Udenhoutse St. Antonius en Sebastiaangilde “Het Keizersschild� Wil v.d.Laak koning 1975-78-81
door P.J.M. Wuisman
Nadat gildebroeder Wil v.d.Laak reeds in 1975 en 1978 koning was geworden van het gilde van St. Antonius en Sebastiaan te Udenhout, wist hij op 31 augustus 1981 voor de derde maal in successie de koningsvogel af te schieten en zo werd hij de eerste keizer in de meer dan 4 eeuwen oude historie van het gilde. Op 6 maart 1982 werd de jonge keizer gehuldigd voor dit unieke feit. Dit geschiedde in een officiĂŤle plechtigheid op het Udenhoutse gemeentehuis en bij die gelegenheid werd hem het keizersschild aangeboden. Dit keizersschild was vervaardigd door de Udenhoutse edelsmid M. v.d.Besselaar naar een ontwerp van kringsecretaris J.Toorians, kenner bij uitnemendheid van de rijke historie en tradities van het Brabantse gildewezen. Als schildvorm werd gekozen voor de sierlijke renaissance-stijl, die gebruikelijk was in de tijd dat het Udenhoutse gilde werd opgericht, (ca.1540-1550) Om het schild vindt men barokke bladcrmotieven, gearceerd in de heraldische kleuren rood en groen, van oudsher de kleuren van het gilde. Uiteraard wordt het schild gedekt door de keizers-kroon. Men heeft hiervoor de z.g. Maximiliaanse keizerskroon genomen, die ook bekend is van het Amsterdamse stads- en gemeentewapen als gevolg van een recht, dat aan die stad is verleend bij bijzonder keizerlijk decreet. Meer nog bekend is deze keizerskroon van de toren van de hoofdstedelijke Westerkerk. In de kroon op het Udenhoutse schild zijn rode en groene edelstenen verwerkt, alweer dus de gildekleuren. Op het schild zijn aangebracht het symbool van St. Antonius, het T-vormige krukkruis, afkomstig van de Henegouwse St. Antoniusorde, en het symbool van St. Sebastiaan, het z.g. Jerusalemkruis, oorspronkelijk het teken van de orde van het H.Graf. Op een kussen rusten de regalia, de tekenen van het konings- of keizersschap, de wereldbol of rijksappel, de scepter en het zwaard. Uiteraard ontbreken de datum van het koningsschieten en de naam van de keizer niet op het schild, terwijl de tekst: "Dat ik dit mocht beleven, keizer te /ijn voor het leven" door keizer W. v.d.Laak zelf werd gekozen. Onder op het schild prijkt de "Bosboom", een embleem dat de Udenhoutse gildebroeders op de linkermouw van het uniform mogen dragen, dit op grond van een oud voorrecht, aan hen verleend toen de overheden van 's Hertogenbosch de "caert" van het Udenhoutse gilde bekrachtigden. Geheel onderaan zijn de verschillende zilvermerken aangebracht, te weten het meesterteken: M.v.d.B., het gehaltemerk: II, het kantoormerk: K en de jaarletter van 1982: x. Midden onder het schild hangt het wapentje van de kring Maasland. Dit is afgeleid van het wapen van het oude kwartier Maasland, in vroeger eeuwen een lagere bestuurseenheid in de Meijerij van 's Hertogenbosch.
Naar de hoofdplaats Oss van dit kwartier toont dit wapen een rode os op een groen veld, uiteraard niet in kleur, doch in heraldische arcering. Onder het schild hangen verder aan ronde schakelkettingkjes een drietal zilveren, bolgehamerde koningsvogels met kroon en gouden halsband, dit als teken van het drievoudig koningsschap van de keizer. Aan de achterzijde van de (heraldisch) rechtse vogel kan men de naam van het gilde en de datum van het koningsschieten lezen. De linkervogel vermeldt in dorso: "Keizer met 102 schoten geweer" en de achterzijde van de middelste vogel heeft als tekst: "W.v.d.Laak-Verschuren, koning 1975-1978-1981". De naam Verschuren van de echtgenote van de keizer is hier vermeld, omdat zij reeds vele jaren de gehele zilverschat van het Udenhoutse gilde heeft onderhouden en verzorgd. Dit fraaie keizersteken heeft een hoogte van 32 en een breedte van 28 cm. en is gehangen aan een brede keten met grote schakels. Het geheel is een bijzonder mooi werkstuk, waarmee ontwerper als zilversmid alle eer inleggen en waarop een keizer en gilde trots mogen zijn. * Met dank aan J. Toorians voor de uitgebreide informatie; zie ook De Gildetrom jrg. 29 (1982),15, waaruit onderstaande tekening.
Artikel komt uit De Kleine Meijerij 1982, jaargang XXXIII & werd aangepast door Davy Goedertier Vlugschrift van de heemkundekring: Berkel-Enschot, Esch, Haaren, Helvoirt, Moergestel, Oisterwijk,Udenhout.