به‌کارهێنانی ده‌زووی پزیشکیی ددان

Page 1

‫‪www.ddan.org‬‬ ‫زانیاری دهربارهی تهندروستیی دهم و ددان‬

‫بهکارهێنانی‌ده‌زووی‌پزیشکیی‌ددان‬ ‫‌‬

‫کارهێنانی‌دهزووی‌‬ ‫‌‬ ‫زووی‌پزیشکیی‌ددان‌بهکاربهێنن‪‌ ‌.‬‬ ‫به‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫کراون‌چۆن‌ده‬ ‫‌‬ ‫ڵکی‌فێرنه‬ ‫‌‬ ‫ی‌خه‬ ‫‌‬ ‫زۆربه‬ ‫ر‌خوویهکی‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ڵێت‌هه‬ ‫کی‌زۆر‌باو‌ههیه‌‌ ‌‬ ‫ده‬ ‫‌‬ ‫بنه ‌‬ ‫مایه‬ ‫پزیشکیی‌زۆر‌گرنگه‌بۆ‌نۆشداریی‌ددان‌و‌پووک‪‌ ‌.‬‬ ‫‌‬ ‫یه‌‬ ‫کت‌هه ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ر‌گرانییه‬ ‫گهر‌هه‌‬ ‫ئه ‌‬ ‫بێته‌کارێکی‌سروشتی‪‌ ‌.‬‬ ‫ده ‌‬ ‫پاش‌سێ‌ههفته‌‪‌ ‌،‬‬ ‫‌‬ ‫قورس‌تهنها‌‬ ‫‌‬ ‫تازهی‌‬ ‫‌‬ ‫کهت‌بڵێ‌تاکو‌زانیاری‌‬ ‫پزیشکی‌ددانه ‌‬ ‫‌‬ ‫م‌و‌ددان‪‌،‬به‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ندروستیی‌ده‬ ‫‌‬ ‫ی‌ته‬ ‫‌‬ ‫ی‌کاری‌ڕۆژانه‬ ‫ده ‌‬ ‫رباره‬ ‫‌‬ ‫وبارهیه‌وه‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫دروستت‌بداتێ‌له‬

‫ڕۆژی یهکجار دهزووی پزیشکیی ددان بهکار بهێنه‬ ‫ند‌جار‌دهزووی‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ی‌ڕۆژی‌چه‬ ‫ر‌ئه ‌‬ ‫وه‬ ‫سه ‌‬ ‫بۆ‌ئامۆژکاری‌کردن‌له ‌‬ ‫‌‬ ‫ک‌نییه‌‬ ‫‌‬ ‫هیچ‌توێژینهوه‌ ‌‬ ‫یه‬ ‫‌‬ ‫نده‌‬ ‫رچه ‌‬ ‫هه ‌‬ ‫‌‬ ‫دهزووی‌‬ ‫کهن‌که‌‌ ‌‬ ‫ده ‌‬ ‫وه‌ ‌‬ ‫ی‌پزیشکانی‌ددان‌ئامۆژگاری‌ئه ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫کاربهێنرێت‪‌،‬زۆربه‬ ‫‌‬ ‫پزیشکیی‌ددان‌به‬ ‫ئهگه‌ر‌خواردن‌‬ ‫وه‪‌ ‌.‬‬ ‫مه ‌‬ ‫الی‌که ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫کاربهێنرێت‪‌،‬ڕۆژی‌جارێک‌به‬ ‫‌‬ ‫کان‌به‬ ‫‌‬ ‫موو‌ددانه‬ ‫‌‬ ‫ددان‌بۆ‌هه‬ ‫پزیشکیی‌‬ ‫زیاتر‌بهکاریبهێنیت‌بۆ‌البردنی‬ ‫‌‬ ‫کانت‌گیربکات‪‌،‬واباشه‌‬ ‫‌‬ ‫لهنێوان‌ددا ‌‬ ‫نه‬ ‫‌‬ ‫کاتی باش بۆ بهکارهێنانی دهزووی پزیشکیی ددان دابنێ‬ ‫کاری‌بهێنن‌باشه‪‌،‬بهاڵم‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫پێش‌نووستن‌به‬ ‫‌‬ ‫زووی‌ددان‌له‬ ‫ڵکی‌پێیان‌باشه‌ ‌‬ ‫ده‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ی‌خه‬ ‫‌‬ ‫زۆربه‬ ‫نده‌‬ ‫رچه ‌‬ ‫هه ‌‬ ‫‌‬ ‫کاربهێنرێت‪‌،‬بتوانرێت‌ههموو‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ان‌کاتێک‌به‬ ‫ن‌که‌ده‌زووی‌دد‬ ‫‌‬ ‫ده ‌‬ ‫که‬ ‫وه‌ ‌‬ ‫پزیشکانی‌ددان‌ئامۆژگاری‌ئه ‌‬ ‫‌‬ ‫کارهێنانی‌دهزووی‌پزیشکیی‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫کاتێک‌دابنێ‌بۆ‌به‬ ‫ڕێک‌و‌پێکی‌بهکاربهێنرێت‪‌.‬‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫دا‌به‬ ‫‌‬ ‫و‌کاته‬ ‫‌‬ ‫ڕۆژێک‌له‬ ‫لهکردن‬ ‫بێ‌په ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫کاربهێنی‌به‬ ‫که‌ ‌‬ ‫به‬ ‫زووه ‌‬ ‫ڕێک‌و‌پێکی‌ده ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫بێت‌بتوانیت‌به‬ ‫وهت‌هه‌‬ ‫بواری‌ئه ‌‬ ‫‌‬ ‫ددان‌که‌‬ ‫‌‬ ‫کهمتهرخهمی مهکه لهبهکارهێنانیدا‬ ‫ی‌له‌‬ ‫‌‬ ‫ده ‌‬ ‫زووه‬ ‫و‌پارچه‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫ر‌ددانێک‌بده‪‌،‬واته‌‌ ‌‬ ‫ئه‬ ‫‌‬ ‫ههردوو‌الی‌هه‌‬ ‫زووی‌خاوێن‌له‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫پێی‌پێویست‌ده‬ ‫‌‬ ‫به‬ ‫یه‌پێویست‌بکات‌‬ ‫وانه ‌‬ ‫ڕاستیدا‪‌،‬له ‌‬ ‫‌‬ ‫له‌‬ ‫هێنه‪‌ ‌.‬‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫کاری‌مه‬ ‫‌‬ ‫شوێنێکی‌تر‌به‬ ‫هێنیت‌له‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫کاری‌ده‬ ‫‌‬ ‫شوێنێکدا‌به‬ ‫کاربهێنه"‌بۆ‌البردنی‌خۆراکی‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫زوو‌به‬ ‫‌‬ ‫ی‌نوێی‌ده‬ ‫‌‬ ‫پارچه‬ ‫ددانێک‌چهندجارێک‌پێدابهێنیت‌"‬ ‫‌‬ ‫زوو‌له‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ده‬ ‫وهی‌‬ ‫کارهێنانه ‌‬ ‫‌‬ ‫شارهزایان‌پێیان‌وایه‌‌ ‌‬ ‫به‬ ‫‌‬ ‫ندێ‌له‌‬ ‫‌‬ ‫یهک‌نییه‌‪‌،‬هه‌‬ ‫وه ‌‬ ‫هیچ‌توێژینه ‌‬ ‫‌‬ ‫نده‌‬ ‫رچه ‌‬ ‫هه ‌‬ ‫گیرکردوو‪‌ ‌.‬‬ ‫کتریا‌لهشوێنێک‌بۆ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ی‌به‬ ‫هۆی‌گواستنه ‌‬ ‫وه‬ ‫‌‬ ‫ند‌شوێنێک‪‌،‬دهبێته‌‬ ‫‌‬ ‫له‌ ‌‬ ‫چه‬ ‫زووهکه‌‌ ‌‬ ‫ی‌ده ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫مان‌بڕگه‬ ‫‌‬ ‫هه‬ ‫شوێنێکی‌تر‬


‫‪www.ddan.org‬‬ ‫زانیاری دهربارهی تهندروستیی دهم و ددان‬

‫جۆره دهزوویهک بهکاربهێنه که زۆر بهکاره‬ ‫زووی‌پزیشکیی‌ددان‌ههیه‪‌:‬مێوکراوو‌و‌بێ‌مێو‪‌،‬تامدار‌و‌بێتام‪‌،‬شریتیی‌و‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ند‌جؤرێک‌ده‬ ‫‌‬ ‫چه‬ ‫سانهی‌‬ ‫‌‬ ‫ئه ‌‬ ‫و‌که‬ ‫کێک‌بدهیت‪‌ ‌.‬‬ ‫‌‬ ‫سه ‌‬ ‫ر‌یه‬ ‫ی‌بڕیار‌له ‌‬ ‫‌‬ ‫پێش‌ئهوه‌‬ ‫‌‬ ‫وه‌‬ ‫ره ‌‬ ‫ن‌جۆرێکیان‌تاقی‌بکه ‌‬ ‫‌‬ ‫دهزوویی‪‌ ‌.‬‬ ‫چه‬ ‫‌‬ ‫ئاسانی‌به‌نێوان‌‬ ‫‌‬ ‫که‌به‌‌‬ ‫جۆری‌مێوکراووه ‌‬ ‫‌‬ ‫زانن‌که‌‬ ‫‌‬ ‫سکه‪‌ ‌،‬‬ ‫ده‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫کانیان‌زۆر‌ته‬ ‫‌‬ ‫ددانه‬ ‫که‌بۆشایی‌نێوان‌‬ ‫‌‬ ‫ڵ‌نابن‌کاتێک‌به‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ئاسانی‌شیته‬ ‫به‌‬ ‫ن‌که‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫زووانهش‌هه‌‬ ‫‌‬ ‫لهو‌جۆره‌‌ ‌‬ ‫ده‬ ‫کان‌هاتووچۆ‌دهکات‪‌ ‌.‬‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ددانه‬ ‫به‌بێ‌تێکچوون‬ ‫وه‌ ‌‬ ‫مێننه ‌‬ ‫‌‬ ‫هێنرێت‌وهکو‌خۆیان‌ده‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫لێوارێکی‌ددانی‌زبر‌و‌تیژ‌ده‬ ‫چۆن دهزووی ددان بهکاربهێنرێت‬ ‫دهست‌و‌‬ ‫لووتهکانی‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫ی‌بهرزه‌‬ ‫‌‬ ‫په ‌‬ ‫نچه‬ ‫تی‌له‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫زووی‌پزیشکیی‪‌،‬ئااڵندنیه‬ ‫‌‬ ‫کارهێنانی‌ده‬ ‫‌‬ ‫باوی‌به‬ ‫ڕێگای‌‬ ‫یان‌دهتوانیت‌‬ ‫‌‬ ‫نجهکانی‌دۆشاوو‌مژه‪‌.‬‬ ‫ر‌نوکی‌په ‌‬ ‫‌‬ ‫ڕێت‌بهسه‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫بێت‪‌،‬پاشان‌تێپه‬ ‫‌‬ ‫تی‌تا‌توند‌ده‬ ‫‌‬ ‫ڕاکێشانیه‬ ‫کان‌تێپهڕێنیت‌یان‌به‌‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫سپێ‌کووژه‬ ‫‌‬ ‫ی‌ئه‬ ‫په ‌‬ ‫نجه‬ ‫هر‌ ‌‬ ‫ی‌بئاڵێنیت‌و‌بهس ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫کانی‌دۆشاوومژه‬ ‫په ‌‬ ‫نجه‬ ‫به‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫ڵگرتنی‌دهزووی‌‬ ‫‌‬ ‫زوو‌بهکاربهێنیت‪‌ ‌.‬‬ ‫هه‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ی‌ده‬ ‫یان‌هه ‌‬ ‫ڵگره‬ ‫‌‬ ‫که‌بگریت‌‬ ‫زووه ‌‬ ‫ری‌ده ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ردوو‌سه‬ ‫‌‬ ‫ئاسانی‌هه‬ ‫ت‌پێ‌گرانه‪‌،‬به‌‌پزیشکی‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ڕێگایانه‬ ‫ر‌ئه‌‬ ‫گه ‌‬ ‫ئه ‌‬ ‫ی‌گرنگ‌نییه‪‌ ‌.‬‬ ‫‌‬ ‫کارهێنانه ‌‬ ‫که‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ی‌به‬ ‫‌‬ ‫پزیشکی‌ددان‌هێنده‬ ‫نه‌تاکو‌فێرت‌بکات‬ ‫یه ‌‬ ‫ت‌ڕابگه ‌‬ ‫‌‬ ‫ددانه ‌‬ ‫که‬ ‫‌‬ ‫بڕگهیهکی بچوک له دهزووهکه ئاماده بکه‬ ‫بههێواشی‌‬ ‫که‌ ‌‬ ‫زووه ‌‬ ‫وا‌ده ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫توند‌گیری‌کرد‪‌،‬ئه‬ ‫که‌‬ ‫زووه ‌‬ ‫ر‌ده ‌‬ ‫ئهگه‌ ‌‬ ‫نێوان‌ددانهکان‪‌ ‌.‬‬ ‫‌‬ ‫بهێنه‌به‌‌‬ ‫‌‬ ‫که‌‬ ‫زووه ‌‬ ‫ده ‌‬ ‫‌‬ ‫زووهکه‌‬ ‫ده ‌‬ ‫وه‌بێت‌به‌‌ ‌‬ ‫ه ‌‬ ‫پێیدا‌تێپهڕبێت‪‌.‬ئاگات‌ل ‌‬ ‫‌‬ ‫به‌ئاسانی‌‬ ‫زوهکه‌‌ ‌‬ ‫تاکو‌ده ‌‬ ‫‌‬ ‫بجوڵێنه‌‬ ‫‌‬ ‫رهو‌دوا‌‬ ‫و‌پێش‌به ‌‬ ‫‌‬ ‫به ‌‬ ‫ره‬ ‫‌‬ ‫پووکت‌دهبڕێت‬ ‫‌‬ ‫ر‌پووکت‌چونکه‌‬ ‫‌‬ ‫خهیته‌‌ ‌‬ ‫سه‬ ‫گووشار‌نه ‌‬ ‫‌‬ ‫شێوازه‌‬ ‫‌‬ ‫مه‌‬ ‫ئه ‌‬ ‫ک‌دروست‌بکه‪‌ ‌.‬‬ ‫‌‬ ‫شێوه ‌‬ ‫یه‬ ‫‌‬ ‫ڵگره‌و‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫که‌هه‬ ‫‌‬ ‫وری‌ددانه‬ ‫دوا‌به ‌‬ ‫ده‬ ‫‌‬ ‫له‌پێش‌و‌له‌‌‬ ‫که‌ ‌‬ ‫زووه ‌‬ ‫ده ‌‬ ‫‌‬ ‫کانی‌ددانهکه‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫لێواره‬ ‫نیشته‌‬ ‫‌‬ ‫دههێنێت‌به‌‌ ‌‬ ‫ته‬ ‫که‌ ‌‬ ‫زووه ‌‬ ‫ده ‌‬ ‫‌‬ ‫که‌‬ ‫نێوان‌پوک‌و‌ددانه ‌‬ ‫‌‬ ‫تاکو‌ئهو‌بۆشاییه‌ی‌که‌‌ ‌‬ ‫له‬ ‫‌‬ ‫که‌ ‌‬ ‫هه‬ ‫و‌بنی‌ددانه ‌‬ ‫‌‬ ‫به ‌‬ ‫ره‬ ‫بجوڵێنه‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫که‌‬ ‫زووه ‌‬ ‫ده‌ه ‌‬ ‫سهرخۆ‌ ‌‬ ‫له ‌‬ ‫‌‬ ‫ههیه‌‬ ‫‌‬ ‫لکاووی‌به‌لێواری‌‬ ‫‌‬ ‫به‌‬ ‫زووهکه‌‌ ‌‬ ‫ی‌ده ‌‬ ‫‌‬ ‫ڵ‌مانه ‌‬ ‫وه‬ ‫‌‬ ‫روو‌و‌خواروو‌بجوڵێنه‌له ‌‬ ‫گه‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ی‌سه‬ ‫به‌ئاڕاسته‌‬ ‫که‌ ‌‬ ‫زووه ‌‬ ‫ده ‌‬ ‫‌‬ ‫له‌بنی‌‬ ‫که‌ ‌‬ ‫زووه ‌‬ ‫ر‌ده ‌‬ ‫سه ‌‬ ‫ره‌ ‌‬ ‫خه ‌‬ ‫زۆر‌هێز‌مه ‌‬ ‫‌‬ ‫وه‪‌.‬‬ ‫که‌بکاته‌ ‌‬ ‫ددانه ‌‬ ‫‌‬ ‫که‌له‌‌‬ ‫ی‌پالکی‌ددانه ‌‬ ‫‌‬ ‫بۆ‌ئه ‌‬ ‫وه‬ ‫‌‬ ‫که‌‬ ‫ددانه ‌‬ ‫‌‬ ‫یهنێت‬ ‫گه ‌‬ ‫پوکت‌ده ‌‬ ‫‌‬ ‫زیان‌به‌‬ ‫‌‬ ‫ک‌چونکه‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ددانه‬

‫نانهت‌لێواری‌پشتی‌‬ ‫کان‪‌،‬ته ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫موو‌ددانه‬ ‫‌‬ ‫لێواری‌هه‬ ‫نیشته‌‬ ‫‌‬ ‫وه‌بۆ‌ ‌‬ ‫ته‬ ‫ره ‌‬ ‫دووباره‌بکه‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫یه‌‬ ‫م‌پڕۆسه ‌‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ئه‬ ‫ددانهکانی‌دوواوه‬ ‫‌‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.