Schuttersbrief 073 by Davy Goedertier

SCHUTTERSBRIEF Onregelmatig maar frequent verschijnend e-magazine als ideeënbus, discussieforum, actieprogram en informatieblad voor het schutterijwezen in het Nederlandstalige gebied van de EGS Nummer 73 – Maastricht, vrijdag 19 oktober 2007

REDACTIE Hoofdredacteur, tevens redacteur-Handboog: Alfred Disch Adjunct-hoofdredacteur, tevens ICT-coördinator en redacteur-Kruisboog: Jelger Visser Eindredacteur, tevens redacteur voor Documentatie en Zware Buks: Mathy Leunissen Redactrice voor het Italiaanse taalgebied (Italië, San Marino, Vaticaan): Ans Moors Redacteur-webmasters: Willem van Uden en Ab Reuling Technisch en zakelijk adviseur (Compres Media System, Maastricht): Jeroen Kaasenbrood --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INHOUDSOPGAVE Redactie, Inhoudsopgave en Internet…………………………………………………………………..blz. 1399 Interprovinciaal keizerstreffen te Budel in Noord-Brabant (1)………………………………………..blz. 1400 Sjöttesjoël: de schuttersschool voor jongeren in de beide Limburgen (1)………………….........blz. 1401-1405 Keizerskwesties (1)………………………………………………………………………….........blz. 1406-1410 De OLS: de Oud-Limburgse Schuttersfederatie (1). De Najaarsvergadering van 2007………………blz. 1411 EST 2009: het Europees Schutterstreffen 2009 te Kinrooi, Belgisch-Limburg (1)….............................blz. 1412 De keizerslijst (2). De beide LimburgenVervolg 1. De keizerslijst van Noord-Brabant…………….blz. 1413-1415 Spreekwoorden, gezegden, uitdrukkingen (2). Pijl en boogVervolg………………….......................blz. 1416-1418 Euregionaal Schutterstreffen Maas-Rijn (3)……………………………………………………...blz. 1419-1420 Het correct schrijven van de verenigingsnaam (3)……………………………………………….blz. 1421-1422 De oorsprong van de koningsvogelschieting en het schutterskoningschap (4)…………………..blz. 1423-1424 Schutters op pelgrimsreis (6). RomeVervolg………………………………………………………...blz. 1425-1430 De vrouw in het schutterswezen (8)……………………………………………………………………blz. 1431 Verschijning van de Schuttersbrief (39)………………………………………………………………..blz. 1432 Mededelingen (Afl. 42)…………………………………………………………………………………blz. 1433 Evenementenagenda: provinciaal - euregionaal - landelijk - internationaal (7)………………...blz. 1434-1435 Colofon en Redactieadres………………………………………………………………………………blz. 1436 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INTERNET De SB is ook te lezen op de website van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS): www.e-g-s.eu of www.egs-schuetzen.com => Schuttersbrief [= Schützenbrief = Gazety Strzelcow]. De SB-website (www.schuttersbrief.nl) is in opbouw. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1399

INTERPROVINCIAAL KEIZERSTREFFEN TE BUDEL IN NOORD-BRABANT (1) VAN: De Heer L.H.P. (Luc) Compen, pr-bestuurslid van Verenigde Schuttersvrienden St.-Nicolaas en St.-Antonius te Budel (N.Br.) Hoi, Alfred.

Maaseik (Belg.Lb.), 2 oktober 2007

Bijgaand een artikel. Luc Compen

25 jaar keizer bij de Schut van Buul

Uit handen van burgemeester Meinema van de gemeente Cranendonck ontvangt keizer Marcel Nulens de Speld van Verdienste [Fotograaf: René Rosseel]

Marcel Nulens van de Verenigde Schuttersvrienden St.-Nicolaas en St.-Antonius uit Budel viert dit jaar zijn 25-jarige keizerschap. Jaarlijks wordt er in Budel op de laatste maandag in augustus, d.i. kermismaandag, een koningschieten georganiseerd. In 1983 wist Marcel zich voor de derde maal binnen vijf jaar het koningschap te veroveren, hetgeen betekende dat hij keizer werd voor het leven. Een eretitel die weinigen weten te bereiken. Marcel heeft zich al die jaren voor meer dan 100% in gezet om deze eretitel naar waarde uit te dragen voor de vereniging. Hij heeft zich daarbij ook een prominente plaats verworven binnen de vereniging en op de bondsconcoursen en OLS-feesten steeds hoge ogen gegooid. Mede het feit van zijn jonge leeftijd waarop hij zich tot keizer schoot, maakt hem een opvallende persoonlijkheid binnen het gezelschap van keizers. Ter gelegenheid van zijn jubileum zal de vereniging enige feestelijkheden organiseren. Het is onder andere de bedoeling om een eenmalig ‘Keizer der Keizers’ te organiseren op 27 april 2008. Aangezien de Schut van Buul jaarlijks een ‘Koning der Koningen’ organiseert, zal dit een extradimensie geven aan de verbroedering tussen de verenigingen en de onderlinge schuttersbonden. Aan alle keizers van de Limburgse schutterijen en Noord-Brabantse gilden wordt hierbij dus een oproep gedaan om zich te melden voor deelname, zodat de vereniging een uitnodiging kan sturen voor dit unieke evenement. Aanmelden kan bij de heer Theo Martens, secretaris van de vereniging, adres: Europalaan Noord 105, 6021 EG Budel; telefoon: 0495 - 49 33 25; e-mail: t.martens6@chello.nl; website: www.schutvanbuul.nl. Noot van de SB-redactie Voor de keizerslijst van Noord-Brabant zie hieronder, blz. 1415, en voor de Limburgse keizerslijst raadplege men SB 72, blz. 1366-1367. A.D.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1400

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

SJÖTTESJOËL: DE SCHUTTERSSCHOOL VOOR JONGEREN IN DE BEIDE LIMBURGEN (1)

VAN: De Heer Twan Stemkens, lid van de OLS-Normencommissie, commandant van Schutterij St.-Sebastianus te Neer en lid van de Projectgroep van de Sjöttesjoël Dag, Alfred.

Neer, gemeente Leudal (Lb.), 5 oktober 2007

Op de Schuttersdag in Baexem in januari heb je me gevraagd om wat informatie over de Sjöttesjoël op te sturen. Je wilde iets over de site van de Sjöttesjoël schrijven. Echter al de informatie die ik had, was reeds gepubliceerd in het Limburgs Schutterstijdschrift (zie Bouw van de Sjöttesjoël definitief van start! en Verzin een naam voor koningsvogel ‘Sjöttesjoel’ in LS 70, maart 2006, blz. 11 met illustratie, alsmede Officiële opening Sjöttesjoël op OLS in LS 72, september 2006, blz. 10-11 met illustraties, en De Sjöttesjoël gaat van start! in LS 74, maart 2007, blz. 4-5 met illustraties]. Vandaar dat ik niets meer gestuurd heb. Morgen op de Najaarsvergadering van de OLS zullen de schutterijen hun projectmap krijgen. Hier zitten beschrijvingen in van de klaslokalen van de site. Ook zit er een dvd bij waar de meeste filmpjes van de website opstaan. Tevens krijgen de aanwezigen morgen wat informatie, zodat de schutterijen de mappen aan de basisscholen bij hen in de buurt uit kunnen gaan reiken. Vandaag heeft de school in Neer het 1ste exemplaar ontvangen. Er was ook een fotograaf van Dagblad De Limburger aanwezig. Waarschijnlijk staat dit morgen in de krant. Natuurlijk willen we jou ook een exemplaar overhandigen. Ik zie je morgen wel in Baexem? Een schutterij heeft niet genoeg aan alleen maar de site. In de bijlage vind je documentatie welke wij in Neer en Brunssum gebruikt hebben bij eerdere bezoeken. Er zit ook wat materiaal uit Kessel bij. Het staat je vrij om dit materiaal voor de Schuttersbrief te gebruiken. Ervaring leert dat het niet verstandig is om op de school over een ledenwerfactie te praten. Scholen hebben het al druk genoeg en willen zich liever niet laten gebruiken om het ledenaantal van de plaatselijke verenigingen op peil te houden. Uiteindelijk is dit ook niet de opzet. Het gaat juist over het feit dat we de kinderen iets willen komen vertellen / leren (= school) over een uniek stukje Limburgs cultuurgoed dat ook in veel plaatsen nog steeds aanwezig is. En over het feit dat het belangrijk is dat kinderen dit ook moeten weten. Echter: dit komt in geen enkele schoolmethode aan de orde, terwijl bewezen is in andere plaatsen dat kinderen een dergelijke les over het schutterswezen in het algemeen en over de schutterij van de eigen plaats in het bijzonder juist uitermate boeiend vinden! Vandaag werden we op school zelfs gevraagd ‘wanneer we die leuke les over de schutterij weer eens wilden komen geven.’ Zie de lesvoorbereiding in de bijlage. Kennis leidt vanzelf tot interesse, motivatie en soms ook om zelf actief lid te worden. De schutterij zal het zelf moeten doen / presenteren; de website is een prima aanvulling. Na een gastles kunnen de kinderen (en ouders) en leerkrachten uitgenodigd worden om eens bij de drumband te komen kijken. Geef ze pas op het einde van een gastles een flyer (De drumband is er ook voor jou) plus brief mee voor de ouders. De informatie uit de bijlage is vooral bedoeld om deze aanpak te ondersteunen. M.v.g., Twan Stemkens en Audrey Stemkens - van Gaans, Maasweg 7, 6086 CA Neer; 0475 - 59 10 32; twan.stemkens@home.nl; www.sjottesjoel.nl Bijlagen: 17

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1401

De zeventien bijlagen bij de e-mail van Twan Stemkens

01) Algemene oproep leden jeugd 04.JPG - 192 Kb 02) Neer oproep leden jeugd 04.JPG – 220 Kb 03) Lesvoorbereiding.doc – 273 Kb 04) Werving-workshop Kessel 28.12.2004.doc - 36 Kb 05) Advertentie 1 locaal krantje.doc - 21 Kb 06) Advertentie 2 locaal krantje.doc - 21 Kb 07) Advertentie 3 locaal krantje.doc - 21 Kb 08) Advertentie 4 locaal krantje.doc - 21 Kb 09) Advertentie locaal krantje 30 cent per week.doc - 21 Kb

10) Bedankbrief De Kwir.doc - 49 Kb 11) Informatiebrief ouders.doc - 22 Kb 12) Jeugd toont interesse in schutterijen.doc - 47 Kb 13) Meest gestelde vragen Kessel 28-12-2004.doc - 29 Kb 14) Omroepertje (kleine advertentie).doc - 20 Kb 15) Omroepertje 2 (kleine advertentie).doc - 20 Kb 16) Op den baum Kessel 28-12-2004.doc - 21 Kb 17) Pamflet De drumband is er ook voor jou.doc - 24 Kb -----Naschrift van de SB-redactie Beste Schutters en Schuttersvrienden die in of buiten de beide Limburgen beroepshalve of anderszins ook actief (willen) zijn op het gebied van scholierenwerk i.v.m. het schutters(gilde)wezen, Bij dezen vraag ik U goede notitie te nemen van vorenstaande mailing (met de zeventien bijbehorende bijlagen, waarvan er alvast vier op de beide navolgende bladzijden weergegeven worden) en Uw voordeel ermee te doen bij contactlegging met gelijkgezinden om jeugdige personen te attenderen op het fenomeen schutterij (schuttersgilde). Tevens raad ik U aan om vooral toch niet te vergeten, de (óók voor volwassenen!) zéér interessante webstek www.sjottesjoel.nl te raadplegen. Wellicht brengt een en ander U op nieuwe ideeën. Meldt U die dan aan de Projectgroep van de Sjöttesjoël en bericht U haar over Uw ervaringen. Uiteraard kunt U tevens de SB-redactie inseinen. Wij van de SB-redactie willen vervolgens graag - in overleg met U en met de Projectgroep - bezien, in hoeverre er een rol is weggelegd voor de Schuttersbrief (en de SB-website!) ter promotie van het schuttersgildewezen onder de jeugd. -----Alfred Disch ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1402

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

Bijlage 1 â&#x20AC;&#x201C; Algemene oproep leden jeugd

Bijlage 2 - Neer (Lb.): oproep leden jeugd

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1403

Bijlage 3 – Lesvoorbereiding

Deze lesvoorbereiding is een hulpmiddel en kan naar eigen voorkeur worden aangepast en worden gebruikt. Probeer via een lokale schutterij aan materialen te komen. Beter nog: nodig leden van een schutterij uit, in volledig tenue! Dit maakt de les levendig. Ook kan de les worden omgevormd tot een klein project, waar binnen een of twee weken diverse facetten van het schutterswezen aan de orde komen. Voorbeeld van een lesvoorbereiding Inleiding

woordweb

items

Kern geschiedenis (vogel)schieten kogels maken optocht

Begin de les over de schutterij met een brainstorm over het onderwerp. Vraag: ‘Waar denken jullie aan bij het woordje schutterij?’ Alle leerlingen worden zo aangezet tot denken over het onderwerp. ‘Wat zie je als de schutterij voorbijkomt? Wat zou het kunnen betekenen? Wat heeft ermee te maken?’ etc. Schrijf midden op het bord het woord ‘schutterij’. Geef nu de kinderen de beurt. Laat ze hun antwoorden noemen. Schrijf alle zaken die de leerlingen noemen ook op het bord, rond het woord ‘schutterij’. Zo ontstaat het woordweb. Zorg ervoor dat minimaal de volgende items op het bord komen: muziek (maar ook trom, klaroen, etc. kan), geschiedenis, uniformen, schieten, optocht, koning, vaandel, schuttersfeest en wedstrijden. Vertel stap voor stap over alle zaken die in het woordweb naar voren zijn gekomen. Te beginnen met ‘geschiedenis’. Vertel over het ontstaan van de schutterijen, over ‘altaar, haard en troon’, processies en oude gebruiken als vogelschieten. Maak dan de overstap naar het schieten. Laat de buks zien en toon hoe kogels worden gegoten en gemaakt. Behandel naar aanleiding van het woord ‘optocht’ alle mogelijke onderdelen van een schutterij (dikgedrukt komt in elke schutterij voor): bordjesdrager vendelier(s) bieleman(nen) / sappeur(s) tamboer-maître tamboer(s), minimaal 1, zijnde het muziekkorps. (Kan zijn: alleen slagwerk, meestal min. kleine trommels met dikke trom. Vaak / soms aangevuld met bijv. klaroenen of (dwars)fluiten.) marketentster(s) vaandel keizer(spaar) koning(spaar) officieren en generaal commandant en schutters, minimaal 6, al dan niet bewapend met geweren, spiesen of hellebaarden rollend materieel, bijv. een kanon

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1404

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

attributen

Ondersteun het verhaal met voorwerpen en attributen, te weten: naambordje, vendels, tamboer-maîtrestok, sjerp, instrumentarium, marketentsterattributen, vaandel, koningszilver, sabel, steek, wapens, daklood, omgesmolten lood in ketel, kogeltang, slaghoedjes, kogels, hulzen, kruitmolen, lat met bölkes, buks. Op het moment dat een item besproken is, laat het voorwerp dan eventueel doorgeven in de klas, denk bijvoorbeeld aan hulzen en lood.

betekenis

Ga ook dieper in op de betekenis van bepaalde zaken. Denk hierbij aan het bespreken van heiligen op vaandels, het koningszilver, rangen en functies, soorten (schutters-) feesten etc. Ga vooral in op vragen van de kinderen.

muziek

Besteed extra aandacht aan de muziek bij schutterijen: vooral dit spreekt kinderen aan. Laat hier zeker voorbeelden van horen en kijken! Muziekkorpsen, zeker in combinatie met de wedstrijdelementen op schuttersfeesten, hebben interesse van kinderen. Sluit met het item ‘schuttersfeest’ de kern af. Telkens wanneer een woord van het bord besproken is, kan dit worden doorgestreept.

audiovisuele ondersteuning

Maak ook gebruik van de website, filmpjes, geluidsfragmenten en afbeeldingen. De kern kan ook worden verdeeld over meerdere lessen. Indien alle onderdelen kort worden aangestipt, kost dat ongeveer 1 uur lestijd.

Slot

Vervolgactiviteiten

Diverse mogelijkheden: De leerlingen maken een tekening over de schutterij. Of laat ze het ontwerp maken voor de koningsvogel. De leerlingen krijgen een stukje exercitie in de gymles van een echte commandant. De leerlingen krijgen opdrachten en zoeken de antwoorden op de website van de Sjöttesjoël. De leerlingen gaan echt kijken bij een schutterij.

Bijlage 4 - Werving-workshop Kessel (Lb.) 28.12.2004

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1405

KEIZERSKWESTIES (1) [N.a.v. de keizerslijst in SB 72, blz. 1366-1367]

VAN: Alfred Disch, schutterijvorser Je ne crois pas que l’historien doit attendre avant de prendre la plume que tous les détails de son sujet aient eté explorés*) (Ik geloof niet dat de historicus moet wachten met het opnemen van zijn pen, totdat alle details van zijn onderwerp zijn onderzocht)

Beste Schutters en Schuttersvrienden,

Maastricht, 19 oktober 2007

Vorenstaande woorden van Henri Pirenne, België’s meest beroemde geschiedschrijver, wil ik graag tot de mijne maken. En dát mede naar aanleiding van de reacties die ik mondeling, digitaal, schriftelijk, telefonisch of per skype mocht ontvangen in verband met de door mij verstrekte keizerslijst en de daaraan voorafgaande korte historische toelichting in de vorige SB. Sommige van de reacties volgen onmiddellijk hieronder dan wel hierna in de tweede aflevering van de rubriek De keizerslijst op blz. 1411-1412. Als ik me niets of nauwelijks iets aantrek van de zojuiste geciteerde wijze woorden van Henri Pirenne, zou er van mijn hand maar bitter weinig kunnen verschijnen in ons e-magazine. Bij voltooiing van haast elke van mijn historische bijdragen voor de Schuttersbrief zit ik immers min of meer met het dilemmaatje, of ik me wel voldoende verdiept heb in de betreffende materie en of ik eigenlijk niet ook nog dit of dat eerst grondig zou moeten onderzoeken alvorens tot publicatie over te gaan. Zo was het wederom, eigenlijk niet eens zozeer toen ik de laatste hand had gelegd aan een keizerslijst van de beide Limburgen: alleen al de dertien (!) in de vierde kolom van die lijst voorkomende vraagtekens zouden toch een vingerwijzing moeten zijn, dat het hier inderdaad niet anders dan slechts om een eerste opzet kon handelen. Neen, heel wat meer zat ik te piekeren over het probleempje, of ik wel kon volstaan met de aan die lijst voorafgaande beknopte geschiedkundige verklaring. Nogal wat historische ‘keizerskwesties’ speelden mij tegelijkertijd door het hoofd: moest ik die niet ook allemaal - al was het enkel bij name - noemen en zou ik eerlijkheidshalve niet tevens minstens gewag moeten maken van het feit dat ik zonder nader onderzoek op sommige kwesties zelfs niet eens een begin van antwoord kon / kan geven? Inmiddels zijn er een paar weken verstreken. Tijd genoeg om alles eens rustig te overdenken en om te proberen een en ander goed op een rij te krijgen. Daarbij hebben - gelukkigerwijs - diverse reacties van SBlezers, onder wie ettelijke schutterskeizers, mij in belangrijke mate een handje geholpen; daarvoor mijn hartelijke dank! Het nodige denkwerk van mijn kant enerzijds en de uiteenlopende reacties vanuit de SB-lezerskring anderzijds hebben mij gebracht tot een voorlopige inventarisatie van ‘keizerskwesties’, die naar hun aard onder te brengen zijn in een tiental clusters van hoofd- en subvragen. De voorlopig tien hoofdvragen luiden als volgt. 01) Hoe is het huidige grote aantal schutterskeizers te verklaren? 02) Hoe wordt een schutter keizer? 03) Wat houdt de ‘keizer voor het leven’-regel in? 04) Wanneer gaat de termijn van een keizerschap in? 05) Kleven aan het keizerschap financiële verplichtingen en, zo ja, welke? 06) Kan een keizer tegelijk koning zijn? 07) Vallen titels als ‘keizer der keizers’ en ‘erekeizer’ wel te rijmen met de eeuwenoude schutterstraditie? 08) Waaraan is een geüniformeerde keizer te herkennen? 09) Wie is de langst regerende keizer? 10) Wat kan de in 2006 opgerichte Broederschap van Keizers (BvK) voor de schutterswereld betekenen? Op de navolgende pagina’s en in de komende afleveringen van deze rubriek zal ik op alle vorenstaande vragen nader ingaan. Uw reactie is natuurlijk - als steeds - van harte welkom! Met vriendelijke groeten, Alfred Disch *) H. Pirenne: Histoire de Belgique [= ‘Geschiedenis van België’]. Deel 4. Brussel 1911 (blz. VI).

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1406

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

Hoe is het huidige grote aantal schutterskeizers te verklaren? a) Doet het verschijnsel zich alleen in de beide Limburgen voor? Wat zegt in dezen de statistiek? b) Wat zijn de oorzaken? c) Wat is de oplossing?

VAN: De Heer Peter Schaeks, lid van Schutterij St.-Salvius te Limbricht en jurylid van de OLS-bond Eendracht Born-Echt e.o. Beste Alfred,

Limbricht, gemeente Sittard-Geleen (Lb.), 2 oktober 2007

Het aantal keizers stijgt in aantal. Hoe komt dat? Daar kan ik je een antwoord op geven. Er zijn schutterijen waar het makkelijk wordt gemaakt doordat er maar een handvol schutters schieten om de titel koning. Zelf was ik twee keer koning achter elkaar, in 2005 en 2006, na 34 jaar mee geschoten te hebben. Maar zoals verwacht zat een eventueel keizersschap er niet in. Vraag je je af hoezo niet, het antwoord luidt: in de schutterij waar ik toe behoor, wordt er ieder jaar door zo`n 20 personen geschoten op een voor ons traditionele houten (blok) vogel. En een ieder die schiet, gaat er dan ook echt voor. Dus met andere woorden: je moet dan ook echt mazzel hebben. En als je maar met vier à vijf man schiet, dan (simpel optelsommetje) is een keizer snel geschoten. Toen ik de vogel voor de tweede keer schoot, was dat 50 jaar geleden voor de laatste keer gebeurd. Het heeft ook niets te maken met kleine of grote schutterijen of met lage of hoge kosten. Je kunt het zo duur of goedkoop maken als je zelf wil. Verder gun ik iedere schutterij haar keizer, want het geeft toch weer iets extra`s of niet. Graag was ik keizer geworden en ik behoor ook niet tot de rijkere of notabele personen. Met andere woorden: hij die schiet, is koning en, met het nodige geluk, na drie keer achter elkaar keizer. Aan alle keizers, geniet van jullie titel. Peter Schaeks

AAN: De Heer Peter Schaeks Beste Peter,

Maastricht, 2 oktober 2007

In mijn e-mail van 21 augustus jl. [zie SB 72, blz. 1366-1367] geef ik 5 (vijf) oorzaken aan ter verklaring van het toenemende aantal keizers binnen de schutterswereld. Als voorbeeld van een buitensporig grote hoeveelheid keizerlijke majesteiten noemde ik met name de situatie binnen de Oud-Limburgse Schuttersfederatie (de OLS). In de aanvang van jouw e-mail van vandaag herhaal en bevestig je in feite een van de vijf oorzaken die ik reeds opsomde, nl. waar je zegt: er zijn schutterijen waar het makkelijk wordt gemaakt doordat er maar een handvol schutters schieten om de titel ‘koning’. Hoogst merkwaardig vind ik het dan, dat je pal daarop dezelfde mogelijke oorzaak van het grote aantal huidige schutterskeizers weer op voorhand uitsluit: het heeft ook niets te maken met kleine of grote schutterijen. Echter, mijns inziens wordt de kans op een keizerschap juist groter of kleiner naarmate het ledenaantal van een schutterij (lees: het aantal aan het koningschieten deelnemende schutterijleden) daalt of stijgt. Volgens mij is dat een louter statistisch gegeven. In de context daarvan: ik heb de indruk (en eigenlijk wel méér dan alleen maar een indruk), dat vóór 1794 - dus vóór de komst van de Fransen - een schuttersgilde in de stad en op het platteland doorgaans omvangrijker was dan vandaag de dag het geval is. Wij vinden tegenwoordig een schuttersvereniging al groot, wanneer die een 75-tal leden telt. Vóór 1794 was zo’n ledental daarentegen noch voor een stads- noch voor een dorpsschuttersgilde uitzonderlijk. Uiteraard zijn wij beiden het eens met elkaar, waar we iedere schutterij haar eigen keizer gunnen. Maar… Een andere mening dan jij ben ik evenwel toegedaan, waar je stelt: het heeft ook niets te maken (…) met lage of hoge kosten. Uit ervaring weet ik, dat een keizerskwestie wel degelijk óók iets te maken kan hebben met de kosten die verbonden zijn aan het schutterskoningschap en schutterskeizerschap. Toen ik met het nodige geluk in 1986 bij de Koninklijke [Maastrichtse] Sociëteit van Handboogschutters ‘Sint-Sebastiaan 1408’ de koningsvogel had afgeschoten, vertelde (n.a.v. een vraag van mij) de schutterijvoorzitter mezelf, dat enige jaren tevoren was besloten, de gebruikelijke traktaties en de kosten van een koningsplaat voortaan voor rekening van de vereniging te laten komen, juist om te vermijden (!) dat schutterijleden om financiële reden zich zouden onttrekken aan de koningschieting of slechts in schijn aan die zelfde schieting zouden meedoen. Soortgelijke geluiden ving ik nadien ook bij diverse andere schuttersverenigingen op. En van nogal wat schutterskeizers

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1407

kreeg ik - wijzende op hun kostbare kostuum en informerende naar de prijs ervan - te horen, dat alles uit eigen beurs betaald wordt en dat de kosten vele duizenden euro’s belopen. Dat laatste vind ik - sorry, dat ik me zo uitdruk - grenzen aan je reinste decadentie! Dat kan nooit de bedoeling (geweest) zijn van het koningschieten en is trouwens ook in strijd met de eeuwenoude schutterstraditie. Geen wonder, dat heden ten dage menig schutterijlid de lust vergaat tot serieuze deelname aan de schietingen waar we het hier over hebben. Waarom kan een keizerskostuum - zoals bij menige schutterij gelukkig nog steeds het geval is - niet eender zijn als die welke de overige leden van een schuttersgilde dragen, zij het met dit éne maar wel wezenlijke onderscheid: de traditionele keizersketting met de drie zilveren vogeltjes? Terug naar de bronnen van het schuttersgildewezen! Het voorgaande brengt mij bij het aanstippen van nog een zesde oorzaak, die van een volstrekt andere orde is en die ik betitelen wil als het gevolg van een misplaatste solidariteit met de zogeheten dubbelkoning en/of die het gevolg is van een misplaatste loyaliteit jegens de eigen vereniging. De dubbelkoning heeft het immers gepresteerd om twee achtereenvolgende keren de vogel te doen tuimelen en ziet nu zijn kans schoon om bij de succesvolle derde maal de keizerstitel te bemachtigen. Is bij diens tweede achtereenvolgende koningschap meestal nog sprake van een gelukstreffer, bij de derde keer kan menige vereniging niet meer de verleiding weerstaan om haar dubbelkoning tot keizer te ‘laten schieten’; in dát geval is er dus helemaal geen sprake meer van toeval! Behalve een gevoel van solidariteit met de dubbelkoning zit bij menige schuttersorganisatie dan de gedachte voor om vooral toch ook maar een keizer binnen haar gelederen te hebben. Een keizer geeft aan een schutterij (schuttersgilde) immers iets extra’s. Bovendien vindt de vereniging dat zij met een keizer op schutters- of gildefeesten zal schitteren en… meer prijzen in de wacht zal slepen. Daarenboven mag een keizer zich laten vergezellen van een keizerin. En ook dát geeft weer extracachet en vergroot de kans op meer prijzen tijdens de neven- of bijwedstrijden op een schuttersfeest (gildefeest). Op grond van de in de vorige alinea aangehaalde overwegingen worden de volgende trucjes of foefjes uitgehaald en daarmee eeuwenoude schutterstradities aan de kant gezet. In de eerste plaats is daar de mogelijkheid om het aantal aan een schieting deelnemende schutters kunstmatig te verlagen, waardoor de kans voor de dubbelkoning op een keizerstitel vanzelf toeneemt. In de tweede plaats willen in tegenstelling tot de beoogde keizer de overige deelnemende schutters, als tijdens de schieting het moment suprème nadert, nog wel eens bewust naast het doel schieten. En in de derde plaats: mocht een van de niet-serieuze deelnemers onopzettelijk toch de vogel afschieten, dan kan hij - althans volgens het (alleen?) in Noord-Brabant in zwang geraakte maar verwerpelijke gebruik - het koningschap weigeren, waarna een nieuwe schieting moet volgen en - bij soortgelijke herhaling van het voorgaande - een derde of zelfs een vierde, totdat de dubbelkoning er wél in slaagt om de vogel af te schieten en hij volgens planning keizer wordt. Er zijn trouwens nog wel méér trucjes of foefjes te bedenken! Uit de vorige alinea valt tevens af te leiden, dat er niet alleen in de beide Limburgen maar dus ook in NoordBrabant met de schutterstraditie gesjoemeld wordt. Of dit gesjoemel (in de vorm zoals in de voorgaande alinea geschetst) op grote schaal plaatsvindt? Ik meen van niet. De belangrijkste van de zes vermelde oorzaken van het buitensporig grote aantal schutterskeizers is - vermoed ik - gelegen in de reglementaire afwijkingen die schutters en schutterijen (schuttersgilden) - veelal uit onwetendheid of op grond van prestigeoverwegingen zich zijn gaan veroorloven ten aanzien van het ‘driemaal achtereen koning is keizer’-principe. Reglementaire afwijkingen die het ten onrechte minder moeilijk maken om keizer te worden. Zo komen we helaas al in een aantal 20ste-eeuwse schuttersreglementen de bepaling tegen, dat naast (!) de bekende ‘driemaal achtereen koning is keizer’-regel óók voortaan geldt: wie drie keer in vijf jaar zich tot koning geschoten heeft, mag zich keizer noemen. En zelfs - in plaats van of nog eens naast die extrabepaling de variant: de verwerving van vijf koningschappen tijdens het schutterijlidmaatschap levert de keizerstitel op. Of het morrelen aan het ‘driemaal op rij koning is keizer’-principe reeds begonnen is in de 19de eeuw (18011900), zal nader onderzoek moeten uitwijzen. Eveneens zal nader onderzoek moeten uitwijzen, hoe het elders in Nederland en Vlaanderen gesteld is met het fenomeen schutterskeizerschap. Wat de provincie Gelderland aangaat, is bereids gewezen op het in mijn ogen toch wel ‘extreme’ geval Huissen. Jan Wannet, generaal bij de St.-Laurentius- en St.-Gangulphusgilde en tevens redacteur van het driemaal per jaar verschijnende blad Huissense Gilde(n)kroniek, is ons in SB 56 (blz. 997) komen vertellen, dat elke onttroonde schutterskoning in het Gelderse stadje Huissen automatisch gebombardeerd wordt tot keizer. In verband daarmee heb ik Jan Wannet een paar vragen gesteld (o.a. sinds wanneer die curieuze gewoonte daar in Huissen bestaat). Als bibliothecaris-archivaris van zijn gilde zal Jan Wannet ongetwijfeld die vragen weten te beantwoorden. Ik ben dan ook nog steeds benieuwd naar zijn reactie. Wordt vervolgd. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1408

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

Hoe wordt een schutter keizer? a) Alleen op de traditionele wijze, dus volgens de ‘driemaal achtereen koning is keizer’-regel? b) Uitsluitend in hetzelfde wapen? c) En wie bepaalt dat alles? d) Hoe te handelen inzake keizers die geen keizer geworden zijn op de traditionele wijze?

VAN: De Heer Drs. H.H.G. (Rico) Beckers, voorzitter en keizer van Broederschap Schutterij St.-Nicolaas te Susteren Geachte Heer Disch,

Susteren, gemeente Echt-Susteren (Lb.), 4 oktober 2007

U hebt bedenkingen bij de wijze waarop tegenwoordig het keizerschap bij sommige verenigingen wordt behaald. U spreekt over de traditionele wijze, d.w.z.: drie keer achter elkaar koning is keizer. Bedoelt U nu dat een aantal weergegeven keizers die niet op deze wijze de keizerstitel hebben behaald, volgens U eigenlijk geen keizer zijn? Bij ons was het in den beginne precies andersom. Johan Schulpen werd in 1767, 1769 en 1773 koning en daarna keizer (keizersplaat nog in de collectie) en Antoon Weyzen in 1900,1903 en 1906 (keizer) terwijl het bij ons nu heden ten dage aldus is: ‘driemaal achter elkaar koning’ betekent keizer, mede onder invloed van de Tweede Wereldoorlog toen men vanaf 1946 ieder jaar koning ging schieten. Voorheen was dit om de paar jaar. Ik vind daarentegen dat als een vereniging in een reglement of statuten vastlegt dat iemand bij een bepaalde prestatie bij het koningschieten de keizerstitel verwerft, men dit slechts enkel moet respecteren. Iemand die in vijf jaar tijd drie keer de koningsvogel afschiet, kan zich bij sommige verenigingen keizer noemen. En Eendracht Papenhoven-Grevenbicht heeft de regel dat degene die vijf keer in totaal de koningstitel behaalt, zich keizer mag noemen. Ik geef U anderzijds gelijk dat het belachelijk is dat aftredende koningen tot keizer worden gebombardeerd, hoewel ik daar zelf nog nooit van gehoord had. Hoogachtend, Henricus Beckers

AAN: De Heer Rico Beckers Geachte Heer Beckers,

Maastricht, 2 oktober 2007

Volgens de traditionele (!) ‘driemaal op rij koning is keizer’-regel is een schutter die niet overeenkomstig deze regel de keizerstitel heeft behaald, inderdaad géén keizer. Mij zijn géén schuttersreglementen van vóór 1794 bekend waarin van die regel is afgeweken. Overigens betekent ‘driemaal op rij’ niet ‘drie achtereenvolgende jaren’ maar ‘drie achtereenvolgende koningschietingen’! Met andere woorden: tussen twee opeenvolgende koningschietingen hoeft niet per se één jaar te liggen; het kunnen er ook twee zijn, bij sommige schutterijen (schuttersgilden) drie of vier jaar, ja zelfs - zoals bij elke van de drie schuttersgilden in het dorp Haaren in de Noord-Brabantse gemeente van die naam - zelfs negen (!) jaar. Dáár, in het dorp Haaren, duurt ieder schutterskoningschap dus maar liefst 9 (zegge en schrijve: negen) jaar. Doch desondanks houdt men óók te Haaren zich aan de eeuwenoude, keiharde regel: driemaal op rij koning is keizer. Voorzover ik heb kunnen nagaan, werd vóór 1794 bij de schutterij St.-Nicolaas te Susteren het koningschieten tweejaarlijks gehouden, zij het met onderbrekingen, en nadien - tot aan de Tweede Wereldoorlog en wederom niet altijd onafgebroken - om de drie jaar. Sinds 1946 vindt de koningschieting in Uw woonplaats elk jaar plaats. Tijdens de Susterense twee- en driejarencyclus kon een schutter dus in een tijdsbestek van vier respectievelijk zes jaar keizer worden; thans (nl. sedert 1946) ligt de mogelijkheid om in Uw historisch stadje keizer te worden derhalve binnen het bereik van twee jaar. Eigenlijk is het allemaal niet zo interessant en relevant wat ik persoonlijk ervan vind. Als historicus stel ik slechts vast, dat ‘sommige’ schutterijen (schuttersgilden) op het punt van de keizerskwestie het niet zo nauw meer nemen met de schutterstraditie en wel om redenen die ik reeds genoemd heb in mijn mailing aan Peter Schaeks te Limbricht (zie hierboven, blz. 1406-1407). Tot eenzelfde bevinding kwam reeds vele jaren vóór mij de Brabantse historicus en schutterijvorser Johan Oomen. Diens standpunt heeft toen zoveel weerklank gevonden, dat de Studie-, Archief- en Tentoonstellingscommissie van de NBFS-kring Kempenland met haar 50 à 60 schuttersgilden meende Oomens visie unaniem als haar visie naar buiten te moeten uitdragen. In dat verband verwijs ik naar het zeer leerzame artikel van Johan Oomen, dat aan actualiteit nog geenszins heeft ingeboet: Iets over het schieten van een Keizer in De Gildetrom, jaargang 30 - aflevering 2, zomer 1983, blz. 41-42. Wordt vervolgd.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1409

Wat houdt de ‘keizer voor het leven’-regel in? a) Hoe wordt de opvolging geregeld? b) Kan / mag een keizer afzien van zijn titel? c) Kan / mag een schutterij (schuttersgilde) tegelijkertijd méér dan één keizer hebben? d) Hoe zit het met de sportieve onttroning?

VAN: De Heer Drs. H.H.G. (Rico) Beckers, voorzitter en keizer van Broederschap Schutterij St.-Nicolaas te Susteren Geachte Heer Disch,

Susteren, gemeente Echt-Susteren (Lb.), 4 oktober 2007

Ook de opvolging geeft aanleiding tot verschillende wijzen van inzicht. Ik vind het ‘voor-het-leven’- principe een groot goed. Iemand die keizer is, kan bij ons in ieder geval slechts de titel verliezen door overlijden of door bedanken als lid. Mocht een ander na hem ook driemaal de koningstitel behalen, dan mag hij vooralsnog in de wachtkamer plaatsnemen. Hoogachtend, Henricus Beckers

AAN: De Heer Rico Beckers Geachte Heer Beckers,

Maastricht, 4 oktober 2007

Volgens U betekent de ‘keizer voor het leven’-regel, dat een schutter die zich tot keizer heeft geschoten, de keizerstitel voor de rest van zijn leven behoudt, tenzij hij als lid van zijn schutterij (schuttersgilde) bedankt. Hier is mijns inziens sprake van onvolledigheid van Uw kant én van onjuiste uitleg door U. De onvolledigheid in Uw formulering wordt deels weggenomen, wanneer we stellen dat een schutterskeizer zijn titel verliest bij beëindiging van zijn verenigingslidmaatschap. Die beëindiging kan dan inderdaad plaatsvinden in het geval dat de persoon in kwestie bedankt voor het lidmaatschap, maar kan ook geschieden wanneer hij geroyeerd wordt. Ik denk, dat we het eens (kunnen) zijn over de zojuist door mij aangebrachte ruimere formulering. Overigens is er nog de vraag naar de sportieve onttroning en de vraag, of een schutterskeizer vóór de beëindiging van zijn lidmaatschap mag afzien van zijn titel. Ik kom daar later over te spreken. In de tweede plaats wil ik toelichten, waarom ik vind dat U een verkeerde uitleg geeft aan het ‘keizer voor het leven’-principe. In SB 56, blz. 997, meldde ik letterlijk het navolgende. Vroeger, d.w.z. tijdens de Late Middeleeuwen (1300-1500) en de Nieuwe Tijd (1500 - 1789 / 1794), kon iemand die voor de derde achtereenvolgende keer het koningschieten had gewonnen, in de praktijk inderdaad keizer ‘voor het leven’ zijn. De kans dat nog tijdens diens leven (!) een medelid eenzelfde prestatie leverde door het lossen van een keizersschot, was zo goed als uitgesloten. Dat kwam mijns inziens door een paar gegevenheden, waarvan de belangrijkste misschien wel deze is: het aantal deelnemers aan een koningschieting was eertijds doorgaans groter dan thans, niet alleen doordat de toenmalige schuttersgilden vaker omvangrijker waren dan de tegenwoordige, maar vooral doordat elk schutterijlid destijds verplicht was tot deelname aan het koningschieten. Wat ik in SB 56 niet vermeld heb, is hetgeen vóór 1794 gebeurde wanneer een medelid bij leven van een schutterskeizer erin slaagde om eveneens voor de derde achtereenvolgende maal (het laatste restje van) de koningsvogel af te schieten. Had de schutterij dan twee keizers in haar gelederen? Uiteraard niet, want binnen een schutterij (schuttersgilde) kon en kan er altijd maar één koning en één keizer zijn. Nam (neemt) een keizer deel aan een koningschieting tijdens welke de dubbelkoning de vogel afschoot (afschiet), dan verloor (verliest) de oude keizer op dat zelfde moment zijn titel. Was (is) de oude keizer bij de betreffende schieting evenwel geoorloofd (!) afwezig, dan dien(d)en de oude keizer en de kandidaat-keizer in een aparte schieting de strijd met elkaar aan te binden om de keizerstitel. In een volgende aflevering van deze rubriek zal ik het hebben over voorbeelden van vóór 1794, over de onttroning van een keizer en over het bedanken voor een keizerschap. Wordt dus vervolgd.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1410

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

DE OLS: DE OUD-LIMBURGSE SCHUTTERSFEDERATIE (1) De Najaarsvergadering van 2007 VAN: De Heer M.W.E.M. (Mathy) Leunissen, documentalist van het Limburgs Schutterstijdschrift en mederedacteur van de Schuttersbrief Beste Alfred,

Kunrade, gemeente Voerendaal, 6 oktober 2007

Wat de Najaarsvergadering van de OLS betreft, dat is een beetje een ‘dubio’. Enerzijds vond ik het best wel interessant want het is per slot van rekening een najaarsvergadering. Anderzijds heb ik gisteren een uur of vier van mijn leven verloren die ik nooit meer terugkrijg, maar wel beter had kunnen besteden door bijvoorbeeld te kijken naar hoe het gras groeit en hoe mijn huid begint te rimpelen door ouderdom. Het was op zich best saai en ik kan het al te goed begrijpen waarom men de vergadering meer als een verplichting voelt dan iets anders. Het OLS-bestuur vertelde zijn verhaal en dat was het. Het enige opzienbarende (waardoor menigeen wakker schoot), waren enkele opmerkingen met betrekking tot het artikel in het Limburgs Schutterstijdschrift (LS) over het OLS en het koningszilver aan het einde van de vergadering. Maar de OLS heeft vooralsnog nog geen standpunt en wacht eerst het gerechtelijk onderzoek af, voordat zij ook maar iets gaat doen (als ze al iets gaat doen). De overige agendapunten waren zogenaamde ‘hamerstukken’ waarbij er wel eens iemand een vraag had (vaak dezelfde drie personen) maar wat ook niet bepaald opzienbarend was. Er was weliswaar wel wat afwisseling door de prijsuitreiking van het persoonlijk kampioenschap van de OLS, waarbij menigeen voor de eerste keer wakker schoot als gevolg van het applaus (nog net geen staande ovatie) en door het agendapunt met betrekking tot het LS waarbij tevens een oproep gedaan werd voor nieuwe redacteuren, correspondenten en schutterijen / schutters die zelf een verhaal aan te bieden hebben. Het verhaal van de Sjöttesjoël is weer een verhaal apart, ook al is deze vrij kort maar langer dan het verslag van de vergadering. Twan Stemkens heeft op een heel duidelijke manier uitgelegd wat de bedoeling is van de Sjöttesjoël en hoe deze aan te bieden aan de scholen. In een notendop kwam het erop neer, dat hij en de overige leden van de Projectgroep van de Sjöttesjoël het liefste hebben dat de schutterijen (een afvaardiging ervan) in uniform het pakket / de pakketten gaan aanbieden aan de plaatselijke scho(o)l(en) met het verzoek om eens (met behulp van de Sjöttesjoël) een informatieles te komen geven over schutterijen. Maar er vooral geen ledenwerving van te maken, want daar is de Sjöttesjoël niet voor bedoeld. Aan het einde van de vergadering kon iedere aanwezige schutterij de pakketten voor de scholen van hun dorp / stad ophalen bij Twan en zijn vrouw Audrey, waarbij je ook het pakket kon meenemen van een naburige dorp / stad waar geen schutterij is. (Zoals Ransdaal, die wel een eigen basisschool maar geen ‘eigen’ schutterij heeft. Maar omdat mijn vereniging zich niet alleen tot de kern Klimmen beperkt maar ook in Ransdaal deelneemt aan tal van activiteiten, heb ik het pakket voor de basisschool in Ransdaal ook meegenomen). Dit is wel interessant genoeg om te vermelden in de SB, maar ik denk dat Twan via de mail / telefoon jou de bedoeling al beter uitgelegd heeft van de Sjöttesjoël dan ik nu doe. [Zie hierboven, blz. 1404-1407]. Dan toch voor de goede orde: alle punten waarvoor gestemd moest worden [zie SB 72, blz. 13941395], zijn aangenomen. Groetjes, Mathy. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1411

EST 2009: HET EUROPEES SCHUTTERSTREFFEN 2009 TE KINROOI, BELGISCH LIMBURG (1) Introductie Beste Schutters en Schuttersvrienden,

Maastricht, 19 oktober 2007

Bij dezen open ik met genoegen een artikelenreeks die geheel gewijd zal zijn aan het op 28 t/m 30 augustus 2009 te houden 16de Europees Schutterstreffen (EST 2009) in Kinrooi, de meest noordoostelijke gemeente van België. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

Ligging van de gemeente Kinrooi (rood) in het arrondissement Maaseik (donkergrijs) in de Belgische provincie Limburg [Bron kaartje: www.wikipedia.be]

Kinrooi, een schuttersgemeente bij uitstek! Acht actieve schutterijen die samen instaan voor de organisatie van het Europees Schutterstreffen in 2009. We zullen met de inzet van vele vrijwilligers van dit groot volksfeest een onvergetelijk verbroederingsfeest maken. De eerste voorbereidingen worden nu al getroffen. Zo is er al een stuurgroep, de feestterreinen liggen vast en er wordt ijverig gezocht naar betaalbare overnachtingsmogelijkheden voor onze gasten / schuttersbroeders. We zullen onze uiterste best doen om van deze unieke samenkomst van duizenden gildebroeders een heel bijzonder feest te maken dat zich iedere deelnemer nog lang zal herinneren. Hubert Brouns, Burgemeester, Voorzitter van het Europees Schutterstreffen 2009.

De acht organiserende schutterijen Breydelzonen te Kessenich………………………..Breydelzonen Kessenich Sint-Ambrosius te Kinrooi (dorp)………………….Sint-Ambrosius Kinrooi Sint-Hubertus te Manestraat…… ………………..Sint-Hubertus Manestraat Sint-Lambertus te Molenbeersel……………...Sint-Lambertus Molenbeersel Sint-Martinus te Grootbeersel……………….… Sint-Martinus Grootbeersel Sint-Martinus te Kessenich………………………...Sint Martinus Kessenich Sint-Martinus te Kinrooi (dorp)……………………....Sint Martinus Kinrooi Sint-Servatius te Raam…………………………………Sint-Servatius Raam

Voor meer informatie over EST 2009 raadplege men www.est2009.be ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1412

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

DE KEIZERSLIJST (2) Vervolg op SB 72, blz. 1366-1367

Belgisch en Nederlands Limburg Vervolg 1 VAN: De Heer D.J. (Daniël) Neutgens, keizer van Schutterij St.-Joseph Buchten en manager van Broederschap van Keizers (BvK) Beste Alfred,

Buchten, gemeente Sittard-Geleen (Lb.), 2 oktober 2007

Ik heb sterk de indruk dat van de door U verstrekte Limburgse keizerslijst niet iedereen meer in leven is, maar hier zal ik nog onderzoek naar doen. En zo gauw ik meer weet, zal ik U hierover berichten. Er zijn bovendien keizers die niet meer bij hun vereniging zijn, en er zijn verenigingen die opgeheven zijn of rustende zijn. Met vriendelijke groet, Daniël Neutgens

AAN: De Heer Daniël Neutgens Beste Daniël,

Maastricht, 2 oktober 2007

Met belangstelling zie ik Uw correcties en aanvullende gegevens tegemoet. Alvast dank voor de door U te nemen moeite. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

VAN: De Heer J.N.R. (Jan) Cosemans, secretaris van Sjadssjötterie Junggesellencompagnie Sint-Rosa Zitterd Geachte Heer Disch,

Sittard, gemeente Sittard-Geleen (Lb.), 2 oktober 2007

N.a.v. Uw Limburgse keizerslijst: de heer Wil Swinkels is geen lid meer van onze vereniging en heeft op persoonlijke gronden afstand gedaan van zijn keizerstitel bij onze vereniging. De keizerstitel is dus weer ‘vacant’ bij onze vereniging. Zoals bij U bekend, is Thimo Zegers op dit moment onze koning en zijn eega Marlies onze koningin. Met vriendelijke groet, Jan Cosemans

VAN: De Heer Drs. H.H.G. (Rico) Beckers, voorzitter en keizer van Broederschap Schutterij St.-Nicolaas te Susteren Geachte Heer Disch,

Susteren, gemeente Echt-Susteren (Lb.), 4 oktober 2007

N.a.v. Uw artikel over de Limburgse keizerslijst het volgende. U predikt, dat de keizerslijst een representatie is van de keizers behorende tot de Oud-Limburgse Schuttersfederatie (OLS). Helaas staan er keizers bij die toch niet (meer) bij de OLS horen. Zoals St.-Sebastianus Susteren, een collega-schutterij uit Susteren, die geen lid meer is van de OLS en haar schietterrein toevallig op dezelfde locatie heeft als Schutterij St.-Nicolaas, waarvan ondergetekende lid en keizer is. Leuk te vermelden is dat deze schutterij en de mijne in hetzelfde jaar (2006) en dus op dezelfde locatie een nieuwe keizer mochten verwelkomen. Meermaals heb ik gehoord dat St.-Rosa Sittard geen keizer meer heeft omdat dhr. Swinkels zich heeft teruggetrokken. En ook St.-Landricus Echt bestaat nog wel maar is geen lid meer van de OLS. Hoogachtend, Henricus Beckers

AAN: De Heer Rico Beckers Geachte Heer Beckers,

Maastricht, 4 oktober 2007

U vergist zich ten dele. De door mij in SB 72 verstrekte keizerslijst betreft de beide provincies (!) Limburg. In de lijst worden dus niet alleen de keizers van de OLS-schutterijen genoemd, maar ook die van schutterijen (schuttersgilden) welke bij een andere koepelorganisatie aangesloten zijn of welke als ‘categoraal’ (= nergens bij aangesloten) kunnen worden aangeduid. In een volgende, bijgewerkte overzichtslijst zal ik dit duidelijker aangeven. Dank overigens voor Uw correcties en aanvullende gegevens. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1413

De keizerslijst van Noord-Brabant VAN: De Heer L.H.P. (Luc) Compen, bestuurslid (PR) van Verenigde Schutters St.-Nicolaas en St.-Antonius te Budel (N.Br.) Hoi, Alfred.

Maaseik (Belg.Lb.), 2 oktober 2007

In het Limburgse keizersoverzicht [zie SB 72, blz. 1366-1367] zag ik géén jaartal bij Marcel Nulens uit Budel. Hij is keizer sinds 1983 en vierde dit jaar zijn jubileum. Ter gelegenheid van dit jubileum willen we een eenmalig ‘keizer der keizers’ houden. Bijgaand een artikel daarover. We zijn blij met jouw artikel, want we kunnen de keizers via de verenigingen nu uitnodigen voor deelname. Luc Compen

AAN: De Heer Luc Compen Beste Luc,

Maastricht, 2 oktober 2007

Eigenlijk hoort de vermelding van jouw schutterij - immers een Noord-Brabantse! - niet thuis in de keizerslijst die ik in de vorige SB hebben gegeven van de beide Limburgen. Dat ik de Verenigde Schutters St.Nicolaas en St.-Antonius te Budel tóch ter aangehaalder plaatse genoemd heb, heeft uiteraard te maken met het feit dat jouw schutterij als enige in Noord-Brabant de zware buks hanteert en sinds het jaar van haar fusie in 1909 een gewaardeerd lid is van de Kantonnake Schuttersbond Eendracht Maakt Macht (EMM), welke bond thans deel uitmaakt van de in 1937 opgerichte Oud-Limburgse Schuttersfederatie (de OLS), waarvan het werkgebied zowel Belgisch als Nederlands Limburg bestrijkt. In plaats van een jaartal bij Budel zag je in de lijst een vraagteken. Dat vraagteken staat er uiteraard niet voor niets: ik wist werkelijk niet, in welk jaar Marcel Nullens zich tot keizer geschoten had. Daarom ben ik je dankbaar voor jouw aanvullende gegeven. Ik hoop van harte, dat nog méér SB-lezers jouw voorbeeld zullen volgen, want van twaalf andere keizers weet ik nog steeds niet het jaar waarin ze keizer geworden zijn. Als ‘pleister op de wonde’ doe ik je nu de keizerslijst van Noord-Brabant toekomen. Maar óók voor deze lijst geldt beslist, dat ze niet helemaal volledig is. Ik wil je daarom vragen om ook nu weer kritisch het overzicht door te nemen en mij zo spoedig mogelijk te berichten over de onvolkomenheden die erin te vinden zijn. Bij een volgende gelegenheid zal ik dan zorg dragen voor een zo compleet mogelijke weergave van de NoordBrabantse keizerslijst in de SB. Jouw bijgevoegde artikel heb ik gebruikt als opening van een geheel nieuwe SB-rubriek: zie in dat verband hierboven, blz. 1400. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

De zes kringen van de Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS) [Bron kaartje: Toorians e.a. 1985, blz. 12]

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1414

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

De keizerslijst van Noord-Brabant Schutterij

Vestigingsplaats van de schutterij St.-Ambrosius08) Baardwijk St.-Ambrosius11) Zundert St.-Anthonius en St.-Nicolaas07) Groeningen St.-Antonius09) Stiphout 09) St.-Antonius Abt Mierlo-Hout St.-Antonius en St.-Sebast.08) Haaren St.-Ant., St.-Seb. en H.-Sacr.07) Beugen Sancta Barbara06) Oirschot St.-Catharina en St.-Barbara05) Geldrop St.-Catharina en St.-Barbara06) Haaren St.-Cornelius11) Achtmaal St.-Hubertus08) Drunen St.-Jan05) Duizel St.-Jan04) Wernhout St.-Joris08) Berlicum St.-Joris05) Bladel 09) St.-Joris Deurne St.-Joris06) Diessen St.-Joris08) Haaren St.-Joris05) Heeze St.-Joris06) Hoogeloon St.-Joris06) Middelbeers 06) St.-Joris Moergestel St.-Joris06) Oostelbeers St.-Joris04) Rijsbergen St.-Joris09) Someren St.-Joris05) Stratum St.-Lambertus08) Maren-Kessel St.-Martinus05) Waalre 05) St.-Nicolaas Valkenswaard St.-Nicolaas en St.-Antonius10) Budel Onze-Lieve-Vrouwe07) Holthees St.-Sebastiaan04) Oudenbosch St.-Sebastiaan en St.-Barbara06) Moergestel St.-Sebastiaan van Willem III06) Tilburg St.-Servatius09) Lieshout St.-Willibrordus07) Geysteren (Lb.) St.-Willibrordus04) Klein-Zundert

Keizer

Sinds

Woonplaats / gemeente

Mari Brekelmans Ton van der Hoff Rini Peters Jan van Hoof Jan Vermeulen

2002 Kaatsheuvel / Waalwijk 2003 Roosendaal / Roosendaal 1988 Groeningen / Boxmeer 1989 Veghel / Veghel 1986 Mierlo-Hout / Geldrop-Mierlo Kees van de Wiel02) 1983 Haaren / Haaren Theo Bonants 1969 Beugen / Boxmeer Henk van den Heuvel 1989 Oirschot / Oirschot 01) 02) Frits Crooymans 2000 Geldrop / Geldrop-Mierlo Jo Mulders 1995 Haaren / Haaren. Jack van Bekhoven 2005 Achtmaal / Zundert Jan Klerks 1992 Drunen / Heusden Simon Kox 1991 Duizel / Eersel Toon de Beer01) 1978 Wernhout / Zundert Henk van Lith 2005 Berlicum / Sint-Michielsgestel Ad Helings 1993 Bladel / Bladel Hans van Rooij 1989 Deurne / Deurne Sjef Verhoeven01) 1981 Diessen / Hilvarenbeek Paul van Hal 1989 Haaren / Haaren Jan van Lierop 1988 Heeze / Heeze-Leende Piet Beerens 1993 Hoogeloon / Bladel Jan Timmermans Az 2004 Middelbeers / Oirschot Hans Kerkhof 1999 Moergestel / Oisterwijk Piet van de Velden 1993 Oostelbeers / Oirschot Cees Martens 2001 Rijsbergen / Zundert Thies van der Linden 1980 Someren / Someren Albert van de Steen 2002 Stratum / Eindhoven Eric van Lent 1997 Maren-Kessel / Lith Piet Bongaerts 2006 Waalre / Waalre Jack Bogers 1995 Valkenswaard / Valkenswaard Marcel Nulens 1983 Budel / Cranendonck Ronnie Gielen 1993 Holthees / Boxmeer Frie Wagemakers 1999 Oudenbosch / Halderberge Frans van de Sande 2006 Moergestel / Oisterwijk Joop Sleddens 1997 Tilburg / Tilburg Frits Vorstenbosch 1984 Lieshout / Laarbeek Harrie Boom 1968 (!) Geysteren / Meerlo-Wanssum Piet Herijgens 1974 Klein-Zundert / Zundert

Noten betreffende de keizers 01) Echter: géén keizer geworden volgens de eeuwenoude schutterstraditie ‘driemaal achtereen koning is keizer’. 02) Als keizer aangebleven, hoewel eenmaal (meermaals) tijdens schieting onttroond door nu wachtende nieuwe keizer(s). 03) Als keizer aangebleven naast (confer noot 2) een (of zelfs meerdere!) fungerende oude (nieuwe) keizer(s). Voorzover mij bekend, komt dit nergens in Noord-Brabant voor, maar wél in met name de provincie Antwerpen.

Noten betreffende de schuttersgilden (schutterijen) 04) 05) 06) 07) 08) 09) 10)

Aangesloten bij de Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS) - Kring Baronie en Markiezaat. Aangesloten bij de Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS) - Kring Kempenland. Aangesloten bij de Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS) - Kring Kwartier van Oirschot. Aangesloten bij de Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS) - Kring Land van Cuyk. Aangesloten bij de Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS) - Kring Maasland. Aangesloten bij de Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS) - Kring Peelland. Aangesloten bij de Oud-Limburgse Schuttersfederatie (OLS) - Kantonnale Schuttersbond Eendracht Maakt Macht.

11) Aangesloten bij de Flobertschutterskring Baronie (FSKB). Maastricht, oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 72

-----------

19 oktober 2007

Alfred Disch

1415

SPREEKWOORDEN, GEZEGDEN, UITDRUKKINGEN (2) Vervolg op SB 72, blz. 1370

VAN: De Heer Ing. F.X. (Frans) van Miert, pr-functionaris van de St.-Jorisgilde te Berlicum Waarde Alfred,

Berlicum, gemeente Sint-Michielsgestel (N.Br.), 3 oktober 2007

Bij de eerste snelle blik op de jongste Schuttersbrief viel al meteen het oog op de verzamelde gezegden etc. Omdat ik er ook ooit aan begonnen was… Maar ik ben al snel uit tijdgebrek bij de eerste kladnotities blijven steken, want de bedoeling was oorspronkelijk om alles wat met schutters en gilden te maken heeft, te verzamelen. De jongste SB herinnerde mij eraan dat nog ergens in mijn computer iets van dat voornemen te vinden moest zijn. Rudimentair dus. ’t Stelt niks voor. Groeten, Frans X. van Miert

Toepasselijke spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen Hou je kruit droog In de roos schieten / schot in de roos Houd Uw roer recht (roer = geweer) Hij heeft het buskruit niet uitgevonden Hij vliegt op als buskruit (lichtgeraakt) Een vaatje buskruit (opvliegend) Hij heeft zijn laatste kruit verschoten Meer dan één pijl op de boog hebben Als een pijl uit de boog De boog kan niet altijd gespannen zijn Hij is nu ook in het grote gild (getrouwd) Met vlag en wimpel

AAN: De Heer Frans van Miert Beste Frans,

Maastricht, 3 oktober 2007

Dank voor jouw inzending. Ik hoop van harte, dat andere SB-lezers jouw voorbeeld zullen volgen. Trouwens, niet alleen spreekwoorden, gezegden en overige uitdrukkingen in andere talen dan het Nederlands (zoals o.m. het Fries, Duits, Frans en Engels) maar ook in het plaatselijke dialect en in het streekdialect zijn eveneens zéér welkom! Zoals je zelf kunt vaststellen in dit en het vorige SB-nummer, heb ik sommige van de door jou aangedragen spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen reeds verwerkt in mijn thematische bijdragen aan deze rubriek. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1416

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

Inzake pijl en boogVervolg VAN: Alfred Disch, schutterijvorser Beste Schutters en Schuttersvrienden,

Maastricht, 19 oktober 2007

Onderstaand het vervolg op de tref- of sleutelwoorden pijl en boog. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch Baard (1) [betreft de baard aan een pijl] [= ieder der beide helften van een vlag; de vlag van een veer = de baarden ter weerszijden van de schacht van een vogelveer]: mij zijn in dit verband geen spreekwoorden, gezegden en overige uitdrukkingen bekend. Baard (2), zie sub vocibus Baard en Zelfkant in de nog komende rubriekaflevering Inzake de slag- en steekwapens. Baard (3) [= haar op de kin en wangen van mannen]. In dit verband zijn er ettelijke uitdrukkingen, o.a. (!): * Bij zijn baard zweren: betreft een gewoonte der oude Germanen, later een grappige formule om iets te bevestigen. * Om des keizers baard twisten = Ruzie hebben om iets dat niet uit te maken is, of waarover men geen zeggenschap heeft. * Om ’s keizers baard spelen = Om niets spelen. Baard (4). Het woord baard heeft nog heel wat meer betekenissen (bijv. de baard van een sleutel), maar levert geen verdere spreekwoorden, gezegden of uitdrukkingen op. Bogen (1) [= meervoudsvorm van boog; zie aldaar] Bogen (2) [= bluffen, roemen, pochen; trots zijn op; vertrouwen stellen in]: geen spreekwoorden en gezegden. Boog (1) [= handboog] * De boog kan niet altijd gespannen blijven [ook: gespannen zijn] = Men moet zich af en toe ook eens ontspannen; inspanning moet door ontspanning gevolgd worden; men dient op zijn tijd rust te nemen. * Zie verder sub vocibus Pees (hieronder) en Pijl (in de vorige aflevering: SB 72, blz. 1370). Boog (2) [= kruisboog]: zie voor dit trefwoord en zijn samenstellingen de komende rubriekaflevering Inzake de kruisboog. Boog (3) [= bocht] * Hij loopt met een boogje om iemand heen [nl.: om een confrontatie te vermijden]. * Zo ook: Hij heeft veel te lang met een boogje om problemen heen gelopen. * Zo ook: In [of: met] een grote [of: wijde] boog ergens omheen lopen = Zich er niet mee bemoeien, geen aandacht besteden aan, mijden. Boog…, bogen… en …boog. Mij zijn geen spreekwoorden, gezegden en overige uitdrukkingen bekend m.b.t. de navolgende lemmata: bogenmaker; boogarm; booggreep; booghout [= hout geschikt om er bogen van te maken; confer het trefwoord Pijlhout in SB 72, blz. 1372]; booglengte; boogmaker; boogpees [cf. hieronder sub voce Pees]; boogsterkte; boogstreng; boogvenster; composietboog; Engelse boog; glasfiberboog; katrolboog; Schotse boog; Turkse boog. Boogscheut (1) [= boogschot] [= schot uit een boog]: in deze betekenis geen spreekwoorden / gezegden bekend. Boogscheut (2) [= boogschot = de afstand die door een uit een boog geschoten pijl is afgelegd] * Hij heeft deze route gevolgd om een boogscheut uit te sparen [ontleend aan Willem Elsschot, 1882-1960]; de betekenis van boogscheut is hier: kleine afstand, m.n. als omweg. Genoemde auteur zal hierbij wel de handen dus niet de kruisboog voor ogen gehad hebben. Boogschieten, boogschieter, boogschieterij: zie de rubriekaflevering Inzake schieten en schutten. Boogschot (1) [= boogscheut] [= schot uit een boog]: in deze betekenis geen spreekwoorden / gezegden bekend. Boogschot (2) [= boogscheut] [= de afstand die door een uit een boog geschoten pijl is afgelegd], cf. hierboven sub voce Boogscheut (2).

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1417

Boogschot (3) [= schot uit een vuurmond onder een grote richtingshoek, zodat het projectiel treft zonder aanslaan]: mij zijn in deze betekenis geen spreekwoorden, gezegden of uitdrukkingen bekend. Boogschutter (1) [= handboog- en/of kruisboogschutter] Boogschutter (2), ook: Schutter [alleen in de betekenis van handboogschutter] [ontleend aan de Klassieke Oudheid]: a) [i.v.m. de astronomie] het sterrenbeeld Sagittarius (= in het Nederlands: Boogschutter, Schutter), te vinden aan de zuidelijke hemel; b) [i.v.m. de astrologie] Sagittarius (= evenals hiervoor: Boogschutter, Schutter), de naam van het negende teken van de dierenriem; c) [i.v.m. de astrologie] [ook in het meervoud voorkomend] [iemand die geboren is in het tijdvak waarin de zon zich bevindt in het teken genoemd onder a, dit is tussen 23 november en 21 december]. *) Hij is een Boogschutter = Hij is geboren onder het teken van de Boogschutter. [Het betreft hier geen spreekwoord noch een gezegde maar een metoniem, een soort vergelijking dus]. Bout (1) [gewestelijk?] [= bij de handboog: stompe pijl, van boven van een vlak dopje voorzien, waarmee naar de gaai geschoten wordt, te onderscheiden van de scherpe pijl]: mij zijn in verband met deze betekenis geen spreekwoorden en gezegden bekend. Bout (2) [gewestelijk?], zie de rubriekaflevering Inzake de kruisboog. Bout (3) [in toepassing op armen en benen van mensen] * Iemand in de bouten pakken = Hem, haar stevig omhelzen. * Weer op bouten komen = Op de been komen, herstellen. Bout (4) [= Bargoens voor: uitwerpselen] * Bout hebben aan = Schijt hebben aan. * Hij kan me de bout hachelen = Hij kan voor mijn part naar de maan lopen; hachelen = eten. * Ze kunnen voor mijn part de bout boemelen = Ze kunnen voor mijn part naar de maan lopen, stikken, een beroerte krijgen enz. Handboog [bij uitbreiding: pijl en boog]: mij zijn hier geen spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen bekend. Pees * Hij heeft meerdere [ook: twee] pezen op zijn boog = Als één poging bij hem mislukt, weet hij zich wel op een andere manier te redden; ook: hij heeft meer dan één middel om iemand te overreden, zich door een moeilijkheid heen te slaan, enz. Pijl (van de handboog) [aanvulling op de gegevens in SB 72, blz. 1370]: a) als symbool van de pest; b) [zinnebeeldige voorstelling] hart met een pijl erdoor = allegorie voor ‘getroffen door de liefde’; confer t.a.p. Amors pijl; de naam van Amor is eventueel te vervangen door Cupido, want bij de Romeinen was ook Cupido de naam voor Eros, de Griekse liefdegod; c) pijl en boog, zie hierboven het trefwoord Handboog. Pijl… en pijlen… Mij zijn geen spreekwoorden en gezegden bekend m.b.t. de navolgende samenstellingen: pijlbed; pijlconstructie; pijlenraper; pijlhoorn; pijlnok; pijlopleg(ging); pijlpunt; pijlraper; pijlschacht. Pijlbundel, pijlen, pijlenbundel, pijlenkoker, pijlhout, pijlkoker, pijlsnel, pijltje: zie daarover de vorige rubriekaflevering in SB 72, blz. 1370. Veer (1) [= baard aan een pijl; houdt verband met Veer (2); zie hierboven het trefwoord Baard (1)]: mij zijn in verband met de term in deze betekenis geen spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen bekend. Veer (2) [ook: veder] [= vogelveer, met tal van andere betekenissen]: geen spreekwoorden en gezegden bekend, wél tal van uitdrukkingen, zoals onder meer: de veren laten hangen = moedeloos zijn. Veer (3) [heeft te maken met varen]: ook hier geen spreekwoorden en gezegden, maar wél de uitdrukking: hij gaat over de veren = overal legt hij eens aan, m.n. om te borrelen. Veer (4) [houdt verband met varen in de betekenis van zich voortbewegen] [= mallejan]. Geraadpleegde bronnen [Betreft eveneens de in de vorige aflevering behandelde sleutelwoorden] Gadiot 1988 = G.H.G. Gadiot: Boogschieten. Uitrusting, techniek, toepassing ten behoeve van schutters op de staande wip. Z.pl. (Maastricht), z.j. (1988). Geerts en Heestermans 1992 = G. Geerts en H.Heestermans i.s.m. anderen: Van Dale. Groot woordenboek der Nederlandse taal. Twaalfde, herziene druk. 3 delen. Utrecht - Antwerpen 1992. Walters 1995 = N. Walters: Nederlands spreekwoordenboek. Vierde druk. Lisse 1995. -----A.D.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1418

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

EUREGIONAAL SCHUTTERSTREFFEN MAAS-RIJN (3) Vervolg op SB 57, blz. 1017

VAN: De Heer Thimo Zegers, bestuurslid en koning 2007 van de Stadsschutterij St.-Rosa te Sittard Beste Alfred,

Sittard, gemeente Sittard-Geleen (Lb.), 27 september 2007

Bij deze conform telefonische afspraak de beloofde kopij voor de Schuttersbrief inzake het euregionaal schutterstreffen op zondag 21 oktober 2007 te Sittard. Met vriendelijke schuttersgroeten, Thimo Zegers

Zondag 21 oktober 2007: Internationaal Schutterstreffen Sittard

In 2005 vond in Sittard voor het eerst een nieuw, groots evenement plaats, de Sittardse Oktober-feesten. Als groot voorbeeld diende het wereldwijd bekende Oktoberfest in München (D). In de aanloop naar de eerste editie werd geopperd, dat ook in de Beierse hoofdstad de eerste zondag in het teken staat van de schutters en al snel werd het idee geboren om ook in Sittard een schutterstreffen compleet met optocht te houden. Het bleek een schot in de roos: schutterijen uit de regio en uit de Duitse grensstreek gaven gehoor aan de uitnodiging om deel te nemen. En zo ook in 2006 bij de 2de editie was het niet anders: de combinatie van het fraaie oktoberweer, de koopzondag in de Sittardse binnenstad, de grote kermis met ruim 70 attracties en de bonte pracht van de schutterijen maakten het geheel tot een zeer geslaagd feest. En in 2006 werd aan het feest ook nog eens het schieten om de titel ‘Koning der Koningen van het Oktoberfeest’ toegevoegd. Winnaar in 2006 van dit spannende onderdeel was Daan Neutgens, keizer van de schutterij SintJoseph uit Buchten. Inmiddels zijn de voorbereidingen voor de 3de uitgave van het internationale schutterstreffen in volle gang en zijn er inmiddels zo’n 20 schutterijen aangemeld. Bijzonders vermeldenswaard is, dat we dit jaar twee schutterijen mogen begroeten die behoren tot de Brabantse en de Gelderse Federatie, te weten: het schuttersgilde Sint-Theobaldus uit Overloon en de schutterij Sint-Sebastianus uit Gendt (bij Nijmegen), inclusief hun Drumfanfare en Showkorps. Uit het Duitse Böblingen mogen we eveneens een fanfare / Spielmannszug begroeten. Uit de eigen regio mogen we begroeten de schutterijen uit Spaubeek, Puth, Chevremont-Kerkrade, Illikhoven-Vissersweert en Oirsbeek. Daarnaast zullen ook weer een aantal schutterijen uit de Duitse buurgemeente Selfkant acte de présence geven. Kortom, reden genoeg voor de ware schuttersliefhebbers en andere geïnteresseerden om deze dag een kijkje te gaan nemen in bruisend Sittard, dat in deze dagen een sfeer uitademt zoals op het Oktoberfest in München. Het programma van de schuttersdag ziet er als volgt uit. 12.30 uur: Ontvangst van de genodigden en de deelnemende schutterijen in het schutterspaviljoen, gelegen aan de Deken Haehnraetsstraat, op 5 min loopafstand van de markt en te midden van de kermisattracties. 14.00 uur: Vertrek van de schuttersoptocht. Route: Deken Haehraetsstraat, Deken Thijssenstraat, Walramstraat (langs ziekenhuis), linksaf richting station en direct linksaf Stations-dwarsstraat, Stationsstraat, Steenweg, Voorstad, Brandstraat, Limbrichterstraat, Markt, Oude Markt (Defilé ter hoogte van de basiliek), Kloosterplein, terug bij feesttent. Na de optocht zal de deelnemende vereniging de gelegenheid zich kort voor te stellen en krijgen een blijvende herinnering aangeboden. Ook de koningen, koninginnen, keizers en keizerinnen zullen hierbij niet vergeten worden.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1419

Na het formele gedeelte zal er begonnen worden met het schieten om de titel Koning der Koningen van het Oktoberfeest Sittard 2007. Hieraan doen mee de regerende koningen en keizers van de deelnemende schutterijen. In de tent worden de bezoekers tussentijds in ‘Oktoberfeststimmung’ gebracht door het orkest de Rosentaler uit Melderslo. Dit orkest is al enkele jaren een vast programmaonderdeel in Sittard en weet het publiek steeds weer op de banken te krijgen. Het Oktoberfeest-schutterstreffen wordt georganiseerd door de Stadsschutterij Sint-Rosa Sittard i.s.m. de gemeente Sittard-Geleen, welke een bijdrage levert middels het beschikbaar stellen van diverse faciliteiten. Voor een volledig programma van de derde editie van de Sittardse Oktoberfeesten verwijs ik U graag naar de website van dit evenement: www.oktoberfeestsittard.nl. In de twee grote feesttenten zullen zes dagen lang artiesten van naam optreden, zoals Jan Smit, die Lustigen Schlagerfreunde, de Räuber en de Bläck Fööss uit Keulen, die Bayrische 7 uit München, Dieter Koblenz, Tony Marshall, Jacques Herb, diverse Limburgse artiesten e.v.a. Kortom, Sittard bruist van 19 t/m 24 oktober 2007 en iedereen is van harte uitgenodigd om de echte ‘Wies’nstimmung’ bij ons mee te beleven. Beleefd uitnodigend, Stadsschutterij Sint-Rosa Sittard, voor deze, Thimo Zegers

Een van de deelnemende schutterijen uit het Duitse deel van de Euregio Maas-Rijn: de St.-Hubertusschutterij (met haar ‘Jungschützen’) uit Süsterseel, gemeente Selfkant [Fotograaf: Etienne Zegers]

VAN: De Heer Sjef Schurgers, evenementencoördinator van de gemeente Sittard-Geleen Beste Alfred Disch,

Sittard-Geleen (Lb.), 2 oktober 2007

Wederom bedankt voor de Schuttersbrief (ditmaal SB 72). Misschien als ’t mogelijk is, zou je ook in de SBrubriek Evenementenagenda bij het schuttersfeest op 21 oktober te Sittard de site www.oktoberfeestsittard.nl kunnen vermelden. Bedankt alvast. Met vriendelijke groet, Sjef Schurgers Noot van de SB-redactie Excuses aan alle lezers (en aan Thimo Zegers en Sjef Schurgers méér in het bijzonder!) voor het geval onverhoopt blijkt, dat SB 73 pas ná 21 oktober bij U in de mailbox is gearriveerd. A.D.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1420

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

HET CORRECT SCHRIJVEN VAN EEN VERENIGINGSNAAM (3) Vervolg op SB 62, blz. 1125, en SB 67, blz. 1242

Reactie op aflevering 2 VAN: De Heer J.E.M. (Sjaak) Eijsbouts, eigenaar-beheerder van Boeken-, archief- en voorwerpenverzameling Handboog te Vlierden [AAN: Alfred Disch en Jo Pluymakers] Beste Alfred en Jo, Vlierden, gemeente Deurne (N.Br.), 2 juli 2007 Zie Schuttersbrief 67, pagina 1242. De spelling kan dikwijls veranderen, maar daardoor hoeft de naam van een vereniging nog niet gewijzigd te worden. Voorbeeld: de plaatsen Milheeze en Den Bosch. In de nieuwe spelling zou Milheeze met een e minder uit de voeten kunnen en Den Bosch ingekort kunnen worden [tot ‘Den Bos’]. Men doet dit niet. Deze namen blijven zo gehandhaafd. Mijn mening is dan ook als volgt: als bij de oprichting een naam is toegekend die naar de normen van heden fout is geschreven, dan hoeft men die naam niet te wijzigen. Gewoon zo laten! Anders kun je regelmatig naar de notaris, want om de zoveel jaar vinden enkele geleerden in Nederland en Vlaanderen dat we toch weer van alles moeten veranderen aan de schrijfwijze. Groeten, Sjaak Eijsbouts

AAN: De Heer Sjaak Eijsbouts Beste Sjaak, Maastricht, 2 juli 2007 Ook volgens de nieuwe spelling worden de beide door jou genoemde plaatsnamen geschreven als Milheeze en Den Bosch. Dat was al het geval in 1804 , het jaar waarin voor het eerst onze spelling werd vastgelegd door de overheid. Eens ben ik met jou, waar je stelt dat men de verenigingsnaam bij een nieuwe spelling ongewijzigd kan laten. Men hoeft dus inderdaad niet meteen naar de notaris te hollen. Deze zal doorgaans wél (in adviserende zin) zoveel mogelijk rekening houden met de nieuwe spelling wanneer hij conceptverenigingsstatuten ter wijziging of vaststelling voorgelegd krijgt of zelf opstelt. Maar dan nóg kan en mag (de ledenvergadering van) de vereniging persisteren (volharden) bij handhaving van de oude verenigingsnaam. Niet ‘enkele geleerden in Nederland en Vlaanderen’ maar de Nederlandse en Vlaamse overheden bepalen hoe de spelling eruit komt te zien; om helemaal precies te zijn: ‘Het Comité van Ministers van de Nederlandse Taalunie’. De jongste spelling van oktober 2005 (m.i.v. augustus 2006 inwerkingtredende) betrof overigens géén herziening van de spellingsregels maar - na tien jaar - een actualisering en technische verbetering van de Woordenlijst, meer bekend als Het Groene Boekje. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

Inzake de naam van de schutterij te Posterholt AAN: De Heer R.J.G. (Ruud) Janssen, secretaris van Schutterij St.-Mathias en St.-Cornelius te Posterholt Beste Ruud Janssen, Maastricht, 26 september 2007 Diverse schrijfwijzen van de naam van de schutterij te Posterholt kom ik in recente bronnen tegen. Hoe luidt de officiële naam van de Posterholtse schutterij? Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

VAN: De Heer Ruud Janssen Heer Disch, Posterholt, gemeente Roerdalen (Lb.), 27 september 2007 De naam van de schutterij is: St Mathias&Cornelius. Ruud Janssen

AAN: De Heer Ruud Janssen Beste Ruud Janssen,

Maastricht, 27 september 2007

Dank voor de snelle reactie. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1421

Wat betreft het vermelde St Mathias&Cornelius: dit is volstrekt een unicum! Ik heb het nooit eerder meegemaakt: een verenigingsnaam met minstens 5 (zegge en schrijve: vijf) taalfouten erin! Zie ook de eerdere afleveringen van de rubriek Het correct schrijven van een verenigingsnaam in SB 62, blz. 1125, en SB 67, blz. 1242. Desgewenst wil ik U de betreffende afleveringen wel toezenden. Hoe luidt de schutterijnaam exact in de statuten van de vereniging? Graag met vermelding van het nummer van het betreffende artikel. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

VAN: De Heer Ruud Janssen Heer Disch, Posterholt, gemeente Roerdalen (Lb.), 27 september 2007 St Mathias&Cornelius is de exacte naam zoals vermeld in onze statuten. Ruud Janssen

AAN: De Heer Ruud Janssen Beste Ruud Janssen, Maastricht, 27 september 2007 Wees zo vriendelijk en bericht mij: a) de volledige letterlijke tekst van het artikel in de statuten dat aangeeft hoe de naam van de schutterij luidt; b) om welk artikel het gaat (vermoedelijk gaat het om artikel 1 of 2). Bij voorbaat dank! Met vriendelijke groeten, Alfred Disch.

VAN: De Heer Ruud Janssen Heer Disch, Posterholt, gemeente Roerdalen (Lb.), 28 september 2007 Artikel 1 van de statuten luidt: De vereniging draagt de naam Schutterij St Mathias&Cornelius, en is gevestigd te Posterholt. Ruud Janssen

AAN: De Heer Ruud Janssen Beste Ruud Janssen, Maastricht, 28 september 2007 De volledige statutaire naam zou ‘Schutterij St Mathias&Cornelius’ zijn. Als (!) dat zo is, dan is de taalkundige kennis van ‘meneer de notaris’ in 2000 niet diens sterkste kant geweest. Zoals ik reeds gemeld heb, staan er in de verenigingsnaam maar liefst vijf taalfouten, zo niet zelfs zes, t.w.: a

1) de afkorting ‘St’ moet ‘St.’ zijn, volgens de oude én nieuwe spelling ); b) 2) tussen ‘St.’ en ‘Mathias’ dient een koppelteken te staan, overeenkomstig de nieuwe spelling van 1996 ; c) 3) de naam van de eerste patroonheilige wordt ten onrechte met één i.p.v. dubbele t geschreven ; d) 4) direct voor en achter het teken & hoort een spatie voor te komen, conform de oude en nieuwe spelling ; -) dubieus vind ik het gebruik van het teken & (alsof het hier warempel om een bedrijfsnaam zou gaan!); e) 5) bij ‘Cornelius’ ontbreekt het voorvoegsel ‘St.’ of ‘Sint’; dit is niet conform de oude én nieuwe spelling . St Mathias&Cornelius is dus zonder meer fout; St.-Matthias en St.-Cornelius is correct. Alternatieven zijn o.a.: ‘Sint-Matthias en Sint-Cornelius’, ‘HH. Matthias en Cornelius’ alsmede ‘H.-Matthias en H.-Cornelius’. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch Noten a) Het Groene Boekje = Het Groene Boekje. Woordenlijst Nederlandse Taal (Tielt - Den Haag 1995): zie de Leidraad door L. Permentier op blz. 13-120, meer speciaal blz. 113. Correct staat het wel op het schutterijvaandel (uit het oprichtingsjaar 2000) van de ‘gefuseerde’ schutterij: zie ook hierna noot d. b) Het Groene Boekje, ter aangehaalder plaatse, blz. 42. c) Bert Koelen, de voormalige (eerste) voorzitter van de ‘gefuseerde’ schutterij erkende dit reeds in 2001 met zoveel woorden: zie zijn artikel Schutterij St.-Mathias & Cornelius. De schutterij van Posterholt één jaar na de fusie, in: Limburgs Schutterstijdschrift, nummer 51 - juni 2001, blz. 17-19, meer speciaal het paragraafje De juiste naam op blz. 19, kolom 1. d) Het correcte gebruik van spaties zien we dan ook wél op het schutterijvaandel (confer noot a) en bij Koelen 2001(confer noot c), zie aldaar ook de afbeelding op blz. 18. e) Zie en vergelijk mijn voorbeelden, gegeven in SB 62, blz. 1125. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1422

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

DE OORSPRONG VAN DE KONINGSVOGELSCHIETING EN HET SCHUTTERSKONINGSCHAP (4) Vervolg op SB 14, blz. 338-341, SB 39, blz. 631, en SB 40, blz. 651

AAN: De Heer J.E.M. (Sjaak) Eijsbouts, eigenaar-beheerder van Boeken-,archief- en voorwerpenverzameling Handboog te Vlierden (N.Br.) Beste Sjaak,

Maastricht, 19 oktober 2007

Er zijn inmiddels tweeënhalve maand verstreken sinds jij in de Schuttersbrief aan de lezers vroeg om informatie over de herkomst van het koningschieten: zie SB 70, blz. 1315. Het verbaast mij enigszins, dat er tot nog toe op die vraag van jou - tevens een vraag van de heer Ronald van Meel alsmede van mevrouw Rita van Driel, de directeur van de Nederlandse Handboog Bond - helemaal géén reactie bij de SB-redactie is binnengekomen. Helemaal verbaasd ben ik toch ook weer niet, want je ziet hierboven dat we reeds toe zijn aan de vierde (!) aflevering van de SB-rubriek die speciaal gewijd is aan de oorsprong van de koning(svogel)schieting en van het schutterskoningschap. Wellicht heeft daarom - maar dan volkomen ten onrechte - een aantal SBlezers gedacht dat jouw vraag allengs in ons e-magazine voldoende beantwoord was, en dus geoordeeld: ‘waarom dan nog reageren?’ De zes Duitse W-vragen: wann?, wo?, wer?, warum?, wie?, was? Volstrekte zekerheid is er bij lange na niet over de ontstaansgeschiedenis van het koningschieten. Zoals bij menig ander aspect van het schutters(gilde)wezen maken namelijk ook t.a.v. de herkomst van de koningschieting diverse denkbeelden opgang. Naar mijn mening moeten er in dezen ten minste 7 (zeven) visies zijn, waarvan sommige eerder elkaar aanvullen dan elkaar uitsluiten; en dát hangt dan weer samen met de kwestie wat men precies verstaat onder herkomst. Wil je weten wanneer en waar het koningschieten voor het eerst ontstaan is en wie deze vorm van schieting en waarom heeft (hebben) bedacht en/of hoe een en ander geschied is? Daarbij ga ik bovendien maar eventjes ervan uit, dat nog niet iedereen weet wat het koningschieten exact inhoudt. Deze laatste vraag, de ‘wat-vraag’, is trouwens het gemakkelijkst te beantwoorden. Jo Pluymakers, Fred Hannen, Thimo Zegers en ik hebben daaromtrent reeds het nodige gezegd: zie de rubriek Het koning(svogel)schieten in SB 5, blz. 166-167, SB 6, 225-226, SB 41, blz. 672, SB 43, blz. 703, en SB 46, blz. 770. In die rubriek worden tevens de verschillende benamingen voor het koningschieten (waaronder het vogelschieten en papegaaischieten) opgesomd en enigszins verklaard. De vijf overige, zojuist genoemde Wvragen komen hieronder vanzelf aan bod, nu we in het kort de verschillende denkbeelden over de herkomst van het koningschieten gaan bespreken. Visie 1: het koningschieten is van oorsprong een vruchtbaarheids- of voorjaarsritueel De oudste (?), bekendste (?) en meest aangehangen (?) verklaring is die, welke we onder meer besproken vinden in de doctoraalscriptie van Jos Gerits (Schutterijen op het Limburgse platteland in de 16e, 17e en 18e eeuw. Een kultureel fenomeen, Spaubeek 1986; zie aldaar blz. 15-16 en 80-83). Op blz. 15 bericht Gerits: Het vogelschieten is een van de meest kenmerkende fenomenen binnen de schutterij. Dit vond steeds in het voorjaar plaats op of rond Hemelvaartsdag of Pinksteren (…). En op blz. 80: Het had een symbolische functie als vruchtbaarheidsritueel, terwijl er voor een deel ook de hiërarchie binnen de broederschap mee bepaald werd, daar de koning automatisch ook lid van het bestuur was (…). In latere publicaties werkt Gerits, die op dit punt de opvatting van zeer veel vroegere en tegenwoordige schutterijonderzoekers vertolkt, zijn zienswijze verder uit. Aanhangers van deze theorie zien het koningschieten namelijk in het verlengde van een Germaanse (!), vroegmiddeleeuwse (!) traditie. Visie 2: het koningschieten is van oorsprong een sportevenement Een andere bekende verklaring die het koningschieten in feite een nóg hogere ouderdom toedicht, beschouwt de onderhavige schieting als een oorspronkelijk sport- of ontspanningsevenement waarvan de voorgeschiedenis is gelegen bij het duifschieten in de Klassieke Oudheid. Zie in dat verband de rubriek Ging het duifschieten in oorzakelijk verband vooraf aan het papegaaischieten? in SB 71, blz. 1342. De term ‘papegaaischieten’ is overigens een synoniem (= woord met dezelfde betekenis) voor koningschieten en werd voor het eerst in de Late Middeleeuwen (1300-1500) en misschien zelfs al in de Hoge Middeleeuwen (1000-1300) gebezigd. Be--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1423

schrijvingen van de duifschieting (= het schieten op een levende, boven op een paal of mast vastgebonden duif) bij de oude Grieken en Romeinen vinden we met name in de dichtwerken van Homerus (8ste eeuw v. Chr.) respectievelijk Vergilius (70 - 19 v. Chr.). Visie 3: het schutterlijk koningschap is ontleend aan de riddertoernooien Alfons Ising verkondigt op blz. 73 van zijn naslagwerk Brabantse Schuttersgilden Vroeger en Nu (Maasbree 1983) het navolgende: Waar komt de titel ‘[schutters]koning’ vandaan? Naar onze mening is er een verband te leggen met de ridderspelen. Bij de riddertoernooien hadden de herauten de belangrijke functie om het hele spel volgens strikt vastgelegde regels te laten verlopen. (…). Wie de functie zeven jaar lang naar tevredenheid van de vorst had vervuld, maakte kans om te promoveren tot hoofd van de herauten en verwierf daarmee de titel ‘wapenkoning’. (…). Bij de riddertoernooien had hij de functie van ‘hoofdscheidsrechter’. De onderhandelingsfunctie voor het wapengebruik is ook bij de [schutters]gildekoningen aanwijsbaar. Ising legt hier tegelijk - terecht of ten onrechte - een koppeling tussen wapenschild (heraldiek!) en schietwapen (schutterij!). Visie 4: de schutterskoning was oorspronkelijk een parodie op de échte vorst Weer anderen houden het erop, dat tijdens de Hoge Middeleeuwen (1000-1300) of zéér kort daarna (dus uiterlijk tussen 1300 en 1325) de landsheer in schutterskringen geparodieerd werd, net zoals van oudsher in de gezinnen op de feestdag van Onnozele-kinderen (= herinneringsdag van de kindermoord te Bethlehem, d.i. op 28 december) het jongste kind de baas in huis is en - althans eertijds - in kloosters de jongste monnik voor één dag de plaats mocht innemen van de abt. Naar het schijnt, zou iets dergelijks voor het eerst op schuttersgebied gebeurd zijn in… het hertogdom Brabant! Beste Sjaak, vergeef het me dat ik hier jammer genoeg helemaal géén bron kan vermelden. Maar wél meen ik me te herinneren, dat ik ooit in een publicatie - en zelfs in méér dan één - de mededeling ben tegengekomen, dat op diverse plaatsen in jouw provincie vroegere schutters met hún gildekoning de Brabantse hertog tot mikpunt van spotternij hebben willen maken. Wellicht kan iemand onder de SB-lezers in een van de komende nummers van de Schuttersbrief bevestigen, dat ik hier echt niet aan het bazelen ben! Visie 5: het schutterlijk koningschap heeft dezelfde oorsprong als de folklore van de carnavalsprins Om nog even een beetje in de pretstemming te blijven, zonder evenwel de ernst van de vraag naar de oorsprong van het koningschieten uit het oog te verliezen: heel interessant vind ik de verklaring die drs. A.P. van de Wiel geeft in zijn artikel De koning in het gilde. Over de herkomst en inhoud van het gildekoningschap (zie daarvoor De Gildetrom, jaargang 41 - aflevering 2, zomer 1994, blz. 33-34). Van de Wiel op blz. 33, kolom 2: Uit bronnen zijn wel aanwijzingen te vinden, dat het begrip koning werd toegepast op hem die tijdelijk een ceremoniële functie verwerft bij feestelijke gelegenheden. En in dat verband verwijst Van de Wiel naar het boek van de Franse historicus Emmanuel Le Roy Ladurie: Le Carnaval de Romans: de la Chandeleur au Mercredi des Cendres (1579-1580) = ‘De Carnaval van [het Zuid-Franse stadje] Romans: van Maria-Lichtmis [= 2 februari] tot Aswoensdag (1579-1580)’, Amsterdam 1985. Uit dat boek zou blijken, dat het schutterskoningschap en het ‘carnavalsprinsdom’ twee loten zijn aan dezelfde stam. Hoe en wanneer het spel van op de vogel schieten in het oude Brabant gekomen is, weten we niet, aldus Van de Wiel. Het was er reeds volgens hem - vóór de caerte (uit 1332) van de Grote Voetboog te Leuven, het oudst bekende bewijs van georganiseerd koningschieten in het hertogdom Brabant. Men legde in die tijden pas iets vast als het feitelijk al als gebruik aanwezig was. De caerte geeft verder geen aanwijzing over rechten en plichten van de koning. Wel is duidelijk, dat hij een belangrijkere plaats innam dan de hoofdman [= ‘bestuursvoorzitter’, aanvoerder] en de dekenen [= medebestuursleden], die de organisatie leidden (blz. 34, kolom 1). Visie 6: de koningstitel betekende (betekent) eigenlijk niets anders dan ‘de beste schutter’ Bij de schuttersgilden (schutterijen) kent men van oudsher - zie o.a. (!) Sj. Eijsbouts (!) in SB 70, blz. 1315 ‘het koningschieten als de ultieme wedstrijd waar het erom gaat wie de beste is. Men moest daar natuurlijk een titel aan geven. En omdat de koning van een land zowat de hoogste titel was, heeft men de hoogste schutter van de vereniging daarom koning genoemd.’ Visie 7: berust de term koningschieten wellicht op een taalkundig misverstand? In Italië, de bakermat (!) van het schuttersgildewezen (!), schoten schutterijleden ten tijde van de Middeleeuwen niet op een namaakpapegaai maar op muntstukken die ze in de masten of in bomen hingen. Een zilveren muntsoort heette in het Middelnederlands conincsschilt (= letterlijk: koningsschild). En een ander Middelnederlands woord voor schaarwacht (= gewapende wijkwacht) was conincstavelie, waarvan de term conincstavel in de betekenis van ‘hoofdman van een schuttersgilde’ is afgeleid. Valt aldus te verklaren dat aan het papegaaischieten de naam koningschieten werd gekoppeld? Een veronderstelling die ik zelf zo’n twee jaar geleden reeds heb geopperd in SB 41, blz. 669. -----Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1424

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

SCHUTTERS OP PELGRIMSREIS (6) Vervolg op SB 49, blz. 834-838, SB 50, blz. 859, SB 51, blz. 895, SB 53, blz. 928, en SB 60, blz. 1079-1085

RomeVervolg

VON / VAN: Dem Herrn Lothar Heupts / De Heer Lothar Heupts, Generalsekretär der EGS / Algemeen Secretaris van de EGS Erkelenz-Holzweiler, Nordrhein-Westfalen (D), den 18.ten Oktober 2007 Erkelenz-Holzweiler, Noord-Rijn-Westfalen (D), 18 oktober 2007 [Voor een Nederlandse vertaling van Heupts’ e-mail met bijlagen zie hieronder op blz. 1428-1430] An die Redaktion! Sehr verehrte Damen, sehr geehrte Herren, in der Anlage übersende ich Ihnen einen regional bezogenen Ergänzungstext zu meiner eben überspielten Mail über die Romreise der EGS. Nochmals meine herzliche Einladung nach Rom. Mit freundlichen Grüßen, Lothar Heupts, Generalsekretär.

[Anlage 1] EUROPÄISCHE GEMEINSCHAFT HISTORISCHER SCHÜTZEN (EGS)

Schützen aus ganz Europa reisen gemeinsam nach Rom Das Jahr 2007 ist für die Vereinigungen und Verbände der Schützen in den Nationen Europas ein besonderes Jahr. Seit zwei Jahren bereiten sie sich auf eine gemeinsame Pilgerfahrt in die ewige Stadt vor und freuen sich inzwischen auf die Zusammenkunft in Rom. Gruppen aus Deutschland, den Niederlanden, Belgien, Polen, Tcheschien, Schweden, Frankreich, Österreich und Kroatien werden gemeinsam und in kleinen Gruppen Rom erkunden. Aus der hiesigen Region werden Schützen aus dem Raum Mönchengladbach und Erkelenz mit dabei sein, wenn sich die großen Ereignisse in Rom für die europäischen Schützen auftun. Dass Rom immer wieder ein Abenteuer ist, weiß Generalsekretär Lothar Heupts aus Erkelenz aus eigener Erfahrung. Man muß sowohl aus organisatorischer, wie auch aus der Sicht der eigenen Leute immer wieder Überraschungen rechnen. So ist er zurzeit dabei die einzelnen Gruppen miteinander in Einklang zu bringen,

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1425

was die Reise betrifft und wer die Fahnen der Flugreisenden im jeweiligen Bus mitnehmen kann. Aber auch in Rom steht Heupts immer wieder vor neuen Fragen, die organisatorisch bewältigt werden müssen. Dies beginnt mit den Terminen, die mit der Stadt Rom vereinbart werden und dann mit dem Vatikan in Einklang zu bringen sind oder auch umgekehrt. Dies alles ist nicht immer ganz einfach, weil jede Behörde logischerweise für sich arbeitet. Trotzdem ist Lothar Heupts als Generalsekretär der Europäischen Gemeinschaft historischer Schützen immer wieder dabei, wenn es gilt eine solche Veranstaltung in Rom zu organisieren. Hier hat er inzwischen eine Menge Erfahrung sammeln können, da er ja bereits in den letzten beiden Jahren mehrfach Musikalische Gruppen in Rom begleitet und mit ihnen ein entsprechendes musikalisches Programm absolviert hat. Aus Erkelenz werden diesmal das amtierende Bezirkskönigspaar Theo und Gertrud Gormanns aus Borschemich, sowie der Vorgänger Birgit und Reiner Beeck mit weiteren Schützenschwestern und Schützenbrüder aus Holzweiler, Wegberg, Schwalmtal nach Rom reisen. Auch die Bezirkspräsides aus Erkelenz, Pater Theodardus Megens aus Venrath und aus Mönchengladbach Pfarrer Johannes van der Vorst werden ihre Schützen auf der Pilgerfahrt begleiten und freuen sich bereits auf die gemeinsamen Gottesdienste in den großen, römischen Kirchen. Natürlich gibt es auch große Veranstaltungen, die gemeinsam organisiert und besucht werden. So steht besonders der Hubertustag am Samstag, den 03. November 2007 im Mittelpunkt des Geschehens. Hierzu gehört vor allem am Samstag, den 03. November 2007 ein großer Gottesdienst in St. Peter in Rom. Der Gottesdienst ist von den Schützen selbst vorbereitet worden und wird von 10 Priestern aus den jeweiligen angereisten Ländern am Hauptaltar der größten Kirche der Christenheit zelebriert. Hier sind auch die Vertreter der europäischen Schützenverbände am Gottesdienst beteiligt. Sie übernehmen den Lektorendienst in St. Peter. Hier werden vor allem die verschiedenen Sprachen in Europa deutlich. Jeder der Lektoren wird seinen Part innerhalb des Gottesdienstes in seiner Muttersprache lesen. Die musikalische Gestaltung wird vom Blasorchester Niederbrechen und vom Gesangverein Germania aus Vallendar übernommen. Der Nachmittag steht ganz im Zeichen der großen Parade zu Ehren des Heiligen Vaters, Papst Benedikt XVI. Von der Via della Conzilliazione geht es rechts am Vatikan vorbei durch die Stadt um nachher beim Einbruch der Dunkelheit wieder an der Engelsburg einzutreffen. Dort wird der gesamte Zug angehalten und mit Fackeln ausgerüstet, bevor man über die Via della Conzilliazione wieder zurück zum Petersplatz zieht um dort zu Ehren des Heiligen Vaters, der in diesem Jahr sein 80. Lebensjahr vollendet hat, einen Großen Zapfenstreich aufzuführen. Der Sonntag steht am Vormittag im Zeichen des großen Angelusgebetes auf dem Petersplatz, bei der Heilige Vater auch die Schützen, die aus ganz Europa zusammen gekommen sind besonders begrüßen wird. Hier wird das Angelusgebet von den Schützen begleitet und von den mitgereisten Musikkapellen entsprechend umrahmt. Der Montag ist der europäischen Integration gewidmet. Er beginnt mit einem Empfang der Stadt Rom auf dem Campidoglio, dem Platz vor dem Kapitol, dem römischen Rathaus, für alle in anwesenden Schützen. Danach findet innerhalb des Kapitols eine Sitzung des europäischen Präsidiums statt, die ganz im Zeichen des 50-jährigen Jubiläums der römischen Verträge steht, während die einzelnen Gruppen dann ihre Besichtigungen der ewigen Stadt fortsetzen. Am Dienstag Nachmittag gibt es in San Ignatio, einer der schönsten römischen Kirchen eine feierliche Investitur des Ritterorden vom Heiligen Sebastian in Europa, bei der wieder neue Mitglieder in den Orden aufgenommen werden. Wie könnte es anders sein, so werden in Rom insbesondere eine stattliche Anzahl Geistliche Würdenträger in diesen Orden aufgenommen. Am Mittwoch trifft man sich zur Generalaudienz wieder auf dem Petersplatz, natürlich haben die Schützen hier einen exponierten Platz erhalten, wo sie mit Sicherheit ganz in die Nähe des Papstes kommen. Am Nachmittag geht es dann wieder auf die Heimreise. Daß ein solches Programm einer intensiven Vorbereitung bedarf, versteht sich eigentlich von selbst. So hat eine Projektgruppe der Schützen unter der Leitung von Generalsekretär Lothar Heupts hier die Vorbereitung dieser Veranstaltung in die Hand genommen. Fünf Vorgespräche vor Ort waren notwendig um alles in die Reihe zu bekommen. Jetzt steht man kurz vor dem Start der Reise und hofft, daß alles, was geplant wurde, auch so zur Durchführung kommt, wie man es sich wünscht.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1426

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

[Anlage 2] EUROPÄISCHE GEMEINSCHAFT HISTORISCHER SCHÜTZEN

Große Wallfahrt der Europäischen Gemeinschaft historischer Schützen (EGS) Detailprogramm für die Teilnehmer! Bitte bei allen Programmpunkten darauf achten, daß das Teilnehmerabzeichen getragen wird, da dieses als Zugangsberechtigung gilt!

Das Programm Samstag, den 03. November 2007 Treffpunkt 09:15 Uhr: Piazza S. Ufficio (links neben dem Petersplatz am Zugang zur Audienzhalle. 09:30 Uhr: Einzug in den Petersdom. 10:00 Uhr: Gemeinsamer Gottesdienst in St. Peter mit großer Musikalischer Gestaltung durch die teilnehmenden Musikkapellen und Chöre und mit allen teilnehmenden Schützen. 15:30 Uhr: Aufstellung zur ‘Grande Parata’ zu Ehren des Heiligen Vaters, Papst Benedikt XVI. Aufstellung auf der Via della Concilliatione in Höhe des Hotels Palazzo Cardinale Cesi. Große Benediktparade 2007 (Aufstellung auf der Via della Concilliatione über die Piazze Risorgimento Piazza Cavour, St. Angelo zum Petersplatz.) mit abschließendem Grossen Zapfenstreich auf dem Petersplatz. Sonntag; den 04. November 2007 10:30 Uhr: Treffen auf der Piazza del S. Ufficio. Zug zum Petersplatz und Teilnahme am päpstlichen Angelusgebet mit musikalischer Untermalung durch die teilnehmenden Musikkapellen. (Der Heilige Vater wird die Europäischen Schützen hier besonders begrüßen). Der Nachmittag steht zur freien Verfügung bzw. Besichtigungsprogramm in den Gruppen Montag, den 05. November 2007 Treffpunkt 09:00 Uhr: auf dem Campidoglio (Platz vor dem Kapitol). 09:30 Uhr: Empfang der Stadt Rom für alle Teilnehmer der Romfahrt auf dem Campidoglio (Platz vor dem Kapitol auf dem kapitolinischen Hügel). 10: 00 Uhr: Sitzung des Präsidiums der EGS im Kapitol. Thema: 50 Jahre Römische Verträge. Nachmittags: Sonderprogramm für die mitgereisten Mitglieder des Ritterorden vom Heiligen Sebastian in Europa. <<< Gäste sind herzlich willkommen!>>> Treffpunkt 14: 40 Uhr: Universität der Legionäre Christi, Via degli Aldobrandeschi 190; I-00163 Roma. Der einfachste Weg dorthin ist die S-Bahn: Station St. Pietro (direkt am Vatican) in Richtung:Civitaveccia. Die nächste Station (Aurelia) wieder aussteigen . Von der Station in Richtung ‘Universita Regina Apostoloru’ der Beschilderung folgen.. 15:00 Uhr: Gesprächsrunde in der Universität der Legionäre Christi in Rom. 19:00 Uhr: feierlicher Gottesdienst in der Universitätskirche der Legionäre Christi. Dienstag, den 06. November 2007 Der Vormittag steht für die freie Planung (Besichtigungen etc.) zur Verfügung. Treffpunkt 14:30 Uhr: auf der Piazza S. Ignatio (Die Kirche S. Ignatio liegt in der Nähe des Pantheons). 15:00 Uhr: gemeinsamer Gottesdienst in S. Ignatio mit Investitur des Ritterorden vom Heiligen Sebastian in Europa. Mittwoch, den 07. November 2007 Treffpunkt 09:00 Uhr: vor dem Petersplatz Ausgabe der Sonder - Eintrittskarten für die Generalaudienz an exponierte Position mit besonderer Begrüßung durch den Heiligen Vater. Treffpunkt auf der Piazza S. Ufficio zur Ausgabe der Karten für die Audienz). Nachmittags: Heimreise. Änderungen vorbehalten Die Programm der einzelnen Reisegruppen sind hiervon unberührt. Weitere Informationen auf der Internetseite der EGS: www.e-g-s.eu.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1427

Europäische Gemeinschaft historischer Schützen (EGS) Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS) Europeesk Mienskip fan histoarisk Skutters (EMS) Communauté Européenne des Gildes de Tir historiques (CEG) Europejska Wpolnota historycnych Strzelecow (EWS) Comunità Europèa délle Compagnìas historice (CEC) European Community of historian Armed Guilds (ECA)

Wappen des EGS-Ritterordens Wapen van de EGS-Ridderorde

Wappen der EGS Wapen van de EGS

Wappen des EGS-Königs Wapen van de EGS-koning

A.D.

[Nederlandse vertaling van Lothar Heupts’mailing door A.D.] Aan de Redactie. Zeer geachte Dames en Heren, Bijgaand stuur ik U informatie van regionale aard als aanvulling op mijn tevens bijgaande mailing over de Rome-reis van de EGS. Nogmaals mijn hartelijke uitnodiging voor Rome. Met vriendelijke groeten, Lothar Heupts, Algemeen Secretaris.

[Bijlage 1] EUROPESE GEMEENSCHAP VAN HISTORISCHE SCHUTTERS (EGS)

Schutters uit heel Europa reizen gemeenschappelijk naar Rome Het jaar 2007 is voor de verenigingen en koepelorganisaties van de schutters in de landen van Europa een bijzonder jaar. Twee jaar lang hebben ze zich voorbereid op een gemeenschappelijke pelgrimsreis naar de eeuwige stad en zij verheugen zich ondertussen op de bijeenkomst in Rome. Groepen uit Duitsland, Nederland, België, Polen, Tsjechië, Zweden, Frankrijk, Oostenrijk en Kroatië zullen gemeenschappelijk en in kleine groepen verkennen. Van onze streek zullen schutters uit het gebied van Mönchengladbach en Erkelenz erbij zijn, als het grote gebeuren in Rome voor de Europese schutters plaatsvindt. Dat Rome steeds weer een avontuur is, weet de algemeen secretaris Lothar Heupts te Erkelenz uit eigen ervaring. Men moet zowel om organisatorische reden als vanuit het oogpunt van de eigen mensen steeds weer rekening houden met verrassingen. Zo is Heupts thans doende om de wensen van de verschillende groepen op elkaar af te stemmen wat betreft de reis en wie de vlaggen van de luchtreizigers eventueel per bus kunnen meenemen.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1428

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

Maar ook in Rome staat Heupts steeds weer voor nieuwe vragen waarvoor hij organisatorisch een oplossing moet zien te vinden. Dat begint al met het maken van afspraken met het stadsbestuur van Rome, afspraken die weer moeten overeenstemmen met de wensen van het Vaticaan of ook andersom. Dit alles is niet altijd even eenvoudig, omdat elke overheid logischerwijs te werk gaat op grond van haar eigen verantwoordelijkheden. Niettemin is Lothar Heupts als algemeen secretaris van de Europese Gemeenschap van historische Schutters steeds weer van de partij bij het organiseren van een manifestatie als de aanstaande te Rome. Daarmee heeft hij ondertussen een hoop ervaring opgedaan, daar hij immers reeds in de laatste jaren meermaals muziekgezelschappen in Rome begeleid en met hen een passend muzikaal programma verzorgd heeft. Van Erkelenz zal ditmaal het fungerend districtskoningspaar Theo en Gertrud Gormanns uit Borschemich, evenals de voorgangers Birgit und Reiner Beeck met de overige schutszusters en -broeders uit Holzweiler, Wegberg, Schwalmtal naar Rome reizen. Ook de districtsmoderator uit Erkelenz, pater Theodardus Megens uit Venrath en uit Mönchengladbach pastoor Johannes van der Vorst zullen hun schutters op de bedevaart begeleiden. Zij verheugen zich reeds op de gemeenschappelijke eredienst in de grote kerken van Rome. Natuurlijk zijn er ook grote plechtigheden, die gemeenschappelijk georganiseerd en bezocht worden. Zo vormt in het bijzonder de St.-Hubertusdag op zaterdag, 3 november 2007, een centraal gebeuren. Daarvan maakt vooral op die dag een grote eredienst in de Sint-Pieter te Rome deel uit. De eredienst is door de schutters zelf voorbereid en wordt door tien priesters uit de dan deelnemende landen verricht aan het hoofdaltaar van de grootste kerk der christenheid. Hierbij zijn ook de vertegenwoordigers van de Europese schuttersverbanden aanwezig. Zij dragen zorg voor de lezingen in de Sint-Pieter. Daarbij komen vooral de verschillende talen van Europa duidelijk aan bod. Elke lector zal zijn deel tijdens de eredienst in de eigen moedertal voorlezen. De muzikale opluistering berust bij het Blaasorkest Niederbrechen en bij de Zangvereniging Germania uit Vallendar. De middag staat helemaal in het teken van de grote parade ter ere van de Heilige Vader, paus Benedictus XVI. Vanaf de Via della Conzilliazione gaat de stoet rechts aan het Vaticaan voorbij door de stad om vervolgens, bij het invallen van de duisternis, weer bij de Engelenburcht aan te komen. Daar zal de hele stoet halthouden en voorzien worden van fakkels, voordat men over de Via della Conzilliazione terugkeert naar het St.-Pietersplein om daar ter ere van de Heilige Vader, die dit jaar zijn 80ste levensjaar voltooid heeft, een ‘Groot Defilé’ te houden. De zondag staat ’s ochtends in het teken van het angelus op de St.-Pietersplein; daar zal de Heilige Vader ook de schutters, die uit heel Europa samengekomen zijn, speciaal begroeten. Hier wordt het angelusgebed door de schutters begeleid en door de meegereisde muziekgezelschappen op passende wijze worden omlijst. De maandag is aan de Europese integratie gewijd en begint met een ontvangst van alle aanwezige schutters door de stad Rome op de Campidoglio, het plein voor het Kapitool, het stadhuis van Rome. Daarna vindt in het Kapitool een zitting van het EGS-bestuur plaats. Deze vergadering staat in het teken van het 50-jarig jubileum van het Verdrag van Rome. Ondertussen kunnen de afzonderlijke groepen desgewenst de stad Rome verder bezichtigen Op dinsdagmiddag is er in de Sint-Ignatius, een van de mooiste kerken van Rome, een investituurplechtigheid van de Ridderorde van de Heilige Sebastiaan in Europa. Tijdens die plechtigheid worden weer nieuwe leden in de orde opgenomen. Hoe kan het eigenlijk ook anders dan dat te Rome in het bijzonder een aanzienlijk aantal geestelijke hoogwaardigheidsbekleders in deze orde wordt opgenomen. Op woensdag ontmoet men elkaar tijdens de algemene audiëntie weer op het St.-Pietersplein. Natuurlijk hebben de schutters hier een vooraanstaande plaats toegewezen gekregen, waardoor ze met zekerheid zeer dicht bij de paus komen. ’s Middags gaat men dan weer op terugreis naar huis. Dat voor zo’n programma een intensieve voorbereiding nodig is, spreekt eigenlijk voor zich. Zo heeft een projectgroep van de schutters onder leiding van algemeen secretaris Lothar Heupts hier de voorbereiding van deze pelgrimsvaart ter hand genomen. Vijf voorbesprekingen ter plaatse waren nodig om alles in orde te krijgen. Nu staat men vlak voor het begin van de reis. En men hoopt, dat alles wat gepland werd, ook zo tot uitvoering komt zoals men het zich wenst.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1429

[Bijlage 2] EUROPESE GEMEENSCHAP VAN HISTORISCHE SCHUTTERS

Grote bedevaart van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS) Gedetailleerd programma voor de deelnemers! S.v.p. bij alle programma-onderdelen erop letten, dat het deelnemersinsigne gedragen wordt, omdat dit als toegangsbewijs geldt!

Het programma Zaterdag, 3 november 2007 Trefpunt 09.15 uur: Piazza S. Ufficio (links naast het St.-Pietersplein, bij de toegang tot de Audiëntiehal. 09.30 uur: binnenkomst in de St.-Pietersbasiliek. 10.00 uur: gemeenschappelijke eredienst in de St.-Pieter, met grote muzikale opluistering door de deelnemende muziekgezelschappen en koren en met alle deelnemende schutters. 15.30 uur: zich klaarmaken voor de ‘Grande Parata’ ter ere van de Heilige Vader, paus Benedictus XVI. Zixh opstellen op de Via della Concilliatione ter hoogte van Hotel Palazzo Cardinale Cesi. Grote Benedictusparade 2007 (vanaf de Via della Concilliatione over die Piazze [= Pleinen] Risorgimento, Cavour en S. Angelo naar het St.-Pietersplein), afsluitend ‘Groot Defilé’ op het St.-Pietersplein. Zondag, 4 november 2007 Trefpunt 10.30 uur: op de Piazza del S. Ufficio. Vertrek in optocht naar het St.-Pietersplein. Deelname aan het pauselijk angelusgebed met muzikale omlijsting door de deelnemende muziekgezelschappen.(De Heilige Vader zal de Europese schutters hier speciaal begroeten). De middag staat vrij ter beschikking dan wel toeristisch programma in groepsverband. Maandag, 5 november 2007 Trefpunt 09.00 uur: op de Campidoglio (plein voor het Capitool). 09.30 uur: Ontvangst van alle bedevaartdeelnemers door het stadsbestuur van Rome op de Campidoglio (plein voor het Capitool op de Capitolijnse Heuvel). 10:.00 uur: zitting van het EGS-bestuur in het Capitol. Thema: 50 jaar Verdrag van Rome. ’s Middags: speciaal programma voor de meegereisde leden van de Ridderorde van de Heilige Sebastiaan in Europa. <<< Gasten zijn van harte welkom!>>> Trefpunt 14.40 uur: Universiteit van Legionairs Christi, Via degli Aldobrandeschi 190, I-00163 Roma. Der eenvoudigste weg daarheen is de snelverkeerslijn: Station S. Pietro (direct bij het Vaticaan) in de richting van Civitaveccia. Het volgende station (Aurelia) weer uitstappen. Vanaf het station in de richtung ‘Universita Regina Apostolorum’ de verkeersborden volgen. 15.00 uur: gespreksronde in de Universität van de Legionairs Christi te Rome. 19.00 uur: plechtige eredienst in de universiteitskerk van de Legionairs Christi. Dinsdag, 6 november 2007 De ochtend staat vrij ter beschikking (bezoeken van toeristische bezienswaardigheden, etc.). Trefpunt 14.30 uur: op de Piazza S. Ignatio. (De kerk S. Ignatio ligt in de nabijheid van het Pantheon). 15.00 uur: gemeenschappelijke eredienst in de S. Ignatio, met investituurplechtigheid van de Ridderorde van de Heilige Sebastiaan in Europa. Woensdag, 7 november 2007 Trefpunt 09.00 uur: voor het St.-Pietersplein verstrekking van de speciale toegangskaarten voor de algemene audiëntie; bijzondere plaats voor de schutters; aparte begroeting door de Heilige Vader. Trefpunt op de Piazza S. Ufficio voor verstrekking van de kaarten voor de audiëntie. ’s Middags: terugreis naar huis. Wijzigingen voorbehouden De afzonderlijke reisgezelschappen kunnen op onderdelen hun eigen programma volgen Verdere informatie op de EGS-website: www.e-g-s.eu.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1430

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

DE VROUW IN HET SCHUTTERSWEZEN (8) Vervolg op SB 71, blz. 1350

AAN: De Heer Peter van Otterdijk, hoofdman van St.-Willibrordusgilde te Vlierden [n.a.v. eerdere correspondentie] Beste Peter,

Maastricht, 13 september 2007

Doorbraak voor de gildes door onze correspondent Harry Rooijakkers Zo luidt de kop van een krantenartikel dat je me bijna een half jaar geleden toezond en dat mijns inziens ondanks de titel - niet of nauwelijks het belang van lokaal-regionale berichtgeving ontsteeg en dus niet in aanmerking kwam (kon komen) voor plaatsing in ons e-magazine: alle hout is geen pijlhout. In het bewuste artikel meldt Rooijakkers weliswaar: Begin dit jaar besloten de Vlierdense gildebroeders om vrouwen voortaan als volwaardig lid toe te laten. Maar naar mijn mening is dat - in groter verband gezien - niet opmerkelijk, doordat op dit punt reeds vele Noord-Brabantse schuttersgilden jouw vereniging zijn voorgegaan. Dat alles geldt evenzeer voor de gebeurtenis die in het verlengde van het zojuist gememoreerde Vlierdense gildebesluit ligt: voor het eerst in de geschiedenis van de St.-Willibrordius te Vlierden schoot tevens dit jaar een vrouw, toevallig ook nog jouw eega, zich tot koning(in). En ‘dus’ rees - volgens de artikelschrijver - de vraag, of de hoofdman (jij dus) zich nu ‘de gemaal van den koning’ moet gaan noemen. Feit blijft dat met deze spectaculaire ontwikkeling het Vlierdens gilde een primeur heeft. Echter, mij ontgingen (en ontgaan nog steeds) ten enenmale het ‘spectaculaire’, de ‘primeur’ van de Vlierdense gilde en al helemaal de ‘doorbraak voor de gildes’ i.v.m. het tweede voorval, temeer omdat Rooijakkers verder helemaal niets meer over het thema ‘de vrouw in het gildewezen’ bericht. Kortom, de vlag (titel) dekt hier bovendien de lading (inhoud van het artikel) niet. In elk geval heb je me (nog) niet van het tegendeel weten te overtuigen. Maar ik laat mij graag onderrichten: ik zal (hopelijk) nooit te oud worden om iets bij te leren! Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

Thea van Otterdijk: de nieuwe koning(in) van St.-Willibrordusgilde te Vlierden. Naast haar: hoofdman en echtgenoot Peter van Otterdijk. Op de achtergrond met het nieuwe vaandel: gildebroeder Peter-Paul Fransen [Foto: Ton van den Meulenhof]

VAN: De Heer Peter van Otterdijk Beste Alfred, Vlierden, gemeente Deurne (N.Br.), 13 september 2007 Het artikel gaat niet alleen over het Vlierdens gilde, maar ook over de discussie van vrouwen toelaten tot de gilden. Deze discussie wil je toch zo graag aanzwengelen. Het Vlierdens gilde heeft in een korte tijd een ware revolutie teweeggebracht. Dit werd versterkt door mijn gildepositie binnen de kring en de federatie. Er zijn nog steeds conservatieve gilden die dit onderwerp nog niet willen uitspreken. Het Vlierdense gilde heeft ongeveer 25 jaar gedebatteerd over toelaten van vrouwen. Ikzelf ben al 27 jaar lid en heb nog steeds geen kans gehad om koning worden. Mijn vrouw drie maanden lid en nu al koning! De reacties van de gilden waren legio en divers. Ook van conservatieve gilden waren er positieve reacties. Groet, Peter ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1431

VERSCHIJNING VAN DE SCHUTTERSBRIEF (39) Vervolg op SB 72, blz. 1392

Zondag, 23 september 2007 Beste Heer (Alfred) Disch, Met enig enthousiasme opende ik de mij op mijn verzoek toegezonden Schuttersbrief - nummer 55 en zag, tot mijn grote verwondering, ook een rubriek over het schutterswezen in samenhang met de orde der vrijmetselaars [SB 55, blz. 960]. Uw geschriften krijgen voor mij, nieuwsgierige mens, een nog grotere betekenis. Immers, ik ben meester / officier / dekker in de orde van de vrijmetselarij, behorende tot de loge La Persévérance nr. 11 in Maastricht. Mijn dank voor het opsturen van deze geschriften. U hoort nog van mij. Met een meer dan hartelijke groet, Henri Gozé H.G.J.J.M. (Henri) Gozé, bestuurslid, archiefbeheerder en schutter 1ste klasse van De Maestrichtsche DienstDoende Stadsschutterij 1815, Maastricht Reactie van de redactie Beste Heer Henri Gozé, Nog méér over de orde der vrijmetselaars is er in de Schuttersbrief te vinden in de nummers SB 56, blz. 994 (met illustratie), en SB 59, blz. 1052 (eveneens met illustratie). Met vriendelijke groeten, Alfred Disch. ------

Maandag, 1 oktober 2007 Geachte Heer Disch, Ik heb begrepen dat Schuttersbrief - nummer 7 tot op dit moment nog niet is verschenen. Gaat dit in de toekomst nog gebeuren? Met vriendelijke groet, Jan Vera. Jan Vera, lid van St.-Ambrosiusgilde (met de handboog als hoofd- en de kruisboog als nevenwapen), Loon op Zand (N.Br.) Reactie van de redactie Geachte Heer Vera, Inderdaad, U hebt het bij het rechte end wanneer U stelt dat SB 7 tot op heden niet verschenen is. De reden van de niet-verschijning houdt verband met het wel of niet betalen van auteursrechten voor foto’s. Als iedere (!) SB-abonnee jaarlijks het symbolische bedrag van één euro naar de SB-redactie zou willen overmaken, is er financieel helemaal géén vuiltje aan de lucht: de SB-redactie zou de verschuldigde auteursrechten dan onmiddellijk aan de rechthebbenden kunnen uitbetalen en de SB 7 zou meteen kunnen worden uitgegeven. Echter, de jaarlijkse kosten van de SB liggen reeds in een orde van grootte van om en nabij de 2.000 euro en die moet de SB-hoofdredacteur jaar na jaar voor pakweg 90% toch maar mooi uit eigen beurs zien op te brengen, inmiddels dus al opgelopen tot circa 8.000 euro in vier jaar tijd! Nog méér kosten in het kader van de SB kan de SB-hoofdredacteur privé er echt niet bij hebben. Vandaar dat het allemaal zolang duurt. De SB 7 gaat er in ieder geval komen, hetzij in de oorspronkelijke versie hetzij in gewijzigde vorm. Wanneer precies valt op dit moment niet te zeggen. Hartelijk dank trouwens voor Uw donatie van 29 juni jl.! Met vriendelijke groeten, Alfred Disch. ------

Dinsdag, 2 oktober 2007 Sehr geehrter Herr Disch, wieder mal herzlichen Dank für die Zusendung des Schuttersbrief per E-Mail. Manchesmal sind interessante Beiträge dabei. Ich würde mich freuen ,wenn Sie in einer der nächsten Ausgaben nochmals einen Aufruf von mir veröffentlichen könnten, wonach ich immer auf der Suche bin nach Jubiläumsfestschriften/-Chroniken einzelner Schützengilden. Mittlerweile sind meine Frau und ich seit diesem Jahr Mitglied einer über 150 Jahre alten Schützenbruderschaft in Düsseldorf-Lohausen, die alljährlich im August ihr schönes Schützenfest feiert. Diese Schützenbruderschaft gliedert sich in einzelne Kompanien und Gruppen. Meine Frau ist Mitglied bei den ‘Wildgänsen’. Ich gehöre zur ‘Andreas Hofer Kompanie’. Wenn in Düsseldorf-Lohausen Schützenfest ist, dann lebt so richtig die Dorfgemeinschaft. Und es ist immer eine schöne Atmosphäre im Festzelt. Mit freundlichen Grüßen, Heiko Katzberg Heiko Katzberg, Krummenhakstrasse 36, D - 47053 Duisburg; Heiko.katzberg@stadt-mh.de IN VERTALING

Zeer geachte Heer Disch, Wederom hartelijk dank voor de toezending van de Schuttersbrief per e-mail. Vaak zijn er interessante bijdragen bij. Het zou me plezieren, wanneer U in een van de volgende edities nogmaals een oproep van mij zou kunnen publiceren inzake waarnaar ik steeds op zoek ben, nl. naar jubileumsgedenkboeken en -kronieken van afzonderlijke schuttersgilden. Inmiddels zijn mijn vrouw en ik sinds dit jaar lid van een meer dan 150 jaar oude schuttersbroederschap in Düsseldorf-Lohausen, die elk jaar in augustus haar mooie schuttersfeest viert. Deze schuttersbroederschap bestaat uit afzonderlijke compagnieën en groepen. Mijn vrouw is lid bij de ‘Wilde ganzen’. Ik hoor tot de ‘Andreas Hofer Compagnie’. Als er in DüsseldorfLohausen schuttersfeest is, dan leeft de dorpsgemeenschap pas echt. En er is altijd een prettige sfeer in de feesttent. Met vriendelijke groeten, Heiko Katzberg. -----------

1432

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

MEDEDELINGEN (Afl. 42) Vervolg op SB 72, blz. 1393-1395

------

MEDEDELING 143 (Inzake datum EST 2009) Langerwehe-Merode (D), 2 oktober 2007

Geachte Heer Disch, Volgens mijn informatie zal EST Kinrooi plaatsvinden van 28.8.2009 tot en met 30.8.2009. Met vriendelijke groeten, Prins Charles-Louis de Merode. Prins Charles-Louis de Merode, president van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS), Langerwehe-Merode, Noord-Rijn-Westfalen (D) Reactie van de redactie Geachte Heer de Merode, U hebt volkomen gelijk. De onjuiste datummelding in de vorige SB-nummers heb ik onmiddellijk gecorrigeerd, zodat de nazendingen daarvan in elk geval op dit punt juist zijn. Dank voor Uw terechte correctie! Mede naar aanleiding van Uw mailing van vandaag heb ik een nieuwe SB-rubriek opgestart: EST 2009; zie hierboven blz.1412. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch.

------

MEDEDELING 144 (Inzake de historie van St.-Jorisgilde te Ulft in Gelderland) Ypenburg (ZH), 3 oktober 2007 Geachte Heer Disch, Een tijd geleden hebben we een aantal malen gecommuniceerd over het Schuttersgilde Sint-Joris uit Ulft en bijhorende website www.polsekermis.com (zie ook Schuttersbrief - nr. 27 dd. 31 mei 2005). Op dat moment stond er op de website van Sint-Joris uit Ulft / Polse Kermis nog geen stuk met de historie vermeld, omdat deze nog in aanbouw was. Inmiddels is de site grondig verbouwd en heeft ook de mooie historie van het schuttersgilde een plaats gekregen op de website. Indien gewenst, is er geen bezwaar tegen om het verhaal van deze historie in Uw Schuttersbrief op te nemen. Met vriendelijk groet,Jurgen Weijl. Jurgen Weijl, webmaster van www.polsekermis.com - Schuttersgilde Sint Joris te Ulft, gemeente Oude IJsselstreek (Gld.), Ypenburg, gemeente Den Haag (ZH)

------

MEDEDELING 145 (Inzake tentoonstelling bij schutterij St.-Andreas te Melick) Melick (Lb.), 14 oktober 2007 Beste Vrienden en Sympathisanten van de schutterij St.-Andreas, Het doet mij deugd U mede te delen dat onze Schutterij-Broederschap St.-Andreas Melick aan het einde van haar 375ste jubileumjaar, op 3 en 4 november 2007, een tentoonstelling zal geven over al haar historische bezittingen. Het is bijna uitzonderlijk te noemen dat onze vereniging sedert de oprichting een nagenoeg traceerbaar én actief bestaan heeft gevierd. Een grote schat aan herinneringen zijn verstopt in de oude broederschap en de schutterij. Dat deze kostbaarheden normaliter noch voor de leden noch voor het publiek toegankelijk zijn, mag uiteraard duidelijk wezen. Edoch zijn deze stukken voor éénmaal bijeengebracht op deze unieke tentoonstelling. Diverse vaandels, zilveren medailles, keizers- en koningsplaten, het kasboek van eind 19de eeuw, de Schützenrolle uit 1772, uniformen en een rijk foto- en beeldarchief zullen deze dagen vrij te aanschouwen zijn in de zaal van Café de Sport, gelegen aan de Dorpsstraat 82 te Melick. Uiteraard wordt ook breed aandacht besteed aan de rol van de schutterij binnen de gemeenschap Melick en aan het onlangs uitgegeven én veel besproken boekwerk: Schutterij-Broederschap St. Andreas ‘Op voet van gelijkheid’. Graag nodig ik U dan ook van harte uit om de tentoonstelling te komen aanschouwen. De toegang is uiteraard gratis. Met vriendelijke groet, Dirk van Melick Dirk van Melick, voorzitter van Schutterij-Broederschap St.-Andreas, Melick, gemeente Roerdalen (Lb.)

------

MEDEDELING 146 (Inzake Schuttersbrieven op cd-rom) Maastricht, 19 oktober 2007 De datum van de presentatie van de cd-rom waarop alle tot nu toe verschenen SB-nummers (inclusief SB 73) voorkomen, is nog niet met zekerheid bekend. Alle intekenaars, inclusief de donateurs, ontvangen binnenkort een persoonlijke uitnodiging. Met vriendelijke groeten, namens de SB-redactie, Alfred Disch.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1433

EVENEMENTENAGENDA: PROVINCIAAL - EUREGIONAAL - LANDELIJK - INTERNATIONAAL (8) (inclusief enkele grote regionale en interregionale evenementen) Vervolg op SB 72, blz. 1396-1397

--Laat aan de SB-redactie s.v.p. tijdig weten, welke data er nog in onderstaande agenda ontbreken. Bij voorbaat dank! Met vriendelijke groeten, Jelger Visser en Alfred Disch

--Toelichting bij kolom 2: BKB = Brabantse Kruisboogbond GKB = Gelderse Kruisboogbond LKB = Limburgse Kruisboogbond V-T-B-S: V = Vendelen; T = Trommen; B = Bazuinblazen; S = Standaardrijden Toelichting bij kolom 3: Antw. = provincie Antwerpen Lb. = provincie Limburg (NL) Belg.Lb. = provincie Limburg (B) N.Br = provincie Noord-Brabant Gld. Vl.Br. = provincie Vlaams Brabant = provincie Gelderland W.Vl. = provincie West-Vlaanderen Toelichting bij kolom 4: O.W.B. = Onderlinge West-Brabantse Bond [betreft de Kruisboog] In zwart: folkloreschutterijen (= schuttersgilden); in blauw: [veelal!] sportschutterijen (= schietclubs)

---

Anno 2007 Datum

Evenement

Plaats

Info

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

21.10.2007 Euregionaal Schuttersfeest Maas-Rijn

Sittard, gemeente Sittard-Geleen (Lb.)

(Stichting Oktoberfeest)

www.oktoberfeestsittard.nl SB 73, blz. 1419-1420

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

21.10.2007 Interland België - Nederland 10 m

Leuven (Vl.Br.)

www.reuzegomleuven.be

(Nationale Unie der Kruisboogschutters) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

27.10.2007 Hoofdliedendag

Den Bosch (N.Br.)

www.schuttersgilden.nl

(Noord-Brabantse Fed. van Schuttersgilden) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

03.11 - 07.11 Romereis Rome (Italië) (Europese Gemeenschap v. historische Schutters) 2007

www.egs-schuetzen.com SB 73, blz. 1425-1430

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

10.11.2007 FGS-najaarsvergadering

Zevenaar (Gld.)

(Federatie van Gelderse Schuttersgilden)

www.schuttersnet.nl SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.11.2007 Drie Provinciën Wedstrijd 10 m

Weert (Lb.); www.tegenonsstrijden.nl locatie: Batavieren/Treffers

(BKB / GKB / LKB)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.11.2007 MT: Marketentsterstreffen

Posterholt, www.freewebs.com/mathiascornelius gemeente Roerdalen (Lb.) SB 72, blz. 1381

(Stichting MT)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

24.11.2007 NOVP: investituurplechtigheid

Antwerpen (Antw.) nobele.orde.van.de.papegay.@telenet.be

SB: in voorbereiding

(Nobele Orde van de Papegay)

Anno 2008 Datum

Evenement

Plaats

Info

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

12.01.2008 15de Limburgse Schuttersdag

Baexem, gemeente Leudal (Lb.)

(Stichting Limburgs Schutterstijdschrift)

www.olsfederatie.com SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

01.03.2008 OLS-voorjaarsvergadering

Baexem, gemeente Leudal (Lb.)

(Oud-Limburgse Schuttersfederatie)

www.olsfederatie.com SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1434

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73

Anno 2008Vervolg Datum

Evenement

Plaats

Info

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

29.03.2008 FGS-voorjaarsvergadering

Zevenaar (Gld.)

www.schuttersnet.nl SB: in voorbereiding

(Federatie van Gelderse Schuttersgilden)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

27.04.2008 Interregionaal Keizerstreffen (De ‘Sjuut van Buul’)

Budel, www.schutvanbuul.nl gemeente Cranendonck (N.Br.) SB 73, blz. 1400

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

25.05.2008 NBFS-Toernooi Kruisboogschieten op wip Oeffelt, www.gildesalvatormundi.nl (Noord-Brabantse Fed. van Schuttersgilden) gemeente Boxmeer (N.Br.) SB: in voorbereiding --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.06.2008 222ste Bondsfeest

Valkenburg,

schutterijvalkenburg@live.nl SB: in voorbereiding

gemeente Valkenburg a/d Geul (Lb.)

(OLS-bond RKZLSB)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

06.07.2008 OLS: Oud-Limburgs Schuttersfeest

Opoeteren, gemeente Maaseik (Belg.Lb.)

(Oud-Limburgse Schuttersfederatie)

www.ols2008.nl SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Opoeteren,

12.07.2008 Uitkavelen van het OLS

gemeente Maaseik (Belg.Lb.)

(Oud-Limburgse Schuttersfederatie)

www.ols2008.nl SB: zie 6 juli

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

20.07.2008 ZLF: Zuid-Limburgse Federatiefeest (Zuid-Limburgse Schuttersfederatie)

Sint-Joost, gemeente Echt-Susteren (Lb.)

www.zlf2008.nl SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

07.09.2008 NBFS-Landjuweel Oisterwijk (N.Br.) (Noord-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

www.landjuweel2008.nl SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

17.09.2008 NBFS-Toernooi V-T-B-S Hulsel, www.heiligsacramentsgildehulsel.nl (Noord-Brabantse Fed. van Schuttersgilden) gem. Reusel-De Mierden (N.Br.) SB: in voorbereiding --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

20.09.2008 BST: Bielemannen- en sappeurstreffen

Grubbenvorst, a

gemeente Horst /d Maas (Lb.)

(Stichting BST)

www.schutterijstjan.nl SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

21.09.2008 LDS: Limburgs Damesschuttersfeest

Beek, gemeente Bree (Belg.Lb.)

(Stichting LDS)

www.lds2008.be SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

28.09.2008 Uitkavelen van het LDS

Beek, gemeente Bree (Belg.Lb.)

(Stichting LDS)

www.lds2008.be SB: zie 21 september

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

04.10.2008 OLS-najaarsvergadering

Baexem, gemeente Leudal (Lb.)

(Oud-Limburgse Schuttersfederatie)

www.olsfederatie.com SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.10.2008 Hoofdliedendag

Den Bosch (N.Br.)

(Noord-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

www.schuttersgilden.nl SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

29.11.2008 FGS-voorjaarsvergadering

Zevenaar (Gld.)

www.schuttersnet.nl SB: in voorbereiding

(Federatie van Gelderse Schuttersgilden)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Anno 2009 Datum

Evenement

Plaats

Info

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

24.05.2009 NBFS-Toernooi Kruisboogschieten op wip (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Deurne (N.Br.)

www.sint-antonius-abt-gilde-deurne.nl

SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

28.08 - 30.08 EST: 16de Europees Schutterstreffen Kinrooi (Belg.Lb.) 2009 (Europese Gemeenschap van historische Schutters)

www.egs-schuetzen.com SB 73, blz. 1412

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Anno 2010 Datum

Evenement

Plaats

Info

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

12.09.2010

DLS: Dreiländereck-Schutterstreffen

Valkenburg,

schutterijvalkenburg@live.nl a

(Intern. Schuttersbelangengemeenschap B, D, NL) gemeente Valkenburg /d Geul (Lb.) SB: in voorbereiding --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 73

19 oktober 2007

1435

COLOFON De Schuttersbrief (SB) verschijnt sinds 19 juni 2004 en is een uitgave van de SB-stichting i.o. De leden van de SB-redactie (zie volgend kadertje) vormen het bestuur van de SB-stichting. Activiteiten van de SB-stichting c.q. SB-redactie zijn onder meer: de Schuttersbrief, het Schuttersbriefje (voor jongeren), de SB-Bijlagen, de SB-website en SB-jongerensite. Zie verder vooral ook de lijst van actiepunten op pagina 1115 van SB-nummer 61. Daar de door de SB-stichting te maken kosten vooralsnog gehéél worden betaald uit particuliere middelen, verzoekt de redactie U om een vrijwillige bijdrage o.v.v. ‘Donatie’ te storten op de in het onderstaande kadertje vermelde (voorlopige) bankrekening. Voor Uw zéér gewaardeerde gift, hoe gering ook, zegt de redactie U bij voorbaat hartelijk dank! De SB wordt gratis verstrekt: zie de verzendlijst op pagina 1116 van SB-nummer 61 Wilt U ook GRATIS en RECHTSTREEKS de SB ontvangen? Laat dit dan m.v.v. Uw volledige naam, Uw woonadres en Uw telefoonnummer weten aan: redactie@schuttersbrief.nl. De Schuttersbrief heeft een doorlopende paginering. Veelgebruikte afkortingen worden verklaard op de voorlaatste pagina van SB-nummer 61. U mag - om o.a. auteursrechtelijke redenen - uitsluitend voor eigen persoonlijk gebruik de SB uitprinten, dus niet (!) ten behoeve van anderen. Oude nummers van de Schuttersbrief kunnen te allen tijde bij de redactie worden opgevraagd. Digitale en schriftelijke post ter publicatie in de Schuttersbrief wordt naar onderwerp gerubriceerd en vervolgens in logische volgorde opgenomen in de betreffende SB-rubriek. Wilt U óók Uw eigen berichten opgenomen zien in de SB, gelieve dan per brief of per e-mail steeds slechts één onderwerp te behandelen. Dat vergemakkelijkt aanzienlijk de rubricering van de correspondentie in de SB. In principe worden alle ingekomen brieven en e-mails geplaatst, ook indien ze van dezelfde persoon en van dezelfde datum zijn. Bovendien wordt voor elk nieuw aangedragen onderwerp een nieuwe rubriek in de SB geopend. De SB telt thans ruim 200 rubrieken; die van U kan (kunnen) er dus ook nog bij! Voor een tussentijds overzicht van de SB-rubrieken zie SB-nummer 61, blz. 1091-1114.

REDACTIEADRES Bezoekadres SB-redactie / SB-stichting: p/a Franciscus Romanusweg 6-B, 6221 AE Maastricht Telefoon met voicemail: (00.31) (0)43 - 325 76 62 Skype-adres: Alfred.Disch Mobiel: (00.31)06.42 58 70 04 Fax : (00.31) (0)43.310 04 06 E-mail: redactie@schuttersbrief.nl SB-website (www.schuttersbrief.nl) en SB-jongerensite zijn nog in opbouw Voorlopige bankrekening binnenland: 85 88 27 298 t.n.v. Alfred Disch, 6221 AE Maastricht 6-B. Voorlopige bankrekening buitenland: IBAN-code: NL86SNSBO - 85 88 27 298; BIC-code: SNSBNL2A ten name van / auf den Namen von / au nom de / in the name of: Alfred Disch, NL-6221 AE Maastricht 6-B.

Redactieleden Alfred Disch: hoofdredacteur; tevens redacteur Handboog; e-mail, ook: alfred.disch@gmail.com Jelger Visser: adj.-hoofdredacteur, tevens ICT-coördinator & redacteur Kruisboog; jelger.visser@gmail.com Mathy Leunissen: eindredacteur, tevens redacteur Documentatie & Zware Buks; mathy.leunissen@gmail.com Ans Moors: redactrice voor het Italiaanse taalgebied (Italië, San Marino, Vaticaan) Willem van Uden en Ab Reuling: redacteur-webmasters Jeroen Kaasenbrood: technisch en zakelijk adviseur (Compres Media System, Maastricht) Naast enkele gekwalificeerde zetels zijn er nog vacante redacteurschappen voor diverse EGS-landen en -taalgebieden alsmede voor de schietdisciplines Geweer en Pistool. U kunt zich daarvoor aanmelden bij de redactie. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1436

19 oktober 2007

Schuttersbrief - nummer 73