Schuttersbrief 062 (2007 01 14)

;,SCHUTTERSBRIEF Onregelmatig maar frequent verschijnend e-magazine als ideeënbus, discussieforum, actieprogram en informatieblad voor het schutterijwezen in het Nederlandstalige gebied van de EGS Nummer 62 – Maastricht, zondag 14 januari 2007 REDACTIE Hoofdredacteur: Alfred Disch Adjunct-hoofdredacteur: Jelger Visser, tevens redacteur-Kruisboog en ICT-coördinator Redacteurs: Mathy Leunissen (Eindredactie; Documentatie; Zware Buks) en Ans Moors (Italië) Technisch en zakelijk adviseur: Jeroen Kaasenbrood (Compres Media System, Maastricht) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INHOUDSOPGAVE Redactie, Inhoudsopgave en Internet…………………………………………………………………..blz. 1119 Van de redactie (13). Naar aanleiding van het vorige redactionele voorwoord....................................blz. 1120 OLS 2006: Het Oud-Limburgs Schuttersfeest te Stramproy in NL-Limburg (1)…………….................blz. 1121 Carnaval en het schutterijwezen (1)……………………………………………………………………blz. 1122 De term en het begrip ‘schutterij’ (1).....................................................................................................blz. 1123 Het wipschieten (1)……………………………………………………………………………………...blz. 1124 Het correct schrijven van een verenigingsnaam (1)…………………………………………………….blz. 1125 Het lopen over een schuttersvaandel (2)…………………………………………………………blz. 1126-1127 Het schutterswezen te Udenhout (prov. Noord-Brabant), vroeger en nu (2)................................blz. 1128-1130 De bieleman (2)…………………………………………………………………………………...blz. 1131-1132 Schutterssouvenirs. Van prullaria en hebbedingetjes tot echte cadeaus (3). KaartspelVervolg 1…………blz. 1133 Het schutterswezen in de gemeente Dongen (prov. Noord-Brabant), vroeger en nu (3)...............blz. 1134-1137 EGS: portrettengalerij (4). De algemeen secretaris van de EGS………………………………………blz. 1138 Schuttersfeesten / gildefeesten in gevaar (6)……………………………………………………………blz. 1139 Het SB-redactiebeleid (12). Inzake: verzending van e-mailblad; websteks…………………….blz. 1140-1141 Vraag en antwoord; vraag en aanbod (23)…………………………………………………………….blz. 1142 Nu ook de identiteit van het Nederlandse schuttersgildewezen in gevaar? (24)…………………blz. 1143-1144 Verschijning van de Schuttersbrief (32)………………………………………………………………...blz. 1145 Mededelingen (Afl. 35)……………………………………………………………………………blz. 1146-1147 Colofon en Redactieadres…..……………………………………………………………………………blz. 1148 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INTERNET De SB is ook te lezen op de website van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS): www.e-g-s.eu of www.egs-schuetzen.com => Schuttersbrief [= Schützenbrief = Gazety Strzelcow].

In de maak zijn een SB-website en een SB-jongerensite.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

© Copyright: SB-stichting (i.o.), Maastricht MMIV

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

1

1119

VAN DE REDACTIE (13) Naar aanleiding van het vorige redactionele voorwoord Beste Schutters en Schuttersvrienden, Naar aanleiding van het vorige redactionele voorwoord met de alarmerende titel ‘De Schuttersbrief gaat toch niet aan zijn eigen succes te gronde?’ (zie SB 59, blz. 1034) ontving ik diverse positieve reacties (telefonisch, digitaal, mondeling en schriftelijk). Die reacties waren, naar hun inhoud, van tweeërlei aard, afhankelijk van waarover het vorige redactionele voorwoord handelde. Waar ging het ook alweer over?

Tot haar verbijstering vernam de SB-redactie - begin december 2006 - van provider @Home, dat de Schuttersbrief vanwege zijn grote omvang en vanwege zijn hoge verschijningsfrequentie voortaan beschouwd zou worden als spam en derhalve - bij ongewijzigde situatie - niet langer verzekerd kon zijn van ongestoorde verspreiding onder de 30.000 à 40.000 lezers in Nederland, Vlaanderen en elders in Europa. Om de geblokkeerde SB-verzending te voorkomen restte de SB-redactie - zo kreeg zij van de provider te horen - niets anders dan het aangaan van een (aanzienlijk duurder) zakenabonnement in plaats van het tot dan toe geldende consumentenabonnement. Daardoor diende zich een tweetal problemen aan. Computertechnisch: hoe de onterechte status van spam te omzeilen? Financieel: hoe het eventueel nieuwe kostenplaatje te minimaliseren?

Ter oplossing van de beide aangestipte problemen werden vanuit de SB-lezerskring uiteenlopende suggesties aangedragen. Mij als hoofdredacteur past het om hier allereerst namens de hele SB-redactie dank te betuigen aan alle respondenten voor de door hen verstrekte tips. Het is hartverwarmend te mogen vernemen, dat de activiteiten van de SB-redactie gedragen worden door zoveel schutters en schuttersvrienden. Dank daarvoor!

Niet alle gedane suggesties lenen zich ervoor om met naam en toenaam te worden genoemd. Sommige daarvan, veelal van financiële aard, is de SB-redactie inmiddels in stilte aan het uitwerken. Het resultaat van die nadere uitwerking zal - zo is mijn vaste overtuiging - in de loop van het jaar 2007 niet uitblijven. Laat onverlet mijn reeds eerder herhaalde oproep aan U allen als trouwe SB-lezers om ook eens te denken aan de mogelijkheid van een vrijwillige bijdrage. Uw jaarlijkse bijdrage, hoe gering ook (al is het maar het symbolische bedrag van - zegge en schrijve - één euro), is steeds van harte welkom! Zie in dat verband ook de Colofon op de laatste bladzijde van elke SB-editie.

Andere gedane suggesties liggen merendeels op computertechnisch gebied. Eén reactie was zo uitgebreid, dat zij tegelijk de suggesties van een aantal respondenten dekte. De inhoud ervan is m.i. van dien aard dat openbaarmaking óók haar nut kan bewijzen aan al wie direct of indirect te maken heeft met de verzorging van een digitaal schuttersblad. Voor mij reden om elders in dit SB-nummer weer eens een aflevering te plaatsen van de rubriek Het SB-redactiebeleid: zie blz. 1140-1141.

Bovendien is Jelger Visser, onze adjunct-hoofdredacteur en ICT-coördinator, ‘aan de slag gegaan’ met de provider @Home. Hoewel het aanvankelijk leek op het bekende gevecht tegen de bierkaai, werden er toch een paar successen geboekt. In de eerste plaats is het computertechnisch gelukt om - ondanks de tegenwerking van de provider - in ieder geval de laatste twee SB-nummers van het derde jaargang (2006) - zij het dan ook met de ‘nodige’ vertraging - naar alle abonnees toe te zenden. En in de tweede plaats: op het moment dat ik deze regels op mijn key-board intoets, kan ik U de verblijdende mededeling doen, dat de provider inmiddels aan onze adjunct-hoofdredacteur heeft getelefoneerd en ge-e-maild, bij nader inzien de SB bezwaarlijk als spam te kunnen aanmerken. Wat dàt nu verder in concreto betekent voor de ongestoorde verzending van de SB, zal de komende tijd moeten uitwijzen.

Hoe het ook zij, op dit moment zitten wij als SB-redactie en U als lezer / abonnee nog met een héél praktisch probleempje: de verzending resp. de ontvangst van de eerste, reeds enige tijd klaarliggende SB-nummers van de vierde jaargang (2007). Ik stel mij de te leveren inhaalslag als volgt voor. In elke van de eerstkomende weken, volgende op de verschijning van de hier voorliggende editie 62, zal steeds een SB-nummer verstuurd worden totdat ergens in april-mei we weer kunnen overschakelen op de ‘reguliere’ verzending van eens in de twee à drie weken.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1120

14 januari 2007

2

Schuttersbrief - nummer 62

OLS 2006: het Oud-Limburgs Schuttersfeest te Stramproy in NL-Limburg (1)

Logo of vignet van het Oud-Limburgse Schuttersfeest (OLS) 2006 te Stramproy ‘Raaktj UM tegooj in Rooj’ = vrij vertaald: Raakt UM mooi in Stramproy!

Bron afbeelding: www.ols2006.nl

VAN: De Heer Arnold Cruijssen, voorzitter Stuurgroep OLS Stramproy 2006 Stramproy, gemeente Weert (Lb.), 1 januari 2007 MEDIABERICHT

Verenigingen Stramproy beloond voor inzet Stramproy – De Stichting O.L.S. Stramproy heeft het zeer succesvolle jaar 2006 afgesloten met een laatste actie. Tijdens de nieuwjaarsreceptie van de dorpsraad van Stramproy deelde de voorzitter van de Stuurgroep O.L.S., de heer Arnold Cruijssen, mede dat een bedrag van € 165.000,- wordt aangeboden aan de 110 verenigingen in Stramproy. Het resultaat van een jaar lang hard werken aan een onvergetelijk evenement.

Samen met meer dan 1700 vrijwilligers hebben we tijdens alle evenementen onze gasten onthaald op een schitterend feest in ons mooie dorp. Samen met vele acquisiteurs hebben we de sponsors bereid gevonden hun fantastische bijdragen te schenken, aldus Arnold Cruijssen, die hiermee nog maar eens alle betrokkenen een pluim op de hoed stak en hen feliciteerde met dit spectaculaire resultaat.

Met nadruk werd nogmaals vermeld dat de steun van de Gemeente Weert, de vele bedrijven vooral uit Stramproy, de grondeigenaren en alle vrijwilligers, heeft geleid tot dit schitterende resultaat. Nu alle berekeningen zijn gemaakt, kan vermeld worden dat er circa 70.000 uren besteed zijn aan de realisatie van het O.L.S. Elke vrijwilliger heeft zijn inzet ten goede mogen laten komen aan een vereniging naar eigen keuze. Zodoende is gespaard voor het eindresultaat dat nu bekend gemaakt is. Later deze maand wordt per vereniging het bedrag overgemaakt, naar rato van het aantal uren dat vrijwilligers namens die vereniging hebben gewerkt tijdens de voorbereiding en de uitvoering van het OLS 2006 te Stramproy.

De Schutterij staat van haar winst een bedrag af aan de Stuurgroep ter beschikking van goede doelen in en rond Stramproy. De Stuurgroep en het bestuur van St.-Catharina hebben besloten de actie ‘Vernieuwen inrichting Trefcentrum’, die in februari 2007 start, te stimuleren. Zo wordt de opbrengst van het fotoboek Herinneringen O.L.S. ter beschikking gesteld aan de werkgroep ‘Sponsoring Trefcentrum’.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

3

1121

CARNAVAL EN HET SCHUTTERIJWEZEN (1) VAN: De Heer Thimo Zegers, vaandrig en pr-officier van Stadsschutterij St.-Rosa Sittard, gemeente Sittard-Geleen, het Vijfde Seizoen1)

Beste Mensen,

Bij deze een klein artikeltje over carnavalsprinsen die afkomstig zijn uit het schutterwezen, inclusief een paar 2) foto's .

Vr. groeten, Thimo

Carnaval en Schutterij: een ideale combinatie Dat carnaval en het schutterswezen hand in hand gaan, wordt ieder jaar weer bewezen, als leden van schutterijen worden gekroond tot Prins(es) Carnaval of Jeugdprins(es) Carnaval. Zo ook in 2007 hebben diverse schutterijen weer prinselijke hoogheden in hun midden.

Schutterij Sint-Gregorius de Grote te Brunssum (Lb.) levert de jeugdprinses Anniek I. Anniek Janssen is bij de schutterij bordjesdraagster. Zij regeert samen met jeugdprins Nicky.

Schutterij Sint-Gregorius te Illikhoven, gemeente Echt-Susteren (Lb.), heeft Prins Detlev I (Spronck) van CV3) De Koelköp4) uit Sittard-Sanderbout in hun midden.

Schutterij St.-Marcellinus en St.-Petrus te Geleen, gemeente Sittard-Geleen (Lb.), levert de prins van de Uule5) van Auwt Gelaen6) in de persoon van Sjoerd II (Jaspers).

Bij de Molmuus7) in Klimmen, gemeente Voerendaal (Lb.), is de scepter van de jeugdprins in handen van Niek I (Horsmans), lid van de schutterij Sint-Sebastianus Klimmen.

De Stadsschutterij Sint-Rosa te Sittard: zij levert Ger II (Schaeken) als heerser over het rijk van de Narre8) in Sittard-Overhoven.

En nog een prinselijke sjöt9): voorzitter Danny Hendrix van de Stadsschutterij Sint-Leendert te Urmond, gemeente Stein (Lb.), werd uitgeroepen tot Prins Carnaval 2007 bij CV De Waterratte10) te Urmond en regeert daar onder de naam Prins Danny I. Het aantal carnavalsprinsen vanuit het schutterswezen groeit gestaag. Want ook bij CV De Parkuule11) uit Amstenrade regeert in 2007 een jeugdprins: Jordy I (Poels). Jordy is tamboer bij de schutterij Sint-Gertrudis te Amstenrade.

Waarlijk weer veel prinselijk bloed in onze schutterijen!

We wensen alle prinselijke hoogheden een zeer mooie regeerperiode toe. We hopen jullie in het aanstaande schuttersseizoen weer zonder scepter en veren maar met instrumenten en geweren weer in de schutterij te mogen begroeten.

Op alle prinselijke hoogheden een driewerf ALAAF!!!

Thimo Zegers Noten van de SB-redactie 1) 11 november tot Aswoensdag 4) Koelköp = Koelekoppen 7) Molmuus = Molmuizen 2) Foto’s volgen ev. later nog 5) Uule = Uilen 8) Narre = Narren 3) CV = Carnavalsvereniging 6) Auwt Gelaen = Oud-Geleen 9) sjöt = schutter

10) Waterratte = Waterratten 11) Parkuule = Parkuilen A.D.

AAN: De Heer Thimo Zegers Beste Thimo, Maastricht, het Vijfde Seizoen Evenals het carnaval is óók het huidige schuttergildewezen te beschouwen als een uiting van volkscultuur.

Dwarsverbindingen tussen het carnaval (oftewel de Vastenavond) en het schutters(gilde)wezen waren en zijn er in méér opzichten. Naast de schutterij als leverancier van carnavalsprins(ess)en was/is bijvoorbeeld de figuur van de schutter een ideale acteerrol voor de ‘buuttereedner’ (= tonredenaar in carnavalstijd) en werd/ wordt menigmaal de schutterij uitgebeeld tijdens een carnavalsoptocht. Aan dit laatste hebben sommige schutterijen zelfs hun (her)oprichting te danken! Het carnaval en het schuttersgildewezen delen trouwens van oudsher het folkloristische fenomeen nar.

----------Met vriendelijke groeten, Alfred Disch ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1122

14 januari 2007

4

Schuttersbrief - nummer 62

DE TERM EN HET BEGRIP SCHUTTERIJ (1) Was en is er een verschil in betekenis tussen de woorden ‘schutterij’ en ‘schuttersgilde’?

VAN: Alfred Disch, schutterijvorser en SB-hoofdredacteur Maastricht, 12 januari 2007 Beste Schutters en Schuttersvrienden, Alvorens mijn beschouwing te geven over de semantiek (= betekenisleer), semasiologie (= betekenis1) veranderingsleer) en etymologie (= afleidkunde) van de term schutterij, wil ik bij wijze van inleiding allereerst de kwestie aansnijden van een eventueel te maken onderscheid tussen de zaaknamen schutterij en schuttersgilde. Immers, het zal U niet ontgaan zijn dat in de Schuttersbrief veelvuldig achter het woord schutterij het woord schuttersgilde tussen haakjes geplaatst staat of juist andersom. Daarmee wordt op z’n minst de suggestie gewekt, dat beide termen synoniemen zijn, anders gezegd: woorden met een zelfde betekenis. Maar is dat wel zo? Of is er tussen beide toch een verschil in betekenis? Hoe vreemd het misschien voor menigeen op het eerste oog ook moge zijn, beide zojuist gestelde vragen kunnen met een ‘ja’ worden beantwoord.

Hoewel ik pleit voor het gebruik van de term schutterij onder alle omstandigheden, zijn er wel degelijk ‘momenten’ dat het goed en correct is om een onderscheid te maken tussen schuttersgilde en schutterij.

Beide begrippen verhouden zich dan tot elkaar zoals een koe zich verhoudt tot een rund. De koe is een rund maar het rund is nog niet per se een koe. Wiskundig geformuleerd kunnen we stellen, dat schuttersgilden (ongeacht om welke periode in de geschiedenis en onverschillig om welke landstreek in Europa het gaat) een ‘deelverzameling’ vormen van de veel en veel grotere ‘verzameling’ schutterijen. Laat ik een en ander maar eens verduidelijken door het fenomeen of verschijnsel schutterij te benaderen vanuit diverse invalshoeken.

Misschien wel de allerbelangrijkste invalshoek is die van de typologie. Allerbelangrijkst, omdat we dan kijken naar het waarom en dus naar de essentie (d.w.z. naar het wezen, de aard, het karakter of het innerlijke) van een schutterij. Vanuit deze invalshoek kunnen we meteen 3 (drie) hoofdtypen schutterijen onderscheiden, te weten: 1) de weerbaarheidsschutterijen; 2) de folkloreschutterijen; en 3) de sportschutterijen.2) Wanneer schutterijkenners de term schuttersgilde hanteren, dan is dat bijna altijd in de betekenis 1 en/of 2, maar nooit in de betekenis 3. Strikt genomen bestaan er vandaag de dag géén weerbaarheidsschutterijen meer.

Een hedendaagse schuttersgilde is derhalve te vereenzelvigen met een folkloreschutterij, ook wel genoemd: folkloristische of historische schutterij. Gezien tegen deze achtergrond, is de bewering dan ook volkomen juist van drs. Jos Gerits uit Spaubeek, die reeds meer dan twintig jaar geleden in zijn doctoraalscriptie ver3) kondigde (blz. 3 en 85-86) dat er - in weerwil van wat sommige betweters betogen - beslist geen essentieel of wezenlijk maar slechts een gradueel of bijkomstig verschil bestaat tussen de zogenaamde ‘schuttersgilden’ in bijv. Noord-Brabant en ‘schutterijen’ in bijv. Limburg. Het te signaleren onderscheid tussen beide voormelde streekeigen organisaties zit ’m hooguit in hun uiterlijk (qua klederdracht, wapentype, exercitie), echter niet - en hier komt het op aan! - in hun innerlijk, in hun ideologische doelstelling, nl. de broederschapsgedachte, door sociologisch georiënteerde historici treffend aangeduid als het ‘sociaal kapitaal’ bij uitstek van alle folkloreschutterijen. In folkloristische zin is een schutterij principieel identiek aan een schuttersgilde.

Wordt vervolgd.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

1) Hoewel met semasiologie vaak hetzelfde bedoeld wordt als semantiek (omdat beide hulpwetenschappen zich bezighouden met de betekenis van woorden), is het goed nu al met enige nadruk erop te wijzen, dat semasiologie haar aandacht meer bepaald richt op de betekenisverandering van woorden. Over de betekeniswijziging van het woord schutterij in de loop der tijden kom ik nog uitvoerig te spreken.

2) In een te zijner tijd te verschijnen aparte SB-rubriek, getiteld: De typologie van schutterijen, zal ik de drie vermelde hoofdtypen nader beschrijven en van elk van die drie een verdere onderverdeling geven.

3) J.W.G.M. (Jos) Gerits: Schutterijen op het Limburgse platteland in de 16e, 17e en 18e eeuw. Een kultureel fenomeen. [Onuitgegeven doctoraalscriptie; Katholieke Universiteit Nijmegen]. [Typoscript]. Spaubeek 1986. [Duplicaten ter inzage bij Stadsbibliotheek Maastricht en bij het Sociaal-Historisch Centrum voor Limburg te Maastricht].

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

5

1123

HET WIPSCHIETEN (1) AAN: De Heer Frans Vriens, voorzitter van de Federatie van Scherpschuttersverenigingen (FSSV) Beste Frans,

Maastricht, 12 januari 2007

In jouw artikel over de geschiedenis van de FSSV (zie SB 60, blz. 1068-1069) gebruikte je de volgende synoniemen (= termen met dezelfde betekenis): Brabants schieten, wipvogelschieten en wipboomschieten. In de eindnoot daarbij ben ik zo vrij geweest om op te merken, niet alleen dat de door jou gebezigde term wipvogelschieten hetzelfde beduidt als het klepschieten in Belgisch Limburg, maar ook dat de algemene term in het Nederlands ‘wipschieten’ luidt. Tevens liet ik in dezelfde eindnoot weten, dat wipschieten twee verschillende betekenissen heeft. Mijn toelichtende tekst luidde vervolgens: 1) Wipschieten = wipvogelschieten = schieten op een ‘wipvogel’ [= ‘klep’ = metalen plaatje]. Dit vindt plaats in de disciplines Kruisboog, Handboog of Geweer, wordt beoefend door zowel folkloreschutters als sportschutters en is alleen mogelijk op een (schiet)boom = (schiet)mast = (schiet-) stam.

2) Wipschieten = wipboomschieten = schieten op een staande wip of op een liggende wip. Wip wil dan zeggen: (schiet)boom, (schiet)mast of (schiet)stam die men in het geval van een staande wip kan basculeren, d.w.z. kan neer- en ophalen en dus kan wippen. Uitsluitend (?) het (Vlaams) gaaischieten [= schieten op een boom, mast of stam waarop een of meer aan klosjes bevestigde pluimen zich bevinden] maakt tevens gebruik van de zogenaamde ‘liggende’ (lees: nagenoeg horizontaal liggende) wip, al valt er nu dan niks te basculeren.

Het wipschieten in de zin van wipvogelschieten of klepschieten komt binnen het schuttersgildewezen vermoed ik - enkel in de provincies Gelderland, NL-Limburg, Noord-Brabant, Overijssel en B-Limburg voor. Of vergis ik mij?

Naar aanleiding van de toelichtende tekst kreeg ik een aantal dagen na het verschijnen van SB 60 een telefoontje van de heer Jo Pluymakers uit Beek (Lb.). De heer Pluymakers was zo vriendelijk om mij te attenderen op een onduidelijkheid en om tevens een aanvulling te geven op mijn hierboven weergegeven toelichtende tekst.

Wat betreft de onduidelijkheid, wees Jo Pluymakers mij erop, dat het gaaischieten ook wel Vlaams gaaischieten wordt genoemd om daarmee alléén het oorsprongsgebied van het gaaischieten aan te geven. Tussen ‘gaaischieten’ en ‘Vlaams gaaischieten’ bestaat dus geen enkel verschil: het gaat om een en hetzelfde type volkssport.

De aanvulling op mijn toelichtende tekst bestaat hierin, dat het schieten op de liggende wip ook in Frankrijk plaatsvindt en dat tot voor enkele decennia terug Zeeuwse handboogschutters eveneens het wipschieten zoals omschreven onder 1), beoefenden en dit in combinatie met het wipschieten zoals vermeld onder 2).

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

Schieten op de staande wip (zomers buiten) en op de liggende wip (’s winters binnen) bij de Koninklijke Sociëteit van Handboogschutters ‘Sint-Sebastiaan 1408’ te Maastricht

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1124 14 januari 2007 Schuttersbrief - nummer 62

6

HET CORRECT SCHRIJVEN VAN EEN VERENIGINGSNAAM (1) AAN: De Heer J.E.M. (Sjaak) Eijsbouts, eigenaar-beheerder van Boeken-, archief- en voorwerpenverzameling Handboog te Vlierden Beste Sjaak,

Maastricht, 12 januari 2007

Tussen jou en mij heeft zich inmiddels een kleine discussie ontsponnen inzake het correct schrijven van een verenigingsnaam: dient de afkorting ADLM voluit geschreven te worden als Al Doende Leert Men (volgens mij) dan wel als Aldoende leert men (volgens jou)? Daarbij ging en gaat het om de spellingswijze ‘Al Doende’ resp. ‘Aldoende’. Zie SB 57, blz. 1012, SB 59, blz. 1049, en hieronder op blz. 1134.

Wij beiden zijn het erover eens, dat ‘Aldoende’ géén correct Nederlands was en is. Niettemin blijf je de laatst vermelde spellingswijze hanteren en je voert daarvoor ter rechtvaardiging o.m. het argument aan, dat je die spellingswijze ook steeds in het blad Ons Bondsorgaan zo bent tegengekomen. Ik wil je op dit punt best geloven, al meen ik zelf eveneens de juiste schrijfwijze te zijn tegengekomen, zij het zéér sporadisch, in hetzelfde tijdschrift en/of in De Handboogschutter. Maar dat terzijde.

Interessanter vind ik eigenlijk het andere, mij evenmin overtuigende argument dat je noemt: Het betreft hier een eigennaam en dan kan dat [nl.: ‘Aldoende’] volgens mij wel. Echter, ook eigennamen vallen onder het regime van de regels die te vinden zijn in het bekende Groene Boekje*) en die gelden voor Algemeen Beschaafd Nederlands (het ABN). En dit laatste doet mij weer denken aan wat ik nagenoeg dagelijks bij ontvangst van e-mails, bij raadpleging van websteks of bij lezing van boeken en tijdschriften betreffende het schutterijwezen kan vaststellen: bijna niemand schrijft de naam van zijn eigen en van andermans vereniging op de juiste manier. Zelfs gilde- en schutterijsecretarissen alsmede kring-, bonds- en federatiesecretarissen, van wie je het toch niet zou (mogen) verwachten, bezondigen zich in dit opzicht nogal eens aan een foutieve schrijfwijze.

Ik neem als voorbeeld maar een fictieve schuttersorganisatie. Ik kom dan de navolgende onjuistheden in spellingswijze tegen: Sint Juttemis, St. Juttemis en St-Juttemis. Bij de eerste twee namen ontbreekt het koppelteken en bij de laatstgenoemde naam de punt. De naam van onze denkbeeldige schuttersorganisatie dient immers als volgt te worden geschreven: Sint-Juttemis of St.-Juttemis.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over het onjuiste gebruik van hoofdletters en kleine letters. Want ook in dat opzicht mag ik dagelijks de meest vreemde variëteiten tegemoetzien, zoals daar zijn: ST.-Juttemis, sint-juttemis, Sint-juttemis, sint-Juttemis, SINT-juttemis, Sint-JUTTEMIS en ga zo maar door, al dan niet in combinatie met een van de in de vorige alinea vermelde trits taalfouten.

Lastig schijnt het eveneens voor menige secretaris (maar ook voor anderen!) te zijn om correct om te gaan met een verenigingsnaam wanneer de betreffende schuttersorganisatie méér dan één heilige als patroon heeft.

In plaats van St.-Juttemis- en St.-Fantasticagilde of Gilde St.-Juttemis en St.-Fantastica wordt ten onrechte o.a. geschreven: St.-Juttemis en St.-Fantasticagilde, St.-Juttemis en St.-Fantastica Gilde, Gilde SS. Juttemis en Fantastica. De term ‘gilde’ is in ons voorbeeld desgewenst te vervangen door ‘schutterij’ of ‘broederschap’.

Overigens heb ik in de voorgaande summiere opsomming van taalkundige miskleuntjes me beperkt tot religieus getinte verenigingsnamen binnen het schutters(gilde)wezen. Een volgende keer wil ik het eens hebben over misslagen op het gebied van de niet minder frequent voorkomende seculiere of wereldse benamingen voor schuttersorganisaties.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch *) Het Groene Boekje 2005 = [Omslagtitel:] Het Groene Boekje. Woordenlijst Nederlandse Taal. [Titelpagina: Woordenlijst Nederlandse Taal. Samengesteld door het Instituut voor Nederlandse lexicologie in opdracht van de Nederlandse Taalunie. Met een Leidraad door Ludo Permentier]. Tielt - Den Haag 2005.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

7

1125

HET LOPEN OVER EEN SCHUTTERSVAANDEL (2) Vervolg op SB 57, blz. 1014

VAN: De Heer Drs. L.J.E (Luc) Wolters, conservator Limburgs Schutterij Museum en eindredacteur Limburgs Schutterstijdschrift Beste Alfred, Simpelveld (Lb.), 31 december 2006 Voor je het weet, ligt er alweer een nieuwe SB in de postbus. Toch wil ik graag nog even reageren op SB nummer 57, waarin Fred Hannen zich afvraagt waar het lopen over het vaandel vandaan komt.

Er is gelopen over het vendel Eerst even iets rechtzetten. Tijdens het OLS te Stramproy in 2006 hebben koningin Beatrix en kroonprins Filip niet over het vaandel gelopen! Opvallend genoeg hebben ze gelopen over een vendel1). Na de aankomst van beiden is er voor hen gevendeld door een vendelier van Stramproy en deze heeft vervolgens zijn vendel uitgespreid, waarover gelopen is door koningin en kroonprins. We zouden ons zelfs nog de vraag kunnen stellen of deze hoge eer wel toekwam aan prins Filip - hij is immers geen staatshoofd - maar hij kwam als plaatsvervanger van koning Albert II; dus kwam hem dezelfde eer toe als onze vorstin. Opvallender is evenwel dat niet het verenigingsvaandel ‘betreden’ is, maar een vendel. Dat gebruik ken ik persoonlijk helemaal niet en is bij mijn weten voor het eerst geschied. Toen de vorstin aansluitend door de erehaag van koningsen keizersparen, commandanten en vaandeldragers liep, hebben deze vaandeldragers hun vaandels of drapeaus niet gespreid maar fier in de lucht gehouden.

Nieuwe en oude rituelen Dan iets meer over het lopen over het vaandel. De gildekenner en collectioneur Johan Oomen, oudvoorzitter van de NBFS-Kring Kempenland, heeft een bijzonder interessant artikel over veranderende rituelen geschreven in het boek Schuttersgilden en hun beschermheiligen (2000), blz. 114-128. In zijn stuk komen tal van gebruiken en rituelen aan bod: oude, aangepaste en nieuwe. Hij ontmaskert onder meer de massale vendelgroet, de massale opmars en het slangendefilé als oude tradities: het zijn nieuw geïntroduceerde, maar daarom niet minder aantrekkelijke schouwspelen. Hetzelfde geldt ook voor het lopen over het vaandel. Let wel: er is sprake van het verenigingsvaandel, niet het vendel.

Koninklijk bezoek 1949 In 1949 bezocht koningin Juliana de provincie Noord-Brabant. Het was bij die gelegenheid dat de Brabantse voorman Jan van de Mortel met een uiterst zwak onderbouwd historisch verhaal (veel beweringen, geen bronnen) het lopen over het vaandel introduceerde. Hij refereerde aan een nieuwe vorst of hertog die bij de ‘Blijde Inkomsten’2) ingehuldigd werd. De koningin van Nederland draagt tevens de titel hertogin van Brabant. Het lopen over het vaandel was dus een eenmalige aangelegenheid voor het gekroonde hoofd: zowel voor de landskoningin als voor de gildekoning, zelfs al werd die vaker koning. Bij haar bezoek aan Noord-Brabant was Juliana - en met haar vele gildebroeders - overigens zeer onder de indruk van dit eerbetoon.

Uitdijend gebruik Niettemin ging het die eerste keer al protocollair fout, daar niet alleen het gekroonde hoofd maar ook prins Bernhard over de vaandels liep. Er zouden nadien nog veel uitzonderingen op de nieuwe regel komen. Zo liepen kasteelheren over het vaandel en voor de priester met het A.H.- Sacrament moest de regel van ‘once in a lifetime’ maar geschrapt worden. Ook een nieuwe bisschop was deze eer toegevallen, evenals de koningin bij elke volgende keer dat ze Brabant aandeed. Vervolgens bezocht de paus Nederland in 1985.

Uiteraard viel deze hoogste kerkvorst ook dit eerbetoon toe, hoewel Johannes Paulus II voorzichtig over de zijkanten van de vaandels liep, niet over de heiligenafbeeldingen.

Nieuw maar geaccepteerd Er is dus met het lopen over het vaandel een nieuwe en succesvolle - want breed geaccepteerde - traditie geboren, die inmiddels reeds meer dan vijftig jaar oud is. Zo succesvol, dat het ritueel ook elders ingang heeft gevonden. Onder meer binnen de Oud-Limburgse Schuttersfederatie, waar de koninginnen Juliana en Beatrix de eer om over de vaandels te lopen is bereid, evenals de paus bij zijn komst naar Limburg maar ook tijdens bedevaarten naar Rome. Hoewel niet volledig ingeburgerd - er zijn amper tot geen verenigingen die hun nieuwe gekroonde hoofd, de koning, de gang over het vaandel laten maken - is het bij hoog bezoek wel de usance om het vaandel, of in dit geval het vendel, te spreiden en de hoge gast hierover te laten lopen.

Overigens een toch ietwat opmerkelijke traditie, daar het vaandel, het belangrijkste en hoogste goed dat de schutterij of het gilde representeert, met voeten getreden wordt. Maar dit terzijde.

Naar ik hoop, heb ik enige duidelijkheid over dit bijzondere ritueel kunnen verschaffen.

Met vriendelijke groet, Luc Wolters Noten van de SB-redactie 1) Vendel = zwaaivlag, wel te onderscheiden van: vaandel (= verenigingsvlag) en standaard (= ruitervlag).

Alledrie voormelde vlaggen worden binnen het schutters(gilde)wezen gebruikt.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1126 14 januari 2007 Schuttersbrief - nummer 62

8

2) Blijde Inkomst = feestelijke intocht van een landsheer (bijv. koning, hertog, graaf) bij gelegenheid van diens troonsbestijging of huwelijk. De Blijde Inkomsten werden gehouden in de belangrijkste steden en vonden plaats tijdens de Late Middeleeuwen (1300-1500) en Nieuwe Tijd (1500-1789). Ze waren volgens Nijhoffs Geschiedenislexicon. Nederland en België (’s-Gravenhage - Antwerpen 1981), blz. 84 een imitatie van de klassieke triomftochten van de Romeinse overwinnaars.

A.D.

AAN: De Heer Luc Wolters Beste Luc, Maastricht, 31 december 2006 Uit jouw betoog valt op te maken, dat de traditie van ‘het lopen over een schuttersvaandel’ wel eens van betrekkelijk recente datum kan zijn, namelijk niet verder in het verleden terugreikende dan tot 1949, het jaar waarin Juliana in haar hoedanigheid van koningin voor het eerst de provincie Noord-Brabant bezocht. Ik ben geneigd jou bij te vallen, hoewel…

Aanvullende gegevens Tot een zelfde conclusie als jij kwamen reeds: niet alleen de door jou genoemde schutterijvorser Johan Oomen (2000) maar ook Alfons Ising (1983; 1986) en Martien Coppens (1979).

De ‘misstap’ van prins Bernhard in 1949 tijdens het koninklijke bezoek aan Den Bosch Bron afbeelding: Coppens 1979, blz. 53

Volkskundige Frans Geens (1984) lijkt daarentegen weer Jan Toorians (1969) bij te vallen. Laatstgenoemde stelde zich min of meer op hetzelfde standpunt als Carel Schade (1955-1963) en J.B.C.M. (Jan) van de Mortel (1959), die we met vrij grote zekerheid wel mogen beschouwen als de bedenker van het nieuwe ritueel i.v.m. het schuttersvaandel. Over wat Van de Mortel allemaal exact beweerd heeft, wil ik het graag een volgende keer hebben. Hoogst interessant vind ik het bij Veulemans (1982) vermelde vaandelgebruik, inhoudend dat bij de koningschieting in het Belgische dorp Kapellen (provincie Antwerpen) de burgemeester drie ereschoten mag lossen, staande op het vaandel! Ik ben voorshands niet geneigd om zonder meer dit vaandelgebruik in verband te brengen met hetgeen Jan van de Mortel anno 1949 zoal bedacht heeft. Wellicht weet iemand onder de SB-lezers ons over (de ouderdom van) het vaandelgebruik te Kapellen nader te berichten? En dan is daar ook nog het vaandelgebruik waarop de door mij eerdergenoemde Frans Geens (1984) wijst. Geens heeft - helaas zonder een bron of een plaatsnaam te noemen - het namelijk over het tegenwoordig meer in voege komende gebruik een bruidspaar [sic] over het opengespreide vaandel te laten lopen (blz. 96). Hoe dat nu precies zit? Mij dunkt: stof genoeg om voorlopig met deze SB-rubriek door te gaan!

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch Geraadpleegde literatuur 1) Coppens 1979 = M. Coppens: Het land van Bosch, Bruegel en Van Gogh. Eindhoven 1979. Zie meer speciaal blz. 53.

2) Geens e.a. 1984 = F. Geens, E. Meersman en E. van Autenboer (eindredactie): Het Vliegende Vendel. Schoten 1984.

Zie meer speciaal blz. 45, 95-96 en 97 alsmede de eindnoten 2, 3 en 4 op blz. 100.

3) Ising 1983 = A. Ising: Brabantse Schuttersgilden Vroeger en Nu. Maasbree 1983. Zie meer speciaal blz. 64.

4) Ising 1986 = A. Ising: Met vliegend vaandel en slaande trom. Ontstaan en ontwikkeling van schuttersgilden en schutterijen in [Belgisch en Nederlands] Brabant en Limburg. Hapert 1986. Zie meer speciaal blz. 60-61.

5) Van de Mortel 1959 = J. van de Mortel: De werkzaamheden van de Noordbrabantse Federatie, in De Schuttersgilden, jaargang 1, 1959, blz. 3 en 39-43.

6) Oomen 2000 = J. Oomen: Rituelen en schuttersgilden. De tijden veranderen en wij met hen, in: Van Liebergen en Prins 2000, blz. 114-128, meer speciaal 123-126. Van Liebergen en Prins 2000 = L. van Liebergen en W. Prins (red.): Schuttersgilden en hun beschermheiligen. [Tentoonstellingsgids Museum voor Religieuze Kunst]. Uden 2000.

7) Schade 1955-1963 = [C.A.B.A.M. Schade]: Betreden gildevaan, in De Gildetrom; latere pp.: blz. 24, 132, 302 en 398.

8) Toorians 1969 = J. Toorians: Het Vendel. Het vendelzwaaien in de historische schuttersgilden. Bergen (N.H.) 1969.

Zie meer speciaal blz. 10-12, met foto op blz. 11.

9) Veulemans 1982 = P. Veulemans: De Gulde van Sint-Sebastiaen tot Capellen inden Hoegenschoet. Kapellen 1982.

Zie meer speciaal blz. 79.

------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

9

1127

HET SCHUTTERSWEZEN TE UDENHOUT (PROV. NOORD-BRABANT), VROEGER EN NU (2) Vervolg op SB 59, blz. 1036-1037

VAN: De Heer R.C.L. (Rob) Weijtmans, secretaris van de Commissie SAT Maasland, dekenschrijver van de St.-Jorisgilde te Udenhout (NBFS-kring Maasland) Beste Alfred,

Udenhout, gemeente Tilburg (N.Br.), 3 januari 2007

Allereerst de beste wensen voor 2007!

Ik reageer op jouw schrijven van 7 december 2006 aangaande de schutterijen van Udenhout [zie SB 59, blz.

1036-1037]. Het overzicht dat je laat zien, ziet er netjes uit en het lijkt op het eerste gezicht compleet.

Aanvulling op de tabel: in het boek van Gilde St.-Joris Udenhout, blz. 78, vind je een krantenartikel waarin staat vermeld dat de handboogschutterij ‘Rust schenkt nieuwe kracht’ een wedstrijd heeft gehouden op 18 juli 1883. De oprichtingsdatum is bij mij niet bekend, maar in ieder geval voor 1883.

Tevens ben ik het met jou eens, dat de oprichtingsdatum van St.-Joris Udenhout onbekend is. Het oudst bekende document is van 16 december 1594. Het is een caert.

Dat de geschiedenis van de schutterijen van Udenhout onduidelijk is, is voor mij ook een feit. Er zijn zoveel verschillende bronnen die niet met elkaar te rijmen zijn. Als ik alleen al kijk naar St.-Joris Udenhout, zie ik verwijzingen naar: a) 16 december 1594; b) 1639; c) 1701; d) 1722; en e) 1870. Er is ook sprake van, dat we een afsplitsing zouden zijn van St.- Joris Oisterwijk. (Vroeger behoorde Udenhout tot Oisterwijk). We hebben twee oude gildestandaarden (afbeelding St.-Joris met een lans) die niet geheel overeenkomen. En er is een oud gildevaandel (afbeelding St.-Joris met een zwaard). Mijn vermoeden (kan ik alleen niet staven): er zijn meer St.-Jorisgilden geweest in Udenhout. Deze zijn ingeslapen, heropgericht, afsplitsing van St.Joris Oisterwijk en mogelijke fusies. Door het verlies van de oude papieren en gildeboeken zal een groot deel van deze geschiedenis altijd wazig blijven.

Met vriendelijke groeten, Rob Weijtmans

VAN: De Heer J.E.M. (Sjaak) Eijsbouts, eigenaar-beheerder van Archief-, boeken- en voorwerpenverzameling Handboog Geachte Redactie van de Schuttersbrief,

Vlierden, gemeente Boxmeer (N.Br.), 7 januari 2007

Enkele aantekeningen en opmerkingen bij de SB 59 (blz. 1036-1037) inzake Udenhout.

Er zijn diverse bronnen: 1) 1874: Album / boek, gemaakt i,v.m. 25-jarig koningschap van Willem III. 2) 1898: Album / boek, gemaakt i.v.m. kroning van koningin Wilhelmina.

3) Medailleboek vanaf 1898, waarin verenigingen om een medaille vragen aan het Koninklijk Huis i.v.m. jubileum of concours.

Ik zal steeds aangeven waaruit de info komt. De nummering is die van de overzichtstabel in SB 59, blz. 1037.

01) St.-Jorisgilde Kruisboog St.-Jorisgilde vraagt in 1910 om een medaille i.v.m. 160-jarig bestaan. Zij hebben dan 27 leden en ontvangen een zilveren medaille. Bron: Medailleboek.

04) St.-Sebastiaan De St.-Sebastiaan vraagt in 1911 een medaille i.v.m. 350-jarig bestaan. De vereniging telt dan 26 leden.

Toegewezen wordt een grote zilveren medaille. Bron: Medailleboek.

In 1920 wederom, maar i.v.m. 375-jarig bestaan Toegewezen: een zilveren medaille. Bron: Medailleboek.

Scherpschuttersgezelschap De Gilde St.-Antonius en St.-Sebastiaan [= eveneens 04] vraagt in 1900 om medaille i.v.m. 350-jarig bestaan; 26 leden; toekenning van een grote zilveren medaille. Bron: Medailleboek.

In 1911 wederom maar nu 360-jarig bestaan. Toegekend een zilveren medaille. In het register staat echter een aantekening: Zie bij scherpschutters. Bron: Medailleboek.

Het Medailleboek bestond uit twee delen. Deel 1: Scherpschutters, schietverenigingen en weerbaarheid.

Deel 2: Hand- en kruisboogschutterijen. De aantekening Zie bij scherpschutters staat in deel 2. Naar mijn mening kan het wel zo zijn, dat ze ook met de handboog en/of kruisboog schoten.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1128

14 januari 2007

10

Schuttersbrief - nummer 62

08) Rust schenkt nieuwe kracht In 1907: 25-jarig bestaan met 54 leden; één grote bronzen medaille wordt toegewezen. In 1913 wederom aanvraag, nu i.v.m. 30-jarig bestaan. Geweigerd: Alleen bijzondere gevallen [30 jaar was geen echt jubileum]. Bron: Medailleboek.

Anno 1898. Handboogschutterij. Koning: A. de Jong; president: H. van Beerendonk; secretaris: J. Broek; penningmeester: W. Beekmans; commissaris: W. Sweens. Bron: Album / boek van 1898 voor koningin Wilhelmina.

11) Als Broeders bijeen Anno 1898. Handboogschutterij. Koning: J.A. Weijters; president: A.G. v.d. Voort; secretaris: A. Boers; penningmeester: C. Schoonus; commissaris: W. Bouwens. Bron: Album / boek van 1898 voor koningin Wilhelmina.

13) Vriendenkring Anno 1874. President: E.P.F. van Lieshout; secretaris-thesaurie: A.M. Kuijlaars; commissaris: F. Verbunt.

Bron: Album / boek van 1874 voor koning Willem III. 14) Eendracht maakt macht Anno 1898. Handboogschutterij. Koning: A. Kruissen; president: A. v.d. Voort; vice-president: M. van Groenendaal; secretaris: C. v.d. Plas; commissaris: P. v.d. Voort. Bron: Album / boek van 1898 voor koningin Wilhelmina.

Dit is wat ik zo vlug bij elkaar gezocht heb. Succes ermee.

Sjaak Eijsbouts

AAN: De Heren Rob Weijtmans en Sjaak Eijsbouts Beste Rob en Sjaak, Maastricht, 12 januari 2006 Op haar webstek met tal van inlichtingen over Udenhout (incl. Biezenmortel) alsmede Loon op Zand (incl.

Kaatsheuvel en De Moer) informeert de stichting Snoerman Fonds tevens - zij het wat bescheiden - over het Udenhoutse schutterswezen. Zie: www.snoerman.org => Doorzoek deze site => [in te toetsen zoekwoorden, bijv. schutter, schutters, schutterij, gilde, St.-Joris, e.d.]. Aanleiding om onze eigen overzichtstabel te verbeteren (zie hieronder) zijn Sjaaks mededelingen (vide hierboven) en hetgeen ik aantrof op de (niet helemaal geactualiseerde) internetsite van Stadsmuseum Tilburg. Zie: www.stadsmuseumtilburg.nl => Geschiedenis van Tilburg => Buurtmuseum => Geschiedenis van Udenhout => Inhoudsopgave => Hoofdstuk 7: Een dorp waarin het goed wonen is => Overzicht verenigingen. [Voor de exacte tekst zie hierna, blz. 1130].

Volgens deze webstek zou de St.-Maurits nog steeds bestaan!

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

Overzichtstabel van de voormalige en tegenwoordige schutterijen te Udenhout (Verbeterde versie)

(a) = afsplitsing van onmiddellijk voorafgaande schutterij; voor overige toelichting zie SB 59, blz. 1037 1 Nr. 01) 02) 03) 04) 05) 06) 07) 08) 09) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20)

2 Plaats

3 Huidige gemeente Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Ud. / Gommelen Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg Udenhout Tilburg

4 Schutterij

5 6 7 8 Wapen Opgericht Opgeheven Koepelof bestaand organisatie St.-Joris K>G; K <1548 bestaand NBFS St.-Sebastiaan H <1548 †1548 (f) St.-Antonius G <1548 †1548 (f) St.-Antonius & St.-Sebastiaan (I) G+H 1548 (f) †1963 (f) NBFS Landstorm G 1814 †1815 het Rijk Rustende Schutterij G 1816 †1907 het Rijk Vriendenkring H <1874 †>1905 Mussengilde [met schietboom!]

G <1880 †>1880 Rust schenkt nieuwe kracht H 1882 †>1913 Oefening en Vermaak G <1890 †>1939 SBUH De Dappere Nederlander K <1895 †>1898 Als broeders bijeen H <1898 †>1905 Eendracht Maakt Macht H <1898 †>1920 Landbouwers Eendracht H <1905 †>1905 Strijdlust en Vrede H <1922 †>1922 Vreemdelingen onder Elkander K <1922 †<1963 (f) St.-Maurits G 1922 (a) †2003 FSSV +VB Weerbaarheid (I) G <1926 †<1963 (f) Weerbaarheid (II) G <1963 (f) †1963 (f) St.-Antonius & St.-Sebastiaan (II) G 1963 (f) bestaand NBFS

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

11

1129

UIT: www.stadsmuseumtilburg.nl De scherpschutters van St.-Maurits. De scherpschuttersvereniging St.-Maurits Udenhout is in 1922 ontstaan uit een kruisboogschutterij, die elke zondagmorgen bij café de Hemeltjes kwam schieten. Die vereniging had als naam ‘vreemdelingen onder elkander’. Enkele van deze vreemdelingen wilden wel eens wat anders dan met de kruisboog schieten en probeerden het met het geweer. Dit beviel hen zo goed, dat zij besloten tot het oprichten van een geweerschuttersvereniging. De ‘vreemdelingen’ Tinus Vermolen, Sjef Weijters sr, Wout Hüstege, Willem Verschuuren en J. Schoenmakers richtten op 9 januari 1922 de scherpschuttersvereniging St.-Maurits op en kregen de beschikking over enkele schutsbomen achter café de Hemeltjes. Er is in 1926 een concours geweest waarbij om een gouden medaille is geschoten. Bij dit concours was het zeer slecht weer. Scherpschuttersvereniging Weerbaarheid uit Udenhout won de gouden medaille. In de oorlogsjaren van 1940 tot 1945 werd er op de teerdag binnen met een luchtbuks geschoten om een koningstitel. Na de oorlog bloeide St.-Maurits op naar een hechte vereniging van 36 leden. In 1948 won de club het kampioenschap van de Bond ‘Udenhout en omstreken’. Men schoot in die tijd met oude geweren uit de Tweede Wereldoorlog en van voor de oorlog op de wipvogel, die op een 18 meter hoge schutsboom stond. Op 4 april 1948 werd er geschoten bij café Boslust aan de Schoorstraat. Dit café had de bijnaam ‘De Kat’. Op 17 mei 1948 was er een wedstrijd bij café de Weijer aan ‘Het Spoor’. Daar was ook het gilde St.-Sebastiaan gevestigd. Het schietterrein was net over de overweg aan de Kreitenmolenstraat. In de jaren 60 kwamen de grote successen met het behalen in 1967 van het kampioenschap van Nederland ‘opgelegd schieten’ bij St.-Antonius / St.-Sebastiaan aan de Schoorstraat in Udenhout, gewonnen door F. Manni, J. van Hest, Mia Manni en J. Manni. In 1969 won J. Manni het Nederlands kampioenschap in de vrije-hand; dit herhaalde hij in 1971. In 1977 werd het kampioenschap van Nederland gewonnen in Berkel op het onderdeel vrije-hand door de schutters W. Adams, F. Manni, A. Weijtmans, J. Manni. Hetzelfde viertal won in 1985 in Groningen het kampioenschap van Nederland op de vrije-hand.

Gilde St.-Antonius St.-Sebastiaan. De oorsprong van het Schuttersgilde vindt men in de vroeger eeuwen, waarbij ‘weerbare mannen met lijf en ziel de belangen van God, Koning en Vaderland verdedigden’. Zij traden op als ordehandhavers bij kermissen, feesten e.d. en waren streek- of dorpsgebonden. Ook verdedigden zij hun dorpen tegen rondtrekkende roversbenden en deserteurs. Vanuit deze beschermende taak lag de nadruk binnen het Gilde dan ook op broederschap en gehoorzaamheid. Onderlinge ruzies waren uit den boze. Om de schietvaardigheid te behouden hielden ze regelmatig onderlinge wedstrijden. Op een bewaard perkamenten document uit 1605 staat vermeld dat het Gilde St.-Antonius St.-Sebastiaan in 1548 is opgericht. De grootste bloei beleeft het gilde in het midden van de 19de eeuw, toen het ruim 100 leden telde.

Dit aantal liep begin van deze eeuw sterk terug tot men kon stellen dat het gilde rond de jaren '60 met nog enkele leden slapende was. In 1962 hielden de 3 overgebleven gildebroeders hun teerdag in Café de Weijer aan het Spoor. Op deze teerdag is gesproken met de scherpschuttersvereniging Weerbaarheid over een mogelijke fusie. Weerbaarheid was thuis bij café Heessels aan de Schoorstraat. In 1963 is een fusiecontract getekend door Jan van de Voort en Bert Heerkens namens het gilde en door Sjaak Schoonus en Piet van de Wouw namens Weerbaarheid. Het gilde bracht al het zilver onder in café Boslust aan de Schoorstraat en ging daar ook schieten. Het werd verder nieuw leven in geblazen door het aanschaffen van nieuwe kleding en het in ere herstellen van oude gebruiken. Er worden ook een aantal vaandels en trommen aangeschaft. De belangrijkste initiatiefnemers uit die tijd waren Bert Hogedoorn, Kees van Iersel, Jan Korthout en zeker niet in de laatste plaats pastoor Prinsen. In 1996 telt het gilde 25 leden die actief zijn in het vendelen, trommelen, standaardrijden en het schieten. Elke maand wordt er geschoten aan de Schoorstraat en het gilde neemt regelmatig deel aan gildedagen. Ook is het gilde regelmatig actief bij culturele manifestaties in Udenhout.

Gilde St.-Joris. Het gilde St.-Joris bestaat ongeveer 400 jaar. Het wapen dat het gilde voert, is rond 1600 afgegeven door de Habsburgse vorst. Het oudst beschikbare gildeattribuut is het koningsschild uit 1701, waarop de naam van de toenmalige gildekoning, J.M. Frankenburg, staat vermeld. Een bijzonder ruitervaandel uit 1750 is te bewonderen in het gemeentehuis. Op het vaandel is te zien: het jaartal 1750, een rood kruis op een zilveren schild, een knielende koningsdochter in biddende houding, in het midden van het vaandel St.Joris op zijn schichtig wit paard met uitwaaiend helmkleed en een lans, voorts verschillende wapens uit de stamboom van Keizer Karel V. De nieuwste aanwinst van het gilde is een gildevaandel, ‘met de naald geschilderd’ door beschermvrouwe Lies van den Bersselaar, met de afbeelding van St.-Joris in gevecht met de draak, omringd met een Bourgondisch kruis, het wapen van Udenhout, een voetboog en een wapenschild met daarop wapens uit de stamboom van Keizer Karel V. Het gilde heeft haar schuttersverblijf aan de Kuilpad. Anno 1996 telt het gilde 29 gildebroeders en 3 gildezusters. De dekenrentmeester Piet Vromans en de dekenschrijver Jan Weijtmans vervullen al 26 jaar hun functie. De hoofdaktiviteit van het gilde is het schieten op een wipboom. De prijzenkast bevestigt de schietkunst van de gildeleden. In de afgelopen 25 jaar heeft het zevenmaal het Nederlands kampioenschap behaald.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1130

13 januari 2007

12

Schuttersbrief - nummer 62

DE BIELEMAN (2) Vervolg op SB 59, blz. 1071-1072

VAN: De Heer M.W.E.M. (Mathy) Leunissen, vaandrig van Broederschap St.-Sebastianus te Klimmen (Lb.), documentalist van het Limburgs Schutterstijdschrift en redacteur van de Schuttersbrief Beste Alfred

Voerendaal (Lb.), 9 januari 2007

Omdat ik gisteren om de een of andere reden geen verbinding kon maken met het internet, zag ik pas vandaag je reactie met betrekking tot mijn vraag over bielemannen.

Ikzelf heb echter ook niet stilgezeten. Alhoewel ik nog niet alle beschikbare bronnen nagepluisd heb, vielen me op internet de volgende dingen op.

1) Het zijn vooral de websites van schutterijen in Limburg die het erover hebben dat de bielemannen de weg vrijhielden / vrijmaakten voor een processie. Overigens, blijkt ook uit deze sites maar weer eens, hoe vaak er iets van een website blindelings gekopieerd en gebruikt wordt voor de eigen website. Want de overeenkomsten tussen de stukjes tekst, inclusief de typefouten, zijn overduidelijk. Wederom jammer, dat bronvermelding een zeldzaamheid is…

2) In grofweg Gelderland en elders in het land worden de bielemannen vaak gelijkgesteld met ‘narren’, die zich ook als zodanig gedragen en kleden.

Hierbij een kleine greep uit de gegevens op het internet.

De vendeliersgroep bestaat uit 10 senioren en 5 jeugdvendeliers, 2 bielemannen en een hoofdvaandeldrager.

Bron: www.remigiusduiven.nl/proef19.html.

De onderstaande toespraken, liedjes, rijmpjes en andere teksten zijn afkomstig uit het archief van de bielemannen. Omdat de bielemannen tijdens de kermis onder en boven de wet staan, en dus alles kunnen zeggen wat ze denken, was helaas lang niet al het materiaal geschikt voor publicatie... Bron: www.volksfeest hummelo.nl/historie/bielemannen/bielemannen.html. [Let ook aldaar op de foto’s van de bielemannen.].

Kunst Zevenaar onthuld.

Schutterijen geëerd in brons.

14 september . Zaterdag 16 september worden rondom de Fergusonbrug in Zevenaar drie bronzen beelden onthuld. De kunstwerken zijn het resultaat van een samenwerking tussen de gemeente Zevenaar, de projectorganisatie Betuweroute en de Provincie Gelderland. Zo wordt, na een roerige en voor veel bewoners van Zevenaar vervelende periode als gevolg van de komst van de Betuweroute, een gebaar gemaakt richting de bewoners van deze gemeente.

De beelden , gemaakt door kunstenaar Nicolas Dings uit Amsterdam , vormen een drieluik bestaande uit een bieleman, een ree en een koffer. Gezamenlijk verwijzen ze naar het gildemotto ‘broederschap, trouw en dienstbaarheid’. Dings heeft hiervoor gekozen vanwege de grote rol die de schutterijen, van oudsher ook een gilde, spelen in het sociale leven in Zevenaar en omgeving.

Eén van de drie beelden, de bieleman, wordt onthuld door vertegenwoordigers van de drie participerende partijen. Te weten: burgemeester Jan de Ruiter van Zevenaar, directeur Patrick Buc van realisatie Betuweroute en Ruud Bruinen, manager projectbureau van het Centrum Beeldende Kunst Gelderland.

Tijdens de onthulling is een prominente rol weggelegd voor schutterij St.-Anna uit OudZevenaar en haar bielemannen. In vroeger tijden effende de bieleman, tijdens de jacht, het pad voor de schutters. De kunstenaar heeft de bieleman zijn eigen, moderne, uiterlijk meegegeven.

Kunst langs de Betuweroute omvat meer dan alleen de drie beelden in Zevenaar. Op meerdere locaties langs de goederenspoorlijn is kunst te vinden. Waar de gelegenheid zich voordeed, werden de handen ineengeslagen met onder meer gemeenten. Bij alle kunstprojecten is, net als in Zevenaar, een relatie met de omgeving gezocht. Bron: http://www.betuweroute.nl/home/nieuws/ persberichten?mode=view&itemID=276&setlanguage=nl ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 62 14 januari 2007 1131

13

De definitie van bielemannen volgens Encarta / Winkler Prins (Microsoft Corporation / Elsevier) luidt als volgt: Bielemannen ( ‘bijlmannen’), mannen die bij de optocht van een schuttersgilde (zie schutterij), soms ook bij bruiloften, in Limburg en hier en daar in Gelderland en Overijssel (o.a. Hoog- en Laag-Keppel, Hummelo, Drempt) te voet of te paard aan de stoet voorafgaan om met hun bijlen de (vooraf opzettelijk aangebrachte) hinderpalen uit de weg te ruimen. Als beloning vinden zij achter elke versperring een fles bier of wijn. Meestal dragen ze een kolbak, een zware baard, een leren voorschoot en een bijl met een lange steel. In vroeger tijden hadden de bielemannen o.a. het recht de huizen te doorzoeken naar dienstmeisjes. Tegenwoordig houden ze het bij het omhelzen van toeschouwsters. Ze vertonen veel overeenkomst met de wildemannen of hommes sauvages die processies (als die van Sint-Evermarus te Rutten) en optochten (Malmédy) voorafgaan. Bron: www.volksfeesthummelo.nl => Geschiedenis.

Bielemannen. Hoewel zij in het verre verleden geen functie binnen de schutterij hebben vervuld, vormen de bielemannen heden ten dage een zeer markante verschijning in de optochten. Met berenmuts, baard, blauwe kiel en lederen schort lopen zij voor de schutterij uit. Bijl op de schouder, materiaaltas om de nek. Klaar om waar nodig hindernissen op te ruimen. Daarmee vormen de bielemannen een moderne echo uit een grijs verleden waarin schutterijen kerkelijke processies begeleidden die - naar men veelal ten onrechte aanneemt door protestanten en onverlaten werden verstoord. Bron: www.ask-all.nl/outfit.html.

In Gerits 1988, blz. 14, welke bron ook op menige website terug te vinden is, staat: (…) Hoewel zij geen historische rol binnen de schutterij hebben gespeeld, zijn zij in de jaren ’50 en ’60 aan de gezelschappen toegevoegd. (…)

Gerits 1988 = Drs. J.G.W.M. (Jos) Gerits: Schuttersalmanak. Handleiding bij het hedendaagse Schutterswezen in Nederlands Limburg. Sweikhuizen 1988.

Groetjes, Mathy Noot van de SB-redactie

In het dorp Hummelo, gelegen in de Achterhoek (provincie Gelderland), zijn de bielemannen verkleed als clown en gewapend met bijl of zaag.

Bron van beide afbeeldingen: www.volksfeesthummelo.nl

A.D.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1132

14 januari 2006

14

Schuttersbrief - nummer 62

SCHUTTERSSOUVENIRS VAN PRULLARIA EN HEBBEDINGETJES TOT ECHTE CADEAUS (3) Vervolg op SB 60, blz. 1073, en SB 60, blz. 1074

KaartspelVervolg 1 AAN: De Heer Thimo Zegers, vaandrig en pr-officier van Stadsschutterij St.-Rosa te Sittard (Lb.) Beste Thimo,

Maastricht, 30 december 2006

Zoals beloofd (cf. SB 60, blz. 1074), worden de vier speelkaarten met afbeeldingen van schutterijen ditmaal op leesbare grootte weergegeven.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

-----------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

15

1133

HET SCHUTTERSWEZEN IN DE GEMEENTE DONGEN (PROV. NOORD-BRABANT), VROEGER EN NU (3) Vervolg op SB 57, blz. 1012-1013, en SB 59, blz. 1047-1050

VAN: De Heer J.E.M. (Sjaak) Eijsbouts, eigenaar-beheerder van Archief-, boeken- en voorwerpenverzameling Handboog Geachte Redactie,

Vlierden, gemeente Boxmeer (N.Br.), 5 januari 2006

U vraagt - zeer terecht - naar de bronvermelding. Daar gaat hij dan! De ‘nummering’ in de vorm van de letters a t/m h correspondeert met de eerder door mij en U gebruikte in SB 59, blz. 1048-1050. a) Gloria Sorano opgericht 6 oktober 1845 Bron: Jaarboekje voor de Boogschutterijen voor 1847 onder hoofdredactie van A van der Mast te Gorinchem. Eerste jaargang.

Schutterskoning: J. Bressers. President: T G van Alphen. Secretaris: J. Lankhuijzen Sz. Eerste commissaris: G C Kanters. Tweede commissaris: J Bressers. De verdere leden waren : J J A. Sem van Alphen, A A. Rozenboom, J B. Kriellaers, F. van den Assem, J.L. Smits, A.J.van Alphen, C.J. Verbunt, J. Hoevenaars Jz., W.J. Theunen, W. van Son, S.T. Visser, A. van Dongen, A.J.J. de Groot, A.A.C. van Son en A. Vermeeren.

In het jaarboekje nummer 2 komt deze club wederom voor, maar dan met andere koning, bestuur, ereleden, enz. Ook staat er dan ca. 25 pagina’s tekst bij over behaalde medailles op concoursen, enz. b) O K K. betekent: Oefening Kweekt Kennis In 1898 wordt er aan koningin Wilhelmina ter ere van haar kroning een album aangeboden waarin ca. 200 handboogschutterijen staan opgenomen. Bij Dongen staat als volgt aangegeven.

Oefening Kweekt Kennis. P. van Gastel erevoorzitter, A Janssen Cz president, A. van Boxtel 1ste secretaris, B. Stevens 2de secretaris, A. Akkerman penningmeester, S. v.d. Beeken 1ste commissaris en J. Janssen 2de commissaris.

Gloria Sorano: D.C.J. van Alphen beschermheer. A. Vermeulen president, A. Theunen secretaris, S.A.J. Smits penningmeester, W. v.d. Put 1ste commissaris en A.J.G. van Son 2de commissaris.

Het Gekroonde Hart: A. Hesselmans president, C. van Iersel vice-president, A. v.d. Horst secretaris, G. v.d. Bleek penninmeester, Th. Snels 1ste commissaris en A. van Tilborg 2de commissaris.

Broederkring: G. Ermen president, W. Schilders secretaris, J. Emmens penningmeester alsmede C. Heijkant en A Timmermans commissarissen. c) Aldoende leert men Inderdaad geen correct Nederlands, maar dat hoeft ook niet. Het betreft hier een eigennaam en dan kan dat volgens mij wel.

Na het samengaan van de Bond St.-Sebastiaan met de Algemeene Nederlansche Bond van Handboogschutterijen op 21 december 1940 (de Duitsers eisten dit) hebben alle handboogschutterijen zich moeten aanmelden bij de nieuwe Bond. Daar wordt in Ons Bondsorgaan, eerste jaargang nummer 1, op bladzijde 2 onder District 3 vermeld: Aldoende leert men. Secretaris. H. J. v.d.

Sanden, St.-Josephstraat 14, Dongen.

Ook in latere uitslagen wordt deze naam zo geschreven.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1134

14 januari 2007

16

Schuttersbrief - nummer 62

d) Broederkring In 1874 vierde Koning Willem III zijn zilveren jubileum. Er werd een zilveren geciseleerde beker aangeboden en een boek / album met daarin circa 150 handboogschutterijen. Onder nr. 107 staat: Dongen; handboogschutterij Broederkring; bestuur: J van den Bosch president en J Laurijssen secretaris. e) Algemeene Nederlandsche Bond van Handboogschutterijen (A.N.B.v.H.), 1922-1940 Uiteraard géén gegevens te vinden in de hierboven en hierna vermelde bronnen. f) Vlijt en Volharding In hetzelfde album (zie punt d) staat onder nr. 55: Vlijt en Volharding. Bestuur: P van Dongen president, B. Akkermans secretaris en Ant. van Dongen commissaris. g) Het Gekroonde Hart In hetzelfde album, onder nr. 53, Het gekroonde Hart. Bestuur: W.A. van Son president, G. van der Staak 1ste commissaris, A. Jansen 2de commissaris, C. van Son penningmeester, G Willemsen banierdrager en J.G. Smits secretaris. h) Broederkring (bestond nog in 1898) Zie boven onder punt b.

Bovenvermelde schietverenigingen staan in ’t album dat werd aangeboden aan koningin Wilhelmina.

Het album van 1898 werd gekalligrafeerd, geschreven en getekend door Th..S. van der Zanden, kalligraaf m.o., hoofd der openbare school te Boerdonk. Volgens mij allemaal handboogschutterijen. Nergens staat een woonkern bij, alleen Dongen.

Dit overzicht is natuurlijk niet compleet: zie de slotzin van mijn vorige artikel in SB 59, blz. 1049.

Sjaak Eijsbouts.

VAN: De Heer Piet Willemse, oud-lid van Handboogsportvereniging Tevredenheid 1865 Dongen, gemeente Tilburg (N.Br.), 6 januari 2007 Geachte Heer Disch, Op de allereerste plaats wens ik U, de redactie van SB en uiteraard Uw lezers een bijzonder fijn maar vooral gezond 2007.

Met verbazing heb ik Uw SB 59 gelezen: een enorme hoeveelheid gegevens over een stukje handbooggeschiedenis in dat kleine plaatsje Dongen. Ik en velen met mij hadden niet verwacht, dat er zoveel gegevens naar boven zouden komen op mijn vragen aan U. Hiervoor mijn dank. Tevens wil ik dhr. Weijtmans en dhr Eijsbouts danken voor hun aanvullingen.

Door de contacten met SB heb ik zelfs uit Dongen al enkele telefoontjes gehad van wat oudere mensen die gegevens hebben over de handboogverenigingen.

Met vriendelijke groet, Piet Willemse.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

17

1135

VAN: De Heer J.E.M. (Sjaak) Eijsbouts, eigenaar-beheerder van Archief-, boeken- en voorwerpenverzameling Handboog Vlierden, gemeente Boxmeer (N.Br.), 7 januari 2006 Geachte Redactie van de Schuttersbrief, Enkele verdere aantekeningen en opmerkingen bij SB 59 (blz. 1047-1050) inzake Dongen.

Er zijn diverse bronnen: 1) 1874: Album / boek, gemaakt i,v.m. 25-jarig koningschap van Willem III. 3) 1898: Album / boek, gemaakt i.v.m. kroning van koningin Wilhelmina.

3) Medailleboek vanaf 1898, waarin verenigingen om een medaille vragen aan het Koninklijk Huis i.v.m. jubileum of concours.

Ik zal steeds aangeven waaruit de info komt. De nummering is die van de overzichtstabel in SB 59, blz. 1050.

12) De Vriendenkring Vraagt in 1904 medaille aan i.v.m. 40-jarig bestaan; 60 leden. Toegewezen: één zilveren medaille. In 1914 wederom, dan 50 jaar. Wederom één zilveren medaille. Bron: Medailleboek.

13) Burgereendracht In 1903: 25 jaar bestaan en 60 leden. Toekenning van één grote bronzen medaille. In 1911: 35 jaar en 44 leden. Toekenning: één grote bronzen medaille. In 1928 verzoek om medaille i.v.m. 50-jarig bestaan.

Oprichtingsjaar zeer waarschijnlijk 1878. Bron: Medailleboek.

11) O K K In 1908: 30 jaar en 30 leden. Toekenning: een grote bronzen medaille. In 1913: 35 jaar. Toekenning: een grote bronzen medaille. In 1927: 50 jaar. Toekenning: een grote bronzen medaille. Bron: Medailleboek 10) Vlijt en Volharding In 1908: 40 jaar en 50 leden. Toekenning: een zilveren medaille. Bron: Medailleboek 08) Gloria Sorano In 1911: 65 jaar bestaan en 40 leden; toekenning: een zilveren medaille. In 1920: 75 jaar bestaan; toekenning: een zilveren medaille. Bron: Medailleboek.

15) Genoegen en eendracht In 1914: 25 jaar bestaan. Verder geen gegevens. Bron: Medailleboek.

Nieuwe verenigingen a) Eendracht maakt macht Kruisboogschutterij Eendracht maakt macht vraagt in 1913 een medaille aan i.v.m. 35 jaar bestaan Geen verdere gegevens. Bron: medailleboek. b) Eendracht In 1924 bestaat de kruisboogschutterij Eendracht 50 jaar . Toewijzing van een bronzen medaille. Bron: Medailleboek.

Dit zijn nog wat aanvullingen op mijn bericht van enkele dagen geleden.

Groeten, Sjaak Eijsbouts

AAN: De Heer Sjaak Eijsbouts Beste Sjaak,

Maastricht, 7 januari 2007

Uiteraard weer ons aller dank voor jouw aanvullende gegevens. Het aantal Dongense schutterijen komt daarmee op maar liefst 24. Een en ander heb ik verwerkt in de overzichtstabel op de navolgende bladzijde.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1136

14 januari 2007

18

Schuttersbrief - nummer 62

Overzicht van de vroegere en huidige schutterijen in de gemeente Dongen (Verbeterde versie 2) 1ste kolom: vetgedrukte nummering betreft weerbaarheids- en folkloreschutterijen; niet-vetgedrukte nummering betreft sportschutterijen 5de kolom: G = geweer; H = handboog; K = Kruisboog; P = pistool; VW = vuurwapen. 6de en 7de kolom: < = vóór; > = na; † = opgeheven; ± = plusminus = omstreeks. 8ste kolom: KNSA = Koninklijke Nederlandse Schutters Associatie, 1969-heden; NHB = Nederlandse Handboogbond, 1973heden.

1 Nr.

2 Plaats

3 Huidige gemeente

01) 02) 03) 04) 05) 06) 07) 08) 09) 10) 12) 11) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 21) 22) 23) 24)

Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen - Vaart ’s-Gravenmoer ’s-Gravenmoer

Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen Dongen

4 Schutterij

5 6 7 8 Wapen Opgericht Opgeheven Koepelof bestaand organisatie

K? H? G G G G G H H H? K OKK = Oefening Kweekt Kennis H Eendracht maakt macht K Vriendenkring VW Burgereendracht H Het Gekroonde Hart H? Genoegen en Eendracht K ADLM = Al Doende Leert Men H Juliana G Eensgezindheid H Dongeloop G, P Broederkring H Landstorm G Rustende Schutterij G St.-Laurentius? St.-Joseph?

St.-Pieter St.-Hubert St.-Ambrosius St.-Joseph Landstorm Rustende Schutterij Gloria Sorano Tevredenheid Vlijt en Volharding Eendracht

<1633 ? <1640 1751 1799 1813 1816 1845 1865 <1874 1874 1877 1878 <1892 <1893 <1898 ?

1909 <1923 <1968 1978 <1874 1813 1816

†…..? †±1870 †±1900 †±1900 †±1870 †1815 †1907 †>1968 bestaand †>1898 †>1924 †>1972 †>1913 †>1912 †>1922 †>1898 †<1972 †>1969 †>1923 †>1968 bestaand †>1898 †1815 †1907

het Rijk het Rijk NHB NHB

NHB

NHB

NHB NHB KNSA het Rijk het Rijk

Opmerkingen bij vorenstaande overzichtstabel a) Een van de dingen die opvallen bij een chronologisch overzicht van alle schutterijen uit het verleden en heden van een woonplaats (dorp, stad), zien we ook hier weer: eerst waren / zijn daar de weerbaarheidsen folkloreschutterijen; pas daarna (!) duiken er tevens - bijna altijd beginnend in de 19de eeuw (18011900) - sportschutterijen (= schietclubs, schietsportverenigingen) op. Zie ter vergelijking ook maar eens de chronologische overzichtstabel van het voormalige en tegenwoordige schutterswezen te Udenhout, hierboven op blz. 1129. b) Nagenoeg vaste prik bij dit soort tabellen, althans wanneer het gaat om Nederlandse woonplaatsen die in de 19de eeuw een zelfstandige gemeente vormden, is eveneens: het vóórkomen van de Landstorm, 18131815, en de Rustende Schutterij (ingeval van grotere woonplaatsen: de Dienstdoende Schutterij), 1816-1907, alsmede -maar dan uitsluitend in Limburg - de Garde Civique [= letterlijk: Burgerwacht] die in deze provincie gedurende de jaren 1830-1867 de Dienstdoende Schutterij en Rustende Schutterij verving. c) Nog niet (!) genoemd zijn de zogeheten Reserveschutterijen, waarover ik in een van de volgende SBnummers nader zal berichten.

A.D.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

19

1137

EGS: PORTRETTENGALERIJ (4) Vervolg op SB 57, blz. 1017, SB 59, blz. 1051, en SB 60, blz. 1078

De algemeen secretaris van de EGS

Lothar Heupts Geboren in 1947 Landstrasse 29, D - 41812 Erkelenz.

Telefoon: 00.49.2164 48099.

Fax: 00.49.2164 48101.

E-mail: generalsekretaer@egs-schuetzen.com.

Sinds 1964 lid van de Bond der Historische Duitse Schuttersbroederschappen (BHDS) Als schietmeester algemeen bestuurslid van Schuttersbroederschap St.-Sebastianus Holzweiler 1979-1984: plaatsvervangend jeugdschuttersmeester in het bisdom Aken 1981-1993: plaatsvervangend broedermeester van Schuttersbroederschap St.-Sebastianus Holzweiler 1981: Schutterskoning 1983-1996: jeugdschuttersmeester van de Bond der Historische Duitse Schuttersbroederschappen 1983-1994: afgevaardigde in de EGS-Ledenvergadering Sinds 1994 algemeen secretaris van de EGS Sinds 2000 kanselier van de Ridderorde van de Heilige Sebastiaan in Europa -----De rubriek EGS: portrettengalerij is een coproductie van het EGS-secretariaat en de SB-redactie A.D.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1138

14 januari 2007

20

Schuttersbrief - nummer 62

SCHUTTERSFEESTEN / GILDEFEESTEN IN GEVAAR? (6) Vervolg op SB 24, blz. 439-444, SB 25, blz. 457-461, SB 26, blz. 472, SB 40, blz. 653-655, en SB 57, blz. 1024

VAN: Provincie Limburg, Afdeling Beleidszaken en In- en Externe Betrekkingen, Cluster Communicatie Geachte Vertegenwoordigers van de Media,

Maastricht, 12 januari 2007

Hierbij ontvangt U een persbericht van de Provincie Limburg.

Peter Schrijen, persvoorlichter van Provincie Limburg

PERSBERICHT Eén integrale evenementenvergunning volstaat

Minder administratieve lasten dankzij integraal evenementenplan Provincie Het door de Provincie aangekondigde integrale evenementenplan is af en door Gedeputeerde Staten vastgesteld. ‘Doel van het plan is de organisatie van grootschalige evenementen eenvoudiger te maken en de administratieve lasten te verminderen. Organisatoren die het plan van aanpak volgen zullen een aantal belangrijke winstpunten ervaren’, zo stelt gedeputeerde Herman Vrehen. Het evenementenplan bevat een procedureomschrijving om tot vergunning-verlening te komen, een aantal praktische hulpmiddelen en dereguleringsvoorstellen.

Het evenementenplan is bedoeld voor grootschalige evenementen en bestaat uit drie onderdelen. Een procedureomschrijving om tot vergunningverlening te komen en een aantal praktische hulpmiddelen zoals een aanvraagformulier evenementenvergunning en een model risicoanalyse. Het plan doet ook dereguleringsvoorstellen op gemeentelijk, provinciaal en Rijksniveau. Voorbeelden hiervan zijn een aanpassing van de gemeentelijke Algemene Plaatselijke Verordening, het vereenvoudigen van het provinciale planologische regime en het aanpassen van de Drank- en horecawet.

De aanpak volgens het integraal evenementenplan levert voor alle betrokken partijen een aantal winstpunten op. De belangrijkste beoogde winstpunten zijn: - minder administratieve lasten aangezien kan worden volstaan met één integrale evenementenvergunning op basis van één integraal evenementenplan; - transparante en eenvoudigere procedure; - uniformiteit, gelijkheid en rechtszekerheid; - betere communicatie en afstemming tussen betrokken partijen; - duidelijkheid over risico’s en verdeling van verantwoordelijkheden.

Gedeputeerde Herman Vrehen: ‘De bevoegdheid tot de afgifte van evenementenvergunningen ligt primair bij de gemeenten. Het integraal evenementenplan dient als handreiking voor gemeenten, organisatoren en andere bij de organisatie van evenementen betrokken actoren. Het zal zijn sporen in de praktijk moeten verdienen doordat gemeenten ermee gaan werken. Door het integraal evenementenplan te toetsen aan de praktijk van alle dag kan het plan verder worden verbeterd. Zoals wellicht bekend is met de gemeente Nederweert overeengekomen dat het OLS 2007 als pilot zal dienen voor de toepassing van het integraal evenementenplan in de praktijk. De Provincie ondersteunt de gemeente hierbij en in dit kader vinden periodiek gesprekken plaats tussen gemeente en Provincie.’

Het integraal evenementenplan is opgesteld in samenwerking met Deloitte, verschillende actoren die betrokken zijn bij de organisatie van (grootschalige) evenementen, te weten de gemeenten Heel, Weert en Nederweert, de organisatoren van het OLS 2005, 2006 en 2007, politie, brandweer en GHOR. Uitgangspunt van het integraal evenementenplan is dat te allen tijde moet worden voldaan aan de geldende wet- en regelgeving en dat een voldoende veiligheidsniveau gewaarborgd is.

De Provincie streeft ernaar om het evenementenplan in 2007 ook bij andere grootschalige evenementen aan de praktijk te toetsen.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

21

1139

HET SB-REDACTIEBELEID (13) Vervolg op SB 56, blz. 1000

Inzake: verzending van e-mailblad; websteks VAN: De Heer Hans van de Worp, ICT’er bij Open Universiteit te Heerlen en webmaster van Schutterij St.-Remigius te Meerssen Beste Alfred,

Meerssen (Lb.), 12 januari 2007

Je kaart het probleem van verzenden van de Schuttersbrief aan (zie SB 59, blz. 1034). Zoals bijna alles heeft ook deze problematiek twee kanten.

At Home heeft nog niet zo lang geleden een vet probleem met een van zijn mailkantoren gehad. Die is op een zogenaamde blacklist komen te staan. Er is een aantal officiële instanties dat een lijst samenstelt van providers die malafide berichten (vaak spam) versturen. Heel veel mailkantoren maken gebruik van deze lijst om spamberichten te filteren of te verwijderen. Dat betekent heel simpel dat alle mail (dus ook de ‘goede’ mail), verstuurd door in dit geval dat mailkantoor van @Home, wordt geweigerd of weggegooid.

Eenmaal op zo'n blacklist kom je er niet vlug van af. Dus dat is niet leuk voor een provider.

Omdat @Home (At Home) dit heel vervelend vindt en onder haar leden zich ongetwijfeld hackers bevinden, controleren en reageren zij hier standaard en veelal via een geautomatiseerd systeem op. Dat kun je haar niet kwalijk nemen, want ze bedient meer klanten dan alleen de Schuttersbrief en dat systeem wil ze beschermen.

Veel providers reageren zoals @Home en verlangen dan, dat je een bijbehorend bedrijfscontract afneemt. Zo ga je dan een ander dienstenniveau aan. Daar valt weinig tegen in te brengen, al vind ik persoonlijk dat ze er anders mee om kunnen gaan.

Ik denk, dat er een aantal mogelijkheden zijn.

1) Je zou je klacht eens kunnen deponeren bij TROS Radar. Wellicht kunnen ze iets voor je doen, al is het bemiddelen voor jouw goede doel. Je weet maar nooit.

2) Probeer eens of je via een instantie als de provincie een mailadres bij haar kan krijgen voor je Schuttersbrief: schuttersbrief@limburg.nl? Niet gevraagd is niet gekregen en wellicht opent het deuren tot bemiddeling in je probleem.

3) Weer een andere mogelijkheid is het opsplitsen van de berichten in blokken afzenders en je die ‘blokken’ gefaseerd in tijd verzend. Dan is het op zich al minder zichtbaar voor je provider maar toch genereer je nog altijd veel hetzelfde mailverkeer. Zoals je wellicht kunt begrijpen, word je dan als spammer gezien want tja dat is wat spammers doen: veel dezelfde berichten verzenden naar zoveel mogelijk afzenders.

Deze optie lijkt me echter niet echt makkelijk hanteerbaar.

4) Nog een andere oplossing kan zijn: het doorsturen van de SB naar een (aantal) distributeur(s) die het voor je kan verzenden. Voorwaarde is dat die dus geen last heeft van de genoemde problematiek en reeds een vereiste goede verbinding heeft.

Nadeel van deze optie is dat het afzenderadres een ander is dan dat van jouw Schuttersbrief. Dit kun je ook niet zomaar aanpassen in het Schuttersbrief-adres want dan doe je aan relaying en dat mag niet.

Simpel gezegd: een brief met een afzender van @Home mag niet verzonden worden door bv. het mailkantoor van de provincie! De ontvangers controleren hier veelal op en zo kom je redelijk snel op eerder genoemde blacklist.

Je zou ook contact op kunnen nemen met de Gelderse schuttersfederatie. Ik weet dat zij ook naar een groot aantal belanghebbenden een mailing versturen. Zij hebben vast ervaring met deze problematiek en kunnen je vast aangeven hoe zij het doen.

5) Je kunt natuurlijk ook kijken naar een andere internetprovider die hier soepeler mee omgaat. Helaas verandert dan ook je mailadres.

Ik hoop, dat het je lukt en ik wens je veel succes.

M.vr. gr., Hans van de Worp

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1140

14 januari 2007

22

Schuttersbrief - nummer 62

AAN: De Heer Hans van de Worp Beste Hans,

Maastricht, 12 januari 2007

Dank voor je zeer verhelderende e-mail. Ik heb jouw mailing onmiddellijk doorgestuurd naar de overige SBredacteurs. Een inhoudelijke reactie volgt later: ik wil eerst het commentaar van de mederedacteurs vernemen.

Vind je het goed, dat ik jouw e-mail opneem in de SB? Volgens mij zullen veel SB-lezers daar baat bij hebben.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

VAN: De Heer Hans van de Worp Meerssen (Lb.), 13 januari 2007 Jawel, Alfred, prima. Trouwens, het kan andere medelezers aanzetten tot andere ideeën. Ik heb immers niet alle wijsheid maar weet wel een paar dingen...

Wellicht is het ook een idee om meer aandacht te geven aan webzaken. Vele schutterijen zijn inmiddels op het internet present en hebben alle hun eigen probleempjes (gehad). En daar kunnen andere schutterijen bij helpen.

Groetjes, Hans

AAN: De Heer Hans van de Worp Beste Hans,

Maastricht, 13 januari 2007

Natuurlijk mag èn kan èn moet er in de SB méér aandacht aan webzaken besteed worden. Wat dàt betreft zal ik als hoofdredacteur niemand een strobreed in de weg leggen. Echter, ik verval in herhaling als ik stel, dat de SB staat en valt met de inbreng van de SB-lezers zelf. Zij mogen, kunnen en moeten in belangrijke mate het gezicht - beter gezegd: de inhoud - van de SB bepalen. Maar zullen ze dat ook? De SB-redactie wil in dezen graag een ieder de gewenste ondersteuning verlenen.

Een inhoudelijke reactie op jouw e-mail van gisteren inzake het garanderen van een ongestoorde verzending van de Schuttersbrief zal Jelger Visser, onze adjunct-hoofdredacteur en ICT-coördinator, geven. [Zie ook hierboven, op blz. 1120, het redactionele voorwoord.]

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

AAN: De Heer Hans van de Worp Beste Hans,

Groningen, 13 januari 2007

Dank voor het aandragen van deze oplossingen. Ik zal een korte reactie geven op iedere oplossing die je bedacht hebt.

1) We hebben nu een verzendprobleem. Een bemiddeling via TROS Radar zal een langdurig traject worden.

Op de korte termijn zal dit voor ons geen oplossing opleveren. Maar ik denk dat het niet een verkeerde zaak is om hen op de hoogte te stellen.

2) Dit zou een oplossing kunnen zijn. Wat we echter willen vermijden, is de schijn wekken van een niet bestaande relatie tussen de SB-stichting en - in dit geval - de provincie Limburg.

3) Dit is inderdaad, zoals je zelf al aangeeft, niet echt een werkbare oplossing. De verzendlijst is behoorlijk omvangrijk en het werken met blokken is dan een tijdrovende klus.

4) Onze abonnees geven in hun reactie vaak een ‘reply’ op het e-mailadres waarvan zij de SB hebben ontvangen. De reacties komen dan gefragmenteerd binnen bij de redactie. Als dat al gebeurt! De kans op fouten (bv. het zoekraken van een reactie of vergeten door te sturen) neemt dan toe.

5) De e-mailadressen van de redactie moeten inderdaad zoveel mogelijk ongewijzigd blijven. Het veranderen van provider is daarmee ook niet echt een optie.

Zoals je ziet is het niet echt eenvoudig om een oplossing te bedenken. We hebben contact opgenomen met @Home en uitgelegd dat de SB toch echt géén spam is. De helpdesk heeft ons vervolgens verzekerd dat het één en ander veranderd zou worden in ons ‘profiel’, waardoor de verzending van de SB in de toekomst ongestoord zal verlopen. Dit hebben zij echter al een keer eerder beloofd. Dus voordat we de vlag uitsteken, wachten we even af hoe de toekomstige verzendingen verlopen…

Met vriendelijke groet, Jelger Visser

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

23

1141

VRAAG EN ANTWOORD; VRAAG EN AANBOD (Afl. 23) Vervolg op SB 56, blz. 1001-1002

Gelieve Uw antwoord steeds (óók) te richten aan de redactie van de SCHUTTERSBRIEF (redactie@schuttersbrief.nl), zodat niet alléén de vraagsteller maar àlle SB-lezers er profijt van kunnen hebben!

-----VRAAG 71 (inzake de OLS-bond Juliana) Geachte schuttersvrienden,

Venray (Lb.), 11 januari 2007

Zoals U wellicht weet, zijn wij binnen het bestuur van de Schuttersbond Juliana druk bezig met de samenstelling van het jubileumboek ter gelegenheid van ons 100-jarig bestaansfeest in 2008. Dit lukt ons niet alleen en daarom vragen wij Uw hulp hierbij.

Wij zijn op zoek naar foto's van verenigingen vanuit de schuttersbond Juliana van de verenigingen. Dit kan zijn op de bondsschuttersfeesten, op het Oud-Limburgs Schuttersfeest, op dekenaatsfeesten, op eigen feesten, kortom alle foto's.

Indien U hiertoe bereid bent om deze naar ons te versturen, wil ik U verzoeken om dit digitaal te versturen middels dit mailadres of anders per post via: Bingelkruid 7, 5803 BM Venray. De foto's per post scannen wij en deze ontvangt U van ons retour.

Overigens wil ik eveneens Uw aandacht vestigen nog op ons jubileumfeest op vrijdag 18, zaterdag 19 en zondag 20 april 2008, een feest om samen met U te vieren.

Met vriendelijke schuttersgroet en bij voorbaat dankend voor Uw medewerking, Bernie van Lierop, secretaris-penningmeester van Schuttersbond Juliana, Venray (Lb.)

------

VRAAG 72 (inzake Uw stem voor de St.-Jorisgilde te Budel) Beste Gildebroeders, Gildezusters en Gildevrienden,

Budel (N.Br.), 12 januari 2007

De Bouwkeet geeft € 2.007 aan een lokaal bouwproject. Ook het Sint-Jorisgilde van Budel heeft zijn project ingediend. Het kruisbooggilde St.-Joris is duidelijk in de race, maar er zijn geduchte concurrenten. Daarom willen wij U vragen om Uw stem uit te brengen op het bouwproject van het St.-Jorisgilde.

Ga naar http://www.debouwkeet.tv/wensenwin.php?show=2007 en kies het filmpje van het Sint-Jorisgilde.

Stem door rechts naast het filmpje op de 5de ster te klikken bij ‘Stemmen’. IEDERE STEM TELT !!!

Alvast bedankt !!!

Met vriendelijke gildegroet, Ric Rijnders.

Ric Rijnders, deken-penningmeester van St.-Jorisgilde, Budel, gemeente Craenendonck (N.Br.) PS Stuur ons verzoek door. Ook de stem van Uw kennissen telt mee!

ANTWOORD 72 Beste Ric Rijnders, Door de vertraging in de verzending van de SB (zie SB 59, blz. 1034, en hierboven, blz.

1140-1141) zal jouw verzoek uit Budel de SB-lezers wellicht te laat bereiken. Niettemin lijkt het mij nuttig jouw mailing toch in deze SB-editie op te nemen. Zelf heb ik onmiddellijk gevolg gegeven aan jouw verzoek en dus mijn stem uitgebracht ten gunste van de St.-Joris te Budel. Misschien wil je zo goed zijn om de SBlezers te verwittigen van het resultaat van de stemuitslag? Met vriendelijke groeten, Alfred Disch.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1142

14 januari 2007

24

Schuttersbrief - nummer 62

NU ÓÓK DE IDENTITEIT VAN HET NEDERLANDSE SCHUTTERSGILDEWEZEN IN GEVAAR? (24) Vervolg op SB 59, blz. 1058-1061

VAN: De Heer Marten Hoekstra,

1)

secretaris van de Federatie van Gelderse Schuttersgilden St.-Hubertus (FGS)

Duiven (Gld.), 31 december 2006 Gildebroeders en Gildezusters, Het is al weer even geleden dat wij U informeerden over de voortgang in het overleg met het Ministerie van Justitie, met betrekking tot de Circulaire Wapens en Munitie (CWM). Dat het wat langer duurde betekent niet, dat we stil zaten. Integendeel. Velen staken de handen uit de mouwen om de gesprekken voor te bereiden en documenten samen te stellen. Onze wens is te komen tot een gezamenlijke koepel voor de drie federaties van schuttersgilden in Gelderland, Limburg en Noord-Brabant die de verplichtingen op zich neemt welke voortkomen uit de Circulaire. Onder andere het verstrekken van de licenties.

Het laatste gesprek tussen en met het Ministerie van Justitie, de KNSA, de Raad van Hoofdcommissarissen en de drie Federaties was op woensdag 13 december. Tot onze teleurstelling heeft deze bijeenkomst nog niet het door ons gewenste resultaat opgeleverd. De KNSA persisteert en de Raad van Hoofdcommissarissen wenst een eenduidige uitvoering van de regelgeving en daarom ook maar één koepel. De minister heeft aan de vertegenwoordigers van zijn ministerie meegegeven, dat hij niet wil dat er een heel patroon aan 2) organisaties ontstaat en daarom opteert voor één koepel. Eventueel zou hij één wapen willen uitzonderen .

De drie Federaties hebben aangegeven, dat deze voorstellen onbespreekbaar zijn.

Wij willen in de uitvoering van de CWM onze eigen verantwoordelijkheid nemen. Wij vertegenwoordigen ruim 30.000 gildebroeders en gildezusters, waarvan 10.000 leden een vuurwapen hanteren.

Eind september zijn op het ministerie de mogelijkheden onderzocht om te komen tot de oprichting van een gezamenlijke koepel. Na dat gesprek zijn er geen duidelijke argumenten aangereikt waarom een koepel voor de Federaties niet haalbaar zou kunnen zijn. Een jaar geleden werden wij voor het eerst ontvangen op het ministerie. Nu een jaar later stellen wij vast dat, ondanks de vele argumenten die bij herhaling zijn verwoord, we in feite nog niet verder zijn gekomen. Dat kan en mag toch niet het resultaat zijn van onze inzet.

Na een persoonlijk gesprek met minister Hirsch Ballin, zullen wij U medio januari 2007 verder informeren.

Met vriendelijke groeten, Federatie van Gelderse Schuttersgilden St.-Hubertus (FGS) Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS) Oud-Limburgse Schuttersfederatie (OLS) PS 3) Wij verzoeken U vriendelijk om niet individueel contact op te nemen met de KNSA! Noten van de SB-redactie 1) Bron: Schuttersnet = de FGS-website www.schuttersnet.nl. Confer de NBFS-website: www.schutters gilden.nl => Infocentrum => Laatste Nieuws => 5 januari 2007.

2) Soortgelijke informatie verstrekte tevens OLS-voorzitter Jos Michels op de 14de Limburgse Schuttersdag (13 januari 2007). Ik vrees dan ook met grote vreze, dat de beslissing van de minister wel eens erop zou kunnen uitdraaien, dat van de drie Federaties alléén de OLS en haar bonden en schutterijen ontheven worden van het verplichte KNSA-lidmaatschap.

3) Dit PS’je ontbreekt echter in het bericht op de NBFS-website. Dáár dagtekent het bericht trouwens van 29.12.2006 en werd het pas op 5.1.2007 gepubliceerd. Op de OLS-website ontbreekt het bericht zelfs helemaal! Kennelijk verloopt de communicatie met de achterban toch weer niet helemaal gecoördineerd.

Zie in dat verband ook mijn opmerkingen aan het adres van de vice-voorzitter van de NBFS inzake het (niet-)optreden van de interfederatieve coördinator (SB 59, blz. 1043).

A.D.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2007

25

1143

VERSCHIJNING VAN DE SCHUTTERSBRIEF (32) Vervolg op SB 60, blz. 1079

Zondag, 31 december 2006 Beste Jelger, Hartelijk dank voor het toezenden van de Schuttersbrief. Ik heb hem binnen onze heemkundekring De Heerlyckheit Dongen digitaal verspreid. Er is [desondanks] tot heden jammer genoeg geen nieuwe informatie [over het Dongense schutterswezen] boven tafel gekomen. Veel succes met jullie nieuwsbrief.

Groet, Ellie.

Ellie Oerlemans secretaris van Heemkundekring De Heerlyckheit Dongen, Dongen (N.Br.)

-----Vrijdag 5 januari 2007 Lieber Alfred Disch, herzlichen Dank für die großen Bemühungen und Übersetzung meiner Berichte in Niederländisch. Gerne habe ich Ihre Aktivität gesehen und Ihre Beiträge gelesen. Herzliche Grüsse, Lothar Heupts.

Lothar Heupts, Generalsekretär der EGS, Erkelenz-Holzweiler, Nordrhein-Westfalen (D) IN VERTALING Beste Alfred Disch, Hartelijk dank voor Uw grote inspanningen en voor de vertaling van mijn berichten in het Nederlands. Met genoegen heb ik Uw activiteit gezien en Uw bijdragen gelezen. Hartelijke groeten, Lothar Heupts.

Lothar Heupts, algemeen secretaris van de EGS, Erkelenz-Holzweiler, Noord-Rijn-Westfalen (D)

-----Zaterdag, 6 januari 2007 Geachte Heer Disch, (…). Met verbazing heb ik Uw SB 59 gelezen: een enorme hoeveelheid gegevens over een stukje handbooggeschiedenis in dat kleine plaatsje Dongen. Ik en velen met mij hadden niet verwacht, dat er zoveel gegevens naar boven zouden komen op mijn vragen aan U. Hiervoor mijn dank. Tevens wil ik dhr. Weijtmans en dhr Eijsbouts danken voor hun aanvullingen. Door de contacten met SB heb ik zelfs uit Dongen al enkele telefoontjes gehad van wat oudere mensen die gegevens hebben over de handboogverenigingen. Met vriendelijke groet, Piet Willemse Piet Willemse, oud-lid van Handboogsportvereniging Tevredenheid 1865, Dongen (N.Br.) [Zie voor de volledige tekst hierboven, blz. 1135]

-----Maandag, 8 januari 2007 Geachte Heer Disch, Uw e-magazine lees ik telkens met plezier. Hartelijk dank voor dit initiatief. Met vriendelijke groeten, Loek Swinkels Ir. L.G.F.M. (Loek) Swinkels, vice-president EGS, voorzitter NBFS-Kring Peelland en beschermheer St.-Servatiusgilde Lieshout, Lieshout, gemeente Laarbeek (N.Br.)

-----Vrijdag, 12 januari 2007 Geachte Heer Disch, Veel succes. Met Gildegroet, H. Christiaans.

H.J. (Herman) Christiaans, oud-voorzitter van de Akkermansgilde, Venlo (Lb.)

-----Vrijdag, 12 januari 2006 Geachte Heer Disch, Ik wens U veel succes met deze Schuttersbrief. Met vriendelijke groet, Bert Kok. H.W. (Bert) Kok, voorzitter (sinds januari 2007) van de Akkermansgilde, -----Venlo (Lb.)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1144

14 januari 2007

26

Schuttersbrief - nummer 62

MEDEDELINGEN (Afl. 35) Vervolg op SB 59, blz. 1064-1065

------

MEDEDELING 107 (Inzake webstek, nieuwsbrief en fotowebsite Schutterij St.-Rosa te Sittard) Geachte Lezers,

Sittard, gemeente Sittard-Geleen (Lb.), 1 januari 2007

Bestuur en leden van de Stadsschutterij Sint-Rosa Sittard wensen U en Uw naasten bij deze een gezond en gelukkig 2007.

Als schutterij zullen wij ook in het nieuwe jaar weer volop aan activiteiten binnen de Sittardse gemeenschap en binnen het schutterswezen deelnemen. Verslagen van deze activiteiten kunt U vinden op onze speciale fotowebsite. Om deze site te bekijken kunt U klikken op http://www.freewebs.com/sjtadssjotterie-strosa/index.htm. Het is de bedoeling om via deze website regelmatig een digitale nieuwsbrief te verzenden aan vrienden, bekenden en sympathisanten van de schutterij. Als U graag de nieuwsbrief wilt ontvangen, kunt U dit via de website meedelen aan de webmaster. Wij hopen dat velen van U zich aanmelden, daar wij ervan overtuigd zijn dat de Stadsschutterij Sint-Rosa leeft binnen onze gemeenschap.

Natuurlijk mag U onze schutterij, de website en de nieuwsbrief graag aanbevelen binnen Uw kring van familie, vrienden en relaties.

Met vriendelijke schuttersgroeten, namens Bestuur en leden der Sjtadssjรถtterie Junggesellencompagnie Sint-Rosa Zitterd, Thimo Zegers.

Thimo Zegers, vaandrig en pr-officier, Sittard, gemeente Sittard-Geleen (Lb.) Noot van de SB-redactie De fotowebsite en nieuwsbrief zijn een initiatief van webmaster-redacteur Etienne Zegers (16 jaar), zoon van hierboven genoemde Thimo Zegers.

Webstekadres van Stadsschutterij St.-Rosa: www.sintrosa.sittardweb.nl; webmaster: Ger Schaeken, tevens buksmeester, lid drumband en lid exercitiepeloton.

Naambordje van Stadsschutterij St.-Rosa te Sittard (Foto: Etienne Zegers) A.D.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 62

14 januari 2006

27

1145

MEDEDELING 108 (Inzake het Kempisch Gildenfeest te Nieuwmoer) Nieuwmoer (Antw.), 6 januari 2007 Geachte, De St.-Jorisgilde te Nieuwmoer richt dit jaar het Kempisch Gildenfeest in.

Op zaterdag 23 juni is er vanaf 13.30 uur het schietspel met de vijf verschillende wapens: Handboog, Buks, Kleine kruisboog, St.-Jansboog en Voetboog.

Op zondag 24 juni: vanaf 14 uur optocht (het schoon inkomen), dansen , vendelen en roffelen op het feestterrein.

Ik heb met U contact gezocht na samenspraak met dhr. Frans Snijders.

Bij voorbaat dank en vr. gr., J. Bleijenbergh.

J. Bleijenbergh, hoofdman van St.-Jorisgilde, Nieuwmoer, gemeente Kalmthout (Antw.)

------

MEDEDELING 109 (Inzake wijziging e-mailadres secretariaat Akkermansgilde Venlo) Venlo (Lb.), 11 januari 2007 Al sinds vele maanden is het digitale secretarisadres van de buksschutterij Akkermansgilde (OLS-bond Juliana) te Venlo gewijzigd in: geertenmargriet@hetnet.nl.

De overige adresgegevens van de gildesecretaris luiden: G.M.H. (Geert) Roodbeen, Klagenfurtlaan 268, 5916 BB Venlo; 077 - 351 79 00.

Het websiteadres van de Akkermansgilde is nog steeds: www.akkermansgilde.nl.

(Telefonische mededeling van gildesecretaris Roodbeen aan de SB-redactie)

------

MEDEDELING 110 (Inzake wijziging privaat e-mailadres van SB-hoofdredacteur) Maastricht, 14 januari 2007 Beste Schutters en Schuttersvrienden, Vanaf heden is mijn private e-mailadres alfred.disch@home.nl gewijzigd in alfred.disch@gmail.com.

Voortaan ben ik als SB-hoofdredacteur via de digitale snelweg dus alleen bereikbaar op de beide navolgende e-mailadressen: redactie@schuttersbrief.nl en alfred.disch@gmail.com.

Gelieve van het vorenstaande goede notitie te nemen. Bij voorbaat mijn dank!

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch, SB-hoofdredacteur

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1146

14 januari 2007

28

Schuttersbrief - nummer 62

MEDEDELING 111 (inzake o.a. bondsschuttersfeesten in de beide Limburgen) Kalenderjaar 2007 BOND ‘EENDRACHT’ BORN-ECHT E.O. 06 mei St.-Urbanus Montfort 17 juni St.-Jan Nieuwstadt 12 aug. St.-Antonius Slek 02 sept. St.-Hubertus Nattenhoven

OVERIGE SCHUTTERSFEESTEN 22 apr.

St.-Barbara Tungelroy: Grenslandschuttersfeest 28 & 29 apr.

St.-Hubertus Nattenhoven: Persoonlijk Kampioenschap OLS

BOND ‘GERARDUS’ AMSTENRADE 20 mei St.-Sebastiaan Schimmert 17 juni St.-Gertrudis Amstenrade 17 aug. St.-Remigius Meerssen 02 sept. St.-Eligius en Juliana Schinveld

13 mei

St.-Stephanus Dieteren:

BOND ‘RKZLSB’ EYS 20 mei St.-Maternus Wijlre 10 juni St.-Paulus Epen 19 aug. St.-Joseph Sint-Geertruid

10 juni

BOND ‘BERG EN DAL’ NOORBEEK 06 mei St.-Brigida Noorbeek 00 geen verdere bondsfeesten

24 juni

St.-Stephanus Dieteren: zestalconcours

01 juli

St.-Antonius Nederweert: Oud-Limburgs Schuttersfeest (OLS)

02 juli

St.-Catharina Stramproy: Oud-Limburgs Schuttersfeest (OLS)

15 juli

St.-Sebastianus Mheer: Zuid-Limburgs Federatiefeest (ZLF)

05 aug.

St.-Michaël Maasbracht-Beek: Dekenaatsfeest Dekenaat Roermond

8 en 9 sept.

St.Nikolaus Eupen (B): Dreiländereck-schuttersfeest (DLS)

BOND ‘JULIANA’ BAARLO 13 mei St.-Sebastianus Sevenum 17 juni St.-Antonius Tegelen 19 aug. St.-Thomas van Aquino Blerick

15 sept.

St.-Joseph Waubach: Bieleman- en Sappeurtreffen

16 sept.

St.-Elisabeth Stokkem:

BOND ‘MAAS EN KEMPEN’ (B) 20 mei St.-Lambertus Louwel 03 juni St.-Catharina Beek 17 juni St.-Servatius Raam 15 juli St.-Martinus Grootbeersel

16 sept.

Organisator & plaats nog onbekend: Dekenaatsfeest Dekenaat Helden

11 nov.

St.-Matthias & St.-Cornelius Posterholt:

BOND ‘DE MAASVALLEI’ (B) 20 mei St.-Joseph Koningsbosch 03 juni St.-Pieter Leut 17 juni St.-Mon. & St.-Gond. Maasmechelen II 12 aug. St.-Ambrosius Kinrooi

Met schuttersgroet, Th. Hoorens; telefoon : 06 - 11 30 52 54; e-mail: theohoorens@zonnet.nl.

Wisselkruis voorm. gemeente Susteren

8 t/m 10 St.-Martinus Linne: jubileumfeest / juni 100 jaar schutterij en 50 jaar drumband St.-Sebastianus Neer: Dekenaatsfeest Dekenaat Heythuysen

10 juni

St.-Jacobus Hunsel: Dekenaatsfeest. Dekenaat Thorn

BOND ‘MIDDEN LIMBURG’ ROERMOND 20 mei St.-Martinus Asenray 03 juni St.-Joris Wessem 17 juni St.-Sebastianus Neer 26 aug. Prins Hendrik Sint-Odiliënberg BOND ‘EENDRACHT MAAKT MACHT’ WEERT 20 mei St.-Nicolaas en St.-Antonius Budel 03 juni St.-Cornelius Swartbroek 17 juni St.-Paulus Roggel 12 aug. St.-Jan Baexem 26 aug. St.-Severinus Grathem

Limburgs Damesschuttersfeest (LDS)

Marketentstertreffen

Data voor 2008 kunt U doorgeven op het hierbovenvermelde telefoonnummer of e-mailadres.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief nummer 62

14 januari 2007

29

1147

COLOFON De Schuttersbrief (SB) verschijnt sinds 19 juni 2004 en is een uitgave van de SB-stichting i.o.

De leden van de SB-redactie (zie volgend kadertje) vormen het bestuur van de SB-stichting.

Activiteiten van de SB-stichting c.q. SB-redactie zijn onder meer: de Schuttersbrief, het Schuttersbriefje (voor jongeren), de SB-bijlagen, de SB-website en SB-jongerensite.

Zie verder vooral ook de lijst van actiepunten op pagina 1115 van SB-nummer 61.

Daar de door de SB-stichting te maken kosten vooralsnog gehéél worden betaald uit particuliere middelen, verzoekt de redactie U om een vrijwillige bijdrage o.v.v. ‘Donatie’ te storten op de in het onderstaande kadertje vermelde (voorlopige) bankrekening.

Voor Uw zéér gewaardeerde gift, hoe gering ook, zegt de redactie U bij voorbaat hartelijk dank!

De SB wordt gratis verstrekt: zie de verzendlijst op pagina 1116 van SB-nummer 61.

Wilt U ook GRATIS en RECHTSTREEKS de SB ontvangen? Laat dit dan m.v.v.

Uw volledige naam, Uw woonadres en Uw telefoonnummer weten aan: redactie@schuttersbrief.nl.

De Schuttersbrief heeft een doorlopende paginering.

Veelgebruikte afkortingen worden verklaard op de voorlaatste pagina (blz. 1117) van SB-nummer 61.

U mag - om o.a. auteursrechtelijke redenen - uitsluitend voor eigen persoonlijk gebruik de SB uitprinten, dus niet (!) ten behoeve van anderen.

Oude nummers van de Schuttersbrief kunnen te allen tijde bij de redactie worden opgevraagd.

Digitale en schriftelijke post ter publicatie in de Schuttersbrief wordt naar onderwerp gerubriceerd en vervolgens in logische volgorde opgenomen in de betreffende SB-rubriek.

Wilt U óók Uw eigen berichten opgenomen zien in de SB, gelieve dan per brief of per e-mail steeds slechts één onderwerp te behandelen. Dat vergemakkelijkt aanzienlijk de rubricering van de correspondentie in de SB. In principe worden alle ingekomen brieven en e-mails geplaatst, ook indien ze van dezelfde persoon en van dezelfde datum zijn. Bovendien wordt voor elk nieuw aangedragen onderwerp een nieuwe rubriek in de SB geopend. De SB telt thans meer dan 180 rubrieken; die van U kan (kunnen) er dus ook nog bij!

Voor een tussentijds overzicht van de SB-rubrieken zie SB-nummer 61, blz. 1091-1114.

REDACTIEADRES Bezoekadres SB-redactie / SB-stichting: p/a Franciscus Romanusweg 6-B, 6221 AE Maastricht.

Telefoon (met voicemail): 043 - 325 76 62; vanuit het buitenland: 00.31.43.325 76 62.

Mobiel: (00.31)06.42 58 70 04 Fax : (00.31) (0)43.310 04 06 E-mail: redactie@schuttersbrief.nl

SB-website en SB-jongerensite zijn onder constructie; geplande uitzenddatum: 31 maart 2007.

Voorlopige bankrekening binnenland: 85 88 27 298 t.n.v. Alfred Disch, 6221 AE Maastricht 6-B. Voorlopige bankrekening buitenland: IBAN-code: NL86SNSBO - 85 88 27 298; BIC-code: SNSBNL2A ten name van / auf den Namen von / au nom de / in the name of: Alfred Disch, NL-6221 AE Maastricht 6-B.

Redactieleden: Alfred Disch, hoofdredacteur, voor adresgegevens zie hierboven; e-mail, ook: alfred.disch@gmail.com Jelger Visser: adj.-hoofdredacteur, tevens redacteur-Kruisboog & ICT-coördinator; jelger.visser@gmail.com Mathy Leunissen, eindredacteur, tevens redacteur voor de Zware Buks en redacteur-documentalist Ans Moors: redactrice voor het Italiaanse taalgebied (Italië, San Marino, Vaticaan) Naast enkele gekwalificeerde zetels zijn er nog vacante redacteurschappen voor diverse EGS-landen en/of EGS-taalgebieden en voor diverse schietdisciplines. U kunt zich daarvoor aanmelden bij de SB-redactie.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1148 14 januari 2007 Schuttersbrief - nummer 62

30