@egs-schuetzen.com; website: www.egs schuetzen.com. SSB - secretariaat: telefoon: 00.49.291.5 79 93; fax: 00.49.291.5 26 93; e-mail: peter.hengesbach@ gmx.de of ssbe.V.@t-online of info@sauerlaender-schuetzenbund.de; website: www.sauerlaenderschuetzenbund.de. Toeristsche informatie Winterberg: Am Kurpark 6, D-59955 Winterberg; telefoon: 00.49.2981.92 5 00; fax: 00.49.2981.92 50 24; e-mail: info@winterberg.de; website: www.winterberg.de. Internet-informatie stad en gemeente Winterberg: www.stadt.winterberg.de. Schutterijen in de gemeente Winterberg: Schützengesellschaft 1825 e.V Winterberg (www.schuetzen gesellschaft-winterberg.de), Schützenverein Langewiese 1874 e.V. (www.langewiese.net/schuetzen), Schützenbruderschaft St.Hubertus Niedersfeld e.V. 1888 (www.sb-niedersfeld.de) en Schützenbruderschaft St.Hubertus 1889 e.V. Silbach (www.schuetzen-silbach.de).
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 27 31 mei 2005 483 3
SINT-ROCHUSSCHUTTERIJEN (1) VAN: De Heer Chris Lentz, archiefbeheerder van de Oude Koninklijke St.-Rochus te Gent Evergem (O.Vl.), 4 mei 2005 Beste, Door de heer Frans Snijders, assistent-griffier van de Hoge Gildenraad der Kempen, ben ik aan Uw e-mailadres gekomen. Als archivaris van de Oude Koninklijke Gilde Sint-Rochus, een kruisboogschuttersmaatschappij die sedert 1820 ononderbroken in Gent (B) actief is, ben ik ten zeerste begaan met de geschiedenis van onze gilde en deze van de heilige Rochus. Nu heb ik het vermoeden dat er ergens nog schuttersmaatschappijen bestaan met als beschermheilige Sint-Rochus. In Lanaken zou er een Sint-Rochusschutterij bestaan; maar daar weet ik verder niets van. Kunt U mij inlichtingen bezorgen of (e-mail)adressen i.v.m. gilden of verenigingen die aan kruisboogschieten doen en die de naam Sint-Rochus voeren? U mag mij ook alle inlichtingen bezorgen over andere kruisboogschuttersverenigingen. Dank bij voorbaat. Mvg, Chris Lentz.
AAN: De Heer Chris Lentz Maastricht, 4 mei 2005 Geachte Heer Lentz, Met Uw e-mail was ik zeer ingenomen. Het verheugt mij steeds weer, als ik ook uit de provincie Oost-Vlaanderen een e-mail of een brief ontvang. Zulks gebeurt naar mijn smaak nog veel te weinig; dit in tegenstelling tot sommige andere provincies in België. Zo onderhoud ik o.a. met Frans Snijders te Meer (prov. Antwerpen) telefonisch en digitaal contact. Ik ben hem dan ook erkentelijk ervoor, dat hij U mijn e-mailadres doorgaf. Ik kan U ongetwijfeld helpen, zoals trouwens nogal wat actievelingen onder de lezers van het e-magazine Schuttersbrief (SB) dat óók kunnen. Immers, er verschijnt welhaast geen SBaflevering, of er staat hier of daar wel iets over de Kruisboog vermeld! Zo vindt U op blz. 436438 van SB 24 een geïllustreerd artikel over de kruisbooggilde St.-Joris te Meer die dit jaar het Landjuweel binnen de Hoge Gildenraad der Kempen (HGK) mag organiseren. En in de SBaflevering over twee weken zult U diverse kruisbooggilden in de provincie Gelderland vermeld vinden, mét hun digitale adressen (SB 26, blz. 474-479). Meer adresgegevens volgen te zijner tijd nog, want het is de bedoeling om de adressen van alle (!) Nederlandse en Vlaams-Belgische schuttersgilden (schutterijen) - ongeacht welk schietwapen zij hanteren: kruisboog, handboog, vuurwapen of luchtdrukwapen - in de SB te registreren. Op verzoek wordt zelfs tevens gewerkt aan adressenlijsten van schuttersorganisaties in Wallonië, Brussel en de Oostkantons. Het is dus alleen al om die reden interessant voor U de SB te blijven volgen. Maar, begrijp ik, Uw belangstelling gaat ook en misschien wel vooral uit naar: a) de geschiedenis van kruisboogorganisaties die vernoemd zijn naar St.-Rochus, b) de historie van de overige, eveneens naar de heilige Rochus genoemde schuttersverenigingen (Handboog, Vuurwapen, Luchtdrukwapen) en c) allerlei gegevens betreffende de figuur Rochus. Ik meen dat ook wat dit alles aangaat, U een en ander in de SB kunt vernemen en U op Úw beurt het nodige in de SB de lezers kunt vertellen. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------484 31 mei 2005 Schuttersbrief - nummer 27 4
U uit het vermoeden, ‘dat er ergens nog schuttersmaatschappijen bestaan met als beschermheilige Sint-Rochus.’ Dat vermoeden is juist! Eveneens hebt U het bij het rechte eind wat betreft een St.-Rochusschutterij in Lanaken (Belg.Lb.). Om preciezer te zijn: het gaat hier om de St.Rochusgilde te Gellik in de aan de stad Maastricht (NL) grenzende Belgisch-Limburgse gemeente Lanaken. Deze karabijnschuttersgilde wordt in een van mijn SB-boekbesprekingen genoemd, tezamen met o.m. de St.-Rochusgilde van Genenbos (gemeente Lummen) en de St.Rochusgilde [te Bessemer] (gemeente Zutendaal); zie Alfr.Disch: Recensie (05): jubileumboek b.g.v. het gouden P.V.K.S.G. Limburg, 1950-2000, in SB 5, blz. 189-190, meer speciaal blz. 190. De auteur van het door mij besproken boekwerk is de heer Jean Theunissen, secretaris van het Provinciale Verbond [lees: Hoofdverbond] Karabijnschuttersgilden Limburg. Zijn volledige adresgegevens luiden: J.Theunissen, Zutendaalweg 10, 3740 Bilzen; 089 - 41 75 30; e-mail: theunissen.jean@belgacom.net. U zult inmiddels begrepen hebben, dat de zo-even genoemde St.-Rochusgilden alle drie deel uitmaken van het eerder gemelde hoofdverbond. Overigens behoren de St.-Rochus van Gellik (opgericht vóór 1678) en die van Bessemer (opgericht in 1883) tot het Verbond ZandLeemstreek en de St.-Rochus uit Genenbos (opgericht in 1657) tot het Verbond Lummen Groep Zuid. In de publicatie van Jean Theunissen vindt U ze alle drie beschreven en wel op respectievelijk blz. 75, blz.120-121 (met illustraties) en blz. 76. Als U geluk hebt, heeft dhr. Theunissen nog een exemplaar van zijn boek voor U. De prijs bedraagt slechts 7½ euro; dit is dan wel exclusief portikosten. Alle bij de P.V.K.S.G. Limburg aangesloten schuttersverenigingen zijn klepschutterijen, zogenoemd naar het metalen plaatje (de ‘klep’) dat zich boven op een metershoge staak bevindt en waarop met de karabijn (6 mm) wordt geschoten. Wordt de klep geraakt, dan tuimelt die aan een draad naar beneden. Met behulp van dezelfde draad wordt de klep weer naar boven op zijn plaats getrokken en de volgende schutter is dan aan de beurt om te schieten. Dit ‘klepschieten’ heet in Noord-Brabant en elders in Nederland ‘wipschieten’, niet te verwarren met andere vormen van wipschieten. Buiten Uw eigen kruisbooggilde (Gent) en de zojuist besproken drie klepschutterijen (Bessemer, Gellik en Genenbos) zijn mij geen andere St.-Rochusschuttersgilden in België bekend, ook niet uit het verleden. Beperk ik me tot Nederland, dan tel ik er slechts één minder, d.w.z. twee voormalige en één bestaande die naar de heilige Rochus vernoemd zijn. De enige huidige, mij bekende Nederlandse St.-Rochusschutterij is die van het oude vestingstadje Stevensweert, gemeente Maasbracht, provincie Limburg. Deze St.-Rochusvereniging is een buksschutterij en hanteert de zogenaamde ‘zware buks’ (= de Limburgse of Rijnlandse buks = het ca. 16 kilo zware ‘groot wedstrijdgeweer’). De schutterij werd vermoedelijk in 1898 opgericht, daar zij bij schrijven van 22.7.1910 koningin Wilhelmina om een medaille vroeg voor een schiettoernooi b.g.v. het 12½-jarige (!) bestaan van de vereniging (welk verzoek werd ingewilligd). De schutterij was aanvankelijk (tot 1964) uitsluitend bedoeld voor bewoners van ’t Eiland, een voormalig gehucht onder Stevensweert. Zij kreeg van gemeentewege bij oorkonde d.d. 15.6.1985 het beheer over een kanon, genaamd ‘Dikke Werta’, om te gebruiken voor ceremoniële doeleinden. Haar drumband draagt een fantasie-uniform; terwijl de rest van de schutterij gekleed gaat in een historisch uniform, d.w.z. gildenkledij (rood, geel, zwart en wit) die herinnert aan de Spaanse periode van Stevensweert. De beide voormalige St.-Rochusschutterijen zijn die van Hulsberg (gemeente Nuth, eveneens provincie Limburg) en van Boxmeer, provincie Noord-Brabant. Indien U over die beide meer wilt weten, zal ik U daar graag bij gelegenheid nader over berichten. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 27 31 mei 2005 485 5
DE ST.-PETRUS- EN ST.-PAULUSGILDE TE ARCEN (1) VAN: De Heer Paul Troost, secretaris van de Jubileumcommissie van de St.-Petrus- en St.-Paulusgilde Geachte Heer Disch,
Arcen (Lb.), 22 mei 2005
Via onze oud-majoor Rob van Well hebben wij Uw e-mailadres gekregen. Wij hebben vernomen, dat U erg veel kennis hebt over de historie van Limburgse schutterijen / gilden. Ons St.-Petrus- en St.-Paulusgilde uit Arcen, waar alleen mannelijke vrijgezellen vanaf 16 jaar en niet ouder dan 34 jaar lid van kunnen worden, bestaat in 2006 precies 300 jaar. (We hebben in Arcen tevens het nog oudere St.-Sebastianusgilde, waar alleen getrouwde mannen en mannelijke vrijgezellen van 30 jaar en ouder lid van mogen worden). Met enkele ‘vrienden van het gilde’ zijn wij momenteel bezig met de voorbereidingen om in het 2de kwartaal van 2006 een jubileumboek over ons St.-Petrus- en St.-Paulusgilde uit te brengen. Het boek zal geschreven worden door drs. Fons Elbersen, oud-gildenmeester van ons gilde en voorheen o.a. werkzaam als hoofdredacteur van Dagblad De Limburger. We mogen Fons dus een professional noemen. Vooral van de jaren vóór de Tweede Wereldoorlog is het erg moeilijk om de historie van ons gilde boven water te krijgen. E.e.a. heeft vooral te maken met het feit dat er ook toentertijd al zeer veel wisselingen van de wacht zijn geweest binnen het bestuur van ons gilde (de meeste mensen bleven maar enkele jaren lid) en dat er zodoende erg weinig bewaard is gebleven. Momenteel is iemand van onze commissie bezig om het gemeentearchief ‘door te spitten’ om historisch materiaal boven water te halen. Dit valt echter op dit moment nog niet echt mee. Fons Elbersen wil het boek in principe beginnen met het jaartal 1706, het oprichtingsjaar. De originele oprichtingsakte ligt overigens in ons gemeentehuis en zal zeker in het boek gepubliceerd worden. Nu komen er al direct twee vragen naar boven, waar U ons misschien antwoord op kan geven. 1) Wat speelde zich er in 1706 af in Arcen en omgeving? 2) Waarom werden er in die tijd schutterijen / schuttersgilden opgericht? Zou U ons antwoord kunnen geven op beide vragen? We hopen dat U ons van dienst kan zijn, en zouden graag van Uw kennis gebruik willen maken indien er t.z.t. wederom vragen bij ons naar boven komen. Met schuttersgroet, Paul Troost.
AAN: De Heer Paul Troost Geachte Heer Troost,
Maastricht, 21 mei 2005
Alleen al voor de beantwoording van Uw beide vragen zijn er twee hoofdstukken in het door Uw commissie geplande jubileumboek makkelijk vol te schrijven. Juist met het oog op die feestuitgave heb ik reeds driekwart jaar geleden (september 2004) en nog langer geleden enkele suggesties kenbaar gemaakt (inclusief de tip om vooral niet langer te wachten en dus onmiddellijk te starten met het schrijven van dat boek) aan bestuursleden van Uw schuttersorganisatie en van de Stichting Heemkunde Arcen (dhr. J.Keltjens). Sedertdien heb ik taal noch teken vernomen. Neemt U daarom eens contact op met de secretaris van Uw vereniging en/of met diens directe voorganger. Uiteraard staat het ook de heer Fons Elbersen vrij om mij te contacteren, als hij meent dat ik hem van dienst kan zijn. Neemt U vooral ook eens contact op met drs. Luc Wolters (Simpelveld): hij weet ontzaglijk veel van het Limburgse schutterijwezen. -----Met vriendelijke groeten, Alfred Disch ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------486 31 mei 2005 Schuttersbrief - nummer 27 6
HET SCHUTTERIJWEZEN TE SUSTEREN, VROEGER EN NU (2) Vervolg op SB 26, blz. 470
VAN: De Heer Drs. H.H.G. (Rico) Beckers, voorzitter van Schutterij St.-Nicolaas te Susteren Susteren (Lb.), 24 mei 2005 Beste Alfred, Met dank voor jouw wetenswaardigheden over het schutterswezen in Susteren. In Heemklank (1991, nr. 3) - dit is een periodiek van de Natuurvrienden uit Susteren - schrijft Guus Janssen uit Sittard, dat in de bijlage van de hertogelijke kerkvisitaties van 1559 een overzicht staat waarin de inkomsten van de St.-Nicolaasbroederschap vermeld staan. Maar ook het St.-Annabroederschap (!!!!) werd hierin vermeld. Van deze schutterij / broederschap had ik nog nooit gehoord. Ook de band met de pastoorskapel in Dieteren en de prebende van de pastoor als kanunnik werden vermeld. Conclusie midden 16de eeuw (1559) marcheerde de St.-Nicolaasbroederschap in Susteren rond en was deze verbonden met de parochiekerk van H.-Amelberga. Wellicht later volgt er nog meer over het ontstaan van de broederschap. Jouw vraag over de St.-Sebastianus (anno ca. 1400) kan ik bevestigend beantwoorden. Ook zij marcheren heden ten dage nog steeds door Susteren. Leuk om te weten, dat er aan de Baakhoverweg te Susteren nu vandaag de dag door beide schutterijen, St.-Nicolaas en St.-Sebastianus, een gezamenlijk schietterrein met een mooi schuttersgebouw wordt beheerd. Met vriendelijke groet, Rico Beckers.
De Loerejon: het in 1989 aan de Baakhoverweg 2 te Susteren totstandgekomen verenigingsgebouw en schietterrein van de beide schutterijen St.-Sebastianus en St.-Nicolaas. Rechts staan de schietbomen (hier: zonder hark) voor het ‘bölkes’- [= ‘bolletjes’- = blokjes]schieten. Loerejon is in het plaatselijke dialect de benaming voor het vizier van de schuttersbuks.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 27 31 mei 2005 487 7
AAN: De Heer Rico Beckers Beste Rico,
Maastricht, 24 mei 2005
Je weet: om de historische waarheid te vinden is het bij tijd en wijle nodig om ten behoeve van jezelf en/of ten behoeve van anderen de rol van duivelsadvocaat op je te nemen. Ik speel nu maar even voor advocaat van de duivel, daar ik een koffiebruin vermoeden heb dat je in het geval van het jaar 1559 wel eens de wens tot de vader van jouw gedachten kunt hebben gemaakt! Wat is er namelijk ‘loos’? Menigmaal heeft in oude teksten het woord broederschap de betekenis van schutterij, óók in oude kerkelijke archiefstukken, bijv. in de verslaglegging van kerkvisitaties. Echter, broederschap heeft héél vaak - juist en vooral in kerkelijke bronnen - de betekenis van parochiële (religieuze, godsdienstige, kerkelijke, godsvruchtige) vereniging en heeft dan meestal totaal niets uit te staan met schuttersactiviteiten. Zekerheid over de werkelijke betekenis van het woord broederschap [= fraterniteit = (in het Latijn) fraternitas] in een bepaalde tekst verschaft dikwijls alleen het zinsverband. Als de tekst (het zinsverband) géén uitsluitsel biedt, zijn we aangewezen op andere hulpmiddelen. Het mooiste is natuurlijk, als een of meerdere, min of meer gelijktijdige en bij voorkeur schriftelijke bronnen melding maken van het bestaan van een gelijknamige broederschap binnen de woongemeenschap in kwestie. Maar dan moeten we wél rekening houden met de eventualiteit dat in dezelfde tijd en in dezelfde woongemeenschap zowel een broederschap in de zin van kerkelijke vereniging als een broederschap in de betekenis van schutterij hebben bestaan. Met andere woorden: we moeten ervoor oppassen, dat we de gegevens van twee gelijknamige maar totaal verschillende broederschappen niet gaan dooreenhaspelen. Wat ook nog mogelijk is, is dat een schutterlijke broederschap ontstond uit een kerkelijke broederschap; het beste, immers schriftelijk aantoonbare voorbeeld hiervan is de St.-Catharinagilde te Weert (Lb.) anno 1480. En - om het nóg gecompliceerder te maken - een en dezelfde broederschap kon, al dan niet van meet af aan, tegelijkertijd én schutterlijk én kerkelijk zijn, doorgaans dan óók nog vrouwelijke leden tellend. Een broederschap zonder meer als schutterij bestempelen is derhalve link! Het feit dat er in de bijlagen bij de verslaglegging van een kerkvisitatie anno 1559 sprake is van een broederschap St.-Nicolaas en van een broederschap St.-Anna te Susteren, had bij jou een batterij rode lampjes moeten doen branden. In het geval van de St.-Anna heb ik mijn ernstige twijfels: je voert geen énkel argument aan ter staving van het schutterijkarakter van deze broederschap. En wat betreft de St.-Nicolaas in hetzelfde jaar (1559): deze broederschap kán inderdaad identiek zijn aan de gelijknamige schutterij uit 1656, maar zeker is dat nog helemaal niet! Hoe luidt de precieze tekst bij Janssen 1991? Met vriendelijke groeten, Alfred Disch.
AAN: De Heer Rico Beckers Beste Rico,
Maastricht, 31.5.2005
Vandaag ontving ik van jou een fotokopie van Janssen 1991*, waarvoor hartelijk dank. De voor ons enig relevante passage staat op blz. 25 en luidt letterlijk: ‘In deze bijlagen bevindt zich een overzicht van de inkomsten van de “kirchen zu Susteren”, de “kirchen zu Deteren”, de Nicolaasbroederschap, de Annabroederschap en het gasthuis’. Helaas, wat ik jou al voorspelde: de St.-Nicolaas uit 1559 kán dezelfde zijn als de gelijknamige schutterij uit 1656 (en daarmee die van thans) maar zeker is dat helemaal niet. En de St.-Anna: een schuttersgilde? Daarvoor is geen énkel bewijs en al evenmin, voorzover ik weet, enige aanwijzing. Hoe luiden exact de betreffende teksten in de bijlagen bij het kerkvisitatieverslag van 1559? Met vriendelijke groeten, Alfred Disch *) A.M.M.P. (Guus) Janssen: Naar aanleiding van het Papenmunster (deel 2), in Heemklank, jaargang 13 - nummer 3, Susteren 1991, blz. 24-26. ------
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------488 31 mei 2005 Schuttersbrief - nummer 27 8
SCHUTTERSWEBSITES (3) Vervolg op SB 18, blz. 373
VAN: De Heer Jurgen Weijl, internetredacteur en webmaster van de St.-Jorisgilde te Ulft
Jurgen Weijl
Ypenburg (ZH) / Ulft (Gld.), 26 april 2005 Beste Alfred, Bedankt voor het toezenden van je mailtjes. Op zich is het leuk en goed te horen van bezoekers wat men van de site vindt, ook als dit wat kritiek inhoudt. Zolang het opbouwende opmerkingen zijn, is dat natuurlijk uitstekend. Maar ik moet je gelijk geven, je eerste mailtje had wellicht wat anders geformuleerd kunnen worden. Misschien had je jezelf even moeten voorstellen. Maar goed, verder geen probleem, hoor. Ik begrijp, op welke manier het bedoeld is. En de complimenten voor de site worden gewaardeerd. Graag wil ik de door jou genoemde punten wel even toelichten. Als eerste zal ik even uitleggen, hoe de site is ontstaan, omdat dit je al direct wat meer duidelijk maakt. In Ulft en omstreken is de Polse Kermis een behoorlijk bekend en graag gevierd evenement. Vier dagen lang staat er een tent met daarin een coverband, die echt zorgt dat er een groot feest is. De Polse Kermis wordt georganiseerd door Schuttersgilde Sint-Joris uit Ulft en men doet dit al jaren. Traditie en historie staan daarom hoog in het vaandel. De Polse Kermis is overgoten met tradities en gewoonten (koningschieten, muziek, liederen, kermiskleding, gezelligheid en veel oude bekenden spreken). De sfeer is heel open en relaxed en daarom komen ook veel mensen van buiten de regio de Polse Kermis vieren. Kortom, een behoorlijk fenomeen in deze regio. Omdat ik ook, net als vele anderen, een echte liefhebber ben van de Polse Kermis, ben ik vier jaar geleden gestart met het opzetten van een site over de Polse Kermis. En dit bleek al direct erg aan te spreken. Ben geen sitebouwer van oorsprong en heb er ook geen opleiding voor gevolgd, maar op internet is veel te vinden en met een beetje zelfstudie en veel geduld (!) kom je een heel eind. Ook de Sint-Joris was enthousiast over deze site en wilde graag haar medewerking verlenen aan de Polse Kermissite. Zelf ben ik uiteraard ook lid van Sint-Joris maar, naast het fanatiek kermisvieren, tot op dat moment nog nooit een ‘actief lid’ zoals dat zo mooi heet. In de eerste twee jaren was de site dan ook voornamelijk een site gericht op de Polse Kermis. Voor de Sint-Joris was dit natuurlijk ook nieuw en moest men ook even wennen aan het idee van een website (en zeker als een lid natuurlijk zelf het initiatief neemt, kan dit bij sommige mensen wat scepsis oproepen). Maar het bestuur en de meeste leden waren voornamelijk positief verrast. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 27 31 mei 2005 489 9
Door een goed contact met met name de pr-functionaris(sen) van de Sint-Joris is de site de laatste twee jaren aan het groeien. In eerste instantie voornamelijk een podium voor de Polse Kermis, maar daarnaast is er nu ook ruimte gemaakt voor Schuttersgilde Sint-Joris zelf. Vooral het afgelopen jaar is de site uitgebreid met de andere onderdelen en activiteiten van de Sint-Joris, want naast de kermis gebeurt er natuurlijk veel meer bij de Sint-Joris. Deze info is natuurlijk wel iets meer gericht op een andere doelgroep: actieve leden van Sint-Joris en belangstellenden die redelijk dicht bij Sint-Joris staan. De doelgroep waar de Polse Kermissite zich in eerste instantie op richtte, daar vallen deze mensen natuurlijk ook onder, maar een nog veel grotere groep is voornamelijk kermisvierder en heeft dat als binding met Sint-Joris (zeg maar doelgroep SintJoris = Polse Kermis). De Polse Kermis is dus een sterk fenomeen en dat is dan ook de reden waarom (ook in overleg met de Sint-Joris) is besloten om de site www.polsekermis.com te (blijven) noemen. Waarschijnlijk zou een site die alleen puur over de Sint-Joris zou gaan, veel minder bekend worden en minder vaak bezocht worden. Met de Polse Kermissite komen ook veel mensen die normaal niet zo snel op de site van een schuttersgilde komen, ook spontaan in contact met de Sint-Joris. Ze kunnen dan zien, dat het een heel leuke club is met veel activiteiten. Dus het mes snijdt aan twee kanten. Overigens is de sitenaam www.sintjorisulft.nl wel vastgelegd en worden de ruimte en hosting gebruikt voor de gehele website. Je hebt helemaal gelijk, dat je opmerkt dat je de historie mist van de Sint-Joris. Deze heeft er een tijdje opgestaan, maar is momenteel in onderhoud. Dit is inderdaad een belangrijk onderdeel en binnenkort wordt het weer operationeel. Belangrijk punt! Als je wilt, kun je alvast een voorproefje nemen op onderstaande link. Hier staat ook uitgelegd waar de naam de Pol vandaan komt; ook het jubileumboekje op de site kan een en ander toelichten: http://www.polsekermis. com/news/index4.php?go3=historie.
De historie van Schuttersgilde Sint-Joris en de Polse Kermis grijpt terug naar het begin van de vorige eeuw. Ulft, een dorpje gelegen in de Achterhoek (Gemeente Gendringen, 15 km ten zuiden van Doetinchem) is momenteel uitgegroeid tot een dorp met zo'n 10.000 inwoners en was altijd al een actieve buurt. De vroegere bewoners van de Pol, een buurtschap van het dorp Ulft, waren hoofdzakelijk landbouwers. Zo hier en daar woonde een industriĂŤle arbeider met landbouwwerkzaamheden als nevenzaak.
Kaart van Ulft (middenrechts) en buurtschap de Pol (midden) rond 1830
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------490 31 mei 2005 Schuttersbrief - nummer 27 10
Verder was ik me niet bewust dat het lettertype wellicht wat klein zou zijn. Deze opmerking heb ik zelf nog niet eerder gehoord. Maar ik zal het ter harte nemen en er eens op letten of er meer van dit soort geluiden zijn. Mocht dit het geval zijn, dan kan dat natuurlijk altijd worden aangepast. Maar te veel veranderingen in de huisstijl maakt bezoekers zenuwachtig. Dus ik verander het alleen, als ik zeker weet dat het een verbetering is. Dus ik wacht het nog even af. Voor nu kan ik je wellicht een tussenoplossing aanbieden: in Internet Explorer kun je bovenin in het Pulldown menu (‘View / Textsize’ of, in het Nederlands, ‘Beeld / Tekstgrootte’) de grootte van de letters tijdelijk zelf even aanpassen. Welke verschillende wapens de Sint-Joris hanteert, kan ik niet met zekerheid zeggen. Dit kan ik eventueel wel even navragen. Kom ik op terug. Verder zal ik uiteraard even de Schuttersbrieven lezen. Zag net al even snel, dat er een interessant artikel over de schuttersheilige Sint-Joris in stond. Interessant. Nadat ik ze gelezen heb, zal ik wel even weer contact met je opnemen. Met vriendelijke groeten. Jurgen Weijl.
Schuttersgilde St.-Joris te Ulft --Noot van de SB-redactie Verantwoording illustraties. De in dit artikel voorkomende afbeeldingen zijn afkomstig van Jurgen Weijl persoonlijk dan wel van diens internetsite (= www.sintjorisulft.nl = www.polsekermis.com). Zie de volgende bladzijde voor nog een paar aanvullende gegevens van Jurgen Weijl over diens website, de Polse Kermis en de St.-Jorisgilde te Ulft. Alfred Disch ---
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 27 31 mei 2005 491 11
VAN: De Heer Jurgen Weijl Ypenburg (ZH) / Ulft (Gld.), 2 mei 2005 Beste Alfred, Alhoewel ik van oorsprong een echte Ulftenaar ben en daar ook mijn ‘roots’ liggen, woon ik vanwege mijn werk al een aantal jaartjes in het Haagse (Den Haag, Ypenburg). Maar regelmatig ben ik in Ulft te vinden en ben ik door en via mijn website ook nog steeds nauw verbonden met Ulft, de Pol en Schuttergilde Sint-Joris. Lijkt me overigens prachtig, indien je wat aandacht besteedt aan de site, de Polse Kermis en voornamelijk Schuttergilde Sint-Joris. Een mooie gelegenheid om anderen eens wat te laten lezen over Schuttersgilde Sint-Joris uit Ulft en de Polse Kermis. Wellicht dat er meer mensen / verenigingen zijn die vergelijkbare activiteiten en achtergronden (en vragen) hebben. Zelf was ik b.v. positief verrast door de verhalen in de SB-en (achtergrondartikeltje over de schuttersheilige Sint-Joris - zie SB 23, blz. 420 t/m 424 - sluit natuurlijk erg goed aan). Ik was mij niet ervan bewust, dat er zoveel mensen actief zijn op het gebied van schuttersgilden / -verengingen. Dit biedt een keur aan ingangen om meer te weten te komen over historie, achtergronden etc. Werkt erg prikkelend! Ik zal - n.a.v. je verzoek - proberen een redelijk fotootje van mezelf ergens op te duikelen, maar besteedt maar niet te veel aandacht aan mijn persoontje, hoor. Ben uiteraard wel gevleid, maar de meeste aandacht dient toch wel uit te gaan naar het Schuttersgilde en de Polse Kermis. Daar is de site uiteindelijk voor bedoeld. Historisch besef: bijeenzoeken, achterhalen, vastleggen / conserveren en bijdragen tot historische bewustwording van bezoekers. Uiteraard heb ik nog even nagevraagd, met welke wapens er bij Sint-Joris wordt geschoten. Bij de schuttersgilde St.-Joris worden de volgende disciplines beoefend: Kruisboog 10 meter traditioneel (NKB-regels), Luchtbuks 10 meter (KNSA-regels), Luchtdrukpistool 10 meter (KNSA-regels). Daarnaast Handboog (3 leden met eigen handboog), maar dit is eigenlijk nog in de opbouwfase. Indien je meer wilt weten, vraag gerust. Met vriendelijke groeten, Jurgen Weijl.
AAN: De Heer Jurgen Weijl Maastricht, 2 mei 2005 Beste Jurgen, De uitleg die je hebt gegeven, vond ik zó boeiend dat ik het mezelf kwalijk zou hebben genomen indien ik jouw beide e-mails had bewerkt tot een eigen artikel over uitsluitend de schuttersgilde St.-Joris te Ulft. Neemt niet weg, dat ik graag mijn aan jou gedane belofte gestand wil doen om binnen afzienbare tijd iets te schrijven over het verleden en heden van Schuttersgilde St.-Joris te Ulft. In dat verband heb ik weer eens het interessante naslagwerkje ‘Onze Schutterij. 30 Jaar gildewezen in Gelderland, 1947-1977’ door A.G. van Dalen (Huissen 1977) ter hand genomen. Uiteraard ga ik ook nog ándere dan de reeds door jou genoemde bronnen raadplegen om méér over de St.-Joris van Ulft aan de weet te komen. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------492 31 mei 2005 Schuttersbrief - nummer 27 12
VERSCHIJNING VAN DE SCHUTTERSBRIEF (12) Vervolg op SB 25, blz. 463-464
-----Woensdag 11.5.2005 Beste Alfred, Bij de verschijning van de 25ste uitgave van de Schuttersbrief (SB) van harte gefeliciteerd! De SB heeft zijn bestaansrecht ruimschoots bewezen! Jo Pluymakers. J.H.A.L. (Jo) Pluymakers, oud-secretaris Koninklijke [Maastrichtse] Sociëteit van Handboogschutters ‘St.-Sebastiaan 1408’, auteur van diverse publicaties over het schutterijwezen, -----Beek (Lb.) Donderdag, 12.5.2005 Dag Alfred, Dank voor Schuttersbrief 25. Deze is gezonden naar mijn schoolmailadres. Vriendelijk verzoek hem voortaan te mailen naar mijn thuismailadres. Waarvoor dank. Ik mail de SB 25 nu reeds door naar bij mij thuis; dan kan ik daar komend weekend kennis van nemen. Vriendelijke groet, Tim Schmitz. OLS-bestuurslid en voorzitter van de OLS-Jurycommissie, -----Kelpen-Oler (Lb.) Donderdag, 12.5.2005 Geachte Heer Alfred Disch, Veel succes met het schuttersblad en onze schutterijen. Groeten, Will Willemsen. W.J.M. (Will) Willemsen, lid van de Provinciale Staten van Limburg, reeds zo’n 30 jaar lid van de schutterij St.-Martinus, -----Vlodrop (Lb.) Pinksterzondag, 15.5.2005 Beste Alfred, Gefeliciteerd met je 25 SB-afleveringen. Mijn complimenten en dank voor het zenden van de 25ste, zoals gewoonlijk weer vol met interessante artikelen, b.v. over het vendelen. Heb je de vendelgroep gezien van - naar ik meen - het St.-Antoniusgilde Blitterswijck (Lb.), als begeleiding op TV bij het optreden van Frans Bauer t.g.v. het 25-jarig jubileum van Koningin Beatrix (30.4.2005)? Ben zelf zo’n 20 jaar vendelier geweest tot mijn 1ste koningschap in 1996. Heb echter niet aan wedstrijden meegedaan, omdat hierbij de omstandigheden (het weer) en de jury - naar mijn mening - een te grote rol spelen in de uitslag. Met vriendelijke groet. Frans Mennen, 2de secretaris en archiefbeheerder van de schuttersgilde St.-Caecilia, -----Veldhoven (N.Br.) Donderdag, 19.5.2005 Beste Alfred, Mijn complimenten voor het vele werk dat je aan je Schuttersbrieven besteedt. Graag wilde ik je vragen om mij in de toekomst vanaf heden je Schuttersbrief en de SB-bijlagen per e-mail toe te zenden. Hoogachtend, Drs. H.H.G. (Rico) Beckers, voorzitter van de Broederschap Schutterij St.-Nicolaas, -----Susteren (Lb.) Woensdag, 24.5.2005 Waarde Heer A. Disch, Hartelijk dank voor N° 26 van de Schuttersbrief. Een en ander steekt perfect in mekaar. Daarvoor proficiat. Wat betreft echter de ‘Doorlopend gebruikte afkortingen’ op blz. 480 van SB 26, vriendelijk verzoek de gebruikte afkorting voor de Nobele Orde van de Papegay, te wijzigen in NOVP. Dat is namelijk de ons wettelijk toegestane afkorting. Confraterneel, R. Wuyts. Robert Wuyts, secretaris van de Nobele Orde van de Papegay, Deurne (Ant.) Reactie van de redactie In de vanaf week 21 verzonden of nog te verzenden exemplaren van de SB is de ‘fout’ inmiddels hersteld!
-----Woensdag, 24.5.2005 Beste Alfred, Ik vind de SB uiterst informatief en ik vind het inderdaad ook erg jammer, dat er vanuit deze kant van de Maas niet echt veel vermeld wordt. Indien de tijd het mij toelaat (ik ben namelijk nog student), ga ik daar in de mate van het mogelijke wel iets aan proberen te veranderen. U hoort vast en zeker nog van mij. Met vriendelijke schuttersgroeten, Björn. Björn Ulenaers, bestuurslid, tamboer-majoor en webmaster van de schutterij St.-Sebastiaan, -----As (Belg.Lb.)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 27 31 mei 2005 493 13
MEDEDELINGEN Vervolg op SB 27, blz. 482-483
MEDEDELING 25 (inzake Kringgildenfeest Land van Cuyk op 19.6.2005 te Overloon) Op zondag 19 juni wordt te Overloon het Kringgildenfeest Land van Cuyk gevierd. Zie onderstaande gegevens over de St.-Theobaldusgilde en over het programma van Kringgildenfeest Land van Cuyk 2005. Bij dezen nodig ik dan ook iedereen uit om eens te komen kijken, hoe een gildendag in het Land van Cuyk eruitziet. Met vriendelijke Gildengroet,
Ton Meijer, secretaris-penningmeester van St.-Theobaldusgilde, Overloon (N.Br.)
Iets over de St.-Theobaldusgilde In 1944-1945 bestond Overloon niet meer op de landkaart. Het was door de oorlog van de landkaart geveegd. Maar Overloon kennende is het dorp weer opgebloeid als nooit tevoren, waar het verenigingsleven een belangrijke rol speelt. Een van die verenigingen is de Sint-Theobaldusgilde. Deze gilde verloor in 1822 al haar bezittingen bij een brand bij de toenmalige secretaris. Behalve de papagaai. Die is indertijd door de heer van Beurden geschat uit het jaar 1400. Maar bewijzen hebben we hier niet meer van. Misschien dat we toch nog ooit dankzij veel speurwerk de oprichtingsdatum tegenkomen. In sept.-okt. 1944 ging andermaal het weinige dat het gilde had verworven, verloren. Ditmaal tijdens de totale verwoesting van Overloon. Het gildenvaandel ging verloren maar de koningsschilden konden worden gered door een Overloonse vrouw. In de jaren '50 en '60 is de gilde weer nieuw leven ingeblazen en draait het momenteel mee in de topvijf van de Schuttersgilden Land van Cuyk. We hebben een eigen drumfanfare en een eigen clubhuis. Hier worden de repetities van de drumfanfare gehouden en het kruisboogschieten beoefend. Zo is dan een heel klein tipje van de sluier opgelicht betreffende de geschiedenis van de Sint-Theobaldusgilde te Overloon.
De St.-Theobaldusgilde De groepsfoto werd - b.g.v. de inzegening van de nieuwe uniformen op zondag 6 juli 2003 - genomen voor de Overloonse parochiekerk, die toegewijd is aan H.-Theobaldus en aan H.-Antonius van Padua. Fotograaf: Chris van Glabbeek
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------494 31 mei 2005 Schuttersbrief - nummer 27 14
Programma Kringgildenfeest Land van Cuyk op zondag 19 juni 2005 te Overloon: 08.30 uur Samenkomst Gildenoverheden en genodigden in Ut Gildehuus aan de Stevensbeekseweg 2-B. 09.00 uur Afmars naar de kerk. 09.30 uur Eucharistieviering m.m.v. Palet. Tevens vernieuwing van de eed van trouw aan het kerkelijk en wereldlijke gezag. 10.30 uur Koffietafel voor genodigden in het Gemeenschapshuis. 11.30 uur Aanbieding van de erewijn door het Gemeentebestuur van Boxmeer in het Gemeenschapshuis. 12.00 uur Opstellen van de optocht nabij het feestterrein op de Bergkamp. 12.30 uur Start van de optocht door Overloon. Direct na de optocht op het feestterrein defilé voor genodigden. Massale opmars en slangendefilé van de deelnemende gilden. 14.00 uur Welkomstwoord door de heer van Soest, burgemeester van de gemeente Boxmeer. Opening van de Kringdag door de voorzitter van de Kring Schuttersgilden Land van Cuyk, de heer Bouwmans uit Boxmeer. Overvendelen met het spelen van het Wilhelmus door fanfare Vriendenkring. 15.00 uur Wedstrijden in het geweerschieten, kruisboogschieten, vendelzwaaien, trommen en standaardrijden. Tentoonstelling van het gildenzilver in de hiervoor geplaatste tent bij de sporthal De Raayhal. Muziek in de sporthal De Raayhal m.m.v. Los Zand. 19.00 uur Prijsuitreiking in De Raayhal door de Kringvoorzitter (de heer Bouwmans) en de Burgemeester (de heer van Soest). 20.00 uur Sluitingsbal m.m.v. Los Zand. 22.00 uur Einde van het Kringgildemfeest Land van Cuyk 2005. Het feestterrein is gelegen in het Sportpark van Voetbalclub S.S.S. ------
MEDEDELING 26 (inzake gift voor de SB) [Vervolg op SB-nummer 26, blz. 473] Deze maand mocht de SB-redactie geldelijke steun ontvangen en wel van: de heer E.G.H. (Fred) Hannen te Merum (Lb.) d.d. 20.5.2005: € 10,00. Hartelijk dank! Donaties uit binnen- en buitenland ten behoeve van de instandhouding van de Schuttersbrief (SB) en de totstandkoming van de SB-website kunnen worden gestort op de bankrekening, vermeld op de 1ste bladzijde van elk SB-nummer. Wilt U per se dat Uw naam niet publiekelijk bekend wordt, vermeldt U dan ‘Gift van NN’ (of in plaats van ‘NN’ Uw initialen) op Uw overschrijvingsformulier aan de bank. Uw donatie, hoe gering ook, is zéér welkom: zonder Uw geldelijke ondersteuning redt de SB-redactie het op den duur niet!
------
MEDEDELING 27 (inzake website-adres) Anders dan wij in het overzicht van alle digitale verenigingsadressen binnen de vier kringen van de Federatie van Gelderse Schuttersgilden en Schutterijen (FGS) [zie SB 26, blz. 474-480, meer speciaal blz. 475) hebben bericht, heeft de in 1886 opgerichte Schutterij St.-Jan te Kilder (Gld.) wel degelijk óók een internetsite, t.w.: www.schutterijsintjankilder.nl. In alle vanaf week 21 verzonden of nog te versturen exemplaren van SB 26 is de door ons gemaakte fout dan ook hersteld. Met dank aan de Kilderse schutterijpenningmeester Henk Nijhoving. De SB-redactie
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 27 31 mei 2005 495 15
VRAAG EN ANTWOORD Vervolg op SB 23, blz. 418
Gelieve Uw antwoord steeds (óók) te richten aan de redactie van de SCHUTTERSBRIEF (redactie@schuttersbrief.nl), zodat niet alléén de vraagsteller maar álle SB-lezers er profijt van kunnen hebben!
VRAAG 37 (inzake twee onbekende schuttersmedailles) Geachte Heer Disch,
Herten (Lb.), 15.5.2005
Mijn naam is Francetta Hannen-Jambroers. Ik ben getrouwd met een achterneef van Fred Hannen, keizer van Schutterij St.-Anna te Merum (Lb.). Onlangs is mijn vader John Jambroers overleden en in zijn spullen vonden we twee medailles van een schutterijwedstrijd uit 1893. Ik zal ze proberen te beschrijven. De grootste medaille ziet er als volgt uit: bovenop een kroontje met een rijksappel erop, daaronder een strik, dan volgt een munt van koningin Wilhelmina als kind, en daaronder een lauwerkrans met daarop twee gekruiste geweren en een wapenschild van Den Haag bestaande uit een ooievaar met een paling in de bek. Op de achterkant staat gegraveerd Excelsior 2e prijs 18 7/1893. De kleinere medaille is wel beschadigd maar ziet er als volgt uit: een kroontje waaraan te zien is dat de rijksappel is afgebroken, een munt van koningin Wilhelmina als kind in een rand van ringetjes die aan de buitenkant afgewerkt is met bolletjes. Ook deze rand is beschadigd. Op de achterkant staat een carré van geweren gegraveerd met de tekst V.W.B. 1e pr Carre 21-22/5 1893. Een paar digitale foto’s stuur ik U mee als bijlage bij deze mail. Ik weet niet, hoe mijn vader aan deze medailles is gekomen. Hij was een oudijzerhandelaar en vond ook wel eens curieuze dingen tussen het oud ijzer. Maar zijn overgrootvader heeft in Den Haag gewoond en hij zou ze dus ook van zijn moeder gekregen kunnen hebben. Zou U me verder kunnen helpen om mijn verhaal compleet te krijgen. Misschien weet U ergens te achterhalen, wie deze medailles gewonnen heeft destijds. Als het een Jambroers is geweest, dan is het een familie-erfstuk. Met vriendelijke groeten, Francetta Hannen-Jambroers (francetta.hannen@home.nl)
ANTWOORD 37 Geachte Mw. Hannen-Jambroers, Over de medailles valt ongetwijfeld nog wel een en ander te achterhalen, al was het maar via het Koninklijk Huisarchief (KHA) in Den Haag. U suggereert, dat de beide in 1893 gehouden schiettoernooien hebben plaatsgevonden in de residentiestad. Ook dát is via het KHA vrij makkelijk na te gaan. De afkorting V.W.B. op de kleinere medaille zal waarschijnlijk staan voor: Vrijwillige Burgerwacht; eventueel voor: Vrijwillige Weerbaarheid. Maar ook dát zal het KHA ons weten te vertellen. Is dat alles eenmaal uitgezocht, dan zal - met wat geluk - in het voorhanden (?) archief van de betreffende weerbaarheids-, folklore- of sportschutterijen na te gaan zijn, wie de winnaar(s) van de beide medailles was/waren en dus wie de door U gezochte persoon/personen is/zijn. Een schuttersorganisatie met de naam Excelsior komt op mijn lijstje van 19de-eeuwse Haagse schutterijen overigens niet voor doch dat zegt helemaal niets, daar mijn onderzoekingen naar het schutterswezen in de provincie Zuid-Holland bij lange na niet zijn afgerond. Excelsior als benaming voor een schuttersorganisatie kwam en komt in nagenoeg alle provincies van ons land tamelijk frequent voor. Kunt U mij tevens digitale foto’s toesturen van de op de medailles aanwezige inscripties? Met vriendelijke groeten, Alfred Disch PS. Ik heb Uw naam op de verzendlijst geplaatst. Wilt U SB niet meer ontvangen, laat U het me dan gerust weten!
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------496 31 mei 2005 Schuttersbrief - nummer 27 16