Schuttersbrief 065 (2007 02 28)

SCHUTTERSBRIEF Onregelmatig maar frequent verschijnend e-magazine als ideeënbus, discussieforum, actieprogram en informatieblad voor het schutterijwezen in het Nederlandstalige gebied van de EGS Nummer 65 – Maastricht, woensdag 28 februari 2007

REDACTIE Hoofdredacteur: Alfred Disch Adjunct-hoofdredacteur: Jelger Visser, tevens redacteur-Kruisboog en ICT-coördinator Eindredacteur, tevens redacteur voor Documentatie en Zware Buks: Mathy Leunissen Redactrice voor het Italiaanse taalgebied: Ans Moors Redacteur-webmasters: Peter Peeters, Ab Reuling en Willem van Uden Technisch en zakelijk adviseur: Jeroen Kaasenbrood (Compres Media System, Maastricht)

INHOUDSOPGAVE Redactie, Inhoudsopgave en Internet…………………………………………………………blz. 1181 Van de redactie (14). Bij gelegenheid van de verschijning van het 65ste SB-nummer………..blz. 1182 De Schuttersbrief (SB) - nummers 1 t/m 65 op compact-disc (1)………………………blz. 1183-1184 De schellenboom (1)…………………………………………………………………….blz. 1185-1190 Evenementenagenda: provinciaal - landelijk - internationaal (1)………………………blz. 1191-1192 De Onze-Lieve-Vrouwegilde te Kalmthout, provincie Antwerpen (2)………………………...blz. 1193 Welke schutterij is de oudst bestaande van Duitsland? (4)……………………………..blz. 1194-1195 De bieleman (4). Hebben ‘bieleman’ en ‘beelman’ iets met elkaar van doen?Vervolg 1…........blz. 1196 OLS 2007: het Oud-Limburgse Schuttersfeest te Nederweert in NL-Limburg (5)……………blz. 1197 Nu ook de identiteit van het Nederlandse schuttersgildewezen in gevaar? (26)………..blz. 1198-1201 Verschijning van de Schuttersbrief (34)………………………………………………………blz. 1202 Mededelingen (Afl. 37)………………………………………………………………………..blz. 1203 Colofon en Redactieadres………………………………………………………………..........blz. 1204 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INTERNET De SB is ook te lezen op de website van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS): www.e-g-s.eu of www.egs-schuetzen.com => Schuttersbrief [= Schützenbrief = Gazety Strzelcow].

In opbouw zijn een SB-website en een SB-jongerensite.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

© Copyright: SB-stichting (i.o.), Maastricht MMIV

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

1

1181

VAN DE REDACTIE (14) Vervolg op SB 62, blz. 1120

Bij gelegenheid van de verschijning van het 65ste SB-nummer Beste Schutters en Schuttersvrienden, Vóór U, op het scherm van Uw monitor, hebt U het 65ste nummer - in jubileumterminologie: het briljanten nummer - van ons aller internationale e-magazine Schuttersbrief. Vier positieve ontwikkelingen zullen ongetwijfeld nog in herinnering mij bijblijven, wanneer ik zal terugdenken aan dit moment van de verschijning van het 65ste SB-nummer.

De eerste van de vier positieve ontwikkelingen betreft de oplossing van het vet probleem dat we hadden / hebben met de providers @Home en Gmail inzake de verzending van de SB. Met ‘dank’ aan beide voornoemde bedrijven moet ik constateren, dat zelfs het hiervoor liggende jubileumnummer niet eens op tijd kon worden bezorgd bij de talloze schutters en schuttersvrienden in Nederland, Vlaanderen en elders in Europa. Het ging en gaat er bij mij niet in, dat een non-profitorganisatie als de SB-stichting (i.o.) haar e-mailblad niet tegelijk naar méér dan 500 adressen (Gmail) of - erger nog - 250 adressen (@Home) per keer kan versturen zonder diep in de geldbuidel te moeten tasten. Indien ik Jelger Visser als adjunct-hoofdredacteur en ICT-coördinator niet naast me had gehad, zou ik wellicht allang het bijltje erbij hebben moeten neergooien! Jelger heeft - na een tip van SB-lezer Jean Laumen uit Sint-Joost (Lb.) - het inmiddels zó geregeld, dat wij als redactie voor de verzending van de SB - naar verwachting - niet langer meer aangewezen zijn op @Home en Gmail. Voortaan versturen we namelijk het e-magazine via een ander bedrijf, dat - à raison van nog géén 20 euro op jaarbasis en dus tegen aanmerkelijk minder kosten - bereid is om ons aller e-mailblad in onbeperkte (!) hoeveelheid tegelijk te verspreiden. Onbeperkt, want dát is echt wel nodig bij een alsmaar uitdijende lezerskring van ettelijke tienduizenden schutters en schuttersvrienden. Laten we hopen, dat het probleem met de SB-verzending nu definitief achter de rug is!

Eindelijk ook kan ik U de verblijdende mededeling doen, dat het aantal redactionele medewerkers onlangs verdubbeld is en wel zó, dat nu uitvoering gegeven kan worden aan een oude wens: de verwezenlijking van een SB-website. Het driemanschap dat de SB-redactie vrij onlangs is komen versterken, bestaat uit de heren: Peter Peeters te Born (Lb.), Ab Reuling te Didam (Gld.) en Willem van Uden te Sint-Michielsgestel (N.Br.).

De eerstgenoemde draagt de eindverantwoordelijkheid voor de langverbeide SB-website; de beide andere leden van onze technische webstektrojka hebben zich bereid verklaard Peter bij zijn werkzaamheden te assisteren. Aan hen zal - waar nodig en gewenst - Jelger Visser als adjunct-hoofdredacteur en tevens ICTcoördinator binnen de SB-redactie ondersteuning verlenen. De kopij voor de SB-website wordt uiteraard door de hele redactie aangeleverd en, naar ik hopen mag, door vele schutters en schuttersvrienden.

Min of meer in het verlengde van het onmiddellijk vorenstaande ligt de afspraak die de SB-redactie zeer recentelijk heeft kunnen en mogen maken met de heer Jeroen Kaasenbrood, wiens bedrijfsnaam reeds vanaf SB 33 prijkt op de voorpagina van elke SB-editie. Jeroen Kaasenbrood is namelijk directeur-eigenaar van Compres Media System te Maastricht en sinds diens ‘aantreden’ bij de SB heeft hij - naast sponsoring en het verrichten van talloze hand- en spandiensten - het e-magazine qua lay-out (afbeeldingen!) vooruitgeholpen.

Als hoofdredacteur en volslagen digibeet ben ik hem daarvoor nog steeds dankbaar. Jeroen is thans in zijn dienstbetoon aan de SB nog een tweetal behoorlijke stappen verdergegaan: a) zijn ontwerp voor een SBinternetsite vormt de basis waarop de hierboven vermelde webstektrojka kan voortbouwen; en b) een onderdeel van de website zal Jeroen rechtstreeks mede onder zijn persoonlijk beheer gaan nemen. Met SBwebwinkel - want zo heet dat onderdeel van de SB-website - wordt op termijn een permanente bron van inkomsten gegenereerd, waardoor de SB-redactie voor haar noodzakelijke financiën niet langer uitsluitend afhankelijk hoeft te zijn van particuliere giften.

Los van het voorafgaande, hoewel toch tegelijk zijn ondersteuning krijgend in de van start gaande SBwebsite, staat een plan waaraan op dit moment eveneens hard gewerkt wordt en dat ik ongetwijfeld tot genoegen van velen onder U kan aankondigen: het e-magazine SB, althans het eerste 65-tal nummers, gaat zéér binnenkort op cd-rom verschijnen. Voor nadere gegevens daarover verwijs ik U naar het eerstvolgende artikel in dit jubileumnummer van de SB. Moge het de SB gegeven zijn om nog tot in lengte van jaren door te gaan met het verstrekken van boeiende en leerzame artikelen! Dat wenst zijn oprichter en voorlopige hoofdredacteur, Alfred Disch, met vriendelijke groeten

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1182

28 februari 2007

2

Schuttersbrief - nummer 65

DE SCHUTTERSBRIEF (SB) - NUMMERS 1 T/M 65 OP COMPACT-DISC (1) VAN: Alfred Disch, SB - hoofdredacteur Beste Schutters en Schuttersvrienden, Het lijkt de SB-redactie een goede gedachte om bij gelegenheid van de totstandkoming van het 65ste SBnummer eens de mogelijkheid te bekijken, alle 65 nummers - d.w.z. zo’n 1.200 bladzijden tekst met vele honderden foto’s (waarvan de meeste in kleur) en tientallen overzichtstabellen, tekeningen en kaartjes - bijeen te zetten op een cd-rom. Handig en praktisch voor wie in een mum van tijd iets over het schutters(gilde)wezen wil opzoeken. Via Uw menu-item zoeken hebt U dan binnen enkele seconden elk gewenst onderwerp (persoons- of zaaknaam) uit de SB op Uw pc- of laptopscherm.

Realisatie Denken is één, maar doen is twee! Hoe een en ander te realiseren tegen een zéér aantrekkelijk prijsje en dan óók nog zó, dat de SB-stichting i.o. daar iets aan overhoudt ter financiering van een deel van haar overige activiteiten? Daarom heeft de SB-redactie ervoor gekozen om de productie en verkoop in eigen handen te houden. En daardoor kunnen de kosten - inclusief die wegens een speciaal hoesje, de porto en de verpakking beperkt blijven tot enkele euro’s. Maar er is nog méér te melden.

Een van de conceptontwerpen voor de hoes van Schuttersbrieven op cd-rom

Intekeningstermijn Omdat de SB-redactie geen flauw idee heeft hoe groot de vraag naar het schijfje zal zijn, is er een intekeningstermijn uitgetrokken. Wie vóór 1 juli a.s. zijn bestelling doet, maakt niet alleen de verschijning van het beoogde cd’tje mede mogelijk maar hoeft bovendien slechts het bedragje van € 4,75 te betalen; dit is inclusief de verzendkosten. Na het verstrijken van de termijn zal de prijs (met inbegrip van de porto) verhoogd worden tot € 7,50. Wie vóór 1.7.2007 intekent, wordt tevens vermeld op de eveneens op het cd’tje voorkomende lijst van intekenaars. En dit laatste brengt ons tevens bij een volgend punt. Want wat is er zoal op het schijfje te vinden?

De inhoud Allereerst staan op het cd’tje natuurlijk alle tot dusver verschenen edities van de Schuttersbrief: zie hierboven de inleidende alinea. Helaas moet de SB-redactie één voorbehoud maken en dat betreft nummer 7 van de SB. Omdat nog niet alle probleempjes m.b.t. de auteursrechten (fotomateriaal!) van SB 7 opgelost zijn, kan de redactie op dit moment niet garanderen dat ook SB-nummer 7 compleet op het schijfje te vinden zal zijn.

De volgende onderdelen treft U op de uit te brengen cd-rom aan: * een voorwoord (met schuttersmuziek!); * een inhoudsopgave; * de SB-nummers 1 t/m 65; * een alfabetisch overzicht van alle (bijna 200) tot nog toe in de SB verschenen rubrieken; * een trefwoordenlijst; * een overzicht van websiteadressen van schutterijen (schuttersgilden, schutsbroederschappen); * een lijst van intekenaars;

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

3

1183

* een colofon; * en verder - indien mogelijk - een toegift, verzorgd door de SB-lezers zelf; voor toelichting zie hierna.

Eigen inbreng van de SB-lezers Zoals het e-magazine Schuttersbrief (SB) ondenkbaar is zonder de artikelen van talloze schutters en schuttersvrienden, zo kiest de SB-redactie ervoor om ook nú iedereen - jong en oud - in staat te stellen om een of meer bijdragen te leveren aan het beoogde schijfje. Die bijdragen kunnen van zéér uiteenlopende aard zijn.

Bijvoorbeeld: een hartenkreet, een wetenschappelijk betoog (kort dan wel uitgebreid), een gedicht, een in memoriam, een complimentje of huldebetoon aan deze of gene (schutter, schuttersvriend, schuttersorganisatie), een anekdote, een kritische noot, een tekening, een foto, een filmpje, een videootje, een reclameboodschap, een vraag, een aanbod, een voordracht, de aankondiging van een schuttersevenement, een muziekstukje. Afin, U kunt het niet zo gek bedenken, zolang het maar betrekking heeft op het schutters(gilde)wezen en mits de SB-redactie Uw bijdrage(n) uiterlijk op zaterdag 30 juni a.s. in haar bezit heeft. Intekeningstermijn en inzendtermijn vallen dus samen. Het digitale adres voor de inzending van Uw kopij luidt: redactie@schuttersbrief.nl.

Een flyer voor digibeten De bestanden op de cd-rom staan uiteraard in pdf. Omdat niet elke beginnend pc-gebruiker op de hoogte is hoe met pdf-bestanden om te gaan, is er bij de cd-rom een flyer gevoegd. In die flyer wordt op simpele wijze uitgelegd, hoe men door een eenvoudige handeling een pdf-bestand kan openen en lezen. Bovendien vindt de digibeet in de flyer de zoekfunctie verklaard, m.a.w.: hoe hij snel en efficiënt elk gewenst onderwerp (persoons- of zaaknaam) op het schijfje vinden kan.

Wijze van bestelling en betaling U komt in het bezit van het schijfje Schuttersbrieven op cd-rom door overmaking van € 4,75 (mag ook iets meer zijn!) vóór 1.7.2007 op bankrekeningnummer 85 88 27 298 t.n.v. Alfred Disch, 6221 AE Maastricht, m.v.v. ‘CD-rom’. Vergeet daarbij vooral niet het adres te vermelden waarheen de cd-rom moeten worden toegestuurd! Voor internationale overschrijving gelden de volgende codes; IBAN-code: NL86SNSBO - 85 88 27 298; BIC-code: SNSBNL2A. Het schijfje hebt U dan uiterlijk eind juli in huis.

U kunt natuurlijk ook wachten tot na 30.6.2007 maar dan moet U bijna anderhalf maal zoveel betalen, nl.: € 7,50. Bovendien kan de SB-redactie U niet garanderen, dat het schijfje dán nog uit voorraad leverbaar is.

Wacht dus niet te lang met Uw bestelling!

De cd-rom is beveiligd!

Hoewel de SB-redactie haar best heeft gedaan om de aankoopprijs van Schuttersbrieven op cd-rom zo laag mogelijk te houden, zijn er natuurlijk altijd wel weer lieden die het nóg goedkoper willen en ‘dus’ er niet voor terugdeinzen, andermans werk wederrechtelijk te (laten) kopiëren. De SB-redactie heeft zich tegen deze asocialen gewapend op verschillende wijzen, waarover méér in een volgend SB-nummer. Gebruik dus nooit een kopie van onze cd-rom, want anders ondervindt U ook computertechnisch de onaangename gevolgen van Uw ondoordachte handelwijze!

Gratis exemplaar voor SB-donateurs Als trouwe lezer weet U, dat de redactie meer dan eens gevraagd heeft om financiële ondersteuning van haar activiteiten die vermeld staan in de Colofon op de laatste pagina van elke SB-editie. Een aantal onder U heeft aan die oproep gehoor gegeven. De redactie wil haar dank daarvoor niet slechts bij woorden laten, maar die dank ook in iets tastbaars tot uitdrukking brengen. Daarom krijgen allen die ooit een of meer giften (in geld en/of in natura) gedaan hebben t.b.v. de SB-stichting tijdens de periode vanaf 19 juni 2004 (= verschijningsdatum van de allereerste SB), gratis het schijfje Schuttersbrieven op cd-rom toegezonden. Zij hoeven dus voor het schijfje niet in te tekenen. Hun namen worden automatisch geplaatst op de lijst van intekenaars.

Wordt U óók SB-donateur?

Wie onder de lezers tot nog toe géén donatie naar de SB-stichting overgemaakt heeft, zou ik vriendelijk doch dringend in overweging willen geven dat alsnog te doen. Dringend, want de onkosten die de SB-redactie per jaar te maken heeft, zijn niet mals en dat alles moet toch op een of andere manier betaald worden! Al eerder deed ik de suggestie, dat iedere SB-lezer jaarlijks het symbolische bedrag van 1 (zegge en schrijve: één) euro zou kunnen storten op de rekening van de SB-stichting. Daarmee zou in één klap alle financiële problemen voor de SB-redactie zijn opgelost! Wellicht dat Uw bestelling van het uit te brengen cd-rom een goede gelegenheid is om die symbolisch ene euro erbij te doen als begin van een hopelijk jaarlijkse donatie (van gelijke orde, namelijk steeds één euro groot!). U bent dan tevens ervan verzekerd, dat ook U voortaan in aanmerking komt voor gratis verkrijging van dan wel voor zéér sterke reductie bij toekomstige andere SB-producten.

Tegelijk steunt U zo de SB-stichting als non-profit-organisatie van en voor het schutters(gilde)wezen.

----------Met vriendelijke groeten, Alfred Disch --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1184

28 februari 2007

4

Schuttersbrief - nummer 65

DE SCHELLENBOOM (1) VAN: De Heer Ing. F.X. (Frans) van Miert, oud-journalist en pr-functionaris van St.-Jorisgilde te Berlicum (NBFS-kring Maasland) Waarde Alfred,

Berlicum, gemeente Sint-Michielsgestel (N.Br.), 28 november 2006

Het volgende betreft een persoonlijke vraag die niet bestemd is voor de SB (misschien later eens).

Ons Sint-Jorisgilde (Berlicum) is onlangs een antieke (?) schellenboom aangeboden. Een aardige geste, maar wanneer zo’n attribuut totaal ongebruikelijk is voor een gilde, dan zien we liever van het aanbod af. Zo’n ding moet wel historisch verantwoord zijn, vinden wij. We tuigen ons niet op met wezensvreemde bellekens.

Deze vraag leg ik dus graag voor aan jou, want niemand anders heeft zo’n brede kennis van alle ins-andouts rond gilden en schutterijen.

Jouw mogelijk verlossende antwoord zie ik spoedigst en met belangstelling tegemoet. Het kan kort zijn, een kwestie van JA of NEE. Bij voorbaat dank en met vriendelijke gildegroet, Frans X. van Miert P.S. Waarom niet in SB? Omdat het ding anders wellicht aan onze neus voorbijgaat.

AAN: De Heer Frans van Miert [Met cc aan drs. Luc Wolters] Beste Frans,

Maastricht, 2 december 2006

Zojuist ben ik teruggekeerd van (weer) een weekje ‘Benedictijnenabdij Egmond-Binnen’. Ik kom dus nu pas ertoe om jouw vraag te beantwoorden. Mijn antwoord krijg je in fasen (cf. hieronder Eerste reactie), want op dit moment reageer ik à l' improviste, dus voor de vuist weg, echter wel onder voorbehoud. Jouw vraag vind ik namelijk zó interessant, dat ik er langer over wil nadenken en ik wellicht zo nodig bronnenmateriaal moet raadplegen (een tweede reactie mijnerzijds sluit ik derhalve niet uit); en bovendien verneem ik in deze aangelegenheid graag de mening van Luc Wolters (zie dan ook verderop Vragen aan Luc).

Eerste reactie De beantwoording (in positieve of negatieve zin) van jouw vraag ‘Is een schellenboom al dan niet wezensvreemd aan het schutterijwezen / schuttersgildewezen?’ hangt af van de criteria die men stelt.

1) De schellenboom is van Turkse afkomst. Voorzover mij bekend, deed de schellenboom pas in de loop van de Nieuwe Tijd (±1500 - ±1789) zijn intrede binnen de Europese cultuur, meer concreet in Europese muziekgezelschappen tijdens de 18de eeuw (1701-1800). De oudste berichten over het gebruik van een schellenboom in het schutterswezen reiken - voorzover ik weet - terug tot in de 19de eeuw en betreffen - wat de Lage Landen aangaat - uitsluitend (?) Belgisch Limburg en Nederlands Limburg. Het gebruik van de schellenboom bij met name Brabantse en Gelderse schuttersgilden (schutterijen) is mij onbekend.

2) Bezwaar tegen een Turkse afkomst? Men vergete niet, dat óók het (van oorsprong Middeleeuwse) fenomeen papegaaischieten / koningsvogelschieten binnen het schuttersgildewezen gerelateerd kan worden aan het Nabije Oosten (Kruistochten)!

3) Bezwaar tegen de schellenboom als muziekinstrument? Men vergete niet, weliswaar dat de muziek bij een schutterij (schuttersgilde) aanvankelijk - d.w.z. in de Middeleeuwen en ook nog gedurende de gehele Nieuwe Tijd - voornamelijk uit wat trommelaars en blazers bestond, maar dat deze nadien - sinds de 19de eeuw en vooral sedert de 20ste eeuw - zich uitgebreid heeft qua aantal muzikanten en qua soorten instrumenten, afhankelijk van tijd (in de 19de eeuw ook viool en trekharmonica t/m - vooral in de 20ste eeuw complete fanfares / harmonieën / drumbands) en afhankelijk van de regio (in Brabant en Gelderland minder dan in bijv. de beide Limburgen en de Duitse gebieden).

4) De purist zal de geschetste muzikale ontwikkeling binnen het schutters(gilde)wezen niet bepaald toejuichen, evenmin de diverse andere moderne, vooral 20ste-eeuwse tendensen, waaronder de veel en veel grotere rol van de vrouw. Hoever wil men gaan?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

5

1185

Vragen aan Luc a) Is jou iets bekend omtrent het gebruik van de schellenboom binnen het (Limburgse) schutterswezen? b) Ik meen me te herinneren, dat over de schellenboom een artikel in het Limburgs Schutterstijdschrift (LS) verschenen is. Ingeval ik het bij het rechte end heb, wil je me dan berichten waar in het LS het bewuste artikel te vinden is? Ik maak er dan een kopie van voor Frans van Miert. c) Wellicht wil je ook aanvullingen en/of correcties aanbrengen op hetgeen ik hierboven vermeld heb onder de punten 1 t/m 4.

Over dit onderwerp zal ik in de SB niets publiceren voordat ik jullie beiden daarin gekend heb.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

VAN: De Heer Frans van Miert Waarde Alfred,

Berlicum, gemeente Sint-Michielsgestel (N.Br.), 3 december 2006

Alvast hartelijk dank voor zo’n snelle en brede reactie. Jouw antwoord strekt dus al verder dan ja of nee.

Eerlijk gezegd had ik al zo’n vermoeden bij de richting Nabije Oosten uit te komen.

Voorlopig weet ik genoeg om de beslissing aan onze hoofdman over te laten.

Ik hou je op de hoogte.

M. vr. gildegroet, Frans X. van Miert

AAN: De Heer Frans van Miert Beste Frans,

Maastricht, 3 december 2006

Het doet me deugd te vernemen, dat je met mijn eerste reactie voorlopig al genoeg weet om de beslissing inzake de jullie aangeboden schellenboom aan de hoofdman over te laten.

Laat me - als je wil - bij gelegenheid weten, welke beslissing jullie hoofdman / bestuur in deze aangelegenheid genomen heeft.

Ik ga er zonder meer van uit, dat je ermee akkoord gaat dat ik ook een cc’tje van deze mailing naar Luc Wolters stuur, al was het maar om te voorkomen dat we gedrieën langs elkaar heen werken. Zelf ben ik trouwens zéér benieuwd naar de reactie van Luc. Zoals reeds in mijn vorige e-mail gesteld, zal ik niets over jouw vraag inzake de schellenboom in de SB publiceren, voordat ik van jou het groene licht krijg en ik jou en Luc de concepttekst voor de SB ter correctie en/of aanvulling heb voorgelegd.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

VAN: De Heer Drs. L.J.E. (Luc) Wolters, conservator Limburgs Schutterij Museum en eindredacteur Limburgs Schutterstijdschrift (LS) Beste Alfred en Heer van Miert,

Simpelveld (Lb.), 28 december 2006

Sorry voor mijn late reactie, maar ik ben er niet eerder aan toegekomen.

Even een reactie op de vragen die Alfred stelde. a) De schellenboom is vooral als naoorlogs instrument bij de zich sinds die tijd uitbreidende drumband bekend.

Voordien wellicht (?) wel nog bij de stafmuziekkorpsen der Dienstdoende Schutterij, indien we het aan het schutterswezen willen koppelen, maar dit had vanzelfsprekend bij uitstek relatie tot de muziek in militaire korpsen.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1186

28 februari 2007

6

Schuttersbrief - nummer 65

b) Naar ik me kan herinneren, is inderdaad in het LS een afzonderlijk artikel over dit muziekinstrument verschenen. Echter, in de index voor het LS [zie: http://schutterij.amstenrade.net/infoalgemeen/inhoud schutterstijdschrift/startpagina.htm] kom ik het artikel niet tegen onder de noemer ‘Muziekkorpsen’ noch onder auteur ‘Wim Pijpers’. Wel zijn er twee meer algemene artikelen over de ontwikkeling van de muziek verschenen; zie: LS, nr. 19, pp. 11-12,1) en LS, nr. 22, pp. 15-182). c) Beste Alfred, aan je verhaal valt voorts weinig toe te voegen, tenzij voor jullie interessant is dat ook het Limburgs Schutterij Museum in Steyl enkele schellenbomen in zijn collectie heeft, afkomstig van de schutterij St.-Martinus te Horn.

Met vriendelijke groet, Luc Noten van de SB-redactie 1) Mathieu Kessels: De schutterij en de muziek, in LS - nummer 19, juni 1993, blz. 11-12 (met ills.).

2) Mathieu Kessels: De schutterij en de muziek - Deel 2, in LS - nummer 22, maart 1994, blz. 15-18 (met ills.).

De foto op blz. 16 toont de drumfanfare van Schutterij St.-Oda uit Boshoven, gemeente Weert (Lb.), met op de achtergrond maar liefst 2 (twee) schellenbomen.

A.D.

AAN: De Heer André Meijers, auteur van het digitale repertorium op het Limburgs Schutterstijdschrift (LS) Beste André,

Maastricht, 28 december 2006

Zowel Luc Wolters als ik menen ons te herinneren, dat er ooit in het LS een artikel over de schellenboom is verschenen. Alleen, we konden dat artikel niet vinden, ook niet met behulp van jouw digitale repertorium.

Weet jij misschien, in welk LS-nummer het bewuste artikel gepubliceerd is? Bij voorbaat dank voor de te nemen moeite.

Met vriendelijke groeten en mijn beste wensen voor 2007, Alfred Disch

VAN: De Heer André Meijers [Twee e-mailtjes samengevoegd tot één] Hallo, Alfred.

Amstenrade, gemeente Schinnen (Lb.), 28-30 december 2006

Ik wilde meteen in de rubriek Diversen van het digitale repertorium op het LS gaan kijken en toen zag ik, dat die er niet was. Tenminste niet zichtbaar. De rubriek Diversen bestaat dus wel degelijk en daarin staat het artikel vermeld: LS, no. 6, pag. 28-31. Ik ben alleen vergeten om een knop (met link) te maken, zodat jullie er ook in kunnen kijken. Dit gemis heb ik inmiddels verholpen. De rubriek Diversen is nu ook door iedereen te bekijken en het is al een behoorlijke pagina. Als de knop bij de rubrieken had gestaan (zoals het hoort), was jij in twee minuten voorzien van de juiste info.

Groeten, André

AAN: De Heer W.M.J. (Wim) Pijpers, majoor b.d. en oud-hoofdredacteur van het Limburgs Schutterstijdschrift (LS) Beste Wim,

Maastricht, 28 december 2006

In LS 6, maart 1990, blz. 28-31, staat een artikel (zonder vermelding van de auteur) over de schellenboom. Is dat artikel van jouw hand? Ik vraag het je, omdat ik waarschijnlijk binnenkort in de SB het ook over de schellenboom zal hebben n.a.v. een vraag uit Noord-Brabant en ik over het LS-artikel tevens gecorrespondeerd heb met Luc Wolters en André Meijers.

Groetjes en mijn beste wensen voor 2007, Alfred Disch

VAN: De Heer Wim Pijpers Beste Alfred, Melick, gemeente Roerdalen (Lb.), 30 december 2006 Gaarne zou ik willen beginnen met: Ere wie ere toekomt. Helaas moet ik je bekennen, dat ik niet meer weet wie het oorspronkelijke artikel schreef in Armamentaria (jaarboek van het Kon. Nederlands Leger en Wapenmuseum), nummer 9, blz. 59-61. Het artikel was getiteld: Ontwikkeling van de schellenbomen in de Europese legers 1810-1974. Via de bemiddeling van de bekende Frans Smits Sr. en Jr. heb ik destijds wel de toestemming verkregen om delen uit dit artikel te gebruiken voor het Limburgs Schutterstijdschrift. Een actualisering van het artikel zou geen overbodige luxe zijn, immers de tijd is sinds de plaatsing in het LS niet stil blijven staan. (Gelukkig maar).

Ik wens je veel succes toe met je SB evenals een gezond en voorspoedig 2007, Wim Pijpers ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

7

1187

AAN: De Heren van Miert, Wolters, Meijers en Pijpers Beste Frans, Luc, André en Wim,

Maastricht, 30 december 2006

Inmiddels heb ik het artikel over de schellenboom in het LS met extra-belangstelling herlezen.1) Op een paar aspecten van het onderwerp schellenboom wil ik thans in het kort puntsgewijs nader ingaan, voorzover van belang voor het schutterswezen in Vlaanderen (Vlaams België) en Nederland.

1) Ook in het artikel van Wim treffen we relevante Limburgse illustratie (zelfs twee foto’s) aan. Bij de ene afbeelding van een schellenboom (op blz. 30) meldt het bijschrift, dat het gaat om Schutterij Wilhelmina te Hingen, een dorpje in de gemeente Echt-Susteren (Lb.). De andere foto (blz. 31) toont ons de schellenboom van Schutterij St.-Oda te Boshoven in de gemeente Weert (Lb.), welke denkelijk één van de beide schellenbomen zal zijn die we zien op de foto in het LS-artikel van Mathieu Kessels [cf. hierboven, noot 2 op blz. 1187]. In zijn mailing van eergisteren [zie hierboven, blz. 1186-1187] heeft Luc het over ‘enkele schellenbomen’ die thans berusten bij het Limburgse Schutterijenmuseum en die ooit in gebruik waren bij Schutterij St.-Martinus te Horn in de gemeente Haelen (Lb.), m.i.v. 1.1.2007 gemeente Leudal.2) Ik neem aan, dat de door Luc genoemde schellenbomen dezelfde zullen zijn als die welke Wim bedoelt waar hij zijn LS-artikel begint met de zin: Bezoekers aan het Limburgse Schutterijenmuseum zullen enkele schellenbomen kunnen zien. Die aanvangszin vormt dan de opmaat naar en de reden van Wims uiteenzetting over de oorsprong en functie van de witmetalen dingen met belletjes, sterretjes, kogelpunten en paardenstaarten als muziekinstrument in de schutterij (vide Pijpers 1990, blz. 28). Afgezien van het bijschrift bij elk van de beide door mij reeds aangeduide foto’s rept Wim verder nergens meer over het (Limburgse) schutterijwezen: zijn verhaal beperkt zich tot een samenvatting van hetgeen een hem thans onbekende auteur heeft verteld over de ‘Ontwikkeling van de schellenbomen in de Europese legers 1810-1974’, te vinden in Armamentaria. Jaarboek van het Koninklijke Nederlandse Leger en Wapenmuseum, nummer 9, blz. 59-61.

2) Dat het artikel in Armamentaria niets meldt over een oorzakelijk historisch verband tussen de Turkse schellenbomen en die van Limburgse schuttersorganisaties kan ik slechts vermoeden: Wim zou er anders ongetwijfeld minstens iets in zijn eigen artikel over hebben medegedeeld. Niettemin zal ik de Armamentaria eens gaan raadplegen, al was het maar om de naam van de auteur van het artikel te achterhalen en om na te gaan of er elders in die reeks jaarboeken misschien meer over schellenbomen wordt vermeld.

3) Dat er een oorzakelijk historisch verband bestaat tussen de Turkse schellenbomen en die bij militaire muziekkorpsen in Europa, wordt reeds duidelijk bij lezing van Wims artikel. Enkele ‘steekwoorden’ daaruit: de belegering (door de Turken!) van Wenen in 1683, gevolgd door de overwinning van de Oostenrijkers en de inbeslagneming van o.m. de complete instrumentaria van op militaire leest geschoeide Janitscharenmuziekkorpsen; het ontstaan van het Duitse woord Schellenbaum [= ons woord schellenboom]; de geleidelijke introductie van dit instrument bij de zich gestaag ontwikkelende militaire muziekkorpsen in het Europa van het begin der 18de eeuw (dus in de periode 1701-1725); het vóórkomen van de schellenboom in het Napoleontische leger3) en bijgevolg ook bij dat van het Koninkrijk Holland (1806-1810) onder Lodewijk Napoleon; de plaatsvindende wijzigingen aan het Turkse karakter van de schellenboom (bijv. door toevoeging van paardenstaarten); navolging van e.e.a. bij niet-militaire muziekkorpsen, m.i. een 19de-eeuwse ontwikkeling die zich nog sterker doorzet in de 20ste eeuw. [Cf. de afbeelding op de volgende bladzijde].

4) Brengt het vorenstaande punt ons nu ook dichter bij het vinden van de missing link met het Vlaamse en Nederlandse schutterswezen? Het wordt - dunkt mij - tijd om eens te onderzoeken, waar en wanneer schutterijen in Vlaanderen en Nederland voor het eerst gebruik zijn gaan maken van de schellenboom. Zie ik het goed, dan is de grootste kans van slagen gelegen in een drietal onderzoeksmogelijkheden die inmiddels al min of meer zijn geopperd: a) in thematische zin wees Luc (zie zijn mailing van 28 december, punt a) op ‘de stafmuziekkorpsen der Dienstdoende Schutterij’; b) in geografische en c) chronologische zin attendeerde ikzelf op het gebied van de beide Limburgen resp. op de 19de eeuw.

Wordt hopelijk vervolgd!

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

1) [W.M.J. (Wim) Pijpers]: Schellenbomen rinkelen over Europa en klinken door tot onze schutterijen, in Limburgs Schutterstijdschrift (LS), nummer 6, maart 1990, blz. 28-31 (met diverse illustraties).

2) Over een schellenboom bij de vroegere St.-Jans- of Zandakkersgilde te Venray (Lb.) zie hierna op blz.

1189, helemaal onderaan. Daarmee komen we uit op reeds 4 (vier) schutterijen in Nederlands Limburg!

3) In zijn artikel meldt Wim abusievelijk, dat het Franse woord voor de hier bedoelde schellenboom chapeau chinois {= letterlijk: Chinese hoed] luidt. Die Franse term heeft in het Nederlands evenwel als equivalent Chinese of Turkse muts en slaat op een schellenboom in de betekenis van: een door de bellenman gedragen hoofddeksel of soort helm met belletjes eraan, die klingelen als de straatmuzikant zijn hoofd beweegt.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1188

28 februari 2007

8

Schuttersbrief - nummer 65

De diverse typen schellenbomen

Bron: Armamentaria - nummer 9, ontleend aan Pijpers 1990, blz. 29 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8)

Schellenboom (Frankrijk; Napoleontische tijd, 1799/1804 - 1814/1815), met de keizerlijke adelaar Schellenboom (Oostenrijk; 1813), afkomstig van een infanterie-muziekkorps Schellenboom (Frankrijk; Napoleontische tijd, 1799/1804 - 1814/1815), met springende granaat Schellenboom (herkomst mij onbekend; niet gedateerd) Schellenboom (Europa; begin 18de eeuw, dus 1701-1725) Schellenboom (Sowjet-Unie; 1948), afkomstig van een muziekkorps van het Rode Leger Schellenboom (Duitsland; ±1850) Schellenboom (herkomst mij onbekend; niet gedateerd)

A.D.

Omslagtekening van Theun de Vries’ verhalenbundel De Schellenboom.

Bron: http://www.boekbesprekingen.nl/cgi-bin/boek.cgi?boek=60821.

Enkele min of meer willekeurige internetsites i.v.m. het onderwerp schellenboom.

1) Michiel van Kleef: www.instrumentenweb.com => Index => Schellenboom.

2) http://www.kunstbus.nl/muziek/schellenboom.html [met verdere verwijzingen].

3) http://www.limburgsmuseum.nl/infopakket.asp?onderdeel=verdieping&ID=108 [Schutterij ’t Zandakker alias Gilde St.-Jan te Venray (Lb.) zou - al in de 19de eeuw of pas in haar 2de bestaansperiode (1928-1960)? een schellenboom gehad hebben].

4) http://www.volkscultuur.nl/kb.php?doc=46385: Wat voor een muzikant is de belleman? [Het betreft hier dus de schellenboom in de betekenis van Turkse of Chinese muts!].

5) www.google.nl => [in te typen zoekwoord] Schellenboom [d.d. 30.12.2006 met ±1.430 (!) links, inclusief de familienaam (!) Schellenboom; zie ook Afbeeldingen => [in te typen zoekwoord] Schellenboom.

A.D.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

9

1189

VAN: De Heer Luc Wolters Beste Alfred en Heer van Miert, Simpelveld (Lb.), 4 januari 2007 Graag wil ik nog even terugkomen op mijn eerdere mail [zie hierboven, blz. 1186-1187]. Toevallig kwam me namelijk dezer dagen een vermelding onder ogen, waaruit blijkt dat de Junggesellen-Schützenbruderschaft uit het Duitse Geilenkirchen (inmiddels gefuseerd met de St.-Sebastianus Schützenbruderschaft aldaar) in 1856 een schellenboom heeft aangeschaft, samen met een nieuw vaandel. De schellenboom werd vervolgens meegedragen in de optochten van de jonggezellenschutterij en later de fusieschutterij. Dus is er op sommige plaatsen toch al in de 19de eeuw een introductie geweest van de schellenboom. Dit ter aanvulling.

Met vriendelijke groet, Luc

AAN: De Heer Luc Wolters Beste Luc, Maastricht, 4 januari 2007 Met jouw interessante aanvulling zijn we wellicht wéér een stapje dichter bij het ontrafelen van het raadsel inzake het historische verband tussen de Turkse en de schutterlijke schellenboom gekomen.

Enerzijds bevestig je met jouw aanvullende opmerking mijn eerdere bevinding (veronderstelling), dat de oudste sporen van aanwezigheid van schellenbomen binnen het schutterswezen zouden terugreiken tot in de 19de eeuw (1801-1900). En anderzijds heb je nu zelf een 19de-eeuwse spoor gevonden, weliswaar van Rijnlandse komaf, maar toch een spoor van zéér vlak bij de oostgrens van Nederlands Limburg; de stad Geilenkirchen ligt immers slechts een luttele 10 km van de Rijnlands-Limburgse grens vandaan.

Bovendien rijst bij mij nu de vraag, of tot de invloeden die het Limburgse schutterijwezen heeft ondergaan vanuit het naburige Rijnland*), misschien eveneens beïnvloeding gerekend moet worden die het gebruik van de schellenboom betreft. Ik zal echter de eerste zijn om onmiddellijk te bekennen, dat die vraag van mij - gelet op het prille stadium van ons onderzoek in dezen - vooralsnog van speculatieve aard is. Trouwens, de mogelijkheid: Turkse schellenboom (1683) => schellenboom bij militaire muziekkorpsen in Europa (18de eeuw) => schellenboom bij stafmuziekkorpsen van de Dienstdoende Schutterij in Nederland (19de eeuw) => schellenboom bij niet-militaire schutterijen in Limburg (19de-20ste eeuw), blijft voorlopig nog recht overeind.

Immers, het ene hoeft het andere niet per se uit te sluiten. De twee mogelijkheden (Rijnlandse invloed en, in Nederland zelf, beïnvloeding zijdens de Dienstdoende Schutterij) kunnen beide een rol hebben gespeeld.

De in wezen simpele vraag van Frans van Miert d.d. 28 november 2006 - ja of nee zeggen tegen het gebruik van de schellenboom binnen het schutters(gilde)wezen? - heeft inmiddels bij ons, onderzoekers, wel het nodige losgemaakt.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch *) Bijv.: de zogeheten ‘zware’ of ‘Limburgse’ buks schijnt van Rijnlandse oorsprong te zijn. Ook het ‘militaristische’ karakter van de meeste Limburgse folkloreschutterijen wordt - terecht of ten onrechte - (mede) toegeschreven aan invloeden vanuit het Rijnland, dat tot in de 20ste eeuw een Pruisische (!) provincie geweest is.

VAN: De Heer Frans van Miert Waarde Alfred, Berlicum, gemeente Sint-Michielsgestel (N.Br.), 4 februari 2007 Ik ben je nog een reactie schuldig inzake de schellenboom. Onze hoofdman zal van het aanbod geen gebruik maken, omdat hij mede door de aangedragen informatie van jou en Luc concludeert dat een schellenboom toch te weinig relevantie heeft binnen de gebruikelijke attributentuin van gilden. In tegenstelling tot het gangbare in Limburg reikt de muziek bij de Brabantse gilden niet verder dan trommels en klaroenen. (Ik heb een hekel aan de term ‘bazuinen’; klaroenen klinkt veel mooier.) Een schellenboom zou dan hooguit tot de museale parafernalia gerekend moeten worden. Dat gaat te ver, meent ons opperhoofd. Maar wel bedankt voor alle moeite van jullie beiden!

Met beste gildegroeten, Frans X. (In de wandelgangen hier zegt men Frans X.)

VAN: De Heer Luc Wolters Beste Alfred en Heer van Miert, Simpelveld (Lb.), 4 februari 2007 De vermelding van de schellenboom, in 1856 aangeschaft door de Junggesellen Schützenverein van Geilenkirchen, is te vinden in het boekje: Geilenkirchen Jubiläen 1976. 550 Jahre St.-Sebastianus-Schützen, 350 Jahre Junggesellen-Schützen, 10 Jahre Städtepartnerschaft mit Quimperlé (Geilenkirchen 1976), blz. 26-27.

Dat er overigens rechtstreekse relaties waren tussen Rijnland en Limburg, wordt bijvoorbeeld gestaafd door het feit dat de Junggesellen Schützenverein een jaar nadat ze een nieuwe vlag en een schellenboom hadden aangekocht, het grote schuttersfeest in 1857 te Sittard (Lb.) bezochten. Hieraan namen - behalve veel schutterijen uit de contreien van Sittard - onder meer ook enkele Pruisische schutterijen deel. Het ligt voor de hand, dat de Geilenkirchener jonggezellen de schellenboom meenamen naar het Sittardse schuttersfeest, daar dit hun presentatie ten goede zou doen komen. Mogelijk maakte het instrument indruk. Of dit evenwel (snel) tot navolging heeft geleid bij andere schutterijen, zal uit eventueel nader onderzoek moeten blijken.

-----Met vriendelijke groet, Luc -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1190

28 februari 2007

10

Schuttersbrief - nummer 65

EVENEMENTENAGENDA: PROVINCIAAL - LANDELIJK - INTERNATIONAAL (1) (inclusief enkele grote regionale evenementen) V-T-B-S (kolom 2): V = Vendelen; T = Trommen en bazuinblazen; B = Boogschieten; S = Standaardrijden Antw.

Belg.Lb. Gld. Lb.

Toelichting bij kolom 3: provincie Antwerpen Lk. = provincie Luik provincie Limburg (B) N.Br = provincie Noord-Brabant provincie Gelderland Ov. = provincie Overijssel provincie Limburg (NL) W.Vl. = provincie West-Vlaanderen

= = = =

Anno 2007 Datum

Evenement

Plaats

Info

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

28.05.2007 NBFS-Toernooi Kruisboogschieten op wip (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Gerwen,

www.heiligkruisgilde.nl

gemeente Nuenen c.a. (N.Br.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

03.06.2007 FGS-Landjuweel (Federatie v. Gelderse Schuttersgilden)

Haaksbergen (Ov.)

www.schutterij.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

03.06.2007 65ste Kempense Gildedag (NBFS-kring Kempenland)

Maarheeze,

www.gildemaarheeze.nl

gemeente Cranendock (N.Br.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

24.06.2007 HGK-Gildefeest (Hoge Gilderaad der Kempen)

Nieuwmoer,

www.sintjorisgildenieuwmoer.be gemeente Kalmhout (Antw.)

SB 62, blz. 1146

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

01.07.2007 OLS: Oud-Limburgs Schuttersfeest

Nederweert (Lb.)

www.ols2007.nl SB 65, blz. 1197

(Oud-Limburgse Schuttersfederatie)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

07.07.2007 Uitkavelen van het OLS

Nederweert (Lb.)

www.ols2007.nl

(Oud-Limburgse Schuttersfederatie) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.07.2007 ZLF: Zuid-Limburgse Federatiefeest (Zuid-Limburgse Schuttersfederatie)

Mheer, gemeente Margraten (Lb.)

www.zlf2007.nl SB 64, blz. 1157

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

09.09.2007 DLS: Dreil채ndereck-Schuttersfeest

Eupen (Lk.; Oostkantons)

(Intern. Schuttersbelangengem. B, D, NL) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

02.09.2007 NBFS-Toernooi Geweerschieten (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Aarle-Rixtel,

www.olvgilde.com

gemeente Laarbeek (N.Br.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.09.2007 BST: Bielemannen- en Sappeurstreffen (Stichting BST)

Waubach, http://members.lycos.nl/schutterijjoseph gemeente Landgraaf (Lb.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

16.09.2007 FGS-Schuttersdag (Federatie v. Gelderse Schuttersgilden)

Hengelo (Ov.)

www.emmhengelo.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

16.09.2007 LDS: Limburgs Damesschuttersfeest (Stichting LDS)

Stokkem,

www.bloggen.be/schutterijstokkem

gemeente Dilsen-Stokkem (Belg.Lb.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

16.09.2007 NBFS-Toernooi V-T-B-S (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Nuland,

www.gilde-st-antonius-abt.nl

gemeente Maasdonk (N.Br.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

23.09.2007 Nationaal Koningschieten

Kaulille,

sintjoriskaulille@telenet.be

(Belg. Overlegorgaan v. Hist. Schuttersgilden) gemeente Bocholt (Belg.Lb.) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

30.09.2007 6de Vlaamse Gildedag:

Ieper (W.Vl.)

(Fed. v. Vlaamse Historische Schuttersgilden)

www.vlaamseschutters.be SB 65, blz. 1203

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

21.10.2007 Euregionaal Schuttersfeest Maas-Rijn

Sittard,

www.sintrosa.sittardweb.nl

gemeente Sittard-Geleen (Lb.)

(Stichting Oktoberfeest)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

11

1191

Datum

Evenement

Plaats

Anno 2007

Info

Vervolg

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

27.10.2007 Hoofdliedendag

Den Bosch (N.Br.)

www.schuttersgilden.nl

(Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

02.11 - 08.11 Romereis Rome (ItaliĂŤ) (Europese Gemeenschap v. historische Schutters) 2007

www.egs-schuetzen.com SB 60, blz. 1079-1085

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.11.2007 MT: Marketentsterstreffen (Stichting MT)

Posterholt,

schutterijposterholt@lycos.nl

gemeente Roerdalen (Lb.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Anno 2008 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

12.01.2008 15de Limburgse Schuttersdag

Baexem,

(Stichting Limburgs Schutterstijdschrift)

www.olsfederatie.com

gemeente Leudal (Lb.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

25.05.2008 NBFS-Toernooi Kruisboogschieten op wip (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Oeffelt,

www.gildesalvatormundi.nl

gemeente Boxmeer (N.Br.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

06.07.2008 OLS: Oud-Limburgs Schuttersfeest (Oud-Limburgse Schuttersfederatie)

Nog onbekend

www.ols2008.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

12.07.2008 Uitkavelen van het OLS (Oud-Limburgse Schuttersfederatie)

Nog onbekend

www.ols2008.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

20.07.2008 ZLF: Zuid-Limburgse Federatiefeest (Zuid-Limburgse Schuttersfederatie)

Sint-Joost, gemeente Echt-Susteren (Lb.)

www.zlf2008.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

07.09.2008 NBFS-Landjuweel (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Oisterwijk (N.Br.)

www.landjuweel2008.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

17.09.2008 NBFS-Toernooi V-T-B-S (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Hulsel,

www.heiligsacramentsgildehulsel.nl

gemeente Reusel - De Mierden (N.Br.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.10.2008 Hoofdliedendag

Den Bosch (N.Br.)

www.schuttersgilden.nl

(Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Anno 2009 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

24.05.2009 NBFS-Toernooi Kruisboogschieten op wip (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Deurne www.sint-antonius-abt-gilde-deurne.nl gemeente Boxmeer (N.Br.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

31.08 - 03.09 EST: Europees Schutterstreffen Kinrooi (Belg.Lb.) 2009 (Europese Gemeenschap v. historische Schutters)

www.egs-schuetzen.com

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Laat ons s.v.p. tijdig weten, welke data er nog in bovenstaande agenda ontbreken.

Bij voorbaat dank!

Met vriendelijke groeten, Jelger Visser en Alfred Disch

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1192

28 februari 2007

12

Schuttersbrief - nummer 65

DE ONZE-LIEVE-VROUWEGILDE TE KALMTHOUT, PROVINCIE ANTWERPEN (2) Vervolg SB 59, blz. 1038-1039

VAN: De Heer Eric Meeusen, knaap [= bode] en webmaster van de O.L.Vrouwegilde Beste Alfred,

Kalmthout (Antw.), 25 januari 2007

Bij een gebrek aan tijd om het archief van Kalmthout te bezoeken (nogal moeilijke openingsuren voor werkende mensen) geef ik al een tussentijdse reactie op de door U in Schuttersbrief 59 gestelde vragen en gevraagde stukken.

Vraag 1 In bijlage vindt U de Latijnse tekst in pdf (in Word krijg ik het niet verzonden) die overgeschreven werd in 1760 door pastoor Baelemans (zie ook 1631).

Vraag 2 Is in behandeling en volgt later.

Vraag 3 Voor de wet uit 1711 heb ik Dr. E. van Autenboer moeten raadplegen en van hem kreeg ik hierover - ik bedank hem hiervoor - het volgende antwoord.

Het door U bedoelde plakkaat dateert van 10 juli 1711 en werd terug gepubliceerd op 8 juli 1754. Het werd afgekondigd door de Raad van Brabant in naam van de Spaanse koning als hertog van Brabant.

De tekst zelf is een uitbreiding van het plakkaat van 1701. Er worden verschillende zaken verboden, o.a. de aanwezigheid van ongetrouwde vrouwen in vergaderingen van jongmans en geen jongmans in gilden van getrouwde mannen.

De tekst van dit plakkaat is te vinden in: Placcaerten van Brabant, VIII, Brussel 1738, p. 8-11, of bij Th. de Molder: De plakkaten en ordonantiën uit de XVIIde en XVIIIde eeuw en de gilden in de Kempen, in: Oudheid en Kunst, XXIII (1932), p. 87-92..

Vraag 4 Bij de heroprichting van onze gilde anno 1988 hebben géén leden van de vroegere gilde meegewerkt.

Vraag 5 De huidige O.L.V.-gilde is nog steeds niet in het bezit van goederen die ooit hebben toebehoord aan de vroegere O.L.V.-gilde . Deze bevinden zich in privébezit van de hoofdman van St.-Jorisgilde te Kalmthout.

Vraag 6 Het wapenbord is eind 1994 ontworpen, begin 1995 geschilderd en in april 1995 met een gesapte essenhouten kader afgewerkt. Het bevindt zich bij één van onze gildebroeders thuis.

Hopende U hiermee van dienst te zijn geweest, met gildebroederlijke groeten, Eric Meeusen

AAN: De Heer Eric Meeusen Beste Eric,

Maastricht, 25 januari 2007

Hartelijk dank voor de beantwoording van mijn vragen. Ik hoop van harte, dat je er nog aan toekomt om het archief van Kalmthout te raadplegen.

Het lijkt mij het handigst als ik eerst de toezending van fotokopieën van de archiefbescheiden en publicaties inzake het jaar 1642 (dodelijk ongeval, schenking van Mariabeeld, identificatie van Joannes Nauwens)

[= mijn tweede vraag] afwacht. Ondertussen ga ik me wel in de overige aangekaarte aangelegenheden eens grondig verdiepen.

Wordt dus vervolgd.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

13

1193

WELKE SCHUTTERIJ IS DE OUDST BESTAANDE VAN DUITSLAND? (4) Vervolg op SB 40, blz. 640, SB 42, blz. 686, en SB 44, blz. 729

De St.-Knudsgilde te Flensburg… uit 1170?

VAN: De Heer Lothar Heupts, algemeen secretaris van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS) Erkelenz-Holzweiler, Nordrhein-Westfalen (D), den 20.ten Januar 2007 Lieber Alfred Disch, die nachfolgende Mail übersende ich zur Kenntnisnahme und mit der Bitte um Weiterleitung an Thimo Zegers, dessen Adresse mir nicht vorliegt.

Mit herzlichen Grüßen, Lothar Heupts ----- Original Message ----From: Detlev Wulff To: EGS Generalsekretär Cc: Gildenforschung Sent: Saturday, January 20, 2007 2:04 PM Subject: Älteste Gilde in Schleswig-Holstein Sehr geehrter Herr Heupts, in einer zusammengefassten niederländischen Ausarbeitung unter:www.egs-schuetzen.com/Flash/ Sprachauswahl/Deutsch/Regionen/Region_3/Schuttersbrief/044_3012.05.pdf wurde von Thimo Zegers in dessen Co-Beitrag behauptet, daß die St. Johannisgilde von 1192 in Oldenburg in Holstein, die älteste Gilde sein soll. Das ist historisch unrichtig.

Die Oldenburger beziehen sich hierbei auf ein bei Berlin im 18. Jahrhundert stattfindendes Treffen der historischen Schützenvereine, wo man ebenfalls in Unkenntnis der reellen Sachlage feststellte, daß o.g.

Gilde die älteste sei: http://www.gildenforschung.de/2006/20060912_museum/P9123115_mod.jpg.

Die historisch älteste Gilde ist die Sankt Knudsgilde von 1170 in Flensburg. Mein Bericht unter: http:// www. gildenforschung.de/kreise/flensburg/skg_1170.htm und http://www.gildenforschung.de/fo_st_ knud. htm.

Jedoch das einigste Gildemuseum wird von der Sankt Johannisgilde betrieben, wobei ein globaler Anspruch hinsichtlich der Exponate nicht gegeben ist, da ausschließlich Objekte und Kultgegenstände der eigenen Gilde gezeigt werden. Museum kann man erst etwas nennen, wenn die Menge der Exponate in wissenschaftlichem oder kulturhistorischem Kontext eine differenzierte Menge verschiedener Provinienzen insbersonders fremde Kultgegenstände vorzustellen hat, was nicht der Fall ist. [Sehen Sie] unter: http://www.gildenforschung.de/fo _gildemuseum.htm.

Ich fände es passend Herrn Zegers hinsichlich seiner historischen Ungenauigkeit in Kenntnis zu setzen.

Mit freundlichen Grüßen, Detlev Wulff, Betriebswirt.

IN VERTALING (door A.D.)

Erkelenz-Holzweiler, Noord-Rijn-Westfalen (D), 20 januari 2007 Beste Alfred Disch, De navolgende mail stuur ik je toe ter kennisneming en met het verzoek om doorgeleiding naar Thimo Zegers, wiens adres ik niet voorhanden heb.

Met hartelijke groeten, Lothar Heupts --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1194

28 februari 2007

14

Schuttersbrief - nummer 65

----- Oorspronkelijk bericht ----Van: Detlev Wulff Aan: Algemeen secretaris van de EGS Afschrift aan: webmaster@gildenforschung.de [Gildenforschung = hier: vooral schutterijonderzoek] Verzonden: zaterdag 20 januari 2007 om 14.04 uur Onderwerp: Oudste (schutters)gilde in Sleeswijk-Holstein Zeer geachte Heer Heupts, In een samengevatte Nederlandse verhandeling, te vinden onder www.egs-schuetzen.com/Flash/Sprach auswahl/Deutsch/Regionen/Region_3/Schuttersbrief/044_3012.05.pdf, werd door Thimo Zegers in diens co-bijdrage beweerd, dat de St.-Johannesgilde van 1192 te Oldenburg in Holstein (D) de oudste gilde zou zijn. Dat is historisch onjuist.

De Oldenburgers verwijzen hierbij naar een bij Berlijn in de 18de eeuw plaatsvindend treffen van de historische schuttersverenigingen, waar men eveneens uit onwetendheid met de werkelijke stand van zaken vaststelde dat voormelde gilde de oudste zou zijn: http://www.gildenforschung.de/2006/ 20060912_museum/P9123115_mod.jpg.

De historisch oudste gilde is de St.-Knudsgilde van 1170 in Flensburg. Zie mijn bericht: http://www. gildenforschung.de/kreise/flensburg/skg_1170.htm en http://www.gildenforschung.de/fo_st_knud.htm.

Niettemin wordt het unieke gildemuseum door de St.-Johannesgilde beheerd zonder aanspraak te kunnen maken op volledigheid van wat er is tentoongesteld, daar uitsluitend voorwerpen van de eigen schuttersgilde getoond worden. Van een museum kan men pas spreken, wanneer de collectie in een wetenschappelijke en cultuurhistorische samenhang gebracht wordt en een gevarieerde hoeveelheid voorwerpen van diverse, meer speciaal van vreemde herkomst betreft, wat hier niet het geval is. Confer: http://www.gildenforschung.de/fo _gildemuseum.htm.

Ik zou het passend vinden, als dhr. Zegers in kennis wordt gesteld van zijn historische onnauwkeurigheid.

Met vriendelijke groeten, Detlev Wulff, bedrijfseconoom.

AAN: De Heer Detlev Wulff, eigenaar-webmaster van www.gildenforschung.de Sehr geehrter Herr Wulff, Maastricht, den 20.ten Januar 2007 Sie haben den Herrn Thimo Zegers falsch verstanden. Er hat ja in seiner Mailung vom 8.12.2006 uns nur aufmerksam machen wollen auf die merkwürdigen Jahreszahl 1192 mit Rücksicht auf dem St.-Johannes als Schützengilde in Oldenburg / Schleswig-Holstein.

Ich staune darüber, dass Sie trotz Ihrer Sachkunde der St.-Knudsgilde in Flensburg aus demselben Bundeslande ein noch hoheres Alter andichten. Nirgendwo in Europa nördlich der Alpen sind vor dem Jahre 1200 Schützengilden entstanden. Die allerersten Schützengesellschaften entstanden in Italien um das Jahr 1200, möglich sogar noch etwa früher. Nördlich der Alpen wurden die frühesten Schützengilden in dem alten Flandern (= Nordwest-Frankreich und Südwest-Belgien) gestiftet, d.h. im Laufe des 13.ten Jahrhunderts (= 1201-1300). Sehen Sie darüber meine diversen Artikel im Schuttersbrief [= Schützenbrief] (SB).

Mit freundlichen Grüssen, Alfred Disch IN VERTALING

Zeer geachte Heer Wulff, Maastricht, 20 januari 2007 U hebt de heer Thimo Zegers verkeerd begrepen. Hij heeft namelijk in zijn mailing van 8.12.2006 slechts de aandacht willen vestigen op het opmerkelijke jaartal 1192 i.v.m. de St.-Johannes als schuttersgilde te Oldenburg in Sleeswijk-Holstein.

Het verbaast mij, dat U met Uw kennis de St.-Knudsgilde te Flensburg in dezelfde Duitse deelstaat een nóg hogere ouderdom toedicht. Nergens in Europa benoorden de Alpen zijn er vóór het jaar 1200 schuttersgilden ontstaan. De allereerste schutterijen ontstonden in Italië omstreeks het jaar 1200, mogelijk zelfs nog iets eerder. Benoorden de Alpen werden de vroegste schuttersgilden in het oude Vlaanderen (= NoordwestFrankrijk en Zuidwest-België) opgericht en wel in de loop van de 13de eeuw (= 1201-1300). Zie daarover mijn diverse artikelen in de Schuttersbrief (SB).

-----Met vriendelijke groeten, Alfred Disch -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

15

1195

DE BIELEMAN (4) Vervolg op SB 60, blz. 1071-1072, SB 62, blz. 1131-1132, en SB 64, blz. 1163

Hebben ‘bieleman’ en ‘beelman’ iets met elkaar van doen?Vervolg 1 AAN: De Heer J.J. (Joop) van Appeldorn, voorzitter a.i. van Heemkundekring Weerderheem te Valkenswaard (N.Br.) Geachte Heer van Appeldorn, Maastricht, 28 februari 2007 Als zelfs het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) geen uitsluitsel biedt, wordt het wel uitermate lastig een bevredigend antwoord te vinden op de vraag naar de betekenis (semantiek) en oorsprong (etymologie) van het woord of de term beelman. Het is overigens voor het eerst, dat ik in het WNT (met zijn 45 banden!) een door mij gezocht woord niet aantrof i.c. beelman. Evenals U ben ook ik geneigd om te menen, dat het bij beelman in wezen gaat om de samenstellende delen beel en man.

Zoals gemeld (confer SB 64, 1163) geeft het WNT bij het woord beel (voorheen: beele) slechts één betekenis: berouw. En tevens bericht het WNT: a) dat beel(e) niet - of nog niet - aantoonbaar voorkomt in het Middelnederlands (= het Nederlands uit de periode 1100-1500); b) dat de geografische herkomst gezocht moet worden in ‘zuidelijke gewesten’, dus in Zuid-Nederland en Vlaams België.

Het is trouwens nog maar zéér de vraag, of we aan beelman de betekenis mogen hechten die het WNT geeft aan het woord beel(e). Zo heb ik eveneens mijn twijfels bij elk van de 4 (vier) mogelijkheden die Uzelf in Uw mailing vragenderwijs hebt aangedragen. Bij één daarvan meen ik zelfs met vrij grote zekerheid te mogen stellen dat die moet worden afgewezen. Om de reden die ik U bereids in mijn eerdere reactie noemde, heeft mijns inziens beelman namelijk niets van doen met bijleman; confer SB 64, ter aangehaalder plaatse.

Tegelijk meldde ik U evenwel, dat ik was gaan surfen op het internet. Thans kan ik U laten weten, dat ik met behulp van de zoekmachine Google uitkwam bij een overzicht van maar liefst 84.700 (!) links betreffende het onderwerp beelman. Uiteraard ben ik niet al die links nagelopen. Maar al surfend ben ik op een mogelijkheid gestuit waarvan ik het de moeite waard vind om U die te melden.

Zou - zo ben ik me gaan afvragen - bij de oude Valkenswaardse toponiem ‘Den Beelman’ het misschien niet oorspronkelijk kunnen zijn gegaan om een familienaam? Hoewel ik mij terdege ervan bewust ben dat ik me nu op glad ijs begeef, is er - naar mijn mening - minstens een tweetal redelijke argumenten te noemen die aan de thans door mij geopperde zesde mogelijkheid het op het eerst oog wellicht al te speculatieve karakter ontnemen. a) Dat de toponiem ‘Den Beelman’ eventueel te herleiden is tot een familienaam, is hierom reeds geenszins denkbeeldig, daar Beelman als familienaam ook werkelijk voorkwam en nog steeds voorkomt. Dankzij de zoekmachine Google kon ik digitaal in contact treden met een huidige naamdrager Beelman, t.w. de heer Max Beelman te Huizen (NH). Voor de afkomst van zijn familie was hij zo vriendelijk mij te verwijzen naar zijn vader te Purmerend (eveneens provincie Noord-Holland). Deze laatste liet mij telefonisch weten, dat zijn familie haar naam aanvankelijk schreef als Beelmann en oorspronkelijk afkomstig is uit een dorpje nabij Hannover (D). Max’ oudvader (= vader van de betoudovergrootvader) blijkt zich als koopman tijdens de 19de eeuw in Nederland gevestigd te hebben. Natuurlijk waren en zijn er meer families Beelman, al dan niet van Duitse herkomst. Niet uitgesloten is het dus, dat een van die families tijdelijk (16de eeuw) in het Brabantse Valkenswaard zich gevestigd heeft. 1) b) Zeker op het platteland was het eertijds héél gebruikelijk wanneer dorpelingen in hun onderlinge gesprekken over deze of gene plaatsgenoot diens achternaam vergezeld deden gaan van het (gunstig, ongunstig of gewoon ‘neutraal’ bedoelde) lidwoord ‘den’ of ‘d’n’. Ik zou me kunnen voorstellen, dat ook te Valkenswaard in de 16de eeuw een zekere Beelman - uit hoofde van zijn functie, vanwege zijn vastgoed dan wel door zijn persoonlijkheid - enige indruk op medeburgers gemaakt heeft en dat aldus een aanduiding als ‘den Beelman’ (persoon) of ‘bij den Beelman’ (landgoed, woonhuis, bedrijfspand) ontstaan is. In het laatste geval is dan na enige tijd het voorzetsel bij komen te vervallen. Wellicht dat nader onderzoek in gemeentelijke, kerkelijke, notariële of andersoortige archieven te Valkenswaard de familienaam Beelman zal opleveren.2) Met vriendelijke groeten, Alfred Disch 1) Van Beresteyn [= ‘Genealogisch Repertorium’; voorlopig vijf boekdelen; Den Haag 1990-1995; al meer dan 14.000 (!) Nederlandse families met bronnenopgave] vermeldt helaas geen familie Beelman in Nederland.

2) Nóg een bron om goed in de gaten te blijven houden i.v.m. de oorsprong, betekenis en verspreiding van familienamen is de Nederlandse Familienamen Databank [met meer dan 77.186 namen!] van het Meertens Instituut te Amsterdam, www.meertens.knaw.nl. - - - - - -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1196

28 februari 2007

16

Schuttersbrief - nummer 65

OLS 2007: HET OUD-LIMBURGS SCHUTTERSFEEST TE NEDERWEERT IN NL-LIMBURG (5) Vervolg op SB 57, blz. 1010-1011, SB 59, blz. 1045-1046, SB 60, blz. 1076-1077, en SB 64, blz. 1169-1170

VAN: Mevrouw Susanne Courtens, persvoorlichter van Stichting OLS Nederweert 2007 Geachte Redactie,

Nederweert (Lb.), 21 februari 2007

Bijgaand ontvangt U het persbericht ‘OLS-borden op invalswegen’. Op de meegestuurde foto wordt één van de borden geplaatst.

Vriendelijke groet, Susanne Courtens PERSBERICHT

OLS-borden op invalswegen Nederweert De Stichting OLS Nederweert 2007 heeft van de gemeente Nederweert toestemming gekregen om tot en met 1 juli een gedeelte van de gemeentelijke informatieborden te gebruiken voor de promotie van het OLS Afgelopen weekend zijn de OLS-borden geplaatst op alle invalswegen naar Nederweert.

De kleurrijke borden, waarop het logo inclusief het motto en de datum van het OLS afgebeeld staan, zijn echte blikvangers. Ze zijn bevestigd op de bovenste helft van de informatieborden van de gemeente. De borden zullen bezoekers en inwoners van Nederweert direct opvallen bij het passeren van de gemeentegrenzen. Met recht, want het OLS dat op 1 juli 2007 in Nederweert plaatsvindt, is een evenement ‘Um neet te misse’.

Plaatsing van het OLS-bord nabij een van de invalswegen te Nederweert

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

17

1197

NU ÓÓK DE IDENTITEIT VAN HET NEDERLANDSE SCHUTTERSGILDEWEZEN IN GEVAAR? (26) Vervolg op SB 63, blz. 1150-1153

Na het ministerieel besluit van 15.1.2007 -----Voor het nieuwsbericht van de Afdeling Voorlichting van het Ministerie van Justitie zie SB 63, blz. 1150 Voor de brief van de justitieminister aan de Tweede Kamer zie SB 63, blz. 1151-1152 Voor een inhoudelijke reactie van de SB-redactie d.d. 15.1.2007 zie SB 63, blz. 1153

------

VAN: De Heer Marten Hoekstra, secretaris van de Federatie van Gelderse Schuttersgilden ‘St.-Hubertus’ (FGS) Duiven (Gld.), 15 januari 2007 Geachte leden, kringbesturen en federatieve commissies, Vandaag (15.1.07) heeft de Minister een besluit genomen aangaande de positie van de schutterijen en gilden in de Circulaire Wapens en Munitie. In de bijlage [zie www.schuttersnet.nl => Nieuws => Actueel en/of Archief] vindt U zowel de perspublicatie alsmede ook de brief van de Minister aan de Tweede Kamer. Omdat dit openbare informatie is, sturen wij dit omgaand aan U verder. De consequentie hiervan is, dat dit eindresultaat binnen het Federatiebestuur nog niet is bestudeerd en besproken. Over ons oordeel en onze aanbevelingen zullen we U dus separaat informeren.

Namens de Gelderse Federatie ‘Sint-Hubertus’, met vriendelijke schuttersgroet, Marten Hoekstra

VAN: De Heer Marten Hoekstra Geachte Leden, Kringbesturen en Commissies, Duiven (Gld.), 27 januari 2007 In onze bestuursvergadering zijn wij afgelopen week geïnformeerd vanuit het Interfederatief Overleg over de stand van zaken van de Circulaire Wapens en Munitie. Op dit moment zijn wij in afwachting van een schriftelijke aanwijzing van de Minister over zijn visie op het vormen van een mogelijke federatieve subkoepel binnen de KNSA. Tevens is ons onbekend, of eventueel de tekst van de Circulaire zelf nog in gewijzigde vorm zal worden vastgesteld. In elk geval stuur ik U als bijlage deze Circulaire, zoals die momenteel is te vinden op www.justitie.nl, waar trouwens nog meer informatie staat. Verder wordt ook nog bestudeerd of (juridisch) verweer zinvol zou kunnen zijn.

We hebben besloten dat er in de vier kringen voorlichtingsbijeenkomsten zullen worden georganiseerd voor de leden. De planning daarvan is nog niet bekend, aangezien die mede afhangt van de informatie die wij nog verwachten vanuit Den Haag.

We vragen U nogmaals dringend om niet rechtstreeks contact te zoeken met de KNSA, om de onderhandelingen door het Interfederatief Overleg niet te bemoeilijken.

Namens de Gelderse Federatie ‘Sint-Hubertus’, met vriendelijke schuttersgroet, Marten Hoekstra Bijlage: Circulaire_Wapens_en_Munitie_2005.pdf.

------

VAN: De Heer Frans Manni, webmaster van de Federatie van Scherpschuttersverenigingen (FSSV) Beste Gildebroeders, Gildezusters en Schutters,

Tilburg (N.Br.), 15 januari 2007

Hot nieuws op de website van de Nederlandse Federatie van Wipvogelschieten. Dit is zéér hot nieuws. Dus kijk even op de FSSV-website http://members.home.nl/ned.federatie.v.w.s => Nieuws.

Frans Manni

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1198

28 februari 2007

18

Schuttersbrief - nummer 65

VAN: De Heer M.F.L. (Frans) Vriens, voorzitter van de Federatie van Scherpschuttersverenigingen (FSSV) Beste Schutters,

Udenhout, gemeente Tilburg (N.Br.), 15 januari 2007

Minister Hirsch Ballin van Justitie heeft een oordeel gegeven over de schutterijen in Brabant, Limburg en Gelderland1). Hij verleent een gedeeltelijke vrijstelling voor schutterijen die omgaan met een specifiek kaliber en gewicht (12 kilo)2). Dit is het wapen dat vooral in Limburg wordt gebruikt.

Ook gildeleden die drie keer of minder per jaar schieten, hoeven geen lid te worden van de KNSA. Alle andere schutters die meer dan driemaal per jaar schieten met kaliber .22, 6 en 9 mm, moeten lid worden van de KNSA. (Dus het merendeel van de geweerschietende Brabantse gilden en hun schutters)3).

Voor de gilden en dus de gildeschutters die lid moeten worden van de KNSA, wordt waarschijnlijk een subkoepel binnen de KNSA opgericht4). Dit zal door de NBFS en de KNSA in een aparte overeenkomst worden bepaald. De onderhandelingen moeten hierover nog plaatsvinden. Om hiervoor tijd te krijgen heeft de minister de overgangstermijn verlengd tot 1 mei 2007.

De gedetailleerde informatie zal op zeer korte termijn door de NBFS aan alle gilden worden verstrekt. Voor detailinformatie kan men ook kijken op www.justitie.nl, waar een persbericht staat en - als men verder kijkt - ook een pdf-file met alle details.

De besluiten worden op 19 januari gepubliceerd in de Staatscourant.

Frans Vriens Noten van de SB-redactie 1) Correctie: de justitieminister heeft zijn oordeel gegeven over alle folkloreschutterijen (= schuttersgilden = historische schutterijen) en over alle sportschutterijen (= schietsportverenigingen = schietverenigingen = schietclubs) die het vuurwapen hanteren.

2) Aanvulling / correctie: het kaliber van ‘de zware buks’ is 12 of 16 mm, het gewicht ruim 15 kilo.

3) Aanvulling: ook de NBFS zelf en haar kringen; bovendien de zgn. gildegroepen, waarvan sommige géén deel uitmaken van de NBFS. Of er in Noord-Brabant ook historische schutterijen (schuttersgilden) zijn die niet tot een van de voormelde koepelorganisaties horen, weet ik niet.

Voorzover mij bekend, ontspringen voorshands alléén de buksschutterijen binnen de gemeente Cranendonck de dans; deze schutterijen-met-de-zware-buks zijn overigens aangesloten bij de OLS-bond Eendracht Maakt Macht te Weert (Lb.).

4) Voorzover die deel uitmaken van de NBFS. Alle niet-federatieve folkloreschutters (verenigingen) vallen buiten de ‘subkoepel’. In die ‘subkoepel’ zou dan tevens de FGS moeten participeren en misschien toch ook nog (?) - direct of indirect - de OLS. Of gaat er nu per federatie een afzonderlijke ‘subkoepel’ ontstaan? Het wordt allemaal vrij gecompliceerd, niet in het minst voor de KNSA; maar deze laatste heeft het er zelf naar gemaakt!

A.D.

VAN: De Heer Frans Vriens Beste Mensen, Udenhout, gemeente Tilburg (N.Br.), 16 januari 2007 Gisterenavond las ik het bericht, dat het Ministerie van Justitie de overgangstermijn van 1 februari verlengd heeft tot 1 mei 2007 wat betreft het verplichte lidmaatschap van de KNSA. Deze maand volgt er eerst een persoonlijk onderhoud*) met Hirsch Ballin om te onderzoeken hoe nu verder.

Frans Vriens

*) Noot van de SB-redactie Vriens bedoelt hier te zeggen, dat hij in zijn hoedanigheid van voorzitter van de schuttersgilde St.Antonius en St.-Sebastiaan te Udenhout (N.Br.) een gesprek met de minister wenst. Dat ‘persoonlijk onderhoud’ waarom verzocht werd, zal overigens niet plaatsvinden omdat de minister inmiddels heeft laten weten, niet te willen ingaan op dergelijke verzoeken.

A.D. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

19

1199

VAN: De Oud-Limburgse Schuttersfederatie (OLS), OLS-website: www.olsfederatie.com => Actualiteit => Vers van de pers => Vrijstelling voor schutterijen

Venray (Lb), 16 januari 2007 De OLS-website geeft alléén de tekst van het nieuwsbericht integraal weer. Daarna volgt een link om op de webstek van het Ministerie van Justitie te komen. De surfer moet dan helaas verder zelf zijn weg maar zien te vinden in de uitgebreide website van het Ministerie van Justitie, want op de homepage van het voormelde ministerie staat natuurlijk niet meer een rechtstreekse verwijzing naar de brief van minister Hirsch Ballin. Een beetje ondoordacht van de OLS-webredactie!

A.D.

UIT: Dagblad De Limburger, editie Sittard-Geleen, 17 januari 2007, blz. 13, kolom 1

OLS mag oude buksen blijven gebruiken VAN ONZE VERSLAGGEVER De Oud Limburgse Schuttersfederatie (OLS) is heel tevreden over de beslissing van het ministerie van Justitie dat historische buksen, zoals in Limburg worden gebruikt, niet onder de aangescherpte Wapenwet vallen. Andere historische wapens, die vooral door Gelderse en Brabantse schutterijen worden gebruikt, vallen wel onder de Wet. Wapens, die vooral door Gelderse en Brabantse schutterijen worden gebruikt, vallen wel onder de Wet Wapens en Munitie.

ook leven met het compromis dat we ons moeten aansluiten bij de Koninklijke Nederlandse Schutterij Associatie (KNSA). Al moeten we wel nog met de KNSA overleggen hoe dat moet gebeuren.’

Limburgse schutterijen gebruiken historische buksen van het kaliber twaalf of zestien millimeter. Die vallen niet onder de Wapenwet. Maar de buksmeesters van de schutterijen die de wapens beheren, moeten wel een wapenvergunning hebben en een bewijs van goed gedrag kunnen overleggen. Michels: ‘De regeling is goed. We worden tenminste niet meer vergeleken met allerlei wapenfreaks.’

President Jos Michels van de OLS: ‘We zijn heel blij met deze beslissing. En we kunnen

Reactie van de SB-redactie Tijdens een informatieavond te Nederweert over het komende schuttersfeest van 1 juli heb ik dhr. Jos Michels gevraagd naar de juistheid van de teneur van het DDL-artikel i.c. naar de wel erg grote blijdschap van de OLS-voorzitter over het ministerieel besluit van 15 januari, terwijl toch de zusterorganisaties NBFS en de FGS duidelijk buiten de boot vallen. Het antwoord van Michels op mijn vraag laat zich wel raden.

A.D. ------

VAN: De Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS), meer speciaal de NBFS-website: www.schuttersgilden.nl => News PopUp

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1200

28 februari 2007

20

Schuttersbrief - nummer 65

Noot van de SB-redactie De NBFS-website vermeldt - mirabile dictu! - noch op de news-popup noch elders op de site enig commentaar van het federatiebestuur n.a.v. het besluit van de minister. Wèl zijn er twee links waarop slechts geklikt hoeft te worden om op de webstek van het Ministerie van Justitie de brief van de minister en het nieuwsbericht te kunnen lezen en desgewenst te downloaden.

A.D. ------

VAN: De Heer G.W. (Gerard) Olthof, president van het Schuttersgenootschap Orde Eenheid Vreugde 1 (OEV 1) Geachte Heer Disch,

Millingen aan de Rijn (Gld.), 16 januari 2007

Even twee vragen n.a.v. de Circulaire Wapens en Munitie (CWM 2005).

In de brief van de minister van 15 januari 2006 lees ik dat ‘(…) gildeschutters die gebruik maken van (…) wapenkalibers (...) .22 en (…) 6 en 9 mm), zullen net als sportschutters dienen te beschikken over een KNSA-licentie4).’

Volgens voetnoot 4 geldt dan een uitzonderingsregel: ‘(…) die personen die niet in het bezit zijn van een eigen vuurwapen en die maximaal driemaal per jaar op een vereniging / schutterij schieten (introducéregeling).’

Twee vragen zou ik U willen voorleggen: 1) Uit het bovenstaande lees ik, dat bij gelegenheden als fladderschieten en koningschieten leden WEL mogen schieten (conform introducéregeling), mits zij niet meer dan drie keer per jaar op een vereniging/schutterij schieten, zonder daarvoor een KNSA-licentie te hebben (met bijbehorend verklaring van gedrag VOG). Klopt deze veronderstelling?

2) De leden van de schietclub van onze schutterij schieten met een Flaubert (5 mm). Betekent dit, dat de leden van de schietclub - gezien het bovenstaande waarbij volgens de brief van de minister expliciet sprake is van de kalibers .22, 6 en 9 mm - GEEN KNSA-licentie nodig hebben (met bijbehorend verklaring van gedrag VOG). Klopt deze veronderstelling?

Ik ben erg benieuwd naar het antwoord op beide vragen en… met mij vele leden van ons schuttersgenootschap.

Met vriendelijke groet, Gerard Olthof

AAN: De Heer Gerard Olthof Geachte Heer Olthof,

Maastricht, 16 januari 2007

Uw beide vragen heb ik voor alle zekerheid toch maar eens aan de dames en heren juristen van het Ministerie van Justitie voorgelegd.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch Noot van de SB-redactie Bij het ‘ter perse gaan’ van deze editie was er bij de SB-redactie nog geen reactie van het Ministerie binnengekomen. Een teken, hoe onnodig moeilijk rijksambtenaren het voor zichzelf en voor anderen kunnen maken met het bedenken van allerlei nieuwe regels en regeltjes?

A.D. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

21

1201

VERSCHIJNING VAN DE SCHUTTERSBRIEF (34) Vervolg op SB 64, blz. 1168

-----Dinsdag, 6 februari 2007 Beste Alfred Disch, Hoe kan ik aan alle Schuttersbrieven komen die al verschenen zijn? Ik heb veel interesse voor de verhalen over gilden en schutterijen die erin staan. Is het mogelijk mij de oude SB-nummers per e-mail te sturen als je een keer tijd hebt, of op een cd-rom te zetten en naar mij toe te zenden? En wat kost dat?

Diverse mensen van de FSSV vragen mij daarom. Ik ben ook nog wat aan het zoeken over de St.-Maurits te Udenhout (N.Br.); als ik nog iets vind, dan stuur ik je dat. Bij voorbaat hartelijke dank. Vr.gr., Frans.Manni.

Frans Manni, webmaster van de Federatie van Scherpschuttersverenigingen (FSSV) ‘Op de Wipboom’, Tilburg (N.Br.) Reactie van de redactie Beste Frans Manni, Zoals in de Colofon op de laatste bladzijde van elk SB-nummer vermeld staat, kan iedereen te allen tijde SB-nummers kosteloos en rechtstreeks bij de redactie opvragen. Bovendien is het mogelijk om nu al elk SB-nummer (m.u.v. SB 7) te downloaden van de EGS-website www.e-g-s.eu of www.egs-schuetzen.com. Daarenboven ligt het in de bedoeling van de SB-redactie om binnen afzienbare tijd de SB-nummers op cd-rom te zetten (zie hierboven, blz. 1183-1184) en op wat langere termijn ook nog eens in boekvorm uit te geven. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch.

-----Woensdag, 7 februari 2007 Geachte Heren Disch en Visser, Hulde aan de redactie van de Schuttersbrief voor het uitputtende overzicht van hetgeen in de jaargangen 1 t/m heden in de SB is verschenen! Een fijn zoekmiddel. Ik heb sterk de indruk dat U erg veel tijd en energie in de SB steekt en dat blijft niet onopgemerkt. Met vriendelijke groet, Hans Pennings.

Hans Pennings, lid van de federatieve SAT-commissie en van die van de NBFS-kring Maasland, tevens archivaris en tamboer van St.-Sebastiaansgilde, Oss (N.Br.)

-----Zaterdag, 10 februari 2007 Geachte Heer Alfred Disch, Sinds enkele maanden ben ik archivaris van de Koninklijke Schutterij St.Lambertus te Oirsbeek. De secretaris van onze schutterij, de heer Ger Curfs, heeft enkele Schuttersbrieven naar mij doorgeleid. Deze brieven heb ik met aandacht gelezen. De Schuttersbrief - nummer 61 met een index van reeds gepubliceerde artikelen trok mijn aandacht. Mijn vraag is nu, is het mogelijk om de reeds gepubliceerde Schutterbrieven te krijgen op een cd? Zo ja, de eventuele kosten hiervoor worden vergoed door onze schutterij. Verder is mijn vraag, of de Schuttersbrieven rechtstreeks naar mijn e-mailadres gestuurd kunnen worden. Hopende op een positief antwoord, met schuttersgroet, Wim Douven.

J.W.M. (Wim) Douven, archivaris van de Koninklijke Schutterij St.-Lambertus, Oirsbeek, gemeente Schinnen (Lb.) Reactie van de redactie Geachte Heer Douven, U wordt op Uw wenken bediend: zie hierboven, blz. 1183-1184; bovendien is Uw naam inmiddels geplaatst op de SB-verzendlijst. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch.

-----Zondag, 11 februari 2007 Beste Heer Disch, Ik begrijp niet goed wat de bedoeling is van deze lijsten. Kan ik op enige manier een link hebben naar een gezocht artikel of is deze lijst enkel een opsomming van verschenen artikels? En komt er wel of niet nog een gewoon leesbare versie?

Eddy Anthonis, griffier [= secretaris] van OLV-gilde Kolveniers, Kalmthout (Antw.)

Reactie van de redactie Beste Eddy Anthonis, SB 61 betreft een alfabetisch overzicht van alle in de eerdere SB-nummers (= SB 1 t/m SB 60 = juni 2004 t/m december 2006) verschenen rubrieken, zodat de lezer een bepaalde rubriek en haar afleveringen / artikelen snel kan vinden. Dergelijke overzichten zullen steeds bij sluiting van een hele jaargang verschijnen, overigens op uitdrukkelijk en nadrukkelijk verzoek van SB-lezers (zie o.m. SB 28, blz. 507).

Alle overige nummers van een jaargang zijn - en dit dan ter geruststelling van U - ‘gewoon leesbare versies’.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch.

-----------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1202

28 februari 2007

22

Schuttersbrief - nummer 65

MEDEDELINGEN (Afl. 37) Vervolg op SB 64, blz. 1179

------

MEDEDELING 115 (Inzake internetsite Broederschap St.-Sebastianus Klimmen) Beste Alfred, Klimmen (Lb.), 27 februari 2007 M.i.v. vandaag is het mogelijk om de SB - via een link naar de EGS-website - vanaf onze opstartpagina te downloaden (Je vindt deze link in het tweede kadertje aan de linkerkant). Mogelijk dat hierdoor nóg meer schutters en schuttersvrienden op de hoogte worden gebracht van het bestaan van jouw e-magazine! Met vriendelijke schuttersgroet, Wiel.

W.G.M.P. (Wiel) Leunissen, webredacteur Broederschap St.-Sebastianus, -----Klimmen, gemeente Voerendaal (Lb.)

MEDEDELING 116 (Inzake 6de Vlaamse Gildedag d.d. 30.9.2007 te Ieper) Op zondag 30 september van dit jaar vindt te Ieper (W.Vl.) de 6de Gildedag plaats, georganiseerd door de Federatie van Vlaamse Historische Schuttersgilden (FVHS), in samenwerking met het Verbond Zuid-Westland / Veurne-Ambacht, met de stad Ieper en met steun van de Vlaamse Overheid.

Het programma ziet er als volgt uit: 09.00 uur: Aanmelden deelnemende schuttersgilden Ontvangst genodigden 10.00 uur: Gildemis in de Sint-Maartenskathedraal 11.30 uur: Vertrek optocht 12.30 uur: Plechtigheid aan de Menenpoort, met het spelen van de Last Post, en bloemenhulde 13.00 uur: Toespraken door FVHS-voorzitter, hoofdman gewest Zuid-Westland en afgevaardigde stad Ieper Ontbinding optocht 13.30 uur: Vrij middagmaal 14.30 uur: Opening tentoonstelling 14.30 uur: Start optredens: ● Gildedansen ● Vendelen ● Trommelkorpsen ● Demonstraties schieten 17.30 uur: Gastoptreden ±18.00 uur: Afsluiten Gildedag ● Afscheid door de FVHS-voorzitter ● Afhalen herinnering en zilveren plaket Bij de aankomst aan de Menenpoort zal de optocht even stilstaan. De deelnemende verenigingen stellen zich op onder de Menenpoort en dan zal - zeer uitzonderlijk - de Last Post gespeeld worden. Deze dagelijks terugkerende plechtigheid vindt normaal om 20.00 uur plaats. Bij gelegenheid van de Gildedag zal door de voorzitter ook een bloemenhulde gebracht worden. De Menenpoort is Engels grondgebied en draagt de namen van vermiste soldaten vanaf het begin van de oorlog in 1914 t/m 15 augustus 1917 (54.896 soldaten).

Bij aanvang van de zomer volgt nadere informatie op: www.vlaamseschuttersgilden.be.

Peter Ressen, FVHS-secretaris, -----vlaamseschutters@skynet.be -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 65

28 februari 2007

23

1203

COLOFON De Schuttersbrief (SB) verschijnt sinds 19 juni 2004 en is een uitgave van de SB-stichting i.o.

De leden van de SB-redactie (zie volgend kadertje) vormen het bestuur van de SB-stichting.

Activiteiten van de SB-stichting c.q. SB-redactie zijn onder meer: de Schuttersbrief, het Schuttersbriefje (voor jongeren), de SB-Bijlagen, de SB-website en SB-jongerensite.

Zie verder vooral ook de lijst van actiepunten op pagina 1115 van SB-nummer 61.

Daar de door de SB-stichting te maken kosten vooralsnog gehéél worden betaald uit particuliere middelen, verzoekt de redactie U om een vrijwillige bijdrage o.v.v. ‘Donatie’ te storten op de in het onderstaande kadertje vermelde (voorlopige) bankrekening.

Voor Uw zéér gewaardeerde gift, hoe gering ook, zegt de redactie U bij voorbaat hartelijk dank!

De SB wordt gratis verstrekt: zie de verzendlijst op pagina 1116 van SB-nummer 61 Wilt U ook GRATIS en RECHTSTREEKS de SB ontvangen? Laat dit dan m.v.v.

Uw volledige naam, Uw woonadres en Uw telefoonnummer weten aan: redactie@schuttersbrief.nl.

De Schuttersbrief heeft een doorlopende paginering.

Veelgebruikte afkortingen worden verklaard op de voorlaatste pagina van SB-nummer 61.

U mag - om o.a. auteursrechtelijke redenen - uitsluitend voor eigen persoonlijk gebruik de SB uitprinten, dus niet (!) ten behoeve van anderen.

Oude nummers van de Schuttersbrief kunnen te allen tijde bij de redactie worden opgevraagd.

Digitale en schriftelijke post ter publicatie in de Schuttersbrief wordt naar onderwerp gerubriceerd en vervolgens in logische volgorde opgenomen in de betreffende SB-rubriek.

Wilt U óók Uw eigen berichten opgenomen zien in de SB, gelieve dan per brief of per e-mail steeds slechts één onderwerp te behandelen. Dat vergemakkelijkt aanzienlijk de rubricering van de correspondentie in de SB. In principe worden alle ingekomen brieven en e-mails geplaatst, ook indien ze van dezelfde persoon en van dezelfde datum zijn. Bovendien wordt voor elk nieuw aangedragen onderwerp een nieuwe rubriek in de SB geopend. De SB telt thans bijna 200 rubrieken; die van U kan (kunnen) er dus ook nog bij!

Voor een tussentijds overzicht van de SB-rubrieken zie SB-nummer 61, blz. 1091-1114.

REDACTIEADRES Bezoekadres SB-redactie / SB-stichting: p/a Franciscus Romanusweg 6-B, 6221 AE Maastricht.

Telefoon (met voicemail): 043 - 325 76 62; vanuit het buitenland: 00.31.43.325 76 62.

Mobiel: (00.31)06.42 58 70 04 Fax : (00.31) (0)43.310 04 06 E-mail: redactie@schuttersbrief.nl

SB-website en SB-jongerensite zijn nog in opbouw Voorlopige bankrekening binnenland: 85 88 27 298 t.n.v. Alfred Disch, 6221 AE Maastricht 6-B. Voorlopige bankrekening buitenland: IBAN-code: NL86SNSBO - 85 88 27 298; BIC-code: SNSBNL2A ten name van / auf den Namen von / au nom de / in the name of: Alfred Disch, NL-6221 AE Maastricht 6-B.

Redactieleden Alfred Disch: hoofdredacteur; voor adresgegevens zie hierboven; e-mail, ook: alfred.disch@gmail.com Jelger Visser: adj.-hoofdredacteur, tevens redacteur-Kruisboog & ICT-coördinator; jelger.visser@gmail.com Mathy Leunissen: eindredacteur, tevens redacteur-documentalist en redacteur voor de Zware Buks Ans Moors: redactrice voor het Italiaanse taalgebied (Italië, San Marino, Vaticaan) Peter Peeters, Ab Reuling en Willem van Uden: redacteur-webmasters Naast enkele gekwalificeerde zetels zijn er nog vacante redacteurschappen voor diverse EGS-landen en/of EGS-taalgebieden en voor diverse schietdisciplines. U kunt zich daarvoor aanmelden bij de SB-redactie.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1204

28 februari 2007

24

Schuttersbrief - nummer 65